Buku Panduan P&P

PENGAJARAN DAN PEMBEIAJARAN MATEMA11K Kurikulum Bersepadu Sekolah Rendah
BUKU 4
PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN MATEMATIK Kurikulum Bersepadu Sekolah Rendah

BUKU 4
MAIMUNAH HJ DAUD NORAINI IDRIS
Dewan Bahasa dan Pustaka Kementerian Pendidikan Malaysia Kuala Lumpur 1994
KK 370-6632 4101
Cetakan Pertama 1994 Maimunah Hj. Md. Daud Noraini Idris 1994
Hak Cipta Terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluar ulang mana-mana bahagian artikel, ilustrasi, dan isi kandungan buku mi dalam apa juga bentuk dan dengan cara apa jua sama ada secara elektronik, fotokopi, mekamk, rakanian, atau cara lain sebelum niendapat izin bertulis daripada Ketua Pengarah, Dewan Bahasa dan Pustaka, Peti Surat 10803, 50926 Kuala Lumpur, Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium.
Perpustakaan Negara Malaysia
Data Pengkatalogan-dalam-Penerbitan
Maimunah Hj. Md. Daud Pengajaran dan pembelajaran matematik untuk sekolah re~iah. Buku 4 / Maimunah Hj. Md. Daud, Noraini Idns. (Sin pendidikan) ISBN 983-62-3905-7 1. Arithmetic-Study and teaching (Primary)--Malaysia. I. Noraini Idris. II. Judul. III. Sin. 513.07
Diatur Huruf oleh Aris Typesetting Muka Taip Teks: Times Roman Saiz Taip Teks: 10/12 poin
Dicetak oleh Percetakan Dewan Bahasa dan Pustaka Lot 1037, Mukim Perindustrian PKNS Ampang/Hulu Kelang Selangor Darul Ehsan RM18.00
KANDUNGAN
Prakata Matematik Kurikulum Baru Sekolah Rendah

1.1 1.2 1.3 1.4 Objektif
ix
Kandungan sukatan pelajaran Peruntukan masa dan sebaran waktu KBSR

Bahan-bahan sumber Teras KBSR
1.5
1 1 2 2 4
Nombor hingga 10 000

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 Pengenalan Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Contoh aktiviti atau pennainan yang melibatkan nombor empat digit Contoh lembaran kerja yang melibatkan nombor empat digit Contoh persediaan mengajar 7 7 20 22 25
Pecahan
3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 Pengenalan Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Contoh aktiviti atau permainan Contoh lembaran kerja Contoh persediaan mengajar 30 30 39 43 46
V
PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN MATEMATIK
Perpuluhan
4.1 Pengenalan 51
4.2 4.3 4.4

4.5
Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Contoh aktiviti atau permainan Contoh lembaran kerja Contoh persediaan mengajar
51 61 64 67
Penambahan
5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6
Pengenalan
Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Contoh aktiViti atau permainan Contoh lembaran kerja Contoh persediaan mengajar
74
74 82 87 90
Kesulitan ketika menjalani operasi penambahan
96
Pengurangan 6.1 Pengenalan 6.2 Pendekatan pengajaran dan pembelajaran 6.3 Contoh aktiviti atau permainan
6.4 6.5 6.6 Contoh lembaran kerja Contoh persediaan mengajar Kesulitan ketika menjalankan operasi pengurangan
98
99
109
113 115 121
Pendaraban
7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 Pengenalan Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Contoh aktiviti atau permainan Contoh lembaran kerja Contoh persediaan mengajar Kesulitan ketika menjalankan operasi pendaraban 124 124 136 140 144 149
Pembahagian
8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 Pengenalan Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Contoh aktiviti atau permainan Contoh lembaran kerja Contoh persediaan mengajar 151 153 159 161 166
Operasi bercampur 9.1

Vi
Pengenalan
173
KANDUNGAN
9.2 9.3 9.4 9.5
Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Contoh aktiviti atau permainan Contoh lembaran kerja Contoh persediaan mengjar
173 176 177 181
10
Wang 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 Pengenalan Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Contoh aktiviti atau pennainan Contoh lembaran keija Contoh persediaan mengajar 186 186 193 194 201
11
Ukuran panjang 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 Pengenalan Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Contoh aktiviti atau permainan Contoh lembaran kerja Contoh persediaan mengajar 207 207 213 214 217
12
Timbangan berat 12.1 Pengenalan

12.2 Pendekatan pengajaran dan pembelajaran 12.3 Contoh aktiviti atau permainan
221
221
12.4 Contoh lembaran keija 12.5 Contoh persediaan mengajar Masa dan waktu
13.1 13.2 13.3 13.4 13.5 Pengenalan Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Contoh aktiviti atau permainan Contoh lembaran kerja Contoh persediaan mengajar
223 225 230
13
_______ 14
Bibliografi Indeks
233 233 244) 242 247
Ruang 14.1 Pengenalan 14.2 Pendekatan pengajaran dan pembelajaran 14.3 Contoh aktiviti atau permainan 14.4 Contoh lembaran kerja 14.5 Contoh persediaan mengajar
251 251 257 258 262 267 269
vii
Buku Pengajaran dan Pembelajaran Matematik untuk Sekolah Rendah Buku 4
mi
ditulis dengan tujuan untuk mengesyorkan beberapa aspek penting strategi pengajaran dan pembelajaran matematik yang perlu diberi perhatian oleh bakal guru yang sedang menjalani latihan perguruan dan guru-guru terlatih yang sedang mengajar di sekolah. Buku memberi perhatian kepada pendekatan pengajaran dan pembelajaran matematik di peringkat sekolah rendah. Kandungan buku telah disusun dengan menjelaskan konsep sesuatu kemahiran terlebih dahulu diikuti dengan cadangan strategi pengajaran yang boleh digunakan oleh guru untuk mengajar konsep dan kemahiran tersebut. kemudiannya diikuti dengan contoh aktiviti atau permainan yang berkaitan dengan sesuatu konsep supaya murid dapat memahami konsep tersebut dengan lebih jelas. Seterusnya penerangan tersebut disusuli dengan aktiviti
mi
mi
mi
latihan bertulis untuk mengukuhkan lagi kefahaman murid.

Pada setiap bab dalam buku dikemukakan contoh rancangan persediaan mengajar bagi sesuatu unit kemahiran. adalah sebagai contoh kepada bakal guru dan guru-guru matematik bahawa perancangan sesuatu pelajaran amat penting untuk membolehkan pelajaran tersebut disampaikan dengan teliti dan berkesan. Perancangan pelajaran yang tepat dan teliti dengan menggunakan pelbagai kaedah dan teknik mengajar akan membantumenambahkan minat murid terhadap pelajaran matematik. Kami berharap dengan terbitnya buku akan dapat membantu pengguna i. memperoleh pengetahuan matematik dengan lebih baik ii. memberi panduan dalam strategi pengajaran dan pembelajaran matematik iii. memperkaya kefahaman dan kecekapan dalam perkaedahan mengajar konsep-konsep dan kemahiran matematik iv. membentuk pelbagai jenis latihan dan aktiviti.
mi
mi
mi
MAIMUNAH HJ. MD. DAUD NORAINI IDRIS ix
1
MATEMATIK KURIKULUM BARU SEKOLAH RENDAH
1.1 Objektif Program matematik bagi sekolah rendah bertujuan untuk mengembangkan kemahiran mengira di kalangan murid. Melalui program mi seseorang murid dapat mengembangkan kemahiran mengira melalui proses pemikiran dengan mengikut langkah-langkah yang logis. Melalui program mi juga diharapkan murid-murid boleh menyelesaikan masalah kuantitatif, penyukatan, penghampiran, anggaran, dan mentafsirkan data serta dapat menguasai bahasa matematik. Mata pelajaran mi juga bertujuan untuk membolehkan murid mengetahui beberapa pola dan sifat nombor, dan seterusnya meminati dan menggemari mata pelajaran matematik. Secara khusus, objektif mata pelajaran matematik dalam Kurikulum Baru Sekolah Rendah (KBSR) adalah untuk membolehkan murid: (i) menguasai kemahiran menulis angka, membilang, dan menyatakan nilai tempat; (ii) menguasai kemahiran dalam keempat-empat operasi iaitu tambah, tolak, darab, dan bahagi; (iii) menguasai kemahiran mengukur, menyukat dan menimbang, menyatakan waktu, serta menentukan nilai Wang; (iv) mengenal dan menamakan bentuk dan bongkah serta mengetahui ciri-cirinya: segiempat, segitiga, bulatan, kuboid, silinder, sfera, kon, dan piramid; (v) menyelesaikan masalah yang melibatkan bilangan, sukatan, timbangan, Wang, jarak, ruang, dan masa; (vi) membuat anggaran dan membuat penghampiran; (vii) merekod dan membaca sekumpulan data dalam bentukjadual dan graf mudah. 1.2 Kandungan sukatan petajaran Sukatan pelajaran matematik KBSR disusun dalam dua tahap iaitu tahap I (Tahun 1
13) dan tahap II (Tahun 46). Dalam Tahap I murid-murid perlu menguasai faktafakta asas operasi tambah, tolak, darab, dan bahagi serta boleh membilang hingga 1000. Mereka juga mempelajari pecahan wajar yang penyebutnya hingga 10, penggunaan wang (hingga RM 10.00), ukuran panjang (dalam unit sentimeter dan meter), dan menyatakan Waktu dalam minit dan jam. Dalam tahap II, murid-murid akan melanjutkan pembelajaran mengenai nombor bulat hingga 1 000 000, empat operasi asas iaitu tambah, tolak darab dan bahagi, operasi serentak dalam lingkungan 1 000 000, wang hingga RM1000, pecahan wajar dan tak wajar, ukuran panjang hingga unit kilometer dan lanjutan tajuk masa dan waktu. Tajuk-tajuk baru yang mula diperkenalkan dalam tahun 4 tahap II ialah perpuluhan, operasi serentak, timbangan berat dan ruang. Tajuk sukatan cecair mula diperkenalkan kepada murid dalam tahun 5 persekolahan. Seterusnya dalam tahun 6, tiga tajuk baru iaitu purata, peratus dan graf mula diperkenalkan. Pada keseluruhannya, matematik KBSR adalah untuk membolehkan muridmurid menguasai kemahiran asas matematik. Setelah menguasai kemahiran tersebut adalah diharapkan murid-murid akan lebih bersedia untuk melanjutkan pembelajaran matematik KBSR ke matematik KBSM apabila mereka ke sekolah menengah. 1.3 Peruntukan masa dan sebaran waktu KBSR Masa yang diperuntukkan bagi mata pelajaran matematik KBSR ialah sebanyak 210 minit seminggu (30 minit x 7 waktu). Sebaran waktu yang dicadangkan kepada pihak sekolah adalah dengan mengambil kira perkara berikut: (i) Matematik diajar pada setiap han persekolahan. (ii) Jika dua waktu diberikan dalam sesuatu han persekolahan waktu berkembar adalah digalakkan. (iii) Waktu mata pelajaran matematik lebih sesuai diadakan sebelum waktu rehat sekolah. 1.4 Bahan-bahan sumber Beberapa jenis bahan matematik disediakan oleh Kementerian Pendidikan Malaysia untuk membantu guru dalam proses pengajaran. Bahan-bahan tersebut ialah: (i) (ii) (iii) (iv) Sukatan Pelajaran Matematik KBSR Buku Panduan Khas Matematik KBSR (Tahun 1 hingga Tahun 6) Buku Teks Matematik (Tahun 1 hingga Tahun 6) Kit Matematik
Selain bahan di atas terdapat juga bahan lain yang dibekalkan kepada pihak sekolah seperti bahan-bahan pengayaan daripada Projek AKAL, yang dikeluarkan oleh Unit Alat Pandang-Dengar, Bahagian Teknologi Pendidikan, Kementerian Pendidikan Malaysia dan bahan-bahan pengayaan dan pemulihan daripada projek 2
Integrated System of Programmed Instruction for Rural Environment (INSPIRE), Univensiti Sains Malaysia. Selain bahan yang dinyatakan di atas, pihak sekolah boleh juga benusaha mendapatkan bahan rujukan atau bacaan tambahan dalam bidang matematik bagi guru dan munid. Antara bahan-bahan yang sesuai ialah: (i) Kamus Matematik (ii) Buku Istilah Matematik (iii) Majalah atau jurnal matematik sepenti Benita Matematik, Arithmetic Teacher dan lain-lain lagi. (iv) Buku-buku mengenai: (a) (b) (c) (d) (e) kaedah dan stnategi mengajar matematik sejarah ahli-ahli matematik nekreasi matematik Penilaian Kemajuan Bendasankan Sekolah (PKBS) Ujian Penilaian Sekolah Rendah (UPSR)
1.4.1 Alat bantu mengajar Banyak konsep dalam mata pelajaran matematik adalah bencorak abstnak. Oleh itu supaya pengajaran guru menjadi lebih benkesan, munid patutlah diberikan pengalaman konkrit terlebih dahulu sebelum konsep abstrak dibenikan. Untuk membekalkan pengalaman konkrit kepada munid, alat bantu mengajar memainkan penanan yang penting. Antana alat bantu mengajan yang berguna bagi matematik KBSR tahun 4 ialah: (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) (h) (i) (j) (k) (1) (m) (n) (o) (p) (q) Sempoa 5 tiang Canta untuk menyebut dan menamakan nombor Kad berpetak 10 x 10 Kad angka sa, puluh, natus dan ribu Papan pecahan Kad jalur berpetak 10 Banang-barang atau gambar barang-barang yang ditandakan dengan hanga Wang mainan (kentas dan syiling) hingga RM5O.00 Pembanis metnik (30 cm) Pembanis meter Benang, tali, dan sebagainya Alat timbang Neraca Muka jam Jadual waktu penjalanan kereta api, kapal terbang dan bas Jam yang benjarum saat Benda konkrit yang berbentuk segitiga, segiempat dan bulatan 3
1.5 Teras KBSR (a) Pemulihan Pemulihan dalam KBSR ialah proses pengajaran dan pembelajaran yang khusus untuk murid-murid yang menghadapi masalah atau kesukaran belajar dalam menguasai satu-satu kemahiran seperti membaca, menulis, dan mengira. Dalam mata pelajaran matematik, masalah mi wujud dalam dua keadaan iaitu: (i) murid-murid salah dalam mempelajari dan memahami sesuatu konsep dan kemahiran matematik dan (ii) murid-murid memang lemah dan segi mental. Oleh itu antara tujuan mengadakan aktiviti pemulihan bagi murid-murid yang sukar menguasai pembelajaran matematik ialah: (i) menolong munid-murid yang lambat menguasai kemahiran asas matematik: (ii) melatih murid-murid menggunakan kemahiran asas menyelesaikan masalah matematik dan seterusnya membina keyakinan dii: (iii) membetulkan konsep dan kemahiran matematik yang salah yang dikuasai oleh murid-murid dan (iv) memberi peluang kepada murid-murid lembam mempelajari matematik mengikut kadar kebolehan mereka sendiri. Untuk membantu guru melaksanakan program pemulihan dengan lebih berkesan guru bolehlah merujuk bahan-bahan pemulihan daripada projek INSPIRE, Universiti Sains Malaysia. Program Pemulihan matematik KBSR di bawah Projek INSPIRE adalah disediakan khas untuk guru bagi mengatasi masalah pembelajaran semasa yang dihadapi oleh munid dalam bilik darjah. Melalui program mi punca masalah pembelajaran yang dihadapi oleh murid dianalisis. Ini kemudiannya akan diikuti pula dengan cara-cara untuk mengatasi masalah tersebut. Lembaran kerja juga dibekalkan dalam program mi bagi memastikan murid yang mengikuti program itu sudah menguasai kemahiran yang dikenalpastikan itu. (b) Pengayaan Pengayaan adalah aktiviti tambahan yang mengandungi unsur-unsur untuk meluaskan pengetahuan dan pengalaman serta mengukuhkan kemahiran yang telah dikuasai. Melalui aktiviti pengayaan murid-murid berpeluang untuk mengembangkan minat, daya kreatif, sifat ingin tahu, sikap berdikari, dan bakat kepimpinan mereka. Aktiviti pengayaan dalam mata pelajaran matematik bukanlah ditujukan kepada murid-murid yang cerdas sahaja. Murid-murid daripada kumpulan sederhana dan lambat juga patut menjalankan aktiviti pengayaan sesuai dengan kebolehan mereka. Dengan adanya aktiviti pengayaan murid-murid akan lebih menggemari mata pelajaran matematik. 4
(c) Penggabungjalinan Penggabungjalinan adalah satu lagi aspek yang amat ditekankan dalam KBSR. Untuk membolehkan murid-murid menguasai kemahiran matematik dengan lebih berkesan, penggabungjalinan beberapa kemahiran sewaktu pengajaran pembelajaran amatlah digalakkan. Guru patutlah terlebih dahulu menentukan kemahiran utama yang hendak disampaikan kepada murid-munidnya. Selepas itu guru patutlah pula menentukan kemahiran sampingan yang berkait rapat dengan kemahiran utama yang boleh disampaikan. Kemahiran sampingan boleh berfungsi sebagai pembuka, selingan atau penutup pengajaran. (d) Penyerapan Dalam KBSR walaupun penguasaan kemahiran asas adalah diutamakan tetapi mi tidaklah bermakna kepentingan ilmu pengetahuan diketepikan. Untuk membolehkan munid mendapatkan pengetahuan yang sepatutnya maka unsur-unsur penerapan ilmu pengetahuan ditekankan dalam KBSR. Kebolehan guru menerapkan ilmu pengetahuan daripada bidang lain seperti sains, muzik, agama Islam, geografi, sejarah dan ekonomi ke dalam mata pelajaran matematik boleh meluaskan lagi ilmu pengetahuan munid. Sewajarnyalah guru sentiasa bersedia dan berfikir bagaimana hendak menerapkan ilmu-ilmu pengetahuan baru kepada murid. (e) Penilaian berterusan di bilk darjah Satu konsep lagi yang ingin ditekankan dalam KBSR ialah proses penilaian yang dilakukan secara berterusan. Tujuan utama penilaian dalam matematik adalah untuk mengetahui sama ada murid telah memahami sesuatu konsep atau telah menguasai sesuatu kemahiran yang telah disampaikan. (ii) mengenal pasti bidang-bidang kekuatan dan kelemahan seseorang murid dalam konsep dan kemahiran tertentu. (iii) menggunakan makium balas hasil penilaian untuk merancang tindakan susulan bagi meningkatkan keberkesanan pengajaran dan pembelajaran. Untuk mencapai tujuan di atas guru patutlah menjalankan aktiviti penilaian seperti yang berikut: Mengesan dengan serta-merta sama ada murid dapat menguasai kemahiran yang sedang diajar atau tidak. Penilaian yang bercorak tidak formal mi boleh dijalankan secara pemerhatian, bersoal jawab secara lisan, atau memeriksa kerja bertulis murid. (ii) Mengesan kemajuan murid selepas mengajar beberapa kemahiran bagi mana-mana unit pelajaran. mi boleh dijalankan melalui ujian kertas dan pensel yang diberikan kepada murid pada akhir sesuatu bulan. (iii) Menjalankan ujian pencapaian selepas mengajar beberapa unit pembelajaran, yang boleh diberikan pada akhir sesuatu semester. 5 (i) (i)
Dalam KBSR, terdapat dua rekod penilaian murid iaitu: (i) (ii) Rekod prestasi murid Rekod profil murid
Guru patutlah menanda rekod prestasi murid mengikut kemahiran atau tajuk yang diajar. Rekod prestasi mi amat berguna kepada guru apabila merancang aktiviti pemulihan dan pengayaan di dalam bilik darjah. Rekod profil murid pula diisi selepas menjalankan ujian pencapaian pada akhir semester atau tahun. Adalah lebih baik jika guru matematik dapat membuat ulasan terperinci tentang kelemahan atau kekuatan seseorang murid dalam mata pelajaran mi dalam rekod profil. Ini membolehkan ibu bapa mengetahui pencapaian anakanak mereka dalam matematik.
2
NOMBOR HINGGA 10000
2.1 Pengenalan Pada akhir Tahun 3 persekolahan, murid-murid sudah menguasai nombor hingga 1000 dan telah mengetahui nilai tempat ratus, puluh, dan sa. Dalam Tahun 4 persekolahan murid-munid akan diperkenalkan secara beransur-ansur tentang nombor-nombor hingga 10 000. Memandangkan nilai nombor yang akan dipelajari menjadi bertambah besar, maka guru digalakkan menggunakan alat pembilang yang ningkas. Bagaimanapun jika didapati ada murid tidak dapat memahami cara menggunakan alat itu maka perlulah guru menggunakan alat-alat pembilang yang banyak untuk membantu murid menguasai kemahiran yang diajar. 2.2 Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Terdapat empat kemahiran utama yang perlu dikuasai oleh munid apabila mereka berada dalam Tahun 4 persekolahan. Kemahiran berkenaan ialah: (i) Menamakan sebarang nombor empat digit (ii) Menulis angka bagi sebarang nombor empat digit (iii) Menentukan nilai tempat bagi sebarang nombor empat digit, dan (iv) Membulatkan sebarang nombor empat digit kepada puluh dan ratus yang hampir 2.2.1 Menamakan sebarang nombor empat digit (i) Membilang dan menamakan nombor empat digit dalam turutan gandaan seribu
Untuk membolehkan murid menguasai kemahiran di atas, alat seperti pembilang, jalur nombor, dekak-dekak, petak 100 atau papan ratus, dan tangga nombor boleh digunakan. 7
Cara: (a) Minta murid mengumpulkan pembilang (lidi, batang aiskrim atau manik) dalam seratus-seratus hingga seribu. Guru perlu menegaskan bahawa 10 seratus menjadi satu ribu iaitu 100 + 100 + 100 +100 +100 +100 + 100 + 100 + 100 +100 Tunjukkan kepada murid jumlah 1000.
=
1000
(b) Berikutnya guru menggunakan papan ratus untuk menunjukkan jumlah 1000.
Papan ratus mi boleh disusun berlapis-lapis dan akan kelihatan seperti satu bongkah seperti yang berikut:
satu ribu 1000 8
NOMBOR HINGGA 10 000
(c) Apabila murid telah faham makna 1000 guru bolehlah pula menerangkan bahawa 10 seribu = 10 000 (10 ribu), iaitu 1000 + 1000 + 1000 + 1000 + 1000 + 1000 + 1000 + 1000 +1000 + 1000 = 10 000 Seterusnya guru meminta murid mengira dan menunjukkan jumlah sepuluh ribu dengan menggunakan papan ratus. Kemudian guru bolehlah mengenalkan perkataan nombor bagi nombor dani 1000 hinggalah 10 000. Contoh: 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10 000 satu ribu dua ribu tiga ribu empat ribu lima ribu enam ribu tujuh ribu lapan nibu sembilan ribu sepuluh ribu
(ii) Membilang dan menamakan sebarang nombor empat digit dalam turutan gandaan seratus Setelah didapati murid boleh membilang nombor dalam gandaan ribu dani 1000 hingga 10 000 maka murid akan diajar pula bagaimana mengira sebarang nombor empat digit dalam turutan gandaan seratus. Mula-mula tunjukkan himpunan yang mengandungi seribu ahli. Kemudian tunjukkan pula himpunan yang mengandungi 100 ahli. Oleh sebab benda yang sebenar sukar untuk dibilang hingga seribu maka pengggunaan petak-petak 100 adalah dianjurkan. Contoh:
1 ribu + 1000 (10 ratus)
1 ratus 100
= = =
1 ribu 1 ratus 1100 (11 ratus) seribu seratus 9
Seterusnya guru bolehlah meminta munid membilang dan menyebutkan nombor empat digit dalam gandaan seratus. Contoh: Seribu seratus Seribu dua ratus Seribu tiga ratus Seribu empat ratus dan seterusnya. 11 12 13 14 ratus ratus ratus ratus 1100 1200 1300 1400
Teruskan kegiatan membilang mi sehinggalah guru mendapati munid faham cara untuk membilangnya. Untuk mengukuhkan lagi kefahaman murid membilang dalam gandaan seratus, adakan latihan bertulis yang melibatkan membilang dalam sebutan menaik atau menurun. Contoh: Bilang dan lengkapkan turutan nombor yang benikut: (a) (b) (c) (d) (e) 2500, 2600, 2800, ________, 3000, ________ 8200, 8300, 8400, 8600, 8700, 4200, 4100, 3900, 3800, 3700, 5000, 4800, 4700, 4600, 3800, 4000, 4100, 4300,
______, ________, ________, ________, ________, ________, ________, ________, ________, ________, ________, ________ __________ ________ ________ _______ ________ ________
4400,
________
Selain cara yang disebutkan di atas guru boleh juga menggunakan garis nombor untuk membiasakan murid membilang nombor empat digit dalam gandaan Seratus. Contoh: (a) 2100 (b) H 7500 (c) H 9800 2200 2300 2400 2500 2600 2700 2800 2900 3000 H 8400 H 8900
7600
7700
7800
7900
8000
8100
8200
8300
9700
9600
9500
9400
9300
9200
9100
9000
(lii) Membilang dan menamakan sebarang nombor empat digit dalam turutan gandaan sepuluh Untuk membolehkan murid membilang sebarang nombor empat digit dalam gandaan sepuluh, penggunaan petak-petak kertas, jalur nombor, garis nombor dan buah dekak-dekak adalah digalakkan. 10
dan jumlahnya menjadi seribu satu. Minta pula murid menunjukkan seribu dua, seribu tiga, senibu empat dan seterusnya. Apabila murid telah faham cara membilang nombor-nombor berkenaan, tuliskan pula perkataan nombor bagi nombor-nombor yang telah dipelajari. Penggunaan kad-kad nombor dan perkataan nombor amat baik jika digunakan. Contoh: (a)
Seribu 1000 (b)
Satu
+
=
Seribu satu 1001
E~E~ Seribu 1000 + Dua 2 Senibu dua 1002
Untuk menegaskan lagi kefahaman murid, guru bolehlah memberikan latihan membilang dengan menggunakan ganis nombor. Minta murid menulis nombor pada garis nombor itu dan kemudian membilang dalam susunan menaik atau menurun berulang-ulang kali. Lakukanlah aktiviti mi sehingga munid dapat membilang dengan baik. Contoh: (a)
I
2201
I
2202
I I I
I
2204
I I
I
2206
I
2207
I
2208
I I
I
2210
(b) H 1275 12
NOMBOR
HINOGA 10
000
() I
2045
Untuk memantapkan lagi kemahiran murid-murid membilang dengan menggunakan garis nombor mi, guru perlulah membeni penekanan terhadap garis nombor yang mengandungi digit 999. Contok:
I
5994
I
5995
I
5996
I
5997
I
5998
I
5999
I
6000
I
6001
I
6002
Kemukakan soalan yang boleh menguji kefahaman murid tentang garis nombor yang telah ditunjukkan. Misalnya: (a) (b) (c) (d) (e) Sebutkan nombor yang pertama? Sebutkan nombor yang terakhir? Apakah nombor di antara 5999 dan 6601? Apakah nombor selepas 5997? Apakah nombor sebelum 6000?
(v) Membaca sebarang nombor empat digit yang diben dalam perkataan Pada peringkat mi munid-murid telah boleh membilang dan menamakan sebarang nombor empat digit yang ditunjukkan. Untuk memahirkan murid membaca sebarang nombor empat digit yang diberi dalam perkataan, guru patutlah menyediakan seberapa banyak kad perkataan nombor. Minta murid membacakan perkataan yang tertulis di atas kad berkenaan sama ada secara individu atau berkumpulan. Seterusnya minta pula murid menuliskan nombor empat digit yang diberi dalam kad perkataan nombor itu di papan tulis. Lakukan aktiviti mi berulang-ulang kali. Contoh: Tujuh ribu empat ratus dua puluh dua Dua ribu sembilan belas Lima ribu enam ratus dua Empat ribu dua ratus dua Enam ribu lima ratus lima puluh tiga 7422 2019 5602 4202 6553
Untuk menguji kefahaman murid mengenai perkara di atas, guru bolehlah memberikan latihan lisan kepada murid. Tunjukkan pula kad yang bertulis sebarang nombor empat digit, misalnya kad yang bertulis nombor 6085, kepada murid. Minta murid menyebutkan nombor yang terdapat di atas kad berkenaan. Guru juga patut menegaskan bagaimana membaca atau menyebut nombor yang mengandungi sifar. 13
Contoh: 5000 5030 5300 5003 Lima ribu Lima ribu tiga puluh Lima ribu tiga ratus Lima ribu tiga
Satu aspek lagi yang perlu diberi perhatian oleh guru ketika mengajar ialah kemahiran membaca nombor yang mengandungi angka 1 pada rumah puluhnya. Contoh: 2915 7212 9919 8015 5013 Dua ribu sembilan ratus lima belas Tujuh ribu dua ratus dua belas Sembilan ribu sembilan ratus sembilan belas Lapan ribu jima belas Lima ribu tiga belas
Berilah seberapa banyak latihan lisan kepada murid sehinggalah mereka menguasainya. (vi) Memadankan angka empat digit dengan perkataan nombor Selepas murid menguasai secara lisan kemabiran membaca atau menyebut nombor empat digit yang ditunjukkan sama ada dalam perkataan nombor atau dalam angka, guru bolehlah memberi latihan memadankan angka dengan perkataan nombornya. Penggunaan kad-kad angka dan perkataan nombor amat sesuai di gun~kandi sini. Contoh: 4048 4480 4084 4408 4804 4840
* * * * * *
empat empat empat empat empat empat
ribu ribu ribu ribu ribu ribu
lapan ratus empat empat ratus lapan lapan ratus empat puluh lapan puluh empat empat ratus lapan puluh empat puluh lapan
2.2.2 Menulis angka bagi sebarang nombor empat digit Bahagian mi merupakan pengukuhan terhadap apa yang telah dipelajari oleh murid sebelum mi. Oleh itu guru bolehlah memberi sebanyak-banyaknya latihan bertulis kepada murid untuk menguji kefahaman murid dengan berbagai-bagai cara seperti dalam bentuk lembaran kerja atau bentuk lisan. 14
Contoh (i) Tuliskan perkataan nombor bagi tiap-tiap nombor berikut. 6306 2888 1258 2078 2602 7000 9009 2520 2312 5619 (ii) Tuliskan nombor bagi perkataan nombor berikut. dua ribu tiga lapan ribu sembilan lapan ribu seratus sebelas enam ribu tiga ratus lima ribu tujuh puluh 2.2.3 Menentukan nilai tempat bagi sebarang nombor empat digit Menentukan nilai tempat bagi setiap digit dalam angka empat digit
HH
Tunjukkan himpunan nombor 2346 kepada murid-murid dengan menggunakan petak kertas. Terangkan nilai tempat bagi nombor 2 ialah ribu, nombor 3 ialah ratus, nombor 4 ialah puluh dan nombor 6 ialah sa kepada murid. Nombor 2346 boleh digambarkan sebagai berikut:
ribu
ratus 3
puluh 4
sa 6
Guru juga boleh menggunakan dekak-dekak untuk menunjukkan nilai tempat. Misalnya bagi nombor 2346 guru boleh menunjukkan kepada murid seperti yang berikut.
Ri
Ra
Pu
Sa 15
Perkara berikut harus ditegaskan oleh guru: (a) Apabila terdapat sifar pada sesuatu nombor, sifar mestilah diisi pada rumah kosong kecuali rumah yang di kii sekali. Misalnya: 1045
(b) Himpunan sepuluh perlu ditukar beberapa kali. Melalui cara mi murid-murid boleh membuat nombor hingga 10 000. Misalnya: (i) Nombor 2999 apabila ditambah 1 menjadi 3000.
~II1I
I Pu Ri Ra Pu Sa Pu Ri Ri Ra
Pu
Ri
Ra
Pu
Sa
(ii) Nombor 9999 apabila ditambah 1 menjadi 10 000.
II
Pu 5482
Sa
Pu Ri
Ri
Ra
Pu
Sa
Apabila murid telah faham menentukan nilai tempat bagi setiap digit guru bolehlah memberikan latihan yang berkaitan dengannya. Contoh: (i) Sebutkan nilai tempat bagi setiap digit yang digariskan. 1232 16 6258 7060 1234 6070
(ii) Tuliskan angka berikut dalam rumah-rumah tertentu. 9075 4015 8097 7235 7205 2300
(iii) Tunjukkan angka berikut pada dekak-dekak. 5000 3015 8080 3456 3210 2348
Menentukan nilai setiap digit bagi sebarang nombor empat digit Kemahiran mi merupakan lanjutan daripada kemahiran sebelum mi. Guru mestilah menerangkan kepada murid kepentingan sifar sebagai nombor. Sifar ialah suatu nombor yang menggambarkan tiada nilai. Sifar sebagai suatu digit selalu diperlukan apabila menulis suatu angka. Aktiviti yang sesuai untuk kemahiran mi ialah latihan membaca atau menyebutkan angka dan nilai digit sesuatu nombor empat digit. Contoh: Minta murid membaca secara lisan nombor-.nombor berikut, dan kemudian menyatakan nilai digit angka yang bergaris di bawahnya. 3000 6018 3303 2013 3330 2401 3033 8003
Mencerakinkan sebarang nombor empat digit mengikut nilainya Minta murid mengambil pembilang yang telah diikat seribu-seribu, seratus-seratus, sepuluh-sepuluh, dan satu-satu. Minta mereka menunjukkan suatu nombor empat digit misalnya 1255. Guru perlu menegaskan bahawa 1255
= =
1 ribu 2 ratus 5 puluh 5 sa 1000+200+50+5
Dengan menggunakan dekak-dekak empat tiang minta murid memasukkan buahbuah dekak pada tiang yang sepadan untuk menunjukkan 1255. Soal murid ada berapa ribu, ratus, puluh dan sa dalam 1255.
Kemukakan seberapa banyak contoh kepada murid. 17
Contoh: Suaikan cerakinan nombor-nombor berikut. rf000 + 400 + 50 + 6 5000 + 200 + 30 + 2 4000 + 500 + 9 9000 + 20 4000+40+6 Membandingkan nilai dua nombor empat digit Ulangi gerak kerja di atas tetapi dengan nombor yang mempunyai digit yang sama. Misalnya bandingkan nombor 2461 dan 2164. 2461 2164
= =
2000 2000
+
+
400 100
+
+
60 60
+
+
1 4
Guru harus menjelaskan bahawa nilai ribu dan nilai puluh dalam kedua-dua angka tersebut adalah sama iaitu 2000 dan 60. Nilai ratus dalam angka 2461 adalah lebih besar daripada nilai ratus dalam angka 2164. Oleh itu 2461 lebih besar daripada 2164 atau 2164 lebih kecil daripada 2461. Uji murid dengan pasangan nombor yang lain pula. 2.2.4 Membulatkan sebarang nombor empat digit kepada puluh dan ratus yang hampir (i) Membulatkan sebarang nombor empat digit kepada puluh yang hampir
Guru boleh membuat sedikit ulang kaji mengenai membulatkan nombor dua digit dan tiga digit kepada puluh yang hampir dengan murid-murid. mi kerana muridmurid telah belajar cara membulatkan nombor dua digit dan tiga digit pada tahun tiga persekolahan. Penggunaan garis nombor amatlah berkesan di sini. Contok: (a) Nombor 33
I
30 31
I
32
I
33
I
34
I
35
I
36
I
37
I
38
I
39
I
40
Tegaskan kepada murid bahawa 33 adalah lebih hampir kepada 30 daripada 40. Oleh itu nombor 33 apabila dibulatkan kepada puluh yang hampir jawapannya ialah 30. (b) Nombor 38
I
30 18 31
I
32
I
33
I
34
I
35
I
36
I
37
I
38
I
39
I
40
NOMBOR HINGQA 10 000
Nombor 38 didapati pula lebih hampir kepada nombor 40. Oleh itu 38 apabila dibulatkan kepada puluh yang hampir jawapannya ialah 40. Guru perlu menjelaskan kepada murid bahawa nombor pertengahan di antara 30 dan 40 ialah 35. Semua nombor sebelum 35 dan selepas 30 adalah hampir kepada 30 manakala semua nombor selepas 35 termasuklah 35 sendiri dianggap lebih hampir kepada nombor 40. Ulangi aktiviti mi dengan angka dua digit yang lain pula. (c) Nombor 333
I
330 331
I
332
I
333
I
334
I
335
I
336
I
337
I
338
I
339 340
Tegaskan kepada murid bahawa nombor pertengahan di sini ialah 335. Oleh sebab 333 lebih hampir kepada 330 maka jawapan apabila membulatkannya kepada puluh yang hampir ialah 330. Lanjutkan aktiviti mi dengan nombor tiga digit yang lain pula. Selepas aktiviti mi barulah guru menggunakan contoh nombor empat digit pula. (d) Nombor 4782
I
4780
I
4787
I
4788
I
4789
I
4790
4781 4782
4783 4784
4785 4786
Nombor pertengahan ialah 4785. Nombor 4782 adalah lebih hampir kepada 4780. Oleh itu 4782 apabila dibulatkan kepada puluh yang hampir jawapannya ialah 4780. Uji pula murid membulatkan nombor 4786, 4788 dan 4785 kepada puluh yang hampir. Seterusnya kemukakan pula nombor empat digit yang lain sebagai latihan. (ii) Membulatkan sebarang nombor empat digit kepada ratus yang hampir Soal murid apakah jawapan kepada angka 4238 apabila dibulatkan kepada puluh yang hampir. Minta mereka menunjukkan cara mendapatkan jawapan menggunakan garis nombor. Jawapannya ialah 4240.
I
4230
I
I
4235
4238
4240
Soal pula murid apakah jawapan apabila 4238 dibulatkan kepada ratus yang hampir? Tunjukkan cara mendapatkan jawapan dengan menggunakan garis nombor.
I
4200
I
4230
I
4250
I
4300
Terangkan kepada murid bahawa 4238 adalah hampir kepada 4200 dibandingkan 19
dengan 4300. Oleh itu 4238 apabila dibulatkan kepada ratus yang hampir maka jawapannya ialah 4200. 2.3 Contoh aktiviti atau permainan yang melibatkan nombor empat digit Aktiviti I Bahan Arahan guru Soalan guru: Menunjukkan dan menamakan nombor-nombor empat digit Kad manila (dijadikan petak ratusan dan kad jalur) Tunjukkan saya 2045, 4415, 5600 3505 dan 3499. Ada berapa ribu? Ada berapa ratus? Ada berapa puluh? Ada berapa sa? Apakah nombor yang terbesar sekali? Apakah nombor yang terkecil sekali? Mengukuhkan konsep nombor-nombor empat digit Wang mainan (ribu, ratus, puluh dan sa) Aminah ingin menukarkan wang seribu ringgit di sebuah bank. Berapakah kepingan wang yang diperolehnya daripada pegawai bank berkenaan?
Aktiviti 2 Bahan Arahan guru
Soalan: 1. 2. 3. Jika Aminah mengkehendaki kepingan wang bernilai sepuluh ringgit sahaja, berapa kepingkah wang sepuluh ringgit yang akan diperolehinya? Jika Aminah mengkehendaki kepingan wang bernilai seratus ringgit sahaja, berapa kepingkah wang seratus ringgit yang akan diperolehinya. Jika Aminah menghendaki kepingan wang seringgit sahaja, berapa kepingkah wang seringgit yang akan diperolehinya. Merekodkan nombor Kad nombor Minta murid menuliskan nombor-nombor yang terdapat pada kad nombor berikut: 6 2 3 5 2 1 5 0 ribu puluh ratus sa ribu ratus puluh sa 7 sa 6 puluh S ribu 5 puluh 5 ribu
Aktiviti 3 Bahan Arahan 1 (a)
3 3 6 1
ratus ribu puluh sa
3 sa 8 ribu
7 sa 7 ratus 7 ribu
2 puluh 1 sa 9 ribu
6 ribu 6 sa
20
Misalnya, untuk membentuk nombor 5007, 2 kad anak panah diambil iaitu kad bernombor 5000 dan 7. Susun seperti di bawah.
5007
5000
\\\
dan seterusnya. 2.4 Contoh lembaran kerja yang melibatkan nombor empat digit LEMBARAN KERJA 1 Tarikh: Nama: Tahun: 4 Nilai tempat. Tajuk: Arahan: Susun nombor berikut daripada yang terkecil kepada yang terbesar.
1.
3 30 3333
33 3030 3300
303 333 3003 3330
2.
1 10 1111
111 1001 1011
101 1100 1010 11
1000
3.
8 88 880
8088 800 8001
8008 8888 80 8800
22
NOMBOR HINGGA 10000
LEMBARAN KERJA 2 Nama: Tahun: 4 Tajuk: Membulatkan nombor empat digit. Arahan: Lengkapkan jadual berikut. Tempat Perhimpunan Stadium Merdeka, Kuala Lumpur Stadium Paroi, Seremban Stadium Angkatan Tentera, Kuala Lumpur Stadium Hoki, Kuala Lumpur Stadium Kubu, Melaka Stadium Larkin Johor Bahru Stadium Bandaraya Pulau Pinang Stadium Darulaman Kedah Stadium Sultan Mohamad, Kelantan Bilangan Penonton 9872 5690 4563 1506 3378 4739
2310
Tarikh:
Bundarkan kepada Pulub yang Hampir
Bundarkan kepada Ratus yang Hampir
8742 6666
23
LEMBARAN KERJA 3 Nama:________________ Tajuk: Perkataan nombor. Tahun: 4 Tarikh:
Arahan: Tuliskan nombor bagi perkataan nombor yang disebutkan dalam kenyataan berikut. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Piano mula dicipta pada tahun seribu tujuh ratus sembilan. Motosikal mula dicipta pada tahun seribu lapan ratus lapan puluh lima. Meter letak kereta mula dicipta pada tahun seribu sembilan ratus tiga puluh lima. Mesin taip mula dicipta pada tahun seribu lapan ratus enam puluh lapan. Pena mata bulat mula dicipta pada tahun seribu lapan ratus lapan puluh lapan. Zip baju mula dicipta pada tahun seribu lapan ratus sembilan puluh satu. Bas penumpang pertama direka cipta pada tahun seribu lapan ratus tiga puluh. Tangga bergerak telah dicipta oleh seorang penggemar peralatan elektronik pada tahun seribu lapan ratus sembilan puluh satu.
24
LEMBARAN KERJA 4
Nama:
Tahun: 4 Perkataan nombor
Tarikh:
Tajuk:
Arahan: Tuliskan perkataan nombor bagi rekod penggunaan air di bawah. Rekod Penggunaan Air Kiloliter
2976
Han
Isnin
Perkataan Nombor
Selasa Rabu Khamis Jumaat Sabtu Ahad
2308 6785
3028
3880 4516 1023
2.5 Contoh persediaan mengajar Tahun Bilangan murid: Umur purata: Masa: Tajuk pelajaran: Kemahiran: Pengetahuan: sedia ada Objektif: pelaj aran Alatan: :4 40 orang 10 tahun 30 minit Nombor hingga 10 000 Membilang dan menamakan sebarang nombor empat digit dalam turutan gandaan satu-satu. Murid-murid telah dapat membilang sebarang nombor empat digit dalam gandaan ribu, ratus, dan puluh. Pada akhir pelajaran murid-murid dapat membilang dan menulis sebarang nombor empat digit dalam gandaan satusatu. Kad nombor, kad perkataan nombor, petak-petak kertas (ratus, puluh dan sa) lembaran kerja, dan papan flanel. digit (angka atau perkataan nombor) dan kemahiran mewarna. Penerapan nilai: Bekerjasama dalam kumpulan Bersistem dalam menyiapkan kerja. 25
Penggabungjalinan: Kemahiran membaca dan menulis sebarang nombor empat
Langkah Set induksi (5 mm)
Aktiviti Pengajaran dan Pembelajaran
Alatan Kad nombor, kad perkataan nombor dani 10001200 Papan flanel Petak-petak kertas, papan flanel
Guru menunjukkan satu carta yang terdiri daripada nombor empat digit dalam gandaan puluh. Murid diminta menyebutkan nombor berkenaan dan memadankannya dengan kad perkataan nombor. Guru mengedarkan petak-petak kertas kepada murid dan meminta mereka menunjukkan himpunan seribu ahli. Tambahkan satu ahli lagi. Soal murid berapakah bilangan kesemua ahli. 1000 Seribu
+
Perkembangan Langkah 1 (8 mm)
1 Satu
1001 Seribu satu
Jika 1000 ditambah dua berapa pula jumlahnya? 1000 Seribu

+
1002
Dua
Seribu dua
Tegaskan kepada murid bahawa seribu ditambah satu jumlahnya ialah seribu satu. Seribu ditambah dua ialah seribu dua, dan seterusnya, arahkan murid terus membilang hingga 1120 sambil guru menuliskan nombor yang disebut oleh murid di papan tulis. Langkah 2 (7 mm) Guru melukiskan garis nombor di papan tulis dan meminta murid membaca nombor-nombor pada garis nombor tersebut dalam sebutan menaik atau menurun. (a) (b)
(C)
I
4115
I I I
5056
I I
5057
I
4118
I
4119
I
4120
I
4121
I
4122
5062 3004
4116 4117
I
5058
I
5059
I
5060
I
5061
5055
I
2997
I
2998
I
2999
I
3000
I
3001
I
3002
I
3003
Langkah 3 (5 mm)
Guru meneruskan aktiviti dalam langkah 2 untuk Kumpulan B dan C. Sementara itu murid-murid daripada kumpulan A diarahkan menjawab soalan dalam lembaran kerja
asas.
Lembaran kerja asas
Kumpulan A: Penutup (5 mm) Kumpulan B: Kumpulan C: 26 membuat latihan pengayaan menjawab soalan dalam lembaran kerja asas membuat latihan pemulihan Lembaran kerja
NOMBOR H1NGCIA 10 000
LEMBARAN KERJA MATEMATIK Latihan Asas Nama:______________ Tajuk: Nombor hingga 10 000. Tarikh:
Kemahiran: Membilang dan menulis sebarang nombor empat digit dalam turutan gandaan satu-satu. Arahan: Isikan tempat kosong berikut mengikut turutan satu-satu.
1. 4523, 4524, 2. 7455, 7456, 3. 8866,
__________, 4526,
__________,
__________,
4528, 4529,
__________
7458, 7459,
__________,
__________,
7462.
___________,
8868, 8869, 8870,

__________,
___________,
8872,
___________
4. 3334, 3335, 3336, 5. 4358, 4359, 6. 7789, 7788,
3338,
__________,
__________,
3341.
__________,
4361, 4362, 4363,

7786,
__________,
__________,
__________
__________,
7784, 7783,
__________
7. 6003, 6002, 6001, 8. 3467,

__________,
__________,
5999, 5998, 5997,

__________,
__________
3465, 3464,
3462,
__________,
3460.
__________
9. 2002, 2001, 10. 1616, 1617,
__________,
__________,
__________,
__________,
__________,
__________,
__________,
__________,
__________
27
LEMBARAN KERJA MATEMATIK Latihan Pengayaan Nama: Tajuk: Nombor hingga 10 000. Tarikh:
Kemahiran: Membilang dan menamakan sebarang nombor empat digit dalam turutan gandaan satu-satu. Arahan: Lengkapkan petak-petak berikut dengan nombor empat digit mengikut turutan menaik dan kemudian jawab soalan berikutnya. Warnakan petak-petak berkenaan.
Soalan 1. 2. 3. 4. 5. Apakah Apakah Apakah Apakah Apakah nombor nombor nombor nombor nombor dalam petak sebelum petak A? dalam petak selepas petak B? dalam petak yang kesepuluh selepas petak C? dalam petak yang terletak dua petak sebelum petak C? dalam petak yang kelima selepas petak A?
28
NOMBOR lINGUA 10 000
LEMBARAN KERJA MATEMATIK Latihan Pemulihan Nama:______________ Tajuk: Nombor hingga 10 000. Tarikh:
Kemahiran: Membilang dan menamakan sebarang nombor empat digit dalam turutan gandaan satu-satu. Arahan: Bilang dan tuliskan nombornya. Warnakan.
1.
(j
1000
-J 1001
I
1002
1005
2.
(-~3010 (7~ I
13013
13016
II~~
I
I I
~
I
8894 8895
4.
(15329
(78890
IT~
I
I
5612
6.
Cl
5611
I>
29
3
PECAHAN
3.1 Pengenalan Dalam tahun tiga, murid-murid telah dikemukakan dengan beberapa konsep pecahan iaitu menamakan dan menuliskan pecahan wajar yang penyebutnya hingga 10. Mund-mund perlulah diberi kefahaman yang baik tentang membilang angka pecahan yang sama penyebutnya, sama ada dengan cara menaik ataupun menurun. Perkara utama yang perlu ditegaskan oleh guru apabila mengajar tajuk pecahan ialah cara menulis angka pecahan. Guru hendakiah membiasakan murid menulis angka pecahan dengan tanda pernya lurus melintang dan bukan condong. Misalnya tiga perempat hendaklah ditulis dengan lambang ~ bukan 3/4. mi adalah dengan tujuan untuk mengelakkan kekeliruan, misalnya 1 4/8, mungkin bermakna 1~ atau 3.2 Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Ada tiga kemahiran yang perlu dipelajari oleh murid apabila mereka mempelajari tajuk pecahan pada tahun 4. Kemahiran-kemahiran berkenaan ialah: (i) Menukarkan pecahan wajar kepada pecahan setara. (ii) Menambah pecahan yang penyebutnya senilai dan tidak lebih daripada 1. (iii) Menolak pecahan yang penyebutnya senilai dan tidak lebih daripada 1. 3.2.1 Menukarkan pecahan wajar kepada pecahan setara Menentukan pecahan setara Untuk membantu murid memahami konsep pecahan setara, guru boleh menggunakan bentuk geometri, papan pecahan, dan garis nombor semasa pengajarannya. 30
PECAHAN
(a) Bentuk geometri Gunakan kad manila atau lutsinar untuk menyediakan bentuk-bentuk yang dikehendaki. Contoh 1:
Terangkan kepada mund bahawa ~ bahagian yang berlorek adalah bernilai sama dengan ~ bahagian yang berlorek. ~ dan ~ dikatakan pecahan setara. Contoh 2:
1 4
11111iii
2 8 31
~ dan ~ adalah pecahan yang bernilai sama. Oleh itu ~ dan ~ adalah pecahan setara. Contoh 3:
1 2 dan ~ adalah pecahan yang bernilai sama. Oleh itu ~ dan adalah pecahan setara.
(b) Papan angka pecahan Guru boleh membimbing murid memahami pecahan setara dengan menggunakan papan angka pecahan. Jika papan angka pecahan mi tiada maka bolehlah digantikan dengan kad manila. Contoh 1:
369 .123 Olehitu
adalah pecahan setara
Contoh 2:
12345 adalah pecahan setara. 2 4 6 8 10 1 Olehitu 2 32 2 4 3
4
= =
PECAHAN
(c) Menggunakan garis nombor Lukiskan tiga garis nombor pada papan tulis. Bahagikan garis nombor yang pertama kepada tiga bahagian, garis nombor yang kedua kepada enam bahagian, dan garis nombor yang ketiga kepada sembilan bahagian. Labelkan tiap-tiap garis nombor tersebut seperti yang berikut. 1 2 3
~
0 1
~
2 3
~
4 5
~
6
+ 0
H2
+
4
+
5
H-
Minta murid memerhatikan ketiga-tiga garis nombor tersebut. Beritahu kepada murid bahawa ketiga-tiga garis tersebut adalah sama panjang tetapi garis-garis itu dibahagikan ke dalam bahagian yang berbeza. Tanyakan soalan seperti berikut kepada murid. (i) Adakah ~ (ii) Adakah ~
,~
dan ~ pecahan setara? dan ~ pecahan setara?
,~
(iii) Sebutkan dua lagi angka pecahan yang setara dengan ~? Untuk mengukuhkan lagi kefahaman murid tentang pecahan setara maka guru bolehlah memberikan beberapa contoh lagi. Misalnya: (i) I 0
I
3 4
dan ~ adalah pecahan setara. Oleh itu ~ = 33
(ii) 0 1 2
10 0 1
10
1~J 10
I I
10
I I
20
dan
10
~-
adalah pecahan setara. Oleh itu
1
=
5
=
10
Menukar pecaban wajar kepada pecahan setara Minta murid memerhatikan gambar rajah berikut:
~7
3 6 Untuk mendapatkan pecahan setara bagi ~ialah dengan mendarabkan penyebut dan pengangka dengan nombor yang sama. 1133 Contoh:x~=-~ Minta pula murid memerhatikan gambar rajah bermkut:
1 2
34
PECAHAN
Untuk mendapatkan pecahan setara, guru minta murid melakukan cara seperti di atas iaitu: mendarabkan penyebut dan pengangka dengan nombor yang sama. Soal murid apakah nombor yang sesuai didarabkan dengan ~untuk mendapat jawapan Berikutnya berilah murid latihan yang menguji kefahaman mereka tentang pecahan setara.
~.
Contoh: Lorekkan pecahan setara bagi pecahan berikut. 1.
4.
+ I
5.
35
(c) Menulis pecahan dalam bentuk yang termudah Selepas murid-murid memahami pecahan setara, mereka diajar pula cara menamakan pecahan dalam bentuk yang termudah. Perhatikan pecahan setara yang berikut. 12345 2 4 6 8 10

Tanyakan kepada murid apakah pengangka dan penyebut bagi dan Tegaskan kepada murid bahawa ~ = = = = Oleh itu ~ disebut sebagai angka pecahan dalam sebutan termudah. Kemudian kemukakan pula kepada murid contoh .1 berikut: 31 21 4
~ ,~ ,~ ,~ ~.
Jika
,~
,~
apakah pecahan termudahnya?
Bimbing murid-murid untuk mendapatkan corak berikut
3 1 93 Untuk mendapatkan pecahan termudah bagi bahagikan penyebut dan pengangka dengan nombor-nombor bilangan yang sama.
~,
33-~-3 9933
Minta pula murid mendapatkan pecahan termudah bagi ~ dan ~ seperti cara di atas. Ben beberapa contoh lagi seperti di atas yang difikirkan sesuai untuk mengukuhkan lagi kefahaman murid. 3.2.2 Menambah pecahan yang penyebutnya senilai dan tidak lebih daripada satu (a) Menggunakan gambar rajah Kemukakan kepada murid contoh-contoh berikut. 36
PECAHAN
Contoh 1: Bahagian yang berlorek ~ Bahagian yang berbintik ~
1 3 Jumlah bahagian yang berlorek dan berbintik ialah 1 Contoh 2: 1 2
1 3
1 3
Bahagian yang berlorek ~ Bahagman yang berpetak ~
Jumlah bahagian yang berlorek dan berpetak ialah 42 6
Minta murid memberikan jawapan dalam bentuk yang termudah. (b) Menggunakan garis nombor Minta murid memerhatikan garis nombor berikut.
(i)
I
I
4 5 5 5 37
0 5
1 5
2 5
3 5
Tegaskan kepada murid bahawa 1 + (ii) 2 ~

=~
I
0
I
1 2 3
I
4 5 6 7
I
8
I
9
Tegaskan kepada murid bahawa 2 ~ 4 +~ 6

=~
Soal murid adakah jawapan yang didapati itu boleh dipermudahkan lagi? Selepas itu guru membenkan pula latihan dengan menggunakan pecahan seperti perdua, pertiga, perempat, perenam, pertujuh, perlapan, dan persepuluh. Guru juga patut menyedari bahawa kesilapan yang paling kerap dilakukan oleh murid apabila menambah angka pecahan ialah murid menjumlahkan pengangka dan menjumlahkan penyebutnya sekali. Misalnya: 2 + 3
=
Oleh itu guru mesti menegaskan kepada murid bahawa apabila menjumlahkan angka pecahan yang penyebutnya senilai, hanya pengangkanya sahaja yang perlu dijumlahkan. 3.2.3 Menolak pecahan yang penyebutnya senilai dan tidak Iebih daripada 1 Seperti juga konsep penambahan pecahan, konsep pengurangan pecahan boleh juga diterangkan dengan menggunakan gambar rajah dan garis nombor. Cuba perhatikan contoh berikut: Contoh 1:
4 4 4 38 1 4
1 3 4
3 4
PECAHAN
Contoh 2:
4 6 4 6 Contoh 3:
3 6
1
~
I
0
I
1
I
2
I
3
I
4
I
5
I
6
I
7
I
8
6 8
3 8
3 8
Terangkan kepada mund bahawa bermula daripada ~ anak panah bergerak tiga langkah ke arah kin dan jawapannya ialah Seperti konsep penambahan dalam pecahan, kesilapan menolak pecahan yang paling kerap dilakukan oleh murid ialah mereka menolak pengangka dan penyebut sekali.
~.
Misalnya:
Tegaskan kepada mund bahawa hanya pengangka sahaja yang perlu ditolak, penyebutnya tidak ditolak. 3.3 Contoh aktiviti atau permainan Aktiviti 1 Bahan Arahan guru Menjumlahkan pecahan yang penyebutnya senilai Jalur-jalur pecahan (Lampiran A dan B) Can jumlah pasangan pecahan berikut dengan mengikuti arahanarahan yang diberi. (b) 43
,
(a)
32 ~
, ~
(c)
24
~ ,
~j-~
(d)
65
~ ~
(e)
510
39
(i) Dengan menggunakan jalur pecahan yang sesuai, wannakan pecahan pertama dengan warna merah. (ii) Dengan menggunakan jalur pecahan yang sama, warnakan pecahan yang kedua dengan warna biru. (iii) Soal mund berapa bahagiankah daripada jalur pecahan itu yang berwarna? (iv) Tuliskan ayat matematik bagi pasangan pecahan tersebut. Aktiviti 2 Bahan Arahan guru Mencari pecahan setara Carta pecahan, pembaris. Dengan menggunakan carta pecahan A dan B, letakkan pembaris dengan cara menegak pada carta pecahan. Misalnya pada pecahan Minta murid mencari angka pecahan lain yang sebaris dengan Jawapan yang mungkin ialah ,dan seterusnya. Kaitkan mi dengan konsep pecahan setara. Minta murid mencari pecahan setara yang lain daripada carta pecahan tensebut.
~. ~. ~ ,~ ,
40
LAMPIRAN A
CARTA PECAHAN A
1 12
1 12
1 12
1 12
1 12
1 12
1 12
1 12
1 12
1 12
1 12
1 12
1 1 1 1 1 1 1 1 24 24 24 24 24 24 24 24 ~
iH iH
24j~ 24 24 ~j~4 24 24 41
LAMPIRAN B
CARTA PECAHAN B
1 5
1 5
1 5
1 5
1 5
1 10
.
1 10
1 10
1 10
1 10
1 10
1 10
.J.
1 10 1 10
1 10
1111 1 20 20 20 20 20
1 20
1 20
1 20
1 20
1 1 1 20 20 20
1 1 1 20 20 20
11111 20 20 20 20 20
42
3.4 Contoh lembaran kerja LEMBARAN KERJA 1 Nama: Tajuk Arahan Tahun: 4 Tarikh: : Pecahan setara : Tuliskan pecahan setara bagi yang berikut:
4.
j=~jj=_
43
LEMBARAN KERJA 2 Nama: Tahun: 4 Tarikh: Tajuk: Membilang pecahan Arahan: Tuliskan nombor atau angka pecahan yang sesuai di tempat kosong.
3 1 11
4 2
5 2~
10
11
3~ 2 21 ~ i~ ~ i2 ~3 22 ~
4~ 3 31 ~ 21 ~ 2 2 1i~
5~ 32 ~ 2~ ~ 21
2 ~ 1 ~ 1 1 ~ 2
~1 ~ 1
~2 ~ ~1 ~
3 ~ 3
~1 ~ 11
21 ~ ~4
~
1 ~ 1 ~ 1 ~ 1 ~ 1
~
1 ~
~
2 ~ 4 ~ 1 ~ 5 ~ 5 ~ 5 ~ 5 ~ 2 1
~
1
~
1 1~ 1 1~
g
1 1~ 2 1~ 1 1~ 1 ~1 ~ ~1 ~ 1 10
~
5 1~ 4 1~ i~ ~
~1 ~
2 ~ 1 ~ 2 ~
3 ~
6 ~ 3 ~ 6 ~ 3 7 ~ 7 ~
3 ~ 3
8 ~ 4
22 ~ ~1
~
i-o
1 11 1 2 11 1
lo
3 11 1
~
4 11
~
5 11 5
~
6 11 1 7 11 7
~
8 11 2
lo
9 11 3
i~I
5 11
i~ ~
T~ ~
i~
44
PECAHAN
LEMBARAN KERJA 3 Nama: Tahun: 4 Tanikh: Tajuk: Membilang pecahan Arahan: Tuliskan angka pecahan yang sesuai di petak kosong. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
ii
1 2
I
3
I
4
I
5
I
7
I
8
I
8
T
10
~
1 3
~
4
~
5 6
~
7
~
8
~
9
i10
-~-
~ ~
1 2
~
3
~
4
~
5
~
6
~ ~ ~
7 7 7
~
8
~
9
~
4
~ ~
5 5
~
6
~
8
~ ~
9 9
10
-:~-
~
2
~
6
~
8
10
-~-
~
1 3 4
~
5
~
6
~
7
~
8
~
9
~
1
~
3
~
4
~
5
~
6
~
7
~
8
~
9
10
-;~-
10
-~-
~
1 2
~
3
~
4
~
5
~
7
~
8
~
9
~
1 10 1 11 1 12 2 11 2 10 3 10 3 11
~
5 10 6 10 6 11 6 11
~
7 10 7 11 7 11
~
8 10 8 11 8 11
~
9 10 9 11 9 11
10
-~-
10 10 10 11 10 11
4 11 4 11
5 11 5 11
45
3.5 Contoh persediaan mengajar :4 40 orang 10 tahun 30 minit Pecahan Menambah pecahan yang penyebutnya senilai dan tidak lebih daripada 1. Pengetahuan Murid-murid telah boleh menamakan dan menulis pecahan sedia ada wajar yang penyebutnya hingga 10. Objektif Pada akhir pelajaran murid-murid dapat menambah pecahan pengajaran yang penyebutnya senilai dan tidak lebih danipada 1. Alatan Kad-kad angka pecahan, papan flanel dan lembaran kerja, gambar cokiat. Penggabungjalinan: Kemahiran membaca Penyerapan ilmu Mata pelajaran pendidikan seni Penerapan nilai Ketepatan dan kebersihan Tahun Bilangan murid Umur purata Masa Tajuk pelajaran Kemahiran
46
Langkah Langkah II
(5
Isi Pelajaran 1
(a) (b) 1 + +
Aktiviti Guru & Murid
Catatan
nilai: kebersihan
Guru menyoal murid secara Penerapan

=
mmn)
lisan, iaitu mencani jumlah pecahan yang diberikan.
ketepatan
(c) Langkah III

(7 mm)
Lembaran kerja:
Murid cerdas dan sederhana diberikan lembaran kerja asas
manakala murid yang lambat diberikan bimbingan.

Penutup
(7
Lembaran kerja pengayaan
Murid-murid membuat
mm)
kepada murid yang cerdas. Lembaran kerja asas diberikan kepada kumpulan yang lambat.
latihan dalam lembaran kerja.
48
PECAHAN
LEMBARAN KERJA Latihan Asas

Nama: Tanikh:
Kemahiran: Menambah pecahan yang penyebutnya senilai dan tidak lebih danpada 1. Arahan: Can jumlah pecahan berikut dan berikan jawapan dalam bentuk pecahan termudah. 2 +I~ 6 + 2 3. 1 4. 1
5. + =
.Io
2 2.
4 + 5 + 7
= = =
2 6~ 7. 8 9. 1 3 ~
3 +~ + 4
3 +~ + + 3
5 10. 10
5 10
49
_____
50
4
PERPULUHAN
4.1 Pengenalan Tajuk perpuluhan mula diperkenalkan di sekolah rendah mulai tahun empat persekolahan. Sebelum itu, murid-murid telah didedahkan dengan tajuk-tajuk yang ada hubungan dengan perpuluhan seperti pecahan dan Wang. Dalam memperkenalkan tajuk perpuluhan kepada murid-murid guru bolehlah menceritakan sedikit latar belakang nombor perpuluhan kepada murid-murid. Misalnya, titik perpuluhan mula digunakan secara umum mulai tahun 1700 Masihi. Pada abad ke-16 angka perpuluhan yang ditulis seperti sekarang in contohnya 30.45; mungkin ditulis sebagai 3Q45, atau 30/45 atau 3045. Cara menulis angka perpuluhan seperti sekarang mi adalah lebih mudah untuk difahami. Kedudukan nilai tempat dalam angka perpuluhan lebih mudah untuk diterangkan kepada murid. 4.2 Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Terdapat enam kemahiran yang perlu dipelajari oleh murid apabila mereka mempelajari tajuk perpuluhan dalam Tahun 4 persekolahan. Kemahiran berkenaan ialah: (i) (ii) (iii) (iv) (v) (vi) Menukar pecahan persepuluh kepada perpuluhan. Menukar pecahan persepuluh dengan bernombor bulat kepada perpuluhan. Menambah perpuluhan dengan perpuluhan dalam bentuk persamaan dan bentuk lazim hingga satu tempat perpuluhan. Menolak perpuluhan daripada perpuluhan dalam bentuk persamaan dan bentuk lazim hingga satu tempat perpuluhan. Mendarab perpuluhan dengan nombor bulat hingga satu tempat perpuluhan. Membahagi perpuluhan dengan nombor bulat hingga satu tempat perpuluhan. 51
4.2.1 Menukar pecahan persepuluh kepada perpuluhan Guru boleh memperkenalkan konsep perpuluhan kepada murid dengan memperkenalkan terlebih dahulu konsep pecahan persepuluh. Guru boleh menggunakan gambar rajah yang berbagai-bagai bentuk untuk tujuan mi. Contok 1:
7 77
// // // // / / // // // // // // // // -4 -4 / / / / /7 / / / / / / / / -4
7
/ / / /
/ / / / / / / / -4
Terangkan kepada murid bahawa dalam gambar rajah di atas terdapat empat bahagian berlorek daripada 10 bahagian. Bentuk pecahannya ditulis sebagai ~ dan cara menyebutnya ialah empat persepuluh. Bentuk perpuluhannya ditulis sebagai 0.4 dan cara menyebutnya ialah s~far perpuluhan empat. Contol, 2:
Sama seperti Contoh 1, terangkan kepada murid bahawa tujuh daripada sepuluh bahagian adalah berlorek. Bentuk pecahannya ditulis sebagai ~ dan cara menyebutnya ialah tujuh persepuluh. Bentuk perpuluhannya ditulis sebagai 0.7 dan cara menyebutnya ialah sjfar perpuluhan tujuh. Guru perlu menegaskan kepada murid cara menyebut atau membaca angka perpuluhan yang betul. Misalnya: 0.5 dibaca sebagai sifar perpuluhan lima 0.3 dibaca sebagai sifar perpuluhan tiga 0.8 dibaca sebagai sifar perpuluhan lapan
mi kemudiannya diikuti dengan memberi latihan menyebut angka perpuluhan dengan betul kepada murid.
52
PERPULUHAN
4.2.2 Menukar pecahan persepuluh dengan bernombor bulat kepada perpuluhan Selepas murid-murid memahami cara menukarkan pecahan persepuluh kepada perpuluhan, maka guru bolehlah mengenalkan pula cara menukarkan pecahan persepuluh yang bernombor bulat kepada perpuluhan. Contoh seperti yang berikut boleh digunakan. Contoh 1:
Minta mund memerhatikan rajah dalam Contoh 1. Terangkan kepada murid bahawa satu tiga persepuluh daripada bahagiannya adalah berlorek. Dalam bentuk pecahan rajah tersebut boleh ditulis sebagai 1~dan disebut satu tiga persepuluh. Dalam bentuk perpuluhan pula rajah tersebut ditulis sebagai 1.3 dan disebut satu perpuluhan tiga. Tegaskan juga kepada mund bahawa titik perpuluhan diletak di antara sa dengan persepuluh. sa 1 persepuluh 3
1 berada di kedudukan sa manakala 3 berada di kedudukan persepuluh Contoh 2:
Minta pula murid memerhatikan gambar rajah dalam Contoh 2. Tanyakan murid berapa bahagiankah yang berlorek, dengan menyatakan jawapan dalam bentuk pecahan dan bentuk perpuluhan. 53
PERPULUHAN
Contoh I di atas boleh juga diselesaikan dengan menggunakan garis nombor seperti yang di bawah. 0.9
Th
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.3 Dengan cara yang sama minta murid mencari jawapan bagi (a) 0.8 (b) 0.7 (c) 0.8

0.9
0.3 0.3 0.6
Contoh 2: (Dengan mengumpul semula) Bentuk Lazim sa 1 0 0 persepuluh 8 9 9 1.8
Bentuk Persamaan
0.9
0.9
Seperti Contoli I di atas, guru boleh juga menunjukkan cara menyelesaikan Contoh 2 dengan menggunakan garis nombor. 1.8
0.9
0.9
1.8 -F 2.0
0.2
0.4
0.6
0.8 ~0
1.2
1.4
1.6
1.8
Dengan cara yang sama minta murid menyelesaikan soalan berikut: (a) (b) (c) 1.2 1.4 1.7 0.8 0.7 0.9
2.
3.
4.
Aktiviti 2: Membaca nombor perpuluhan Kad yang menunjukkan pecahan persepuluh. Bahan: Arahan guru: 1. 2. Guru akan menunjukkan kad yang bertulis pecahan persepuluh kepada muridmurid. Murid-murid diminta membacakan nombor perpuluhan pecahan persepuluh yang ditunjukkan.
Contoh kad:
6.
62
PERPULUHAN
2.
7.
3.
8.
4.
9.
5.
10.
Aktiviti 3: Membaca nombor perpuluhan Kad perkataan dan nombor Bahan: Arahan guru: Murid diminta membaca kad perkataan dan nombor yang ditunjukkan oleh guru dan kemudian menyebutkannya dalam bentuk perpuluhan. Contoh kad: 1. 15 dan 5 persepuluh
15.5
Mund akan membaca kad mi sebagai lima belas dan lmma persepuluh bersamaan lima belas perpuluhan lima. 63
nil
III IILI JiIjiiirj

65
66
PERPULUHAN
4.5 Contoh persediaan mengajar Tahun: Bilangan murid: Tajuk pelajaran: Umur purata: Masa: Kemahiran: Pengetahuan Sedia Ada: 4 40 orang Perpuluhan 10 tahun 30 minit Menukar pecahan persepuluh kepada perpuluhan. Murid-murid telah memahami konsep pecahan setara, pecahan wajar dan telah boleh menambah dan menolak pecahan yang penyebutnya senilai (kurang daripada 1). Pada akhir pelajaran mund-murid akan dapat (i) mengenal pecahan persepuluh (ii) menukarkan pecahan persepuluh kepada perpuluhan dan sebaliknya. Carta, kad manila, dan lembaran kerja. Kemahiran mewarna Pendidikan seni Kebersihan dan ketepatan.
Objektif Pengajaran:
Alatan: Penggabungjalinan: Penyerapan: Penerapan Nilai:
67
Langkah Set Induksi (5 mm) Carta
Isi Pelajaran
AktiViti
Guru/Murid
Catatan
Carta
I I I
I I I I
Guru menunjukkan carta kepada murid dan mengemukakan beberapa soalan tentang carta kepada murid
Contoh soalan: a)
b)
Namakan bentuk-bentuk
yang dalam gambar rajah. Nyatakan bahagian yang berlorek dalam bentuk pecahan. Guru mengaitkan set induksi dengan lang-
Langkah 1 (10 mm)
i) Segiempat tepat ___________________________________
Kaedah
kelas gambar
___________________________________
3 10 Bentuk perpuluhan 0.3 0 di tempat sa 3 di tempat persepuluh Bentuk pecahan
kah
seterusnya.
Guru memperkenalkan rajah konsep pecahan perse- segipuluh kepada murid. empat tepat
ii)
Bulatan
Gambar
rajah bulatan
Bentuk pecahan Bentuk perpuluhan 0.1 0 di tempat sa 1 di tempat persepuluh
Guru memberikan
beberapa contoh lagi untuk dibincangkan dengan murid.
68
PERPULUHAN
Langkah
Isi Pelajaran
(iii) Segiempat tepat
Aktiviti Guru/Murid
Catatan
Gambar
rajah segiempat
tepat
5~__
Bentuk pecahan Bentuk perpuluhan 0.5

0 di tempat sa 5 di tempat persepuluh
Langkah 2 (5 mm)
(i)
Guru memberikan beberapa contoh lagi untuk dibincangkan bersama-sama murid.
02
(ii)
0.4
(iii)
0.8
Langkah 3
(8 mm)
Latihan bertulis i) Tuliskan sebagai perpuluhan

9 a)i- 10
Murid membuat latihan secara individu dalam lembaran kerja. Guru menerapkan
nilai kebersihan dan
69
Langkah
Isi Pelajaran 7 b) 6 c)j-~ ii) Tukarkan perpuluhan berikut kepada pecahan a) 0.2 b) 0.5 c) 0.8 d) 0.1 ii) a) b) c)~ d)~ e)~ e) 0.7 5 e) j-~
Aktiviti Guru/Murid
Catatan
ketepatan dalam mengira.
Penutup (2 mm)
Jawapan i) a) 0.9 b) 0.7 c)0.6 d)0.3 e)0.5
2
~
Guru dan murid bersoal jawab mengenai
jawapan kepada latihan yang diberi.
70
PERPULUHAN
LEMBARAN KERJA Latihan Pemulihan Nama: Tarikh: Arahan: Tuliskan pecahan persepuluh dan perpuluhan bagi gambar rajah berikut. Pecahan Pecahan Persepuluh Perpuluhan
2.
3.
4.
5.
~H~I11
71
LEMBARAN KERJA Latihan Pengayaan
Nama: Arahan: Suaikan.
Tarikh:
~
---a 2.
HH~
4.
-[---~
6.EI~
72
PERPULUHAN
8.0
9.
Hc~
10.
73
5
PENAM BAHAN
5.1 Pengenalan Pengalaman murid dengan penambahan adalah merupakan asas yang penting dalam membentuk atau mengembangkan sikap yang positif terhadap matematik. Kegagalan di penngkat awal persekolahan dalam menguasai penambahan boleh mengurangkan minat murid terhadap matematik. Oleh itu adalah penting bagi guru membantu meningkatkan kefahaman mund dalam tajuk penambahan. Terdapat pelbagai cara bagaimana ayat matematik penambahan boleh dibaca. Contoh: Jumlah 2 dan 3 ialah 5 Jumlah 2 dan 3 bersamaan dengan 5 2 dan 3 ialah 5 2 ditambah dengan 3 bersamaan dengan 5 2 ditambah dengan 3 ialah 5. Pada Tahun 4 persekolahan murid-murid sepatutnya telah biasa atau boleh menyebutkan ayat matematik penambahan seperti di atas. 5.2 Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Terdapat tiga kemahiran utama yang perlu dipelajan oleh murid apabila mereka mempelajari tajuk penambahan pada Tahun 4 persekolahan. Kemahiran berkenaan ialah: Menambah sebarang dua jumlahnya kurang daripada (ii) Menambah sebarang tiga jumlahnya kurang daripada 74 (i) nombor dengan mengumpul semula dan 10 000. nombor dengan mengumpul semula dan 10 000.
PENAMBA}IAN
(iii)
Menyelesaikan masalah tambah yang melibatkan sebarang tiga nombor dan jumlahnya kurang daripada 10 000.
5.2.1 Menambah sebarang dua nombor dengan mengumpul semula dan juinlahnya kurang daripada 10 000 (i) Menambah sebarang dna nombor tanpa mengumpul semula Pada peringkat awal pelajaran guru boleh menjalankan kuiz pendek bagi menguji kefahaman mund dalam fakta asas penambahan. Guru boleh menanyakan kepada murid apakah jawapan bagi ayat penambahan berikut: 1 1 1 1 1 +
+ + + +
1 2 3 4 5
= = =
2 2 2 2 2
+ + + + +
1 2 3 4 5
= =
3 3 3 3 3
1 2 3 4 5
+
+ + +
= =
= =
4 4 4 4 4
+ + + + +
1 2 3 4 5
5 5 5 5 5
+
+ + + +
1 2 3 4 5
6 6 6 7 7
+ +
+ +
1 2 4 1 2
= =
= =
= =
= =
Jika di peringkat mi masih lagi kedapatan mund yang tidak boleh menambah dengan tepat maka guru perlulah menggunakan benda-benda maujud untuk menerangkan cara mendapatkan jawapan bagi soalan-soalan di atas. Guru juga boleh menggunakan gans nombor. Misalnya: Contoh: 3
+
2=
Selepas daripada mi guru bolehlah memperkenalkan cara-cara menambah sebarang dua nombor tanpa mengumpul semula bagi nombor kurang danpada 10 000. 75
PENAMBAHAN
Contoh 2: (Mengumpul semula dan puluh ke ratus) Ri +

=
Ra 2 1 3 4
Pu 6 7 13 3
Sa 5 2 7 7
7 2 7 7
Tegaskan kepada murid bahawa 13 puluh adalah sama dengan 1 ratus 3 puluh. 1 ratus itu dijumlahkan dengan 2 ratus dan 1 ratus maka jawabnya ialah 4 ratus. Dengan itu jawapan bagi Contoh 2 ialah 7 nbu 4 ratus 3 puluh 7 sa (7437). Contoh 3: (Mengumpul semula dan ratus ke ribu) Ri
+
Ra 7 4 11 1
Pu 5 3 8 8
Sa 2 7 9 9
4 3 7 8
Tegaskan kepada murid bahawa 11 ratus adalah sama dengan 1 ribu 1 ratus. 1 ribu itu dijumlahkan dengan 4 ribu dan 3 ribu maka jawabnya ialah 8 ribu. Dengan itu jawapan kepada Contoh 3 ialah 8 ribu 1 ratus 8 puluh 9 sa (8189). Contoh 4: (Mengumpul semula dan sa ke puluh dan puluh ke ratus) Ri
+
Ra 3 4 7 7 8
Pu 2 8 10 11 1
Sa 9 3 12 2 2
2 3 5 5 5
= =
Tegaskan kepada murid bahawa 12 sa adalah sama dengan 1 puluh dan 2 sa. 1 puluh ditambahkan kepada 2 puluh dan 8 puluh maka jumlahnya ialah 11 puluh. 11 puluh adalah sama dengan 1 ratus 1 puluh. 1 ratus itu ditambahkan kepada 3 ratus dan 4 ratus maka jumlahnya ialah 8 ratus. 2 ribu tambah 3 ribu jumlahnya ialah 5 ribu. Kaedah di atas boleh diringkaskan seperti yang berikut: 2 3 5
13 12
83
812 77
Contoh 5: (Mengumpul semula dan sa ke puluh, puluh ke ratus dan ratus ke ribu) Ri 1
+
Ra 9 4 13 13 14 4
Pu 9 2 11 12 2 2
Sa 5 7 12 2 2 2
= = =
1 1 1 2
Guru harus menegaskan kepada mund bahawa 12 sa adalah sama dengan I puluh dan 2 sa. 1 puluh ditambahkan kepada 9 puluh dan 2 puluh jumlahnya ialah 12 puluh. 12 puluh adalah sama dengan 1 ratus dan 2 puluh. 1 ratus itu kemudiannya ditambahkan kepada 9 ratus dan 4 ratus, jumlahnya ialah 14 ratus. 14 ratus adalah sama dengan 1 nbu 4 ratus. 1 ribu itu ditambahkan kepada 1 ribu maka jumlahnya ialah 2 nbu. Oleh itu jawapan bagi contoh 5 ialah 2 ribu 4 ratus 2 puluh 2 sa (2422). Kaedah di atas jika diringkaskan adalah seperti yang berikut: 1
+
19 19
4 2 4
27 22
Selepas itu berilah beberapa soalan lagi kepada murid sebagai latihan. 5.2.2 Menambah sebarang tiga nombor dengan mengumpul semula dan jumlahnya kurang daripada 10 000. Di peringkat mi murid sepatutnya telah boleh menjumlahkan sebarang dua nombor yang jumlahnya kurang daripada 10 000 dengan menggunakan kaedah yang ringkas. Penukaran unit-unit nombor dibuat secara congak. mi boleh menjimatkan masa dalam proses mengira mendapatkan jawapan dan mengelakkan kebosanan pada murid. Seperti dalam Contoh 5 dalam 5.2.1 guru boleh menggunakan kaedah ringkas untuk menerangkan penambahan sebarang tiga nombor yang jumlahnya kurang daripada 10 000. Contoh 1: (Menambah sebarang tiga nombor tanpa mengumpul semula) Ri 6 2 1 9 Ra 2 5 2 9 Pu 1 4 4 9 Sa 2 3 3 8
Tegaskan kepada murid bahawa dalam lajur sa, 2 ditambah 3 ditambah 3 jumlahnya 78
Contoh 3: (Menambali sebarang tiga nombor dengan mengumpul semula dan puluh ke ratus) Ri 4
+
Ra
1~
2 1 7
0 1 8
Pu 2 3 6 1
Sa 4 2 2 8
Tegaskan kepada mund bahawa 4 sa ditambah 2 sa dan 2 sa lagi jumlahnya ialah 8 sa. 2 puluh ditambah 3 puluh dan 6 puluh jumlahnya ialah 11 puluh. 11 puluh ialah 1 ratus dan 1 puluh. 1 ratus ditambah kepada 6 ratus, 0 ratus dan 1 ratus jumlahnya ialah 8 natus. Dalam lajur nibu, 4 ribu tambah 2 ribu tambah 1 nibu jumlahnya ialah 7 nibu. Minta munid membeni perhatian bahawa pertukaran unit hanya berlaku daripada puluh ke ratus sahaja. Berikan beberapa soalan lagi sebagai latihan. Misalnya: (a)
+
3 1
4 1 2
5 8 2
3 1 3
(b)
+
2 4
1 3 4
4 4 4
5 2 0
(c)
+
7 1 1
4 0 4
3 3 4
2 1 3
(d)
+
5 1 2
6 1 1
0 4 6
2 5 2
Contoh 4: (Menambah sebarang tiga nombor dengan mengumpul semula dan natus ke nibu) Ri Ra 4 3 10 28 81 Pu 4 2 2 8 Sa 5 3 1 9
Tegaskan kepada munid bahawa 5 sa ditambah 3 sa ditambah I sa jumlahnya ialah 9 sa. 4 puluh ditambah 2 puluh ditambah 2 puluh jumlahnya ialah 8 puluh. 3 ratus ditambah 0 ratus ditambah 8 ratus jumlahnya ialah 11 ratus. 11 natus ialah 1 ribu dan 1 natus. 1 nibu itu dijumlahkan kepada 4 nibu, 1 nibu, dan 2 ribu jumlahnya ialah 8 nibu. Dengan itu jawapannya ialah 8 ribu 1 ratus 8 puluh 9 sa (8189). 80
(i) Membaca dan memahami soalan. Ben mund masa yang cukup untuk membaca dan memahami soalan. (ii) Tentukan makiumat penting yang dibeni dan dikehendaki oleh soalan. (iii) Menentukan jenis operasi yang penlu digunakan. (iv) Menyelesaikan masalah tersebut. (v) Menyemak jawapan. Berikan murid beberapa contoh untuk dikaji bersama guru. Contoh: Seorang penternak itik menternak 3478 ekor itik. Dia membeli 1580 ekon lagi itik danipada rakannya. Berapakah jumlah itiknya sekarang? Penyelesaian. Bilangan itik yang sedia ada ialah 3478 ekor. Bilangan itik yang dibeli ialah 1580 ekor. Makiumat yang dikehendaki: Jumlah bilangan itik. Openasi: Tambah Cara penyelesaian: Makiumat yang dibeni:
+
3 1 5
4 5 0
7 8 5
8 0 8
5.3 Contoh aktiviti atau permainan Aktiviti 1: Permainan Palindrome Objektif: Mengenal dan menggunakan corak dalam penambahan. Bahan: Kertas, pensel. Arahan Guru: Minta murid mendengar dengan teliti dan rekodkan. (a) Tuliskan nombor 6 2 8. (b) Tambahkan 6 2 8 dengan nombor terbaliknya.
+
6 8 1 4
2 2 5
8 6 4
(c) Sekarang tambahkan 1 4 5 4 dengan nombor terbaliknya.

+
1 4 5
4 5 9
5 4 9
4 1 5
(d)
Nombor mi kelihatan sama apabila dilihat dan kanan ke kin atau sebaliknya. Nombor begini disebut palindrome.
82
PENAMBAHAN
(e)
Cuba anda can nombor-nombor lain yang mempunyai ciii palindrome. Tentu seronok!
Aktiviti 2: Permainan dadu Objektif: Latihan penambahan 2, 3 atau 4 digit. Bahan: 2 buah dadu, pensel, kertas, dan papan permainan. Cara permainan: (i) Permainan mi adalah untuk dua orang pemain. Pemain pentama melambung kedua-dua buah dadu serentak. Rujuk angka yang timbul pada buah dadu pada papan permainan. Misalnya, apabila buah dadu menunjukkan angka 4 dan 1, apakah nombor pada papan penmainan. Catatkan nombor berkenaan. Dalam contoh mi angka 4, 1, memberikan nombor 1035 pada papan permainan. (ii) Pemain pertama melambung kedua-dua dadunya sekali lagi untuk mendapatkan nombor yang kedua. (iii) Tambahkan kedua-dua nombon tensebut dan catatkan. (iv) Pemain kedua pula melambung dadunya dan begitulah seterusnya. (v) Teruskan permainan mi sehingga 10 pusingan. Jumlahkan nombon-nombor yang didapati. Contoh Papan Permainan ~~adu1 Dadu 2~ 1 2 3 4 5 6 120 427 38 4785 60 875 362 448 237 142 672 909 29 58 84 12 70 99 1035 779 541 15 405 888 999 632 610 666 75 603 2245 875 708 490 6760 131 1 2 3 4 5 6
Aktiviti 3: Membina jadual fakta asas penambahan Objektif: Memahirkan fakta asas penambahan Bahan: Kad manila, pen, dan pensel warna Anahan: 1. 2. Pelajar bekerja berpasangan membina Jadual Fakta Asas Penambahan. Warnakan jumlah nombor-nombor benikut: 0+ 0,1+ 1,2+ 2,3+ 3,4+ 4,5+ 5, 6 + 6, 7 + 7, 8 + 8 dan 9 + 9. Apa yang anda dapati? 83
3. 4.
anda dapati? Warnakan kombinasi 10, misalnya 1 Warnakan 2

+
9, 2 + 8, 3
+
7, dan seterusnya. Apa

+
4, 4
2, 3
5, 5
3, 7
8, dan 8
7. Apa anda dapati?
Jadual Fakta Asas Penambahan

+
0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
2 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
3 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
4 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
5 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
6 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
7 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
8 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
9 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Aktiviti 4: Objektif: Bahan: Arahan: (a) (b) (c) (d) (e) (I) (g) (h) (i) 84
Menguji kecekapan Menguasai nilai tempat Kad-kad angka (Set A dan B)
Permainan mi boleh dimainkan oleh 2 hingga 3 onang. Tiap-tiap murid mengambil satu kad daripada set yang disediakan. Nyatakan ada berapa ribu? Nyatakan ada benapa natus? Nyatakan ada berapa puluh? Nyatakan ada berapa sa? Susun kad-kad anda dalam susunan menaik. Jumlahkan nombor-nombor pada kad-kad anda. (Boleh dua atau tiga nombor.) Ulangi permainan mi dengan set kad yang lain pula.
Soalan 1. 2. 3. 4. Jumlahkan semua Jumlahkan semua Jumlahkan semua Jumlahkan semua han han han han bulan bulan bulan bulan pada han msnmn pada han Sabtu bagi tiap-tiap bans. bagi tiap-tiap lajur.
Aktiviti 2 Penhatikan kalendar benikut: SEPTEMBER R 5 12 19 26
A 30 2 9 16 23
I 3 10 17 24
S 4 11 18 25
K 6 13 20 27
J 7 14 21 28
S 1 8 15 22 29
Jawab soalan-soalan berikut: (a)

+
3 10 17
4 11 18
5 12 19
(b)
Jumlahkan 3 10 17
+ + +
4 11 18
+ + +
5 12 19
= = =
(c)
Jumlahkan nombor-nombor yang dibulatkan.
0
10 3 86
+
4 11 180 19
+
12
17
PENAMBAHAN
(d)
Jumlahkah nombon-nombon yang dibulatkan.
17
10+
12+
18
5.4 Contoh lembaran kerja LEMBARAN KERJA 1 Nama: Tanikh: Kemahiran: Menambah sebarang tiga nombon dengan mengumpul semula dan jumlahnya kurang danipada 10 000. Anahan: Isikan nombon yang sesuai dalam tiap-tiap kotak supaya jumlahnya 2500.
500
87
LEMBARAN KERJA 2 Nama: Kemahinan: Anahan: Tanikh: Menambah sebarang tiga nombor dengan mengumpul semula dan jumlahnya kunang daripada 10 000. Lengkapkan jadual berikut. Tambahkan nombor-nombon dalam petak secara melintang dan memanjang.
Contoh:
1821381
3 7
I I
82 37 119
38 73 111
120 110 230
Soalan 1. 2560 1240 4250 680
2.
872 680
375 1428
LEMBARAN KERJA 3 Nama: Kemahinan: Anahan: + 1000 2000 3000 4000 5000 88 Tanikh: Menambah sebarang dua nombor tanpa mengumpul semula. Lengkapkan jadual benikut. 1000 2000 3000 4000 5000
PENAMBAHAN
LEMBARAN KERJA 4 Nama: Tanikh: Kemahinan: Menambah sebarang tiga nombon dengan mengumpul semula. Arahan: Jumlahkan nombor-nombon benikut mengikut bans. Tuliskan jawapan dalam nuangan yang disediakan. 1 9
5
136 2422
3213
22
143
7 8
9 182
4561 26 143
KERJA 5 Tanikh: Menambah sebanang tiga nombor dengan mengumpul semula d jumlahnya kurang daripada 10 000. Jumlahkan nombor-nombor mengikut lajun dan tuliskan jawap dalam nuangan yang disediakan. 737 7357 1573 2184 5644 284 4380 2379 548 2002 3793 2107
89
5.5 Contoh persediaan mengajar Tahun: 4 Umun punata: 10 tahun Masa: 30 minit
Bilangan munid: 40 orang Tajuk pelajaran: Penambahan hingga 10 000 Kemahinan: Menyelesaikan masalah tambah yang melibatkan sebarang tiga nombor dan jumlahnya kurang daripada 10 000. Pengetahuan sedia ada: (i) Munid telah memahami nilai tempat hingga 10 000. (ii) Munid telah dapat menambah hingga 10 000. Objektif pengajanan: Pada akhin pelajanan munid-munid dapat menyelesaikan masalah tambah yang melibatkan sebanang tiga nombor dan jumlahnya kurang danipada 10 000. Alatan: Kad angka, papan flanel, kad ayat. Penenapan nilai: Bekenjasama senta mengira dengan teliti Penggabungjalinan: Kemahiran membaca dan memahami bahasa Matematik Penyenapan: Mata pelajanan Bahasa Melayu Langkah Set induksi (5 mm) Isi Pelajaran Masalah penambahan En. Hamid memelihara 2574 ekon ayam, dan 1193 ekor itik. Berapakah jumlah haiwan peliharaannya? Soalan
1. Aktiviti
Guru/Mund
Catatan Kad angka
Guru mengemukakan satu masalah penambahan kepada murid. Munid dikehendaki membaca masalah tersebut beramai-ramai. Guru bersoal jawab dengan murid tentang masalah penambahan yang telah dikemukakan.
Kad ayat
2. 3. 4.
Berapa ekor ayamkah yang dipelihara oleh En. Hamid? Berapa ekor itikkah yang dipelihara oleh En. Hamid? Apakah yang dikehendaki oleh soalan? Apakah operasi yang penlu digunakan untuk menyelesaikan masalah
mi?
5. Langkah 1 (7 mm)
Bagaimanakah penyelesaian masalah mi?
Murid menyelesaikan masalah yang dibeni. Guru mempamerkan kad soalan dan meminta murid membacanya. Murid diminta menyelesaikan Contoh 1 mengikut Kad soalan Nilai: Teliti dan tepat
Contoh 1 Pada han Isnin Mi menjual durian sebanyak 3564 biji. Jualan pada han Selasa ialah 4322 biji manakala jualan
90
PENAMBAHAN
Langkah
Isi Pelajaran
pada han Rabu ialah 2042 biji. Berapakah jumlah dunian yang dijual oleh
Aktiviti Guru/Murid
langkah-langkah seperti dalam set induksi.
Catatan
AM?
Penyelesaian
3564 4322
+ 2042
Langkah 2 (10 mm)
Soalan 1. Sebuah kilang minuman menghasilkan 1060 botol air

. . .
Guru mengedankan kad tugasan kepada munid. Munid bekenja secara berpasangan menyelesaikan soalan pada
. .
Kad tugasan
limau, 2463 botol air halia dan 4425 botol air mangga dalam seminggu. Berapakah keluanannya dalam seminggu? 2. Dalam sebuah perpustakaan tendapat 555 buah buku cerita kanak-kanak, 3204 buku cenita untuk remaja dan 3180 buah buku cerita untuk bacaan umum. Benapa jumlah buku dalam perpustakaan tensebut?
kad tugasan.
Guru menenapkan nilai bekenjasama kepada munidmunid.
Penutup (8 mm)
Soalan-soalan sepenti dalam lembaran kerja.

. Rumusan pelajanan. Langkah-langkah menyelesaikan sesuatu masalah.
Guru mengedarkan lembaran kerja kepada munid mengikut kumpulan. Guru merumuskan pelajaran yang telah diajan.
Lembanan kerja
91
LEMBARAN KERJA Latihan Asas Nama: Tanikh: Kemahinan: Menyelesaikan masalah tambah yang melibatkan sebanang tiga nombon dan jumlahnya kurang danipada 10 000. Arahan: Selesaikan masalah benikut. 1. 3852 penonton didapati hadin pada han pertama pentunjukan sankis, 2882 penonton hadir pada harm kedua pentunjukan, dan 2436 penonton hadin pada han ketiga pertunjukan. Kmna jumlah penonton yang hadir menyaksikan pertunjukan sankis itu? Pak Abu menjual 1120 bungkus nasi lemak pada hani Isnin, 2580 bungkus pada hani Selasa dan 1565 bungkus pada han Rabu. Benapakah jumlah nasi lemak yang telah dijual pada ketiga-tiga hani tersebut? Syarikat Alma berjaya menjual 850 buah kereta pada bulan Januani, 1587 buah pada bulan Februani dan 988 buah pada bulan Mac. Cani jumlah kereta yang benjaya dijual dalam masa tiga bulan tersebut? Kilang A mengeluankan 4850 sanung tangan dalam satu bulan manakala Kilang B mengeluankan 2790 sanung tangan dalam satu bulan. Berapakah jumlah sarung tangan yang dikeluarkan oleh kedua-dua kilang itu?
2.
3.
4.
92
3.
Dalam satu kebakanan 3250 fail dan 2877 buah buku telah tenbakar. Berapakah jumlah fail dan buku yang telah terbakar? 93
94
PENAMBAHAN
LEMBARAN KERJA Latihan Pengayaan

Nama: Tanikh:
Kemahinan: Menyelesaikan masalah tambah yang melibatkan sebanang tiga nombor dan jumlahnya kurang danipada 10 000. Arahan: Jawab soalan-soalan berikut. 1. Dalam sebuah perpustakaan terdapat buku-buku benikut:
Buku sejarah:
Buku Buku Buku Buku (a) (b) (c) (d) (e) (f)
485 buah agama Islam: 1200 buah sains: 3452 buah masakan: 856 buah matematik: 1158 buah
Buku apakah yang paling banyak dalam perpustakaan tensebut? Buku apakah yang paling sedikit bilangannya? Can jumlah buku sejanah, agama Islam dan matematik dalam penpustakaan tersebut? Can jumlah buku masakan dan sains? Can jumlah bilangan buku yang ada dalam penpustakaan tersebut? Cuba senanaikan buku-buku jenis apakah yang tiada dalam penpustakaan tersebut?
95
5.6 Kesulitan ketika menjalani operasi penambahan 1. Kesulitan mengenai nilai tempat (a) Tidak memahami pnoses pengumpulan semula Contoh:
+
8 9
42
+
217
489 6916
1211 (b) Menambah dan kin ke kanan Contoh: 3 4 2 +63 1

973
2415
+3 823
5158
(c) Tiada pnoses pengumpulan semula Contoh: 1 1 7 8

+2 1 4 9
176
+2 9 2
3217
368
Untuk memulihkan keadaan sepenti di atas guru digalakkan menggunakan benbagai-bagai jenis alat bantu mengajan semasa mengajan. Konsep nilai tempat hendaklah sentiasa diulangi untuk membantu kefahaman murid. Tandakan lajun apabila menjumlahkan nombon. 2. Tidak konsisten dalam menambah apabila nombon yang kecil benada di kedudukan bawah, nombor tersbut ditolak dan tidak ditambah. Contoh: 57
+
932 +724 216
63 114
Untuk membantu munid yang ada masalah begini, minta kanak-kanak menyemak jawapan dengan menukan ganti bans pertama dengan bans kedua. 3. Tidak benkebolehan menambah nombon-nombon yang lebih besan. Contoh: 7 96
+4, 27+4, 38+5
PENAMBAHAN
Untuk mengatasi masalah mi benikan munid latihan penambahan dengan menggunakan ganis nombor. Selain itu banyakkan juga latihan dalam bentuk ayat matematik. Contoh:
(i) (ii) (iii) 7 27 39 + + + 6 16 14
= = =
4.
Kesulitan menambah dengan sifan Untuk mengatasi masalah mi, guru boleh menggunakan bahan konkrit ketika mengajar. Apabila mengajan fakta asas penambahan, masukkan sifan sebagai nombor yang penlu dipelajari oleh munid.
97
6
PENGURANGAN
6.1 Pengenalan Istilah dan ayat yang digunakan dalam menyampaikan konsep pengurangan memainkan peranan yang penting dalam menyampaikan tajuk pengurangan. Perhatikan kenyataan berikut: (a) (b) kita biasa menolak nombor yang kecil daripada yang besar. kita tidak boleh menolak nombor yang besar daripada nombor yang kecil.
Dua kenyataan di atas adalah tidak tepat untuk menerangkan konsep pengurangan. Murid boleh mengembangkan konsep yang salah mengenai pengurangan. Mereka mungkin mengubahsuai sesuatu masalah dengan tujuan untuk mematuhi kenyataan tersebut. Contoh:
25 19
9 tidak boleh ditolak daripada 5, maka berdasarkan kenyataan di atas murid mungkin menolakkan 5 daripada 9. Jawapan yang mungkin diberi untuk contoh di atas ialah 14. Memandangkan bahasa memainkan peranan yang penting dalam membantu murid menguasai tajuk pengurangan maka guru haruslah menggunakan istilah yang tepat apabila menerangkan konsep pengurangan. Perhatikan pula contoh di bawah: Contok: 82
=
Ayat matematik di atas boleh dibaca seperti yang berikut: 8 tolak 2 ialah 6 8 tolak 2 bersamaan 6 98
PENGURANGAN
2 ditolak daripada 8 ialah 6 2 ditolak daripada 8 bersamaan 6 2 dikurangkan daripada 8 ialah 6 2 dikurangkan daripada 8 bersamaan 6 Kurangkan 2 daripada 8 ialah 6 Kurangkan 2 daripada 8 bersamaan 6 6.2 Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Kemahiran dalam tajuk Pengurangan yang perlu dikuasai oleh murid-murid tahun 4 KBSR ialah: (i) (ii) Menolak sebarang nombor daripada nombor yang kurang daripada 10 000 dengan mengumpulkan semula. Menyelesaikan masalah tolak yang melibatkan sebarang nombor yang kurang daripada 10 000.
6.2.1 Menolak sebarang nombor daripada nombor yang kurang daripada 10 000 dengan mengumpul semula Sebelum guru mula mengajar kemahiran mi, adalah lebih baik jika guru membuat ulang kaji menolak dengan menggunakan fakta asas pengurangan. Bincangkan dengan murid ayat matematik berikut: (i) 3 30 300 3050 9999 0 0 0 0 0
= = = = =
3 30 300 3050 9999
Kesimpulan: (ii) 2 20 95 750 2050
Sebarang nombor apabila ditolakkan dengan sifar, jawapannya ialah nombor itu semula. 2 20 95 750 2050
= = = = =
0 0 0 0 0
Kesimpulan:
Sebarang nombor apabila ditolakkan nombor itu semula jawapannya ialah sifar.
Selepas itu berikan murid latihan congak menolak fakta asas pengurangan. Contoh: 1. 10 9 8
6 5 4 99
Tegaskan kepada murid bahawa untuk memudahkan kita menyelesaikan masalah di atas, menggunakan cara menolak bentuk lazim adalah lebih sesuai. 100
Tegaskan kepada murid bahawa 8 sa tidak boleh ditolak daripada 2 sa. Oleh itu proses mengumpul semula daripada puluh ke sa perlu dilakukan. 1 puluh adalah sama dengan 10 sa. Dengan itu, 4782 = 4 ribu 7 ratus 8 puluh 2 sa = 4 ribu 7 ratus 7 puluh 12 sa Contoh di atas boleh ditulis seperti yang berikut: Ri 4 2 2 Ra 7 1 6 Pu 7 4 3 Sa 12 8 4
12 sa tolak 8 sa ialah 4 sa 7 puluh tolak 4 puluh ialah 3 puluh 7 ratus tolak 1 ratus ialah 6 ratus 4 ribu tolak 2 ribu ialah 2 ribu 101
Jawapan kepada contoh di atas ialah 2634. Contoh di atas boleh diringkaskan seperti yang berikut: Ri 4 2 2 Ra
~
Pu
7~
Sa
12~
1 6
4 3
8 4
Galakkan murid menyemak jawapan yang didapati dengan menggunakan cara yang berikut. 2 +2 4 1 6 7 4 3 8 8 4 2
(ii) Mengumpul semula dan ratus ke puluh Contoh: 2 1 5 2 3 5 6 2
6 sa tolak 2 sa jawapannya ialah 4 sa. 5 puluh tidak boleh ditolak daripada 3 puluh. Oleh itu proses mengumpul semula daripada ratus ke puluh perlu dilakukan. 1 ratus bersamaan 10 puluh. OIeh itu, 2 5 3 6
= =
2 ribu 5 ratus 3 puluh 6 sa 2 ribu 4 ratus 13 puluh 6 sa
Apabila ditulis semula selepas proses mengumpul semula contoh di atas menjadi seperti yang berikut: Ri 2 1 1 Ra 4 2 2 Pu Sa
13 6 52 84
13 puluh tolak 5 puluh jawapannya ialah 8 puluh. 4 ratus tolak 2 ratus jawapannya ialah 2 ratus. 2 ribu tolak I ribu jawapannya ialah 1 ribu. 102
PENGURANGAN
Jawapan kepada contoh di atas ialah 1284. Contoh di atas boleh diringkaskan seperti yang berikut. Ri 2 1 1 Semak jawapan: 1 +1 2 2 2 5 5 8 3 2 4 6 Ra ~ 2 2 Pu
13~
5 84
Sa 6 2
(iii) Mengumpul semula dan ribu ke ratus Contoh: 7 2 6 7 5 3 4 2
4 sa tolak 2 sa jawapannya ialah 2 sa. 5 puluh tolak 3 puluh jawapannya ialah 2 puluh. 7 ratus tidak boleh ditolak daripada 6 ratus. Oleh itu, proses mengumpul semula daripada ribu ke ratus perlu dilakukan. 1 ribu bersamaan 10 ratus. Oleh itu, 7 6 5 4
= =
7 ribu 6 ratus 5 puluh 4 sa 6 ribu 16 ratus 5 puluh 4 sa
Apabila ditulis semula selepas proses mengumpul semula contoh di atas menjadi seperti yang berikut: Ri 6 2 4 Ra Pu 16 5 73 92 Sa 4 2 2
16 ratus tolak 7 ratus jawapannya ialah 9 ratus. 4 ribu tolak 2 ribu jawapannya ialah 2 ribu. Jawapan kepada contoh di atas ialah 4922. Contoh di atas boleh dimudahkan seperti yang berikut: 103
RaPuSa
16~ ~
73 4 Semak jawapan: 2
+ 4
2 2
92
7 9 6
3 2 5
2 2 4
Dalam contoh di atas, proses mengumpul semula berlaku dua kali. Pertama, dan ratus ke puluh dan kedua, dan puluh ke sa. Jelaskan kepada murid seperti yang berikut. 4 8 1 2
= = =
4 ribu 8 ratus 1 puluh 2 sa 4 ribu 7 ratus 11 puluh 2 sa 4 ribu 7 ratus 10 puluh 12 sa
Contoh di atas boleh ditulis seperti yang berikut: Ri 4 2 2 RaPuSa 7 10 12 3 4 5 4 6 7
Guru boleh memudahkan kaedah di atas seperti yang berikut: Ri 4 2 2 Ra

7~
Pu 4 67
Sa 5
1O~ 12~
3 4
Galakkan murid menyemak jawapan. 2 +2 4 104 3 4 8 4 6 1 5 7 2
Kedua, daripada ratus ke puluh Ri 3 2 Ra 10 2 Pu 0 8 Sa 5 2 Ri 3 2 1 Ra 9 2 7 Pu Sa 10 5 8 2 23
Kalau diringkaskan, Ri 34 2 1 Semak jawapan:

+
Ra ~ 2 7
Pu
1O~
Sa
~
82 23
2 1 4
2 7 0
8 2 0
2 3 5
Contoh 3: 7 2 0 5 0 3 0 2
Dalam Contoh 3 di atas, proses mengumpul semula berlaku sebanyak tiga kali. Pertama, daripada nbu ke ratus Ri 7 2 Ra 0 5 Pu 0 3 Sa 0 2 Ri 6 2 Ra Pu 10 0 53 Sa 0 2
Kedua, daripada ratus ke puluh Ri 6 2 Ra Pu 10 0 53 Sa 0 2 Ri 6 2 Ra 9 5 Pu Sa 10 0 32
Ketiga, daripada puluh ke sa Ri 6 2 Ra 9 5 Pu Sa 10 0 32 Ri 6 2 4 Ra 9 5 4 Pu 9 3 6 Sa 10 2 ~
106
PENGURANGAN
Semak jawapan: 2
+
5 4 0
3 6 0
2 8 0
4 7
Kaedah di atas apabila diringkaskan menjadi, 6/~ 9~4~ 9)40 100 2 4 5 4 3 6 2 8
Latihan mengumpul semula dan ribu ke ratus, ratus ke puluh dan puluh ke sa patut diperbanyakkan bagi meningkatkan lagi kefahaman murid-murid. Contoh: (i) 35
= =
3 puluh 5 sa 2 puluh 15 sa
Apabila diringkaskan menjadi Pu 3 2 (ii) 241

= = =
Sa 5 15
2 ratus 4 puluh 1 sa 2ratus3puluhllsa 1 ratus 13 puluh 11 sa
Apabila diringkaskan menjadi Ra 2 2 1 (iii) 3000

= = = =
Pu 4 3 13
Sa 1 11 11
3 2 2 2
ribu ribu 10 ratus ribu 9 ratus 10 puluh ribu 9 ratus 9 puluh 10 sa
Apabila diringkaskan menjadi 107
Ri 3 2 2 2
Ra 0 10 9 9
Pu 0 0 10 9
Sa 0 0 0 10
Guru boleh menggunakan dekak-dekak atau petak ribu untuk membantu murid yang mengalami kesukaran memahami proses mengumpul semula dalam kiraan tolak. 6.2.2 Menyelesaikan masalah tolak yang meibatkan sebarang nombor yang kurang danpada 10 000 Langkah untuk menyelesaikan masalah tolak adalah serupa seperti langkah untuk menyelesaikan masalah tambah, cuma operasi yang terlibat ialah operasi tolak. Langkah berkenaan ialah: (i) Baca dan fahamkan soalan. (ii) Tentukan makiumat penting yang terdapat dalam soalan iaitu apa yang dikehendaki dan apa yang diberi dalam soalan. (iii) Tentukan jenis operasi yang akan digunakan. (iv) Selesaikan masalah yang diberi. (v) Semak jawapan yang didapati. Guru haruslah menegaskan kepada murid bahawa operasi tolak boleh digunakan apabila: (i) mencari perbezaan atau selisih antara bilangan ahli dalam kumpulan atau himpunan. Contoh: Abu menjual 3540 ekor ikan sehari. Hasan menjual 2820 ekor ikan sehari. Berapakah perbezaan hasil jualan ikan Abu dan Hasan? (ii) mencari lebih atau kurang sesuatu himpunan atau kumpulan dibandingkan dengan himpunan atau kumpulan yang lain. Contoh: Kilang A mengeluarkan 6000 kotak minuman dalam seminggu. Kilang B pula mengeluarkan 3580 kotak minuman dalam seminggu. Berapakah lebih keluaran Kilang A daripada Kilang B? (iii) 108 terdapat ayat-ayat yang membawa makna operasi tolak harus digunakan.
PENGURANGAN
Contoh: Daripada 3558 biji limau yang dipetik, 250 biji didapati busuk. Berapakah bilangan buah limau yang tidak busuk? 6.3 Contoh aktiviti atan permainan Aktiviti 1: Arahan: 1. 2. 3. 4. 5. Penemuan yang menarik Baca dan fikirkan yang berikut: 3087 8730 0378 8352 8532 2358 6174
Pilih satu nombor empat digit, misalnya Tuliskan nombor terbesar yang boleh dibentuk daripada empat nombor digit tersebut. Tuliskan nombor terkecil yang boleh dibentuk danpada empat digit tersebut. Tolakkan. Ulangi Langkah 2, 3 dan 4 sehingga anda menemui sesuatu.
6.
Pilih satu lagi nombor empat digit dan buat lagi seperti di atas. Selamat mencuba! Melengkapkan segi empat pengurangan Meneguhkan fakta asas pengurangan. Kertas dan pensel. Lengkapkan segiempat berikut dengan menggunakan operasi tolak. 2. 15 8 6 2 4. 17 8 8 5 6. 18 10 9 7 10 3 7 2 12L~
Aktiviti 2: Objektif: Alatan: Arahan: 1.
3.
9t4
7 5
13 8
5.
109
Aktiviti 3: Objektif: Alatan: Arahan: 1. 2. 3.
Pembelajaran kerjasama Menguasai kemahiran mengumpul semula. Kad latihan.
4.
Murid-murid bekerja secara berpasangan. Setiap pasangan murid mengambil satu set kad latihan. Murid yang pertama diminta menyelesaikan kiraan tolak daripada kad latihan. Murid yang kedua diminta menyemak kiraan murid pertama dengan menggunakan kaedah penambahan. Jika berlaku kesilapan mereka dikehendaki mengesan kesilapan mengira yang telah berlaku. Begitulah seterusnya.
Contoh Kad Latihan
(a)
2 3
4 5
0 7
(b)
2 1
5 0
8 9
7 2
(c)
5 1
7 0
8 4
2 3
(d)
3 5
1 2
2 8
(e)
8 2
7 2
3 9
6 3
(0
3 1
0 7
0 1
0 1
110
PENGURANGAN
Aktiviti 4: Objektif: Alatan: Arahan: 1. 2. 3.
Pembelajaran kerjasama Menguasai kemahiran mengumpul semula. Kad latihan.
Pelajar bekerja secara berkumpulan seramai 23 orang. Setiap kumpulan diberikan satu kad latihan. Perhatikan gambar rajah pada kad latihan dan lengkapkan tempat-tempat kosong yang disediakan.
Contoh Kad Latihan
Tambah 350
100
Can perbezaan antara nombor
111
PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN MATEMATJK
Aktiviti 5: Objektif:
Siapa cekap Memantapkan lagi kemahiran murid dalam membuat kiraan tolak dan tambah.
Alatan: Kad permainan, kertas dan pensel. Peraturan penmainan: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Permainan mi dijalankan secana benkumpulan terdin danipada 34 orang. Tiap-tiap kumpulan diberikan kad permainan yang sama. Masa permulaan dan tamat dicatat untuk menentukan pemenang. Permainan harus dimulakan dengan menyelesaikan soalan yang terdapat di petak A terlebih dahulu. Setenusnya ikutlah arahan yang tendapat dalam tiap-tiap petak. Kumpulan yang dapat menamatkan permainan dalam masa yang singkat diisytihankan sebagai pemenang.
Contoh Kad Permainan Kurangkan sebanyak 224 danpada hasil tambah C Kurangkan 25 daripada hasil tolak D Kurangkan hasil tolak E sebanyak 200
D Tambahkan 285 kepada hasil tolak B
E Waktu mula:
F Kurangkan hasil tolak F sebanyak 85
C Kunangkan 150 danpada hasil tolak A
Waktu tamat:
G Tambahkan sebanyak 45 pada jawapan G
B 5589 4399 Kunangkan 100 daripada jawapan I A 112 J
H Kunangkan 45 daripada jawapan H I
PENGURANGAN
6.4 Contoh lembaran kerja LEMBARAN KERJA 1 Nama: Arahan: Padankan. Tarikh:
1.
4 1
7 3
8 8
2 5
2.
8 7
2 3
0 4
3.
3 1
9 0
7 8
2 3
4.
8 2
0 1
0 1
0 8
5.
5 2
7 3
8 9
4 5
6.
3 1
0 4
0 5
3 2
113
LEMBARAN KERJA 2 Nama: Arahan: Tolakkan. Tarikh:
1.
6 3
7 5
8 2
2.
3 4
4 5
6 2
3.
6 2
5 4
5 6
0 2
4.
5 3
0 3
5 6
0 2
5.
2 1
3 4
4 6 4~3
6.
7 4
3 3
5 5
2 3
7.
5 1
5 5
0 3
4 4
8.
6 2
8 3
9 2
0 1
9.
5 3
4 7
8 9
0 3
10.
3 2
7 1
8 9
8 9
11.
7 5
0 1
8 7
8 3
12.
7 2
3 5
3 4
2 5
114
PENGURANGAN
6.5
Contoh persediaan mengajar 4
Tahun:
Bilangan murid: 40 orang Umur purata: 10 tahun Masa: 30 minit Tajuk pelajaran: Pengurangan sehingga 10 000 Kemahiran: Menolak sebarang nombor daripada sebarang nombor empat digit dengan mengumpul semula. Pengetahuan sedia ada: Murid telah dapat menentukan nilai tempat bagi nombor hingga 10 000.
Objektif pengajaran:
Pada akhir pelajaran, murid-murid akan dapat membuat kiraan tolak nombor empat digit dengan mengumpul semula.
Alatan:
Kad angka, papan flanel.

Bersistem dalam mengira, bekerjasama dan menepati janji. Akhlak Mata pelajaran Agama Islam Aktiviti Guru/Murid Catatan
Penerapan nilai:
Penggabungjalinan:
Penyerapan ilmu: Langkah Set Induksi

(5 mm)
Isi Pelajaran Contoh masalah:

1000 cucuk sate telah ditempah, tetapi hanya 680 cucuk sahaja dihantar. Soalan: 1. Apakah yang akan ter.. jadi kepada majhs tersebut.
Guru menceritakan
suatu contoh masalah kiraan tolak kepada murid. Guru mengemukakan soalan-soalan kepada . murid. Murid mencuba men-
Kaedah
kelas
Penerapan nilai: . Menepati .. janji Penggabungjalinan: Akhlak
2.
3.
Berapa cucuk sate yang

perlu ditambah supaya jumlahnya menjadi 1000? Apakah operasi yang akan digunakan untuk mengira bilangan sate yang perlu ditambah.
jawab soalan guru.
Langkah 1 (10 mm)
Soalan
7 4 4 8 2 9 4 7164
Guru menuliskan satu soalan kiraan tolak untuk dibincangkan dengan murid.
Proses mengumpul semula danpada ratus ke puluh. I ratus

=
10 puluh
115
Langkab
Isi Pelajaran 14 puluh tolak 9 puluh bersamaan 5 puluh. 3 ratus tolak 2 ratus bersamaan 1 ratus.
Aktiviti Murid/Guru
Catatan
Bentuk cerakinan
7448 294
=
= =
7000 + 400 + 40 + 8 7000 + 300 + 140 + 8 200 + 90 + 4
Guru menerangkan bagairnana mencerakin 7448 dan 294.
Kad angka Papan flanel
Soalan di atas boleh ditulis seperti yang berikut:

7000 +300 200 7000 +100 +140 + 90
+
+8 +4 +4
50
Langkah 2 (5 mm)
Soalan 7 3 4 7
2 2 5 2
= =
Guru memberikan satu lagi soalan untuk dibincangkan. Murid dikehendaki mencerakinkan soal+ + +
7347 2252
7000 + 300 7000 + 200 2000

+
40 140 50
+ + +
7 7
2
200
an tersebut terlebih dahulu sebelum menyelesaikannya.
Langkah 3 (7 mm)
Latihan seperti dalam lembaran kerja.
Munid membuat latihan. Guru membimbing murid yang mempunyai masalah semasa membuat latihan. Kertas lembaran kerja dikumpulkan.
Penerapan nilai: Bersistem dalam mengira dan bekerjasama
Penutup
Rumusan pelajaran. Proses mengumpul semula dalam
kiraan tolak.
116
117
PENGURANGAN
LEMBARAN KERJA
Latihan Pengayaan Nama: Tarikh: Kemahiran: Menolak sebarang nombor daripada sebarang nombor yang kunang daripada empat digit dengan mengumpul semula. Arahan: Can hasil tolak pasangan A B, C B, dan C A daripada rajah berikut dan tuliskan jawapan anda di dalam petak yang disediakan.
Contoh:
119
2.
3.
4.
120
PENGURANGAN
6.6 Kesulitan ketika menjalankan operasi pengurangan 1. Mengabaikan simbol Contoh: 76 23 99 Dalam contoh di atas, murid menggunakan operasi tambah untuk mendapatkan jawapan. lintuk mengatasi masalah mi, guru dicadangkan: (i) memberi latihan kepada murid melengkapkan ayat matematik dengan memikinkan operasi yang sesuai untuk diisikan ke dalam ruangan yang disediakan. Contoh: 8L1 4[~
=
165L1170
(ii)
berikan latihan yang membolehkan murid membuat anggaran jawapan yang akan didapati. Contoh: 165
70
95
Guru patut menggalakkan murid berfikir bahawa 165 adalah hampir kepada 170. Dengan itu, 170
70
100
Oleh itu jawapan 165 2.
70 mestilah hampir kepada 100.
Tidak tekal dalam membuat kiraan tolak Apabila diberikan soalan kiraan tolak, nombor yang besar sahaja boleh menolak nombor yang kecil. Dengan itu kedudukan nilai tempat tidak dipentingkan lagi. Contoh 1: 74 28 54 Untuk mengatasi masalah di atas, dicadangkan (i) guru menggunakan bahan-bahan maujud ketika mengajar. 121 Contoh 2: 568 472 116
(ii) guru menggunakan kaedah cerakinan untuk mendapatkan jawapan. Walaupun kelihatan lebih rumit tetapi kaedah mi dapat membantu murid memahami konsep pengurangan dengan lebih baik. Contoh: 74
= = =
28
= =
7 puluh 4 sa 70 + 4 60 + 14 2puluh 8 sa 20 + 8 60 20 40
+ + +
Dengan itu, 74 28 46 (iii)
14
8
menyemak jawapan dengan menambah nombor yang ditolak dengan hasil tolak. Contoh 1: 28 +46 74 Contoh 2:
+
472 96 568
3.
Kelemahan dalam proses mengumpul semula Contoh: Ri 7 1 6 Ra 5 5 0 Pu 3 8 5 Sa 4 3 1
Dalam contoh di atas, proses mengumpul semula berlaku danipada natus ke puluh dan daripada ribu ke ratus. Bagaimanapun murid terlupa bahawa nilai ratus telah bertukar danipada 5 kepada 4 selepas proses mengumpul semula dijalankan. mi menyebabkan murid membenikan jawapan yang salah kepada soalan di atas. Untuk mengatasi masalah seperti mi guru dicadangkan: (i) menggunakan bahan-bahan maujud seperti kubus, dekak-dekak, carta ribu dan sebagainya semasa mengira. (ii) menggalakkan murid menerangkan apa yang telah dilakukan dan mengapa perkara itu dilakukan. (iii) menggunakan kaedah cerakinan untuk membantu murid memahami proses pengumpulan semula. Contoh: 7534
= = =
1583 122
7000 7000 6000 1000
+ + + +
500 400 1400 500
+
+
+ +
30 130 130 80
+ +
+
4 4 4 3
PENGURANGAN
Oleh itu, 7534 1583 5951 4.

=
6000 (1000 5000
+ +
1400 500 900
+ + +
130 80 50
+
+ +
4 3) 1
Kesukaran membuat kiraan tolak apabila terdapat sifar Contoh:
4000 2372 1738
Dalam contoh mi proses pengumpulan semula berlaku sebanyak tiga kali, daripada ribu ke ratus, daripada ratus ke puluh dan danipada puluh ke sa. Mund yang tidak dapat membayangkan kaitan proses pengumpulan semula dalam contoh di atas akan membuat kesilapan mengira seperti yang di atas. Untuk membantu munid yang mempunyai masalah begini, guru dicadangkan membenikan beberapa latihan yang bercorak mencerakinkan nombor. Contoh: 4000
= = =
4000 3000 3000 3000 2000
+
+ + +
1000 900 900 300
+ + +
100 90 70
+ +
10 2
2372 Oleh itu, 4000 2372 1628

=
3000 (2000 1000
+ +
900 300 600
+90 + 70 +20
+ + +
10 2) 8
Penggunaan dekak-dekak juga amat berkesan dalam membantu munid yang mempunyai masalah begini.
123
7
PENDARABAN
7.1 Pengenalan Murid-murid mula mempelajari tajuk Pendaraban sejak tahun 2 lagi. Dalam tahun 2 mereka telah diajar menulis ayat matematik bagi operasi darab melalui proses pengumpulan. Mereka juga diajar melengkapkan ayat matematik bagi operasi darab yang melibatkan sifir dua hingga sifir lima. Dalam tahun 3, murid diajar pula melengkapkan ayat matematik bagi operasi darab yang melibatkan sifir enam hingga sifir sembilan. OIeh itu dalam Tahun 4, murid diharapkan telah dapat dan cekap menguasai sifir dua hingga sembilan. Dalam Tahun 4 nombor yang digunakan dalam operasi darab telah menjadi lebih besar dan hasil darab boleh mencapai angka empat digit. Dengan itu tugas guru menjadi lebih mencabar. Kemungkinan terdapat sebilangan murid tidak dapat menguasai sifir. Dengan itu dan semasa ke semasa guru seharusnya membuat ulang kaji terhadap fakta asas pendaraban apabila mengajar tajuk mi. 7.2 Pendekatan pengajaran dan pembetajaran Kemahiran dalam tajuk Pendaraban yang perlu dikuasai oleh murid-murid dalam tahun 4 KBSR ialah: (i) Mendarab sebarang dua nombor, tiga digit dan satu digit dengan mengumpul semula, hasil darabnya kurang daripada 10 000. (ii) Mendarab sebarang dua nombor, empat digit dan satu digit hasil darabnya kurang daripada 10 000. (iii) Mendarab sebarang dua nombor, nombor dua digit dan nombor dua digit, hasil darab kurang daripada 10 000. (iv) Mendarab sebarang dua nombor, tiga digit dan dua digit dengan mengumpul semula, hasil darabnya kurang daripada 10 000. (v) Menyelesaikan masalah darab yang melibatkan hasil darabnya kurang daripada 10 000. 124
PENDARABAN
7.2.1 Mendarab sebarang dua nombor, tiga digit dan satu digit dengan mengumpul semula, hasil darabnya kurang daripada 10 000 (i) Mendarab sebarang nombor tiga digit gandaan seratus dengan satu digit (a) (b) 200 5 x x 3 400
=
Contoh:
? ?
Untuk mengajar kemahiran mi, guru harus menegaskan kepada murid bahawa pendaraban ialah proses penambahan yang berulang-ulang. Misalnya: 2 4 5 x x x 3 = 5= 400 = 3 + 5+ 400 + 3 5+ 400 + 6 5+ 400 +
5= 400 +
20 400
Bagaimanapun contoh di atas akan lebih mudah diselesaikan jika murid dapat menguasai sifir dan faham cara-cara menjalankan operasi darab dengan menggunakan bentuk lazim. Sebelum itu guru harus menerangkan ciri khas yang terdapat apabila mendarabkan sifar dengan sesuatu nombor. Contoh: 1 2 13 120 1500 8450 x x x x x x 0 0 0 0 0 0
= = = = = =
0 0 0 0 0 0
Guru harus membantu murid membuat kesimpulan dengan meneliti pengiraan di atas. Kesimpulan yang hams didapati ialah sebarang nombor apabila didarab dengan sifar, hasil darabnya ialah sifar juga. Satu perkara lagi yang harus diketahui oleh murid mengenai pendaraban ialah apabila sesuatu nombor didarab dengan 100 hasil darabnya ialah nombor itu dengan ditambah 00 di hujungnya. Contoh: 3 7 x x 100 100
= =
300 700
Murid juga patut mengetahui bahawa apabila sesuatu nombor, katalah 6, didarab dengan nombor kandungan ratus, katalah 200, hasil darabnya ialah nombor itu (6) didarab dengan digit ratus (2) dengan ditambah 00 di hujungnya. Contoh: 6 3 x x 200 300
=
1200 900 125
Benlah murid seberapa banyak latihan untuk mengkaji corak di atas. Contoh: (i) 4 4 4 7 7 7 x x x x x x 1 = 10= 100= 2 = 20= 200= (ii) 8 8 8 x x x x x x I = 10= 100= 3 = 30= 300=
(iii)
(iv) 5
5
5
Selepas mi bolehlah guru menerangkan cara menyelesaikan operasi darab dengan menggunakan bentuk lazim. Contoh: x 1 0 0 Ra 5 Pu 0 Sa 0 2 0
Tegaskan kepada murid, 2 2 2 10 (ii) (a) x Osa = Osa x 0 puluh = 0 puluh x 5 ratus = 10 ratus ratus adalah sama dengan 1 ribu.
Mendarab sebarang nombor tiga digit dengan satu digit Tanpa mengumpul semula
Contoh: Ratus 2 x 4 Tegaskan kepada murid, 2 2 2 x x x 4sa 3 puluh 2 ratus

= = =
Puluh 3 6
Sa 4 2 8
8sa 6 puluh 4 ratus
(b) Dengan mengumpul semula pada unit sa sahaja Contoh: Ratus 2 x Puluh 1 Sa 6 4
126
Contoh:
Kaedah 1 3 ratus 21 ratus 21 ratus 24 ratus 2422 4 puluh 6 sa 7
= = =
28 puluh 42 sa 32 puluh 2 sa 2 puluh 2 sa
Kaedah 2 3 x x 4 8 0 2 4 6 7 2 0 0 2 (7 (7 (7 x 6) x 40) x 300)
2 2 Kaedah 3 3 x 4 6 7
2 1 4
128
PENDARABAN
(a) Tanpa mengumpul semula Contoh 1: 3000 x 2 x 6 Contoh 2: 2403 x 2 x 4 8 0 2 4 0 3 2 6 0 0 3 0 0 0 2 0
1 2 2 4semula pada unit ratus, puluh, dan sa (b) Dengan mengumpul Contoh: 1224 Kaedah 1 1 ribu x 8 x
= = = =
2 ratus 16 16 17 7 ratus ratus ratus ratus
2 puluh 16 19 9 9 puluh puluh puluh puiuh
4 sa 8 32 2 2 2 sa sa sa sa
8 ribu 8 ribu 8 ribu 9 ribu 9792
Kaedah 2 1 x 2 2 4 8 1 x 1 6 0 7 3 6 0 0 9 2 2 4 8 2 0 0 0 2 (8 (8 (8 (8 x x x x 4) 20) 200) 1000)
1 8 9 Kaedah 3 1 x 2 2 8
11
2 7
~2 92
x 9
4 8
129
Guru perlu menerangkan ketiga-tiga kaedah di atas kepada mund. mi memberi peluang murid melihat bagaimana proses pengumpulan semula itu diringkaskan. 7.2.3 Mendarab sebarang dua nombor, nombor dua digit dan nombor dua digit (a) Tanpa mengumpul semula Sebelum
mi telah pun ditegaskan bahawa
(i) sebarang nombor apabila didarabkan dengan sifar, hasil darabnya ialah sifar juga; (ii) sesuatu nombor apabila didarabkan dengan 10 hasil darabnya ialah nombor itu dengan ditambah 0 di hujungnya; (iii) sesuatu nombor apabila didarab dengan 100 hasil darabnya ialah nombor itu dengan ditambah 00 di hujungnya. Kemukakan kepada murid beberapa soalan pendaraban sebagai menguji kefahaman murid mengenai makiumat di atas. Cuba minta murid mencari jawapan kepada soalan berikut: (i) 4 10 40 400 5 5 5 5 x x x x x x x x 1 1 1 1 1 10 100 1000 (ii) 1 2 10 100 4 4 4 4 x x x x x x x x 10 10 10 10 3 30 300 3000
(iii)
(iv)
Apakah yang guru dapati daripada jawapan murid itu? Kemukakan contoh berikut untuk dibincangkan dengan murid. Contoh 1: 30 30 x x 20 20
= = = =
3 x 10 3 x 2 6 x 100 600
x x
2 10
x x
10 10
Langkah Langkah Langkah Langkah
I 2 3 4
Tegaskan kepada murid bahawa dalam: Langkah 1: Langkah 2: Langkah 3: Langkah 4: 130 30 = 3 x 10 20 = 2 x 10 Kedudukan nombor disusun semula supaya kelihatan lebih mudah. Hasil darab 3 x 2 = 6 Hasil darab 10 x 10 = 100 Hasil darab 6 x 100 = 600
PENDARABAN
Berikan beberapa soaian lagi seperti yang di atas untuk diselesaikan sendiri oieh murid, misalnya 50 30 40 70 Contoh 2: 24 x 12
=
x x x x
90 50 60 30
x
+
2 1 2 2 4 4 8
4 2 8 0 8 (2 (10 x24) x 2)
(b) Dengan mengumpul semula Contoh 1: Kaedah 1

= = =
45 45 90 900
x x x
20 2 10
10
Langkah 1 Langkah2 Langkah 3
Tegaskan kepada murid bahawa dalam: Langkah 1: Langkah 2: Langkah 3: Kaedah 2 45 x 20 x

+
20 = 2 x 10 Hasil darab 45 x 2 Hasil darab 90 x 10
= =
90 900
4 2 9 9 0 0
5 0 0 0 0 (0 (20 x x 45) 45)
Berikan beberapa contoh iagi kepada murid untuk diselesaikan secara berkumpulan, misalnya 37 56 x x 30 40 131
20 25 Contoh 2: 33 x
x x
63 40
45 x +1 1 1 3 4
3 4 6 2 8
3 5 5 0 5 (5x33) (40x33)
7.2.4 Mendarab sebarang dna nombor, tiga digit dan dua digit dengan mengumpul semula, hasil darabnya kurang daripada 10 000 (a) Tanpa mengumpul semula Contoh 1: Kaedah 1 200 x 30
= = = =
200 2 2 6 6000
x x x x
30 100 x 3 x 1000
3 10
x x
10 100
(Langkah 1) (Langkah 2) (Langkah 3)
Tegaskan kepada murid bahawa dalam: Langkah 1: Langkah 2: Langkah 3: Langkah 4: Kaedah 2 200x 30
=
200 = 2 x 100 30 =3 xlO Kedudukan nombor disusun semula supaya keiihatan lebih mudah Hasil darab 2 x 3 = 6 Hasil darab 10 x 100 = 1000 Hasil darab 6 x 1000 = 6000
2 x 6
0 3 0
0 0 (30x0)
0 0 (30x0) (30x2)
Tegaskan kepada murid bahawa (i) (ii) (iii) 132 30 30 30 x x x Osa 0 puiuh 2 ratus
= = =
Osa 0 puluh 60 ratus
PENDARABAN
Contoh 2: 302 x 30
Kaedah I 302x30=
= =
302 x 902 x 9020
3 10
10
Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3
Tegaskan kepada murid bahawa dalam Langkah 1: Langkah 2: Langkah 3: 30 = 3 x 10 Hasil darab 302 x Hasil darab 906 x
3 10
= =
902 9060
Kaedah 2 302 x 30 x 0
+
0 3 0 0 6
2 0 0 6 0
9 9 0
(0x302) (3x302)
Tegaskan kepada murid bahawa 0 3 x x 302 302

= =
0 906
Angka 6 periu ditulis sebaris dengan pendarab 3 kerana pendarab 3 berada pada kedudukan puluh. Jelaskan kepada murid bahawa angka 6 tidak boleh diletakkan di mana-mana sahaja kerana mi akan mengubah nilai tempat. Berikan beberapa soalan lagi kepada murid untuk dicuba, misalnya: 123 443 310 114 x x x x 30 20 50 20 133
(b) Dengan mengumpul semula Contoh 1: 135 x 13 x +1 1 Contoh 2: 390 x 21 x

+
1 4 3 7
3 1 0 5 5
5 3 5 5 (3x135) (1 x 135)
3 3 7 8 1
9 2 9 8 9
0 1 0 0 0 (1x390) (2x390)
Perkara penting yang perlu ditegaskan oleh guru ialah hasil darab perlulah ditulis pada kedudukan yang betul untuk mengelakkan kesilapan pada nilai tempat. 7.2.5 Menyelesaikan masalah darab yang melibatkan hasil darab kurang daripada 10 000 Seperti penyelesaian masalah dalam tajuk Penambahan dan Pengurangan, muridmurid perlulah dilatih terlebih dahulu memahami ayat-ayat yang mengandungi maksud darab; seiepas itu barulah berlatih menyelesaikan masalah tersebut secara bertulis. Setelah membaca sesuatu masalah pendaraban, mund mestilah cuba menggambarkan di fikiran mereka apa makiumat yang telah dibaca. Guru perlulah membimbing murid mengenal makiumat yang diberi dan yang dikehendaki dalam soalan. Selepas itu barulah murid dibimbing menyelesaikan masalah tersebut secara bertulis. Contoh 1: 14 buah bas disediakan untuk membawa tetamu-tetamu negara melawat sekitar bandar raya Kuala Lumpur. Setiap bas boleh memuatkan 48 orang penumpang. Berapakah jumlah tetamu negara semuanya? Dalam Contoh 1 di atas, dua makiumat telah diberi iaitu: (i) (ii) 134 14 buah has telah disediakan I bas boleh memuatkan 48 penumpang
Contoh: 1. 20 keping setem lama boleh disimpan pada satu muka surat album setem. Jika album setem tersebut mengandungi 45 muka surat, berapakah jumlah setem yang boleh disimpan dalam album tersebut? Di sebuah sekolah terdapat 38 buah kelas. Dalam sebuah kelas terdapat 45 buah kerusi. Berapakah jumlah kerusi yang terdapat dalam semua kelas? Amran membersihkan kebun timunnya tiap-tiap han. Terdapat 128 batas semuanya. Tiap-tiap satu batas mengandungi 15 batang pokok timun. Berapakah jumlah pokok timun yang Amran ada?
2. 3.
7.3 Contoh aktiviti atau permainan Aktiviti 1: Alatan: Arahan: 1. Labelkan kertas graf seperti yang berikut. Membina Jadual Fakta Asas Pendaraban Kertas graf dan kertas tebal berbentuk L
1 1 2 3 4 5 6 8 9 10
10
Tiap-tiap satu petak graf (segiempat sama) mewakili ungkapan pendaraban, iaitu hasil darab boleh diketahui dengan mengira bilangan petak graf. Contoh: 2 x6 2 x 6
= =
12
(Letakkan kertas tebal pada kertas graf seperti dalam rajah di bawah. Terdapat 12 petak semuanya.
136
PENDARABAN
123456
.
I I
I I I
Kertas tebal
Cuba can hasil darab 3 x 7 dan 4 x 8 dengan menggunakan kaedah di atas. Aktiviti 2: O.bjektif: Alatan: Anahan: Mengkaji corak yang terdapat dalam Jaduai Pendaraban Mengembangkan fakta asas pendaraban Kad jadual pendanaban
Munid berbincang dalam kumpuian 3-4 orang. 2. Tiap-tiap kumpulan diberi sekeping kad fakta asas pendanaban atau carta ratusan. 3. Jawab soalan benikut. a. b. c. d. e. Perhatikan nombor-nombon yang terdapat dalam sifir 10. Apakah yang anda dapati? Penhatikan nombor-nombor yang tendapat dalam sifir 5. Apakah yang anda dapati? Penhatikan nombon-nombon yang tendapat dalam sitir 2. Apakah yang anda dapati? Bulatkan nombor-nombon yang tendapat dalam sifin 9. Jurnlahkan digitdigit tiap-tiap nombor itu? Bulatkan nombor-nombor dan sifin 11. Bandingkan dengan sifir 9.
Jawapan a. Sum 10 berakhin dengan nombor 0. b. c. d. Sifir 5 berakhir dengan nombor 5 dan 0. Sifir 2 berakhir dengan nombon 2, 4, 6, 8, dan 0. Sifin 9 berakhin dengan nombor 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1 dan 0. Jumlah digitdigit tiap-tiap nombor dalam sifir 9 ialah 9. Misal: Untuk 18, 1 + 8 = 9 Untuk 27, 2 + 7 = 9 e. Sifir 11 berakhir dengan nombor 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, dan 0. 137
Jadual Pendaraban x 1 2 3 4 5 6 7 8 1 1 2 3 4 5 6 7 8 2 2 4 6 8 10 12 14 16 3 3 6 9 12 15 18 21 24 4 4 8 12 16 20 24 28 32 5 5 10 15 20 25 30 35 40 6 6 12 18 24 30 36 42 48 7 7 14 21 28 35 42 49 56 8 8 16 24 32 40 48 56 64 9 9 18 27 36 45 54 63 72 10 10 20 30 40 50 60 70 80 11 11 22 33 44 55 66 77 88 12 12 24 36 48 60 72 84 96
9
10 11 12
9
10 11 12
18
20 22 24
27
30 33 36
36
40 44 48
45
50 55 60
54
60 66 72
63
70 77 84
72
80 88 96
81
90 99 108
90
100 110 120
99
110 121 132
108
120 132 144
Aktiviti 3: Objektif: Alatan: Arahan:
Pendaraban kekisi Meneguhkan kemahiran dalam algoritma pendaraban Alat tayang lut sinar Dengan bantuan alat tayang lut sinar, tunjukkan kepada murid bagaimana pendaraban kekisi dilakukan.
Contoh: 56 x 35
Tegaskan kepada murid; 3 5 138 x x 6 6

=
18 ditulis dalam bans 1 lajur 2 30 ditulis dalam bans 2 lajur 2
PENDARABAN
3 5
x x
5 5
= =
15 ditulis dalam bans 1 lajur I 25 ditulis dalam bans 2 lajur I
Jumlahkan nombor-nombor mengikut ganis sendeng bermula dan yang terbawah untuk mendapatkan jumlah 1960. Terangkan kepada murid bahawa 0 0 (tuliskan 0 di bans 3 lajur 2) 8 + 3 + 5 = 16(tuliskan6dibaris3lajunl, I dijumlahkan dengan nombor di garis sendeng yang ketiga) 1 + 1 +5 +2 =9 1=1 Jawapan dibaca mengikut turutan anak panah iaitu 1960 Dengan menggunakan kaedah di atas can hasii darab (i) (ii) 48 24 x x 85 96
139
7.4 Contoh lembaran kerja LEMBARAN KERJA 1 Nama: Kemahiran: Arahan: 1. Tanikh: Menyelesaikan masalah darab yang melibatkan hasil darab kurang danipada 10 000 Selesaikan
2.
3. 4.
5.
Tiap-tiap kelab komputer sekolah boleh mempunyai 40 orang ahli. Terdapat 195 buah kelab komputen sekolah di Malaysia. Benapakah semua ahli kelab komputer di Malaysia? Sebuah ion boleh mengangkut 229 bakul sayur untuk dihantar ke pasar borong. Berapakah jumlah bakul sayun yang dapat diangkut jika 14 buah loni digunakan? Sebuah kilang elektronik mengeluarkan 1341 buah seterika dalam sehani. Benapakah bilangan seterika yang dapat dikeluarkan dalam seminggu? 179 buah sekolah menengah sudah menubuhkan Pasukan Kadet Bomba Sekolah (PKBS) sebagai sebahagian kegiatan kokurikulum. Satu pasukan PKBS boleh mengandungi 40 onang ahli. Benapakah ahli PKBS semuanya? Dalam satu kawasan rumah pangsa terdapat 13 blok rumah pangsa. Satu blok rumah pangsa terdiri daripada 150 unit rumah. Berapakah jumlah unit rumah pangsa semuanya?
140
PENDARABAN
LEMBARAN KERJA 2 Nama: Kemahinan: Mengembangkan fakta asas pendanaban Arahan: Can hasii danab yang benikut: Set 1 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 3 2 5 5 4 9 7 9 8 7 x x x x x x x x x x 9 8 3 7 8 5 3 8 0 5 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Set 2 4 4 5 5 9 8 5 4 4 6 x x x x x x x x x x 6 1 6 6 2 3 4 6 2 2 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Set 3 2 6 5 6 2 7 8 7 4 2 x x x x x x x x x x 2 3 5 0 3 4 5 8 9 3 Tanikh:
Set 4 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 8 3 6 5 0 8 4 9 3 5 x x x x x x x x x x 3 5 8 7 8 7 7 9 7 4 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Set 5 2 4 3 1 5 8 9 4 0 7 x x x x x x x x x x 7 4 9 7 9 8 0 7 6 7
141
LEMBARAN KERJA 3 Nama: Kemahiran: Arahan: Contoh: 1. 24 3 2 7 2. 24 3 72 2 7 14 48 21 1108 Tarikh: Darab secara melintang dan menurun
1.
18 7
5 ______ 9
2.
22 8
10 5
3.
35 2
8 4
4.
47 3
6 5
5.
43 4
3 4
6.
38 3
5 8
142
PENDARABAN
LEMBARAN KERJA 4 Nama: Kemahiran: Arahan: Selesaikan. 1. x + 1 9 2 2 6 (6x192) (20x192) Tarikh:
2. x +
2 1
4 6 (6x424) (10x424)
3. x
+
1 2
7 5 (5x217) (20x217)
4. x
+
8 3
0 5 (5x280) (30x280)
143
7.5 Contoh persediaan mengajar Tahun: Bilangan Munid: Umur purata: Masa: Tajuk pelajanan: Kemahinan: 4 40 onang 10 tahun 30 minit Pendanaban Mendanab sebarang nombon dua digit dengan sebarang nombon dua digit dengan mengumpul semula, hasil darab kunang danipada 10 000.
Pengetahuan sedia ada:
Munid telah boleh: (i) Mendanab sebarang dua nombor tiga digit dan satu digit dengan mengumpul semula dengan basil darab kurang danpada 10 000. (ii) Mendarabkan sebanang dua nombon empat digit dan satu digit dengan mengumpul semula, dengan basil darab kurang danpada 10 000.
Pada akhin pelajanan murid-munid dapat mendarabkan sebanang nombon dua digit dengan nombon dua digit dengan mengumpul Semula. Alatan: Kad imbasan, papan gulung. Penerapan nilai: Kerjasama dalam kumpulan, benkeyakinan. Penggabungjalmnan: Kemahiran membaca. Penyerapan ilmu: Mata pelajanan Bahasa Melayu.
144
PENDARABAN
Langkah
Set induksi (5 mm)
Isi Pelajaran Soalan congak

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 7 5 4 9 6 4 3 2 2 x x x
)<
Aktiviti Guru/Mund
5 8 3 0 6 7 7 9 9 7 Guru mengemukakan soalan congak kepada munid untuk menguji fakta asas pendaraban.
Catatan Kad
imbasan
x x x x x
10. 0 Langkah 1
(8 mm)
Soalan: Sebuah bilik tayangan boleh memuatkan 42 orang
Guru mengemukakan satu soalan untuk dibincangkan dengan murid.
Papan
guiung
penonton. Jika 25 tayangan lah orang yang telah memasuki bilik tayangan tersebut?
Murid membaca soaian
Penggabungjalin-
telah dibuat, berapakan jum- beramai-ramai.
an: Kemahiran mem-
baca Penyelesaian: (a) Berapa orang boleh

masuk bilik tayangan? (b) Berapa kali tayangan telah dibuat?
Guru mengemukakan soalan-soalan pendek berkaitan

masaiah diberi.
x
+ 1
25 42 5 0
...
(2 x 25)
000
...(40x25)
1050
Langkah 2 (10 mm)
Soalan:
(i) 35 x 47 (ii) 85 x 15 (iii) 71 x 48
Murid bekerja secara berpasangan dan cuba menyelesaikan soalan yang diberi. Murid yang kurang faham dibimbing. Murid-murid diminta menuliskan cara penyeiesaian di papan tulis. Guru mengedarkan lembaran kerja kepada murid. Murid membuat latihan daiam lembaran kerja.
Penerapan
nilai: Bekerjasama daiam kumpulan Berkeyakinan
Jawapan:
(i) 1645 (ii) 1275 (iii) 3408 Penutup (7 mm) Seperti dalam lembaran kerja. Guru merumuskan isi pelajaran.
Lembaran kerja
145
146
PENDARABAN
LEMBARAN KERJA Latihan Pemulihan

Nama: Tarikh:
Kemahiran: Mendarab sebarang dua nombor, dua digit dan dua digit dengan mengumpul semula. Arahan: Tuliskan hasil darabnya. 1. x
+
3 2
4 1 (1x34) (20x34)
2. x +
3 2
7 0 (0x37)
(20x37)
3. x +
2 9
5 1 (1x25) (9x25)
147
LEMBARAN KERJA Latiban Pengayaan

Nama:
Kemahinan: Arahan:
Tanikh: Mendarab sebanang dua nombor, dua digit dan dua digit dengan
mengumpul semula.
Isikan teka silang nombon benikut.
1. 3. 5. 6. 8. 9. 10. 148
Melintang 12 x 14 x
32 x
Ke bawah 480 16
42 2. 30 x 259
4. 6.
7.
48 12 521 108
x x x x
86 12
4
9 521 26 361
x x x x
12 4 158 8
1772x
8. 11.
4 11
PENDARABAN
7.6 Kesulitan ketika menjalankan operasi pendaraban Antana kesulitan-kesulitan yang kenap dialami oleh munid apabiia menjalankan operasi darab adalah sepenti benikut: 1. Tidak menguasai fakta asas pendaraban. Contoh: x 8 2 4 338 2. Digit yang penlu dikumpul semula ditambah sebelum pendanaban yang kedua diiaksanakan. Contoh: x 3 6 4 184
(4+2) x 3
= =
6 18
3.
Kesukaran benkaitan dengan sifar (i) Hasii danab sesuatu nombon misalnya a x 0 diberi sebagai a. Contoh:
x 2 0 6 4
864 4
Oleh itu 4
x +
0
2
= =
4 6
(ii)
Jumiah sesuatu nombon misalnya a + 0 dibeni sebagai 0. 3 0 8

x 6
Contoh:
1808 0 4. + 4
=
Hanya satu digit sahaja digunakan sebagai pendarab sedangkan soalan mempunyai dua pendarab. Contoh:
x
5 8
32
116 149
5.
Kesukaran membariskan hasil darab. Contoh: x 8 4 24 336 168 504
150
8
PEMBAHAGIAN
8.1 Pengenalan Perkataan pembahagian membawa makna menghuraikan suatu bahagian besar kepada beberapa bahagian kecil. Sebenarnya murid-murid sudah pun mempunyai sedikit pengalaman membahagi benda-benda semenjak kecil lagi. Contohnya, jika 3 orang murid berkongsi 6 buah buku, maka setiap murid akan mendapat 2 buah buku seorang. Dalam Tahap II, operasi pembahagian yang diajar kepada murid adalah merupakan lanjutan daripada apa yang telah dipelajari dalam Tahap I. Dibandingkan dengan operasi penambahan, penolakan, dan pendaraban, murid didapati lebih sukar menguasai operasi pembahagian. mi kerana operasi pembahagian melibatkan dua operasi yang lain, iaitu pendaraban dan penolakan. 8.1.1 Interpretasi mengenai pembahagian Pembahagian boleh diinterpretasikan melalui empat cara iaitu: (i) pembahagian adalah songsangan pendaraban (ii) pembahagian adalah proses pengukuran (iii) pembahagian adalah proses penyekatan (iv) pembahagian adalah pengurangan yang berturutan Pembahagian adalah songsangan daripada pendaraban Contok: 10 2
Dalam contoh di atas, 10 ialah hasil darab dua nombor; 2 adalah satu daripadanya dan kita dikehendaki mencari nombor yang satu lagi. 151
PEMBAHAGIAN
Jawapan: 2
ID
2
+

8.2 Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Terdapat empat kemahiran utama yang perlu dikuasai oleh murid apabila mereka berada dalam tahun 4 persekolahan. Kemahiran berkenaan ialah: (i) membahagi sebarang nombor yang kurang daripada 1000 dengan sebarang nombor dua digit, dengan mengumpul semula, berbaki dan tanpa baki. (ii) membahagi sebarang nombor yang kurang daripada 10 000 dengan sebarang nombor satu digit dengan mengumpul semula berbaki dan tanpa baki. (iii) membahagi sebarang nombor yang kurang daripada 10 000 dengan sebarang nombor dua digit, dengan mengumpul semula berbaki dan tanpa baki. (iv) Menyelesaikan masalah bahagi yang melibatkan sebarang nombor kurang daripada 10 000, berbaki dan tanpa baki. Guru harus menegaskan kepada murid bahawa dalam proses bahagi, terdapat tiga istilah yang perlu difahami dengan jelas maknanya. Istilah-istilah berkenaan ialah nombor yang kena bahagi, pembahagi, dan hasil bahagi. Contoh: 10 10 2 2
=
5 5 Hasil bahagi
Nombor yang Pembahagi kena bahagi
Nombor yang kena bahagi diletakkan pada permulaan ayat matematik. Pembahagi ialah nombor yang kedua dalam ayat matematik dan kedudukannya ialah selepas tanda bahagi. Jelaskan kepada murid bahawa pembahagi menggambarkan beberapa himpunan ataupun beberapa ahli dalam sesuatu himpunan. Nombor yang terletak selepas tanda persamaan dikenali sebagai hasil bahagi. Jika pembahagi menggambarkan beberapa himpunan maka hasil bahagi ialah beberapa ahli dalam himpunan itu dan sebaliknya. 8.2.1 Membahagi sebarang nombor yang kurang daripada 10 000 dengan sebarang nombor satu digit dengan mengumpul semula berbaki dan tanpa bald
Guru perlu menekankan kepada murid bahawa operasi kira bahagi bermula danpada nombor yang di sebelah kin, tidak seperti operasi tambah, tolak dan darab. 153
PEMBAHAGIAN
Setelah murid faham menggunakan kaedah di atas, guru bolehlah pula mengenalkan kaedah yang ningkas untuk menyelesaikan soalan di atas. 1 2~/3 2 1
~
5 1 I 10 1
s-
6 3
8 7
3 12 1
p-
7 16 1 baki
8.2.2 Membahagi sebarang nombor yang kurang danpada 10 000 dengan sebarang nombor dna digit, berbaki dan tanpa bald Ada tiga peningkat yang penlu dikuti apabila membahagi nombor-nombor yang besar. Peringkat-peringkat itu ialah: (a) Memilih hasil darab yang sesuai (b) Menolak hasil darab itu (c) Menyelaraskan baki Antara tiga peringkat itu, peringkat memilih hasil darab yang sesuai agak sukar untuk dikuasai oleh murid. Satu cara untuk mengatasi kesukaran mi adalah dengan meminta murid menyediakan sifin bagi nombor pembahagi yang berkenaan. Selepas itu murid boleh memilih nombor-nombor yang sesuai, sebagai jawapan dengan merujuk sifir berkenaan. Contoh: 3128 25 1 2
25v3
2
1
5 6 5 1 1
2
2 0 2 2
8 5 3 baki
Sifir 25 1 s 25 2 s. 50 3 75 4 s~ 100 5 125 6 150 7 0- 175 8 0- 200 9 225 10 0 250

~. ~ ~ ~-
Oleh itu, 3128 25
125 baki 3 155
PEMBAHAGIAN
Sebarang nombon yang terdiri daripada 3 atau lebih digit boleh dinyatakan sebagai nombor ratusan dan 2 digit tenakhir. Disebabkan sebarang nombor ratusan boleh dibahagi dengan 4; maka keselunuhan nombor boleh dibahagi dengan 4 jika dan hanya jika 2 digit terakhin membentuk nombon yang botch dibahagi dengan 4 atau benakhir dengan dua sifar. ~ontoh: 2348
= =
23 ratus 2300
+ +
48 48
2300 botch dibahagi oleh 4, 48 juga boleh dibahagi oleh 4. Oleh itu 2348 boleh dibahagi oleh 4. (iii) Suatu nombon boleh dibahagi dengan 8 jika dan hanya jika 3 digit terakhin membentuk nombon yang boleh dibahagi dengan 8 atau di hujungnya diakhini dengan tiga sifan. Nombon-nombon benikut boleh dibahagi dengan 8 8248, 4320 3528 Nombor-nombor berikut tidak boleh dibahagi dengan 8 315, 1876, 138 Sebarang nombon yang terdiri danipada 4 atau lebih digit boleh dinyatakan sebagai nombor ribuan dan tiga digit terakhir. Disebabkan sebarang nombor nibuan boleh dibahagi dengan 8 dan tiga digit terakhmnnya boleh dibahagi dengan 8, maka keselunuhan nombor botch dibahagi dengan 8. Contoh: 3120
= =
Contoh:
3 ribu 3000
120 120
(iv)
Suatu nombor boleh dibahagi dengan 5, jika nombon itu benakhin 0 atau 5. Nombor-nombor berikut boleh dibahagi dengan 5 55, 120, 5400, 6575 Nombor-nombor berikut tidak botch dibahagi dengan 5 33, 128, 107, 997
Contoh:
Sebanang nombor yang terdiri daripada 2 atau lebih digit boleh dinyatakan sebagai nombor puluhan dan digit tenakhin. Contoli: 965
= =
96 putuh 960
+ +
5 5
Disebabkan sebanang nombon putuhan boteh dibahagi dengan 5, maka kesetunuhan nombor boteh dmbahagi dengan 5 atau 0. (v) Suatu nombor boleh dibahagi dengan 9 jika dan hanya jika jumtah digitdigitnya botch dibahagi dengan 9. 157
Contoh:
Nombor-nombor berikut botch dibahagi dengan 9 756, 4770 Nombor-nombor berikut tidak botch dibahagi dengan 9 947, 908, 3118
(vi)
Suatu nombor boleh dibahagi dengan 3, jika dan hanya jika jumtah digitdigitnya botch dibahagi dengan 3. Nombor-nombor benikut botch dibahagi dengan 3 765, 2109 Nombor-nombor berikut tidak botch dibahagi dengan 3 124, 4172
Contoh:
(vii) Suatu nombor botch dibahagi dengan 6 jika nombor itu boleh dibahagi dengan 2 dan 3. Contoh: Nombor-nombor berikut boich dibahagi dengan 6 30, 156, 2244
158
PEMBAHAGIAN
8.3 Contoh aktiviti atau permainan Aktiviti 1: Mencari gambar tersembunyi.
Warnakan kawasan-kawasan yang mempunyai jawapan bagi soalan di bawah. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 3256 21 52 1600 1710 7560 1107 4500
x x
4 23 6 40 38 56 9 5
= = = = = = = =
9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16.
2080 25 x 45 x 3250 1360 75 x 300 12 x

--
4 25 35 50 20 90 10 12
= = = = = = = =
159
Aktiviti 2: msmkan teka silang nombon berikut.
Meintang 1. 3. 6. 7. 8. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 160 2912 2313 3312 1155 320 200 700 1956 800 1869 350 10 000

17. 20. 2 9 6 3 8 2 2 6 80 3 10 4
9999 8816
3 2
Ke bawah 2. 3.
4.
1929 2040
itO
5. 9, 16. 17. 18. 19.
5068 252 1638 2070 888 5724
3 8 2 7
5
7 6 8 9
PEMBAHAGIAN
8.4 Contoh lembaran kerja LEMBARAN KERJA 1 Nama: Tajuk: Arahan: 1. Tahun: 4 Tanikh: Pembahagian Baca dan cuba sctesaikan soatan bcrikut.
Tcrdapat 30 biji buah mangga. Letakkan 6 biji buah mangga kc dalam tiap-tiap bakut. Berapa buah bakul yang dipenlukan? Bcrapakah bakinya? Terdapat 30 biji buah mangga. Lctakkan 5 biji buah mangga ke dalam tiap-tiap bakul. Berapa buah bakul yang dipcntukan? Berapa bijikah buah mangga yang tertinggat? Tendapat 30 biji buah mangga. Letakkan 10 biji buah mangga kc dalam tiap-tiap bakut. Bcrapa buah bakul yang dipentukan? Bcnapa_bijikah buah mangga_yang_tentinggat? Tcrdapat 30 biji buah mangga. Letakkan 2 biji buah mangga ke datam tiap-tiap bakut. Berapa buah bakut yang dipcnlukan? Benapakah_bakinya? Tcrdapat 30 biji buah mangga. Letakkan 3 biji buah mangga ke datam tiap-tiap bakut. Bcrapa buah bakul yang dipcnlukan? Berapakah_bakinya? Tcndapat 30 biji buah mangga. Lctakkan 1 biji buah mangga kc datam tiap-tiap bakut. Berapa buah bakul yang dipenlukan? Berapa bijikah buah mangga yang tentinggat? Tendapat 30 biji buah mangga. Lctakkan 30 biji buah mangga ke dalam tiap-tiap bakul. Bcnapa buah bakut yang dipenlukan? Berapakah bakinya?
30
2.
30
3.
30
10
4.
30
5.
30
6.
30
7.
30
30
161
LEMBARAN KERJA 2 Nama: Tajuk: Arahan: Contoh: Tahun: 4 Pembahagian. Setesaikan latihan yang berikut. 36 mx 4 4 m
= = =
Tarikh:
m 36 9 35 m 2.d 16 x 4 4 d 7 7 q
= = =
1.
mx 5 355 m mx 8 648 m
= = =
16 d D 63 q D
3.
= = =
64 m D
4.q 63
= = =
5.
153
6.42
7.
488
8.56
9.
459
10.81
11.
328
12.25
162
PEMBAHAGIAN
LEMBARAN KERJA 3 Nama: Tajuk: Arahan: Tahun: 4 Tarikh: Pembahagian Kaji contoh yang diben dan setesaikan tatihan yang berikutnya.
Contoh 1: 48 480 4800 48000 Contoh 2: 810 810 1.40 400 4000 36 3. 5. 360 3600 5 5 5 4 4 4
6 6 6 6 9 90 a b c a b c a b c m n
0
= = = =
8 80 800 8000 90 9 90 9 2.63 630 6300 200 4. 6. 2000 20 000 180 1800 18000 180 1800 18 000 160 1600 16 000 x 9 x 90

= =
= =
810 810 9 9 9 40 40 40 90 90 90 20 20 20 40 40 40
= = =
= = = = = = = = =
a b c a b c a b c m n
0
= =
350 50 3500 50 35 000 50 300 60 3000 60 30000 60 320 40 3200 40 32000 40
= = =
7.
= = =
8.
= = =
9.
p q r
10.
= = =
q r
S
163
LEMBARAN KERJA 4 Nama: Tajuk: Kcmahinan: Tahun: 4 Tarikh: Pembahagian Mcnganggar Pcnguasaan kernahiran menganggan dapat mcmbantu munid menccpatkan operasi pembahagian. Anggarkan hasil bahagi dengan cara mcmbundarkan. Kemudian cuba can jawapan dengan menggunakan kalkulator.
= =
Arahan:
Contoh: t. 3. 5. 7. 9. 3989 7285 4104 8199 8200
5408 6 Anggaran 5400 6 79 92 59 87 89

=
m 900 2. 4. 6. 8. 10. 1490 3230 5860 1830 2810 49 62 3t 28 72
164
PEMBAHAGIAN
LEMBARAN KERJA 5 Nama: Tajuk: Arahan: Contoh: Tahun: 4 Tanikh:
Pembahagian Lihat contoh yang dibeni dan setesaikan latihan yang bcnikut. 1274
91
14 91Vi~ 910 364 364 0

10 4
1. 3. 5. 7. 9.
715 658 985 8847 467
65 25 82 4 32
= = = = =
2. 4. 6. 8. tO.
421 485 6605 7001 7510
12 32 6 8 30
= = = = =
165
8.5 Contoh persediaan mengajar Tarikh: Tahun: 4 Mata petajaran: Tajuk: Bilangan murid: Umur purata: Masa: Pengetahuan: (i) (ii)
Matematik Pembahagian 40 onang 10 tahun 30 minit Sedia ada
Murid-murid tetah memahami konsep bahagi dan telah boleh menjalankan operasi bahagi yang mudah-mudah. Murid-mund telah dapat menentukan nilai tempat bagi sebarang nombor kurang danipada 10 000. Pada akhir pelajanan murid dapat mcmbahagi sebarang nombor yang kurang danipada 10 000 dengan sebarang nombor satu digit dengan mengumpul semuta dan berbaki. Kad manila, kad nombor, kad soalan, canta sifir 3. Kemahinan lisan. Mata pelajaran bahasa Melayu. Teliti dan bersungguh-sungguh.
Atatan: Penggabungjatinan: Penerapan: Pencrapan nilai:
166
ribul
Langkah
Isi Pelajaran
Aktiviti Guru/Munid
Catatan
IRumah puluh 1:117
5 baki
21
2 puluhl=120 Sal
Rumah sa:
1253k 8 baki i~
Semak jawapan anda
11158 x 3
1=1
=
3474 + 1 I 3475 yang dibahagi

Guru mcngulangi Kad
Langkah II (5 mmn)
Soalan: 7586 5 1517
s~//~i~
5 25 25
-~
Langkah I tetapi dengan soalan yang

lain pula.
nombor
Murid bergihr-gilir
menyelesaikan masalah tersebut di
..
hadapan kelas.
35
baki
Rumah ribu: 7 5 = I baki 2 2 ribu = 20 ratus Rumah ratus: 25 5 =

5 baki 0
Rumah puluh: 8 Rumah sa: 36 Langkah III

(8 mmn)
5
=
3 puluh
1 baki 3 30 sa
7 baki 1 Murid membuat

latihan bertulis pada
Lembaran kerja dilampirkan.

Soalan Asas (i) ~ (ii) 5~/i~i~ (iii) 7~/~jI (iv) ~ (v) ~
Lembaran Kerja
yang diedarkan oleh guru.
168
PEMBAHAGIAN
Langkah Penutup
Isi Pelajaran
Aktiviti Guru/Murid
Guru membuat rumusan pelajaran han
Catatan
Rumusan pelajaran (i) Operasi bahagi dapat diselesaikan dengan lebih cepat jika sifir dikuasai terlebih dahulu. (ii) Dalam operasi bahagi,
mi.
operasi tolak dan darab juga digunakan.
169
LEMBARAN KERJA MATEMATIK Latihan Asas Nama: Tahun: Tajuk: Kemahiran: Arahan: (a)
(b)
__________
Tarikh:
Pembahagian Membahagi scbarang nombor yang kurang daripada 10 000 dengan sebarang nombor satu digit dengan mengumpul semula dan berbaki. Can hasit bahagi berikut: 5 7 1 6 3
(d) 4~/7 8 4 6 2
3~,/4 7 5~./7 8 7~8 0
(e) (1)
3~6 3 5~/7 8
5 5
(c)
170
PEMBAHAGIAN
LEMBARAN KERJA MATEMATIK Latihan Pengayaan Nama: Tarikh: Tahun: _____________________ Tajuk: Pembahagian Kemahiran: Membahagi sebarang nombor yang kurang danpada 10 000 dengan sebarang nombor atau satu digit dengan mengumpul semuta dan berbaki. Arahan: Setesaikan soalan-soalan yang berikut:
_________________ _____
(a) (b) (c)
Can bakinya apabila 9540 dibahagi dengan 3? Apabita satu nombor dibahagi dengan 8, hasit bahaginya ialah 1153 dan bakinya 9. Apakah nombor itu? Satu nombor dibahagi dengan 35. Hasil bahaginya ialah 13 dan bakinya 7. Apakah nombor itu?
171
PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN
LEMBARAN KERJA MATEMATIK Latihan Pemulihan Nama: Tahun: Tajuk: Kemahiran: Arahan: (a)
___________
Tarikh:
Pembahagian Membahagi sebarang nombor yang kurang daripada 10 000 dengan sebarang nombor satu digit dengan mengumput semuta dan berbaki. Can hasil bahagi berikut: 8
3~4 2
3
(b)
4~7
4
3
(c)
5~/8 0
172
9
OPERASI BERCAMPUR
9.1 Pengenalan Tajuk operasi bercampur mula diperkenalkan kepada murid pada Tahap II iaitu Tahun 4. Bagaimanapun, asas kepada proses mengira operasi bercampur telah mula diajar sejak di Tahap I lagi. Pada Tahun 4, murid-mund akan diajar melaksanakan operasi bercampur tambah dan tolak yang melibatkan nombor kurang daripada 10 000. Setelah murid faham dan dapat melaksanakan operasi bercampur tambah dan tolak dengan baik barulah murid diajar pula kemahiran menyelesaikan masalah operasi bercampur tambah dan tolak. 9.2 Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Terdapat dua kemahiran utama yang perlu dikuasai oleh mund Tahun 4 mengenai tajuk operasi bercampur. Kemahiran berkenaan ialah: (i) (ii) menolak operasi bercampur tambah dan tolak yang melibatkan nombor tidak lebih daripada 10 000. menyelesaikan masalah operasi bercampur tambah dan tolak yang melibatkan nombor tidak lebih daripada 10 000.
Sebelum guru mula mengenalkan tajuk operasi bercampur kepada murid, guru perlu membuat ulang kaji tentang keupayaan murid dalam menguasai fakta asas penambahan dan pengurangan. mi kerana dalam tajuk operasi bercampur untuk Tahun 4, dua operasi digunakan iaitu operasi tambah dan tolak. Guru boleh menggunakan contoh-contoh yang berlaku dalam kehidupan seharian untuk menjelaskan konsep operasi bercampur kepada murid. (a) Kemahiran menambah diikuti dengan menolak Kaji contoh-contoh berikut. 173
Contoh 1 Au ada 3 batang pensel. Dia membeli 5 batang lagi. Kemudian dia hadiahkan 2 batang pensel itu kepada kawannya. Berapa batangkah pensel Au sekarang? Penyelesaian: 3 Contoh 2 Amran mempunyai 7 buah buku cerita. Ayahnya membelikan 2 buah buku cerita lagi. Sebuah daripada buku cerita Amran telah hilang. Berapa buahkah buku cerita Amran yang masih ada dalam simpanannya sekarang? Penyelesaian: 7 Contoh 3 Dalam sebuah restoran terdapat 8 orang sedang makan. Kemudian datang lagi 3 orang ke restoran tersebut. Tidak lama kemudian 4 orang keluar dan restoran itu selepas selesai makan. Berapa orangkah yang masih makan di restoran itu? Penyelesaian: 8 + 3
Dalam ketiga-tiga contoh di atas, nombor yang digunakan ialah nombor satu digit. mi bertujuan supaya mund dapat memahami cerita dalam soalan dan dapat mencongak dengan cepat untuk mencari jawapan kepada soalan tersebut. Guru harus menegaskan kepada murid bahawa dalam Contoh 1, 2, dan Contoh 3, operasi tambah dilaksanakan terlebih dahulu, kemudian diikuti dengan operasi tolak. Untuk menguji kefahaman murid tentang konsep operasi bercampur, ben lagi beberapa soalan seperti berikut kepada murid. Minta murid menjawab secara congak. Set I 3 8 9 3 Set 10 20 40 50
+
Se t 2 1 4 2 9 2 7 4 2 4 4 3 8 Set 30 40 40 30
+ + + +
Set 3 52 43 72 33 10 50 40 70 6 7 9 3
+
+
+ +
+ + +
42 72 24 54
4
+ + + +
5
+ +

20 20 20 40
10 10 30 20
+
+
20 10 30 20
Set 6 60 + 70 + 30 + 30 +
40 70 50 10
20 70 40 20
Soalan congak dalam set 4, set 5, dan set 6 menggunakan nombor-nombor dua digit. Bagaimanapun, mi tidaklah sukar untuk murid mengira secara congak. Kecekapan mengira nombor-nombor yang besar secara mental patut diasuh sedikit demi sedikit 174
OPERASI BERCAMPUR
kepada murid. Perlu diketahui bahawa murid seronok jika mereka dicaba~rberfikir sedemikian. Jika guru mendapati murid boleh menjawab set 4, set 5 dan set 6 dengan mudah maka guru boleh mengemukakan soalan seperti set 7 dan set 8 berikut. Set 7 100 200 400 500 Set 8 3000 4000 4000 3000
+ + + +
200 200 200 400
100 100 300 200
+ + +
+
1000 5000 4000 7000
2000 1000 3000 2000
Harus difahami bahawa jika murid telah faham konsep, walaupun soalan menggunakan nombor-nombor yang besar, murid tetap boleh menyelesaikannya. Selepas mi, guru bolehlah memberikan latihan bertulis kepada mund. Contoh: 425 509 122 2636 7850
+ + + + +
250 217 343 2185 3149
100 603 150 1201 2000
(b) Kemahiran menolak dilkuti dengan menambah Kaedah yang sama seperti dalam (a) boleh digunakan untuk menerangkan operasi bercampur yang menggunakan operasi tolak terlebih dahulu diikuti dengan operasi tambah. Bagaimanapun tegaskan kepada murid, bahawa operasi tolak mesti dilaksanakan terlebih dahulu barulah diikuti dengan operasi tambah. Contoh: Ong mempunyai 8 buah album setem. 2 daripada albumnya telah dihadiahkan kepada kawan-kawannya. Ibunya membeli 3 buah album lagi untuknya. Berapa buahkah album yang dipunyai oleh Ong? Penyelesaian: 8
(c) Menyelesaikan masalah operasi bercampur Kemukakan kepada murid satu contoh masalah untuk dibmncangkan bersama-sama. Contoh: Syarikat A membuat 220 keping biskut kelapa pada han Isnin. Pada han Selasa, syarikat tersebut membuat 350 keping lagi. Pada han Rabu sebanyak 450 keping telah dapat dijual. Berapakah baki yang masih ada? Langkah pertama yang hams dilakukan ialah minta murid membaca soalan tersebut dan cuba fahamkan. Selepas itu, tentukan maklumat penting yang terdapat 175
dalam soalan tersebut. Dalam contoh yang diberikan, makiumat yang diberi ialah: Han Isnin: Han Selasa: Han Rabu: 220 keping biskut dapat dibuat 350 keping biskut dapat dibuat 450 keping biskut dapat dijual
Maklumat yang dikehendaki ialah baki biskut yang belum dapat dijual. Setelah itu minta murid tuliskan ayat matematik untuk masalah di atas dan cuba selesaikan. Penyelesaian: 220 220
+ 350
350
450
570 450 120
Minta munid menyemak pengiraan yang telah mereka buat. Ben lagi beberapa contoh seperti di atas kepada murid untuk mereka selesaikan. Galakkan mereka bekerja dalam kumpulan untuk menyelesaikan sesuatu masalah. 9.3 Contoh aktivitl atau permainan Aktiviti: Bahan: Memadankan masalah dengan ayat matematik yang sesuai. Kad-kad yang telah ditulis dengan masalah yang berkaitan dengan operasi bercampur. Kad ayat matematik. (Untuk tiap-tiap masalah, sediakan dua kad ayat matematik, satu benar dan satu lagi tidak benar.)
Contoh kad masalah 5000 kad jemputan telah dicetak untuk satu majlis pertunjukan. 2890 danpada kad itu telah diedarkan Sebanyak 1500 kad jemputan telah dicetak lagi. Berapakah jumlah kad yang masih belum diedar? Contoh kad ayat matematik 5000 5000
+
2890 2890 +
i5OO~J 1500
Arahan guru: (1) (2) (3) (4) 176 Pilih sekeping kad masalah dan bacakan masalah yang terdapat pada kad tersebut di hadapan murid. Minta mund mencari kad ayat matematik yang sesuai dengan masalah yang telah dibacakan. Padankan kad masalah dan kad ayat matematik yang telah dipilih di atas sekeping kad manila. Teruskan aktiviti mi dengan beberapa masalah lagi. Minta mund selesaikan masalah-masalah tersebut.
OPERASI BERCAMPUR
9.4 Contoh lembaran kerja LEMBARAN KERJA 1 Nama: Tajuk: Anahan: Tahun: Openasi senentak Selesaikan yang benikut dalam bentuk lazim. Tanikh:
1.
5 + 106
2.
32 + 12100
3.
23 + 6428
4.
55 + 8739
5.
103 + 21495
6.
500 + 312200
7.
912 + 326150
8.
1423 + 25112282
9.
4125 + 2222 3405
10.
5600 + 454208
11.
3897 + 397504
12.
4833 + 250333
177
LEMBARAN KERJA 2 Nama: Arahan: Tahun: Selesaikan yang benikut. Tankh:
1.
6012+30=
2.
6815+50=
3.
98
10 + 20
4.
38
12 + 45
5.
389109 + 25
6.
45281000 + 285
7.
5098
3896 + 1000
8.
3568
1345 + 812
9.
74552388 + 910
10.
49953876 + 111
11.
52003312 + 24
12.
23471862 + 452
178
OPERASI BERCAMPUR
LEMBARAN KERJA 3 Nama: Arahan: 1. Tahun: Selesaikan masalah benikut. Sebuah kereta api bentolak dan Kuala Lumpur ke Pulau Pinang dengan membawa 784 orang penumpang. Setibanya di Ipoh, 90 onang penumpang tunun dan 35 orang naik. Berapa orang penumpang hendak ke Pulau Pinang? Jawapan: 2. Sejumlah 350 tiket untuk orang dewasa dan 830 untuk kanak-kanak telah dijual seminggu sebelum pertunjukan. Pada han pentunjukan 1020 orang telah hadir. Benapa onangkah yang telah membeli tiket tidak hadir pada han pentunjukan? Tarikh:
Jawapan: 3. Di dalam sebuah kolam, tendapat 950 ekon udang. 325 ekon udang tensebut telah ditangkap dan dijual kepada onang ramai. 3 han kemudian sebanyak 400 ekor anak udang telah dimasukkan ke dalam kolam tersebut. Benapakah jumlah udang di dalam kolam itu sekarang? Jawapan: 4. Sebuah pasar raya didapati mempunyai simpanan 500 tin susu pekat. Dalam satu jualan promosi, 490 tin susu telah dapat dijual. Pihak pasan raya telah membeli sebanyak 2500 tin susu lagi. Benapakah jumlah tin susu pekat yang terdapat di pasar naya itu? Jawapan:
179
LEMBARAN KERJA 4 Nama: Arahan: Tahun: Lengkapkan senarai berikut. Tambah 75 135 Tolak 15 120 Tanikh:
Nombor 60 30 100 2050 3450 7500 8900 5677 4321 5555
Ayat matematik 60 + 75
15
120
180
OPERAS! BERCAMPUR
9.5 Contoh persediaan mengajar Tarikh: Tahun: 4 Bilangan munid: Umun punata: Masa: Mata pelajanan: Tajuk:
40 orang 10 tahun 30 minit Matematik Operasi bencampun
Pengetahuan: Murid telah biasa menyelesaikan masalah harian yang mesedia ada libatkan openasi tambah dan tolak. Objektif pengajanan: Pada akhin pelajanan munid dapat: (i) (ii) menyatakan secana lisan langkah-langkah yang penlu diikuti untuk menyelesaikan sesuatu masalah. menyelesaikan masalah hanian yang melibatkan openasi bencampun.
Penggabungjalinan: Kemahiran berniaga Penerapan ilmu: Mata pelajanan kemahinan hidup Penenapan nilai: Baik hati dan bekerjasama
181
Langkah Set mnduksi (5 mm)
Aktiviti Guru
Aktiviti Murid
Kaedah
Catatan
Guru bercerita kepada murid-mund. Darmpada 1000 biji buah durian yang ada, 18 biji telah diberikan
ke surau. Baki durian tersebut dikumpulkan kepada
Murid-murmd mendengar cerita guru.
Kumpulan Gambar longgokan

durian
50 biji durian yang sedia

ada. Berapa jumlah semua dunan tersebut?
Murid-murid cuba
menjawab soalan guru.
Individu
Langkah I
(8 mm)
Guru menggantungkan papan gulung yang mengandungi langkah-langkah menyelesaikan masalah dalam cenita. Langkahnya adalah seperti yang berikut: 1. Tentukan makiumat yang diberi Ada 100 biji buah dunan 18 biji durian diberikan ke surau 50 biji dunian sedia ada Individu
Papan
gulung
2.
Tentukan makiumat
yang dikehendaki:
Jumlah dunian yang

terdapat semuanya. 3. Tentukan operasi: Tolak diikuti dengan tambah. Selesaikan: 10018 + 50=? 100 18 = 82 82 + 50 = 132
+
4.
Oleh itu,
100 18 50
=
132
Jawapan: 132 biji buah durian. Guru menuliskan langkahlangkah penyelesaian yang dinyatakan oleh murid di papan gulung.
Murmd-murid menyatakan secara li-
san langkah-langkah
penyelesaian yang patut diisi di ruangan yang disediakan di papan gulung.
182
OPERAS! BERCAMPUR
Langkah Langkah II (7 mm)
Aktiviti Guru
Aktiviti Murid
Kaedah
Catatan
manila
Guru membahagikan
Murid-murmd ber-
Kumpulan Kad
kumpul mengikut murid-murid kepada 6 kumpulan. Tiap-tiap kum- kumpulan masmngpulan dikehendaki menyele- masing. saikan masalah benikut: (i) Ghazali membeli Sebanyak 15 batang pen daripada kedai Pak Daud dan 25 batang lagi daripada kedai Pak Ishak. 30 batang daripada pen tersebut Munid-murid meKumpulan nyelesaikan masalah yang diberikan oleh guru.
dihadiahkan kepada
rakan-rakannya. Berapa batang penkah yang tidak dihadiahkan? Langkah III (4 mm) Guru membincangkan Murid-murid mejawapan kepada masalah di nyatakan jawapan Langkah II dengan murid- mereka. murmd. Guru mengedarkan lembaran kerja kepada mundmurid.
Individu
Penutup (6 mm)
Murid-murid menyelesaikan latmhan dalam lembaran kerja.
Kumpulan A dan B: Murid-murid membuat latihan asas.
Kumpulan C: Murid-murid membuat latihan pemulihan.
Nota:
Bagi murid-murmd dan Kumpulan A dan B yang cepat siap, diberikan pula latihan pengayaan, manakala muridmunid danipada Kumpulan C yang cepat slap diberikan latihan asas.
183
PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN MATEMAT!K
LEMBARAN KERJA MATEMATIK Latihan Asas

Nama: Tahun: Tanikh:
Anahan:
1.
Selesaikan yang berikut.
Tolak 6835 daripada 9647. Kemudian tambah 1000.
2. 3.
4.
Jumlahkan 1472 dan 3357. Tolak 721 danipada jumlah itu. Can jumlah 6125 dan 2657. Tolak 3720 danipada jumlah itu.
Sebuah kedai buku mempunyai simpanan 7148 buah buku cenita. 2478 buah buku tersebut telah dijual dalam masa dua minggu. Kemudian 3517 buah lagi buku cenita dihantar ke kedai tersebut oleh sebuah syarikat buku. Berapakah semua buku yang ada sekanang? Syanikat Motor mempunyai 3540 buah kereta. Syarikat itu membeli 4800 kereta lagi. Selepas menjual kereta-keneta itu, masih terdapat 986 buah kereta lagi. Berapa buahkah kereta yang telah dijual?
5.
184
OPERASI BERCAMPUR
LEMBARAN KERJA MATEMATIK Latihan Pemulihan Nama: Arahan: 1. Tahun: Selesaikan yang berikut. Tarikh:
2.
3.
4.
Leong membela 15 ekor burung merpati. Bapanya menghadiahkan 8 ekor lagi kepadanya. Tiba-tiba 6 ekon danipada merpati tersebut telah diserang penyakit dan mati. Berapa ekorkah menpati yang masih hidup? Nabil membela 120 ekon arnab. 80 ekor daripada arnab itu telah dijual kepada seorang pengusaha restonan. Beberapa han kemudian, 13 ekor anak arnab lahir. Berapa jumlah arnab Nabil sekarang? 45 penumpang menaiki sebuah bas untuk ke Pulau Langkawi. Tiba di Ipoh, 15 onang telah turun dan 9 orang telah naik. Berapa onangkah penumpang yang akan ke Pulau langkawi? 55 buah belon disediakan untuk Satu majlis han jadi. Disebabkan bilangan kanak-kanak yang hadin ramai, maka 90 buah belon lagi penlu disediakan. Tibatiba 12 buah belon pecah. Benapakah belon yang masih ada?
185
10
WANG
10.1 Pengenalan Dalam Tahap 1, munid-munid telah diperkenalkan dengan duit syiling(1 Sen, 5 sen, 10 sen dan 50 sen) dan wang kentas RM1.00, RM5.00 dan RM1O.00 senta nilai-nilainya. Murid-murid juga telah diajar penkaitan antana dengan duit syiling dengan wang kentas dan cana menulis wang dalam bentuk simbol. mi bertujuan supaya mund dapat menggunakannya dalam menyelesaikan masalah harian yang melibatkan Wang. Dalam Tahap 2, munid-murid dipenkenalkan pula dengan nilai wang kentas RM5O.00, RM 100.00 dan RM1000.00. Dalam Tahun 4 murid akan dilatih membuat kira bil sehingga RM5O.00. Mereka juga dilatih menyelesaikan masalah hanian yang melibatkan kira-kira untung dan nugi. Oleh sebab mata wang kita berdasarkan penpuluhan maka olahan openasi yang melibatkan wang tidaklah begitu numit. Penambahan dan pengunangan wang adalah sama juga seperti menambah dan menolak nombon bulat. Begitu juga proses mendarab dan membahagi wang dengan nombor bulat. 10.2 Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Terdapat dua kemahiran utama yang perlu dikuasai oleh munid Tahun 4 persekolahan mengenai tajuk wang. Kemahinan tersebut ialah: (i) Membuat bil hingga RM5O.00. (ii) Menyelesaikan masalah hanian danab dan bahagi. Benikut adalah beberapa oleh guru.
yang
melibatkan
openasi
tambah, tolak, boleh digunakan
contoh aktiviti pengajaran wang yang
(a) Mengenal wang kertas RM1O.00, RM2O.00 dan RM5O.00 Tampalkan wang kentas RM1O.00, RM2O.00 186
dan
RM5O.00 pada kad manila dan
WANG
gantungkan di hadapan kelas. Kemudian minta murid tenangkan penbezaan wang mi dan segi saiz, warna, angka, penkataan dan lain-lain lagi. Ben peluang murid memegang wang tersebut. Kemudian minta munid menamakan wang kertas yang dipaparkan kepada mereka. Seterusnya, benilah mund bebenapa latihan yang melibatkan: menamakan wang kentas dengan perkataan nombon dan menulis nilai wang dengan nombon dan tanda
ninggit.
Contoh:
Satu
ringgit
21
RM5.00 Sampai di peningkat mi, murid-munid sepatutnya telah mengenal dan tahu nilai wang syiling dan wang kertas RM1.00, RM5.00, RM1O.00, RM2O.00 dan RM5O.00. Selanjutnya guru bolehlah menjalankan aktiviti membandingkan nilai wang kertas dengan wang kertas. Adalah lebih baik jika wang sebenan digunakan semasa pengajaran dilakukan. Wang permainan atau gamban-gambar duit juga boleh digunakan jika wang sebenar tidak dapat diadakan. Kemukakan soalan-soalan yang menggalakkan munid berfikin mengenai perbandingan nilai wang. 187
Contoh:
(i) Satu keping wang RM5O.00 sama nilai dengan berapa keping wang RM1.00?
ill
II
~Ir~rr~1
-~~[j;
K
F,
r~
cO~~ ~
~jo~ ~
~p~~gKK
F,
6K
L~i~
RM5.00?
(ii) Satu keping wang RM1O.00
sama nilai dengan benapa keping wang
Benilah peluang munid menyatakan jawapan secana bebas. Minta pula murid mengemukakan contoh perbandingan wang kertas dengan wang kentas yang lain pula.
188
WANG
(b) Membandingkan wang kertas dengan benda yang dibeli Aktiviti yang paling sesuai untuk munid menguasai kemahinan mi ialah permainan kedai jualan nuncit. Cuba dapatkan bebenapa barang atau gamban banang yang tendapat di sebuah kedai. Pamenkan di hadapan kelas. Sediakan juga tanda harga
untuk barang berkenaan.
Contoh:
u
RM7.0O
RM2.0O
RM5.00
M4SA,c
50y4 4
z~..
RM2.O0 RMI.05 RM2.50
SUc~~
RM7.50
RM3.50
RMI.95
189
Timbulkan suasana jual beli di dalam kelas. Bimbing munid menjadi penjual dan pembeli kepada banang yang dipamerkan. Kemukakan soalan menguji kefahaman munid. Contoh: (i) Saya ada RM1O.00. Saya ingin membeli dua kotak susu dan sebotol pati oren. Berapakan baki wang saya? (ii) Nabila ada RM2O.00. Dia ingin membeli sekotak ubat gigi, satu tin biskut dan sekotak susu segar. Cukupkah wang yang ada padanya untuk membeli barangbarang itu? (c) Membuat kira bil Guru boleh memulakan pelajaran dengan menunjukkan contoh-contoh bil, misalnya bil air, bil telefon, bil elektrik, bil cukai pintu, bil cukai tanah, bil surat khabar, dan lain-lain lagi. Tegaskan kepada mund kegunaan bil kepada pihak yang mengeluarkan bil dan pihak yang menerima bil. Selepas itu barulah mund dibimbing cara-cara membuat bil dan cara menyelesaikannya. Contoh: Buatkan bil bagi banang-barang berikut: 6 tin susu pekat manis, setin berharga RM 1.80 2 kg gula, sekilognam berhanga RM 1.20 10 biji telur, sebiji berharga RMO.20 3 buku sabun mandi, sebuku benharga RMO.80 Tegaskan kepada murid bahawa maklumat di atas boleh diningkaskan dengan memasukkannya ke dalam bil. Kiraan akan menjadi lebih mudah dan menjimatkan masa. Minta murid meneliti bil berikut: Kuantiti 6 2 10 3 Barang susupekatmanir
gula
Harga seunit (RM) 1.80 1.20 0.20 0.80 Jumlah
Harga (RM) 10.80 2.40 2.00 2.40 17.60
telun sabun mandi
Ben beberapa soalan lagi seperti di atas kepada munid dan minta munid membuat sendiri kiraan bilnya. 190
192
WANG
Penyemakan kiraan Oleh sebab masalah di atas boleh diselesaikan dengan menggunakan sama ada operasi tambah atau operasi darab, maka cara menyemak yang paling sesuai ialah dengan meminta munid menggunakan operasi yang mereka tidak gunakan dalam langkah iv. 10.3 Contoh aktiviti atau permainan Aktiviti 1: Menjalankan aktiviti jual beli. Bahan: Wang permainan atau kupon. Kotak ubat gigi, ubat nyamuk, tisu, dan kasut Tin minuman, tin susu. Alat tulis Buah buahan plastik dan bahan lain yang sesuai.
Anahan Guru: 1. Munid dibahagikan ke dalam tiga kumpulan (a) penjual (b) pembantu kedai (c) pembeli Guru menerangkan tugas penjual, pembantu kedai, dan pembeli. (a) Penjual (i) Merekodkan bilangan barang mengikut jenis dan harga seunit dalam borang. Contoh:
2.
(ii) Merekod bilangan wang yang ada. Contoh:
193
(b) Pembantu kedai: Membantu penjual merekod barang yang telah dijual Contoh:
(c) Pembeli: (i) Menulis senarai barang yang hendak dibeli (ii) Merekod jumlah wang yang ada 10.4 Contoh lembaran kerja LEMBARAN KERJA 1 Nama: Tahun: Arahan: Can jumlah nilai wang kertas benikut. Tarikh:
1.
RM
2.
RM
3.
RM
4.
RM
194
WANG
5.
RM________
6.
RM________
195
LEMBARAN KERJA 2 Nama: Arahan: Canto/i: Tahun: Tuliskan pentukaran wang kertas benikut. Tanikh:
@ @~
,p.LAys, ~LflYs, .,~LAYS, .,LAYS,
,PLAYS,
APg,
.,LAYI,
Sekeping wang kertas RM I
1.
10 keping syiling 10 sen.

,~s, ~ ~
(~2~~) ~2~) (~2ll~) a2~~ a2~~

~~1_L~
=
I6f~~_~ 4
~N
~J.~/
Sekeping wang kertas RM 1
2.
3.
4J~ w~1
Sekeping wang kertas RM2O 196
=
WANG
5.
_____
Sekeping wang kertas RM5O
6.
Sekeping wang kertas RM5O
197
LEMBARAN KERJA 3 Nama: Arahan: 1._ Tahun: Can jumlah harga barang-barang benikut: Tankh: Jumlah harga
RMO.40 2.
RM3.50 3.
-7
RM7.90 4. RM3.50
RM4.00 5.
RMO.30
RM2.10
198
WANG
LEMBARAN KERJA 4 Nama: Arahan: 1. Tahun: Selesaikan bil benikut: Kuantiti 25 buah Barang Buku tulis Harga Seunit RM 0.40 Harga RM Tarikh:
2.
Kuantiti 5 buku
Barang Roti
Harga Seunit RM 1.80
Harga RM
3.
Kuantiti
Barang ~ Sardin
Harga Seumt RM 0.95
Harga RM
20 tin
4.
Kuantiti 15 kg
~!
Barang Belimbing
Harga RM
5.
Kuantiti 8 kg
Barang Pisang
Harga RM
199
WANG
10.5 Contoh persediaan mengajar Tanikh:
Tahun: Masa: Mata pelajanan:

Tajuk:
4
30 minit
Matematik
Wang pennah membuat kiraan mudah dengan menggunakan wang.
Pengetahuan Sedia Ada: Munid telah pernah membeli barang-barang di kedai dan
Objektif Pengajaran:
Pada akhir pelajanan mund dapat menyediakan bil untuk beberapa jenis barang dengan berpandukan iklan pasar
raya.
Alatan: Penggabungjalinan: Pemerapam Ilmu:
Iklan pasar raya, kad manila, kad soalan, papan gulung, dan lembaran kenja. Kemahiran berniaga. Mata pelajaran kemahinan hidup Bekenjasama dalam kumpulan.
Penerapan Nilai:
201
RMO.25
RMO.25 RMO.50
RM3.50 RMO.50
202
WANG
Langkah Langkah I (8 mmn)
Isi Pelajaran Jadual

Nama barang
Aktiviti Guru/Murid Guru menggantungkan papan gulung

Harga yang mengandungi sebuah jadual.
Catatan
Mat Bantu
Mengajar:
Jadual
2.
3. 4.
Munid diminta mencatatkan nama barang yang terdapat dalam ikian serta harganya di dalam jadual yang
disediakan.
Langkah II (8 mmn)
Kad soalan 1.
5 kilogram gala, harga satu kilogram RM1.!0 10 biji telur ayam, harga satu biji RMO.20 2 kilogram tepung, harga satu kilogram RM!.20
Guru membahagikan murid ke dalam kum-
pulan. Setiap kumpulan diberm kad soalan dan diminta membuat daripada soalan yang dibeni dalam kad
manila.
Mat Bantu Mengajan: Kad soalan

Kad manila
2.
5 batang berus gigi, satu batang RM!.50
2 botol syampu, satu botol RM1.80 3 tiub ubat gigi, satu tiub RM2.80
Langkah III
(7 mm)
Contoh bil
Guru meminta wakil

tiap-tiap kumpulan
Mat Bantu
Mengajar:
Bil.
Barang Kuantiti Harga Seumt Harga
ke hadapan kelas dan melekatkan kad manila yang mengan-
Kad manila
Nilai:
dungi bil yang telah direkodkan.
Bekeriasama dalam
kumpulan
203
Langkah
Isi Pelajaran
Aktiviti Guru/Murid
Catatan
Penutup (2 mm)
Latihan di rumah (Aktiviti pengukuh- Guru mengedarkan an) lembaran kenja keCan harga barang-barang berikut. pada munid untuk di1. Bilangan Barang 3 helai 1 helai Harga Seunit selesaikan di rumah.
Harga
Baju putih RM5.00 Seluar RM29.50

Harga Seunit
2.
Bilangan Barang
Harga
10 buah Buku tulis RMO.45

8 batan~ Pen merah RMO.60 4 batan
1 Pembaris
RMO.55
204
WANG
LEMBARAN KERJA MATEMATIK Latihan Asas Nama: Anahan: 1. Tahun: Tarikh: Can harga barang-barang dan kemudian jumlahkan harganya. Barang
Baju putih
Bilangan
3 helai
Harga Seunit
RM5.00
Harga
1 helai
Seluar
RM29.50
2.
Bilangan 10 buah 8 batang 4 batang
Barang Buku tulis Pen merah Pembanis
Harga Seunit
Harga
RMO.55 RMO.60 RMO.35
205
LEMBARAN KERJA MATEMATIK Latihan Pengayaan Nama: Arahan: Tahun: Tarikh: Rekodkan harga barang-barang berikut dalam satu bil, kemudian kira jumlahnya. pisang, harga satu kilogram RM 1.40 ciku, harga satu kilogram RM2.30 cempedak, harga satu kilogram RM2.40 jambu, harga satu kilogram RMI.80
1.
4 1 6 2
kilogram kilogram kilogram kilogram
2.
3 buah buku lukisan dengan harga RMO.80 sebuah, 15 buah buku latihan dengan harga RMO.50 sebuah, 6 kotak pensel warna dengan harga RM5.10 sekotak dan 1 buah buku sejarah dengan harga RM8.50 sebuah.
206
11
UKU RAN PANJANG
11.1 Pengenalan Mulai tahun 1972, sistem metrik telah digunakan sebagai sistem ukuran rasmi di Malaysia. Hal im bertujuan untuk menyelaraskan sistem pengukuran di Malaysia dengan sistem pengukuran antarabangsa. Sistem mi lebih mudah dikira kerana berdasarkan sistem perpuluhan. Unit asas dalam sistem metrik ialah meter, gram, dan liter. Nama bagi unit lain dibentuk dengan menggunakan perkataan awalan seperti yang berikut: mili
1000
senti
desi
10
unit asas
deka 10
hekto 100
kilo 1000
100
Sebagai contoh, dengan menggunakan perkataan awalan i, ukuran panjang boleh dinyatakan dalam bentuk milimeter (~ meter), sentimeter meter), desimeter (~ meter), meter, dekameter (101 meter), hektometer (102 meter) dan kilometer (10~ meter). Dengan itu,
(ffl
1cm 1 m 1km
= = =
10mm 100 cm l000m
1cm 1 cm im
= = =
0.OOlm 0.01 m 0.001km
0.1cm
11.2 Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Pada Tahap I, murid-murid telah pun mempelajari bagaimana hendak membezakan benda-benda yang panjang, pendek, dan sama panjang dan seterusnya menamakan, mengukur, dan menyatakan dalam unit piawai meter dan sentimeter. Selain itu, murid juga sudah boleh membuat anggaran dalam unit meter dan sentimeter. 207
Seterusnya dalam Tahun 4 pada Tahap II, empat kemahiran utama yang akan diajar kepada murid-murid ialah: (i) mengukur dalam unit milimeter (ii) Menukar daripada satu unit ke unit lain yang melibatkan sentimeter dan milimeter dengan menggunakan perpuluhan. (iii) membuat anggaran dalam unit meter, sentimeter, dan milimeter. (iv) Menyelesaikan masalah harian yang berkaitan dengan operasi yang empat.
11.2.1 Mengukur dalam unit milimeter

Milimeter ialah unit piawai ukuran panjang yang kurang danpada satu sentimeter. Untuk mengenalkan unit milimeter kepada murid, sediakan alatan berikut: kad jalur bersenggat dalam ukuran sentimeter, kad jalur bersenggat dalam ukuran milimeter, pensel, getah pemadam, klip kertas, wang syiling 50 sen, pembaris bersenggat dalam milimeter dan sentimeter, dan keratan kertas. Minta murid mengukur keratan kertas yang dibekalkan dengan menggunakan kad jalur bersenggat dalam sentimeter. Kemudian minta murid mengemukakan ukuran yang mereka dapati.
IIIIII~IIIlIlI~IIIIllIIIIIIIIIIIIIlIIIIlII~lIllII!IIllIIIIIltl~IIIIIlIIllIIIlIIIIIlIIlIIIIIIllIII
1 2. 3
Minta pula murid mengukur keratan kertas yang sama tetapi dengan menggunakan kad jalur bersenggat dalam ukuran milimeter. Minta murid mengemukakan ukuran yang mereka dapati.
L
208
II ~
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Tegaskan kepada murid bahawa tiap-tiap senggatan kecil itu ialah 1 milimeter panjangnya. Dengan itu panjang jalur kertas yang diukur tadi ialah 47 milimeter atau 4 sentimeter 7 milimeter. Cara ringkas untuk menulis 47 milimeter ialah 47 mm.
UKURAN PANJANG
Minta pula murid mengukur panjang benda-benda berikut: pensel, getah pemadam, klip kertas dan wang syiling 50 sen. Rekodkan ukuran yang didapati seperti dalam jadual di bawah.
Benda Panjang (mm)
pensel getah pemadam klip kertas wang syiling 50 sen 11.2.2 Menukar dan satu unit ke unit yang lain yang melibatkan sentimeter dan milimeter dengan menggunakan perpuluhan
Sediakan kad jalur bersenggat dalam milimeter, kad jalur bersenggat dalam sentimeter, wang syiling 5 sen, 10 sen, 20 sen dan 50 sen. Minta murid mengukur panjang wang-wang syiling yang dibekalkan dalam milimeter. Kemudian minta pula murid mengukur panjang wang-wang syiling tersebut dalam sentimeter. Rekodkan ukuran yang didapati seperti yang berikut:
Wang syiling
Panjang (nun)
Panjang
(cm dan mm)
Panjang
(cm)
5 sen 10 sen 20 sen 50 sen Tegaskan kepada murid bahawa 1 sentimeter = 10 milimeter 1cm cm 10
=
10mm
1mm
Bincangkan dengan murid bagaimana penukaran unit dilakukan dan milimeter ke sentimeter dan sebaliknya. Contok 1: 3 mm 3 mm
=
____________
cm 0.3cm 209
2cm
10
Contoh 2: 48 mm 48 mm Contoh 3: 3 cm 3cm

= = =
__________
cm
=
10
cm
4.8 cm mm
10mm
30mm
11.2.3
Membuat anggaran dalam unit meter, sentimeter, dan milimeter
Dalam Tahun 3, murid telah diajar bagaimana membuat anggaran panjang sesuatu benda dalam unit meter dan sentimeter. Dengan itu sebelum guru meneruskan mengajar murid membuat anggaran dalam unit milimeter, guru bolehlah membuat ulangkaji tentang pelajaran yang telah diajar pada Tahun 3. Contoh 1: Menganggarkan ukuran panjang dalam unit meter Bimbing murid menganggarkan panjang benda yang terdapat di sekitar bilik darjah, misalnya panjang bilik darjah, lebar bilik darjah, tinggi pintu, lebar pintu, panjang meja guru, dan lebar meja guru. (ii) Minta murid merekodkan anggaran panjang benda-benda tersebut dalam unit meter. (iii) Seterusnya, dengan menggunakan pita ukur, ukur panjang sebenar bendabenda tersebut. Rekodkan ukuran itu. Benda Bilk darjah: panjang lebar Pintu: tinggi lebar Meja guru: panjang lebar Anggaran (meter)
Ukuran sebenar (meter)
(i)
Contoh 2: Menganggarkan ukuran panjang dalam unit sentimeten Bimbing murid menganggarkan panjang dan lebar benda-benda seperti yang berikut: setem, getah pemadam, kotak mancis, dan kotak pensel warna. (ii) Rekodkan anggaran panjang dan lebar benda-benda tersebut dalam unit sentimeter. (iii) Dengan menggunakan pembaris, minta mund mengukur panjang dan lebar sebenar benda-benda tersebut.
(i)
210
212
UKURAN PANJANG
Minta murid menyemak kiraan yang telah dibuat. Ben beberapa soalan lagi seperti di atas kepada murid untuk diselesaikan.
11.3 Contoh aktiviti atau permainan
Aktiviti 1: Memperkembangkan konsep meter Alatan: Kayu meter (panjangnya 1 m) Murid bekerja secara berpasangan. Arahan guru: 1. 2. Murid pertama dikehendaki mencari lima benda yang panjangnya kira-kira 1 meter. Kayu meter yang dibekalkan digunakan sebagai rujukan. Murid kedua akan mencatatkan nama bendabenda tersebut. 3. Selepas itu, murid pertama pula menjadi pencatat, murid kedua bertugas mencari benda-benda. 4. Anggarkan panjang benda-benda yang didapati itu dalam sentimeter. Aktiviti 2: Alatan: Arahan guru: 1. 2. Memperkembangkan konsep milimeter Pembaris Guru memberi tahu mund bahawa tebal satu klip kertas ialah 1 milimeter. Cuba can benda-benda yang tebalnya 1 milimeter. Senaraikan nama benda-benda tersebut.
213
11.4 Contoh lembaran kerja LEMBARAN KERJA 1 Nama: Arahan: Tahun: Tarikh: Dengan menggunakan pembaris ukur panjang benda berikut dalam sentimeter.
1. cm
2.
cm
3. cm
4. cm
cm
214
UKURAN PANJANG
LEMBARAN KERJA 2 Nama: Tahun: Tarikh: Arahan: Anggarkan panjang benda-benda berikut dalam milimeter.
mm
2. mm
~~0
6
__
3.
rr-ET1 w122 540 m135 540 lSBT
mm
mm
mm
mm
.9MaIZiYSUU
2O~
7. mm
215
UKURAN PANJANG
11.5 Contoh persediaan mengajar Tarikh: Tahun: 4
Umur purata: 10 tahun Bilangan murid: Masa: Mata pelajaran: Tajuk: Pengetahuan sedia ada: 40 orang 30 minit Matematik Ukuran panjang Murid-murid telah dapat (i) menyatakan ukuran dalam unit meter atau sentimeter yang hampir (ii) membuat anggaran dalam unit meter atau sentimeter Pada akhir pelajaran, murid-murid akan dapat (i) mengukur dalam unit milimeter (ii) menyatakan ukuran dalam unit milimeter secara lisan atau bertulis. Kad jalur bersenggat dalam unit sentimeter, kad jalur bersenggat dalam unit milimeter, jalur kertas berwarna, papan gulung, getah pemadam, klip kertas, wang syiling 50 sen, dan wang syiling 20 sen. Kerjaya yang membabitkan ukur-mengukur Mata pelajaran kemahiran hidup Teliti semasa menjalankan aktiviti mengukur Jujur dalam melaporkan dapatan Bekerjasama dalam kumpulan
Alatan:
Penggabungjalinan: Penerapan ilmu: Penerapan nilai:
217
Langkah
Isi Pelajaran
Aktiviti Guru/Mund
Catatan
Set induksi (5 mm)
j
1 2 3 4 5 6 I 7 8
Guru memberikan tiap-tiap murid sekeping jalur kertas warna.

. .
Alatan: Jalur kertas warna Jalur kertas

bersenggat
.
Panjang jalur kertas warna iaiah hampir 7 cm. Jawapan yang tepat boleh didapati dengan mengukur dalam unit miiimeter. Langkah I (7 mm)
Mund dimrnta mengdalam unit ukur jalur kertas tersentimeter sebut dalam sentimeter secara penghampiran. Murid diminta menyebutkan panjang jalur kertas tersebut secara lisan.
.
L~
10 20 30 40 50 60
Guru membimbing murid mengukur dalam unit milimeter -I

70 80
Penerapan nilai: Teliti semasa mengukur

I1~eng gabung jalinan:
Panjang jaiur kertas iaiah 67 miiimeter atau 67 mm.
Kerjaya yang melibatkan ukurmengukur Guru meminta murid mengukur beberapa benda lain dalam unit miiimeter, kemudian merekodkannya ke daiam sebuah jaduai.
.
Langkah 2 (8 mm)
Jaduai Benda Getah pemadam:

panjang
Ukuran (mm)
lebar
Kiip kertas Wang syiling 20 sen Wang syiling 50 sen
Alatan: Getah pemadam Kiip kertas Wang syiling 20 sen
syiMurid bekerja daiarn Wang kumpuian yang terdin iing 50 sen daripada empat orang. Penerapan
mlai
Wakil kumpuian me- Bekerjasama laporkan dapatan daiam daripada aktiviti kumpulan pengukuran yang teiah dibuat.
. ..
218
UKURAN PANJANG
Langkah Langkah 3 (6 mm)
Isi Pelajaran Lembaran kerja. Seperti yang dilampirkan.
Aktlviti Guru/Mund Guru mengedarkan lembaran kerja kepada murid. Murid membuat latihan daiam iembaran kerja. Guru membuat rumusan pelajaran.
Catatan Aiatan: Lembaran kerja.
Penutup (4 mm)
Milimeter ialah unit piawai ukuran panjang yang kurang daripada satu
meter.
219
LEMBARAN KERJA MATEMATIK Latihan Asas Nama:

Arahan:
Tahun:
Tarikh:
Tuliskan ukuran garis-garis berikut dalam unit milimeter (mm).
A
/
c~
E\
I
J 1. 2. 3. 4. A B C D E mm mm mm mm mm 6. 7. 8. 9. 10. F G H I J
= = = = =
mm mm
mm
mm mm
5.
220
12
TIMBANGAN BERAT
12.1 Pengenalan Tajuk timbangan berat adalah tajuk baru kepada murid-murid, sama seperti tajuk perpuluhan. Melalui tajuk mi, murid-murid diajar membandingkan sukatan berat seperti lebih berat, kurang berat atau sama berat, menimbang berat dengan menggunakan unit rujukan, dan menimbang berat dalam unit kilogram dan gram. Adalah dianjurkan semasa mengajar tajuk mi, guru menggunakan benda-benda maujud untuk menerangkan sesuatu konsep. 12.2 Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Ada empat kemahiran utama yang perlu dikuasai oleh murid Tahun 4 iaitu: (i) (ii) (iii) (iv) (v) 12.2.1 menyatakan berat dalam kilogram menimbang dalam unit kilogram sahaja menyatakan timbangan berat kepada kilogram yang hampir menyatakan berat dalam unit gram menimbang dalam unit gram Menyatakan berat dalam kilogram
(a) Membandingkan sukatan berat: Iebih berat, kurang berat dan sama berat Konsep yang ingin dijelaskan kepada murid ialah bahawa ada benda yang sama berat dan ada pula yang tidak sama berat. Sediakan benda-benda seperti yang berikut: ketul batu (bersaiz besar dan kecil) bateri lama (bersaiz besar dan kecil) buku (tebal dan nipis) 221
pembaris (panjang dan pendek) pensel (panjang dan pendek) Ben peluang murid berinteraksi dengan benda-benda yang dinyatakan di atas. Bincangkan dengan murid mengenai sifat benda-benda tersebut dan segi saiz, bentuk, warna dan berat. Kemudian minta murid mengambil dua benda dan cuba bandingkan beratnya. Ulangilah aktiviti mi dengan mengunakan benda-benda lain pula. Minta murid sebutkan yang manakah lebih berat, kurang berat, atau sama berat. (b) Menimbang berat dengan menggunakan unit rujukan Konsep yang ingin dijelaskan kepada murid ialah berat sebarang benda boleh dinyatakan dengan menggunakan unit rujukan. Benda-benda yang boleh dijadikan unit rujukan adalah seperti kulit kerang, buah guli, batu-batu kecil, tutup botol, batang ais krim dan lain-lain lagi yang difikirkan sesuai. Benda-benda tersebut mestilah mempunyai saiz yang hampir sama. Untuk menjelaskan kepada murid cara-cara menimbang dengan menggunakan unit rujukan sediakan benda-benda seperti yang berikut: Kulit kerang yang sama saiz atau buah guli Buku teks matematik Buku rampaian Buku teks bahasa Melayu Neraca Dengan menggunakan neraca, minta murid mencari persamaan berat buku teks matematik, buku teks bahasa Melayu, dan buku rampaian dengan kulit kerang atau buah guli. Kemukakan soalan seperti Berapa biji kulit kerang atau buah guli menyamai berat sebuah buku teks matematik? Seterusnya minta murid merekodkan dapatannya ke dalam buku tulis. Dapatan boleh direkodkan dalam bentuk jadual seperti di bawah. Barang Buku teks matematik Buku rampaian Buku teks bahasa Melayu (c) Menimbang berat dalam unit kilogram Kilogram ialah satu unit piawai untuk berat. Simbol untuk kilogram ialah kg. Guru harus mengenalkan jenis-jenis alat timbang yang boleh digunakan untuk menimbang dalam unit kilogram seperti neraca, neraca spring, alat timbang di dapur, dan alat timbang sebenar (dacing piring). Untuk menerangkan unit kilogram kepada murid, sediakan bungkusan pasir 222 Bilangan Unit Kulit Kerang
Buah Gull
TIMBANGAN BERAT
yang beratnya 1 kg, 2 kg dan 3 kg. Minta murid menimbang bungkusan pasir tersebut. Tegaskan kepada mereka supaya memerhatikan pergerakan jarum penunjuk pada alat timbang. Ben peluang kepada murid menimbang benda-benda lain pula seperti buku tulis, buku teks, sekotak kapur, dan lain-lain lagi. Selepas itu, berilah murid lembaran kerja sebagai latihan kepada murid. 12.2.2 Menyatakan timbangan berat kepada kilogram yang hampir
Bagi menyatakan berat sebarang benda yang tidak mempunyai berat yang tepat dalam kilogram, ungkapan-ungkapan seperti lebih daripada, kurang daripada dan hampir kepada boleh digunakan. Contoh: Hampir kepada 3 kilogram Lebih daripada 2 kilogram Kurang daripada 4 kilogram
Minta murid menimbang beberapa benda yang beratnya tidak tepat dalam unit kilogram dan catatkan berat benda-benda tersebut kepada kilogram yang hampir. 12.2.3 Menimbang berat dalam unit gram
Gram ialah unit piawai untuk menimbang berat benda-benda yang ringan. Simbol untuk gram ialah g. Untuk menerangkan konsep gram kepada murid, sediakan benda-benda seperti yang berikut: pensel, pembaris, kapur tulis, wang syiling 10 sen, dan wang syiling 20 sen. Dengan menggunakan alat penimbang sebenar, bimbing murid menimbang alat-alat tersebut. Minta murid merekodkan berat benda-benda yang ditimbang ke dalam buku tulis masing-masing. Contoh: Benda pensel pembaris kapur tulis wang syiling 10 sen wang syiling 20 sen Berat (gram)
12.3 Contoh aktiviti atau permainan Aktiviti: Alatan: Mengembangkan konsep kilogram Bungkusan pasir yang beratnya 1 kg, alat timbang, buku, beg sekolah, bekas air minum dan lain-lain benda yang difikirkan sesuai.
Kaedah: 1. Minta murid memegang bungkusan pasir untuk merasa berat 1 kilogram 223
2.
3. 4. 5.
dengan tangan kanan. Kemudian minta murid memegang satu benda lain yang beratnya juga 1 kilogram dengan tangan kin. Bandingkan berat kedua-dua benda itu. Pilih 5 benda yang beratnya dianggarkan 1 kilogram. Dengan menggunakan benda-benda tersebut, anggarkan pula beratnya daripada yang paling ringan hinggalah kepada yang paling berat. Catatkan dapatan dalam jadual mengikut susunan menaik. Dengan menggunakan alat timbang sebenar, timbang berat benda-benda tadi. Bandingkan dengan dapatan dalam 3. Rekodkan berat sebenar benda-benda tersebut dalam jadual. Tertib Sebenar Berat Sebenar
Tertib Anggaran
224
TIMBANGAN BERAT
12.4 Contoh lembaran kerja LEMBARAN KERJA 1 Nama: Tahun: Tanikh: Arahan: Nyatakan yang mana lebih berat dan tuliskan huruf yang sesuai dalam kotak yang disediakan. 1.
c~
4I~_
A 4. B
E~1D
B 225
LEMBARAN KERJA 2 Nama: Arahan: 1. Tahun: Tarikh: Tuliskan berat benda-benda benikut dalam unit kilogram: 2.
kg 3. 4.
kg
kg 5. 6.
kg
kg 226
kg
TIMBANGAN BERAT
LEMBARAN KERJA 3 Nama: Arahan: 1. Tahun: Tanikh: Nyatakan timbangan berat yang berikut kepada kilogram yang hampir. 2.
3.
4.
5.
6.
227
LEMBARAN KERJA 4 Nama: Anahan: Tahun: Tuliskan berat benda-benda benikut dalam unit gram. 2. 3. Tarikh:
g 4. 5.
g 6.
g 7.
g 228
TIMBANGAN BERAT
LEMBARAN KERJA 5 Nama: Arahan: Contoh: Tahun: Nyatakan dalam kilogram yang hampin. (i) 3 kg 800 g hampir 4 kg (ii) 2 kg 300 g hampir 3 kg Tanikh:
Timbangan
1. 2kg250g
Kilogram yang hampir
2. lkg900g
3. 3kg550g
4. 7kg980g 5. 4kg650g
6. 5kg720g 7.
3kg220g
8. 8kgl3Og
9. 6kglO5g 10. 2kg220g
229
12.5 Contoh persediaan mengajar Tahun: 4 Bilangan murid: Masa: 30 minit Tajuk pelajaran: Timbangan berat Kemahiran: Menyatakan berat dalam unit gram Pengetahuan sedia ada: (i) Murid-murid telah memahami konsep bahawa ada benda yang sama berat dan ada pula yang tidak sama berat. (ii) Murid-murid telah boleh menimbang dalam unit kilogram. (iii) Murid-murid telah boleh menyatakan timbangan berat kepada kilogram yang hampir. Objektif pengajaran: Pada akhir pelajaran murid-murid akan dapat: (i) mengenal dan menamakan unit piawai gram dan simbolnya g. (ii) menyatakan berat dalam unit gram. Alatan: (i) Alat timbang dalam unit kilogram sahaja. (ii) Alat timbang dalam unit gram sahaja. (iii) Beberapa keping duit syiling 5 sen, 10 sen, 20 sen dan 50 sen. Penggabungjalinan: Kemahiran berniaga Penyerapan: Mata pelajaran kemahiran hidup Penerapan nilai: Ketepatan membaca skala pada alat timbang Bersikap jujur apabila menimbang Bekerjasama dalam kumpulan
230
TIMBANGAN BERAT
Langkah
Set Induksi
Isi Pelajaran (1) Menimbang beberapa keping duit syiling dengan menggunakan alat timbang dalam unit kilogram sahaja. (2) Alat timbang khas diperlukan untuk menimbang benda-benda yang ringan.
Aktiyiti Guru/Murid (i) Guru meminta muridmurid menimbang berat beberapa keping syiling dengan menggunakan alat tinibang dalam unit kilogram sahaja. (ii) Guru meminta murid melaporkan dapatan mereka. (i) Guru mengenalkan kepada murid alat timbang dengan unit gram
sahaja. (ii) Murid memerhatikan
Catatan Aiatan: Mat timbang Duit syiling
(5 mm)
Langkah 1 (10 mm)
Gram ialah unit piawai untuk menimbang benda-benda yang ringan. Simbol gram ialah g.
Aiatan: Mat timbang

Duit syiling Penerapan
guru menimbang berat

sekeping duit syiling 10 sen. (iii) Guru membimbing murid membaca jarum penunjuk pada alat timbang.
mlai:
(i) Tepat apabila menimbang (ii) Bersikap jujur apabila menimbang
Mat timbang dengan unit gram sahaja. Langkah 2 (10 mm) Jaduai (i) Murid berlatih menimbang duit-duit syiling 5 sen, 10 sen, 20 sen dan 50 sen dengan menggunakan alat timbang dalam unit gram sahaja. .. . (ii) Murid merekodkan dapatan ke dalam buku tulis masing-masing dalam bentuk jadual. (i) Murid menyiapkan lembaran kerja. (ii) Guru membuat rumusan pelajaran. Penerapan mini: Bekerjasama dalam kumpulan Penggabungjalinan: . Kemahiran berniaga
Wang syiling
5 sen
Berat (gram)
10 sen
20sen 50 sen
Penutup (5 penutup)
(i) Lembaran kerja

dilampirkan. (ii) Rumusan pelajaran: Gram ialah unit piawai yang lebih kecil untuk menimbang benda-benda yang ringan.
231
LEMBARAN KERJA MATEMATIK
Latihan Asas Nama:

Arahan:
Tahun: ikut:
Tarikh:
Lukiskan jarum timbang untuk menunjukkan berat benda-benda ber-
1.
2.
350 g 3. 4.
50 g 5.
6.
325 g 232
410 g
13
MASA DAN WAKTU
13.1 Pengenalan Tajuk Masa dan Waktu merupakan lanjutan daripada tajuk yang sama bagi Tahap I. Dalam Tahap I, murid telah diperkenalkan dengan konsep masa dan menyatakan masa. Mereka juga dibimbing oleh guru menamakan bahagian-bahagian dalam sehari semalam iaitu pagi, tengah han, petang, malam dan tengah malam. Munid juga diperkenalkan dengan muka jam serta fungsi jarum panjang dan jarum pendek. Dalam Tahun 4, murid-munid diajar menentukan tempoh masa dalam saat, minit, jam, dan han. Mereka juga diajar membaca jadual waktu, misalnya jadual waktu sembahyang, jadual waktu perjalanan bas, kereta api atau kapal terbang. Selain itu munid dibimbing membina jadual waktu bagi sesuatu peristiwa serta menyelesaikan masalah yang berkaitan dengan jadual waktu. 13.2 Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Terdapat empat kemahiran utama yang penlu dikuasai oleh, murid Tahun 4 iaitu: (i) (ii) (iii) (iv) 13.2.1 Menentukan tempoh masa: saat, minit, jam dan han. Membaca jadual waktu. Membina jadual waktu. Menyelesaikan masalah yang berkaitan dengan jadual waktu. Menentukan tempoh masa dalam saat, ininit, jam dan han
(a) Membahagikan masa mengikut kegiatan hidup seharian Untuk menerangkan kemahiran mi guru bolehlah menggunakan gambar foto yang menunjukkan kegiatan sehanian. Daripada gambar-gambar tersebut guru meminta murid menyatakan aktiviti harian mengikut susunan yang betul. Kemudian munid dibimbing untuk menceritakan kegiatan tersebut berpandukan susunan gambar. 233
Murid juga boleh diminta menyatakan tempoh masa untuk sesuatu aktiviti yang dilakukan sama ada lama ataupun sekejap. Contoh gambar foto aktiviti yang melibatkan kegiatan seharian adalah seperti yang berikut:
~
c~~1
~
~.
masa bangun
masa pcrgi sekolah
masa berehat
masa tidur
(b) Penggunaan perkataan lama atau sekejap dan cepat atau lambat Penggunaan perkataan lama atau sekejap dan cepat atau lambat penlu digunakan dalam konteks yang betul. Guru perlulah menerangkan kepada munid bahawa dalam kegiatan sehanian ada perkara-perkara yang boleh dilakukan dalam tempoh masa yang lama dan ada pula yang boleh dilakukan dalam masa yang sekejap.
Contoh:
tidur malam (tempoh masa lama) mandi (tempoh masa sekejap) memasak (tempoh masa lama)
Begitulah juga dengan penggunaan istilah cepat atau lambat. (c) Menentukan tempoh masa untuk sesuatu lakuan dengan menggunakan unit sebarangan Minta seorang murid berjalan di sekeliling bilik darjah sambil munid-munid lain bertepuk tangan dan membilang sehingga ia berhenti berjalan. Tepukan murid mestilah sama rentak. Tanya munid-murid berapa tepukan semuanya. 234
MASA DAN WAKTU
Minta seorang munid lagi berlani di sekeliling bilik darjah. Murid-munid lain bertepuk tangan dan membilang sehingga ia berhenti berlari. Tanya murid-murid berapa tepukan semuanya. Bandingkan jumlah tepukan antara aktiviti berjalan dan aktiviti berlari. Tegaskan kepada murid bahawa aktiviti berjalan memerlukan lebih banyak tepukan, atau memerlukan lebih masa. Aktiviti berlani memerlukan sedikit tepukan, atau memerlukan sedikit masa. Ulangi aktiviti di atas dengan menggunakan unit pukulan gendang dan unit ayunan bandul. (d) Menyukat tempoh masa untuk sesuatu lakuan dengan menggunakan jam (i) Saat
Tunjukkan jam yang mempunyai ketiga-tiga jenis jarum iaitu jarum jam, jarum minit dan jarum saat kepada munid. Kesemua jarum mi bergerak mengikut susunan nombor. Murid-munid harus diberitahu bahawa jarum saat ialah jarum yang paling halus dan bergerak dengan cepat. Tempoh masa pergerakannya dan satu nombor ke nombor berikutnya ialah 5 saat. Oleh itu dalam satu pusingan, jarum saat bergerak selama 60 saat. Untuk lebih jelas kaji rajah benikut.
60
235
(ii) Minit Jarum minit adalah jarum yang panjang pada sesuatu jam. Dalam satu pusingan, jarum minit bergerak selama 60 minit. Guru hendaklah menggalakkan murid memberi perhatian terhadap pergerakan jarum minit semasa mereka melihat pusingan jarum saat. Kemudian tegaskan kepada munid bahawa 60 saat
=
I minit
Benitahu kepada murid iaitu jarum minit mengambil masa 5 minit untuk bergerak dan satu nombor ke nombor berikutnya. (iii) Jam Janum jam bergerak dan satu nombon ke nombor yang benikutnya dalam masa 1 jam. Satu jam ialah tempoh satu pusingan janum minit iaitu 60 minit Selepas
=
1 jam
mi guru bolehlah menerangkan kepada munid bahawa

24 jam
=
1 han 1 malam
Dalam 1 han 1 malam jarum jam telah bergerak sebanyak dua kali pusingan. Guru kemudiannya merumuskan sifir masa yang telah dipelajari oleh munid. 60 60 12 24 saat minit jam jam
= = = =
1 1 1 1
minit jam han han 1 malam
(e) Membaca dan menulis waktu hingga minit yang hampir Guru perlu menegaskan kepada murid bahawa masa dan waktu membawa pengertian yang benlainan. Masa ialah waktu yang panjang bagi sesuatu penkara. Waktu ialah suatu ketika atau detik yang tertentu. Perkataan pukul membawa makna yang sama dengan waktu. Dengan menggunakan jam yang sebenar, tunjukkan kepada munid muka sebuah jam. Bimbing munid menyebutkan waktu yang ditunjukkan oleh jam tersebut. Misalnya: pukul 10.15.
236
MASA DAN WAKTU
Minta murid memerhatikan kedudukan jarum jam (selepas nombor 10). Minta pula murid memerhatikan kedudukan jarum minit (sebanis dengan nombor 3). Bacaannya ialah pukul sepuluh lima belas minit. Cara menuliskan waktunya ialah pukul 10.15. Ulangi aktiviti mi dengan menunjukkan waktu yang lain pula. (1) a.m. dan p.m. Apabila disebut sesuatu waktu, kenap kali kita keliru sama ada waktu itu siang atau malam. Misalnya, pukul 4.00 boleh membawa makna pukul 4.00 pagi ataupun pukul 4.00 petang. Kekeliruan mi boleh diatasi dengan mengenalkan kepada murid simbol a.m. dan p.m. Simbol mi berasal danipda bahasa Latin. Simbol a.m. atau antimeridian bermakna sebelum tengah han. Masa antara 12.00 tengah malam hingga 12.00 tengah han menggunakan simbol a.m. Simbol p.m. atau post meridian bermakna selepas tengah han. Masa antara pukul 12.00 tengah han hingga pukul 12.00 tengah malam menggunakan simbol p.m. Selepas mi guru bolehlah membenikan latihan lisan mengenai penggunaan a.m. dan p.m. agar mereka mahir menggunakannya. Contoh: Pukul Pukul Pukul Pukul 7.45 a.m. ialah pukul 9.30 a.m. ialah pukul 11.50 p.m. ialah pukul 7.45 p.m. ialah pukul
(g) Menunjukkan dan menyatakan tempoh masa antara dua waktu Guru harus memastikan bahawa munid faham akan makna ayat Dan pukul hingga pukul dengan baik. Sediakan dua muka jam, satu jam menunjukkan dan bila dan satu jam lagi menunjukkan hingga bila masanya. Minta munid membeni perhatian kepada jarum jam sahaja dahulu. Contoh: Dan Hingga
Pukul 10.00
Pukul 12.00 237
Tegaskan kepada munid bahawa tempoh masa dan pukul 10.00 hingga pukul 12.00 ialah 2 jam. Ulangi aktiviti di atas dengan contoh-contoh lain sehingga murid benar-benar faham. mi kemudiannya diikuti dengan membeni contoh mencani tempoh masa yang melibatkan minit sahaja. Contok: Dan Hingga
Pukul 12.00
Pukul 12.10
Minta munid memberi penhatian kepada jarum jam dan jarum minit. Tanyakan munid jarum manakah yang keihatan bengerak. Minta mund sebutkan benapa lamakah tempoh masa dan pukul 12.00 hingga pukul 12.10. Berilah beberapa contoh lagi supaya munid faham. Selepas mi guru bolehlah mengemukakan contoh mencani tempoh masa yang melibatkan jam dan minit. Contoh: Dani Hingga
Pukul 1.10 13.2.2 Membaca dan membina jadual waktu
Pukul 4.15
Tunjukkan beberapa jadual waktu kepada murid misalnya jadual waktu sembahyang, jadual nancangan televisyen dan radio, jadual waktu perjalanan bas, jadual waktu perjalanan kereta api, jadual waktu perjalanan kapal terbang dan jadual waktu sekolah. Bincangkan kegunaan jadual waktu tersebut dengan murid. Tanyakan munid di manakah jadual waktu tersebut boleh didapati. Kemudian tumpukan perbincangan kepada mana-mana satu daripada jadual waktu di atas. 238
MASA DAN WAKTU
Contoh 1: Jadual waktu sembahyang SUBUH SYURUK ZUHUR MAGHRIB ISYAK 5.50 7.08 1.13 4.21 8.27
Dengan berpandukan jadual waktu sembahyang di atas, minta murid menjawab soalan benikut: (i) (ii) (iii) (iv) Pukul berapakah Pukul berapakah Pukul berapakah Berapa lamakah Maghrib? (v) Berapa lamakah Subuh? waktu sembahyang Asar? waktu sembahyang Maghnib? waktu sembahyang Zuhur? tempoh masa antana waktu sembahyang Asar dengan tempoh masa antana waktu sembahyang Isyak dengan
Contoh 2: Jadual waktu olahraga 9.00 pagi

9.10 pagi 9.20 pagi
: : : : : : : :
Lan 100 m (L) Lan 100 m (P) Lompat Pagar 100 m (L) Lompat Pagar 100 m (P) Lompat Jauh Akhir (L) Lompat Jauh Akhir (P) Lan 200 m (L) Lan 200 m (P)
9.30 pagi 9.40 pagi 9.50 pagi 10.00 pagi 10.10 pagi
Dengan berpandukan jadual olahraga, minta murid menjawab soalan berikut: (i) (ii) (iii) (iv) Pukul berapakah pertandingan Lompat Pagan 100 m (L) akan bermula? Pukul berapakah pertandingan Lompat Jauh Akhin (L) akan bermula? Apakah pertandingan yang akan benlangsung pada pukul 9.50 pagi? Benapa lamakah tempoh masa antara pertandingan Lan 100 m (L) dengan pertandingan Lan 200 m (P)? 239
(v) Berapa lamakah tempoh masa antara pentandingan Lompat Jauh Akhir (P) (P) dengan pertandingan Lan 200 m (P)? Setelah munid memahami cara membaca jadual waktu, guru bolehlah memhimbing munid membina jadual waktu. Misalnya, jadual waktu Han Penyampaian Hadiah, jadual waktu Han Sukan Sekolah, jadual waktu Pertandingan Kuiz Matematik, dan lain-lain lagi. 13.2.3 Menyelesaikan masalah yang berkaitan dengan jadual waktu Untuk mengukuhkan lagi kefahaman munid mengenai masa dan waktu, guru bolehlah membimbing murid menyelesaikan masalah yang melibatkan masa dan waktu. Guru penlu membantu munid memahami kehendak sesuatu masalah. Rangkai kata seperti pukul berapa, dan benapa lama yang terdapat dalam sesuatu masalah penlu difahami dengan jelas oleh murid. mi akan memudahkan lagi murid menyelesaikan masalah tersebut. Contoh: Mengikut jadual waktu kelas, pada han Rabu, Aminah akan belajan mata pelajanan kemahinan hidup dan pukul 9.05 pagi hingga pukul 10.15 pagi. Berapa lamakah Aminah belajan mata pelajanan kemahiran hidup pada han itu?
Untuk menyelesaikan masalah di atas, minta murid melukiskan dua muka jam yang menunjukkan pukul 9.05 pagi dan pukul 10.15 pagi. Cara mi dapat membantu murid melihat kedudukan jarum jam dan jarum minit, dan setenusnya menyelesaikan masalah tersebut. 13.3 Contoh aktiviti atau permainan Aktiviti 1: Mengembangkan kemahiran membaca waktu Bahan: Jam (1 jam untuk 3 orang munid)
Arahan Guru: (1) Tunjukkan pukul 12.00. Tunjukkan pula pukul 12.30. Pukul 12.10. Pukul 12.20. Tunjukkan pukul 10 minit sebelum pukul 1.00. (2) Tunjukkan waktu anda tidur malam? Tunjukkan waktu ,nda pengi ke sekolah? Tunjukkan waktu anda mengulang kaji pelajaran sekolal%? Aktiviti 2: Menyatakan masa Bahan: 3 muka jam buatan sendiri
Arahan guru: (1) Tunjukkan muka jam yang pentama, yang mempunyai jarum jam sahaja. Bacakan kedudukan janum jam itu. 240
MASA DAN WAKTU
Contoh:
Kedudukan jarum jam: 7 (2) Tunjukkan muka jam yang kedua, yang mempunyai jarum minit sahaja. Bacakan kedudukan janum minit itu. Contoli:
151
(10
[35
I~j
f(25 I
Kedudukan jarum minit: 55 (3) Cantumkan masa pada (1) dan (2). Tunjukkan muka jam yang ketiga, yang mempunyai janum jam dan jarum minit. Contoh:
(4) Tuliskan masanya. Contoh: Pukul 7.55 (5) Ulangi aktiviti dengan waktu yang lain pula. 241
13.4 Contoh lembaran kerja LEMBARAN KERJA 1 Nama: Arahan: Tuliskan waktunya. 1. Tahun: 2. Tanikh:
3.
4.
5.
6.
7.
8.
242
MASA DAN WAKTU
LEMBARAN KERJA 2 Nama: Arahan: 1. ijam 2. 2jam 3. 4jam 4. 6jam 5. 7jam 6. 10 jam 7. 10 jam 8. Sjam 9. 4jam 10. 2jam Tarikh: Tahun: Tukarkan tempoh masa yang berikut kepada minit. 15 minit 30 minit 25 minit 10 minit 35 minit 5 minit 45 minit 30 minit 20 minit 5 minit
=
_______________________
minit minit minit minit minit minit minit minit minit minit
____________________
____________________
____________________
_______________________
_______________________
_______________________
____________________
____________________
243
LEMBARAN KERJA 3 Nama: Arahan: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Tahun: Tukarkan tempoh masa yang benikut kepada saat.
=
____________________
Tanikh:
1 minit 10 saat 2 minit 10 saat 3 minit 50 saat 4 minit 20 saat 4 minit 15 saat 9 minit 10 saat 9 minit 50 saat
saat saat saat saat saat saat saat saat saat saat
____________________
_____________________
_____________________
____________________
_____________________
_____________________
8. 10 minit 20 saat 9. 10 minit 40 saat 10. 10 minit 30 saat
____________________
____________________
_____________________
244
MASA DAN WAKTU
LEMBARAN KERJA 4
Nama: Arahan: Tunjukkan waktunya. 1.
3.
5.
7.
0 0 0 0 0 0 0
Tahun: 2.
0
Tankh:
Pukul 2.15
Pukul 9.20
4.
Pukul 11.30
Pukul 3.18
6.
Pukul 8.42
Pukul 7.08
8.
Pukul 6.10
Pukul 5.25 245
LEMBARAN KERJA 5 Nama: Arahan: Tahun: Lengkapkan jadual benikut: Tempoh masa 1 jam 5 jam 2 jam 10 minit Tarikh: Waktu akhir 8.45 pagi 7.30 malam 10.30 pagi 10.00 pagi 2.15 pagi
Waktu mula 7.45 pagi 4.20 petang 5.20 pagi 6.35 pagi 10 pagi 1.15 petang
3 jam 10 minit
246
MASA DAN WAKTU
13.5 Contoh persediaan mengajar Tahun: Bilangan mund: Umur purata: Masa: Tajuk: Kemahiran: 4 40 10 tahun 30 minit Masa dan waktu Membina jadual waktu
Pengetahuan sedia ada: (i) Munid telah boleh membaca dan menulis waktu hingga minit yang hampir. (ii) Murid telah boleh menentukan tempoh masa dalam saat, minit, jam, dan han. Objektif pengajaran: Pada akhir pelajaran munid dapat: (i) mengenal bebenapa jenis jadual waktu senta mengetahui akan kegunaannya. (ii) membaca jadual waktu. Alatan:~ Jadual rancangan televisyen Jadual waktu kelas Jadual waktu perjalanan bas Jadual waktu perjalanan kereta api Jadual waktu sembahyang Lembaran kerja Penggabungjalinan: Mengembangkan kemahiran berfikir Penyerapan ilmu: Penerapan nilai: Ilmu pengetahuan am Menghargai waktu Menepati masa
247
Isi Pelajaran Jenis-jenis jadual waktu (i) Jadual waktu kelas (ii) Jadual rancangan televisyen
dan radio
Aktiviti Guru/Murid Guru mengenalkan beberapa jadual waktu kepada munid
Catatan Alatan: Jenis-jenis jadual waktu
(iii) Jadual waktu perjalanan bas/kereta api/kapal terbang (iv) Jadual waktu sembahyang Langkah 1 (8 mm)
Jadual Rancangan TV 1.45 tengah han : Intisari Rancangan 2.00 petang Tayangan Gambar Hindi 4.30 petang : Square Leopard 5.00 petang Wild Guess 5.30 petang : Berita 6.00 petang Drama Swasta 7.00 petang Berita Mandarin 7.30 petang Rencana Luar Negen 8.00 malam Berita Perdana 8.30 malam S Cerekarama 11.30 malam : Tayangan Larut Malam 11.00 malam Berita Akhir 1.30 pagi Penutup Soalan:
Guru menyoal murid tempat jadual waktu tersebut biasa dijumpai dan kegunaannya Guru mengemukakan Alatan: soalan kepada munid Jadual berdasarkan jadual rancangan rancangan televisyen televisyen
yang dilekatkan di
papan tulis. Murid mencuba menjawab soalan guru.
(i) Di manakah anda biasa melihat jadual begini? (ii) Puku berapakah rancangan
televisyen benmula?
(iii) Apakah kegunaan jadual (iv) Pukul berapakah drama swasta bermula? Langkah 2 (8 mm) WAKTU SEMBAHYANG
lEGFR~ Pl8l5fl 8~ Sfl,h 48,11 8I.,!,g S. 8,,..,rn O 5.I.,,u 50004
mi?
Guru meminta munid memerhatikan jadual waktu sembahyang yang ditampal di pa
1
70808
8500 ~86H0r0
sv~o
8.28 8.29 8.30 8.28 8.29 8 29 827 8,28 827 825 823
t I
.
Cll,h,k H.Ul~8 8.18,8,8 Sa.,. N S(MOhI,45 MEIAIIA
550 552 552 590 5.92 5 50 550 5,51 550 49 5.48
1.16 II? 1.88 1.10 ~ 1.16 I 14 1,86 1.84 8,84 1.82
422 422 4,21 421 4.23 4 21 421 4.23 423 421 419
7.18 7.19 7,19 7.19 7.20 7.18 718 7.88 7.88 7.17 7.84
Murid mencuba menjawab soalan guru.

.
248
MASA DAN WAKTU
Langkah
Isi Pelajaran Soalan:
Aktiviti Guru/Murid
Catatan
(i) Pukul berpakah waktu Subuh di Negeri Sembilan? (ii) Pukul berapakah waktu Isyak di Kuala Selangor? (iii) Pukul berapakah waktu Maghrib di Gombak?
(iv) Antara Negeri Sembilan dan

Melaka, negeri mana lebih
awal masuk waktu Subuh? Langkah 3 (8 mm)

Penutup (2 mm)
.
Lembaran kerja dilampirkan.
Murid membuat latihan bertulis

Berbincang dengan murid cara menghargai masa dan menepati waktu Murid menyerahkan lembaran kerja kepada
Alatan: Lembaran
kerja
Penerapan nilai (i) Menghargai waktu
(ii) Menepati masa
(i) Cepat datang ke sekolah
(ii) Tidak membuang masa
guru.
249
LEMBARAN KERJA MATEMATIK Latihan Asas Nama: Arahan: Tahun: Tanikh: Dengan menggunakan jadual waktu kelas, jawab soalan berikut:
JADUAL WAKTU KELAS 4 MAWAR Masa Isnin Selasa 7.45 Perhimpunafl Mate. P.J.K. Agama P.J.K. 8.15 B.M. B.M. English Agama Mate. 8.45 B.M. B.M. 9.15 Mate. English 10.15 Mate. English Mate. Mate. 10.35 English 11.35 Seni 12.0512.35 Seni Agama
Alam & Manusia Agama Mate.

Agama
Rabu
Khamis
Juniaat
Alam & Manusia B.M. English B.M.
Muzik-Muzik English
-
Ko-Kurikulum
Catatan: BM P.J.K. Mate. Eng.
Bahasa Melayu Pendidikan Jasmani dan Kesihatan Matematik

English
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Pada pukul berapa pelajaran bahasa Inggenis diajar pada hani Rabu? Nyatakan han paling sedikit pelajaran diajar? Sebutkan mata pelajanan yang diajar tiap-tiap han? Berapa lama masa pelajaran seni dalam seminggu? Benapa lama masa pelajaran matematik dalam seminggu? Han apakah perhimpunan diadakan? Pukul benapakah waktu sekolah bermula tiap-tiap han?
250
14
RUANG
14.1 Pengenalan Tajuk ruang mula diperkenalkan kepada murid mulai Tahun 4. Pada umumnya, murid sudah biasa melihat berbagai-bagai bentuk geometri dalam kehidupan seharian seperti segitiga, segiempat, heksagon, bulatan, dan poligon. Apabila guru mengajar tajuk mi perhatian murid hendaklah ditwnpukan kepada bentuk-bentuk benda yang terdapat di sekeliling mereka. Benda-benda seperti papan tulis, penyangkut baju, bola, kotak, tin susu, alas meja, kon aiskrim dan sebagainya adalah berbentuk geometri. Oleh itu, untuk mengajar tajuk mi dengan lebih berkesan penggunaan benda-benda maujud amatlah digalakkan. 14.2 Pendekatan pengajaran dan pembelajaran Berikut adalah kemahiran-kemahiran mengenai tajuk ruang yang perlu dikuasai oleh murid Tahun 4 iaitu: Menamakan bentuk: segiempat sama, segiempat tepat, segitiga sama kaki, segitiga sama sisi, dan bulatan; (ii) Menamakan ciri-ciri mudah bentuk: segiempat sama, segiempat tepat, segitiga sama sisi, segitiga kaki sama dan bulatan. (iii) Menamakan bongkah: kuboid, piramid tapak segiempat sama dan piramid tapak segiempat tepat, sfera, silinder, dan kon. (iv) Menamakan ciri-ciri mudah bongkah: kubus, kuboid, piramid tapak segiempat sama, piramid tapak segiempat tepat, sfera, silinder dan kon. (1)
14.2.1
Menamakan bentuk
Tunjukkan sekeping carta yang mengandungi rajah potongan-potongan bentuk kepada murid. 251
Contoh:
HOO~ 00
cf0;0
Tumpukan perhatian murid kepada sisi bentuk-bentuk tersebut. Tegaskan kepada murid bahawa potongan-potongan bentuk boleh dikelaskan berdasarkan bentuk sisi potongan tersebut iaitu: (i) melengkung (ii) lurus (iii) melengkung dan lurus
sisi melengkung
sisi melengkung dan lurus
sisi lurus
Seterusnya guru bolehlah mengenalkan nama potongan-potongan bentuk yang telah ditunjukkan kepada murid. Dengan merujuk carta yang sama, minta seorang murid 252
RUANG
menunjukkan beberapa bentuk bersisi empat kepada rakan kelas. Tegaskan kepada murid bahawa bentuk yang bersisi empat dinamakan segiempat. Dengan cara yang sama, minta seorang lagi murid menunjukkan pula potongan-potongan bentuk yang bersisi tiga. Tegaskan bahawa bentuk yang bersisi tiga dinamakan segitiga. Minta murid mencari perbezaan antara segiempat dan segitiga. Apabila murid telah faham beza antara segiempat dan segitiga, tumpukan pula perhatian murid kepada potongan yang berbentuk bulat. Bentuk yang begini disebut bulatan. 14.2.2 Menamakan ciii mudah bagi bentuk
Sediakan potongan-potongan bentuk segitiga, segiempat dan bulatan. Ben peluang murid memegang potongan-potongan bentuk tersebut. Minta murid mengasingkan potongan bentuk itu mengikut kumpulan. Kemudian minta mereka mengkaji ciii bentuk-bentuk tersebut dan segi bentuk sisi, bilangan sisi, bilangan bucu dan bilangan sudut. Seterusnya bimbing murid untuk membuat kesimpulan tentang ciiiciri bentuk segitiga, segiempat, dan bulatan. Contoh: Segitiga (i) Semua segitiga mempunyai 3 sisi, 3 sudut, dan 3 bucu.
bucu
-sisi bucu
(ii) Segitiga sama kaki mempunyai (a) 3 sisi; 2 daripada sisi itu sama panjang. (b) 3 sudut; 2 daripada sudut itu sama besar.
sisi
sudut
(iii) Segitiga sama sisi mempunyai (a) 3 sisi yang sama panjang, (b) 3 sudut yang sama besar,
sudut
253
Segiempat (i) Semua segiempat mempunyai 4 sisi, 4 sudut, dan 4 bucu
sisi
L
(ii) Segiempat tepat mempunyai (a) dua pasang sisi yang sama panjang (b) empat sudut yang sama besar, dan tiap-tiap satu sudut itu adalah sudut tepat
sudut
Sisi
(iii) Segiempat sama mempunyai (a) semua sisi sama panjang (b) semua sudut bersudut tepat
sudut
Bulatan
(i) Berbentuk bulat dan bersisi melengkung. (ii) Garisan di sekeliling bulatan disebut perimeter. (iii) Tiap-tiap bulatan mempunyai pusat. 254
RUANG
(iv) (v)
Ganisan dan pusat ke sebarang titik di atas perimeter disebut jejari. Garisan yang melalui pusat di mana kedua-dua hujungnya berada di atas perimeter disebut diameter. Menamakan bongkah
14.2.3
Sediakan benda-benda yang mempunyai bentuk bongkah seperti buku, kotak tisu, kon aiskrim, kotak mancis, tin susu, tin biskut, bateni, him, dadu, tudung saji, bola pingpong, dan bola tenis. Jika benda-benda yang mempunyai bentuk bongkah sukar didapati, misalnya bongkah benbentuk piramid, maka guru boleh menggunakan model piramid. Ben peluang murid benintenaksi dengan benda-benda tensebut. Minta munid mengumpulkan benda-benda tersebut mengikut bentuk yang serupa. Kemudian guru boleh mengenalkan nama bongkah-bongkah tensebut. Bongkah berbentuk kubus Kotak tisu dadu Bongkah berbentuk kuboid Buku Kotak mancis Tin biskut Bongkah berbentuk kon Kon aiskrim Tudung saji Bongkah berbentuk sunder Bateni Lilin Tin susu Bongkah berbentuk sfera Bola pingpong Bola tenis Bongkah berbentuk piramid Model piramid
14.2.4
Menamakan ciri-ciri mudah bongkah
(a) Menamakan cini-ciri bagi bongkah mengikut bilangan permukaan Kaedah yang paling sesuai untuk mengajar tajuk mi ialah dengan memberi peluang kepada murid mengkaji bongkah-bongkah yang disediakan. Sediakan benda-benda berbentuk kuboid, kubus, silinder, kon, sfera, piramid tapak segiempat sama, dan piramid tapak segiempat tepat untuk dikaji. Bahagikan munid kepada beberapa 255
kumpulan kecil dan minta meneka berbincang untuk menentukan bilangan permukaan yang terdapat pada bongkah berkenaan. Kemudian minta mereka melengkapkan jadual sepenti yang berikut:
Bongkah
Bilangan Pennukaan Bulat
Bilangan Bilangan Bilangan Permukaan Permukaan Permukaan Segiempat Tepat Segiempat Sama Segitiga
Kubus Kuboid Silinder Kon Spera Piramid tapak Segiempat tepat Piramid tapak
Segiempat sama
(b) Mengkelaskan bongkah mengikut ciri bentuk permukaan
Sediakan bongkah-bongkah seperti kubus, kuboid, silinder, kon, sfera dan piramid. Minta munid mengkaji bongkah-bongkah tersebut. Catatkan hasil kajian dalam jadual seperti yang berikut:
Permukaan Segiempat Tepat Permukaan Segiempat Sama
Bongkah
Permukaan Bulat
Permukaan Segitiga
Kubus Kuboid Sfera Kon

Silinder
Piramid tapak segiempat tepat Piramid tapak

segiempat sama
256
RUANG
14.3 Contoh aktiviti atau permainan
Aktiviti: Bahan: Kaedah:
Membina corak daripada bentuk-bentuk. Potongan-potongan bentuk, kertas warna, dan gam.
(1) Minta munid memilih satu jenis potongan bentuk. (2) Dengan menggunakan kertas warna, minta murid membuat beberapa keping potongan bentuk yang serupa berdasarkan pilihan di atas tadi. (3) Bina corak dengan menggunakan bentuk-bentuk yang serupa. Contol,:
(4) Bina corak dengan menggunakan bentuk-bentuk yang tidak serupa. Contok:
VVV V A
(5) Pamerkan corak-corak yang menarik kepada kelas.
257
14.4 Contoh lembaran kerja
LEMBARAN KERJA 1 Nama: Tahun: Anahan: Kelaskan bentuk-bentuk berikut:
Tanikh:
o
B
~D]
LI
RUANG
LEMBARAN KERJA 2 Nama: Arahan: Tahun: Namakan bentuk-bentuk yang berikut: Tarikh:
0 F
J K
F
D
\M1~~
259
LEMBARAN KERJA 3 Nama: Arahan: Tahun: Namakan bongkah-bongkah di bawah: Tarikh:
260
RUANG
LEMBARAN KERJA 4 Nama: Tahun: Anahan: Warnakan (i) segiempat sama dengan warna hijau (ii) segiempat tepat dengan warna merah (iii) segitiga sama sisi dengan warna oren (iv) segitiga sama kaki dengan wanna biru (v) buhatan dengan warna kuning Tarikh:
c~D
y~
261
14.5 Contoh persediaan mengajar
Tahun: 4 Umur purata: 10 tahun Masa: 30 minit Bilangan murid: 40 orang Mata pelajaran: Matematik Tajuk: Ruang Kemahiran: Menamakan bentuk Pengetahuan Sedia Ada: Munid-murid telah (i) pernah melihat bentuk-bentuk di sekelihing mereka (ii) pernah menggunakan berbagai-bagai bentuk dalam aktiviti bermain misahnya, bola, kotak, batang aiskrim dan lain-lain. Objektif pengajaran: Di akhir pelajanan murid dapat mengkelaskan potonganpotongan bentuk berdasankan bentuk dan bilangan sisi secara lisan dan bentuhis. Alat bantu mengajar: Carta Penggabungjalinan: Kemahiran mewarna Penyerapan: Mata pelajaran pendidikan seni Penerapan nilai: Bekerjasama dalam kumpulan.
262
RUANG
hi Pelajaran Carta
Aktiviti Guru/Murid 1. Guru menampalkan carta
Catatan Alatan:
Kad manila
c~:~ a:;;.v~
/J\~
c ~/
Soajan (i) Kelompokkan benda yang mempunyai ciri-cini yang sama Langkah I (10 mm)
Jadual
.
yang mengandungi garnbar benda yang bersisi lurus, melengkung, dan melengkung dan lurus. Munid meneiti gambar tersebut. 2. Guru menyoal murid mengenai gambar tersebut. Murid menjawab soalan. Guru meminta munid Penerapan melengkapkan jadual nilai: yang disediakan ber- Bekeijadasarkan gambar sama dalam dalani carta. kumpuhan
Murid melengkapkan jadual yang dibeni kepada tiap-tiap kumpulan.
Bersisi Bersisi Lurus Melengkung
Mgkung d~n L~
Langkah H (a)
(6 mm)
I layang.layang, pembanis, sampul

surat
Segiempat: misalnya
Guru menerangkan kepada munid nama bentuk-bentuk yang terdapat dalam carta. Munid mendengar penerangan guru.
Alatan: Kad potongan bentuk
(b)
Segitiga: misalnya roti sandwic, penyangkut baju
(c)
Bulatan: misalnya wang 5 sen
263
Langkah
hi Pelajaran
Aktivitl Guru\Murid
Guru memberi latih-
Catatan
Langkah III (6 nun)
Lembaran kerja dilainpirkan
an bertulis kepada murid. Murid membuat latihan dalam buku tulis.
Penutup
(3 mm)
Rumusan: Benda-benda di sekeiling kita menggunakan asas geometni
(1) Guru mengarahkan murid

mengumpulkan
kertas kerja. (2) Guru membuat runiusan pelajaran.
264
RUANG
LEMBARAN KERJA MATEMATIK
Latihan Asas
Nama: Anahan: Bentuk Tahun: Lengkapkan jadual berikut: Nama Benda
Tarikh:
2. 3. 4. 5.
1. 2. 3. 4. 5.
1. 2. 3. 4. 5.
265
BIBLIOGRAFI
Bolster, L.C. et. a!., 1978. Mathematics Around Us. California: Scott, Foresman & Company. Centre for Curriculum Development 1978. Growth in Mathematics. New York: Harcout Brace Jovanovich. Eicholz, R.E., ODaffer, PG., dan Fleenor C,R. 1979. Mathematics in Our World. California: Addison-Wesley Publishing Company. Eravelly, F. 1980. Panduan Matematik Moden Darjah 4. Kuala Lumpur: Penerbit Fajar Bakti Sdn. Bhd. Fehr, H.F. & Phillips, J.M. 1972. Teaching Modern Mathematics in The Elementary School. California: Addison Wesley Publishing. Fennel, F.M. 1981. Elementary Mathematics Diagnosis and Correction Kit. New York: The Centre for Applied Research in Education, Inc. Kementerian Pendidikan Malaysia 1985. Buku Panduan Khas Matematik. Kurikulum Baru Sekolah Rendah Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Kementerian Pendidikan Malaysia 1989. Istilah Matematik KBSM. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Kementerian Pelajaran Malaysia 1977. Panduan Mengajar Hisab Darjah 4. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Laidlaw Mathematics. Teachers Edition. Book 7 1987. Illinois: Laidlaw Brothers, Publishers. Mohamad Kbairuddi b Yahya 1987. Matematik 4. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Paling, D. 1982. Teaching Mathematics in Primary Schools. Oxford University Press. Swetz, F.J. & Liew, S.T. 1988. Pengajaran Matematik KBSR. Petaling Jaya: Penerbit Fajar Bakti Sdn. Bhd. Troutman, A.P. & Lichtenberg, BK. 1982. Mathematics: A Good Beginning Edisi Kedua. California: Cole Publishing Company. Kementerian Pendidikan Malaysia 1983. Sukatan Pelajaran Sekolah Rendah: Matematik. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Kementenan Pendidikan Malaysia 1993. Sukatan Pelajaran Sekolah Rendah: Matematik. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
267
INDEKS
Alat tiinbang, 2 Ayat matematik, 176 Bahagi, 157, 212 Bahagi sama banyak, 156 Baki, 155, 167, 168, 171, 175 Bentuk, 222, 251, 257 Bentuk cerakinan, 116 Bentuk lazhn, 177 Berat, 221, 222, 224 Bil, 186 Bongkah, 255, 260 Bulatan, 251, 253, 263 Darab, 151, 212 Dekak-dekak, 15 Dna digit, 153, 155 Desimeter, 207 Dekameter, 209 Fakta asas, 2, 173 tolak, 100 tambah, 84 darab, 136 Ganis nombor, 18, 33, 55, 57, 59 Gram, 207, 221, 223, 228, 230, 231 Han, 233, 236 Hasil danab, 141, 151, 152 Hasil bahagi, 153, 172 Hektometer, 207 Jam, 233, 236, 238 Jarumjam, 235, 236, 237, 238, 240, 241 Jarum minit, 235, 237, 238, 240, 241 Jarum saat, 235
Jarum timbang, 231, 232 Jaruni panjang, 233 Janum pendek, 233 ma! beli, 190 Jumlah, 151, 152, 192 Kad masalah, 176 Kesulitanmengajan, 16, 121, 149 Ketepatan, 230 Kilogram, 221, 223, 231, 237, 239, Kilometer, 207 Kina bil, 186 Kit matematik, 2 Kon, 251, 255, 256 Kuantiti, 193199 Kuboid, 251, 255, 256 Kubus, 251, 255, 256 Kurang benat, 221 Lebar, 210 Lebih berat, 221 Liter, 207 Lurus, 252, 263 Masa, 2, 233, 240 Masalah harian, 181 Melengkung, 252, 263 Membilang, 234, 235 Menambah, 175, 191, 211 Mencongak, 174 Mendarab, 151, 191, 211 Menguinpul semula, 76, 153 Menolak, 175, 191, 211 Meter, 207 Milimeter, 207 Minit, 233, 236, 237, 238, 247 Muka jam, 2, 233
269
PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN MATEMATIK Neraca, 2, 222 Nombor, 1, 729 Objektifpengajaran, 67, 90, 115, 144 Operasi bercampur, 173 Panjang, 210 Papan angka pecahan, 32 Pecahan, 30-50 setara, 30, 31 wajar, 30 termudah, 36 Pembahagian, 151, 153, 154, 191, 211 Pembelajaran kerjasama, 110 Pendaraban, 124151 Pengayaan, 2, 28, 50, 72, 119 Penggabungjalinan, 5, 28, 50, 72, 119 Pengukuran, 151, 152 Penguraian nombor, 154 Pengurangan, 98123 Penambahan, 7497 Penilaian, 5 Penolakan, 151 Penyekatan, 151, 152 Penyerapan ihnu, 5, 46, 57, 90, 115, 144 Perpuluhan, 5173, 186, 221 pecahan persepuluh, 51 persepuluh, 52 Persediaan mengajar nombor hingga 10 000, 2529 penambahan, 9095 pendaraban, 144150 pengurangan, 115123 perpuluhan, 6773 Piramid, 251, 255 Poligon, 251 Pusat, 254, 255 Rekod prestasi, 6 Rekod profil, 6 Rumah puluh, 168 Rumah ratus, 167 Rumah ribu, 167 Rumah sa, 168 Ruang, 251 Rugi, 186 Saat, 233, 236, 247 Sama berat, 221 Saiz, 222 Satu digit, 153, 174 Segiempat, 251, 253 Segiempat tepat, 251, 256 Segitiga, 251, 252, 263 Segitiga sama kaki ,251, 256 Segitiga sama sisi, 251, 256 Sen, 211 Senggatan, 208 Sentimeter, 207 Sfera, 251, 255, 256 Silinder, 251, 255, 256 Sistem metrik, 207 Songsangan pendaraban, 151 Sudut, 254 Sudut tepat, 254 Syiling, 186, 230, 231 Tambah, 173, 211 Tambang, 192 Tebal, 221 Tengah han, 233, 237 Tempoh, 233, 234, 238, 239, 246 Timbangan berat, 221, 230 Tinggi, 210 Tolak, 173, 211 Unit rujukan, 222 Untung, 186 Waktu, 233, 237, 240, 249 Waktu akhir, 246 Waktu mula, 246 Wang kertas, 186
270

Buku Panduan P&P

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Buku Panduan P&P

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PENGAJARAN DAN PEMBEIAJARAN MATEMA11K Kurikulum Bersepadu Sekolah Rendah

PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN MATEMATIK Kurikulum Bersepadu Sekolah Rendah

Perpustakaan Negara Malaysia

Prakata Matematik Kurikulum Baru Sekolah Rendah

Kandungan sukatan pelajaran Peruntukan masa dan sebaran waktu KBSR

Nombor hingga 10 000

PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN MATEMATIK

4.2 4.3 4.4

Kesulitan ketika menjalani operasi penambahan

Operasi bercampur 9.1

9.2 9.3 9.4 9.5

173 176 177 181

Timbangan berat 12.1 Pengenalan

223 225 230

233 233 244) 242 247

251 251 257 258 262 267 269

Buku Pengajaran dan Pembelajaran Matematik untuk Sekolah Rendah Buku 4

latihan bertulis untuk mengukuhkan lagi kefahaman murid.

MAIMUNAH HJ. MD. DAUD NORAINI IDRIS ix

PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN MATEMATIK

MATEMATIK KURIKULUM BARU SEKOLAH RENDAH

PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN MATEMATIK

MATEMATIK KURIKULUM BARU SEKOLAH RENDAH

PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN MATEMATIK

PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN MATEMATIK

satu ribu 1000 8

NOMBOR HINGGA 10 000

1 ribu + 1000 (10 ratus)

1 ribu 1 ratus 1100 (11 ratus) seribu seratus 9

PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN MATEMATIK

PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN MATEMATIK

Seribu 1000 (b)

Seribu satu 1001

E~E~ Seribu 1000 + Dua 2 Senibu dua 1002

PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN MATEMATIK

empat empat empat empat empat empat

ribu ribu ribu ribu ribu ribu

NOMBOR HINGGA 10 000

PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN MATEMATIK

(ii) Nombor 9999 apabila ditambah 1 menjadi 10 000.

NOMBOR HINGGA 10 000

1 ribu 2 ratus 5 puluh 5 sa 1000+200+50+5

Kemukakan seberapa banyak contoh kepada murid. 17

PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN MATEMATIK

NOMBOR HINGQA 10 000

PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN MATEMATIK

Aktiviti 2 Bahan Arahan guru

Aktiviti 3 Bahan Arahan 1 (a)

ratus ribu puluh sa

PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN MATEMATIK

303 333 3003 3330

111 1001 1011

101 1100 1010 11

8088 800 8001

8008 8888 80 8800

NOMBOR HINGGA 10000

Bundarkan kepada Pulub yang Hampir

Bundarkan kepada Ratus yang Hampir

PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN MATEMATIK

LEMBARAN KERJA 3 Nama:________________ Tajuk: Perkataan nombor. Tahun: 4 Tarikh:

NOMBOR HINGGA 10 000

Tahun: 4 Perkataan nombor

Selasa Rabu Khamis Jumaat Sabtu Ahad