Atom

ok uzun bir sre doann kendinden daha kk paracklara blnemeyen en temel yaptann atomlar olduu dnld. Fakat bugn atomlarn kendileri de daha kk paracklara blnebilen, kk paracklardan olutuu biliniyor. Ancak atomlar hl kimyasal bir elementin zelliklerini tayan en kk paralar olarak dnlmeye devam ediyor. rnein altn atomu altn elementinin zelliklerine sahip en kk paradr. Eer bir atom paralanrsa ortaya kacak protonlarn, elektronlarn ve ntronlarn dier elementlerin atomlarnn protonlar, elektronlar ve ntronlarndan herhangi bir fark olmayacaktr.

Bilim ve Teknik
Aralk 2013 (553. saynn) ekidir. eviri: brahim zay Semerci

1836

KUANTUM SAYILARI
Bir atomda ayn kuantum saylarna sahip iki elektron bulunamaz. Bu nedenle bu drt parametreyi kullanarak atomlar tanmlamak mmkndr.

Protonlarn ve ntronlarn ii
Uzun bir sre proton ve ntronlarn temel ve blnemez paracklar olduu dnld. Bugn bu paracklarn gluonlar araclyla bir arada duran 3 kuarktan olutuu biliniyor. Elektronlar ise temel ve blnemez paracklardr.

elektronun toplam ktlesi bir protonun ktlesi kadardr.

Say Ba kuantum says (n) Asal momentum kuantum says (l) Manyetik kuantum says (m) Spin kuantum says (s)

Anlam Yrngenin ekirdekten uzakln belirtir. Yrngenin eklinin ayrksln belirtir. Yrngenin uzaydaki ynelimini belirtir. Elektron spininin yneliminin dorultusunu belirtir.

Kuarklar
ok gl kuvvetlerle bir arada tutulurlar ve doada serbest halde bulunmazlar. Parack hzlandrclarda gerekletirilen yksek enerjili parack arpmalar esnasnda ok ksa sreler iin birbirlerinden ayrlabilirler.

Kk bir sistem
Atomlar - zellikle sahip olduklar elektrik yk tr bakmndan birbirinden farkl - 3 paracktan (protonlar, ntronlar ve elektronlar) meydana gelir. Protonlar ve ntronlar atom ekirdeini oluturur. Elektronlar ise ok yksek hzda ekirdek etrafnda hareket eder.

Elektronlar atom ekirdeinin etrafnda tutan kuvvetler doadaki en gl kuvvetlerdendir.

Gluonlar
Kuarklarlarla etkileen ve ksmen de olsa kuarklarn bir arada durmasnn sebebi olan, ktlesi ve elektik yk olmayan paracklardr.

ekirdek Elektronlar
Art ykl protonlardan ve yksz ntronlardan oluur. ou zaman bir atomun sahip olduu proton says ve ntron says eittir, ancak her zaman byle olmayabilir. Ntron

Proton

zotoplar
Ayn elementin iki atomu her zaman ayn sayda protona sahiptir, fakat atomlarn ntron saylar farkl olabilir. Proton says ayn, ntron says farkl atomlara izotoplar denir. Bir atomun izotoplarnn zellikleri birbirinden ok farkl olabilir.

Ykleri negatiftir ve ekirdek etrafnda hareket ederler. Protonlardan ve ntronlardan ok daha kktrler. Elektriksel olarak yksz olan bir atomun, ekirdeindeki proton says kadar elektronu vardr.

Atom numaras

Atom numaras bir atomun sahip olduu proton says olarak tanmlanr. rnein azot elementinin bir atomunda 7 proton olduu iin azotun atom numaras 7dir.

OKSJENN ZOTOPLARI
Oksijenin doada en ok bulunan izotopunun ekirdeinde 8 proton ve 8 ntron, ekirdeinin etrafnda 8 elektron bulunur. Bunun dnda oksijenin bilinen 2 kararl izotopu ve 14 kararsz izotopu vardr. Oksijenin izotoplarndan biri olan oksijen-18in 8 protonu, 10 ntronu ve 8 elektronu vardr.

8 proton 8 ntron

8 proton 10 ntron

Birinci kabuk

2 elektron bulundurma kapasitesi vardr. Radyoaktif bir izotop olan oksijen-12nin 8 protonu, 8 elektronu ve sadece 4 ntronu vardr. 8 proton 4 ntron

kinci kabuk
8 elektron bulundurma kapasitesi vardr.

Olaslk hesaplar
JOSEPH JOHN THOMSON (1856-1940)
1897 ylnda elektronlar kefeden ngiliz fiziki. Atomun kk paracklardan olutuu hipotezini dorulamasnn bilim iin nemli sonular olmutur. Thomson elektronun ktlesini hesaplayabilme baarsn gsterse de kabul gren bir atom modeli oluturamamtr. Atom modeli ancak yllar sonra oluturulabilmitir. Elektriin gazlarda hareketi ile ilgili deneylerinden dolay 1906 ylnda Nobel Fizik dln kazanmtr.

Bu diyagramda yrngeler benzer izilmi olsa da gerekte birbirlerinden daha farkl olabilirler.

Bir elektronu olan hidrojen atomu iin olaslk hesab

Sol 90 Images

Hidrojen atomunun sahip olduu proton ve elektron saysdr. Hidrojen en hafif ve doada en ok bulunan elementtir.

Enerji seviyeleri

Elektronlar ekirdekten farkl uzaklklardaki kabuklarda bulunur. Bir kabuktaki iki elektron, yrngeleri farkl bile olsa, ekirdekten ayn uzaklkta hareket eder.

Bir atomun kaplad hacmin neredeyse tamam elektronlarnn yrngeleri tarafndan igal edilir. Atomun arlnn byk ksm ekirdeinde younlamtr. Eer bir atom ekirdei golf topu byklnde olsayd, elektron bu toptan Eyfel Kulesinin ykseklii (324 m) kadar bir uzaklkta bulunacakt.

Kuantum mekaniine ve belirsizlik ilkesine gre bir elektronun konumunu tam olarak belirlemek imknszdr. Bu sebeple bir atom elektronlaryla birlikte gsterilirken, elektronlarn herhangi bir anda belirli blgelerde bulunma ihtimallerini veren olaslk hesaplarndan yararlanlr.

Toplam olasln % 90