SU ARTLANDIRMA 1. Su artlandrma Neden Gereklidir? - Sert sular stma teknii asndan uygun deildir.

- zellikle buhar ve kzgn su kazanlarnda, soutma devrelerinde sistemin almaya balad ilk gnk verimini, malzemenin mukavemetini, anmasn nlemek iin korozyon ve kra kirelenmeye! kar nlemler alnmaldr. - "s trans#er yzeylerindeki korozyon ve kirelenme, s trans#erinin tam olarak gereklememesine ve metalin tavlanmasna, tesisatlarda tkanmalara, st$ ve buhar reti$i $ihazlarda verimsizlie neden olur. - %uhar ve su kazanlarnn kmesine ve &atlamasna neden olur. - Soutma sistemlerindeki korozyon ve kr ayr$a iletmelerin giderlerine milyonlar$a liralk #azladan ek masra# getire$ektir. - 'i umulmadk bir zamanda sistemin devre d kalmas iletmede skntlar yarata$aktr. - Sert sularn kullanld sistemde olua$ak olan kr kire tabakas! yksek oranda ener(i kay&larna yani &ahal iletme giderlerine neden ola$aktr. - Sistemde iyi bir artlandrma gerekletirilmediinde olua$ak olan kr kire tabakas! aadaki tablo ve gra#ikten de grlebile$ei gibi yksek oranda ener(i kay&larna yani &ahal iletme giderlerine neden ola$aktr. 2. Kr Nedir? 'alk arasnda kire diye de bilinen kabuklam oluumdur. %uhar kazanna giren besi suyu yksek s$aklk ve basnta, sertlie yol aan kalsiyum ve manezyum tuzlar metal yzeyler zerinde kerek kr oluumuna neden olurlar. Su kazan iinde buharlatka besi suyu sa#slklarn konsantre olmasna yol aar.)r kire ta ! kazan metal yzeyinde ar snma , metal de#ormasyonu ve yakt kaybna neden olduu iin kazanlarda kimyasal artlandrma zorunludur. . K!r!"#!n Nedir? )orozyon basit anlam ile metalin ya&snn bozulmasdr.*etal ve evresi arasnda meydana gelen bir olaydr. %ir metal su iinde zndnde korozyon olay oluur. Su ile temas eden yzeyin snr tabakasndan znm halde metal &aralarnn uzaklamas ile kendini gsterir.)orozyona metal yzeyde oluan kom&leks bir elektrokimyasal reaksiyondur.)orozyona elektrotlar anyonik ve katyonik alanlar! aras elektrik akm sebe& olur. %al$a korozyon ti&leri gru& altnda to&lanabilir. - +az korozyonu - ,il korozyonu - -lkali ve asit korozyonu $. K%&'rme Nedir? %nyesinde suda znm veya znmez organik ve inorganik maddeler kazan suyunda nemli dere$ede k&k &roblemine sebe& olur. )&rme, kat ve sv unsurlar buharla birlikte srklendii iin istenmez. %uharn bu ekilde kirlenmesi s&er st$larda, trbinlerde ve buhar sisteminin dier ksmlarnda birikintiler oluturabilir. Sistemde s$aklk dmesine neden olur. )&rme, kazan suyundaki to&lam kat miktarnn bl# vastas ile belirli seviyeler altnda tutularak en aza indirilmesi ve kazan suyu kimyasal artlandrma maddeleri iinde uygun anti#oam k&k kesi$i maddelerin kullanlmas ile nlenebilir. (. Krn )akt Ka#* ile +liki,i Nedir? )rn s trans#er yzeylerine etkisi . )r )alnl mm! 1 3 5 7 8 6 9 /akt )ayb 0 12 14 36 52 57 54 72

-. Ka"an Su#u artlandrma,nda Kullanlan Kim#a,al Katklar Nelerdir? 1.:;<: => ,:?@A:SA-<?-; B Aos#atlar suyun kazan iinde sertliinin giderilmesi iin suda iyi znen sodyum tuzlar kullanlr. Aos#at anyonlar suda sertlik oluturan kalsiyum iyonlar ile yumuak bir bileik meydana getirerek kazann dibine ker.%u kelek kr oluturmaz ve zaman zaman bl# yolu ile istemden dar atlmaldr. @stenilen kelekleri elde etmek iin #os#at ilavesi ve alkalinite dikkatle belirlenmeli ve kontrol edilmelidir. Aos#at doza( kalsiyumu ktre$ek ve bir miktar artk #os#at konsantrasyonunu ortamda salaya$ak kadar ortamda yeterli olmaldr. Coza( artk #os#at konsantrasyonuna gre ayarlanr. -yr$a kazanda bl# re(imi iyi tesbit edilmeli ve uygulanmaldr. Dnk oluan #os#at amuru uzun sre kazandan atlmazsa kazan iindeki doal sirklasyon ile tanarak borular ve klhan zerinde kavrularak znmesi ok g #os#at krlarn oluturabilir.

3.,:?@*>; C@S,>;S-E<?-; B <ek bana Fa ve *g bileiklerini dis&erse halde tutarak oluan &artikllerin yzeylere kmesini nler ve bl#le atlmas salanr. %unlar akrilatlar,meta akrilatlar, akrilik &olimerler , ko&olimerler veya maleik esasl &olimerlerdir. <ek bana kullanldnda sertlik kaaklarn iyi kontrol edemediinden sistemde temizlenemez Fa de&ozitleri olutururlar. %u yzden #ormlasyonda mutlaka #os#orik asit ve #os#onatlarla beraber kullanlmaldr. %u yzden yumuak suyla beslenen sistemler iin deil de demineralize sistemler iin ter$ih edilmektedir. 5.:;+-E-A:SA-E-<?-; B )azan suyu artlandrmada kullanlan yeni gelitirilen organik #os#at bileikleridir. 'idrolitik kararllklar kr nleme kabiliyetleri, elat ya&$ zellikleri ve dis&ersiyon etkileri ile geni kullanm alan bulmulardr. zellikle ekonomik olmalar ve kazan suyuna ilave iletkenlik yklememeleri ter$ih nedeni olmasn salamtr. -yr$a dier kazan suyu artlandrma maddeleri ile birlikte kullanldklarnda siner(istik etki gsterirler. )r olumu kazanlarda uygulandklarnda, krn kristal ya&sn bozarak dalmasna neden olduklar grlmtr. )azanda her hangi bir amur oluumuna neden olmazlar. 7.C@G>; :;+-E@) *-CC>?>; B <anen, ?ignin ve -nti#oamlar da kazan suyu artlandrmasnda kullanlr. .. Su#un Tanmnda Kullanlan Terimler Nelerdir? a.S/RTL+K 0 Su iyi bir z$ olduundan getii ortamda karlat tuzlar zerek bnyesine alr. %ylelikle suda FaH3, *gH3, AeH3 gibi iyonlarn varl suya sertlik olarak adlandrlan bir zellii verir. Sertlik ere$esi H3! deerlikli minerallerin FaF:5 veya Fa: $insinden i#adesidir. >n ok kullanlan sertlik dere$esi birimi Aransz sertliidir. 1 Ar sertlik dere$esi 1 lt suda znm 12 mg FaF:5I belirtir. 12 mgJlt FaF:5 &&m! K 1 Ar Cier bir sertlik dere$esi de -lman sertlik dere$esidir. Ld'! 1 d' sertlik dere$esi 1 lt suda znm 12 mg Fa: belirtir. 1 Ar K 2.86 Ld' *.ALKAL+T/ 0 -lkalite suyun bazlk gelerinin bir lmdr. Suyun kuvvetli asitleri ntrletirme kabiliyeti olarak tanmlanr. Sudaki to&lam alkalilii, genel olarak :', F:5 ve 'F:5 iyonlar oluturur. Mygun snrlar iinde alkalite shhi bir lme sahi& deildir. Aakat koaglasyon, yumuatma ve korozyon ile ilgili olarak ok nemlidir. Sudaki to&lam alkaliliin tayininde iki temel unsur kullanlr. 1.&2 0 Suyun &' dere$esi, su iindeki hidro(en iyonlar konsantrasyonunu gsterir. Su ok zay# bir ekilde kendisini oluturan ' ve :' iyonlarna ayrr.Sa# suyun &' deeri 9Idir. Suda znm tuzlar, asitler, bazlar, asit oksitler suyun &' dere$esinin deimesine sebe& olurlar. -n$ak yinede her zaman &'H &:' K 17 deeri sabit kalr. &' deeri 9 olan sular ntr karekter gsterir. &' deerinin 9 I nin altna dmesi ortama asit, zerine kmas ise alkali zellik verir. %urada unu sylememiz gereklidir. &' deeri suyun asitlik veya alkalilik deeri demek deildir. -sidite ve alkalite suyun ntrletire$ei alkalilik veya asitlik ka&asitesidir . -lkalite ve asidite deyimleri bize sudaki 'F:5, F:5, :' gibi alkali, S:7, F", E:5 gibi asit kklerinin miktar hakknda bilgi verir. :ysa &' deeri yalnz$a ortamdaki hidro(en iyonu konsantrasyonunu gstere$ektir. /a&lan su analizlerinde &' deerinin kontrolu aadaki amalar iin ya&lr. 13 )orozyonun nlenmesi 23 )azan suyu artlandrmasnn kontrol 3 )oaglasyonda kullanla$ak malzemelerin hesa&lanmas $3 /aama ortamn bozarak sudaki hayvansal ve bitkisel oalmay kontrol etmek d.R/NK 4/ 5ULANIKLIK 0 Sa# halde su renksizdir. suyun rengi iinde bulunan yaban$ maddelerden ileri gelir. %u maddeler organik ve inorganik olmak zere iki gru&ta in$elenebilir. ;enk giderilmesi , ime suyu ve bir iletme nitesinin verimi asndan nemlidir. %ulanklk suyun direkt olarak geirmeme, datma ve absorbe etme zellii olarak tanmlanabilir. Suyun bulankl su iinde ask halde bulunan kil,organik maddeler, mikrosko&ik organizmalar, kelmi haldeki kalsiyum karbonat, alminyum hidroksit veya benzer haldeki maddelerin miktar, $insleri,dalm, in$elik dere$esi ve absorbe etme kabiliyetine baldr. e.+L/TK/NL+K 4/ TDS 6T!tal di,,!l7ed ,!lid,8 0 Suda znm tuzlar suyun elektriksel iletkenliini arttrrlar. Suyun elektriksel iletkenliinin llmesi iinde znm bulunan tuzlarn miktar hakknda bilgi verir ve demineralize su retiminin kontrolnde ve kazan suyunun kontrolnde nemli bir #aktrdr. <CS deeri suda znm bulunan to&lam kat madde miktarn gsterir. %elirli bir ha$imde alnan su stl& buharlatrldnda geriye kalan kuru madde suyun iinde znm kat miktarn belirler. <CS deerinin belirlenmesi sularn korozyon ve kr oluturma kabiliyetinin anlalmas ve sularn artlandrlmasnda kullanla$ak kimyasallarn miktarlarnn tayini asndan nemlidir. 9. Ka"an 5e,i Su#u 7e K!nden, Si,temlerinde K!r!"#!n :nle#i1i Kim#a,allar Nelerdir? >n etkili kondens koruma , #ilm ya&$ aminler, Ceha ve ntralize ede$i aminlerin karmdr. I.S'l;itler 0 )azan suyunda oksi(eni gidererek oksi(en korozyonunu nlerler. Ck s$aklkta sl#it ile reaksiyon ok yavatr. Aakat katalitik miktarlarda bakr tuzlar ilavesi ile hzlandrlabilir. II.2idra"in0 /ksek basnl kazanlarda oksi(en tutu$u olarak kullanlan hidrazin kansore(en etkisi

dolaysyla yasaklanmtr. III.De<a 0 :ksi(en giderdii gibi metal yzeyleri &asivize eder. C>'- hibir yan etkisi olmayan ok iyibir oksi(en tutu$udur. Son yllarda ok yaygn bir ekilde kullanlmaktadr. I4.Am!n#ak tu"lar 0 Dok yksek basnl kazanlarda alkalilii drmek iin kullanlrlar.. +enellikle amonyum sl#at ve amonyum #os#at kullanlr. )ullanm miktarlar stokiometriktir. 4.=ilm #a&1 aminler 0 Su buhar iinde znm oksi(en ve karbondioksit gazlarnn buhar hatlarnda sebe& olduu korozyonu nlemek ama$yla kullanlr. %u malzemeler dorudan buhar hatlarna dozlanabilir. %urada buharlaarak su buhar ile birlikte tanr ve metal zerinde koruyu$u bir #ilm tabakas olutururlar. %ylelikle korozi# gazlarn etkisi minimuma indirilmi olur. %u amala uzun zin$irli aminler kullanlr. 4I.N%trali"e aminler 0 )azan besi suyuna ya da dorudan buhar hattna dozlanr. %uharlaarak su buharna karr ve sudaki gazlar ntralize ederler. %unlar kondensat ile kazana geri dnerek tekrar buharlarlar. Etralize aminler normal olarak kondensatta &' deerinin N olmasn salaya$ak oranda katlrlar. >. S!?utma Su#u Si,temleri Na,l artlandrlr? +nmzde soutma sistemlerinin artlandrlmasnda n artma yumuatma $ihaz! zorunluluunu ortadan kaldran kimyasallarla birlikte artlandrma &rogramlar ok daha ekonomik hale gelmitir. "stma sistemlerindeki gibi yumuak suya ihtiya olmadan,sert sularda bile verimli alabile$ek ekilde #ormle edilmi kimyasallarla birlikte n artma maliyeti bertara# edilebilir. Soutma Sistemlerindeki artlandrmalarda n$elikle ;/OE-; S<-%@?@<> @EC>P@ ile su karakterinin istenilen aralkta tutulmas gereklidir. -n$ak bundan sonra kullanla$ak olan kimyasal katkdan maQ verim salana$aktr. %u ise 1.=erilen maQ katsay artna gre sistemde ya&la$ak bl#le, 2.Sistem &' deerinin istenilen aralkta tutulmas ile salanr. /ukarda bahsedilen ;/OE-; S<-%@?@<> @EC>P sistem artlarnn gerekleebilmesi ve iletkenlik - &' dzenliliinin salanabilmesi iin soutma sistemlerinde !t!ma,#!n kullanlmas artlandrmann baarsn arttrmaktadr. /umuatma $ihaz kullanlmadan soutma suyu artlandrmas ile ilgili teknik bilgiler iin lt#en teknik mdrlmzle irtibat kurunuz. 1@. S!?utma Su#unda K!r!"#!n 7e Kr Aluumunu :nlemek iBin Gerekli :nlemler Nelerdir? 1.Soutma suyunda tortu bulunmamaldr. 2.%iyolo(ik aktivite durdurulmaldr. .Sudaki mineral konsantrasyonu dk tutulmal iletkenlik kontrol ya&lmaldr. $.Suyun &'Rn '3S:7 vastas ile 9,3 drlmeli byle$e mineraller kme blgesinden uzaklatrlmal, ;S" 8,8 - 6,8 aralnda olmaldr. (.<akviye suya soutma suyu inhibitr ilave edilmelidir. 11. Ka"an 5l%;' Nedir? %l# kazan ierisinde kirlenen suyun belli bir ksmnn atlarak yerine temiz besi suyunun alnmas ilemi olarak tari# edilebilir. )azan bl#nn anlamn yle bir benzetmeyle daha iyi aklayabiliriz. @nsan v$udu yaamn srdrmek iin, beslenme,sindirim ve boaltm gibi ksa$a metabolizma denilen temel hayatsal olaylar ya&mak zorundadr. @te kazan ierisinde alan ve i gren suyun kirlenerek bl# edilmesi ilemi ile insan v$udunun boaltm olay arasnda ok yakn bir benzerlik vardr. %oaltm,insan v$udu iin ne denli zorunlu hayatsal bir olay ise,buhar kazanlar iin bl# ilemi de o dere$e zorunludur. 12. Ka"an 5l%;' NiBin )a&lr? )azan bl#,kazan iletme$iliinde aada sralanan #aydalar salamak iin ya&lr. a.)azandan sa# ve temiz buhar elde etmek iin ya&lr. *.<emiz kazan yzeyi salamak, kazan ta ve her trl birikintiyi nlemek, dolaysyla ekonomik ve emniyetli kazan iletmek iin ya&lr. 1.)azan suyunun k&rerek eitli iletme sorunlarna neden olmasn nlemek iin ya&lr. d.)azan suyu ierisindeki >rimi )at *adde *iktarn <CSB<o&lam >rimi )atlar!ve -skdaki )at *adde *iktarn Sus&ans )atlar! kazan zelliine gre tes&it edilen snrlarda tutmak iin ya&lr. 1 . 5l%;C'n A#arlanma, +Bin Ka"an Su#unda 2anDi Te,tler )a&lr? )azan suyu sa#szlklarnn srekli ve dzenli bir ekilde kontrol iin en basit yntem,kazan suyunun elektriksel iletkenliini len aletlerden )ondktivitemetre! ile veya klorr analizi ile kazan suyundaki kazan suyu bl# ayarlamasnda ve kontrolnde esas olarak alnr. 1$. Su 2a"rlama )%ntemleri Nelerdir? 1.Aiziksel <as#iye 2.:tomatik /umuatma .:tomatik )um ve -kti# )arbon $.Mv.Sterilizasyonu (.Cemineralize vey Ceiyonizasyon -.;everse-:smosis <ers :smos! 1.=+E+KS/L TAS4+)/

a.KAAGFLAS)AN 0 Suda bulanklk oluturan maddeleri uzaklatrmak iin en ok kullanlan ilemlerden biridir. Suda askdaki kat maddeler, boyut olarak, abuk ken kaln materyallerden kimyasal katk kullanmadka kmeye$ek olan ok in$e materyallere varan bir dalm iindedir. *.=+LTRAS)AN 0 Ailtrasyon sudaki ask halde bulunan kat maddelerin uzaklatrabilmesi iin, suyun gzenekli bir ortamdan geirilmesi olarak tanmlanr. 1.K+R/G 3 SADA M/TADU +L/ S/RTL+K G+D/RM/0 %u ilem suda sertlik oluturan znm Fa ve *g tuzlarnn soda ve kire kullanlarak hemen hemen znmez bileikler halinde ktrlmesi ile sertlik giderilmesidir. d.D/M+R 3 MANGAN G+D/RM/ 0 Ae ve *n gidermede genellikle metot uygulanr B 1-Dkelek oluturma ve #iltrasyon 3-@yon deitirme ,oly#os#atlarla Stabilizasyon e.KAT)AN+K TAS4+)/ 0 Sularda sertliin giderilmesi ama$ ile ya&lan katyonik tasviye ilemi Fa, *g gibi katyonlarn, suya sertlik vermeyen Ea iyonlar ile yer deitirmesi ilemidir. 2.ATAMAT+K )UMUATMA 0 Sularda sertliin giderilmesi ama$ ile ya&lan katyonik tas#iye ilemi Fa, *g gibi katyonlarn, suya sertlik vermeyen Ea iyonlar ile yer deitirmesi ilemidir. Suda erimi halde bulunan kalsiyum, magnezyum gibi sertlik ya&$larnn iyon deiimi esasna dayanarak ortamdan uzaklatrlmas ilemidir. Su yumuatma $ihaz ile elde edilen su bir ok dk ve orta basnl buhar kazan iin yeterli saylabilirse de yksek basnl kazanlar iin yetersizdir. Su yumuatma $ihaznda kr ya&ma zellii olan silikat ve klorr gibi iyonlar tutulamazlar. .a.TAM ATAMAT+K KUM =+LTRAS)ANU 0 >vsel ve endstriyel sularda kullanmak zere tasarlanm, otomatik geri ykama sistemli $ihazlarda &as ,kum, tortu, vb. gibi suya sonradan karm veya eitli reaksiyonlarla olua gelmi 1 S 122 * boyutundaki kat &artikleri sudan uzaklatrr. )at maddelerin yan sra sudaki Ae S *n orann da dengeleyen kum #iltreler doal ortama benzetilen katmanl #arkl younluktaki kum tabakalarndan oluur. *.TAM ATAMAT+K AKT+= KAR5AN =+LTR/L/R 0 -kti# karbon #iltreler, ime ve kullanm sular ile atk su artma tesislerinden geri kazanlan sularn iinde bulunan organik madde artmn, absorbsiyon zellii ile de serbest klor artmn gerekletirir. Suya arzu edilen iim lezzetini vererek ,T - U kalite bir su elde etmek ama$yla, zellikle ime sularnda kullanlmaldr. $.ULTRA4+AL/ ST/R+L+EAS)ANU 6ULTRA4+AL/ SU D/E/N=/KS+)ANU80 'ibir kimyasal madde ilave etmeden, tamamen ultraviole nlaryla ya&lan dezen#eksiyon ilemidir. Suyun iinde bulunan bakteri, virs gibi mikrobiyolo(ik kirlenmelere kar etkilidir. (.D/M+N/RAL+E/ 4/)A D/+)AN+E/0 )t kalitedeki sulardan yksek basnl kazanlara besi suyu elde etmede kullanlr. Su molekln, suya karm anyonik yada katyonik dier molekllerden ayrmak ama$yla retilen iki kademeli bir artm &rosesidir. @inde iki ayr reine bulunan iki ayr tanktan meydana gelir. %u yntemde su hem anyon hem de katyon deitiri$i reinelerden geirilir. <am otomatik alan bu $ihazdan geen suyun iletkenlii istenilen deerin zerine kt an $ihaz otomatik olarak su retimini keser ve otomatik re(enerasyona geer. ;e(enerasyonda kullanlan asit ve kostik har$amas ve kan atk suyun &' ntralizasyonu zorunluluundan iletme maliyeti yksektir. )k ka&asiteli kullanmlar iin *iQ. %ed kark yatakl ! artm sistemleri de mev$uttur. -.R/4/RS/3ASMAS+S 6T/RS ASMAS80 Coal biyolo(ik h$relerin, ok in$e bir membran yardm ile aralarndaki trans#eri dzenleyen modern bir artma sistemidir. :smotik basnla alan bu sistem, svlar ierisinde eriyik halde bulunan mineralleri eriti& ayrarak yan geirgen membranlardan geirerek artr. 'am su iindeki alkalinite, tuz, yksek iletkenlik ve bakteri oran askdaki kat madde oran yksek sular iin gelitirilmi en yeni su artm teknolo(isidir. )ullanlan membranlar zerindeki geirgen gzeneklerin a&, sa# suyun molekl a&ndan byk, suda bulunan eriyiklerin molekl a&larndan daha kktr. /ksek basnl su membranlar zerine verildiinde sudaki eriyikler tutularak askdaki kat maddeler, bakteri, virs gibi mikroorganizmalar membranlardan gemeyerek atk su hattna verilir. ;: membranlar hibir kimyasal madde ilave etmeden suda bulunan eriyebilen iyonlarn 0N8-NN orannda ayrabilmektedir.