You are on page 1of 10

saqarTvelos sazogadoebriv saqmeTa instituti GIPA

saxelmwifo mmarTvelobis skola

adgilobrivi TviTmmarTvelobis samagistro programis student nino lolaZis

referati

`adgilobrivi mosakreblebis roli TviTmmarTvelobis biujetis formirebaSi~

2009 weli Sesavali

adgilobrivi TviTmmarTveloba aris saqarTvelos moqalaqeTa konstituciiT aRiarebuli da kanonmdeblobiT garantirebuli ufleba, raTa maT damoukideblad gadawyviton adgilobrivi mniSvnelobis sakiTxebi. Tumca am uflebis realizeba SeuZlebelia, Tuki ar aris uzrunvelyofili adgilobrivi TviTmmarTvelobis finansuri damoukidebloba. realuri TviTmmarTvelobis ganxorcieleba da ganviTareba mniSvnelovnadaa damokidebuli finansur-ekonomikuri resursebis arsebobaze. warmoudgenelia, TviTmmarTveloba Zlieri iyos, Tuki is finansurad sustia. swored amitom mniSvnelovania qveyanaSi iseTi sagadasaxado politikis arseboba, romelic TviTmmarTvelobis finansur siZlieresa da damoukideblobas uzrunvelyofs. mxolod am SemTxvevaSi SeZlebs esa Tu is municipaliteti efeqturad ganaxorcielos misi eqskluziuri kompetenciebi. aRsaniSnavia, rom TviTmmarTvelobebis finansuri uzrunvelyofa SesaZloa kanonmdeblobiT gamtkicebuli iyos, magram mTavaria, ramdenad axerxeben municipalitetebi am uflebebis srulad gamoyenebas. SeiZleba iTqvas, rom dRes adgilobrivi TviTmmarTvelobebis mTavari problema aris swored is, rom ar SeuZliaT yvela im uflebis realizeba, romelic maT kompetenciebSi Sedis. sagulisxmoa isic, rom erT-erT arsebiT problemas administrireba warmoadgens. anu, kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli sagadasaxado Tu arasagadasaxado Semosavlebis daweseba da amoReba. mniSvnelovania, rom TviTmmarTvelobis finansuri uzrunvelyofis sakiTxs gansakuTrebul mniSvnelobas aniWebs `adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb evropuli qartia~, romelsac saqarTveloc aris mierTebuli. qartiis Tanaxmad, adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebi uzrunvelyofilni unda iyvnen sakuTari finansuri resursebiT, rom Tavisi funqciebis Sesrulebisas es Tanxebi damoukideblad gamoiyenon. amasTan, arsebuli finansuri resursebi sakmarisi unda iyos konstituciiTa da kanonmdeblobiT TviTmmarTveli organoebisTvis miniWebuli funqciebis gansaxorcieleblad. qartiaSi aseve xazgasmiTaa aRniSnuli, rom adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebs kanonmdeblobiT miniWebuli unda hqondeT adgilobrivi gadasaxadebisa da mosakreblebis SemoRebis ufleba. adgilobrivi Semosavlebis nawils isini swored aqedan unda iRebdnen.

TviTmmarTvelobebis Semosavlebi dRes moqmedi kanonmdeblobis Tanaxmad, adgilobrivi biujetis Semosavlebis erT-erTi ZiriTadi wyaro dRes swored qonebis gadasaxadi da mosakreblebia. qonebis gadasaxadTan dakavSirebiT arsebuli mTeli rigi SeRavaTebis gamo es gadasaxadi municipalitutebis biujetebs didad ver avsebs, amitom adgilobrivi biujetebis Sevsebis erT-erTi wyaros qonebasTan erTad swored mosakreblebi warmoadgens. Tumca mxolod kanoniT gawerili mosakrebelTa CamonaTvali arafers niSnavs, Tuki TviTmmarTveli erTeuli am mosakreblebis swor administrirebas ar moaxdens. saqarTvelos damoukideblobis mopovebis Semdeg ara erTxel Seicvala adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulebis dafinansebis sistema, meTodebi da wyaroebi. finansuri uzrunvelyofa sxvadasxva kanonebiT 2

regulirdeboda. cxadia, arsebuli kanonebi srulyofili ar iyo da droTa ganmavlobaSi qveyana maTi Secvlis aucileblobis winaSe dgeboda. TviTmmarTveli erTeulebis finansuri uzrunvelyofis TvalsazrisiT erT-erTi mniSvnelovani nabiji iyo 2006 wlis 24 maiss miRebuli kanoni _ `adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biujetis Sesaxeb~, romelic ZalaSi 2007 wlis 1 ianvridan Sevida. axalma kanonma adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulebis sabiujeto urTierTobebis samarTlebrivi mowesrigebis saqmeSi arsebuli sakanonmdeblo vakuumi Seavso da TviTmmarTveli erTeulebis safinanso sakiTxebis daregulireba SeZlo. kanonis Tanaxmad, adgilobrivi biujetis Semosulobebi or nawilad iyofa: sakuTari Semosulobebi da moziduli saxsrebi. kanonmdeblobis Sesabamisad, TviTmmarTvel erTeuls sakuTari Semosulobebis gankargva eqskluziuri uflebamosilebebis dasafinanseblad damoukideblad SeuZlia. adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biujetis sakuTari Semosulobebia: Semosavlebi (adgilobrivi gadasaxadebi; adgilobrivi mosakreblebi da saqarTvelos kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli sxva arasagadasaxado Semosavlebi; kapitaluri Semosavlebi), gamoTanabrebiTi transferi, saqarTvelos kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli sxva Semosavlebi, granti, sesxi. adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis moziduli saxsrebi ki aris: miznobrivi da specialuri transferebi, delegirebuli uflebamosilebisaTvis miRebuli granti, donorebisagan miRebuli miznobrivi Semosulobebi. municipalitetebis biujetebSi sakuTari Semosavlebidan didi wili mosakreblebs ukavia. saqarTvelos kanoni `adgilobrivi mosakreblebis Sesaxeb~ gansazRvravs adgilobrivi mosakreblebis saxes, odenobas, SemoRebis wessa da mosakreblebis gadamxdelTa ufleba-movaleobebs. 2007 wels, `adgilobrivi mosakreblebis sistemis safuZvlebis Sesaxeb~ kanoniT ganisazRvra mosakreblis zogadi principebi, romlis Sedegad cvlilebebi Sevida `adgilobrivi mosakreblebis Sesaxeb~ kanonSic. Camoyalibda mosakreblebis axali sistema, romelic mosakreblebis dawesebas, Secvlas, gauqmebas, gadaxdis formebs da odenobas gansazRvravs. amave kanoniT mkacrad gaimijna saerTosaxelmwifoebrivi da adgilobrivi mosakreblebi. kanoniT adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebs ufleba aqvT miiRon gadawyvetileba adgilobrivi mosakreblebis SemoRebis, Secvlis da gauqmebis Sesaxeb, Tu es ar ewinaaRmdegeba kanons. 2007 wlis ianvridan `adgilobrivi mosakreblebis Sesaxeb~ kanoniT mosakreblis Semdegi saxeebi ganisazRvra: mSeneblobis (garda gansakuTrebuli mniSvnelobis radiaciuli an birTvuli obieqtis mSeneblobisa) nebarTvis mosakrebeli, adgilobrivi saqalaqo regularuli samgzavro gadayvanis nebarTvis mosakrebeli, adgilobrivi satendero mosakrebeli, dasaxlebuli teritoriis dasufTavebis mosakrebeli, saTamaSo biznesis mosakrebeli, specialuri (zonaluri) SeTanxmebis gacemis mosakrebeli, kulturuli memkvidreobis sareabilitacio arealis infrastruqturis mosakrebeli. sagulisxmoa, rom ganxorcielebuli sakanonmdeblo cvlilebebis Sedegad, adgilobriv mosakreblebSi gauqmda zogierTi saxeoba mosakreblisa da daemata axali mosakrebelebi. am cvlilebamde moqmedebda Semdegi saxis adgilobrivi mosakreblebi: mosakrebeli mSeneblobis dawyebis nebarTvisaTvis, mosakrebeli gare vaWrobis nebarTvisaTvis, mosakrebeli gare reklamis gavrcelebis nebarTvisaTvis, mosakrebeli 3

sazogadoebrivi adgilebiT sargeblobis SezRudvis nebarTvisaTvis, mosakrebeli adgilobrivi samgzavrosatransporto gadazidvis nebarTvisaTvis, mosakrebeli arqiteqturuli obieqtis struqturul-funqciuri wyobisa da iersaxis Secvlis nebarTvisaTvis, mosakrebeli avtotransportis parkirebis nebarTvisaTvis, satendero mosakrebeli. 2005 wlis monacemebiT saqarTvelos teritoriul erTeulebSi adgilobrivi mosakreblidan Sevida 4.64 mln lari. 2006 wlis monacemebiT ki saqarTvelos teritoriul erTeulebSi adgilobrivi mosakreblidan Sevida 4.428 mln lari. xolo 2007 wlisTvis ki _ 55.344 mln lari. aqedan Tbilisis iyo 43,927.7 mln lari, xolo aWaris 5,188.5 mln lari. mxareebis mixedviT adgilobrivi mosakrebeli ase ganawilda: kaxeTi _ 215.4 aTasi lari, imereTi _ 1,442.1 mln lari, samegrelo zemo svaneTi _ 764.3 aTasi lari, Sida qarTli _ 1,006.9 mln lari, qvemo qarTli _ 1,693.2 mln lari, guria _ 268.7 aTasi lari, samcxe-javaxeTi _ 543.0 aTasi lari, mcxeTa mTianeTi _ 289.3 aTasi lari, raWa-leCxumi da qvemo svaneTi _ 5.1 aTasi lari. 2007 wlisTvis mosakreblis odenobis aseTi mkveTri cvlileba gamowveuli iyo imiT, rom saTamaSo biznesis gadasaxadi mosakreblebSi gadavida da man mniSvnelovnad gazarda mosakreblebis saerTo odenoba. aRsaniSnavia, rom 2007 wlis monacemebiT, adgilobriv mosakreblebSi saTamaSo biznesis mosakrebeli 37.995 mln lari iyo, anu mTeli adgilobrivi mosakreblebis 69 procenti. jerjerobiT, 2008 wlis monacemebi ar aris bolomde damuSavebuli, amitom rogoria am wlis monacemebi rTuli saTqmelia. adgilobrivi mosakreblebi, Tavisi gadaxdis formiT, SeiZleba davyoT erTjerad da mravaljerad mosakreblebad.MmagaliTad: mosakrebeli mSeneblobis nebarTvisaTvis gadaixdeba erTjeradad, xolo mosakrebeli dasaxlebuli teritoriis dasufTavebisaTvis, saTamaSo biznesis mosakrebeli da mosakrebeli adgilobrivi saqalaqo regularuli gadayvanis nebarTvisaTvis yovelTviurad Cairicxeba adgilobriv biujetSi. adgilobrivi mosakreblebis SemoRebis, gauqmebisa da maTze SeRavaTebis dawesebis ufleba aqvs adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiT organos sakrebulos. amasTan sakrebuloebs ufleba aqvT, adgilobrivi mosakreblebidan gaaTavisuflon, an garkveuli SeRavaTebi dauweson gadamxdelTa garkveuli kategorias. Tumca kanoni kategoriulad krZalavs mosakreblis gadaxdaze individualuri saxis SeRavaTebis dadgenas. adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organos mier SemoRebuli mosakreblebi mTlianad Cairicxeba Sesabamisi adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biujetSi. kanonis Tanaxmad, mosakreblis gadamxdelebi arian fizikuri da iuridiuli pirebi, romlebsac saxelmwifo an adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebi aniWeben kanoniT gansazRvruli saqmianobis ganxorcielebis an sargeblobis uflebas, agreTve romelTac saxelmwifo an adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebi uweven garkveul momsaxurebas. cxadia, Tuki TviTmmarTvelobas ar SeuZlia SesTavazos fizikur Tu iuridiul pirs sakuTari momsaxureba, misgan verc mosakreblis Tanxas amoiRebs. amitom mniSvnelovania, rom municipalitetma Seqmnas Sesabamisi safuZveli, moawyos saWiro infrastruqtura da gawios momsaxureba imisTvis, rom Semdeg mosakreblebis saxiT biujetSi fuli Seuvides. cxadia, unda iyos gansazRvruli, Tu ra potenciali aqvs ama Tu im municipalitets da prioritetebis mixedviT moaxdinos mosakreblebis daweseba. 4

mosakreblebis saxeebi saTamaSo biznesis mosakrebeli ase rom, adgilobrivi biujetis Sevsebis saqmeSi mosakreblebis srulyofas didi mniSvneloba unda mieniWos. zogierTi adgilobrivi organo naklebad aqcevs am sakiTxs yuradRebas da am Semosavlebis srul mobilizacias ar axdens. Tavis mxriv, arsebul kanonmdeblobaSic aris garkveuli xarvezebi, romelsac gamosworeba sWirdeba. rogorc ukve aRvniSneT, 2007 wlis 1 ianvridan saTamaSo biznesis gadasaxadi adgilobriv mosakreblebSi gadavida. am cvlilebis Sedegad gadasaxadis ganakveTi yvela saxeobaze 3-jer gaizarda, aseve 3-jer gaizarda gadaxdis vadac, manamde gadasaxadi yovelTviuri iyo, axali kanoniT ki mosakreblis gadaxda yovelkvartluri gaxda. 2009 wlidan ganakveTma kidev erTxel ganicada cvlileba. saTamaSo biznesis mosakreblis garda, yvela adgilobrivi mosakreblis administrirebas da kontrols adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebi axorcieleben. rac Seexeba saTamaSo biznesis mosakrebels, mis administrirebas da kontrols mTlianad sagadasaxado organoebi axorcieleben. es mosakrebeli regulirdeba `saTamaSo biznesis mosakreblis Sesaxeb~ kanoniT. Ees kanoni saqarTvelos konstituciis da `mosakreblebis sistemis safuZvlebis Sesaxeb~ kanonis Sesabamisad, gansazRvravs kanoniT dadgenil saTamaSo biznesTan dakavSirebiT dawesebul mosakreblis saxeebsa da ganakveTebs, gadaxdis wessa da vadas. saTamaSo biznesis mosakreblis ganakveTebis diferencireba xdeba saTamaSo biznesis saxeobis mixedviT da ganisazRvreba: kazinos (samorines) TiToeul saTamaSo magidaze kvartalSi 15 000-dan 30 000 laris CaTvliT; TiToeul saTamaSo aparatze kvartalSi 600-dan 1 200 laris CaTvliT; totalizatoris, bingos, lotos TiToeul salaroze kvartalSi 1 500-dan 3 000 laris CaTvliT; TiToeul wamaxalisebel gaTamaSebaze saprizo fondis 10%; sistemur-eleqtronuli formis TamaSobaze kvartalSi 12 000-dan 90 000 laris CaTvliT; latariebis mowyobaze latariis bileTebis realizaciidan miRebuli amonagebis ara umetes 20%-isa. sagulisxmoa, rom es ukve axali tarifebia. magaliTad, 2009 wlamde TiToeul saTamaSo aparatze kvartalSi 150-dan 600-mde iyo gansazRvruli. sistemur-eleqtronuli formis TamaSobaze ki kvartalSi 6 000dan 30 000 laramde iyo. erTi sityviT, saTamaSo biznesis mosakreblis ganakveTebi mniSvnelovnad Seicvala da es municipaluri biujetebis Sevsebis karg saSualebad iqceva. finansTa saministros rekomendaciiT, adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebma 2009 wlis 1 aprilamde unda daadginon saTamaSo biznesis mosakreblis ganakveTebi. albaT, sainteresoa, Tu ra Semosavlebi Sedis saTamaSo biznesis mosakreblis saxiT adgilobriv biujetebSi. Tbilisis biujeti am biznesidan 2007 wels 29,524.8 mln lariT Seivso, xolo aWaris biujeti _ 5

3,864.6 mln lariT. mxareebis mixedviT aseTi monacemebia: kaxeTi _ 148.0 aTasi lari, imereTi _ 1,010.9 mln lari, samegrelo - zemo svaneTi _ 198.0 aTasi lari, Sida qarTli _ 901.0 aTasi lari, qvemo qarTli _ 1,311.8 mln lari, guria _ 215.8 aTasi lari, samcxe-javaxeTi _ 202.1 aTasi lari, mcxeTa mTianeTi _ 216.8 aTasi lari, raWa-leCxumi da qvemo svaneTi _ 0.7 aTasi lari. miuxedavad imisa, rom saTamaSo biznesi Tavisi arsiT biujetisaTvis maRali Semosavlebis momtania, realurad sxvadasxva municipalitetebi am saxiT did Semosavlebs ver iReben, vinaidan es biznesi regionebSi ganviTarebuli ar aris. amdenad saTamaSo biznesis mosakrebeli mxolod didi qalaqebis adgilobriv biujetebs avsebs. Tumca TviTmmarTvel erTeulebis organoebs SeuZliaT gonivruli politikis wyalobiT am biznesidan seriozuli Semosavlebis miReba. kanoni awesebs ganakveTis qveda da zeda zRvars. municipalitetebs SeuZliaT es kargad gamoiyenon. iq, sadac saTamaSo biznesi ar aris ganviTarebuli, qveda zRvaris dawesebiT gaCndeba garkveuli stimuli imisa, rom daiwyos es biznesi. es ki adgilobriv biujetSi axali Semosavlebis gaCenas niSnavs. xolo iq, sadac es biznesi kargad aris ganviTarebuli da moTxovna didia, municipalur organos SeuZlia daawesos zeda zRvari, amiT biujetSi ufro meti Tanxis akumulirebas SeZlebs, sanacvlod ki SesaZlebloba eqneba SedarebiT dabali ganakveTi daawesos sxva mosakrebelze da garkveuli SeRavaTi misces am sferos ganviTarebas.

dasufTavebis mosakrebeli cxadia, TiToeul municipalitetSi yvela saxis mosakrebeli ver iqneba SemoRebuli. pirvel rigSi ki TviTmmarTvelobis specifikis gaTvaliswineba unda moxdes. erTi saxis mosakrelebma SesaZloa kargad imuSavos erT municipalitetSi, xolo meoregan am mosakreblidan erTi TeTric ki ar Sevides biujetSi. amasTan mniSvnelovania, TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organo ama Tu im mosakreblis ganakveTis gansazRvrisas ra politikas airCevs. erT SemTxvevaSi SesaZloa gamarTlebuli iyos maqsimaluri zeda zRvaris arCeva, xolo sxvagan igive mosakrebelze dabali zRvaris SemoReba ufro mniSvnelovani iyos. aseve municipalitets SeuZlia saSualo ganakveTi daawesos. mTavaria, yvelaferi swor gaTvlebs efuZnebodes. erT-erTi mosakrebelia dasaxlebuli teritoriis dasufTavebisaTvis mosakrebeli. dasaxlebuli teritoriis dasufTaveba gulisxmobs teritoriis dagva-dasufTavebas da teritoriaze warmoqmnili narCenebis Segrovebas, transportirebas, gauvneblebas da narCenebis ganTavsebis saboloo adgilebis movla-patronobas. mosakreblis gadamxdelebi arian fizikuri an/da iuridiuli piri, organizacia, dawesebuleba, romlebic TviTmmarTveli erTeulis teritoriaze warmoqmnian narCenebs. mosakreblis odenoba ar unda aRematebodes erT sul mosaxleze 1,5 lars TveSi, xolo iuridiuli pirebis, organizaciebisa da dawesebulebebisaTvis 25 lars erT kubur metr narCenebze. mosakreblis odenoba ar unda aRematebodes am momsaxurebis organizebisa da administrirebisaTvis saWiro xarjebs. cxadia, am mosakreblidan Tanxebi ZiriTadad TviTmmarTveli qalaqebis biujetebSi Sedis, radgan dasufTavebis sistema mxolod aq moqmedebs. sagulisxmoa isic, rom am mosakreblis administrireba TviT TbilisSic ki efeqturad ver xdeba da miT ufro fizikuri pirebi xSir SemTxvevaSi am mosakreblis gadaxdas Tavs arideben. 2007 wels dasaxlebuli teritoriis dasufTavebisaTvis mosakrebelma Seadgina 1,350.6 mln lari. aq Tbilisis monacemebi ar aris Sesuli. aWaraSi am mosakrebelma Seadgina 616.8 aTasi lari, kaxeTi _ 20.4 6

aTasi lari, imereTi _ 162.4 aTasi lari, samegrelo - zemo svaneTi _ 73.7 aTasi lari, Sida qarTli _ 80.9 aTasi lari, qvemo qarTli _ 313.7 aTasi lari, guria _ 0, samcxe-javaxeTi _ 80.8 aTasi lari, mcxeTa mTianeTi _ 0.2 aTasi lari, raWa-leCxumi da qvemo svaneTi _ 1.6 aTasi lari. SeiZleba iTqvas, rom municipalitetebs aqvT imis potenciali, rom am mosakreblidan Semosavlebis miReba gazardon. cxadia, amisTvis unda arsebobdes Sesabamisi intrastruqtura, mowyobili unda iyos nagavsayrelebi. bunebrivia, pirvel etapze am sistemis Sesaqmnelad municipalitetebs garkveuli Tanxebis gaReba dasWirdebaT, Tumca es safuZvels Seqmnis imisTvis, rom dabinZurebis done Semcirdes. albaT, maRal mTaSi nagavsayrelis mowyoba SesaZloa ironias iwvevdes, Tumca Tuki municipalitets igive turistuli potencialis gazrda surs, pirvel rigSi am problemas unda mixedos. miT ufro, rom ucxoeli turistebi sayofacxovrebo narCenebiT dabinZurebul garemos seriozul yuradRebas aqceven. SesaZloa, pirvel etapze mosakreblis amoReba garTuldes, magram Tu kerZo da iuridiul pirs municipaliteti dasufTavebis saWiro serviss SesTavazebs, am mosakreblis gadaxdazec aRar ityvian uars. am gziT ki municipalitetebis biujetSi mosakreblebidan Sesuli Tanxebis odenoba gaizrdeba.

kulturuli memkvidreobis sareabilitacio arealis mosakrebeli swori administrirebis pirobebSi SesaZloa calkeuli TviTmmarTvelobebis adgilobriv biujetSi seriozuli Tanxa Sevides kulturuli memkvidreobis sareabilitacio arealis infrastruqturis mosakreblidan. kanonis Tanaxmad, kulturuli memkvidreobis sareabilitacio arealis infrastruqturis mosakreblis gadamxdelia kulturuli memkvidreobis sareabilitacio arealSi arsebuli Senoba-nagebobis mesakuTre. mosakreblis odenoba sakuTrebaSi arsebuli Senoba-nagebobis TiToeul kvadratul metrze ganisazRvreba ara umetes 1,5 lariT TveSi. Senoba-nagebobis mesakuTre Tuki dadgenil vadaSi ar gadaixdis mosakrebels, mas davalianebis warmoqmnis dRidan daekisreba sauravi yovel gadacilebul dReze mosakreblis 0,07 procentis odenobiT. dRes am mosakreblidan sakmaod mcire Tanxebi Sedis biujetSi, ris gamoc oficialur dokumentebSi arc aris asaxuli am mosakreblis odenoba. arada, dasavleTis qveynebSi es mosakrebeli sakmaod seriozul rols asrulebs qalaqebis istoriuli iersaxis SenarCunebis saqmeSi. Zveli Senobebis reabilitacia swored am tipis gadasaxadebis wyalbiT mimdinareobs. cxadia, es mosakrebeli mxolod im qalaqebSi Tu imuSavebs, sadac istoriuli Senoba-nagebobebia, ase rom, am mosakreblis arseboba mTeli rigi municipalitetebisTvis did arafers niSnavs. Tumca, mniSvnelovania isic, Tu ra politikas airCevs municipalitetis warmomadgenlobiTi organo da ra ganakveTs daawesebs. vinaidan sazogadoebaSi am mosakreblis gadaxdis kultura ar arsebobs da winaaRmdegobac didia, amitom ufro efeqturi iqneba Tu kanoniT gansazRvrul zeda zRvarTan SedarebiT dabali ganakveTi iqneba SerCeuli. aseT SemTxvevaSi mosakreblis amoReba ufro efeqturad moxdeba. adgilobrivi biujeti ki sul arafris nacvlad miiRebs Tanxas, romelic isev istoriuli Senobebis reabilitacias moxmardeba.

sxva saxis mosakreblebi mosakreblebidan adgilobrivi biujetis Sevsebis erT-erT wyaros warmoadgens mosakrebeli mSeneblobis nebarTvisaTvis. sakrebulos mier dawesebuli mosakreblis odenoba axal asaSenebeli obieqtis proeqtiT gaTvaliswinebuli ganaSenianebis farTobis TiToeuli kvadratuli metrisaTvis ar unda aRematebodes erT lars, xolo sakurorto zonaSi samrewvelo obieqtis mSeneblobisaTvis xuT lars. sakrebulos gadawyvetilebiT mosakreblis gadaxdisagan SeiZleba ganTavisufldes an SeRavaTi dauwesdes stiqiuri ubedurebis Sedegad dazianebuli obieqtis mSeneblobas. mniSvnelovania, rom samSeneblo bumis pirobebSi am mosakreblis saxiT biujetSi Tanxebi kargad Sedioda, magaliTad, wina wlebSi q. TbilisSi dafiqsirda mSeneblobis maRali koeficienti, ramac Sesabamisad gazarda mSeneblobis nebarTvisaTvis gacemis mosakreblis zrda. es Tanxa ki 2007 wels 375.6 aTasi lari iyo. erT-erTi maRali maCvenebeli iyo samcxe-javaxeTis mxareSi 256.1 aTasi lari. yvelaze dabali ki raWa leCxumSi sul raRac 2500 lari. yvelaze meti Semosavali am mosakreblidan ki aWaraSi Sevida _ 535.8 aTasi lari. Tumca ekonomikuri krizisis pirobebSi, roca dartyma pirvel rigSi am samSeneblo bizness miadga, albaT, adgilobriv biujetebSi am mosakreblidan Semosavlebi Semcirdeba. Tumca jerjerobiT mxolod 2007 wlis dasrulebuli momacemebi arsebobs da winaswar saubari imaze, rogori iqneba 2008 wlisa da miT ufro 2009 wlis pirveli kvartlis monacemebi Znelia. SeiZleba iTqvas, rom municipalitetebis biujetis SevsebisTvis erT-erT saSualebas warmoadgens mosakrebeli adgilobrivi saqalaqo regularuli samgzavro gadayvanis nebarTvisaTvis. Tumca dRes es mosakrebeli dawesebulia mxolod TviTmmarTveli qalaqebisTvis. mosakreblebis diferencirebul odenobas samgzavro-satransporto saSualebaTa kategoriebisa da marSrutebis mixedviT gansazRvravs sakrebulo. sakrebulos mier gansazRvruli mosakreblis odenoba TiToeul satransporto saSualebaze Tveze gaangariSebiT ar unda aRematebodes oras lars. sul am mosakreblidan 2007 wels naerTi saxiT adgilobriv biujetSi Sevida 1,728.8 mln lari, asedan Tbilisis biujetSi _ Sevida 1,348.6 mln lari, baTumis biujetSi 157.9 aTasi lari, quTaisis biujetSi 202.1 aTasi lari, foTSi 14.2 aTasi lari. eqspert givi erqomaiSvilis azriT, mniSvnelovania, rom am mosakreblis dasaxelebidan amoRebuli iqnas sityva `saqalaqo~ da daiweros Semdegi formulirebiT `adgilobrivi regularuli samgzavro gadayvanebis nebarTvisTvis~. `ismis kiTxva, sad ufro metia mgzavrTa gadayvanis moculoba --magaliTad, foTSi Tu goris municipalitetSi. ratom ar unda qondes goris municipalitets da mis warmomadgenlobiT organos daawesos es mosakrebeli. am mosakreblidan saqalaqo amovardes da garkveuli Semosavlebi yvela municipalitetebs gauCndebaT~, _ aRniSnavs givi erqomaiSvili.

beso, es Seni nawilia, romelsac am dReebSi ufro gavSli sagulisxmoa, rom kanonmdeblobaSi cvlilebamde mosakrebelTa kategoriaSi Sedioda mosakrebeli gare reklamis gavrcelebis nebarTvisTvis. dRes am sferos gare reklamis ganTavsebis marTvis sakiTxebTan dakavSirebiT miRebuli kanoni aregulirebs da es mxolod Tbiliss exeba. eqspertebi SeniSnaven, rom marTalia, mosakrebelTa raodenobis Semcireba dadebiTi movlena iyo, Tumca umjobesi iqneboda, rom gare reklamis ganTavsebis da aseve gare vaWrobisTvis mosakrebeli darCeniliyo. miT ufro, rom mTavrobis dadgenilebiT sazogadoebrivi daniSnulebis miwebi adgilobriv TviTmmarTvelobas sargeblobis uflebiT gadaecaT. Sesabamisad, maTze ganxorcielebuli komerciul saqmianobisTvis mosakrebeli unda arsebobdes. sagulisxmoa, rom saqarTvelos did qalaqebSi gare reklama sul ufro aqtualuri xdeba. Tuki es mosakrebeli darCeboda, municipalitetebis biujetis Sevsebaze kargad imuSavebda. `wveTwveTobiT rom veZeboT Semosavlebi da mivceT saSualeba municipalitetebs, rom rac SeiZleba meti Semosavali gauCndeT~, _ aRniSnavs givi erqomaiSvili da miaCnia, rom am mxriv gamarTlebuli iqneboda parkirebis mosakreblis arseboba. es mosakrebeli kanonSi cvlilebis Setanamde moqmedebda. sxvaTa Soris, es sakiTxi Tbilisma sakuTari iniciativiT moagvara. TxovniT mimarTa saqarTvelos mTavrobas, rom mieca nebarTva arasasoflo daniSnulebis miwebi parkirebisTvis ijariT gaeca. aseTi uflebamosileba iqna miRebuli, Tbilisma tenderi gamoacxada da biujetSi soliduri Tanxa miiRo. sxva municipalitetebsac SeuZliaT Tbilisis magaliTs mibaZon da es sakiTxi analogiuri gziT moagvaron. anu, mosakreblebis kategoriaSi dabrunebis gareSec SeuZliaT TviTmmarTvel qalaqebs parkirebis sakiTxic moagvaron da amiT Tan biujetic Seavson. mosakrebeli Tavisi bunebiT aris konkretuli admnistraciuli momsaxurebis tarifi, Sesabamisad, gacilebiT mniSvnelovania, Tu rogor moxdeba administrireba, ramdenad gamarTulia mosakreblis struqtura, vidre TviT mosakreblis tarifi. amasTan mosakreblebis odenobis gazrdiT ki ar unda xdebodes biujetis Sevseba, aramed swori administrirebiT unda iqnas uzrunvelyofili kanonmdeblobiT gawerili mosakreblebis zedmiweviT amoReba. adgilobriv organoebs sWirdebaT meti gaaqtiureba imisTvis, rom maTTvis miniWebuli uflebebis ganxorcieleba xdebodes. eqspertTa azriT, mniSvnelovania, rom gubernatorebma ara marto zedamxedveloba gauwion maT muSaobas, aramed daexmaron municipalitetebs am sakiTxebis mogvarebaSi. sagulisxmoa, rom finansTa saministros moTxovniT yvela municipalitetisa da TviTmmarTveli qalaqebis ekonomikur samsaxurebSi Seiqmna qve-jgufi adgilobrivi gadasaxadebisa da mosakreblebis Taobaze. swored am jgufis efeqtur muSaobazea damokidebuli bevri ram. da mainc, dRes ratom ver axerxeben TviTmmarTvelobis organoebi sakuTari kompetenciebis Sesrulebas. SeiZleba iTqvas, rom ori mTavari ram uSliT maT xels, es aris naklebi kvalifikacia da kidev ufro naklebi mondomeba. Tuki mondomebis xarisxi gaizrdeba, maSin arc kadrebis sakiTxi gaxdeba problema, aseT SemTxvevaSi ki didia imis Sansi, rom administrireba efeqturi gaxdes. ase rom, adgilobrivi TviTmmarTvelobis finansuri damoukidebloba da siZliereba bevrad aris damokidebuli adgilobrivi organoebis aqtiurobaze. 9

10

You might also like