Maori Stds Infor Parents Weeb

Ma- nga- ma-tua me te wha-nau
ew Zealand Curriculum
N
e
h
T English medium teaching and learnin
for
-
TE TAUTOKO I NGA AKORANGA
g:
NATIONAL STANDARDS
-
TE REO MAORI TRANSLATION
-
panui, tuh i,
-
pangarau
-
hoki a a-u tamariki mai i te whanautanga
mai tae atu ki te mutunga o Year 8
-
G
N
A
I
AKORANG
O
K
O
AUT
T
E
T- NGAHUNGA A A-U TAM A
ARIK
U
I
KOH
-
- areka
Ka tuaritia, ka ahu
i te
hoki te whakakaha -
u
aroha ki te ako o ta -
ki nga
tamaiti nohinohi
-
-
u, me
ma-tua, nga whana
nga- hapori.
MAI I TE WHANAUTANGA MAI TAE

- -
ATU KI TE WA TI MATA KI TE KURA
Pnui, tuhi, pngarau
Ko te pnui, te tuhi, me te pngarau he tikanga

whakawhitiwhiti i ng wheako, ng whakaaro, me ng
krero. He whanga whakahirahira nei ia r ia r. Mai i
te whnautanga mai ka tmata te eke ki te taumata angitu
hei kaipnui, hei kaituhi, hei kaipngarau hoki. I ng tau
khungahunga ka ako ng tamariki nohinohi m te pnui,
te tuhi, me te pngarau, m te mtakitaki me te mahi.
I ng tau khungahunga m ng mtua me te whnau

te ako tamariki ki te kinga e rahi, , ka taea e rtou
te tautoko i ng akoranga n ng ratonga whakaako
tamariki nohinohi, ki te kura hoki. He maha ng ara
mu hei whina i u tamariki kia angitu hei kaipnui,
hei kaituhi, hei kaipngarau hoki. Kore he w wawe
rawa atu kia tmata ki te whina i u tamariki ki te ako.
He rawe mo- te
ako mai
i nga- tau ko-hun
gahunga
te whakawhitiw
hit
ko-rero me a-u ta i
mariki
mo- nga- kaupap
ae
nga-kaunui ana -
ratou.
Pnui
I ng tau khungahunga ka piki te mramatanga o ng
tamariki ki ng tini tohu -tuhi, -mata, -waha. He
prekareka, he toimaha, he koa, he huru hoki ng prongo
me te wairua hihiko ka hua ake mai i ng pukapuka.
01 tau te pakeke
N muri tata i te whnautanga mai, whakaaturia,
pnuitia hoki ng pukapuka ki u tamariki hei whakat
i te kkno pnui pukapuka ki a rtou. Krero m ng
pikitia. Kia 6-9 marama ka wia haere ng pepi ki ng
pikitia me ng taputapu e mhiotia ana.
Whakapoioitia tu tamaiti ki ng puoro, waiatatia
he waiata oriori hoki, , tkina he whiti ki a ia hoki.
Whakamahia te oro o t reo kia ngahau ai m te tukurua
i na kupu tna reo krero rnei.
13 tau te pakeke
Kwhiria tahi pukapuka i te whare pukapuka,
pnonotia rnei tahi i te whnau.
Whakaritea he w auau ki te noho tahi ki te
pnui pukapuka.
Pnuitia te tini momo pukapuka

pr i te puka tohutohu, te puka
prkau hoki (pakiwaitara mai,
krero tturu mai hoki), me tahi
atu momo tuhinga pr i te ruinga pepa,
me ng pnui kei r toa hokohoko me ng ttohu.
Pnuitia he niupepa, he pukapuka, he maheni

kia kite ai u tamariki he whakahirahira ki a koe me
t whnau te pnui.
35 tau te pakeke
Pnui ngtahi i ng w katoa. Pnuitia an ng
prkau e prangitia ana hoki atu, hoki atu
e u tamariki.
Waiatatia he waiata, tkina he whiti, titoa he waiata,
he tauparapara, he kwaha, he rangi
hoki m t whnau ake.
Me he kupu t te prkau ka
whakahuatia an, waiho m
u tamariki aua rerenga kupu
hei whakahua.
Te ako ma- nga- ratonga whakaako ko-hungahunga

Ka whai whi te pnui, te tuhi, te pngarau hoki ki ng wheako
o ng tamariki kei ng ratonga whakaako khungahunga. Kei
te hpara, kei te whakamtau hoki ng tamariki i ng ari
e p ana ki te pnui, te tuhi me te pngarau ki ng ratonga
whakaako khungahunga me te kinga.
Mn kei ttahi ratonga whakaako khungahunga u tamariki,
ka taea e koe te whina t rtou ako m te krero atu ki ng
I nga- tau ko-

hu
ka taea te a ngahunga
k
o
ki te ta-karo
,
ara-, kia ma
nawareka
-
te takaro, k
ia
koutou ko a- mahi tahi
u tamariki h
ei
wha-nau ko
tahi.
kaiako m ng mahi a u tamariki ki te kinga. Ptai atu ki ng

pouako me ng kaiwhina m te mahi a u tamariki i kite ai
rtou, , ka phea hoki t rtou akiaki i u tamariki ki te pnui,
te tuhi me te pngarau.
Ki te hiahia koe kia mhio mai me ahu phea koe hei whina
i te ako a u tamariki kei te phea rnei rtou mahi ptai
atu ki rtou kaiako. M rtou koe e whina.
Tuhituhi
I ng tau khungahunga ka kaha ake ng tamariki ki te
whakapuaki i ng tmomo ari, whakaaro, aronganui,
wheako hoki. Ko te krero me te t tahi o nei huarahi
e rua. Heoi an, kei te ako rtou ki te hanga tohu e taea
ai e tangata k kia pnui, kia mrama te katoa. Ko te
tmatanga tnei o te tuhi.
hia katoatia tu pouaka

mtao ki ng preta
aukume.
Tuhia he preta nui, he
kupu rahi hoki i te one, i
te raima rnei, hang ki te
kerepeti rnei, , mere
-rp i aua preta.
Puritia he pene, he pene whtau, he karakara, he

pene rkau, he pepa hoki hei rauemi m u tamariki.
Hang he preta, hei tauira ki te khatu, te paraki,
te ptene, te anga hoki.
Pngarau
Ia r ia r, ka ako ng tamariki m ng huatau pngarau
me te whakamahi i r.
Ka taea e koe te tautoko i t rtou mramatanga, angitu
hoki ki te pngarau m te whina i a rtou ki te kite i ng
tauira, ng thua, te rahi, te raupapa, me ng nama ahakoa
kei hea koe, m te whakauru hoki i ng huatau pngarau ki roto
i rtou tkaro, ronga hoki, me ng ngohe ka mahia ia r.
-
u ki au
at
o
ar
te
ha
ka
ia
K
-
hi ai hoki.
tamariki i ta ai, i tu - a ki
aram
Ki te kore koe e -m
-
-a ra-tou pikitia, korero ranei,
- u. Kaua
pa-tai atu ki a rato -
ahua o te
-
e maharahara kite-
tou i tuhi
tuhi, ko te ia o a ra
ai te mea nui.
-
Awhinatia -
au
ako ma- te tamariki ki te
tukurua a--w
ah
i nga- nam
a. Ma- te ta a
ta
me nga- m
- - u
ah
te whakap i- ia ra pera- i
ai tepu, te
k
ka-kahu ra-
-w uhu
n
e
i
-
e
a
hina
ratou kia m -
arama ki n - ai
ga nama.
He whakahirahira kia wia u tamariki ki ng nama, n te mea, m kon

ka piti atu ki tahi atu pkenga pngarau. Ka tatau noa ng tamariki i mua
i te whai mramatanga ki te tikanga o aua nama.
Krerotia ng nama tahi me te rua i te w ka krero koe m ng
whanga o te tinana, ar, kotahi te ihu, kotahi te waha, e rua ng
taringa, e rua ng waewae.
Pnuitia ng prkau me ng whiti ka whakamahia ng nama.
Tatauria mai i te tahi ki te rima m ng matimati ringa me ng
matikara waewae o u tamariki.
Waiatatia he whiti, he waiata hoki kua whai whi ng nama,
mahia te kmu t rkau, , tatauria te h o te puoro.
Tatauria i te w ka whakamau ptene kkahu, ka hkoi, ka whakapai
tpu, ka whakak pouaka tina.
Whakamahia te pngarau hei kaupapa krero. Tautokona te ako a u tamariki
m te whakauru pngarau ki roto i rtou mahi.
Tatauria -waha ng tapuwae i a koe e piki ana, e heke iho ana rnei,
tatauria rnei tokohia ng kaihaka kei te rrangi o mua o ttahi kapa haka.
Tkarotia ng kmu kri, papa kmu rnei ka whakamahia ng nama, te
mahi whai me te kimi thua rerek.
Ko wai te tangata troaroa? Whakatria u tamariki rtou ko rtou
hoa, whnau rnei tuar ki te tuar kia mhio ai ko wai te mea tino
troaroa rawa atu, ko wai te mea poto rawa atu hoki.
Te ako ki te kura
M te mhio o te kaiako ki ng tamariki
me rtou whnau e taea ai te tautoko i t
rtou ako. He tino whakahirahira tnei ki te
kaiako i te taenga tuatahi o u tamariki ki te
kura. M te krero ki te kaiako te kaiako an
e whina ai, ar, n hea t whnau, he aha
hoki ng mahi prekareka ki u tamariki
e hihiko nei hoki rtou ngkau.
Tokomaha ng kaiako ka whakamaioha
ki ng mtua ka whakaatu i ng kpaki
mahi a rtou tamariki ki t rtou ratonga
mtauranga khungahunga. M te kpaki
mahi e ngwari ake ai te tmatanga ki te kura,
n te mea, ka whakaaturia e ng tamariki ki
tamariki k, ki ng kaiako hoki, , ka taea te
pnui an, hoki atu, hoki atu.
Ki te hiahia koe kia mhio me ahu phea koe
hei whina i u tamariki ki te mahi pnui,
tuhituhi, pngarau rnei ptai atu ki rtou
kaiako. Koir t rtou mahi.
www.minedu.govt.nz/ParentsSupportingYourChild
-
A
T
U TAMAITI
A
O
K
TE A
ew
The N
KI TE KURA
Zealand Curriculum
WHAI MURI I TE KOTAHI TAU KI TE KURA
- nu i
Pa
READING STANDARD
Ki te tutuki i ta-u tamaiti te Reading

Standard whai muri i te kotahi tau
ki te kura
Ka tmata te porowhita
tae ki te ttrangi, he
pukapuka ngwari
nei, , ka neke ki te
whero, te kwhai me
te kahurangi ki te
kkriki, ka paku piki
ake te uaua m ia tae.
Hei na tau tuarua,
tuatoru hoki ki te kura
ka mahi tu tamaiti i ng
taumata karaka, kura hoki.
kei te whanga kkriki o te porowhita tae ia

e pnui pukapuka ana.
Ka mrama tu tamaiti ki ng prkau ka pnuitia e ia, ka
whakamahi i te tini kupu kei te mhiotia ktia e ia, , ka hei
ki te mtai i te rongo o tana pnui pukapuka he rite ki te
krero -waha.
Hei whakatutuki i te standard ka ako tu tamaiti kia:
mrama, kia krero hoki m ng prkau ka pnuitia e ia
tuari i ng whanga pai ki tahi atu
whakamahi i ng rp preta e mhio ana ia hei mtai,
hei whiriwhiri rnei i tahi atu kupu hou
mtau, kia whakamahi hoki i ng tini kupu ka
whakamahia whnuitia
rere pai te pnui
ngkaunui ki te pnui pukapuka me te whakaoti rapanga
i a ia e pnui ana.
Tu h i
WRITING STANDARD
Ki te tutuki i ta-u tamaiti te Writing

Standard whai muri i te kotahi tau
ki te kura
kei te curriculum level 1 ia e tuhi ana.
Ka whai take maha te tuhituhi a tu tamaiti mai i ng
whi maha o te marautanga. Ko tahi tuhinga e mahi ai ia
pea he rpoata m ttahi haerenga (social sciences), m te
manaaki i ttahi mkai (science) rnei. Ka hei tu tamaiti
ki te pnui me te krero m tna i tuhi ai.
- arau
Pang
MATHEMATICS STANDARD
Ki te tutuki i ta-u tamaiti te Mathematics

Standard whai muri i te kotahi tau ki
te kura
kei te whanga khungahunga o te curriculum level 1 ia
e mahi ana, e whakaoti rapanga ana m te whakamahi
i tna mrama ake ki ng nama, te taurangi, te
huahanga, te inenga, me ng tatauranga.
Ko te tikanga ka hei pea tu tamaiti ki te tatau m na matimati, m
ng taputapu rnei hei whakaoti rapanga. Tr pea ka tmata ia ki te
tatau -hinengaro, , kua wia ia ki ng tauira nama pr i te
3 + 2 = 5.
whakaatu ka taea e ia te whakamahere i tna e

prangi ai ki te tuhi m te krero, m te t pikitia,
m te kupu rnei
thono i tana tuhinga ki na wheako ia r
whakamahi i ng tini kupu e mhio ana ia n tana
mahi pnui.
He ha-ngai ki te nama
I te tau tuatahi o tu tamaiti ki te kura,
6080 rau o te w whakaako pngarau
ka hngai atu ki te ako nama.
hpara tauira, huahanga, inenga hoki

whakarite, kia tuari mea hoki
whakaoti rapanga pngarau ki te 10, ktahi ki te 20
krero kei hea ia, ka phea ia i tae atu ai, , kei te haere
ia ki hea kei mua ahau i te rkau, kei muri ahau i a
koe, kei te haere ahau ki kor
tatau whakamua, whakamuri hoki ki te 100 me te mhio ki te

nama kei mua, kei muri hoki i ttahi nama
rapu i tahi take pai m te tuku me te whakautu ptai

(hei tauira, e hia ng tru kei roto i te akomanga?).
-
O I TE AKO A AU TAMARI
K
O
T
U
A
T
KI
TE
Ka rahi koutou i te ako a tu tamaiti

ki te kinga hei mtua, hei whnau
hoki, , ka taea hoki e koe te tautoko
i tana ako ki te kura.
- GA
KI TE KAIN
Haere ngtahi koutou ki te whare

pukapuka ki te whina i a rtou ki te
whiriwhiri i tahi tino pukapuka hei
mea pnui m te katoa.
he
Ahakoa te pakeke
-
w
ka hiti
kaingakau te-wha
ariki
ko-rero me au tam
-
ana
mo- nga mea e ako
ra-tou ki te kura.
Pa-nui
He pai te pnui pukapuka ki ng
tamariki katoa, n reira pnuitia
tonutia ki u tamariki. Pnuitia ki te
reo e whai hua ai mu me u tamariki.
YEAR
-
Awhinatia a-u ta
mari
ki te tu-hono i ta- - ki
ratou
mahi pa-nui puka
puka ki
o- ra-tou ake ora
nga.
Ko-rero mo- ta- ra-
tou mahi
i te-tahi wa- a-hu
a rite.
Tuhi
whinatia rtou ki te tuku imra,
ki te tuhi reta rnei ki te whnau,
ki tahi hoa rnei.
Tonoa u tamariki ki te tuhi krero
m ng pikitia ka tngia e rtou
ki runga pepa, m te rorohiko rnei.
Tonoa rtou ki te krero i te prkau,
, ki te prangitia e rtou kia tuhi koe
i te prkau ki raro i rtou tuhinga.
-
i te panui
k
i
-
k
ri
a
m
ta
u
- - u
Tonoa a - -
u na rato
a
-
k
ra
u
p
i
h
ta
i te
ra-nei
ro
ti
ro
ti
-
ia
k
i,
ano i tuh
- ra-tou i ta-.
a
n
-
ia
it
ik
p
i
h
i teta
- tahi pa-tai.
e
ia
u
,
o
g
-
Whakaron
a-rama ki a
m
e
e
o
k
re
o
- i,
Ki te k
-
u-rakau -rane
p
,
-
ia
it
ik
p
u
rato
- -
tu ki a ratou.
te-na, patai a
Pa-ngarau
Tkarotia me u tamariki ng kmu pr
i ng papa pikitia muna, te purei kri,
ng papa kmu, te t rkau hoki.
Tonoa u tamariki ki te taka me te tuari kai
m te whnau kotahi mu, kotahi mku.
Uia ng ptai pnei E hia m tn, m tn
o ttou?
Hang tahi prkau nama tokorua
tngane, tokorua tuhine. Tokowh rtou.
-
hi i nga
a
m
a
k
a
te wh
- - ro
Kia kah-a rau i te wa tak-a
- tou
nga
kupu pa
ke i to ra
a
n
a
h
w
a
hei w-hak anga ki te mahi ,
t
m
mara -a a (runga, raro
huri
u tomu
-
pangara arua, tuatoru, ri).
u
tu
tuatahi, - roto, mua, m
ma
rauna,
Kei te hia prongo an?
M tahi atu prongo, aratohu rnei m te ako,

whakatutukitanga rnei a tu tamaiti ka taea
e koe te krero ki tna kaiako.
-
A
T
U TAMAITI
A
O
K
TE A
ew
The N
KI TE KURA
Zealand Curriculum
-
WHAI MURI I NGA TAU E RUA KI TE KURA
- nu i
Pa
READING STANDARD
Ki te tutuki i ta-u tamaiti te Reading Standard

whai muri i nga- tau e rua ki te kura
Ka tmata te tae porowhita

ki te ttrangi, he pukapuka
ngwari nei, , ka neke
ki te whero, te kwhai, te
kahurangi, te kkriki me
te karaka ki te krikirangi,
ka paku piki te uaua m
ia tae. Hei tna tau
tuatoru ki te kura ka mahi
tu tamaiti i ng taumata
waiporoporo, kura hoki.
kei te whanga krikirangi o te porowhita tae ia e pnui

pukapuka ana.
M tu tamaiti ng pukapuka prkau me ng pukapuka krero
tturu e hari mai ki te kinga. He roa ake ng prkau, , tr pea
ka whai whi tahi hoahoa whai tohu whakapiri, ko tahi kupu kei
te mhiotia ktia, ko tahi kupu kaupapa reo whakamrama hoki.
whakamahi i tna mhio m ng preta me kupu k hei
whakatau kupu hou
pnui katoa i ng rerenga krero me te kore t roa, me te
whakamahi i ng wetereo kia rere pai ai kia huareka ai hoki
te pnui
aro atu ki na hapa (me k, kore i te mrama tonu) me te mhio
ki te whakatika i aua hapa i te nuinga o te w
whakamahi i ng tohu whakapiri, mirumiru krerorero hoki, ttohi
hoki, rrangi hoki hei whina i tna mramatanga ki ng prkau
pnui nohopuku me tna kotahi anake
mhio mn he tturu, he mea tito noa rnei te prkau, kia
maumahara i ng whanga whakahirahira o tr, kia hei hoki ki
te rapu i ng whanga hei whakautu ptai.
- arau
Pang
Tu h i
WRITING STANDARD

Standard whai muri i nga- tau e rua
ki te kura
kei te curriculum level 1 ia e tuhituhi ana.
tuhi prkau me tahi atu momo tuhinga hei mahi
mna ki te kura me te kinga. Ka whai whi ng tohu
ngwari, ng whakamrama e mea ana ka ahatia,
ka phea tr i tinana ai, he whakamrama i te hua
o te tangata, ko ng mea kua tutuki kua kitea hoki
e ia, me ng take e mhio ana ia, e tito ana rnei
whakamahi ira kati, pikorua hoki, me ng p matua
i te nuinga o te w
pngakupu tika i ng kupu maha, me te ngana ki
te tuhi kupu hou m te whakamahi i tna mhio
m ng kupu hua rite

Standard whai muri i nga- tau e rua ki te kura
kei te curriculum level 1 ia e mahi ana, e whakaoti rapanga
ana m te whakamahi i tna mrama ake ki ng nama,
te taurangi, te huahanga, te inenga, me ng tatauranga.
Ko te tikanga ka hei pea tu tamaiti ki te tatau whakamua m tna
hinengaro mai i te nama tino nui rawa atu kia kaua mai i te nama
kotahi. Ka whakamahi pea ia i na matimati hei whina i a ia ki te
whai tonu i ng nama.
tuhi i ng rerenga kupu roa ake me te whakamahi

i ng kupu thono ngwari noa (pr i te, ) hei
tpiri rerenga krero.
I te tau tuarua o tu tamaiti ki te kura, 6080
rau o te w whakaako pngarau ka hngai atu
ki te ako nama.
rapu i te haurua me te hauwh o ng hua me

ng kohinga mea
mhiti mea me te whakamrama i tna i mahi ai
tuku ptai, kia whakautu ptai hoki, me te whakaatu
i na kitenga
whakaoti rapanga m te whakamahi i ng nama ki te 100
tuku me te whai tohutohu
tatau mawhiti-rua, mawhiti-rima hoki, mawhiti-tekau hoki

whakamua, whakamuri hoki
ine mea m te whakamahi i na matimati,

m te pene rnei.
-
K
O
T
U
A
T
KI
TE
Ka rahi koutou i te ako a tu tamaiti ki

te kinga hei mtua, hei whnau hoki,
, ka taea hoki e koe te tautoko me te
whakawhanake ake i tana ako ki te kura.
- GA
KI TE KAIN
Pa-nui
Haere ngtahi koutou ki te whare pukapuka

ki te whina i a rtou ki te whiriwhiri i tahi
tino pukapuka hei mea pnui m te katoa.
-
me
Ma- te korero-tahi
-
ra-tou
a-u tamariki m-o ta
ai
e ako ana e awhina-
ha
w nui
ra-tou ki te whaka
-
o.
i o- ratou whakaar
Krero tahi me t whnau m ng pukapuka e pnui

ana rtou, , whakaritea te whakawhiti pukapuka.
kina u tamariki ki te pnui i te tini momo tuhinga
te puka hongere pouaka whakaata kei roto i te
niupepa, he aratohu tiriti, he tohu kai,
he pukapuka hoki. He rawe ng tohutao
ka hei hoki koe ki te kai i r mea i
pnuitia e koe.
YEAR
- areka,
Kia parek mahi
-
oki te
ngawari h - inga he
ka
pa-nui ki te- nakotia,
ma
mea ka tu
-a katakata,
he w
o hoki.
ko-rerorer
Tuhi
Hang ttahi pukapuka whakaahua m
t whnau, , tonoa u tamariki ki te tuhi
taitara m ia pikitia. Me whai whi hoki
ng ingoa tangata me rtou mahi.
Whakaaturia ta-
ra-tou mahi. Kia
whakahi- . Wha
kaatu
ki tangata ke-.
kina u tamariki ki te tuhi ki runga pepa

rnei, ki te rorohiko rnei. Kei te PAI mu
hei awhi i a rtou ki te tuhi tuhia ng kupu
ki runga i te pepa motuhake. Mihia rtou
mahi me t rtou whakapau kaha.
Pa-ngarau
Tatauria ng mea kei roto i t whare ki te reo Mori me
te reo Ingarihi.
whinatia u tamariki ki te rapu, ki te thono hoki i ng
nama huri noa i t whare me t whi noho; hei tauira,
ko te nama 7 kei ttahi pouaka reta, 17 kei ttahi atu,
27 kei ttahi an.
Kanikani me u tamariki ki ng waiata e pai ana ki te katoa.
Waiatatia, , hang tahi mahi -ringa m ng tino waiata.
e
a ake ko
Ki te ka-h mo- te
ero
ki te kor a ma-ia
u, k
-
pangara riki ki te
- ama
ake au t a-ngarau
p
mahi i te ra.
ki te ku

-
A
T
U TAMAITI
A
O
K
TE A
ew
The N
KI TE KURA
Zealand Curriculum
-
WHAI MURI I NGA TAU E TORU KI TE KURA
- nu i
Pa
READING STANDARD

Standard whai muri i nga- tau e toru
ki te kura...
kei te whanga kura o te porowhita tae ia e pnui
pukapuka ana.
Kore he pikitia o tahi whrangi kei roto i tahi pukapuka ka
mau mai i tu tamaiti ki te kinga, , ar hoki tahi whi, heip
hoki, kaupapa hoki, kupu hoki kore i te tino mhiotia. Ka hei
tu tamaiti ki te whakamahi i ng pikitia me tahi atu mea
(upoko iti, pouaka krero, tuhi piti, kupu taka, ttai pukapuka,
hoahoa, mahere hoki) hei kimi mramatanga. Ka pnui tuhinga
pea tu tamaiti m te ptaiao, mahi toi, ko tahi atu whanga o
te marautanga rnei hei tauira, m te hurihanga ora o ttahi
ngngara, me phea te hoahoa tukutuku rnei.
whakamahi pikitia te ia o te prkau rnei kia kimi
mramatanga ai m te prkau hei whakatau i ng kupu
tauhou, kia mrama ki tna kaupapa rnei
aro atu ki na hapa me te whakatika i aua hapa i te nuinga
o te w
rapu prongo e kia noa ake i roto i te prkau, me tahi
prongo kua hunaia, e meatia ana rnei
krero m te ia o te prkau me te whakamhio atu m tna
i ako ai m ttahi kaupapa motuhake, kia kite hoki mn he
rite tna mhiotanga m ttahi kaupapa ki tr o te kaitito
m ttahi kaupapa huareka.
- arau
Pang
Ka tmata te porowhita
tae ki te ttrangi, he
pukapuka ngwari nei,
, ka neke ki te whero,
te kwhai, te kahurangi,
te kkriki, te karaka,
te krikirangi, me te
waiporoporo ki te koura,
ka paku piki ake te uaua
m ia tae.
Tu h i
WRITING STANDARD

Standard whai mui i nga- tau e toru
ki te kura
whakaaro, tuhi, whakawhiti wheako, ari, prongo hoki
whakarite i tna tuhinga m te whakamahi i ttahi
hanganga waiwai, hei tauira, kia tuhi krero me
ttahi tmatanga, he tinana kei waenga, he krero
whakamutunga hoki.
tuhi krero m ng tini kaupapa e hngai ana ki
te marautanga, hei tauira, he rpoata ptaiao ppori
tuhi i ng rerenga krero ngwari (me tahi mea
whwhiwhi) e rerek ana te tmatanga me te roa
whakamahi i tahi kupu e hngai ana ki te kaupapa,
, kua whiriwhiria m te hunga pnui
pngakupu tika i ng kupu e mhio ana ia, , ka
whakamahi i tna mhiotanga m te oro o ng kupu hei
whakatau me phea te pngakupu i ng kupu tauhou.
whakawhanake i tna mtauranga m ng tohutuhi
me te kaha whakamahi i tr.

Standard whai muri i nga- tau e toru ki te kura...
kei te whanga khungahunga o te curriculum level 2
ia e mahi ana, e whakamahi ana hoki i tna mrama
ake ki ng nama, te taurangi, te huahanga, te inenga,
me ng tatauranga.
Ko te tikanga ka hei tu tamaiti ki te whakaoti rapanga m te wetewete
me te whakaneke i ng nama me te kore tatau. Hei tauira, ka huri pea
te 8 + 5 kia 8 + 2 + 3 k te hanga.
hpara i ng tauira nama ki te 1,000
whakamahi i na meka matua ki te whakaoti rapanga
I te tau tuatoru o tu tamaiti ki te kura, 6080
rau o te w whakaako pngarau ka hngai atu
ki te ako nama.
krero m ng hautau i te w ka tuaritia, ka hparatia
hoki ng hua me ng rahinga
whakarite mea me te krero m ng rerektanga
me ng ritenga
hanga, kia whakamrama tauira hoki
ine mea, w hoki
tuku, kia whai hoki i ng tohutohu
krero m ng take he aha e tinana ai e kore
ai e tinana rnei ttahi thua
hpara i ttahi kaupapa, whakaatu hoki, krerorero
hoki m na kitenga.
-
K
O
T
U
A
T
KI
TE
Ka rahi koutou i te ako a tu tamaiti ki

te kinga hei mtua, hei whnau hoki,
, ka taea hoki e koe te tautoko me te
whakawhanake ake i tana ako ki te kura.
- GA
KI TE KAIN
Pa-nui Pukapuka
YEAR
he
Ahakoa te pakeke
ti
rawe te whaka-whi
-
u
korero me a-
-
ea
tamariki mo ng- a m
e ako ana ratou.
Pnui ki u tamariki i ng w katoa.

piti atu ki ng pukapuka, pnuitia
he papa tohu, he whakatairanga,
he niupepa, he maheni e mau nei
ng kupu ngwari.
whinatia u tamariki ki te rapu
prongo m te tuku ptai. Hei tauira,
Ko thea te tohutao pihikete he tino
poto rawa atu te w?, He aha te w
ka tae mai an te pahi e haere atu ana
ki te tone?
re ki te
Kia kaha te hae
puka ki te
whare puka
-
ariki
a-whina i au tam -
i nga
ki te whiriwhiri - u.
a rato
pukapuka pai ki
Tuhi
M te tuhi krero m ttahi kaupapa tturu
e whina ai kia prangi ai u tamariki ki te tuhi.
whinatia rtou ki te tuhi kri mihi, te pato
mra rnei, te tuhi te tuku hoki i tahi
pnui paku ki te whnau, ki ng hoa rnei.
Puritia ttahi hautaka hei tuhi m rtou
mahi o te r.
Kia pa-rekareka
te
mahi tuhi! Kia
kaha
te kimi take he
i akiaki
i ta-u tamaiti ki
te tuhi,
ki te kapo ra-ne
i i nga-
pa-rongo ia ra-.
kina u tamariki ki te hanga i ttahi prkau

(krero tawhito), ki te whakaaro m ttahi pakiwaitara
rnei, , whakaaria mai m ng kkahu, waiata hoki.
whinatia rtou ki te tuhi ingoa m ng kiripuaki.
Pa-ngarau
Mahi tahi me u tamariki i tahi ngohe m te w.
Mu ttahi wti e mahi hei tiaki i te w, , m rtou
e tatau e hia ng w ka taea e rtou te tpana pro
i te kotahi meneti.
kina u tamariki ki te whina ki te hokomaha tonoa
u tamariki ki te tiki i tahi mea tauwhiti (2 ng kmara
waenganui te rahi, 2 ng rita miraka, 250 karamu ttiti).
-
He wahanga
nga
whakahirahira o te- ora
-
-
te pangarau ia ra, a, he
-
maha nga ara hei whai
-
ma-u kia parekareka ai te
-
pa-ngarau ki au tamariki.

-
A
T
U TAMAITI
A
O
K
TE A
ew
The N
KI TE KURA
Zealand Curriculum
HEI MUA I TE MUTUNGA O YEAR 4
- nu i
Pa
READING STANDARD

Standard hei mua i te mutunga o Year 4
kei te curriculum level 2 ia e pnui ana.
Kei te pnui tu tamaiti i te tini momo prkau pakiwaitara mai,
krero tturu mai hoki hei tautoko i tna ako i ng whanga katoa
o te marautanga.
mhio he aha ng mea pai ki a ia ki te pnui, kia whiriwhiri
hoki i ng mea tika mna
mrama ki tna i pnui ai me te hei ki te whakapuaki
i ng ari matua, me ng take kore i te tino kitea
mtau, kia mrama hoki ki ng prongo kei roto i ng
momo pukapuka
pai te rere o te pnui, n nei kei te krero -waha
aro atu ki na hapa i roto i tana mahi pnui me te hei
ki te whakatika i aua hapa i te nuinga o te w
pnui ki te kimi prongo, pr i ng whakautu ki tahi ptai.
Tu h i
WRITING STANDARD

Standard hei mua i te mutunga
o Year 4
Ka tuhi tu tamaiti i ng tini kaupapa hei tautoko
i tna ako ki ng whanga katoa o te marautanga.
Hei whakatutuki i te standard ka ako tu
tamaiti kia:
whakamahi i te tuhi ki te whakaaro, ki te kapo
hoki, me te whakawhiti krero m ng wheako,
ng ari, me ng prongo
tuhi me tna kotahi anake m ng take maha
mhio ki ng matea o te hunga pnui
pnui, kia whakarerek hoki i tna tuhinga hei
whakapai ake i te nuinga o te w
aro atu ki na hapa me te whakatikatika i tna
tuhinga (pngakupu, wetereo, tohutuhi) i te
nuinga o te w
t i tna tuhinga m te rorohiko, te kmera hoki,
pikitia hoki, ttohi hoki.
- arau
Pang
Ki te tutuki i ta-u tamaiti te Mathematic

kei te curriculum level 2 ia e mahi ana, e whakamahi
ana i tna mrama ake ki ng nama, te taurangi, te
huahanga, te inenga, me ng tatauranga.
Ka mahi tu tamaiti ki te whakaoti rapanga pngarau m te
whakamahi i te tpiritanga matua, tangohanga, me ng meka
whakareatanga me tna mtauranga m te uara t.
I te Year 4 o tu tamaiti ki te kura,
6080 rau o te w whakaako pngarau
ka hngai atu ki te ako nama.
hanga, kia whai hoki i ng tauira me te whakamrama

i ng ture m te tauira
mhiti mea, kia whakamrama hoki ka phea te
tptanga (hei tauira, te hua me te rahi)
whiriwhiri me phea te ine i te roa, te horahanga, te
rrahi, te ktanga, te taumaha, te pmahana me te w
mahi nama ki te 1,000
hanga mapi ngwari hei whakaatu i te t me te aronga
whakamahi i tna mhiotanga m ng whakarau 2, 3, 4, 5

me te whakarau 10 hei whakaoti rapanga
krero m ng thua ka tinana, ka kore e tinana rnei
rapua ng hautau, ng hua, me ng rahinga
hanga ptai kia hparatia, ktahi ka kauwhata, ka

matapaki m na kitenga.
-
K
O
T
U
A
T
KI
TE
- GA
KI TE KAIN
YEAR
Ka rahi koutou i te ako a tu tamaiti ki te
kinga hei mtua, hei whnau hoki, , ka
taea hoki e koe te tautoko me te whakawhanake
i tana akoranga ki te kura.
Pa-nui
Uia u tamariki e pnui ana rtou m te aha:
ko wai te tino kiripuaki ki a rtou, he aha ai?
he tangata e rite ana kei roto i t rtou
whnau?
ki rtou whakaaro ka ahatia i roto
i te prkau?
He rawe m te ako a u tamariki te tkaro me
rtou hei whnau i ng papa kmu, kmu kri
hoki. Whiriwhiria ng kmu e pai ana ki te katoa
kia werohia rtou, kia kaua e ngwari rawa.
-
Awhinatia a-u ta
mariki ki te
tu-hono i ta- ra-to
u mahi pa-nui
pukapuka ki o- -
ratou ake oran
ga.
Tonoa ra-tou ki
-
te
w
h
a
ka
m
arama
mai mo- te-tahi w -
a i tinana ai te-ta
-ahu
hi
atanga i roto i te - -
p
u
-
ra
ka
u
ki
tetahi tangata
e mo-hio ana ra-
tou
me tana mahi h
oki.
Ahakoa te pakeke
-
te
he rawe mo- te ako -
me au
whakawhiti korero
ahia
tamariki. Wha-kam - -
mo au
te reo e tika mou,
tamariki hoki.
Tuhi
Tonoa u tamariki ki te tuhi whakatauk me te t pikitia
hei whakamrama i taua whakatauk e ai ki a ratou.
He rereke- pe
a nga- tikang
a
ako a a-u tam
ariki ki te
whakaoti rap
anga pa-ngara
u
ki ta-u i ako
ai i te kura.
-
-
Akina ratou k
i te whakaatu
mai ka aha ra-
to -
tautokona ta- - u, a,
ratou ako.
kina u tamariki ki te tuhi. Mn he rorohiko tu, t ttahi atu

e mhio ana koe rnei, kina u tamariki ki te whakamahi i te
rorohiko ki te tuhi, mra, whakaputa hoki, t rnei (mra, kri
r whnau, whiti, krero paki, reta, pikitia whai whakaupoko).
Ka taea pea e koe te whakamahi rorohiko ki te whare pukapuka.
Whakaritea ttahi whi motuhake hei pupuri i ng tuhinga a u
tamariki (he papa pnui, pouaka mtao, pkohi). Ka taea hoki e
koe te whakairi i ttahi tuhinga ki runga i te pakitara.
Tonoa u tamariki ki te t i ttahi rkau whakapapa me te tuhi
pepeha, mihi hoki ki raro iho.
-
i mua tonu i
Tuhi korero k kaatu ki
Wha
a-u tamariki.
a whai take
a-u tamariki k te tuhi.
e ki
tino maha ko
Pa-ngarau
Mahi tahi me u tamariki i te mahi manaaki pr i te taka kai m
te manuhiri te whakarite hanuwiti he rerek ng hua, ka taea
rnei e rtou te tapahi hanuwiti kia haurua? Ka taea rnei e rtou te
tapahi i ttahi hanuwiti an kia haurua, engari he rerek te tapahi?
whinatia u tamariki ki te hpara tauira m te waiata -ringa me
ng mahi pr i te pakipaki me te takahi waewae.
Kimihia ng tau me ng r whnau o ng whnaunga. Tuhia r ki
runga i ttahi mramataka, hang ttahi pukapuka r whnau rnei.

-
A
T
U TAMAITI
A
O
K
TE A
ew
The N
KI TE KURA
Zealand Curriculum
- nu i
Pa
READING STANDARD

kei te curriculum level 3 ia e whai ana i te pnui.
Kei te pnui tu tamaiti i te tini momo prkau pakiwaitara mai,
krero tturu mai hoki hei tautoko i tna ako i ng whanga katoa
o te marautanga.
pnui m te w roa
whiriwhiri i ng prkau ka tautoko i tna ako, me te whiriwhiri
prkau hei pnuitanga prekareka
whiriwhiri ko hea ng pkenga ka whakamahia e ia i ng w ka
p mai te raru i a ia e pnui ana i ng prkau uaua ake hei
tauira, ko te pnui an i ng whanga kore i te mrama ki a ia
kimi i ng kupu kore ia i te mhio, m te whakamahi kupu an
huri rauna i te raru, he pikitia rnei, ko tahi atu twhiri rnei
mrama, kia krero hoki m ng tini taumata o ttahi prkau
hei tauira, he mrama ki ng krero muna
pnui i ng momo prkau m ttahi take kotahi, , ka hei ki
te whakaemi prongo hei whakapuaki ari, hei tuhi m ttahi
kaupapa rnei
ui, kia whakautu ptai hoki m ng mea ka pnuitia e ia
Tu h i
WRITING STANDARD

o Year 5
kei te curriculum level 3 ia e whai ana i te tuhi.
Ka whakaatu te tuhi a tu tamaiti i na ake whakaaro,
me te whakamrama i na wheako hoki me ng prongo
kua whiwhi ia mai i te krerorero, te whakarongo, me te
pnui i ng kaupapa kei roto i ng whanga katoa o te
marautanga.
whakamahi i ng tikanga maha ki te whakaaro,
te whakamahere, te whakahaere, me te whakawhiti
krero m ng wheako, prongo hoki, me ng ari
whakamahi kupu, kanga hoki m ttahi kaupapa,
, ka whiriwhiria m te hunga pnui
whiriwhiri i te ara tino pai rawa atu ki te whakapuaki
i tna kaupapa krero, ari rnei m te tuhi
whakarite i tna tuhi, kia whakamahi hoki i ng
moka hei tautoko i na whakaaro matua me ng
whiti hei whakatp i na whakaaro
whakapai ake i te mramatanga me te hrautanga
o tna tuhi, n te urupare a tahi atu
mtai i na tuhinga m te pngakupu tika,
te wetereo, me ng tohutuhi
whiriwhiri i te ara tino pai rawa atu hei whakaputa
i na tuhinga, ar, ki te hangarau rorohiko, te prere
t, te ttohi, te hoahoa hoki.
krero m ng kwhiringa o ng kaituhi i te w tuhi, ar,

m ng kupu, whi, kiripuaki hoki, me ng ari i whiriwhiria
e ng kaituhi.
- arau
Pang

kei te whanga tmua o te curriculum level 3 ia e mahi
ana, e whakamahi ana i tna mrama ake ki ng nama,
te taurangi, te huahanga, te ine, me ng tatauranga..
Kei te ako tu tamaiti ki te whakaoti rapanga pngarau an ka whai
tukanga, , ko tna he whiriwhiri i te tikanga tika hei whina i a
ia ki te whakaoti rapanga. Kei te ako tu tamaiti i ng tini ara hei
whakaoti rapanga.
whiriwhiri i ttahi ara tika ana (m te whakamahi i +, , x , )
me te ta whakamrama i tana tikanga mahi ki tangata k
I te Year 5 o tu tamaiti ki te kura, 5070 rau o te

w whakaako pngarau ka hngai atu ki te whakaoti
rapanga ki te ako nama.
whakamahi i na meka matua hei whakatau i ng

meka kore i te mhiotia me te kimi hautau i roto
i ng huinga, thua, me ng rahi
mhiti i ng huahanga 2D, 3D hoki me te whakatau
i te take o te tptanga pnei
whakamahi i ng tohutoro tukutuku kei runga mapi
me ng koinga kpehu hei whakaatu i te whi noho
o tn mea, o tn mea
ine i te rahi me te ktanga o ng hua
hpara i te ari o te tponotanga m te
whakarrangi i ng putanga e hua mai ai pea
hpara i ng ptai, kia whakaatu i ng prongo,
me te krero m ng raraunga.
-
K
O
T
U
A
T
KI
TE
- GA
KI TE KAIN
YEAR
taea hoki e koe te tautoko me te whakawhanake
i tna ako ki te kura.
Pa-nui
Krero ngtahi me u tamariki m ng momo
prkau ka pnuitia, ka krerotia rnei (tuhinga
niupepa, whrangi ipurangi, whakatauk, kmeke,
waiata, puka prkau rnei). Kimihia ttahi tuhinga
niupepa e huareka ana ki a koutou ko u tamariki,
, matapakia tna kaupapa me ng whakaaro o
tn, o tn o koutou. Whakarongo tonu ki rtou
ake whakaaro, ahakoa kore pea koe i te whakaae.
Ahakoa te pake
ke he
tino whakahira
hira
rawa atu te pa-
nui
pukapuka ki a-u
tamariki.
Ahakoa
t
he rawe -e pakeke
m
o te a
whakaw
hiti ko-re ko te
ro
-
tamarik
i. Whak me au
am
te reo e
tika mo- a-hia
u
tamarik , mo a-u
i hoki.
Kia auau te toro atu ki te whare pukapuka.

whinatia u tamariki ki te whiriwhiri i tahi
pukapuka huareka ki a rtou, he pukapuka e mea
ana n hea rtou, e p ana ki t rtou e ako ana ki
te kura. Tr pea ka hia whina rtou i a koe m te
pnui pukapuka ki a rtou.
Tuhi
-
ka tonu te
Kia pareka-re
ahakoa he
mahi tuhi, a,
-
pa akina
aha te kaupa
i te tuhi
a-u tama-riki k
katoa,
-
mo nga ta-ke
-
a.
i nga wa kato
whinatia u tamariki ki te tuhi m rtou ake wheako,

te whnau, ng hoa, ng hrarei rnei. Ka taea pea
e rtou te whakamahi whakaahua, pikitia t, kutinga
ruinga pepa rnei me rtou tuhinga.
Tuhi atu ki u tamariki, kimihia tahi krero paki rnei,
paki waituhi rnei, tuhinga poto rnei n te niupepa
e whakaaro ana koe ka prangi rtou ki te pnui.
Kimihia ngtahi koutou i tahi kupu hou kei roto
i te tikinare, ipurangi rnei.
Krero ki te whnau kia ako ai koe m te takenga
me te whakapapa o tahi kupu tauwhiti, ingoa
tauwhiti hoki.
Pa-ngarau
kina u tamariki ki te krero i te w 5 haup mai,
10 haup mai, 20 haup mai, 1/4 ki te, 25 ki te
Tkaro me u tamariki i ng kmu ko te purei kri me
ng papa kmu ka whakamahia te mahi rrapa me te
mahi whakarite.
He tino w
h
mo- te ako - akahirahira
a
a
ko-rero pa - u tamariki a-u
im
-
ahakoa k - o te pangarau
aore pea
koe
i tutuki
pai i a ko - i rata
e ra
taua kau
papa i te nei
kura.

-
A
T
U TAMAITI
A
O
K
TE A
ew
The N
KI TE KURA
Zealand Curriculum
- nu i
Pa
READING STANDARD

Ka pnui tu tamaiti i ng pukapuka krero tturu, pukapuka
puka upoko, maheni hoki, me ng prongo ki te rorohiko. Ka pnui
ia i nei momo prkau i ng whi katoa o te marautanga.
pnui wawe i ng prkau roa me te pnui m te w roa
rapu prongo, ari hoki he ngwari noa te kite atu i roto
i te prkau, me ng prongo kua hunaia ki roto m ng
twhiri kei roto i te prkau piti atu ki tna i mhio ai k
whiriwhiri i ng kupu kore ia i te mhio i te
whakamramatanga o r m te whakamahi twhiri kei
roto i te prkau, he pikitia, he hoahoa rnei
kimi wawe i ng ari whakahirahira, prongo hoki m te tiro
noa me te mtai (hei tauira, m te whakamahi i ng upoko
tuarua, kupu matua, rerenga krero tuatahi kei roto i ng
whiti rnei)
mhio ia i tahi w me pnui ia mai i te tini momo puna
prongo (pukapuka, maheni, ipurangi) hei kohikohi i ng
prongo katoa e hiahiatia ana e ia m tna mahi.
Tu h i
WRITING STANDARD

o Year 6
kei te curriculum level 3 ia e tuhituhi ana.
Ka whakaatu te tuhi a tu tamaiti i na ake whakaaro,
me te whakamrama i na wheako hoki me ng
prongo kua whiwhi ia mai i te krerorero, te
whakarongo, me te pnui i ng kaupapa kei roto
i ng whanga katoa o te marautanga.
whiriwhiri i te momo tuhi pai ki te kaipnui
whakamahere i tna e tuhi ai m ng momo
tikanga maha
arotau te whakarite i te takoto o tna tuhituhi
m te whakamahi whiti me tahi huatanga an
pr i ng upoko, upoko tuarua, hoahoa, pikitia,
mirumiru hoki
ta whiriwhiri i ng kupu e hngai ana ki te
kaupapa, te take rnei hei whakaawe i te tangata
ki te pnui i tna tuhinga
mtai i na tuhinga kia hua ai he mrama
tika te pngakupu o te nuinga o ng kupu
me te whakamahi i ng tohutuhi tika.
- arau
Pang

kei curriculum level 3 ia e mahi ana, e whakamahi
ana i tna mrama ake ki ng nama, te taurangi,
te huahanga, te ine, me ng tatauranga.
Kei te ako tu tamaiti ki te whakaoti rapanga an ka whai tukanga,
, ko tna he whiriwhiri i te tikanga tika hei whina i a ia ki te whakaoti
rapanga. Kei te ako tu tamaiti i ng tini ara hei whakaoti rapanga,
, ka hei ia ki te whakatakoto krero m ng nama me ng tauira.
I te Year 6 o tu tamaiti ki te kura, 5070
rau o te w whakaako pngarau ka hngai
atu ki te ako nama.
rapu i te uara o ttahi nama kei roto i ttahi tauira

mhiti, kia hanga, kia tautuhi hoki i ng hua ahu-rua,
ahu-toru hoki
ine i te w, kia kimi i te horahanga me te rrahi o ng mea
whakamahi i ng tohutoro tukutuku kei runga mapi me
ng koinga kpehu hei whakaatu i te whi noho o tn
mea, o tn mea
t hua mai i ng tini tirohanga
whakaoti rapanga an (m te whakamahi i +, , x , )

ko te tikanga me whiriwhiri e ia te ara tino tika rawa atu
whakamrama i ng kitenga o ng hparatanga

m te tautuhi tauira
whakamahi i te hauruatanga truarua, ng meka whakarea

rnei hei whakaoti rapanga whai hautau
whakamtau i te tponotanga ka whakatinanatia

ttahi thua.
-
K
O
T
U
A
T
KI
TE

taea hoki e koe te tautoko i tana ako ki te kura.
YEAR
- GA
KI TE KAIN
Pa-nui
Ahakoa te pakeke
-
te
he rawe mo- te ako -
me au
whakawhiti korero
ahia
tamariki. Wha-kam - -
mo au
te reo e tika mou,
tamariki hoki.
Kia maha ng pukapuka, maheni, niupepa hoki ki

te kinga hei pnui m te katoa ka taea te kimi
pukapuka, maheni hoki i ng toa hoko pukapuka,
i te Ipurangi hoki, i ng whare pukapuka kei te hoko
pukapuka atu. Tonoa te whnau kia hmai i ng
pukapuka kore rtou i te prangi.
I a koe e pnui ana ki u tamariki, krero ki a rtou m
ng kupu, ng ari rnei e tauhou ana pea ki a rtou.
Krero m ng kupu o ng waiata, ng kupu o ttahi
whiti rnei kei te ako u tamariki, , rapua tahi hononga
o te waiata ki a rtou n hea hoki rtou.
-
Akina a-u tamari
ki ki
te pa-nui ia ra- ia -
ra.
Kia manaware
ka te
pa-nui, a-, mihi at -
u ki au
tamariki i nga- w -
a katoa.
Tuhituhi
kina u tamariki ki te tuhi krero
m rtou tino tuatangata, tpuna,
tauwhinga tkaro, whnau, runaruna
hoki, me ng ronga kia kaingkau ai
tonu rtou ki t rtou e tuhi ai.
Tukuna he whakaaro puaki ki u
tamariki kia waiho m rtou te
rrangi hoko kai, te rrangi utauta
m ng paunga whitu hararei hoki,
ng rrangi mahinga e whakahaere.
- ga- tuhinga
Ko-rero mo n
ia
i. Whakam- ah
a a-u tamari- k
.
atanga korero
te-nei hei tim - ra-tou ake
ki o
-
Whakarongo
koa kaore
a
h
a
,
ro
a
a
k
a
wh
akaae ana,
-
pea koe e -wh
i a ratou.
i
h
-
ra
a
a
k
i
h
kata
Pa-ngarau
Tkaro me u tamariki i ng kmu, ar, ko ng
papa kmu me ng kmu -ringa (Hei tama-t
tama, hipitoitoi, mahi whai). Ka taea te tkaro
tahi kmu m te rorohiko hoki.
kina u tamariki ki te whina ki te hokomaha
kimihia te rerektanga o te utu m ng momo
rerek o ng mea rite me ng rahi rerek o ng
mea rite.
Tuhia ttahi whanga o t whakapapa tatauria
ng whakatipuranga ka taea e koe te ttai,
tokohia ng tukana-teina n ttahi tamaiti,
, e hia ng w ka puta mai ttahi ingoa.
Tu-turu he wa-h
anga
whakahirahira
te
pa-ngarau
ia ra- ia ra-, a-, h
e maha nga-
huarahi hei wh
ai ma-u kia
a-huareka ai ki -
au tamariki.

-
A
T
U TAMAITI
A
O
K
TE A
ew
The N
KI TE KURA
Zealand Curriculum
- nu i
Pa
READING STANDARD

kei te curriculum level 4 ia e whai ana i te pnui.
Ka taea e tu tamaiti te rapu, te wnanga, me te whakatp
prongo ari hoki kei roto, n ng tini momo pukapuka,
tuhinga kaupapa hoki. I a ia e mahi ana i tnei, ka taea e ia
te hanga na ake ptai me te whakautu ptai mai i ng whi
katoa o te marautanga.
pnui i ng tini prkau pakiwaitara mai, krero tturu
mai hoki, me na tpapa whakamrama katoa, ar,
ko ng kaupapa whwhiwhi me ng ia uaua, ari uaua hoki
mtau ki ng tini kupu me te whiriwhiri i ng kupu uaua m
te whakamahi i ng tini rautaki. Hei tauira, ko te mtauranga
oro reo, e p ana ki ng take kore ia te mhio, ki ng
whanga o ng kupu me ng tauira reta e mhio nei ia
whiriwhiri i te rautaki tino pai rawa atu mai i te
whnuitanga e mhio ana ia hei whina i a ia ki te whai
mramatanga ki tna e pnui ai
mtau ki ng huatanga wetereo hei tautoko i te
mramatanga ki ng kupu hua uaua
whakamahi i tna hei ki te whakatau whakaaro ki
te whiriwhiri i tna ake urupare ki tna e pnui ai me
te whakaaro m te ng huatanga kaha, ngoikore hoki
o tna e pnui ai, m ng tini prongo.
- arau
Pang
Tu h i
WRITING STANDARD

o Year 7
kei te curriculum level 4 ia e whai ana i te tuhi.
tuhi krero m ttahi hunga pnui, take hoki
m te whakamahi hanganga tika, mahea hoki,
whai whakaaro hoki
ta whakamahere i na kaupapa tuhi m te
whakamahi i ng tini rautaki
whakamahi whiti ka whakahono ari matua me ng
moka taunaki kei roto, kei waenga hoki i ng whiti
tuhi rerenga krero he tika te wetereo tika m te
whakamahi i ng tini huatanga reo me ng tohutuhi
whwhiwhi; hei tauira, ui makihoi, kupu whakarite,
kopi piko
whakamahi i ng kupu pngakupu tika m
te whakamahi i ng tini rautaki. Hei tauira,
ko te mtauranga oro reo, ng ture pngakupu
me ng tikanga tuhi, te whakamramatanga me
te pngakupu o ng whanga kupu me ng
ptaketanga kupu, me ng tauira preta hoki
whakaatu mai kei te whakahou, kei te whakatika
hoki, kei te pnui whakatikatika i a ia e tuhi ana.
I te Year 7, 4060 rau o te w whakaako
pngarau ka hngai atu ki te ako nama.
whakamahi i ng tini tikanga whakarau hei whakaoti

rapanga m te whakamahi tauoti me ng hautau

kei te curriculum level 4 tmua ia e mahi ana,
e whakamahi ana i tna mrama ake ki ng nama,
te taurangi, te huahanga, te ine, me ng tatauranga.
Ka ako tu tamaiti ki te whakaoti rapanga m te whakamahi i te
whakareatanga me te whakawehe ka whakamahia ng ira ngahuru,
ng hautau, me ng rau. He tini ng rautaki -hinengaro na hei
whina i a ia ki te rangahau pngarau.
whakaoti rapanga whai ira ngahuru m te tpiri me te tango
hpara, kia hpono i ng ture pngarau kia kite ai mn

he pono i ng w katoa
hanga ttohi, kauwhata, ture hoki m te tukuruatanga
o ng tauira
mhiti hua ahu-rua, ahu-toru hoki me te whakamrama
i te rerektanga me ng ritenga o r
ine w, mea hoki m ng waeine aro whnui
kimi i ng paenga, ng horahanga, me ng rrahi o ng hua
tautuhi, kia whakamrama ka phea te whakaneke mea
i roto i ng tauira
whakamahi tohutoro tukutuku, whata rn hoki,
me ng koinga kpehu hei whakaatu i ttahi whi
hpara, kia mhiti, kia whakaatu hoki i ng prongo m
ng tini ara me te tautuhi i ng tauira me ng rerektanga
kei roto i ng prongo
hpara i te tponotanga m te whakamtau me te whakarite
i ng kitenga whai kiko ki ng kitenga ka tria.
-
K
O
T
U
A
T
KI
TE
YEAR
Ka rahi koutou i te ako a u tamariki ki te
taea hoki e koe te tautoko i rtou ako ki te kura.
- GA
KI TE KAIN
Pa-nui
keke
Ahakoa te pa
-
he rawe mo te -ako
ro
te whakawhiti kore
-
me au tamariki.
Kimihia he pukapuka, he maheni rnei m ng aronga o

u tamariki. M tn e piki ai t rtou ngaiotanga ki ttahi
kaupapa. Tr pea ka prangi hoki rtou ki te pupuri i ttahi
pukatuhi, te kapo i tahi atu prongo ka kitea e rtou rnei.
kina u tamariki ki te pnui, ki te whai hoki
i ng tohutohu hei:
tkaro kmu
hanga, hei whakamahi i
ttahi utauta
uru whakataetae.
I e-tahi wa-
ka
manawar
eka te hu
n
tamariki
ki te pa-nu ga-
i i nga
take rere -
ke he p
-
-
a
i
no
tena ko
te mea nu a
i
k
ei
-
te panui -
ratou!
Tuhi
kina u tamariki ki te tuhi me rtou
kotahi anake. He whiti, he waiata, he
haka, he pakiwaitara poto, he rtaka
rnei ki te pepa, ki te rorohiko rnei
he ara pai nei hei whakaemi i rtou
whakaaro, ari, pkenga, kaupapa reka
rawa ki a rtou rnei.
whinatia u tamariki ki te pnui me
te tuhi reta, pnui, kri, tono, rrangi,
rrangi mahi, kupu whakamihi, tohutao,
mra hoki. Hei tmatanga mahia he kri
ki te whnau, ki hoa rnei ahakoa
te hiahia o tu tamaiti ki te tuhi rerenga
torutoru noa. kina te whnau ki te
whakahoki tuhinga mai.
kaiako
- rero tahi me te - ama
o
K
ar
-
ariki kia m
o au tam - a-tou e ako nei
ta r
ai koe ki- rau, a-, he aha
-
nga
mo te pa ko ana ra-tou ki
-a mea e a
-
i ratou
ng
h
a
m
a
k
ura
te mahi k ka-inga.
ki te
Pa-ngarau
Mtakitakina ttahi kmu poitarawhiti, poitkohu, tnehi, whutupaoro,
rki rnei ki te poauka whakaata me te whina i u tamariki ki te whakatau
i te pnaha tatau.
Krero tahi me u tamariki m ng hokohoko kei te tone te tango
i te 25%, 30%, 10%, haurua o te utu. Kimihia te wriu tino pai rawa atu,
, tkarohia ttahi kmu tatau i te nui o ng moni ka penapenatia i ng
taonga e pai ana ki u tamariki
Kimihia e-tahi taon

ga tuhi hei mea
mahi ma- a-u tamar
iki. He pene
kano, he pene ra-ka
u kano, he pepa
motuhake, he puka
puka ra-nei hei
-
tokenekene i te tu
hi nga-tahi. Hoatu
te-tahi ra-taka, puka
puka, puka tuhi
ra-nei hei taonga.
Whakaritea he
wa- ma- ra-tou hei w
hakamahi i te-
tahi rorohiko hei tu
hi ki te ka-
ki te wharepukapu - inga,
ka ranei.

-
A
T
U TAMAITI
A
O
K
TE A
ew
The N
KI TE KURA
Zealand Curriculum
- nu i
Pa
READING STANDARD

Ka taea e tu tamaiti te rapu, te wnanga, me te whakatp
prongo ari hoki kei roto, , n ng tini momo pukapuka.
I a ia e mahi ana i tnei, ka taea e ia te hanga na ake ptai
me te whakautu ptai mai i ng whi katoa o te marautanga.
pnui pukapuka:
ki ng pikitia, whakaahua, pouaka, hoahoa, mahere,
ttohi, kauwhata hoki e p ana ki te ngako o te prkau
me whakamrama, pr i ng kaupapa whwhiwhi,
ng ia taumata teitei (taiohi), me ng ari kaupapa
huna (mat kore)
whiriwhiria ng pkenga tika me te hangarau tika (hei tauira,
ko te ipurangi) hei rapu, hei whakamahi hoki i ng tini
prkau m tn take, m tn take mai i ng whi katoa
o te marautanga; hei tauira, ka pnui hei kimi prongo m
ttahi kaupapa ptaiao, tikanga -iwi rnei
whakamahi i ng tini rautaki hei whina i a ia i ng
w kore ia e mrama ana ki tna e pnui ai
Tu h i
WRITING STANDARD

o Year 8
tuhi krero me tna kotahi me te whiriwhiri reo
me ttahi hanganga mhea, whai whakaaro hoki
e hngai ana m te tuhi
whakamahi prongo i kite ai rtou ki te pnui
pukapuka, hei tuhi kaupapa ia rnei ki rtou
ake kupu
tuhi prkau e mahea ana, he poto hoki, ,
e hngai ana ki te mahinga marautanga ka whai
whi ng moka, krero hoki/rnei e tautoko ana,
e whakamrama ana rnei i ng take matua
hanga kwae krero e mahea ana ng ari,
, ka thono atu ki kwae k
whakamahi rerenga krero he tika te wetereo
whakamahi tika i ng tohutuhi, , ka ngana ki
te whakamahi i te wetereo whiwhiwhi; hei tauira,
he kopi piko, he kopi rua, he taiapa krero
whakamahi kupu, ktanga hoki e hngai ana ki te
kaupapa, te hunga pnui, te tauwhinga, me te take
mrama kei te tuhi ia m ng take maha, , kei te
mhio ia me phea hei whakatutuki i tnei.
whakatau i ng kupu uaua ake m te whakamahi

i ng momo tini pkenga.
-
Pangarau
I te Year 8, 4060 rau o te w whakaako

pngarau ka hngai atu ki te ako nama.

hanga, kia whakamahi hoki i ng ttohi, kauwhata

hoki, me ng ture hei whakaatu i ng pnga rrangi
me ng pnga kpiko (tirohia te tauira rapanga)
kei te curriculum level 4 tmua ia e mahi ana,

e whakamahi ana i tna mrama ake ki ng nama,
te taurangi, te huahanga, te ine, me ng tatauranga.
kimi i ng paenga me ng horahanga o ng tapawh

hngai, ng tapawh whakarara, ng tapatoru, me te
rrahi o ng poro-tapawh hngai
Ka taea e tu tamaiti te whakamahi i ng rautaki whakarau hei

whakaoti rapanga m te whakamahi huatau, ira ngahuru hoki me
ng rau. Ka hei hoki ia ki te whakamrama i ng tikanga maha
hei whakaoti rapanga. He tini rautaki -hinengaro na hei whina
i a ia ki te hpara pngarau.
whakamrama mai i ng whi me te tuku aronga m

te whakamahi tauine, ng ahunga, me ng taunga
ine mea me te huri waeine
hpara i te panoni, kia krero hoki m te rerek haere

o ng hua me ng tauira whai muri i te panonitanga
kohikohi, kia whakamahi hoki i ng raraunga ka

whakaratohia tahi whanga prongo (hei tauira,
te pakeke me te rahi)
whakaoti rapanga ki ng ira ngahuru me ng tau tp m te

whakamahi i te tpiri me te tango
mhiti prongo, kia whakaatu m ng tauira rerek,

me te krero m ng tauira me ng ia
whakamahi i ng tini tikanga whakarau hei whakaoti rapanga

whai tauoti me ng huatau
whakamahi i ng hautau hei matapaki i ng huanga

whai tponotanga.
YEAR
Ka rahi koutou i te ako a u tamariki ki te
taea hoki e koe te tautoko i rtou ako ki te kura.
-
K
O
T
U
A
T
KI
TE
- GA
KI TE KAIN
keke
Ahakoa te p- a
ako
he rawe mo te - ro
i kore
te whakawhit i.
-
k
me au tamari
Pa-nui Pukapuka
Kimihia ttahi take muna/kupu huna uaua kia
mahia ngtahitia me u tamariki, ka purei kri
papa kmu hoki hei whnau.
Tu- tauira mai,

whaka
-
tamariki he ma - aturia au
hi parekareka
te pa-nui pukap
uka ahakoa
he niupepa, he
maheni, he
ko-meke, he pu
ka tunu kai,
he pukapuka p - -
urakau ra-nei.
Kimihia me u tamariki tahi tohutao ka

prangi pea u tamariki ki te tunu hei mea
whakaprekareka. whinatia u tamariki i
a rtou e pnui ana i te tohutao, kohikohia
ng mea whakauru, , ka hanga i te
huanga mutunga.
Tuhi
- ga- mea
Ko-rero mo- n
tamariki.
ka tuhia e au - i hei
tene
Whakamah-ia
rero. Aha- k-oa
ti- matanga ko
rereke o
he whakaaro
hakarongo
ra-tou ki ou, w - u.
tonu ki a rato
whinatia u tamariki ki te tuhi kmeke m te whakamahi

pikitia me te whakairoiro hei kawe i ttahi ari, prkau rnei.
Tautokona u tamariki ki te tuhi i te rrangi kai m te wiki
m te whakamahi pnui hokomaha hei rapu i ng utu iti noa
e ngwari ai te tahua.
whinatia u tamariki ki te hanga i ttahi ripanga hei kapo
raraunga m te haere a ttahi tma hkinakina, rp whakaari
rnei e whia nei e rtou whakaurua ng prongo pr
i ng kmu ka tkarohia, ng whakaari ka tutuki, ng tatau
whakamutunga, me ng whakawhiwhinga o ng
kaitkaro/kaiwhakaari.
Pa-ngarau
Whakatauria ttahi tahua m ng mea ka
taea pea e u tamariki te hoko mai mn ka
penapena rtou i te $10/$20/$30. Hei ngahau?
Hei koha? Hei taonga?
Mtakitakina me u tamariki tahi
pakipmeka, he maha ng momo whai meka
pngarau, prongo hoki.
Ko-rerotia me a-u tamar

iki mo- te
utu o nga- momo kai. Ra
pua he aha
ra- te rereke-tanga o te
utu mo- te-na-
momo, mo- te-na- momo, -
a, e hia nga-
moni ka taea e koe te
penapena
ma- te ko-whiri i nga- m
omo he iti
noa te utu. Whakaraut
ia te pu-tea
i penapena ai koe ma-
te 52 kia kite
ai te pena pu-tea mo- te
kotahi tau.

KI TE KURA
He Tuhipoka ma- Te Kaiako
Teacher Notes
What is the content of this booklet?

This booklet is a condensed version of the Supporting Your Childs Learning series of 9 fold-out sheets
available in English.
The first two pages outline how parents, families and whnau can support their childrens early learning
from birth until they start school. There is content about reading, writing, mathematics, learning in early
childhood education services and learning at school.
There are then two pages for each year level (18) the first explains what children will be able to do if they
are meeting the National Standards in reading, writing and mathematics for that year level; the second
gives practical, every day, fun tips and ideas for how parents, families and whnau can support their childs
learning at home.
How can I use this booklet with parents, families and whnau?
Like the fold-out sheets, this booklet can be used in discussions with parents, families, whnau and students
and can be taken home as reference material. Your conversations with parents whose first language is not
English could include the following messages:
5HFRJQLVLQJDQGFHOHEUDWLQJWKHZKROHFKLOGLQFOXGLQJWKHLULGHQWLW\ODQJXDJHDQGFXOWXUHLVLPSRUWDQW
in childrens learning.
8VLQJWKHIDPLO\VILUVWODQJXDJHDWKRPHDOVRVXSSRUWVFKLOGUHQVUHDGLQJZULWLQJDQGRUDO
language learning.
&KLOGUHQFDQOHDUQLQWZRODQJXDJHV
,WLVHDVLHUIRUFKLOGUHQWROHDUQWZRODQJXDJHVZKHQWKH\DUH\RXQJHUWKDQZKHQWKH\DUHROGHU
,IWKHLUFKLOGLVDQHZOHDUQHURI(QJOLVKWKHVFKRROPD\GHFLGHLWZRXOGEHIDLUHUWRUHSRUWWRWKHPXVLQJ
The English Language Learning Progressions for the first two or three years. The Progressions describe
reading, writing, and the speaking and listening expectations for children who are new learners of
English. They also help their childs teacher to provide an appropriate teaching and learning programme
to help their child make fast progress in these areas. As their childs achievement in reading and writing
gets closer to their peers, the school will report progress in reading and writing in relation to the
National Standards. Schools will use the Mathematics Standards to report on their childs maths progress
and achievement.
How can I access different language versions?

More copies of the translated booklets can be ordered on-line from Down the Back of the Chair at
www.thechair.minedu.govt.nz or by email orders@thechair.minedu.govt.nz. Each language has a unique
RUGHUQXPEHUWKDWPXVWEHTXRWHG$UDELFRUGHUQXPEHU$5&KLQHVH&+&RRN,VODQGV0lRUL
&0'DUL'5+LQGL+'.RUHDQ.5YDJDKDX1LXH18JDJDQD6lPRD60
Somali (2010SL), Tagalog (2010TG), Te reo Mori (2010TM), Thai (2010TH), gagana Tokelau (2010TK),
Tongan (2010TN).
Copies of the English series of fold-out sheets can also be ordered from Down the Back of the Chair.
Item numbers are: Early Learning (2010EL), Year 1 (2010Y1), Year 2 (2010Y2), Year 3 (2010Y3), Year 4 (2010Y4),
Year 5 (2010Y5), Year 6 (2010Y6), Year 7 (2010Y7), Year 8 (2010Y8), Years 18 set (2010ST).
Item no. 2010TM
The content can also be accessed or downloaded at:


Maori Stds Infor Parents Weeb

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Maori Stds Infor Parents Weeb

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ma- nga- ma-tua me te wha-nau

MAI I TE WHANAUTANGA MAI TAE

Pnui, tuhi, pngarau

Ko te pnui, te tuhi, me te pngarau he tikanga

I ng tau khungahunga m ng mtua me te whnau

Pnuitia te tini momo pukapuka

Pnuitia he niupepa, he pukapuka, he maheni

Te ako ma- nga- ratonga whakaako ko-hungahunga

I nga- tau ko-

kaiako m ng mahi a u tamariki ki te kinga. Ptai atu ki ng

hia katoatia tu pouaka

Puritia he pene, he pene whtau, he karakara, he

He whakahirahira kia wia u tamariki ki ng nama, n te mea, m kon

WHAI MURI I TE KOTAHI TAU KI TE KURA

Ki te tutuki i ta-u tamaiti te Reading

kei te whanga kkriki o te porowhita tae ia

Ki te tutuki i ta-u tamaiti te Writing

Ki te tutuki i ta-u tamaiti te Mathematics

whakaatu ka taea e ia te whakamahere i tna e

hpara tauira, huahanga, inenga hoki

whakaoti rapanga pngarau ki te 10, ktahi ki te 20

tatau whakamua, whakamuri hoki ki te 100 me te mhio ki te

rapu i tahi take pai m te tuku me te whakautu ptai

Hei whakatutuki i te standard ka ako tu tamaiti kia:

Ka rahi koutou i te ako a tu tamaiti

Haere ngtahi koutou ki te whare

Kei te hia prongo an?

M tahi atu prongo, aratohu rnei m te ako,

Ki te tutuki i ta-u tamaiti te Reading Standard

Ka tmata te tae porowhita

kei te whanga krikirangi o te porowhita tae ia e pnui

Ki te tutuki i ta-u tamaiti te Writing

Ki te tutuki i ta-u tamaiti te Mathematics

tuhi i ng rerenga kupu roa ake me te whakamahi

rapu i te haurua me te hauwh o ng hua me

whakaoti rapanga m te whakamahi i ng nama ki te 100

tuku me te whai tohutohu

tatau mawhiti-rua, mawhiti-rima hoki, mawhiti-tekau hoki

ine mea m te whakamahi i na matimati,

Ka rahi koutou i te ako a tu tamaiti ki

Haere ngtahi koutou ki te whare pukapuka

Krero tahi me t whnau m ng pukapuka e pnui

kina u tamariki ki te tuhi ki runga pepa

Kei te hia prongo an?

M tahi atu prongo, aratohu rnei m te ako,

Ki te tutuki i ta-u tamaiti te Reading

Ki te tutuki i ta-u tamaiti te Writing

Ki te tutuki i ta-u tamaiti te Mathematics

Ka rahi koutou i te ako a tu tamaiti ki

Pnui ki u tamariki i ng w katoa.

kina u tamariki ki te hanga i ttahi prkau

Kei te hia prongo an?

M tahi atu prongo, aratohu rnei m te ako,

HEI MUA I TE MUTUNGA O YEAR 4

Ki te tutuki i ta-u tamaiti te Reading

Ki te tutuki i ta-u tamaiti te Writing

Ki te tutuki i ta-u tamaiti te Mathematic

hanga, kia whai hoki i ng tauira me te whakamrama

mahi nama ki te 1,000

hanga mapi ngwari hei whakaatu i te t me te aronga

whakamahi i tna mhiotanga m ng whakarau 2, 3, 4, 5

krero m ng thua ka tinana, ka kore e tinana rnei

rapua ng hautau, ng hua, me ng rahinga