I HC QUC GIA H NI I HC KINH T

BI THU HOCH
Ch : Chin lc Cng nghip ha Vit Nam: phn tch v nh gi
Nhm 7:
Chu Diu Chinh ng Thy Linh Nguyn Th Hi Yn Dng Th Thanh Dung V Th Mai Anh L Th Thu Mai Trn c Hon Nguyn Th Thanh Xun

Hanoi, 5st December, 2013

nh gi
Thnh vin Nhim v Import-Substitution - Tm kim cc ti liu nhc n ISI Vietnam? (c bit ch giai on trc gia nhp ASEAN v WTO). Tp trung vo: - Chnh sch? (hn ch nhp khu cc (ngnh) hng no? Ch o? Thu? Bin php?). mc ch l lm g? 80 - Thc t chng minh: thu nhp khu? Th tc hnh chnh (nu l du hiu c th)? Nhng ngnh no ng ch ( t, x my, thit b dn dng, xi-mng, phn bn ha hc, gang thp, nha,?) - Gii thch? Export-Oriented (ch t kha Export Led) 8 - Tm kim cc ti liu nhc n Export-Oriented Vietnam. Tp trung phn tch cc vn sau: - Chnh sch? (tp trung xut khu cc ngnh hng no? H tr? nh hng?Bin php?) mc ch l lm g? - Thc t: gi tr kim ngch xut khu? thu ph+chnh sch+th tc hnh chnh h tr xut khu? Nhng ngnh no ng ch : hng may mc, in t, thy hi sn, du th, go, c ph, g, my mc? - Gii thch? (iu kin t nhin? Chnh tr - chng hn vi TQ?...) Trade-induced V Th Mai Anh - Tm kim cc ti liu nhc n Trade-induced Vietnam. Tp trung phn tch cc vn sau: - Chnh sch? (thu ph xut nhp khu?) bin php kch thch thng mi t do? Tham gia nhng t chc thng mi t do no? - Thc t: cc ro cn thng mi no c d b? Nhng ngnh no bt u c gim thu? L trnh trong tng lai? - Gii thch? 100 % Hon thnh 80

Chu Diu Chinh

ng Thy Linh

Nguyn Th Hi Yn

80

Dng Th Thanh Dung

100

L Th Thu Mai

100

Nguyn Th Thanh Xun

Trn c Hon (nhm trng)

- Nghin cu 3 chin lc - Tng hp v lm slide - Thuyt trnh

100

Phn 1. Cc chin lc

A. Chnh sch thay th nhp khu (Import-substitution Industrialization)

Gii thiu: Vit Nam sau ln Cng nghip ha khng chnh thc u tin bt u t khi chnh thc thng nht t nc, vi thm vng t sn xut v p ng nhu cu trong nc thc hin chnh sch thay th nhp khu su v rng. Vi vic s dng cc bin php hn ch xut nhp khu, nh thu nhp khu cao, Nh nc phi tha nhn s tht bi trong chnh sch sai lm mang tnh lch s. Nm 1986, chnh sch Cng nghip ha c thc hin li vi nhng thay i gn nh ton din. Tuy nhin c th ni n thi im hin nay ta vn c th nhn thy bng dng ca chnh sch thay th nhp khu trong nn kinh t. I. Cc ngnh cng nghip - Cc mt hng tiu dng, cc mt hng xa x - Nguyn ph liu thuc l - Sn xut my mc cng nghip - Linh kin t di 12 ch ngi, xe gn my

II. Cc chnh sch hn ch nhp khu (*: cc chnh sch b g b hoc hn ch ti a t sau 2006 tng ng vi cam kt m ca th trng ca Vit Nam vi AFTA) - Thu:

Chnh ph ban hnh nhiu loi thu khc nhau, gm c thu doanh thu c thu tiu th c bit, thu gi tr gia tng nn thu sut rt cao (nh ru, bia t 100-150%, t t 50%-200%...). Tuy c thun tin l tp trung nhng khng ph hp vi thng l quc t, d b hiu lm l hn ch hng nc ngoi nhp khu vao Vit Nam.

Trch: MC THU NHP KHU XE T CH NGI T 15 CH NGI TR XUNG QUA S DNG 1. i vi xe t ch ngi t 09 ch ngi tr xung (k c li xe) c dung tch xi lanh di 1.500cc: M t mt hng Thuc nhm m s trong Biu thu nhp khu u i 8703 8703 n v tnh Chic Chic Mc thu (USD) 3.500,00 8.000,00

- Di 1.000cc - T 1.000cc n di 1.500cc

2. i vi xe t t 10 n 15 ch ngi (k c li xe) M t mt hng Thuc nhm m s trong Biu thu nhp khu u i 8702 8702 8702 n v tnh Chic Chic Chic Mc thu (USD) 9.500,00 13.000,00 17.000,00

- T 2.000cc tr xung - Trn 2.000cc n 3.000cc - Trn 3.000cc

(Q36/2011/Q-TTg, 2011)

- Hn ngch nhp khu* Hn ngch nhp khu c s dng Vit Nam cng vi thu quan nhp khu nhm hn ch nhng mt hng nhp khu trc tip cnh tranh vi sn xut ni a ca

cc doanh nghip trong nc, c th l cc doanh nghip Nh nc. Nm 1998, c 9 sn phm ch yu vn cn c bo h bng hn ngch nhp khu: du m, phn bn, thp, xi mng, knh xy dng, xe my, t 12 ch, giy, ng, v ru. Cc sn phm ny chim xp x 40% hng nhp khu (CIE 1999) v hn 45% tng sn lng cng nghip ch to (Athukorala 2002a). Nm 1999, s lng sn phm ph thuc vo hn ngch nhp khu tng gp i ch yu nh mt bin php tm thi chng cho p lc cn cn thanh ton do cuc khng hong ti chnh chu . T nm 2001, hn ngch dn dn c bi b nh mt phn ca trng tm tng tc t do ha thng mi, cng nh nh hng ca tiu cc pht sinh. T 2005, hn ngch cho hai sn phm, ng v sn phm du m cng b d b. - Hn ngch thu quan* Quyt nh s 91/2003/QD ngy 9-3-2003 ca Th tng c hiu lc t ngy 17-2003 quy nh 7 mt hng nng sn c nhp khu theo hn ngch thu quan, gm: sa nguyn liu (HS 0401), sa c (0402), trng gia cm (0407), bp ng (1005), thuc l nguyn liu (2401), mui (2501), v si cotton (5201 5202, 5203). Trong , B Thng mi c thm quyn ban hnh hn ngch thu quan i vi 4 mt hng u tin ty vo nh gi v tnh hnh sn xut trong nc v hot ng ngoi thng, 3 ba mt hng cui ph thuc vo hn ngch thu quan hiu lc t ngy 1-72003. - Cm nhp khu Cng nh nhiu quc gia khc, vic cm nhp khu Vit Nam ch yu da vo cc cn nhc v sc khe v quc phng, v nhn chung khng c tc ng bin dng ln i vi thng mi. Danh mc cc mt hng cm hin nay bao gm thit b qun s, ha cht c hi, c, ma ty, pho, chi c hi, thuc l, hng tiu dng qua s dng, v t tay li nghch. Tuy nhin xt trong khun kh bi tho lun v v mc ch bo h thng mi th ch xt n mt s mt hng nh pho hoa, thuc l v hng qua s dng.

- Qui nh thm quyn c bit Mt s ng k cc mt hng nhp khu (v d nh dc phm, mt s ha cht, mt s mt hng lng thc, v thit b thu pht sng) vn phi c s ph duyt ca cc b ch qun. Nm 2000, khong 10% kim ngch nhp khu ph thuc vo hnh thc iu tit ny. Cng nh nhiu nc khc, cc qui nh ny ni chung c duy tr v l do y t v an ninh v xem ra khng lm bin dng din bin thng mi. - Ro cn i vi vic tham gia kinh doanh hng nhp khu u thp nin 90, ch c cc cng ty thng mi c giy php mi c quyn tham gia hot ng ngoi thng. c giy php xut nhp khu, cc doanh nghip cn c hp ng ngoi thng v giy php giao hng, v phi p ng cc qui nh v vn lu ng ti thiu (200.000 USD) v k nng thng mi. Nm 1996, cc qui nh v hp ng ngoi thng v giy php giao hng c bi b, nhng qui nh v vn lu ng ti thiu vn tip tc l hng ro ngn cn vic tham gia hot ng ngoi thng, nht l i vi cc doanh nghip mi. Nm 1998, ch c 2400 cng ty khu vc t nhn tham gia vo hot ng ngoi thng so vi hn 6000 doanh nghip nh nc. Nhng thay i ng k v qui nh i vi cc doanh nghip t nhn tham gia vo hot ng ngoi thng c ban hnh theo Ngh nh 57/1998/ND-CP (31-7-1998). Ngh nh cho php tt c cc doanh nghip c giy chng nhn ng k kinh doanh c tham gia vo hot ng ngoi thng nhng mt hng nu trong giy chng nhn ng k kinh doanh m khng i hi phi c giy php xut nhp khu. S lng doanh nghip ng k hot ng ngoi thng tng t 2400 vo u nm 1998 ln hn 5500 (hay 55% ca tng s 10000 doanh nghip thng mi) vo nm 2002. Tuy nhin, cc doanh nghip ch c php kinh doanh nhng mt hng ng k trong giy chng nhn ng k kinh doanh, v vic chuyn t loi hnh kinh doanh ny sang loi khc nu khng c ph duyt sa i giy chng nhn ng k kinh doanh nhn chung l rt kh. Trong nhiu trng hp cc qui nh iu tit theo yu cu ca

cc b ch qun thc cht ngn cn cc cng ty khng th tham gia vo vic xut khu go v nhp khu phn bn (Auffret 2003, p.5). - Cc tr ngi v qui nh Bn cnh th tc xin giy php chnh thc, tr ngi v mt hnh chnh trong qun l hi quan cng l nhng hng ro phi thu quan trng. Cc doanh nghip phi mt nhiu thi gian lm th tc k khai hi quan, vn cng nhc v chm tr. Nm 2001, xp x 20% doanh nghip phi mt t 5 n 25 ngy v khong 10% doanh nghip phi mt t 15 n 32 ngy (WorldBank, 2002) lm th tc thng quan, theo mt kho st v 150 doanh nghip trong ngnh dt si v may mc ca IMPR. - Cc bin php hn ch ngoi hi* Theo thi gian, dng hng ha nhp khu cn c iu tit ph hp vi cc u tin ca chnh ph thng qua iu tit hot ng ngoi hi ca cc ngn hng p ng cc khon thanh ton nhp khu. V d, vo cui nm 1998, ng trc tnh trng thm ht ti khon vng lai gia tng theo sau cuc khng hong ng , B K hoch v u t bn bc vi B Thng mi v cc b khc, p dng bin php kim sot nhp khu mt s nhm hng ha tiu dng. Hai cng c chnh c s dng l vic cung ng ngoi hi nhp khu i vi cc doanh nghip u t nc ngoi c hn ch trong phm vi lng ngoi t thc t h a vo t nc trong nm (qui nh cn i ngoi t) v yu cu thanh ton trc nhp khu hng tiu dng.Vo thng 9-1998, Ngn hng nh nc Vit Nam (ngn hng trung ng) ban hnh qui nh v ngha v bn ngoi t cho nh nc ca cc doanh nghip xut khu, trong , tt c cc cng ty xut khu phi bn 80% thu nhp ngoi t cho cc ngn hng trong vng 15 ngy lm vic k t ngy ngoi t c ghi c vo ti khon ca h. Qui nh bn ngoi t ny c gim xung cn 50% vo thng 8-1999 v cn 40% vo thng 5-2001, v cui cng c bi b vo thng 12-2004. Qui nh cn i ngoi t i vi cc doanh nghip u t nc ngoi c ni lng vo thng 5-2000. T , cc doanh nghip u t nc ngoi c th mua ngoi t t cc ngn hng ni a hon tr cc khon vay t cc ngn hng nc ngoi.

Cho d trn nguyn tc, tt c cc doanh nghip u c th mua ngoi t t ngn hng, nhng trn thc t, ch c cc doanh nghip ln, ch yu l doanh nghip nh nc, mi c th c m bo mua ngoi t t cc ngn hng thng mi quc doanh.

B. Chnh sch hng vo xut khu (Export-oriented hay Export-led hay Export-directed Industrialization)

Gii thiu: Vi iu kin t nhin phong ph: l mt nc c ngun ti nguyn a dng, li th v kh hu nng m nhiu ma, nhng ngbng chu th mu m cng vi mt ng bin di to cho nc ta mt li th r rt v cc ngnh nng lm nghip v thy hi sn. Vi s nhn nhn v nhng li th ca nc ta, i hi ng ton quc ln th VII c th nhng chnh sch u tin v u tin xut khu i vi nhiu mt hng, ngnh hng, Cc ngnh cng nghip c tp trun pht trin ch yu lin quan n vic khai thc ch bin khong sn, ti nguyn thin nhin nhanh chng tr thnh nhng mi nhn ca nn kinh t.

I. Cc ngnh cng nghip trng im - Khai khong, luyn kim - Khai thc du th, kh t xut khu - Sn phm nng-lm-thy-hi sn - Ch bin - May mc - Sn xut cc loi thit b n gin (cp in, linh kin in thoi)

II. Cc chnh sch h tr xut khu - Thu xut khu Khng chu thu tiu th c bit (TTB). iu 3 ca lut thu TTB quy nh i tng khng chu thu TTB l hng ho quy nh ti khon 1 iu 1 lut thu TTB khi c s sn xut gia cng trc tip xut khu hoc bn, u thc cho cc c s

kinh doanh xut khu .Hin nay do chnh sch u tin xut khu nn hng ho c bit khi xut khu khng phi l i tng chu thu TTB. Hng ho c bit khi xut khu, thot ly khi rng buc ca thu TTB do ngi tiu dng ngoi lnh th Vit Nam Nh nc khng iu chnh tiu dng ca i tng ny. Bt c mt hng no thuc i tng chu thu VAT khi em xut khu u c p dng thu sut 0% v c hon thu VAT u vo. Lut thu gi tr gia tng quy nh vic p dng thu sut 0% khng theo mt hng hay nhm hng nh cc mc thu sut 5%, 10% hoc 20% c quy nh theo mc ch v hng ho xut khu. Lut thu gi tr gia tng quy nh vic p dng thu sut 0% khng theo mt hng hay nhm hng nh cc mc thu sut 5%, 10% hoc 20% c quy nh theo mc ch v hng ho xut khu. Nh vy cng vi vic khuyn khch xut khu, kch thch sn xut cng vi vn gii quyt vic lm, hng ho c bit khi xut khu c bnh ng vi hng ho khc khi xut khu . - Chnh sch t gi hi oi. Ph gi ng ni t nm 1996: Ngay t 1996, thc hin chnh sch i mi ton din v su sc, nc ta c nhng iu chnh li t gi mt cch cn bn. Vi s ph gi rt mnh ni t, sau nhanh chng thng nht t gi chnh thc vi th trng, xo b c bn h thng t gi c qu phc tp ... th c ch qun l ngoi hi v chnh sch t gi ca Vit Nam c bc chuyn bin rt cn bn sang c ch th trng, thot khi trng thi th ng tr thnh cng c iu chnh v m quan trng trong nn kinh t m. T 1998, Vit Nam p dng ch t gi hi oi thng nht. Quyt nh 45/QNH ra ngy 27/2/1998 ca Thng c ngn hng Nh nc Vit nam v vic quy nh nguyn tc n nh t gi mua, bn ngoi t ca cc t chc tn dng c php kinh doanh ngoi t trong phm vi bin dao ng 5% so vi t gi chnh thc do thng c ngn hng cng b hng ngy. Quyt nh 16-1998 QNHNN7 ra ngy 10/1/1998

th bin ny l 10 so vi t gi chnh thc. iu to iu kin thun li cho cc doanh nghip xut khu y mnh cng tc xut khu doanh nghip mnh. S ra i ca th trng ngoi t cho php 6 ngoi t c s dng giao dch: USD, DEM, GBP, FF, JPY, HKD, cng vi vic ra i 2 trung tm giao dch ngoi t H Ni v TP H Ch Minh l bc tin ng k theo hng th trng gin tip kch thch xut khu thng qua to mt bng gi hp l hn. Trong iu kin Vit Nam hin nay, xut khu l mt trong nhng ngun cung ngoi t ch cht song cung cu ngoi t lun lun cng thng v VND khng c kh nng chuyn i hon ton nn trong thi gian ti vn tp chung ngoi t vo cc ngn hng, ngn hng thng nht ngoi hi. ng thi t do ho quyn s hu v s dng ngoi t, t ngoi t thnh mt hng ho c bit c trao i trn th trng. T 1998, Vit Nam p dng ch t gi hi oi thng nht. Ng y 27/2/1998, thng c ngn hng Nh nc Vit nam ra quyt nh 45/Q-NH v vic quy nh nguyn tc n nh t gi mua, bn ngoi t ca cc t chc tn dng c php kinh doanh ngoi t trong phm vi bin dao ng 5% so vi t gi chnh thc do thng c ngn hng cng b hng ngy. theo quyt nh 16-1998 QNHNN7 ra ngy 10/1/1998 th bin ny l 10 so vi t gi chnh thc. iu to iu kin thun li cho cc doanh nghip xut khu y mnh cng tc xut khu doanh nghip mnh. y mnh cc bin php khuyn khch khng tiu dng tin mt trong thanh ton ngoi t, m rng tin ti t do ho m v s dng ti khon nc ngoi v kinh t trong nc. kch thch xut khu gim dn tin ti xo b vic bo m cn i ngoi t t pha chnh ph. M rng quyn s dng ngoi t ca cc doanh nghip xut khu, tng cng quyn hn v vai tr ca ngn sch Nh nc trong dch v xut khu. m bo cho nh xut khu mt mt cn iu chnh gi mua ngoi t linh hot khng doanh nghip

b thua l do bin ng t gi. To iu kin thun li cho cc doanh nghip xut khu m, s dng, chuyn cng nh ng ti khon ca mnh. Trong di hn, mc tiu l kh nng chuyn i hon ton ca Vit Nam v mt t gi thch hp c tc dng khuyn khch tng trng kinh t v khuyn khch xut khu. Khi VND c kh nng chuyn i hon ton th quy nh v ngoi h ni chung v bn t ni ring s c dn dn ni lng v cc nh xut khu c ton quyn s hu v ch ng s dng s ngoi t ca mnh theo c ch th trng. - Chnh sch u t i vi doanh nghip sn xut hng xut khu v tham gia hot ng xut khu . Vn hnh qu h tr xut khu, qu bo lnh xut khu i vi u t trong nc. c bit l nhng doanh nghip tham gia sn xut hng ho xut khu c Nh nc khuyn khch xut khu nht l cc mt hng ch lc c li th so snh cng nh cc bin php h tr v thng tin, tm kim khch hng, tham d trin lm... Tng cng thu ht vn u t trc tip nc ngoi. i vi khu vc u t nc ngoi ni chung v u t trc tip nc ngoi l mt trong nhng tiu ch quan trng nh gi mc hi nhp kinh t ca mt t nc, l mt cu ni quan trng gia kinh t ni a vi nn kinh t ton cu. Trong nhng nm ti Nh nc lin tc c nhng iu chnh chnh sch u t nc ngoi nhm pht huy vai tr ca n i vi hot ng xut khu thng qua: B sung ngun vn cho doanh nghip, chuyn giao cng ngh hin i, kinh nghim qun l tin tin, m rng th trng... - Tn dng xut khu c thng qua ngn hng thng mi. Vic m rng quyn cp tn dng xut khu cho cc doanh nghip xut khu trong nc ca cc ngn hng thng mi l mt bc tin ln trong h thng ngn hng. Ch trng chuyn ho t cho vay nhp khu sang cho vay u t xut khu ca cc ngn hng gp phn nng cao h s s dng vn.

- Chnh sch li sut S iu chnh linh hot chnh sch li sut ca ngn hng l mt vic lm tch cc gip doanh nghip xut khu mnh dn vay vn pht trin sn xut kinh doanh xut khu, h gi thnh nh li th quy m, v nng cao kh nng cnh trang ca hng Vit Nam. III. Mc tiu i hi ng ton quc ln th VII c th coi nh l ln u tin ch trng y mnh xut khu c cp v l mt ni dung quan trng. Cc mc tiu c bn bao gm: - Tng sn phm trong nc tng bnh qun mi nm 5,5-6,5 (%) - Gi tr tng sn lng cng nghip tng bnh qun mi nm 7,5-8,5 (%) - Gi tr tng sn lng nng nghip tng bnh qun mi nm 3,7-4,5 (%) (Cng thng tin Chnh ph, 20 thc hin mc tiu ny, ring i vi Cng nghip ng v Nh nc c nh hng pht trin nhanh cc ngnh cng nghip lin quan n li th ca t nc, c kh nng cnh tranh cao, v y mnh xut khu, nh ch bin nng, lm, thu sn, may mc, da - giy, in t - tin hc, mt s sn phm c kh v hng tiu dng... Ch trng xy dng cc ngnh cng nghip nng nh du kh, luyn kim, c kh ch to, ho cht c bn, phn bn, vt liu xy dng... theo bi cnh kinh t x hi. Pht trin mnh cc ngnh cng nghip c hm lng cng ngh cao, nht l cng ngh thng tin, vin thng, in t, t ng ho. Tp trung y mnh lnh vc sn xut phn mm tin hc. Pht trin cc c s cng nghip quc phng, kt hp cng nghip quc phng vi cng nghip dn dng.

Quy hoch phn b cng nghip trn c nc. Pht trin cc khu cng nghip, khu ch xut, xy dng mt s khu cng ngh cao, hnh thnh cc cm cng nghip v khu kinh t m. Tp trung y mnh cc c s sn xut cng nghip nh v va v a dng ha ngnh ngh. Ci tin cng ngh nhm mc tiu nng cao nng sut, cht lng, hiu qu. Hng n vic s dng cc cng ngh c kh nng thu ht nhiu lao ng. Tng cng lin kt gia cc doanh nghip nh, va v ln, nguyn liu vi ch bin, tiu th. Tng t l ni a ho trong cng nghip gia cng, lp rp. Tng cng qun l cht lng, bn quyn tr tu, bo v mi trng. Mc tiu chung nm 2010 tng gi tr xut khu cng nghip ln 70 - 75% tng kim ngch xut khu. Bo m cung cp v an ton nng lng (in, du kh, than); p ng nhu cu v thp xy dng, phn ln, mt phn phn m; c kh ch to p ng 40% nhu cu trong nc, t l ni a ho trong sn xut xe c gii, my v thit b t 60 - 70%; cng nghip in t - thng tin tr thnh ngnh mi nhn; ch bin hu ht nng sn xut khu; cng nghip hng tiu dng p ng c nhu cu trong nc v tng nhanh xut khu. * Phn t m: nhm chng em cho rng y l mt phn trong cc ni dung lin quan n chnh sch thay th nhp khu vn cn tn ti. C th hn phn II.

C. Chnh sch t do thng mi (Trade Induced Industrialization)

I. Cc ngnh cng nghip II. Cc chnh sch h tr t do ha thng mi * Cm nhp khu: bi b lnh cm nhp khu i vi cc mt hng sau: + Thuc l iu v x g + t c khng qu 5 nm s dng + Phn mm, thit b m ha thuc din tiu dng i chng + Xe my c dung tch t khi 175cm3 tr ln t 31/5/2007. * Hn ngch thu quan: vi 4 mt hng di y, mc thu trong hn ngch i vi 4 mt hng ny l tng ng mc thu MFN hin hnh, c th nh sau: + Thuc l nguyn liu: 30% + Trng gia cm: 40% + ng th (25%) v ng tinh luyn (40-50%) + Mui: 30%. * Hn ngch: + Bi b hn ngch xut khu hng dt may k t thi im gia nhp WTO; + Bi b tt c cc bin php hn ngch nhp khu tr hn ngch thu quan i vi thuc l nguyn liu, trng gia cm, ng th v ng tinh luyn, mui;

* Thu xut nhp khu: + Ct gim thu i vi nhiu mt hng nhp khu khi gia nhp WTO: ng rng buc mc trn cho ton b biu thu (10600 dng)

 Mc thu bnh qun i vi hng nng sn gim t mc 23,5% xung cn 20,9% trong vng 5 nm. Vi hng cng nghip t 16,8% xung cn 12,6% thc hin trong 5-7 nm. Bng 1. Mc thu cam kt bnh qun theo ngnh hng tng hp Ngnh hng chi tit S dng thu Thu sut cam Thu sut cam kt ti thi im kt c t gim gia nhp WTO cui cng cho (%) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Nng sn C, sn phm c Du kh G, giy Dt may Da, cao su Kim loi Ha cht Thit b vn ti 1.219 176 37 630 1.159 341 1.201 1.579 1.026 25,2 29,1 36,8 14,6 13,7 19,1 14,8 11,1 46,9 9,2 WTO (%) 21,0 18,0 36,6 10,5 13,7 14,6 11,4 6,9 37,4 7,3

TT

My mc thit b c 1.436 kh My mc thit b 766 in Khong sn Hng ch to khc Cng

11

13,9

9,5

12 13

396 723 10.689

16,1 12,9 17,2

14,1 10,2 13,4 ( Ngun: B thng mi, 2007)

* FTA: k kt nhiu hip nh thng mi t do song phng v a phng: k kt: + ASEAN + ASEAN-n + ASEAN-Australia/New Zealand + ASEAN-Hn Quc +ASEAN-Nht Bn +ASEAN-Trung Quc +Vit Nam-Nht Bn + Vit Nam-Chile ang m phn: + RCEP (ASEAN+6) : Hip nh i tc kinh t ton din khu vc + ASEAN - EU + TPP : Hip nh m phn i tc xuyn Thi Bnh Dng +Vit Nam EU +Vit Nam Hn Quc +Vit Nam LMTQ Nga-Belarus-Kazakhstan +Vit Nam EFTA ang xem xt : + ASEAN-Canada. III. Mc tiu v l trnh Theo Thu quan u i c hiu lc chung (CEFT) ca AFTA, Vit Nam cam kt gim thu quan i vi ton b ch tr mt s mt hng nhy cm t cc nc thnh vin AFTA xung cn di 5% vo nm 2006. Vit Nam gia nhp AFTA vi mt danh mc di cc khon mc ngoi l ca vic gim thu quan. Tuy nhin, trong ba nm qua, cc khon mc ny dn dn c a vo danh mc p dng gim thu, dn n gim thu quan bnh qun p dng cho hng nhp khu t cc nc AFTA xung cn 7,3% so vi 13,8% vo thi im tr thnh thnh vin AFTA

Vic c cu li mt cch cn bn h thng thu quan c tin hnh t u nm 1999 (theo Quyt nh 1983 ca B Ti chnh, ban hnh ngy 11-12-1998). Theo c cu thu quan mi th biu thu xut nhp khu nc ta bao gm hai loi thu xut l thu xut u i v thu xut ph thng, c chia thnh ba loi thu sut (ba thu sut khc nhau cho cng mt hng mc thu): Mt l thu sut u i c bit p dng cho hng nhp khu t cc nc thnh vin Hip hi Thng mi t do ASEAN (thu sut u i c hiu lc chung, CEPT). Hai l thu sut u i p dng cho nhng nc m Vit Nam c hng quy ch ti hu quc (Lin minh Chu u, Nht Bn, hu ht cc nc Chu ngoi ASEAN, New Zealand, Australia v M) Vi iu kin phi ghi r rng tng mt hng, s lng, mc thu sut u i c th. Ba l thu sut thng thng c p dng cho cc loi hng ho ni chung khng ph thuc vo xut x ca hng ho t nc no, hng ho t mi nc dng chung mt mc thu.(Thu sut danh ngha cao hn cao hn so vi thu sut u i loi hai 50% ) khuyn khch xut nhp khu, c bit i vi vic nhp khu hng ho phc v cho sn xut v xut khu, chnh sch thu xut nhp khu cn quy nh cc trng hp c min gim v hon li thu. c s iu chnh ng k trong c cu thu quan mi trong nhng nm qua. Thu sut trung bnh (khng gia quyn) tng t 12,8% nm 1995 ln 13,4% nm 1997, ln 15,7% vo nm 2002. S gia tng i cht ny li km theo vic gim ng k v phn tn ca tng loi thu sut ring bit xung quanh thu sut trung bnh; h s bin thin gim t 131% nm 1997 xung 116,3% nm 2002. C cu thu quan hin ti ch c 15 dng thu, so vi 35 vo nm 1997. Thu sut ti a cng gim t 200% xung cn 120% trong giai on ny, km theo l gim s dng thu nm mc cao nht ca biu thu. Cho n u nm 2002, ch c 1,1% tng

s dng thu (74 trong tng s 6296) l c thu sut trn 50%.( S liu c ly t ba bng HS chnh: HS22( ung, ru mnh v dm), HS24( thuc l si v thuc l ch bin), HS87 (phng tin giao thng tr ng st). Vic gim phn tn ca thu quan vo nm 2002 so vi nm 1997 ch yu l do iu chnh li mt s thu sut mc gia, theo hng tng thu sut. V d, nhng dng thu c thu sut trong khong 12%-28% (c bao gp) bin mt trong nm 2002. Km theo l gia tng nhng thu sut 30%-50% (c bao gp), trc y l 20%-30%. khng c thay i g ng k trong phn b thu sut mc thp (0%-10%) Mt phn ba s dng thu vn cn c mc thu sut bng 0. Vic phn b thu sut gia cc bng HS th hin tnh leo thang trong c cu thu ca Vit Nam, trong sn phm cui cng (ch yu l hng tiu dng) c t l bo h cao, trong khi hng trung gian c thu sut bng 0 hoc thu sut thp. Mc thu c bit cao i vi thc phm v nng sn v mt s hng tiu dng (nht l qun o, giy dp, sn phm s, v da).

Phn 2. nh gi
I. Hn ch nhp khu b. Hn ch Thu sut cao v qu cao nh vo mt s mt hng tiu dng trong nc cha sn xut c hoc sn xut cha khuyn khch tnh trng bun lu v trn thu ca cc doanh nghip. Nhiu phng thc trn thu c s dng k c hi l cn b hi quan v kt hp vi nhiu hin tng tiu cc khc. Biu thu nhp khu cng c nhiu tng, nhiu s phn bit chiu c theo mc tiu h tr pht trin kinh t hay hn ch tiu th u l ch da cho hin tng tiu cc. Vic gim xut nhp khu tiu ngch phn no hn ch hin tng tiu cc theo cc ca khu bin gii rt kh kim sot. Hn ngch thu quan t gy bin dng thng mi hn so vi thu quan ngn cm (prohibitive tariffs) hay hn ngch nhp khu ni chung. Tuy nhin, cc qui tc tip cn th trng lin quan n hn ngch thu quan n cha nguy c phn bit i x trong vic phn b hn ngch thu quan gia cc nc xut khu v cc nh nhp khu ni a. C th l vic qun l hnh chnh ca cc hn ngch ny c xu hng hp php ha vai tr ca cc c quan thng mi nh nc. Cng vi th lc c quyn i vi hng nhp kh u ca nhng sn phm nht nh, khi cc c quan ny bn quyn i vi th trng ni a, h c th tnh gi cao v qua lm bin dng gi trong nc (Hoeckman v Kosteki 2002, trang 218). S cng nhc v chm tr trong cc th tc Hi quan l t nhin cng dn n vic s dng cc chi ph hi quan phi chnh thc trn lan, lm t ng chi ph c hi ca khu vc t nhn v lm cho cc giao dch hi quan tr nn mt thi gian v phin phc. V d, da vo phng vn gim c cc cng ty xut khu giy dp, Boyed (2002) tng thut rng cn phi c cc khon ph khng chnh thc tiu chun thng quan cc l hng nhp: 20 USD cho mt container 20, 40 USD cho mt container 40, 100 USD ph kim nh mun.

S phn ha gia chnh sch chung ca chnh ph v cc vn bn hng dn thi hnh chi tit ca cc b ch qun hay cc c quan nh nc lin quan thng gy kh khn cn tr i vi mc ch ca chnh sch t do ha mu dch. Cn c nhng n lc to ln hn bo m rng chnh sch chung mt khi c quyt nh s khng b sai lch bi cc qui nh thc hin. Theo lut php, quyn tham gia hot ng ngoi thng ca cc doanh nghip t nhn cng ht nh ca cc doanh nghip Nh nc (Ngh nh 57/1998/ND-CP). Trn thc t, cc iu kin xut nhp khu cn thit nhp khu mt s mt hng lm nn lng hot ng xut nhp khu ca cc doanh nghip ngoi quc doanh. Do mi quan h mt thit gia B ch qun v cc doanh nghip nh nc trc thuc b, nn cc doanh nghip nh nc ny thng c nh hng i vi vic n nh iu kin tham gia kinh doanh ca cc doanh nghip khc trong lnh vc ang xem xt. Cc iu kin ny thng t cc doanh nghip nh nc vo v th li th hn so vi cc doanh nghip ngoi quc doanh, nh minh ha qua trng hp go v phn bn.

II. y mnh xut khu a. Thnh tu B K hoch v u t tnh ton tng trng xut khu trong nm 2007 v 2008, tng ng l 21,9%, v 29,1%. Tuy chu tc ng ca khng hong ti chnh th gii khin xut khu gim xung 8,9% vo nm 2009, xut khu tr li mc 25,5% nm 2010 v 34,2% nm 2011. Theo tnh ton, t 2007-2011, xut khu tng 2,4 ln, t 39,8 t USD ln 96,9 t USD. Bnh qun tng trng vo khong 19,5%/ nm, cao hn ch tiu 16%/nm trong k hoch 5 nm 2006-2010. Nm 2012, c tnh tng kim ngch xut - nhp khu ca c nc vo khong 200 t USD. Gi tr xut khu tng ng khong 114,57 t USD, tng ng mc tng 18,2% so vi nm 2011 v gp khong 3,5 ln nm 2005. Kim ngch xut khu/GDP vo khong 81,7%, nhnh hn mc 80,8% ca nm 2011. Tc tng kim ngch xut khu cao hn tc tng GDP (ln n 3,6 ln). T l xut khu/GDP v h s tc tng t

cao nh trn cho thy, xut khu l li ra, l ng lc tng trng ca ton b nn kinh t. Kim ngch xut - nhp khu hng ha/ GDP bin ng t 130,4% nm 2005 ln 157,4% vo nm 2008, 166,1% vo nm 2011, nm 2012 t khong 182% . (B K hoch v u t, 2013). Kim ngch xut khu ca khu vc c vn u t nc ngoi nm 1991 l 52 triu USD, nm 1995 tng ln 440 triu, nm 1996 t 786 triu, nm 1998 t 1,5 t(chim khong 15% tng kim nghch xut khu c nc) cha k du th. Trong 10 nm qua u t trc tip nc ngoi ng gp tch cc vo qu trnh pht trin kinh t x hi v ng gp ngy cng cao v tng kim nghch xut khu cng nh ng gp vo GDP: nm 1992 l 2%, n nm 1998 l 8,6%. b. Hn ch Cc mt hng ch yu l sn phm gia cng v nguyn liu th chim trn 60% tng kim ngch xut khu c nc. Nm 2012, ch tnh ring du th, than , qung v khong sn t trn 9,65 t USD, chim 8,4%. Nng, lm - thy sn cha qua ch bin hoc mi s ch t khong 27 t USD, chim 23,6%. Dt may, giy dp, x si dt cc loi, nguyn ph liu dt may, da giy, my vi tnh sn phm in t v linh kin v mt s loi khc c kim ngch trn 33 t USD, chim 29%). S liu thng k cng cho thy, sut giai on t na cui nm 2011 n ht nm 2012, trong cc nhm hng xut khu ch lc, in thoi cc loi v linh kin in t lun chim t trng ln trong tng kim ngch xut khu c nc. Tng cc Hi quan tnh ton kim ngch xut khu ca nhm hng ny t 11,413 t USD, ng th 2 sau dt may, ng thi y cng l 2 nhm hng duy nht t kim ngch xut khu lun n nh mc trn 1 t USD/thng. Nhng thng u nm 2013, in t v dt may s tip tc l 2 mt hng c kim ngch xut khu ln nht trong tng kim ngch xut khu ca nc ta. iu ny cho thy, c cu hng xut khu ang c s chuyn dch dn t xut nguyn liu th sang cc mt hng gia cng.

Gi tr gia tng ca hng xut khu Vit Nam cn thp. Vit Nam li chim lnh th trng trn th gii ch yu nhm hng ha c bn, nh: du m v khong sn, nng sn, hng dt may, da giy, thy sn, g v in t. y l nhng ngnh thm dng lao ng ln, nhng v xu th khng cn tng trng nhanh trn th gii, ng thi rt d b nh hng bi vic h thp chi ph t cc i th mi, c chi ph lao ng thp. Kh nhiu cc mt hng xut khu, k c nhng mt hng c kim ngch ln cha c thng hiu ring, xut khu thng phi thng qua i tc khc, nn gi bn thng thp hn sn phm cng loi ca cc nc khc. Chnh sch pht trin xut khu trong thi gian qua qu ch trng n ch tiu v s lng, cha tht s quan tm n cht lng v hiu qu xut khu. Vit Nam cha khai thc mt cch hiu qu li th cnh tranh xut khu da vo cng ngh, trnh lao ng, qun l to ra cc nhm hng xut khu c kh nng cnh tranh cao, tham gia vo khu to ra gi tr gia tng cao trong chui gi tr ton cu. M rng xut khu ang c nguy c lm cn kit ti nguyn thin nhin, suy gim a dng sinh hc v nhim mi trng. Tng trng xut khu Vit Nam hin nay, chng mc no , ch yu da vo vic khuyn khch khai thc ti nguyn thin nhin v s dng ngy cng nhiu cc yu t u vo gy nhim. Nhp siu ln, phn ln th trng khng phi l cng ngh ngun, thm ch l k thut - cng ngh thp, hoc c nc ngoi chuyn giao li trong qu trnh hin i ha. L do c bn l thay v sn xut ra vi chi ph cao cc sn phm ph tr u vo, doanh nghip c th nhp khu nguyn ph liu t Trung Quc v ASEAN vi cht lng tng ng v gi thnh r hn nhiu (khng tnh n phn nhp khu cng ngh). Nm 2012, Vit Nam nhp siu t 28 th trng, trong ln nht l Trung Quc vi gn 16,4 t USD; Hn Quc: 9,96 t USD, i Loan: 6,45 t USD C cu hng ha nhp khu t Trung Quc v ASEAN cn bao gm cng ngh sn xut, hm ngha Vit Nam ang nhp khu cng ngh lc hu v c k ca khu vc, trong lc

cha tip cn c cng ngh ngun t cc nc cng nghip pht trin. Dn n kh tng nng sut trong tng lai, cng nh kh c th gip Vit Nam bc nhanh hn trong vic theo ui gi tr gia tng cao trong chui gi tr ton cu, cha ni l sa vo by thu nhp trung bnh. Khi u t nc ngoi vn chim t trng p o trong tng kim ngch xut khu ca c nc. Gi tr xut khu ln n 60,04 t USD nm 2012; trong khi gi tr nhp khu ca khi ny cng chim t trng ln nht vi 52,7 % tng kim ngch nhp khu c nc, tng ng vi 59,94 t USD, tng 22,7 % so vi nm 2011. Hin trng ny cho thy, kh nng cung ng v sc cnh tranh ca cc doanh nghip ni a l rt yu. Xut siu t c cha tht bn vng. Sut thi k 1994-2011, gi tr nhp khu lun ln hn so vi gi tr xut khu. iu ng lo ngi l thm ht thng mi tng dn theo thi gian. Nu trong nm 2005 thm ht thng mi t khong 4,54 t USD, th n nm 2008 mc thm ht ln n 18,03 t USD, gp gn 4 ln trong vng ch 3 nm. Nm 2009 mc thm ht l 12,85 t USD gp 3 ln so vi nm 2005. Trong nm 2011, cn cn thng mi tip tc nghing v nhp siu vi mc thm ht vo 9,84 t USD. Tnh trng thm ht cn cn thanh ton ko di s to p lc ln vic ph gi ng ni t v iu chnh li sut. V lu di, thm ht cn cn thanh ton c b p bng ngun ngoi t t khu vc FDI, kiu hi. Nu khng , th Chnh ph phi i vay thng qu a vic iu chnh chnh lch gia li sut tin ng vi li sut ngoi t, t gy p lc ph gi ln ng ni t v nh hng n lm pht cng nh mc tng gi ni chung. Tuy nhin, nm 2012, cn cn thng mi c s o chiu, ln u tin trong gn 20 nm k t 1993 Vit Nam xut siu. Song, kh nng xut siu ca Vit Nam khng bn vng do nhng hn ch, bt cp v m hnh kinh t nh cp trn. Mt im ng lu l nguyn nhn ca xut siu nm 2012 ch yu do nng lc sn xut ca cc doa nh nghip Vit Nam qu yu, nhp khu nguyn, vt liu sn xut gim mnh.

Hot ng xut khu ni chung v hot ng thu sn ni ring u kht vn. Nh ta bit, ngnh khai thc v ch bin thu sn c tim nng pht trin rt ln m quy m vn u t mi ch p ng c 20%. Trong cha k u t cn cha ng b mang nng tnh t pht khin d n thu sn cha pht huy c hiu qu. Vic quy hoch vng nui cn dang d nn cc t chc cho vay tn dng t ra kh e d trong vic thm nh d n vay vn nui trng. y l nguyn nhn u tin khin cho khu vc nui thu sn kht vn Hin nay, nhiu tnh cha c quy hoch tng th pht trin kinh t x hi hoc c nhng li khng cp nht vi thc tin cng vi vic chanh chp v thiu phn nh r rng gia nui trng thu sn v t nng nghip gy tr ngi klhng nh cho qu trnh xt duyt cp vn. Theo cc chuyn gia thu sn, trong khi vn trong nc cn hn ch th vic thu ht thm ngun u t trc tip t nc ngoi s gip ngnh thu sn thnh cng. Gii quyt vn vn vn Th trng B thu sn cho rng: ch nh nc mi dm u t vn vo cc d n xy dng c s h tng, i hi vn ln, kh v lu thu hi vn nh cu cng, bn c, mua sm thit b phc v nghin cu khoa hc iu tra ngun li o to khuyn ng. III. Thng mi t do V c bn, chng ta cng c nhng thun li nh Trung Quc trong m phn FTA nh tn dng c ci cch, m ca theo cam kt WTO. H thng chnh sch, c ch iu hnh thng mi ph hp thng l quc t l nn tng Vit Nam tham gia (Ngun : Thi bo Si gn, 2010)

vo cc tha thun khu vc. Kh khn c bn vn l nng lc ca nn kinh t. Biu so snh cho thy vi cc FTA k, l trnh ct gim thu ca chng ta u di hn 5-6 nm so vi cc i tc. a. Thnh tu Thc y tng trng v pht trin nn kinh t, tng kim ngch xut nhp khu khng ngng tng t 2001 ti 2012. Trong vng hn 1 thp k qua, kim ngch xut nhp khu nc ta tng ln 7,3 ln t 31,2 t USD (2001) ln n 228,3 t USD (2012).

Biu : Kim ngch xut khu, nhp khu v cn cn thng mi hng ha ca Vit Nam giai on 2001-2012

(Ngun : Tng cc Hi quan, 2010)

u t trc tip nc ngoi vo nc ta cng tng nhanh. Tnh n ngy 20 thng 11 nm 2013 c nc c 1175 d n mi c cp GCNT vi tng vn ng k l 13,779 t USD, tng 73,3% so vi cng k nm 2012 v 446 lt d n ng k tng vn u t vi tng vn ng k tng thm l 7,036 t USD, tng 26,9% so vi cng k nm 2012. Tnh chung trong 11 thng u nm 2013 tng vn ng k cp mi v tng thm l 20,815 t USD, tng 54,2% so vi cng k nm 2012
Bng: Tr gi 10 nhm hng xut nhp khu ln nht ca Vit Nam nm 2012

(Ngun : Tng cc Hi quan, 2010)

b. Hn ch Vit Nam phi i mt vi nhng thch thc nh : Tng nng sut v dch chuyn ln nc cao hn ca chui gi tr nhm duy tr tng trng bn vng v tng thu nhp u ngi. Cn phi kt hp cc FTA trong ASEAN v ASEAN cng mang li li ch ti a do m rng thng mi v hn ch ti thiu chuyn hng thng mi.

n phng gim thu hay m phn gim thu MFN trong WTO khi m phn cc FTA cng s hn ch chuyn hng thng mi v mang li nhng li ch cho pht trin t qu trnh hi nhp. iu quan trng cn lu l trong khi thu nh vo hng trung gian thng thp hn so vi sn phm cui cng, hng trung gian nhp khu lm u vo cho nhng nghnh m Vit Nam c li th cnh tranh xut khu thng cao hn nhiu so vi nhng u vo cho nhng nghnh cnh tranh vi nhp khu. V d: si dt v dt kim chu thu nhp khu l 40%. Hu ht nhng thu sut thp hoc bng khng p dng cho nhng mt hng ch yu do khu vc doanh nghip Nh nc s dng lm u vo cho sn xut hng trung gian hoc thnh phm do th trng ni a. Khi so snh c cu thu quan danh ngha hin ti ca Vit Nam vi Trung Quc, Indonesia,Philippines, Malaysia v Thi Lan. Thu sut trung bnh ca Vit Nam (theo bnh qun n gin v gia quyn theo lng nhp khu) l ngang vi Trung Quc v Thi Lan, nhng cao hn nhiu so vi ba nc cn li. iu suy lun ny cng ng cho hng cng nghip ch to v hng nng sn nhp khu. Tuy nhin, c cu thu quan ca Vit Nam cho n nay t ra c phn tn cao nht (chnh lch xa so vi mc thu trung bnh) so vi nm nc kia.Vic thay i chnh sch thu xut nhp khu mang li mt s kt qu kh quan. So vi nm 1994, nm trc khi Vit Nam ra nhp ASEAN, kim ngch xut khu nm 2001 ca Vit Nam sang cc nc khc thuc ASEAN t trn 2,55 t USD, ln gp 2,8 ln. Cn kim ngch nhp khu t cc nc khc trong hip hi t khong 4,12 t USD gp hn 2,3 ln.

Danh mc ti liu tham kho

B Ti Chnh. (2007, November 15).

B K hoch v u t (2013). nh gi tng th tnh hnh kinh t - x hi Vit Nam sau 5 nm gia nhp T chc Thng mi Th gii, H Ni. Athukorala, Prema-chandra (2002a), Trade Policy Reforms, Export strategies, and the Incentive Structure, Background paper to the World Bank study Vietnams Exports: Policies and Prospects, Hanoi: World Bank Vietnam. CIE (Center for International Economics) (1999), Non-tariff Barriers in Vietnam: A Framework for Developing a Phase Out Strategy, Canberra. Auffret, Philippe (2003), Trade Reforms in Vietnam: Opportunities with Emerging Challenges, Policy Research Working Paper 3076, Washington DC: World Bank.P.5. World Bank (2002), Vietnams Exports: Policies and Prospects, Hanoi: World Bank Vietnam. Hoeckman, Bernard and Kostecki M. (2002), The Political Economy of the World Trading System: The WTO and Beyond (2nd edn) Oxford: Oxford University Press. Boyed, Greta R. (2002) The Footwear Industry in Vietnam: Trade Policy and Market Opportunities, Background Paper for the World bank Study on Export Policies and Performance in Vietnam, Hanoi: World Bank Vietnam. Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright. (2005). Ci cch chnh sch thng mi v c cu bo h Vit Nam. Australia. P4-7. B thng mi, Ti liu bi dng cc cam kt gia nhp t chc thng mi th gii ca Vit Nam, 2007, tr58.