01

02

COECEMENTO DO CDIGO FUNCINS COMUNICATIVAS LXICO

Pedir opinins, valoracins Expresar opinins sobre comportamentos, feitos etc. Alimentos, comidas Bebidas, tipos de vio Herbas aromticas, condimentos Numerais e indenidos: aproximativos e partitivos Perfrases verbais: modal de obrigacin Tipoloxa textual: a carta persoal GALEGO EN ACCIN: unha receita de cocia

CONTIDOS SOCIOCULTURAIS GRAMTICA

Pronome persoal: A min........ (me)... Conectores textuais: frmulas de inicio

FONTICA E ORTOGRAFA
Os dous puntos Gastronoma galega: De romara en romara: a Festa do Cocido

03

Actividade introdutoria
1. Elixe 7 alimentos das tboas para confeccionar o que catalogaras como unha comida oppara:

AMEIXAS ARROZ BACALLAU BRCOLI CABACIA CACHUCHA CARNEIRO CEBOLA CENTOLAS CHCHAROS CHOURIZO CIGALAS COLIFLOR GARAVANZOS LEITUGA LINGUADO MEXILLNS OVOS PATACAS PEIXE SAPO PESCADA PIZZA POLO RAXO TENREIRA TOMATE TORTA DE QUEIXO TORTA DE SANTIAGO SANTIAG VIEIRAS XAMN XEADO XURELOS

04

2. Prezos abusivos? Contina ti poendo os prezos orientativos. Logo podedes discutir se certo iso de que a vida est moi cara. 100 g de camarns .............................20 euros Barra de pan .................................... 0,80 euros Un litro de aceite de oliva .......... ________ Un quilo de bists ......................... ________ 100 g de percebes....................................25 euros Folla de bacallau ..................................... 35 euros Un quilo de patacas .......................... ________ Un paquete de arroz ......................... ________

3. Formas de cociar. Relaciona e explica o que son: Cocer Asar Mariar Grellar prancha Ferver Fritir Saltear Escalfar Estufar Bao mara Papillote Gratinar Enfornar Outros Con aceite Con auga

05

Gramtica e lxico
Prcticas guiadas
GRAMTICA SELECTIVA
Para expresar gustos, sanse moito estas frmulas: A min gstame ... / Eu prero ... A ti gstache ... / Ti preres ... A el gstalle ... / El ou ela prere ... A ns gstanos ... / Ns preferimos ... A vs gstavos ... / Vs preferides ... A eles gstalles ... / Elas ou eles preren ... Para expresar desconformidade de forma tallante: Para lles pedir opinins a outras persoas: Que che gusta mis? / Gstache mis o branco ou o tinto? Que preres? / Preres o branco ou o tinto? Que opinas de...? Que che parece...? Para expresar opinins relativamente contrarias s dos teus interlocutores: Pois eu creo que... Porn, eu opino que... A min non me parece que... En absoluto Estou en total desacordo con que... Para nada (coloquial) Para mostrar conformidade coas opinins dos teus interlocutores: Estou de acordo... Eu tamn creo que... Eu tamn son da opinin de que... Eu tamn opino que...

OS INTERROGATIVOS
Lembra que cando fas unha pregunta directa, estes escrbense sen til: Que comes? Quen ? Como ests? Canto bebiches? Cal a ta cor preferida? O mesmo sucede nas interrogativas indirectas, ags nos exemplos moi contados onde se poida producir algn caso dubidoso: Preguntoume canto bebera onte na festa. Dixo qu comera onte.

06

Lxico
Coloquial: chantar unha pregunta Estndar: preguntar Culto: inquirir Coloquial: preguntar que lle parece Estndar: pedirlle opinin a algun Culto: requirir a opinin de algun Coloquial: currio, riquio... Estndar: ben, correcto Culto: estupendo, marabilloso, inigualable Coloquial: dar noxo Estndar: mal, fatal Culto: inasumible, atroz, inaudito Coloquial: chchara, leria Estndar: conversa Culto: dilogo Coloquial: darlle lingua Estndar: falar Culto: intercambiar impresins, dialogar

4. Que tipo de vio che gusta mis? Con cales asociaras as seguintes etiquetas descritivas? Por que? *Recomndase usar texto de apoio Ribeira Sacra e pxina web www.doriasbaixas.com

Amarelo plido limn a cor que o dene. Froito do conxunto dunha serie de variedades nobres das terras do Valdeorras. Afroitado intenso con predominio de plantas silvestres. Carnoso ao padal cun toque nal longo.

5. Aqu che presentamos a etiqueta incompleta doutro vio, completa os adxectivos que faltan e logo desea a sa etiqueta seguindo o modelo anterior. (Recomndase ver texto 1 que acompaa ao tema.) Afroitado e doce, este vio das Adegas Rial est altura dos padais mis ................................ Feito con uvas das variedades ............................... e ...................................., especialmente apropiado para regar carnes ................................... e queixos de sabor ...............................

07

6. Tipos de uva. Indica se branca ou tinta. Albario Menca Garnacha Malvasa Treixadura Godello

Caractersticas do vio
Acidez Sensacin spera dos vios debida presenza de diversos cidos orgnicos. A acidez depende dunha serie de factores, entre os que estn a variedade de uva e a fermentacin. Certa cantidade de acidez esencial para proporcionar sensacin de frescura e lixeireza nos vios novos. Corpo Os vios tintos producen unha sensacin de plenitude na boca, de intensidade no padal . Debido a estas caractersticas dise que posen corpo, ao contrario dos vios brancos e rosados que son mis lixeiros. Aromas Os aromas propios da uva coa que se elabora un vio denomnanse primarios. Os secundarios aparecen no curso da fermentacin. Afroitado Aroma e sabor mis comn en vios novos que pode recordar as caractersticas propias da uva ou doutras froitas, coma pexego, cereixa, pltano... Crianza en madeira Presenza de aromas e sabores no vio envellecido en barricas de madeira de carballo ou castieiro. A sa intensidade vara en funcin do tempo que permanece en contacto con esta. Anada Ano en que se vendiman as uvas empregadas para elaborar un determinado vio.

7. Sabendo xa das caractersticas dun bo vio, escoita esta conversa nun restaurante entre o cliente e o sumiller. Que vio recomenda o sumiller? Por que?

8. Por parellas, desenvolvede vs agora unha conversa sobre vios. Cada membro da parella que elixa unha destas fotos e que se identique co personaxe que se retrata nela.

cliente

dona do restaurante

sumiller

representante de vios

adegueiro

xornaleira

9. Un pouco de xeografa. Que denominacin de orixe cres que se produce no territorio do mapa de Galicia que aqu se mostra?

Galego en accin
10. Unha receita de cocia. Enumera as materias primas bsicas que levara este prato INGREDIENTES: ______________________________ ______________________________ ______________________________ ______________________________ ______________________________ ______________________________ ______________________________ ______________________________ ______________________________

Como est preparado? FORMA DE COCIAR: _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________

10

Elixe agora un vio da nosa carta de vios para acompaala e xustica a ta eleccin: VIO APROPIADO PARA ACOMPAALA: _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________

.: CARTA DE VIOS :. D.O. Peneds Gran Via Sol (Adg. Torres) ..................... 20,30 Via Esmeralda (Adg. Torres) ................... 9,10 Bach Extrsimo (Masia Bach) .................. 14,45 D.O. Ras Baixas Valdamor Albario (Valdamor) ............... 24,61 Martn Cdax (Adg. Martn Cdax) ....... 20,12 D.O. Valdeorras Aln de Val (Adg. Aln) .......................... 13,15 Arume (Adg. Sta. Mara dos Remedios) ... 17,00 Joaqun Rebolledo (Adg. J. Rebolledo) ..... 16,90

VIOS BRANCOS

D.O. Somontano Enate C. Sauvignon (Adg. Enate) ............ 18,19

VIOS TINTOS
D.O. Ribeira do Douro Arco de Curiel (Arco de Curiel) ................. 17,12 D.O.C. Rioxa Via Izadi (Adg. Villabuena) .................. 16,05 Via Real (CVNE) .................................. 24,61 Via Ardanza (Rioxa Alta) ..................... 42,80 VFincas de Ganuza (Ramirez Ganuza) ... 34,24 Via Pomal (Adg. Bilbanas) ................... 27,82 Via Real (CVNE) ................................... 72,76 D.O. Ribeira Sacra Priscillus (Adegas Lobeiras) ......................12,45 Gran Amedo (Adegas Amedo) ...................14,50 Solaina (Adega Pedra do Sol) ................... 12,30

VIOS ROSADOS
D.O. Peneds Gran Via Sol (Adg. Torres) ..................... 10,17 D.O. Navarra Valdamor Albario (Valdamor) ................12,84

11

11. Como adubiaras o prato? Cal destes condimentos elixiras para lle botar? Loureiro Ourego Menta Coandro Pementa Canela Romeu Cravo Comio Chicoria Noz moscada Tomio Pementn Pirixel

Por que elixiches eses condimentos?

RECEITAS DE COCIA
A RECEITA DE COCIA un texto de tipo INS-

12. Agora que xa sabes os ingredientes bsicos, a forma de cocialos, os adobos que leva e o vio que vas beber con ela, s nos resta escribir a receita de cocia:

TRUTIVO onde vas redactando os pasos que se teen que ir dando para confeccionar esta. As cantidades dos alimentos

_________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________

Precisas: Litro, centilitro, decilitro (para lquidos) Quilo, gramo (para slidos) Metade, un terzo... Imprecisas: Cullerada, chisco, culleria, presada... As instrucins As perfrases modais obrigativas Ter + que + innitivo Haber + que + innitivo Deber + innitivo Tes que botar unha cullerada de tomate. Hai que apartar a ola do lume. Debes picar moi no o allo.

12

Tipoloxa textual
A carta persoal

Pontevedra , 6 de maio de 2007 Querido amigo: Anda non sei como puiden estar tanto tempo sen escribirche, ben sabes que estes non son tempos propicios para estes mesteres: todos andamos apurados de traballo, non temos tempo....; iso sen contar que xa case ningun se ocupa escribindo cartas man tendo o correo electrnico. i S quedamos uns cantos romnticos aos que anda nos gusta esta prctica tan pouco de moda, somos uns nostlxicos... Dende a mia ltima misiva, cambioume moito a vida. Xa non vivo na aldea, como podes comprobar no encabezamento. Escrboche dende a cidade de Pontevedra, nun cuartio alugado que d ra...
Ola, colega: Que tal vai? Dende que non me comunico seguro que cambiaron moitas cousas. Eu estou pola facu pringando cos exames de febreiro. Un marrn... E ti?

13. Como podes comprobar, son dous estilos moi diferentes para o mesmo: poerse en contacto cun amigo que non ves hai tempo. Onde cres que est a diferenza?, que medio preferiras ti para comunicarte? E por que?

13

14. Mostrmosche agora a estrutura dunha carta persoal. Elixe un destes personaxes, indica de quen se pode tratar e a relacin que te une a el e logo escrbelle unha carta.

Catoira, 13 de outubro de 2007 Aprezado colega: Non sei como che hei pagar todo o traballo que ests pasando por min, buscando a informacin que preciso para rematar a tese e envindoma ao meu enderezo. Ben coezo que atopar testemuas vivas que queiran falar dos feitos tan tristes acaecidos no 36 no monte Furriolo non tarefa fcil, pero eses testemuos hanme valer de moito para confirmar os meus estudos diante do tribunal avaliador. Disme no teu correo que a gravadora que usas xa est un pouco cascada. Non te apures, no noso prximo encontro levo a mia para que poidas seguir facndome o traballo de campo. Polo demais, todo ben? Espero que si. Eu..., xa sabes. Aturando como podo a situacin familiar, que non a mellor do mundo para conclur unha tese. Pero tempos mellores han chegar. Moitos bicos e ata pronto.

Lugar e data. Separados por comas.

Encabezado. Sguenlle dous puntos e parte. Outras frmulas: Querido amigo/a; Que tal?; Ola, Sados...

Corpo. Aqu vai a informacin que queiramos contar. Pode ocupar o espazo que consideremos.

Despedida. Outras frmulas: atentamente, ata vernos, un abrazo ...

14

Modelo actividade Celga

15. Escoita as intrucins que se che dan e toma nota destas neste cadro. Nome do programa Medio de comunicacin Temporada Verduras de poca Vantaxes nutricionais Prato que se vai preparar

16. Consulta agora o material grco que se achega como anexo e cun orzamento de 20 euros, merca os produtos necesarios para elaborar o prato que se che antolle comer hoxe. Sigue os seguintes pasos: Fai a lista da compra. Axstate ao gasto que podes facer e bota contas do que vas gastar, indicando as cantidades que vas mercar de cada produto. Escribe a receita de cocia do teu prato.

15

Contido sociocultural
As festas gastronmicas
Galicia ali est chea de festas gastronmicas que se adoitan celebrar case todas as ns de semana nalgn punto da nosa xeografa. Unha festa gastronmica est pensada para exaltar algn dos nosos produtos alimenticios ou algn dos nosos pratos tpicos. Este o caso do cocido galego.
Fonte: www.concellodevedra.com

A Feira do Cocido de Laln celbrase sempre o domingo anterior ao domingo de Entroido, unha das datas mis marcadas no calendario dos galegos. , polo tanto, al polos meses de febreiro ou marzo cando o fro aperta e este prato de seu nutritivo e quente gorenta os padais mis esixentes. Esta Festa do Cocido vnse celebrando dende o ano 1969. A iniciativa foi tomada polos alcaldes da comarca do Deza (Laln, Silleda, Vila de Cruces, Rodeiro, Agolada e Dozn) que, nunha reunin, decidiron poela en marcha. Como a Festa do Cocido, hai outras moitas festas gastronmicas espalladas pola xeografa galega: o xamn da Caiza, a lamprea en Pontecesures, a empanada en Bandeira, o marisco no Grove... A sa proliferacin fai que haxa opinins para todos os gustos, das que nos textos anexos do tema che achegamos nta boa conta.

E ti que opinas destas festas gastronmicas? (Recomndase usar textos 2, 3 e 4 complementarios do tema 1)

16

Transcricin do audio
7. Conversa nun restaurante entre o cliente e o sumiller. SUMILLER: Moi boas seores, xa elixiron? CLIENTE: Si, acaba de tomarnos nota o camareiro. SUMILLER: E xa saben que vio van tomar? CLIENTE: Que nos recomenda? SUMILLER: Que pediron para comer? CLIENTE: Unha ensalada de froitos secos de entrante e logo un prato de temporada: xabarn vinagreta. SUMILLER: Ben, vexo que lles gustan os sabores fortes... O xabarl unha carne vermella, de sabor moi forte. Acompaada dun prebe dese tipo, ter ademais un toque agre. Para estes casos, o mellor un vio de moito corpo, espeso ao padal e de intenso aroma. Un tinto, por suposto... CLIENTE: Algn da terra? Con denominacin de orixe galega? SUMILLER: Ben... Un rioxa podera estar moi ben, pero se vostede prere algo de aqu, quizais o amandi sexa o mis recomendable...

15. Escoita as intrucins que se che dan. Benvidos ao noso programa radiofnico diario Que fago hoxe de comer? Coma sempre, dmosche as mellores ideas para que sorprendas os teus hora de xantar e, iso si, mirando de coidar a carteira cando toca ir ao supermercado ou praza. Como estamos a piques de entrar no vern, hoxe queremos ofrecerche unha receita con verduras e froitas de temporada, moi frescas e econmicas. Temos para elixir: repolo, colior, grelos, lombarda, cabacia, castaas, noces, abels. Todos teen un prezo accesible e achgannos unha chea de bra alimenticia e vitaminas, moi necesarias para o organismo. Imos, pois, preparar unha cazolada de bacallau de primeiro e, logo de sobremesa, unhas castaas cocidas ao ans.