M KINH THN

BS. Nguyn Thanh Hoa

MC TIU
1.

M t c cu to ca thn nron

2.
3.

Nu c c im khc nhau gia si trc v si nhnh.

K tn c ba loi si thn kinh. M t c cu to ca si thn kinh khng myelin v c myelin; gii thch c c ch hnh thnh ca chng

4.

M t c cu to siu vi ca synap ha hc.

5.

M t c c im cu to v nu chc nng ca cc loi t

bo thn kinh m.

1.I CNG
-

M thn kinh: nron (t bo thn kinh chnh thc) + t bo thn kinh m

Chc nng: tip nhn, phn tch, dn truyn xung ng thn kinh Nron: m nhim chc nng ca m thn kinh

T bo thn kinh m: m lt, dinh dng v bo v cc nron

Hu ht cc ni trong c th Nron v t bo thn kinh m sp xp theo mt h thng gm nhiu cu trc v c quan khc nhau h thn kinh

2.NRON

Bit ha cao, khng phn chia Mt n v hon chnh v cu trc, chc nng v di truyn. 2 c tnh c bn: tnh cm ng v tnh dn truyn 14 t

2.1. CU TO
Thn + 2 loi nhnh bo tng (si nhnh, si trc) Thn: trung tm dinh dng, ni tip nhn, phn tch, x l cc thng tin. Si nhnh, si trc: dn truyn xung ng thn kinh

2.2.1. THN NRON

Hnh dng, kch thc khc nhau Cha nhn, cc bo quan Nhn:

Ln, hnh cu, thng nm chnh gia Cht nhim sc phn tn v mn Ht nhn ni r, cht nhn sng mu

2.1.1. THN NRON

Cc bo quan:
-

Th Nissl : c trng- kh nng tng hp protein

KHVQH khi bt mu base th da bo KHVT: m ti li ni bo c ht v nhng ribosom t do

B Golgi: kh pht trin, phn b quanh nhn

-

Cu trc in hnh

Ti th:phn b u, tng i nh. X thn kinh ng siu vi

Cc cht vi: git lipid, glycogen, lipofuchsin

2.1.2.CC NHNH CA NRON

Si nhnh: ngn, chia nhiu nhnh, chi gai

Khng c b Golgi Dn truyn xung ng thn kinh hng tm

Si trc:Di,t, khng phn nhnh, nhn

Tn cng phnh to cc tn cng cha ti synap Khng c li ni bo c ht Dn truyn xung ng ly tm

2.1.3. SI THN KINH

Si nhnh, si trc: tr trc Phn loi da vo cu to ca lp v bc

Si

trn: khng c v bc. Trong cht xm h TKTW, tn cng thn kinh trn ngoi vi Si thn kinh khng c myelin: bc bi bao Schwann Si thn kinh c myelin: bc bi 2 bao bao myelin st tr trc v bao Schwann ngoi

SI THN KINH KHNG C MYELIN

Tr trc n lm bo tng t bo Schwann to thnh mng, hai b mng tin li gn nhau, di ra nhng khng dnh nhau mc treo tr trc. Tr trc bc ngoi bi mt lp bo tng ca t bo Schwann bao Schwann. on sau hch cc dy thn kinh thc vt

SI THN KINH C MYELIN

Tr trc bc bi 2 bao: bao myelin v bao Schwann (cha nhn v mt phn bo tng t bo Schwann) Tr trc bc tng qung mt, mi qung do 1 t bo Schwann m nhim. Cc cu trc:

Qung Ranvier Vng tht Ranvier Vch Schmid-Lanterman

Cht trng h TKTW, dy thn kinh ngoi vi

SYNAP
Khp thn kinh, vng bit ha v cu trc v chuyn mn ha v chc nng, nm gia 2 nron hay gia 1 nron v t bo hiu ng (t bo c/tuyn) Xung ng thn kinh i theo mt chiu nht nh 2 loi: synap ha hc v synap in

SYNAP HA HC

Xung ng thn kinh dn truyn qua nh mt loi ha cht trung gian Gm

Phn trc synap: mng trc synap, ti synap Phn sau synap: mng sau synap, khng c ti synap Khe synap: cha cht m c vi dng in t, x ni iu chnh kch thc

2 loi: Synap i xng (c ch) v synap khng i xng (hng phn)

SYNAP IN

Ging mi lin kt khe Khng c ti synap Dn truyn nh s chuyn dch dng ion gy thay i in th mng.

PHN LOI NRON

Da vo hnh thi, cn c vo s cc:

Nron mt cc: nhn nhai

Nron mt cc gi (nron ch T): hch gai

Nron hai cc: vng mc th gic Nron a cc: a s, gm 1 si trc v nhiu si nhnh N ron vn ng N ron cm gic N ron lin hip N ron sng trc, n ron sng sau, sng bn

Da vo chc nng:

Da vo v tr

T BO THN KINH M

Tp hp to m thn kinh m: chng , bo v, dinh dng cho cc nron Da vo hnh thi, chc nng chia lm 3 loi

bo thn kinh m chnh thc: t bo t nhnh, t bo sao,vi bo m. T bo thn kinh m dng biu m T bo thn kinh m ngoi vi: cc t bo v tinh, t bo Schwann

T BO THN KINH M CHNH THC

T bo t nhnh: s t bo thn kinh m

Thn hnh cu, li ni bo c ht pht trin,vi nhnh bo tng ngn To bao myelin

T bo sao: Hnh sao, nhnh bo tng ta ra cc pha, nhnh tn m cc mao mch

Hai dng: t bo sao dng nguyn sinh, t bo sao dng si Bo tng t li ni bo Trung gian dinh dng, cng cc mch mu gi nguyn dng cu trc m no
Nhiu lysosom kh nng thc bo

Vi bo m: kch thc nh, thn mnh v di

T bo t nhnh
T bo sao

Vi bo m

T BO THN KINH M NGOI VI

Cc t bo v tinh: hch thn kinh ngoi vi T bo Schwann

T BO THN KINH M DNG BIU M

T bo biu m ng ni ty v cc no tht T bo biu m m ri mng mch T bo biu m vng mc th mi

A. T bo biu m ng ni ty; B. T bo biu m m ri mng mch; C. T bo biu m th mi

H THN KINH

MC TIU
1.

2.
3.

4. 5.

M t c cu to ca ty sng M t c cu to ca tiu no K tn c cc lp v thnh phn t bo ca v no M t c cu to ca mng no ty K tn,nu v tr, c im cu to ca nhng tn cng thn kinh vn ng v cm gic.

I CNG
Nron v t bo thn kinh m sp xp thnh mt h thng: h thn kinh Theo cu to v nh khu:

H thn kinh TW: no, ty sng trc no-ty H thn kinh ngoi vi: hch thn kinh, dy thn kinh, tn cng thn kinh

Theo chc nng, c ch hot ng

H thn kinh ng vt: hot ng t ch H thn kinh thc vt: hot ng t ng H thn kinh rut

1.H THN KINH TRUNG NG

Gm: cht trng v cht xm Cht xm: thn cc nron v nhng si thn kinh trn Cht trng: si thn kinh phn ln c myelin T bo thn kinh m, mch mu c cht trng v cht xm

1.1. TY SNG
1.1.1. Cht xm: ch H; sng trc, bn, sau - Thn nron, si thn kinh khng myelin, mt t si thn kinh c myelin mnh, t bo thn kinh m, mch mu

b d a c

2 1 2 a 3 1

1.1.1. CHT XM TY SNG

Nron ring l hoc tp trung thnh m: nhn xm ty sng

Sng

sau: nhn cm gic, nhn lng Sng bn: nhn thc vt gia bn, gia trong Sng trc: nhn vn ng

1.1.1. CHT XM TY SNG

Cn c vo v tr v mi lin h, c 2 loi nron: nron r v nron lin hp Nron r: a cc, ln, ra khi ty sng Nron lin hp: si trc ngn, khng ra khi ty sng

Chc

nng: nron ni, nron mp, nron lin hp, nron b

1.1.1. CHT XM TY SNG

Mt phn b khc nhau Nhiu nht khi ct qua t sng c 6, tht lng 3, cng 2

1.1.2. CHT TRNG TY SNG

Nhng si thn kinh c myelin tp trung thnh tng b khng r rt ng lin lc ngn:Si cng chc nng: cc b cn bn trc, bn v sau ca cc ct ty trc, bn, sau Cc ng cn bn di gia ty v no nh cc ng vn ng m i din l cc b thp, b Goll, b Burdach ct ty sau, b tiu no thng ct ty trc bn

1.2.TIU NO
n v cu to: l tiu no Gm: cht xm nm ngoi vi, cht trng nm trung tm 1.2.1. Cht xm Gm: v tiu no v nhn xm di v A. V tiu no 3 lp: - Lp phn t - Hng t bo Purkinje - Lp ht

B. NHN XM DI V
Bn cp nhn xm vi trong cht trng ca tiu no: nhn rng, nhn mi, nhn cu, nhn nt Ni cc ng dn truyn thn kinh chuyn tip cc nron Nhn rng ln nht, ni tip nhn v chuyn tip thng tin t cc tn cng si trc ca t bo Purkinje.

1.2.2. CHT TRNG

Si thn kinh c myelin: si trc ca t bo Purkinje, si trc ca cc nron t nhng vng khc nhau ca trc no ty i n v tn cng trong tiu no 2 loi:

Si ru: tn cng lp ht, to synap vi t bo ht Si leo: tn cng lp phn t, to synap vi si nhnh t bo Purkinje, thn t bo gi

1.3.I NO
B phn ln nht h TKTW 1.3.1.Cht xm: Cht xm v i no + cc nhn xm di v A. Cht xm v i no Dy 3-4mm, 6 lp da vo thnh phn t bo: Lp phn t Lp ht ngoi Lp thp ngoi Lp ht trong Lp thp trong Lp a hnh

A. Nhum Nissl; B. Nhum ngm bc; C. Nhum th hin si thn kinh

A. V no vn ng ; B. V no tin vn ng; C. V no cm gic; D. V no cm gic th gic: E. V no nhn thc th gic

B. CHT TRNG I NO
Gm nhng si thn kinh c myelin 2 loi:

Nhng

si lin hip: ni vng trong cng mt bn cu hoc c hai bn cu (cc mp lin bn cu nh th trai, th tam gic) Nhng si chiu ( dn truyn cm gic, vn ng): t cc vng cht xm khc nhau thuc phn di i no ln v no hoc ngc li.

2. MNG NO TY

H thng mng bao quanh trc no ty, t ngoi vo trong: Mng cng: mng x gm nhiu lp si to keo, t si chun.

Gia mng cng v mng nhn l khoang di cng

Mng nhn: mng lin kt khng c mch, chy st di mng cng, hai mt ph bi t bo trung biu m.

Ni vi mng mm bi cc dy x Gia 2 mng c khoang di nhn cha dch no ty Nhung mao nh vo xoang cha mu ca mng cng

Mng mm: m lin kt tha cha nhiu mch mu, st b mt no v ty, ph 2 mt trung-biu m

Bc mch mu nui h TKTW, tn ht khi mch mu mao mch Khoang Virchow-Robin, thng vi khoang di nhn

3. H THN KINH NGOI VI

Gm: dy thn kinh, cc hch thn kinh v cc tn cng thn kinh ngoi vi.

DY THN KINH

Thnh phn ch yu ca h thn kinh ngoi vi. Gm nhiu b si thn kinh, a phn l cc si c myelin + 1 t si khng myelin Si thn kinh b nh b ln dy thn kinh Ton b dy thn kinh: bao x, mch mu i km Bc b si: bao l M ni thn kinh: m lin kt tha v mch mu

HCH THN KINH

Hnh trng, bc bi bao lin kt Cha thn nron v cc t bo thn kinh m quy chung quanh: t bo v tinh 2 loi: Hch thn kinh no ty:

Nm r sau dy thn kinh sng (hch gai), trn ng i ca mt dy thn kinh s Nron ch T, kch thc ln T bo v tinh: quy quanh Hch ph giao cm > hch giao cm N ron acc: kch thc nh hn so vi hch no ty T bo v tinh khng lin tc

Hch thn kinh thc vt:Kch thc to nh khng u

U TN CNG THN KINH

Mi si thn kinh ngoi vi u tn cng trong mt cu trc, ni m n dn truyn xung ng thn kinh n hoc i Phn loi da vo chc nng:

Tn

cng cm gic Tn cng vn ng

U TN CNG THN KINH VN NG

C vn: bn vn ng C trn, c tim, cc t bo tuyn: u thn kinh trn

U TN CNG THN KINH CM GIC

2 loi: u trn v u c v bc u trn:

U TN CNG CM GIC

Nhng tiu th xc gic: nhng u dy thn kinh c bc trong mt bao lin kt. Khi kch thch ngng, cc bao ny s to nn th nng cc u thn kinh hoc ng. Tiu th Vater-Pacini: H b, cn, mc treo rut

Hnh trng, u thn kinh + bao nguyn bo si dng l ng tm

Tiu th Krause: H b, quanh gn cc bp c

Nh hn Vater-Pacini Bao lin kt mng hn, u thn kinh ta thnh chm

TIU TH XC GIC

Tiu th Rufini: H b
Hnh

trm, u thn kinh chia nhnh Bao lin kt: nguyn bo si v si to keo

Tiu th Meissner: nh chn b

Bao

lin kt: nhng t bo Schwann hnh chm Si thn kinh chy hinh xon c, tn ht cc i din