Professional Documents
Culture Documents
Giri
Tm malzemeler arasnda, son yllarda en byk retim, tketim ve tr art gsteren malzeme grubu olan polimerler yaygn ad ile plastikler veya daha doru bir deyim ile yapay malzemelerdir. Plastik malzemelerin kaynak yntemleri ile birletirilmelerini aklayabilmek iin bu malzemeler hakknda yeterli temel bilgiye sahip olmak gerekmektedir.
kullanlmaktadr.
10
11
12
13
14
15
16
eitli Plastikler
Birok eitli olan plastiklerin hangi gruptan olduunu anlamak ok defa zor bir olaydr. Ayn plastik eitli biimlerde ekillendirilmi olabilir. Ayn tr bir plastik farkl ticari adlar alabilir. Bunun yan sra ok eitli ad ve ekilleri bulunan plastik, sl zelikleri bakmndan gruplandrlrlar. Termoplastikler, Termoset plastikler.
17
Termoplastikler ya da (termoplastlar)
Istldklarnda yumuayan hatta eriyen ve souduklarnda sertleen dz ya da dallanm molekl yapl plastiklerdir. Birbiri ardna yaplan stma ve soutma ilemleri ve uygun ileme teknikleri ile istenilen herhangi bir biime tekrar tekrar kalplanabilirler. Bu neden ile bu tr plastiklere sl ekillendirilebilir yani dier deyimle termoplastlar ad verilmitir. apraz balarnn olmamas nedeniyle, stldnda polimer zincirleri arasndaki nispeten zayf kuvvetler ortadan kalkar ve bu zincirlerin birbirleri zerinde kolayca kaymasyla malzeme akkan bir hal alr. stenilen biimdeki bir kalba konup malzeme tekrar soutulduunda ise tekrar eski sert haline dnerler. Kullanlm termo plastikler s ve basn uygulamalaryla geri dntrlp yeniden retimde kullanlabilirler. Bu gruba giren nemli plastikler; polietilen, polipropilen, polistiren, polivinil klorr, akrilikler, polietilen terefitalat, naylon (poliamidler), politetrafloretilen olarak sralanabilir.
18
Termoplastikler ya da (termoplastlar)
Gnmz endstrisinde en yaygn olarak kullanlan PVC (poli vinil klorr), basnl borularda, gaz ve su iletiminde, atk su borularnda, havalandrma sistemlerinde, laboratuar ve gda endstrilerinde yaygn olarak kullanlan bir termoplast olarak kaynak edilebilir
19
Termoset plastikler
Termoset terimi hem scakta hem de oda scaklnda apraz bal yapya dnebilen anlamna gelmektedir. Termosetlerin birbirlerine kaynak edilebilme olana yoktur. Bu tr plastikler s verilmesiyle bir defa istenilen biime sokulabilir ve bundan sonra tekrar stlp eritilerek ilk biimine dntrmek veya baka bir biime dntrmek olana yoktur. Bunun sebebi termosetler nce ekillenirken bir defa kimyasal reaksiyona girerek sertletiinden ikinci kez kaynak iin stldklarnda yumuamaz ve yanarlar. Termosetlere rnek olarak epopoliretan, fenol- formaldehit reineler, doymam polyester reineler verilebilir. Hatta elastomerler grubunda deerlendirilen kauuklar da termoset plastikler grubuna dahil edilebilir, dk younlukta apraz balar ierirler. Termosetlerin kullanma amacna gre bu ara balarn says ayarlanabilir.
20
21
23
retim maliyetleri
24
Plastiklerin entie kar hassasiyeti, perin veya civata ile birletirmesini zorlatrr.
25
Termoplastik malzemelerin kaynanda kullanlan yntemlerde uygulanan kaynak parametrelerini de incelemekte yarar vardr.
Scaklk: Kaynak edilecek d yzeyler s ile (scak eleman, scak gaz, srtnme) yumuak kvama getirilir. Plastiklerin kt s iletkenliklerinden dolay dorudan alev tercih edilmez nk, plastik derinlemesine stlmadan yanmaya balar. Benzer ekilde snm plastikler basnl hava veya su ile ani soutulurlarsa kaynak blgelerinde ani gerilmeler oluur.
Basn: Erimi plastik viskoz olduundan yani rahat akamadndan birbiri iinde kayan liflerin bir basn ile desteklenmesi gereklidir. Zaman: Plastik malzemelerin sl iletkenliklerinin ok dk olmasndan dolay s girdisi sresi ve souma sresi ok dikkatli ayarlanmaldr. Kaynak ssnn uzun sre ortamda kalmas sl hasarlara yol aar. Plastiklerin stma ve soutma srasndaki genlemeleri ve bzlmeleri metallere gre biraz daha fazla 27 olduundan oluabilecek sorunlara dikkat edilmelidir.
28
29
Scak eleman kaynanda referans tekil edecek baz saysal deerler aadaki tabloda verilmitir.
30
31
32
34
EKSTRZYON KAYNAI
Ekstrzyon kayna 1960larn balarnda icat edilen ve gnmzde ok eitli uygulamalar olan bir kaynak yntemidir. Byk boyutlu retimlerde rnein kimyasal madde depolama tanklar, byk boyutlu spiral takviyeli borulama sistemlerinde geni uygulama alan vardr. PE ve PP malzemelerin kayna iin ok uygundur ve yaygn kullanlr. Yntem, paralar kaln olsalar dahi tipik olarak tek pasoda uygulanr. Dolays ile, bu uygulamalarda et kalnl fazla olan plastikler kullanldndan scak gaz kaynana gre daha ekonomiktir. Bu yntem makina paralar ve kap retiminin yan sra byk apl borularn soket (manson) kayna iin kullanlr. 35
Yntemin ana karakteristii, kaynak ubuu (ilave malzeme) homojen olarak ve tamamen yumuam ya da erimi biimde ektrde edilerek kaynak blgesine dorudan scak olarak uygulanr.
Kesintili veya srekli olarak uygulanabilme yeteneine sahiptir ve kaynak cihaznn ana nitesi ekstrderdir.
36
Ekstrzyon kayna iin gelitirilmi eitli trlerde kaynak cihazlar bulunmaktadr ve her bir cihaza gre uygulamalar farkldr. Aada otomatik ektrzyon kaynak cihaz bulunmaktadr.
37
39
Bu sistemde her bir balayc eleman (fitting, manon ya da soket)) ergiyen yzeye yakn ve i ksma gml entegre bir stc tel (elektrik diren teli) ile donatlmtr. Balayc eleman stlmaya balaynca sl genlemeden dolay boru ile eleman arasndaki boluk azalr. Eriyen malzemenin miktarndaki art, balayc eleman ve borunun birbirlerine tamamen yapmalarna yardmc olacak basnc salar. Yzeyler aras scaklk, balantnn alanna bal olarak bir akm reteci tarafndan salanr.
43
45
Doal gaz datm sisteminde kullanlan 90 mm apnda PE borunun elektro- eritme kayna yaplm durumu.
ULTRASONK KAYNAK
Termoplastiklerin ultrasonik kayna, 10 kHz ila 70 kHz arasnda dk genlikli (10 m ila 250 m) ve yksek frekansta sesst dalgalar biiminde titreen bir takm ile rs arasnda sktrlan plastiklerin takmdan iletilen mekanik titreimler ile stlarak ilave bir malzeme kullanmadan birletirilmesi esasna dayanr. Termoplastiklerin veya termoplastik kompozitlerin eritmeli birletirilmesinde kullanlan ok popler bir yntemdir. Seri retimde karmak ekilli olduundan kalplanamayan paralarn bir dierine birletirilmesinde ok yaygn kullanllr.
48
49
50
51
Dorusal titreimli kaynak termoplastiklerin birletirilmesinde ok kullanlan bir uygulamadr. Yntemin basit prensibi ekilde gsterilmitir
52
53
54
55
Yntem ile tm termoplastikler ok iyi veya iyi kalitede kaynak edilebilmektedirler. Sadece nadir kullanlan baz plastiklerin kaynak kabiliyetleri iyi deildir.
56
59
Bu kaynak yntemiyle PVC, CPVC, Poliretan, naylon, selloz asetat, PET tr plastikler ok birletirilir. Yntemin balca uygulama alanlar ise bata tpta kullanlan szdrmaz torbalar olmak zere blister ambalajlar, plastik dosya ve klasrler, otomobillerdeki hallar sralanabilir.
60
61
63
65
PMMA
Sar yanar, alevin dibi ak-mavi, aromatik koku vardr, kendi kendine snmez. Ultrasonik, scak hava kaynak yntemi ile kaynaklanr.
66
67
68
Polyamide PA
Sar yanar, alevin dibi mavi ve alev islidir, erir ve kpk yapar formik asit gibi koku vardr, kendi kendine snmez. Scak eleman ve srtnme kaynak yntemi ile kaynaklanr.
69
Polycarbonate --- PC
sli alevle yanar,sar alev ve kzarm kl vardr, tatl kokar,ksmen kendi kendine sner. Tm kaynak metodlar ile kaynaklanr.
70
Polyetilen --- PE
Ak bir alevle yanar,alt mavi,st sardr,damlama yapar ve donya gibi kokar.Kendi kendine snmez. Scak eleman,scak hava,srtnme kaynak yntemi ile kaynaklanr.
71
Polypropylene --- PP
Ak alevle yanar,alt mavi st sar renktedir,ok damla damlatr ya veya mum gibi kokar, kendi kendine snmez. Scak eleman,scak hava,srtnme kaynak metotlar ile kaynaklanr. Scak eleman scakl : 210 0C 10 0C
72
Polystyrene --- PS
Portakal rengi isli bir alevle yanar,Kendi kendine snmez. Scak eleman,scak hava, ultrasonik kaynak yntemi ile kaynaklanr.
73
74
Polyvinylidenchlorid ---PVDF
Kendi kendine snmez, 380 Cnin zerinde stlrsa, zehirleyici duman salar. Scak eleman,scak hava,srtnme,ultrasonik kaynak metodlar ile kaynaklanr. Scak eleman scakl : 210 C 8 C
75
TEEKKRLER
76