Hcre !

skeleti
rof.ur. Alp Can
PlsLolo[l-Lmbrlyolo[l
Anablllm uali
lnsan llbroblasLlari
Alp Can, 2002
Hcre iskeletinin temel ve yardmc proteinleri
Hcre iskeletinin genel i"levleri
Hcre iskeleti-hastalk ili"kileri
HCRE = Sitosol + organeller + hcre iskeleti
Hcre/ekirdek "eklinin ve yerle"iminin belirlenmesi ve korunmas (elastikiyet, sa#lamllk)
Hcrenin hareket (g, diapedez vb) hcrenin bir blmnn hareketi (siliyum, kuyruk vb)
Fagositoz, endositoz, ekzositoz
Sitokinez
Hcre ii ta"nma
Kaslma
Hcre-hcre ve hcre-hcre d" ortam ili"kilerini destekleme
HCRE !SKELET!=Karma"k, protein filamanlar "ebekesi
Hcre !skeletinin Temel Elemanlar
Aktin (F ve G)
M!KROF!LAMANLAR
(7 nm)
Tblin (alfa, beta, gamma)
M!KROTBLSLER
(25 nm)
Keratinler
Nrofilaminler
Vimentin
Desmin
GFAP
Laminler
Nestin
Periferin
ARA F!LAMANLAR
(10 nm)
Mikrofilamanlar Ara Filamanlar Mikrotblsler
F- Aktin Vimentin a+ Tblin
!nsan Gingiva Fibroblastlar
Can A et al, 2004
Mikrofilamanlar
% 5-30 kuru a#rlk
G-Aktin moleklleri (42 kD) ! F-aktin filamanlar
ATP-ba#ml polimerizasyon
Kas hcrelerinde
Hcre zar altnda (zellikle eritrositlerde)
Epitel hcrelerinde mikrovillus yapsnda
Kltr hcrelerinde (stres lifleri)
7nm
Gelsolin
Formin
Can A, 1999
lzglll lskeleL kasi
lnsan Clnglva llbroblasu (3 haalik kulLur)
A. Can, 1996
SlLokalazln u
3 g/ml
A.Can, 1997
SlLokalazln
+
-
Aktin zehirleri
Sitokalazinler
+ uca ba#lanarak
G-aktinin ba#lanmasn
engeller.
Mantardan elde edilir.

Falloidin
Aktin filamanna
ba#lanarak
depolimerizasyonunu
engeller
Amanita phalloides adndaki
mantardan elde edilir

Latrunkulinler
G-aktine ba#lanarak F-
aktin depolimerizasyonunu
uyarr.
Kzldeniz sngeri
Latrunculla magnificadan
elde edilir.
- u
+ u
MlkroLubulus kurulumu
alfa
beLa
proLolaman
mlkroLubulus
23nm
C1
hldrollzl
ollmerlzasyon
ve
uepollmerlzasyon
(-) u
(+) u
M1 kurulumunu eLklleyen fakLrler,
!"#"$%& ()&*+&,-+*.)&"
krluk kons. alunda (/
0
) Lubulln(< 10 M) = depollmerlzasyon
krluk kons. usLunde (/
0
) Lubulln (> 10 M) = pollmerlzasyon
1*2
Cu
Kierszenbaum, 2006
Aksonem (Slllyum ve llagellum lln kalip grevl)

2 x 9 + 2 = 20
Mikrotblsler
Tektinler
Dynein Kollar
Neksin ba#lar
Radiyal kntlar
! klf
Aksonemin major bile"enleri
Kierszenbaum, 2006
Can A eL al, Mol Puman 8eprod, 2000
rofaz
MaLafaz
romeLafaz
Semlz ve Can, 1999
M1 dlnamlglnl eLklleyen llalar
kol;lsln
vlnkrlsun, vlnblasun
nokodazol
1aksol
ollmerlzasyonu engeller
ollmerlzasyonu uyarir
uepollmerlzasyonu uyarir
1oLal (!, ") Lubulln
nocodazole
10 g/ml
Aseule !-Lubulln
nocodazole
10 g/ml
Ara lllamanlar
- 10 nm kalinligindadirlar.
- PeLero[en proLeln gruplarindan olu;ur (40-200 kua)
- Ln saglam hucre lskeleu lamanlaridir
- ollmerlzasyon/depollmerlzasyon zelllklerl fosforllasyon
zelllklerlne baglidir
- Pucre Lurune gre degl;lk yapidadir ve hucrenln Lurunu
bellrlemede kullanilir

lnsan Mezan;lmal kk Pucresl
A.Can, 1993
vlMLn1ln
up lslm bulundugu yer
l
Asldlk keraunler (40-60kua)
20 alL Luru var. SlLoplazmlk
plaklar, desmozom ve
hemldesmozom ll
nLral ve bazlk keraunler (30-70kua)
lll
vlmenun (34 kua)
Mezan;lm kkenll hc
uesmln (33 kua)
lskeleL kasi ve duz kas
Cllyal llbrllll Asldlk roLeln (31 kua)
AsLroslLler ve Schwann
erlferln (37 kua)
SS'dekl nronlar
lv
nrolaman'lar (60-160 kua) (nl-L, nl-M, nl-P)
Akson ve dendrlLlerde
Alfa-lnLerneksln (66 kua)
Medulla splnalls, opuk slnlr
v
Lamln'ler (A, 8, C)
eklrdek l zari
vl
nesun (200 kua)
MSS kk hucrelerlnde
slLokeraun
desmln
nrolamln 160 (nl-P)
A. Can, P. Caner, 2001
SlLokeraun
"#
inar eL al, 2006
beyln kalp karaclger bbrek
Pucre lskeleunln ?ardimci roLelnlerl
birbirine tutundurma
boy-a-say belirleme
Ba#layc-Dzenleyici
Proteinler (ABP,
MAP, IFBP)
Hcre ii ta"nma
Hcrenin blnmesi
Kaslma
Motor Proteinler
(kinesin, dynein,
myozin)
Akun 8aglayici roLelnler
- vlllln
- llmbrln
- lllamln
- 1lmosln
- rolln
- Celsolln (capplng)
- Myosln-1
- Calmodulln
- SpecLrln (erlLroslLlerde)
A8 l;levlerl
MlkroLubulus 8aglayici roLelnler
- MlkroLubuluslerln uzaysal duzenlenl;lnden
sorumludur
- MlkroLubuluslerln blrblrlne gre harekeunden
sorumludur
- Akson boyunca yer alirlar
MA-2
Can A. ve Caner P, 2000
MA-2 ve Lau
A;iri 34567 ureuml A;iri ,+" ureuml
Pucre lskeleune bagli PasLaliklar
- kardlyovaskuler Sendromlar
- nrode[enerauf PasLaliklar
- kanser (lnvazyon)
- karaclger Slrozu (Lokslk hedef molekul)
- ulmoner llbrozls
- 8llsLerll uerl PasLaliklari
8uLLCZ LMPlCuS
- MasL hucrelerlne anukor baglanir
- MasL hucrelerl LCl salgilar
- LCl, eozlnollerden proLeaz salgilaur
- roLeaz hemldesmozomdakl keraunlerl
yikar
8ullz pemgus
Lpldermollzls bulloza slmpleks
Czelllk MlkroLubulusler Mlkrolamanlar Ara lllamanlar
?api 13
proLolamanlik
borucuklar
lklll sarmal akun
zlnclrl
8urularak
olu;mu; kalin
llfsl proLelnler
ap 23 nm 7 nm 8-12 nm
roLeln alLblrlmlerl ! ve " Lubulln akun e;lLll proLelnler
1emel l;levl - Pucre ;ekllnln
korunmasi
- Pucre harekeu
(slllya, agella)
- kromozom
harekeLlerl
- Crganel
harekeLlerl
- Pucre ;ekllnln
korunmasi ve
degl;urllmesl
- kas
konLrakslyonu
- SlLoplazmada
aki;
- Pucresel
harekeL
- SlLoklnez
- Pucre ;ekllnln
korunmasi
- eklrdegln ve
bazi organellerln
yerlerlnln
bellrlenmesl
- eklrdek
zarinin olu;umu