BANKING AND FINANCE

PHN LOI N V TRCH LP D PHNG RI RO Trng Nht Quang Dng Thu H Tip theo Quyt nh s 127/2005/Q-NHNN ngy 3 thng 2 nm 2005 v quy ch cho vay ca t chc tn dng i vi khch hng, Ngn Hng Nh Nc Vit Nam (NHNN) ban hnh mt lot quyt nh v ch th nhm mc ch nng cao cht lng tn dng v kim sot ri ro, trong c Quyt nh s 493/2005/Q-NHNN ngy 22 thng 4 nm 2005 ban hnh quy nh v phn loi n, trch lp v s dng d phng x l ri ro tn dng trong hot ng ngn hng ca t chc tn dng. Trong phm vi bi vit ny, chng ti s trnh by cc nt chnh ca Quyt nh 493. Phm Vi p Dng Theo Quyt nh 493, tt c cc t chc tn dng hot ng ti Vit Nam (tr Ngn Hng Chnh Sch X Hi) phi thc hin vic phn loi n, trch lp v s dng d phng x l ri ro tn dng trong hot ng ngn hng. Tuy nhin, khc vi cc quy nh trc y, Quyt nh 493 cho php chi nhnh ngn hng nc ngoi ti Vit Nam c p dng chnh sch trch lp d phng ca ngn hng nc ngoi nu c NHNN chp thun bng vn bn. Mc ch ca vic s dng d phng l b p tn tht i vi cc khon n ca t chc tn dng. D phng ri ro ch tnh theo d n gc ca khch hng v c hch ton vo chi ph hot ng ca t chc tn dng. Khi nim "n" c nh ngha rt rng theo Quyt nh 493. N khng ch bao gm cc khon cho vay, cho thu ti chnh, chit khu, ti chit khu thng phiu v giy t c gi khc, tin tr thay cho ngi c bo lnh, m cn bao gm cc khon ng trc, thu chi, cc khon bao thanh ton (mt hnh thc cp tn dng mi c php theo Quy ch bao thanh ton ca cc t chc tn dng ban hnh km theo Quyt nh s 1096/2004/Q-NHNN ngy 6/9/2004 ca Thng c NHNN) v "cc hnh thc tn dng khc." N Phi Phn Loi Nhng Khng Phi Trch Lp D Phng Cc khon cho vay bng ngun vn ti tr, u thc ca bn th ba m bn th ba cam kt chu ton b "trch nhim x l ri ro" v cc khon cho vay bng ngun vn gp ng ti tr ca t chc tn dng khc m t chc tn dng khng chu bt c ri ro no th t chc tn dng ch cn tin hnh phn loi n m khng phi trch lp d phng ri ro. Khng r khi nim "trch nhim x l ri ro" trong quan h u thc y c bao hm ngha l x l ti sn bo m hoc thc hin cc bin php cn thit khc thu hi n hay khng. Khi cho vay u thc, hp ng vay v hp ng bo m thng thng c k kt gia t chc tn dng v khch hng vay, m khng c s tham gia ca bn u thc vn vay. V khng c quan h hp ng trc tip vi khch hng vay, s kh c trng hp bn u thc cam kt chu trch nhim x l ri ro nu hiu trch nhim x l ri ro c ngha l trch nhim x l ti sn bo m hoc thc hin cc bin php cn thit khc thu hi n. Thng thng t chc tn dng nhn u thc s c trch nhim x l ri ro v nu nh vy t chc tn dng vn phi trch lp d phng ri ro i vi vn nhn u thc. D Phng C Th v D Phng Chung Quyt nh 493 yu cu trch lp hai loi d phng l d phng c th v d phng chung. D phng c th l loi d phng c trch lp trn c s phn loi c th cc khon n m hin nay cc t chc tn dng ang thc hin v c quy nh r hn theo Quyt nh 493. Ngoi ra, Quyt

nh 493 ln u tin yu cu t chc tn dng lp d phng chung cho tt c cc khon n ca mnh bng 0,75% tng gi tr cc khon n t nhm 1 n nhm 4 theo cch phn loi ti Quyt nh 493. T chc tn dng khng phi l ngn hng thng mi nh nc phi thc hin ngay vic trch lp d phng c th theo quy nh ti Quyt nh 493, nhng ch phi trch lp s tin d phng chung trong thi gian 5 nm k t ngy Quyt nh 493 c hiu lc thi hnh (ngy 15 thng 5 nm 2005). i vi ngn hng thng mi nh nc, thi hn trch lp c d phng chung v d phng c th s c thc hin theo quyt nh ca NHNN v B Ti Chnh, nhng thi hn ti a khng qu 5 nm k t ngy Quyt nh 493 c hiu lc thi hnh. Phng Php Phn Loi N v Trch Lp D Phng Ngoi cch phn loi n theo phng php "nh lng" tng t nh cc quy nh trc y, Quyt nh 493 cn cho php cc t chc tn dng c kh nng v iu kin c thc hin phn loi n v trch lp d phng ri ro theo phng php "nh tnh" nu c NHNN chp thun bng vn bn. Phng Php "nh Lng" Quyt nh 493 phn loi n thnh nm nhm, bao gm: nhm 1: n tiu chun, bao gm n trong hn c nh gi c kh nng thu hi gc v li ng hn v cc khon n c th pht sinh trong tng lai nh cc khon bo lnh, cam kt cho vay, chp nhn thanh ton; nhm 2: n cn ch , bao gm n qu hn di 90 ngy v n c cu li thi hn tr n; nhm 3: n di tiu chun, bao gm n qu hn t 90 ngy n 180 ngy v n c cu li thi hn tr n qu hn di 90 ngy; nhm 4: n nghi ng, bao gm n qu hn t 181 ngy n 360 ngy v n c cu li thi hn tr n qu hn t 90 ngy n 180 ngy; v nhm 5: n c kh nng mt vn, bao gm n qu hn trn 360 ngy, n c cu li thi hn tr n trn 180 ngy v n khoanh ch Chnh ph x l.

Cn lu l cho d c tiu ch thi gian qu hn tr n c th phn loi n nh trn, t chc tn dng vn c quyn ch ng t quyt nh phn loi bt k khon n no vo cc nhm n ri ro cao hn tng ng vi mc ri ro nu nh gi kh nng tr n ca khch hng suy gim. Phng Php "nh Tnh" Ln u tin phng php "nh tnh" c Quyt nh 493 cho php p dng i vi t chc tn dng iu kin. Theo phng php ny, n cng c phn thnh nm nhm tng ng nh nm nhm n theo cch phn loi n theo phng php nh lng, nhng khng nht thit cn c vo s ngy qu hn cha thanh ton n, m cn c trn h thng xp hng tn dng ni b v chnh sch d phng ri ro ca t chc tn dng c NHNN chp thun. Cc nhm n bao gm: nhm 1: n tiu chun, bao gm n c nh gi l c kh nng thu hi y gc v li ng hn; nhm 2: n cn ch , bao gm n c nh gi l c kh nng thu hi y gc v li nhng c du hiu khch hng suy gim kh nng tr n; nhm 3: n di tiu chun, bao gm n c nh gi l khng c kh nng thu hi gc v li khi n hn; nhm 4: n nghi ng, bao gm n c nh gi l c kh nng tn tht cao; v nhm 5: n c kh nng mt vn, bao gm n c nh gi l khng cn kh nng thu hi, mt vn.

T L Trch Lp v Cng Thc Tnh D Phng C Th

Cho d c phn loi theo phng php no, t l trch lp d phng c th i vi cc nhm n 1, 2, 3, 4, v 5 ln lt l 0%, 5%, 20%, 50% v 100%. Quyt nh 493 a ra cch tnh s tin d phng bng cng thc hon ton mi khc vi cch tnh d phng quy nh ti cc quy nh trc y. Theo cc quy nh trc y, s tin d phng ch n gin bng t l trch d phng nhn vi ti sn c tng nhm. Trong khi , Quyt nh 493 a ra cng thc tnh s tin d phng nh sau: R = max {0, (A-C)} x r trong , R: s tin d phng c th phi trch A: gi tr khon n C: gi tr ti sn bo m (nhn vi t l phn trm do Quyt nh 493 quy nh i vi tng loi ti sn bo m) r: t l trch lp d phng c th

Nh vy, s tin d phng c th khng ch ph thuc vo gi tr khon n v t l trch lp d phng, m cn ph thuc vo gi tr ti sn bo m. Nu gi tr ti sn bo m sau khi c tnh theo t l phn trm ln hn gi tr khon n, th s tin d phng cng bng khng c ngha l t chc tn dng trn thc t khng phi lp d phng cho khon n . V d, t chc tn dng X c gi tr khon n i vi khch hng Y bng 100 triu ng, gi tr ti sn bo m l bt ng sn bng 120 triu ng v gi s khon n ny c xp vo nhm c t l d phng l 20% (nhm 2 theo Quyt nh s 488/2000/Q-NHNN ngy 27 thng 11 nm 2000 ( b Quyt nh 493 thay th) v nhm 3 theo Quyt nh 493). Theo Quyt nh 488, s tin d phng ca t chc tn dng X cho khon n ny bng 100 triu x 20% = 20 triu ng. Theo Quyt nh 493, tng gi tr c tnh nh sau: A = 100 triu C = 120 triu x 50% (gi s 50% l t l phn trm theo quy nh i vi loi ti sn bo m c lin quan) = 60 triu r = 20% Do , s tin d phng c th s bng (100 triu - 60 triu) x 20% = 8 triu. Trong v d trn, nu gi tr ti sn bo m ca khch hng Y ln C ln hn A (v d gi tr ti sn bo m bng 240 triu, C = 240 triu x 50% = 120 triu, v do A tr C l mt gi tr m), th theo cng thc tnh s tin d phng ca Quyt nh 493, s tin ny l bng 0 c ngha l t chc tn dng X khng phi trch lp d phng cho khon n ca khch hng Y. Cn lu gi tr ti sn bo m "ghi trn hp ng bo m" s l cn c tnh s tin d phng c th cho phn ln cc loi ti sn bo m (v c bn tr vng v cc loi chng khon). V gi tr ti sn bo m ghi trn hp ng khng c dng x l ti sn bo m khi khch hng khng tr c n, nn trn thc t cc ngn hng thng quy nh gi tr danh ngha trong hp ng bo m. Vi cch tnh s tin d phng c th nh trn, c l cc t chc tn dng cn lu vic nh gi ti sn bo m ngay ti thi im k hp ng bo m cng nh ti thi im k hp ng bo m b sung trong trng hp cm c, th chp ti sn hnh thnh trong tng lai. Khi th chp ti sn hnh thnh trong tng lai, chng ti khng r l liu gi tr d ton ca ti sn ti thi im k hp ng bo m gc c c chp nhn dng tnh d phng nu bn vay khng tr c n trc thi im ti sn bo m hnh thnh. Ngoi ra, i vi vic cm c, th chp nhng ti sn "bin i", v d nh ti khon, hng ho sn xut v lu thng ca bn bo m th khng r gi tr nhng ti sn ny c ghi trong hp ng ra sao. S Dng D Phng D phng ri ro c s dng trong trng hp khch hng b gii th, ph sn hoc cht hoc mt tch. D phng cng c dng x l ri ro ngay khi cc khon n c xp vo nhm 5. Vic s dng d phng x l ri ro c thc hin theo nguyn tc s dng d phng c th i vi tng khon n trc, pht mi ti sn bo m thu hi n, v cui cng nu pht mi ti sn khng b p th mi c s dng d phng chung. Kt Lun

Quyt nh 493 t ra yu cu qun l n, kim sot ri ro cao hn i vi cc t chc tn dng v vic thi hnh Quyt nh 493 s nh gi ng bn cht v cht lng tn dng ca cc t chc tn dng. Vic thi hnh cc quy nh mi s yu cu phi c nhng thay i ti cc ngn hng, chng hn nh vn ch s hu v cc ngun vn khc trch lp d phng cng nh cc thay i lin quan n c cu t chc, nhn s, h thng thng tin v d liu qun l n qu hn. Vic thi hnh cc quy nh mi cng t ra nhng yu cu i vi NHNN trong vic pht trin c cu t chc v nhn s p ng cc yu cu thc t. C th, vic kim sot da trn nh gi cht lng ti sn s tr thnh nhim v thng xuyn ca cc thanh tra NHNN. NHNN s phi xy dng mt c ch kim tra v gim st trong vic thc hin nhim v nh gi . Cui cng, v chi ph pht sinh t nhng thay i trn s chuyn sang khch hng vay nn chi ph cho vay s c th tng. Cc ngn hng cng s u tin cho vic cho vay c bo m gim gnh nng v d phng ri ro.