BAB 1 : PENGENALAN

Sumber bahan pengajaran dan pembelajaran ialah apa-apa sahaja alat atau bahan yang berperanan dan bertugas untuk membantu guru-guru supaya dapat menyampaikan isi pelajaran supaya pelajar dapat memperolehi pengetahuan, kemahiran, sikap dan nilai berdasarkan objektif kurikulum. Alat-alat atau bahan-bahan ini dapat membantu guru dengan menyokong penyampaian pelajaran. Terdapat beberapa jenis sumber atau alat yang boleh membantu dalam pengajaran guru. Jenisjenis alat tersebut ialah bahan bercetak,bahan teknologi maklumat dan bahan maujud.

Semua sumber P&P yang digunakan ini mempunyai beberapa tujuan selain daripada menyampaikan isi pelajaran sahaja. Antara tujuan tersebut ialah untuk merangsang deria rangsangan murid-murid, kefahaman dan interpretasi maklumat kepada murid-murid, pengekalan minat dan tumpuan melalui pelbagai media, peningkatan daya ingatan, kemahiran berfikir, peningkatan moti asi, peningkatan kreati iti, keseronokan dalam pembelajaran, kemahiran interpersonal dan intrapersonal dan akhir sekali kemahiran psikomotor.

!uru-guru perlu tahu menggunakan sumber ini mengikut kesesuian murid-murid dari segi tajuk,objektif, dan isi pelajaran. Selain itu aspek tahap kebolehan dan perkembangan kognitif pelajar juga harus diambil perhatian oleh guru. Sumber pengajaran yang digunakan juga harus menepati keperluan murid iaitu dari segi mutunya iaitu sesuai dengan mesej, tahan lasak serta tidak mudah rosak. Penghasilan sumber ini harus dapat menarik minat dan perhatian pelajar. "ni adalah bertujuan supaya dapat merangsang dan memoti asikan pelajar untuk memberi lebih perhatian

kepada proses pengajaran tersebut sekaligus menjadikan proses pembelajaran menjadi lebih efektif serta berkesan.

JENIS-JENIS SUMBER

1.1

JENIS-JENIS SUMBER

Terdapat beberapa jenis sumber atau alat bantu pengajaran dan pembelajaran yang boleh digunakan untuk membantu guru dalam proses pembelajaran. #alam tugasan ini jenis-jenis sumber pengajaran dan pembelajaran yang terlibat ialah bahan bercetak, bahan teknologi maklumat dan bahan maujud. Semua jenis-jenis bahan ini mempunyai ciri-ciri yang berbe$a tetapi akan mencapai hasil yang sama iaitu untuk memastikan murid-murid memahami isi-isi pelajaran serta mencapai objektif pembelajaran. %elalui sumber-sumber yang sedia ada mahupun yang direkacipta

mengikut kreati iti sendiri, guru perlu peka dalam memilih sumber P&P yang hendak digunakan dalam proses pembelajaran. Terdapat banyak sumbersumber yang boleh digunakan oleh guru-guru yang mengajar. Antara bahanbahan yang boleh digunakan ialah buku teks, buku rujukan, buku latihan dan lampiran nota. &ebanyakan sumber ini biasa digunakan oleh guru-guru di sekolah. 'ntuk memberi kelainan atau penambahan yang lebih menarik kepada
3

proses P&P, guru boleh menggunakan alat audio isual contohnya ()#, peta, komputer, gambar rajah dan tele isyen. %enerusi penggunaan bahan-bahan ini, murid-murid akan lebih tertarik untuk melihat serta mendengar apa yang hendak disampaikan oleh guru dan secara tidak langsung murid dapat memberikan tumpuan dengan sepenuhnya kepada guru. #engan cara ini juga, objektif yang hendak dicapai akan menjadi lebih mudah untuk dilaksanakan dan hasilnya akan lebih memuaskan serta memberi manfaat kepada kedua belah pihak iaitu murid-murid dan guru itu sendiri.

1.2

BAHAN BERCETAK

*ahan bercetak boleh didefinisikan sebagai bahan yangmempunyai tulisan dan +ujud secara fi$ikal. *ahan ini boleh disentuh dan boleh dibaca secara terus. )iri penting pada bahan bercetak ialah ianya mestilah dihasilkan melalui cetakan dan bukan hasil daripada tulisan tangan mana-mana indi idu. *ahan bercetak meliputi buku, majalah, jurnal, ensiklopedia, surat khabar, kad katalog, kamus, buku teks dan sebagainya yang dihasilkan secara bercetak. *ahan bercetak seperti ini banyak disimpan di pusat sumber atau di perpustakaan ataupun di arkib. Semuanya dihasilkan oleh penulis-penulis atau pereka-pereka yang mahir dan terkenal di bidang masing-masing. Sumber pengajaran dan pembelajaran ini telah digunakan secara meluas oleh guru-guru di sekolah sejak beberapa lama kerana kelebihan yang terdapat pada bahan ini. *ahan ini murah dan senang didapati di mana-mana. Selain itu ia adalah bahan yang kekal dan mudah dirujuk pada bila-bila masa.
4

&elebihannya yang lain ialah ia mudah alih dan mudah diakses yang menyebabkan ia menjadi sumber pengajaran dan pembelajaran yang terkenal dan selalu digunakan. ,amun begitu terdapat beberapa kelemahan yang ada pada bahan bercetak ini. &ebiasaaannya bahan bercetak selalu didapati dalam bentuk buku yang tebal contohnya buku teks. Jadi ia sukar untuk diba+a kerana berat. "a juga tidak boleh disunting dan akan menjadi masalah apabila berlakunya peredaran $aman di mana isi kandungan buku tersebut menjadi ketinggalan dan tidak terkini. "ni kerana buku-buku selalunya perlu disunting terlebih dahulu kemudian dicetak seterusnya diedar di mana ia mengambil masa yang agak lama untuk mengikut peredaran $aman.

1.3

BAHAN TEKNOLOGI MAKLUMAT

*ahan

teknologi

maklumat

merupakan

sumber

pengajaran

dan

pembelajaran yang semestinya mendapat perhatian daripada murid-murid. Teknologi %aklumat -"nformation Technology. ataupun "T adalah teknologi dunia yang terkini dan dapat memberi banyak manfaat jika digunakan secara betul. Penggunaan sumber ini perlulah dikendalikan oleh guru yang berkemahiran kerana pengguanaan "T secara terancang dan bersesuaian dapat meningkatkan kecekapan proses dan keberkesanan P&P itu. *agi guru yang menggunakan sumber P&P ini, mereka boleh

menggunakan portal pendidikan, internet dan intranet, rangkaian (A, dan akhir sekali ialah multimedia. &omputer adalah alat atau bahan utama yang perlu digunakan oleh guru untuk menyampaikan isi pelajaran dalam proses P&P. Pada masa kini guru-guru sudah mempunyai kemudahan kerana terdapat perisianperisian yang percuma disediakan oleh kerajaan di mana isi perisian tersebut
5

bertepatan dengan sukatan pelajaran yang sedia ada. *anyak kelebihan bahan ini di mana jika ia digunakan secara betul jadi guru perlu selalu memantau pergerakan murid-murid semasa proses P&P sedang berlangsung. &elebihan bahan ini ialah murid-murid cepat mudah faham kerana mereka akan tertarik dengan grafik yang ada pada bahan ini di mana secara tidak langsung telah menarik perhatian mereka. Selain itu murid-murid mudah untuk mengulangkaji apa yang telah dipelajari dan guru juga mudah untuk membuat suntingan sekiranya guru mendapati terdapat perubahan yang perlu dibuat. Secara keseluruhannya penggunaan bahan teknologi maklumat ini adalah banyak kelebihannya berbanding kelemahan yang ada dan dengan bimbingan daripada guru. /alaubagaimanapun tidak dinafikan kelemahan yang mungkin timbul tetapi ia akan dapat diatasi dengan mudah sekiranya pengisian yang menarik daripada guru dihasilkan. 1.4 BAHAN MAUJUD

Sumber pengajaran dan pembelajaran bahan maujud adalah merupakan bahan konkrit atau bahan sebenar yang boleh disentuh dan dipegang. *ahan maujud ini juga adalah nyata yang ada di lingkungan alam, baik digunakan dalam keadaan hidup ataupun yang sudah dia+etkan. )ontoh bahan maujud bukan sahaja tergolong dalam sumber P&P sahaja malah kota atau bangunan yang kekal serta alam persekitaran juga boleh dikatakan sebagai bahan maujud. %anakala dari segi sumber P&P pula bahan-bahan yang mungkin terlibat ialah alat komputer, 01P, alat tulis dan perkakas sains. *ahan maujud terbahagi pula kepada 2 jenis iaitu realia asli, realia a+et dan spesimen. 3ealia asli terbahagi kepada dua iaitu bahan yang hidup dan bahan bukan hidup. *ahan yang pertama ialah bahan hidup yang sebenar dalam dunia realiti dan masih hidup contohnya cacing tanah. %anakala bahan bukan hidup pula ialah seperti jentera ataupun bangunan. 3ealia a+et pula mestilah
6

berasal daripada benda hidup yang kemudiannya dia+et dan disimpan di dalam bendalir kimia. Jenis bahan maujud yang ketiga ialah spesimen. Spesimen ialah sample atau contoh hidupan yang dapat me+akili kumpulan hidup-hidupan tertentu yang mempunyai sifat-sifat atau ciri-ciri yang la$imnya terdapat pada kumpulan hidup tersebut. &ebiasaanya spesimen selalu didapati dalam bentuk bahan a+etan. )ontoh bahan hidup yang boleh dijadikan spesimen ialah daun-daun. Aplikasi penggunaan bahan maujud boleh menggunakan situasi, gambaran atau kenyataan sebenar. %urid akan didedahkan dengan pengalaman sebenar di mana melibatkan pengalaman sedia ada mereka dan juga merangsang penggunaan deria penglihatan, pendengaran, rasa, sentuhan dan bauan murid-murid.

BAB 2 :

TUJUAN PENGGUNAAN SUMBER PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

2.1

RANGSANGAN

#alam tubuh manusia terdapat beberapa jenis deria yang bertindak untuk mengesan rangsangan daripada persekitaran. Antara deria rangsangan yang terlibat ialah deria penglihatan , pendengaran, sentuhan, bauan dan rasa.
8

&elima-lima deria rasa ini perlulah dipupuk penggunaannya kepada murid-murid melalui akti iti atau proses pembelajaran dalam Pendidikan Si ik dan &e+arganegaraan. Sumber pengajaran dan pembelajaran yang digunakan bertujuan untuk melatih murid-murid supaya dapat menggunakan kelima-lima deria yang sedia ada ini. #alam menggunakan sumber atau bahan bantu pengajaran, semua deria ini dapat dilatih contohnya bagi deria penglihatan dan pendengaran, sumber pengajaran dan pembelajaran yang boleh digunakan dari aspek Pendidikan Si ik dan &e+arganegaraan ialah dengan menggunakan tayangan ideo. *erdasarkan huraian sukatan pelajaran Pendidikan Si ik dan &e+arganegaraan tahun 4, tema &enali *udaya %alaysia, guru boleh menunjukkan tayangan ideo tentang negeri-negeri di %alaysia untuk merangsang deria penglihatan dan pendengaran murid-murid. %urid-murid dengan secara tidak langsung akan tertarik dan berminat untuk melihat dan mendengar apa yang ditayangkan dalam ideo yang disediakan.

#alam tema yang sama iaitu &enali *udaya %alaysia, deria sentuhan dapat dilatih penggunaannya melalui cara guru menggunakan bahan maujud contohnya baju-baju tradisional. %anakala dari segi bauan dan rasa pula, guru boleh memba+a makanan yang beraneka jenis mengikut asal kaum-kaum yang ada di %alaysia. )ontoh bagi kaum %elayu, terdapat kuih-muih seperti cucur keria, cekodok dan lain-lain. *agi kaum india terdapat kuih maruku dan bagi kaum cina pula guru boleh memba+a kuih bulan. Semua makanan ini akan merangsang deria bau dan rangsangan deria rasa pula akan menyusul selepas guru bahagikan semua makanan tersebut antara mereka.

2.2

KEFAHAMAN DAN INTERPRETASI MAKLUMAT

Tujuan kedua penggunaan sumber P&P pula ialah untuk meningkatkan kefahaman murid-murid dalam sesuatu pembelajaran. Tidak dinafikan +alaupun tanpa penggunaan sumber P&P dalam sesuatu proses pembelajaran, muridmurid masih boleh memahami mesej yang ingin disampaikan oleh guru. Tetapi dengan pengguanaan sumber P&P yang sesuai, kefahaman murid-murid akan dapat ditingkatkan dengan lebih cepat berbanding tanpa menggunakan sebarang sumber P&P. "ni kerana, murid-murid atau kanak-kanak khususnya lebih cenderung dan mudah terangsang apabila melihat dan mendengar sesuatu yang berkaitan dengan alam persekitaran mereka.

%enurut teori kognitif yang disokong oleh Atkinson, %c)lelland dan *runer, kejayaan dan kegagalan seseorang indi idu adalah bergantung kepada kefahaman terhadap sesuatu institusi dan keperibadiannya. "ni bermakna penggunaan sumber P&P juga adalah penting di mana kefahaman seseorang itu bergantung kepada sesuatu intstitusi tersebut. #alam hal ini, sumber P&P akan bertindak sebagai institusi yang bertanggungja+ab untuk mencapai kefahaman murid-murid.

#i samping kefahaman yang diterima oleh murid-murid, mereka boleh melakukan interpretasi maklumat di mana mereka akan bertukar-tukar maklumat yang diperolehi sesama mereka. #engan kata lain setelah murid-murid memahami sesuatu pelajaran, mereka boleh mengadakan perbincangan untuk menja+ab sebarang persoalan yang mungkin timbul dalam diri masing-masing. Jadi dengan cara ini juga dapat meningkatkan lagi kefahaman mereka di dalam sesuatu subjek itu. #i samping itu murid-murid akan dapat mengukuhkan lagi kefahaman di mana mungkin terdapat maklumat yang tidak sampai kepada mereka semasa proses pembelajaran berlangsung, mereka akan mendapat penambahan maklumat tersebut daripada rakan-rakan diskusi mereka. 2.3 PENGEKALAN MINAT DAN TUMPUAN MELALUI PELBAGAI MEDIA
10

%enurut Teori &ecerdasan Pelbagai oleh 1o+ard !ardner, setiap indi idu mempunyai 5 jenis kecerdasan dan kesemua jenis kecerdasan itu boleh digunakan untuk murid-murid belajar menyesuaikan diri dengan pelbagai jenis sumber P&P yang ada. Tujuan seterusnya penggunaan sumber P&P ialah untuk mengekalkan minat murid-murid terhadap sesuatu subjek dan juga untuk menarik tumpuan mereka melalui pelbagai jenis sumber P&P.

%inat murid-murid terhadap sesuatu subjek itu terutamanya bagi subjek Pendidikan Si ik dan &e+arganegaraan boleh dipupuk sekiranya guru mengaplikasikan cara pengunaan sumber P&P dengan betul. !uru perlu tahu kunci untuk menarik minat semua murid-murid. #engan cara mempelbagaikan penggunaan sumber P&P juga dapat membantu dalam hal ini. Tumpuan muridmurid dalam proses P&P juga adalah penting dan untuk mencapai objektif ini guru perlu memainkan peranan dengan mengadakan komunikasi dua hala bagi menjadikan murid lebih aktif dari segi penglibatan semasa dalam kelas.

)ontohnya bagi tema 1idup *ersama #i Sekolah dan %asyarakat, dalam subjek Pendidikan Si ik dan &e+arganegaraan Tahun 6, guru boleh menyediakan sumber P&P yang menarik di kelas untuk tujuan pembelajaran. Selain itu untuk menambahkan lagi minat murid-murid guru juga boleh memba+a murid-murid untuk menyertai akti iti kejiranan atau khidmat masyarakat seperti rumah terbuka, gotong-royong, sukaneka, riadah di ka+asan setempat. #ari situ akan timbul suasana yang berlainan dalam proses P&P di samping murid-murid akan didedahkan dengan cara hidup bermasyarakat yang positif. Setelah minat mereka disemai dalam semua akti iti yang diadakan, guru bertanggungja+ab untuk mengekalkan minat mereka itu dengan sentiasa memaklumkan mereka dengan perkembangan akti iti khidmat mereka kepada masyarakat di mana akan timbul perasaan mereka dihargai atas usaha yang telah dilakukan.
11

2.4

PENINGKATAN DAYA INGATAN

%elalui pengetahuan sedia ada pada murid-murid, penggunaan sumber P&P dapat meningkatkan lagi daya ingatan mereka terhadap sesuatu perkara yang terdapat dalam subjek ini. #aya ingatan murid-murid boleh ditingkatkan dengan guru memberikan maklumat baru melalui penggunaan sumber P&P yang sesuai. Penambahan sebarang maklumat yang baru akan menyebabkan peningkatan daya ingatan mereka kepada sesuatu perkara. Perkara ini boleh dibuktikan melalui teori konstrukti isme yang disokong oleh 7on !lassefel, Piaget dan 7ygotsky di mana mereka menyatakan "lmu pengetahuan terbina hasil penglibatan aktif indi idu yang menghubungkait maklumat baru dengan pengalaman sedia ada.

0leh itu guru yang mengajar seharusnya peka kepada keperluan muridmurid dengan mengetahui tentang latar belakang atau maklumat yang perlu. !uru perlu menggunakan sumber P&P dengan sebaik mungkin di mana selari dengan pengetahuan dan minat murid-murid.

#alam Pendidikan Si ik dan &e+arganegaraan, contoh penggunaan sumber P&P yang sesuai yang boleh diambil bagi tema Sayangi &eluarga ialah guru menggunakan surat khabar iaitu bahan bercetak dan menceritakan tentang organisasi kekeluargaan di mana sudah sedia ada dalam pengetahuan muridmurid. &emudian guru mendedahkan isu kepincangan dalam sesebuah keluarga di mana ia merupakan maklumat baru kepada murid-murid. &emudian perbincangan dilakukan dan di sini main peranan boleh diaplikasikan di mana murid-murid diminta untuk main peranan sebagai anggota keluarga yang bermasalah dan seterusnya mengatasi konflik tersebut. %urid-murid akan mengaitkan pengetahuan sedia ada mereka untuk menyelesaikan masalah itu
12

dan secara tidak langsung peningkatan daya ingatan murid-murid tentang tanggungja+ab mereka dalam hubungan kekeluargaan akan berlaku. 2.5 KEMAHIRAN BERFIKIR

&emahiran berfikir adalah sesuatu yang amat penting bagi murid-murid. "ni kerana kemahiran ini sangat diperlukan untuk murid-murid melakukan analisis, mencari maklumat, banding be$a, pengkelasan, menjana idea, membuat inferens serta mengumpul maklumat dan banyak lagi perkara yang lain semasa penglibatan mereka dalam proses pengajaran dan pembelajaran. Semasa proses P&P dijalankan, penggunaan sumber P&P dapat membantu murid-murid untuk menajamkan lagi kemahiran berfikir mereka. "ni kerana terdapat sumber P&P yang memerlukan murid-murid untuk membuat analisis dan seterusnya melakukan pengkelasan di mana semua ini memerlukan kemahiran berfikir yang baik.

)ontoh penggunaan sumber P&P yang memerlukan kemahiran berfikir daripada murid-murid ialah dengan penggunaan bahan teknologi maklumat di mana bagi tema %alaysia ,egaraku, guru menggunakan paparan tentang organisasi menteri-menteri dalam kabinet kerajaan %alaysia. &emudian muridmurid akan diminta untuk mengenal pasti semua peranan dan tanggungja+ab menteri-menteri yang dipaparkan. &emahiran berfikir ini memerlukan muridmurid menjalankan proses pengkelasan di mana mereka perlu mengetahui tentang peranan setiap menteri-menteri dan menyusunnya semula mengikut pangkat yang tertinggi sehingga ke ba+ah sehingga membentuk sebuah carta organisasi.

!uru yang cemerlang tidak bergantung sepenuhnya kepada sumber P&P. Jadi untuk memberikan murid-murid kesan pembelajaran yang maksima, guru
13

boleh membuat penilaian dengan mengadakan soal ja+ab untuk menguji sejauh mana kefahaman dan daya ingatan murid-murid tentang apa yang telah dipelajari. Secara tidak langsung guru dapat mengetahui sama ada objektif kelas pada hari itu telah tercapai ataupun tidak. 2.6 PENINGKATAN MOTI ASI

#i

dalam

setiap

kelas

yang

diadakan

murid-murid

perlu

untuk

memusatkan perhatian mereka kepada apa yang diajar oleh guru. Tetapi untuk mengekalkan perhatian sepenuhnya adalah susah untuk dilakukan oleh muridmurid. "ni adalah disebabkan oleh keinginan murid-murid untuk menghadiri suatu proses pembelajaran itu yang semakin pudar. Jadi moti asi adalah perkara yang diperlukan untuk mengekalkan perhatian murid-murid terhadap pelajaran. Terdapat beberapa sebab yang mungkin menyebabkan murid-murid kurang keinginan untuk belajar. %ungkin kerana kaedah pembelajaran yang digunakan adalah sama dan murid-murid menjadi bosan atau mungkin juga kaedah pembelajaran yang digunakan adalah tidak kreatif dan tidak dapat menarik perhatian mereka.

Jadi langkah penyelesaiannya ialah dengan menggunakan sumber P&P yang sesuai dengan tahap "8 murid-murid dan disertakan dengan pengelolaan oleh guru secara kreatif supaya murid-murid mempunyai moti asi sama ada melalui cara ekstrinsik mahupun instrinsik. Pengelolaan yang baik oleh guru terbukti dapat memberikan moti asi kepada murid-murid. %elalui tema terakhir dalam Pendidikan Si ik dan &e+arganegaraan tahun 9 iaitu Sedia 1adapi )abaran, guru boleh menaikkan moti asi melalui akti iti P&P dengan cara memberi kata-kata semangat kepada mereka. Penggunaan sumber P&P yang boleh digunakan ialah bahan bercetak di mana murid-murid sendiri yang menghasilkan bahan tersebut. )ontoh bahan bercetak yang boleh dihasilkan ialah buku panduan bertemakan :!aya 1idup Sihat;. #engan cara ini murid14

murid bukan sahaja mendapat pengetahuan serta maklumat yang perlu tentang isu-isu gejala sosial di negara kita, malah mereka akan lebih sedar dan akan berusaha untuk menjauhi gejala tersebut. %ereka akan mendapat moti asi untuk terus meneladani contoh yang baik di mana ia akan sedikit sebanyak dapat mempengaruhi rakan-rakan mereka yang lain. 2.! PENINGKATAN KREATI ITI

%eningkatkan daya kreati iti murid-murid adalah merupakan salah satu tujuan penggunaan sumber P&P di sekolah. "ni kerana kreati iti merupakan salah satu kemahiran halus yang boleh digilap untuk menjadikan murid-murid lebih berfikir ke arah mencipta perkara baru yang lebih bernas serta menarik. Proses pembelajaran yang memerlukan daya kreati iti daripada murid-murid perlulah diadakan bagi melatih daya kreati iti mereka yang sedia ada.

Terdapat pelbagai akti iti yang boleh dianjurkan oleh guru di mana akti iti tersebut boleh menguji sejauh mana daya kreati iti yang ada pada murid-murid. Selain itu guru juga boleh meningkatkan lagi daya kreati iti murid-murid dengan menggunakan sumber P&P yang sesuai. )ontoh yang boleh diberikan ialah dalam tema %alaysia ,egaraku di mana bahan yang boleh digunakan ialah bahan maujud. &onsep penggabungjalinan juga boleh diaplikasikan oleh guru di mana dengan masih menggunakan tema yang sama, guru boleh menggunakan bahan teknologi maklumat, contohnya tayangan ideo untuk memberi pendedahan kepada murid-murid tentang kelebihan dan keunikan tanah tumpah darah mereka sendiri.

#i sini dengan secara tidak langsung murid-murid akan menerima input yang baru dan idea-idea baru akan mula timbul dalam kotak fikiran mereka hasil daripada pendedahan yang diterima. &emudian melalui penggunaan bahan
15

maujud guru boleh menguji daya kreati i murid-murid dengan mengadakan akti iti melukis poster. #aya kreati iti murid-murid boleh dikesan melalui ideaidea yang dicurahkan ke atas kertas lukisan mereka. !uru juga dari masa ke semasa perlu juga memantau akti iti murid-murid bagi melihat perkembangan mereka dan memberi sedikit tunjuk ajar untuk perkara-perkara yang perlu.

2."

KESERONOKAN DALAM PEMBELAJARAN

Setiap murid-murid merupakan kanak-kanak yang tidak akan lengkap tanpa melakukan perkara yang boleh mendatangkan keseronokan kepada diri mereka. "ni adalah merupakan keperluan asas bagi setiap kanak-kanak yang normal. Jadi guru perlu mengambil berat tentang hal ini dan untuk proses pembelajaran yang berkesan guru perlu mendapat perhatian daripada muridmurid terlebih dahulu.

&eseronokan dalam pembelajaran boleh dicipta oleh guru untuk mengekalkan perhatian murid-murid supaya mereka mendapat isi pelajaran yang hendak disampaikan. %enurut sukatan pelajaran dalam Pendididikan Si ik dan &e+arganegaraaan, berdasarkan tema &enali *udaya %alaysia, guru boleh mengubahsuai cara penyampaian pembelajaran dengan menggunakan bahan maujud. Permainan perlulah direkacipta bagi menimbulkan suasana yang seronok di dalam kelas kerana murid-murid mudah terangsang dengan akti iti permainan. )ontoh yang boleh diberi ialah permainan :dart;. Akan terdapat satu papan dart berbentuk bulatan di mana terdapat skor bagi pemain yang membaling panah dart tersebut. Setiap bulatan mempunyai skor yang tertentu dan jika murid-murid memanah mengenai mana-mana skor, murid tersebut perlu menja+ab soalan yang terdapat di sebalik skor yang diperolehinya. %arkah akan
16

dikira berdasarkan skor yang diperolehi hanya jika ja+apan yang diberi adalah betul.

Permainan ini adalah pengubahsuaian yang dilakukan untuk disesuaikan dengan proses pembelajaran di mana dapat menyampaikan isi pelajaran yang berkaitan tema yang dipilih. Soalan-soalan yang dipilih untuk diletakkan di sebalik skor perlulah menepati aras yang telah dipilih dan bersesuaian dengan tahap murid-murid. Permainan ini boleh dikatakan sebagai kui$ tetapi dalam cara yang berbe$a yang lebih menarik perhatian murid-murid. 2.# KEMAHIRAN INTERPERSONAL DAN INTRAPERSONAL

&emahiran interpersonal menurut pencetus Teori &ecerdasan Pelbagai iaitu 1o+ard !ardner ialah kebolehan memahami perasaan, moti asi, tabiat serta hasrat orang lain dan kebolehan bertindak secara berkesan kepada orang lain. &emahiran ini memerlukan seseorang indi idu itu mampu berkomunikasi dengan baik di kalangan masyarakat yang berada di persekitaran. #alam konteks ini murid-murid mampu berkomunikasi dengan baik sesama murid dan murid mampu juga berkomunikasi dengan baik kepada guru. &emahiran intrapersonal pula didefinisikan oleh 1o+ard !ardner sebagai kebolehan memahami diri sendiri dari segi kekuatan, kelemahan , hasrat dan kehendak. &ebolehan menangani perasaan, menga+al kemarahan dan kesedihan diri serta kebolehan membantu diri lebih berdisplin , beradab dan bersopan. &emahiran ini lebih memberikan tumpuan dari segi dalaman diri indi idu tersebut. #alam konteks pembelajaran, murid-murid mempunyai kebolehan untuk menangani sebarang masalah peribadi mereka serta dapat menumpukan perhatian sepenuhnya terhadap pembelajaran.

17

Sumber P&P mempunyai pelbagai jenis di mana tidak dinafikan mampu menerapkan nilai-nilai murni serta dapat melatih kemahiran interpersonal dan intrapersonal murid-murid. !erak kerja kumpulan adalah contoh akti iti yang dapat mengasah kedua-dua kemahiran interpersonal dan kemahiran intrapersonal murid-murid. )ontoh yang boleh diberikan ialah akti iti melukis poster di mana ia melibatkan bahan maujud. Akti iti seperti ini memerlukan kerjasama daripada murid-murid dan secara umumnya guru boleh melatih kemahiran interpersonal manakala kemahiran intrapersonal pula dapat dilatih dengan melihat sejauh mana penglibatan seseorang murid itu dalam akti iti yang diadakan.

2.1$

KEMAHIRAN PSIKOMOTOR &emahiran psikomotor merupakan kemahiran pergerakan di mana

memerlukan murid-murid menggunakan semua anggota badan mereka untuk melakukan kerja. Terdapat banyak jenis pergerakan psikomotor tetapi adalah bergantung kepada guru untuk melatih mana-mana kemahiran psikomotor kepada murid-murid dengan menggunakan sumber P&P. )ontoh yang boleh diambil dalam Pendidikan Si ik dan

&e+arganegaraan, ialah daripada tema 1idup *ersama #i Sekolah #an %asyarakat di mana akti iti yang boleh dijalankan ialah akti iti gotong-royong samada di sekolah ataupun di ka+asan setempat. #i samping murid-murid menaburkan khidmat mereka, mereka dapat juga menjaga kesihatan mereka dengan melakukan akti iti yang melibatkan otot badan dan otot kar adiaskular. Akti iti-akti iti lain yang boleh menjadi pilihan untuk dilaksanakan ialah sukaneka, riadah dan rumah terbuka. Akti iti di dalam kelas juga boleh diadakan untuk melatih kemahiran psikomotor murid-murid. %elalui tema &enali *udaya %alaysia, guru boelh mengadakan akti iti seni tari mengikut budaya kaum di %alaysia. Seni tari
18

melibatkan banyak pergerakan yang unik dan secara tidak langsung kemahiran psikomotor dapat dilatih. #i sini penggabungjalinan juga dapat dilakukan dengan menggabungkan seni mu$ik semasa akti iti seni tari dijalankan. !uru perlu memantau akti iti murid-murid dan banyak memberi tunjuk ajar kepada mereka tentang perkara-perkara baru yang masih lagi asing bagi murid-murid. Akti iti ini memerlukan latihan yang kerap untuk memastikan murid-murid dapat mencapai objektif pembelajaran serta menepati tujuan penggunaan sumber P&P yag telah digunakan.

3.5

DAPATAN KAJIAN

#ari kajian yang telah dijalankan disekolah selama seminggu pada <= hingga >< 0gos >??@. &umpulan kami terdiri daripada 9 orang iaitu 3afidah binti Shapei, %uhd. %ursyid bin Aulkefli, %ohd. Amir bin 'din, #e ishree aBp 7elayutham, Suhail bin Shaharudin dan Akmal 1afee$ bin Ayob telah menjalankan kajian di beberapa buah sekolah yang berasingan. Setakat ini terdapat 6 buah sekolah yang berlainan yang menjadi tempat kajian kumpulan kami di tiga buah negeri yang berlainan. Antaranya ialah negeri Pulau Pinang, negeri &elantan dan negeri Selangor. *erikut adalah hasil dapatan kajian yang telah dapat kumpulan kami kumpul dapat kumpul tentang kajian kepenggunaan sumber atau bahan pengajaran di antara sekolah-sekolah yang telah kami jalankan kajian. 3.5.1 S%&'()* K%+),-.)), B/&01 G)2+03 #i sekolah ini, terdapat tiga orang guru Pendidikan Si ik dan &e+arganegaraan yang telah ditemu bual mengenai penggunaan sumber pengajaran di sekolah untuk mata pelajaran Pendidikan Si ik dan &e+arganegaraan. #i sekolah berkenaan, guru-guru digalakkan untuk
19

menggunakan

bahan

bantu

mengajar

semasa

pengajaran

dan

pembelajaran di dalam bilik darjah. #isamping itu, daripada temu bual yang telah dijalankan ke atas guru-guru di sekolah itu guru-guru tidak berminat menggunakan sumber pengajaran jenis teknologi maklumat. 1al ini kerana, terdapat beberapa kekangan yang guru-guru hadapi apabila ingin menggunakannya semasa sesi pengajaran dan pembelajaran. Antara yang dinyatakan adalah kekangan masa yang amat ketara kerana untuk menggunakan sumber bahan teknologi maklumat melibatkan penggunaan computer riba dan ()#. Cang menjadi masalah kepada guru-guru ialah untuk memasang dan menggunakan ()# tersebut yang akan mengambil masa yang lama terutama bagi guru-guru yang tidak cekap menggunakan peralatan teknologi seperti itu. 3.5.2. S%&'()* K%+),-.)), B/&01 G%(/-'3 Sekolah kedua yang telah kami jalankan kajian ialah di Sekolah &ebangsaan *ukit !elugor, !elugor, Pulau Pinang. Sekolah ini merupakan antara sekolah yang lama ditubuhkan sejak $aman pemerintahan *ritish lagi. &emudian, sekolah ini ditukarkan daripada sekolah "nggeris kepada sekolah kebangsaan. #i sekolah ini, terdapat 2 orang guru yang dipertanggungja+abkan untuk mengajar mata pelajaran Pendidikan Si ik dan &e+arganegaraan. Sebagaimana yang telah kita sedia maklum, sumber pengajaran amat penting dalam proses pembelajaran murid-murid. #an di sekolah ini sumber pengajaran yang kerap kali digunakan adalah jenis yang bercetak. 0leh itu, guru-guru di sekolah ini amat mementingkan tentang penggunaan sumber pengajaran kerana ianya memudahkan penerangan guru-guru dan ianya juga senang untuk difahami oleh murid-murid semasa guru mengajar. %engikut temu ramah yang telah kami lakukan berikutan kajian kepenggunaan sumber pengajaran di sekolah tersebut, guru-guru terbabit memberikan respon yang baik dan memberi kerjasama yang sepenuhnya kepada kami. #an perkara yang penting yang kami
20

dapat hasil temu ramah dengan guru-guru daripada temu ramah kami sepanjang kajian ialah penggunaan sumber pengajaran penting dalam apa juga mata pelajaran seperti yang telah dinyatakan seperti di atas. Akan tetapi, penggunaan sumber pengajaran tersebut perlulah mengikut kesesuaian topik dan tahap murid-murid dalam proses penghasilan bahan bantu mengajar yang juga dikira sebagai nasihat oleh guru-guru tersebut kepada kami bakal-bakal guru masa hadapan.

3.5.3 S%&'()* K%+),-.)), S/,-)0 G%(/-'3

Sekolah &ebangsaan Sungai !elugor merupakan sekolah rendah kebangsaan yang tertua di %alaysia. Sekolah ini terletak berhadapan dengan padang besar 'ni ersiti Sains %alaysia. 0leh itu, sekolah ini menjadi sekolah contoh di negeri Pulau Pinang dan mendapat kelebihan dari pelbagai aspek oleh Jabatan Pendidikan ,egeri. &ami amat berbesar hati kerana berpeluang membuat kajian lapangan di salah sebuah sekolah yang elit di negeri ini. Sekolah ini sangat mementingkan akademik muridmuridnya selain kokurikulum. #i sekolah ini terdapat banyak pencapaian akademik yang cemerlang yang dapat kami lihat. 0leh itu, sangat mudah apabila kajian yang kami laksanakan ini berkenaan sumber pengajaran yang digunakan di sekolah tersebut kerana sekolah tersebut sangat lengkap dengan berbagai-bagai kemudahan pengajaran. #an dari temu bual yang kami jalankan kepada guru-guru,
21

penggunaan sumber pengajaran amat dititik beratkan di sekolah tersebut. Selain itu, guru-guru Pendidikan Si ik dan &e+arganegaraan sekolah tersebut lebih menekankan sumber pengajaran teknologi maklumat kerana ianya lebih menarik dan murid-murid menyukainya. 0leh itu, guru Pendidikan Si ik dan &e+arganegaraan akan mengadakan kelasnya di makmal komputer di mana guru tersebut sama ada menggunakan perisian untuk pengajaran atau menyediakan sendiri bahan bantu mengajarnya.

3.6

RUMUSAN

Setelah

menjalankan

kajian selama

6 hari se+aktu

program

Pengalaman *erasaskan Sekolah -P*S., rumusan atau kesimpulan yang boleh dinyatakan di sini ialah sumber pengajaran dan pembelajaran -P&P. yang digunakan oleh semua guru Pendidikan Si ik dan &e+arganegaraan di sekolah-sekolah yang terlibat adalah berbe$a-be$a mengikut kemampuan belanja+an sekolah tersebut dan juga kemudahan infrastruktur seperti makmal komputer dan bilik atau pusat sumber yang di lengkapi dengan bahan dan sumber pengajaran. Terdapat sekolah yang sedia membeli sumber pengajaran dan pembelajaran yang dijual di pasaran dan ada juga
22

sekolah yang tidak mampu membeli dan sekadar menggunakan sumber pengajaran dan pembelajaran yang sedia ada serta yang dihasilkan oleh guru berkenaan. ,amun begitu guru-guru yang terlibat dalam kajian yang kumpulan kami adakan, mengambil sikap positif dengan mencari inisiatif sendiri untuk memastikan objektif pembelajaran tercapai dengan menggunakan sumber bahan pengajaran. Perkara ini secara tidak langsung telah mengajar kami untuk tidak terlalu bergantung kepada sumber pengajaran dan pembelajaran untuk menjalankan sesuatu kelas. Sumber pengajaran yang digunakan adalah bertujuan untuk menolong guru-guru supaya mencapai objektif pembelajaran dengan lebih cepat dan memudahkan pemahaman murid-murid dengan isi penyampaian semasa proses pembelajaran berlangsung di dalam bilik darjah juga untuk menolong guru menga+al kelas dengan mudah apabila perhatian mereka ditarik dengan keunikan sumber bahan pengajaran apabila guru menggunakannya. Selain itu kami juga sedar baha+a untuk menjadi seorang guru yang cemerlang dan berdedikasi, kita perlu menjadi lebih kreatif kerana murid-murid mudah menjadi bosan dengan kaedah pengajaran yang sama dan mereka akan mula hilang tumpuan dan mengakibatkan objektif pembelajaran yang telah ditetapkan tidak akan tercapai. Akhir sekali, kami bersepakat merumuskan baha+a penggunaan sumber dan bahan pengajaran adalah penting dan amat dititik beratkan oleh mana-mana sekolah berikutan dengan respon yang diterima semasa dan sepanjang kajian kes dijalankan. )uma penggunaan bahan dan sumber pengajaran tersebut berbe$a mengikut kemampuan sekolah dan guru yang mengajar. &emampuan sekolah yang dimaksudkan di sini adalah kemudahan yang telah disediakan oleh sekolah tersebut sama ada dalam bentuk infrastruktur ataupun jumlah belanja+an P)! mengikut subjek, dan guru yang mengajar pula dirujuk kepada guru yang mengajar sama ada mahu menggunakan atau tidak sumber bahan pengajaran semasa mengajar dan jenis apa yang dirasakan sesuai dengan tajuk
23

pengajaran yang ingin diajar oleh guru tersebut kepada murid-muridnya setelah dirasakan ianya sesuai kepada tahap murid-muridnya.

3.! REFLEKSI 1asil daripada pemerhatian saya bersama rakan-rakan yang terlibat semasa program Pengalaman *erasaskan Sekolah -P*S. selama lima hari bermula dari <= 0gos hingga >< 0gos >??@ bertempat di Sekolah &ebangsaan *ukit !ambir, saya mendapati penggunaan sumber Pengajaran dan Pembelajaran di dalam kelas adalah kebanyakannya hanya berpandukan buku teks sahaja di mana setiap kelas yang saya hadiri dan membuat pemerhatian, guru berperanan sebagai sumber rujukan untuk menghurai dan memastikan murid-murid memahami apa yang ingin disampaikan. Saya tidak menafikan baha+a penggunaan sumber P&P bahan bercetak buku teks juga dapat memastikan pembelajaran dapat dijalankan
24

dengan lancar namun kemudahan sumber-sumber P&P yang lain di mana berperanan untuk membantu guru memastikan murid-murid lebih seronok untuk belajar, lebih menumpukan perhatian, lebih cepat untuk memahami isi kandungan pelajaran dan lain-lain lagi adalah jarang digunakan dan itu adalah satu kerugian. /alaupun begitu saya tertarik dengan cara guru-guru di kelas Pendidikan Si ik dan &e+arganegaraan mengendalikan kelas supaya muridmurid memberi sepenuh perhatian kepada apa yang disampaikan oleh guru. Apa yang saya Delajari ialah ketegasan merupakan suatu kemahiran yang perlu dipelajari kerana ia dapat menjamin penga+alan kelas yang maksimum. %urid-murid akan sentiasa mematuhi peraturan serta arahan yang dikeluarkan oleh guru. 0bjektif pembelajaran kelas yang ditetapkan oleh guru tersebut se+aktu hari pemerhatian kami dapat dicapai dengan mudah kerana kerjasama yang diberikan oleh murid-,murid. /alaupun terdapat kelemahan dari segi penggunaan sumber P&P, guru tersebut harus dipuji kerana kebolehannya mengendalikan kelas tanpa sebarang masalah dan pada masa yang sama dapat mencapai objektif pembelajaran yang sepatutnya.

BIBLIOGRAFI

Teori Pembelajaran: http://www.teachers.ash.org.au/teachereduc/indexTE.html Teori Behaviourisme: http://12 .!.1"#.11$/inst$ %1/Behaviorism.html &nsur 'onstru(tivisme: http://www.usas(.ca/education/coursewor(/)#2papers/*(aalid/index.html http://www.sedl.org/scimath/compass/v#1n#%/welcome.html

25

http://www.cudenver.edu/+mr,der/itc/constructivism.html -e(a bentu( .odel Pengajaran: http://www.cudenver.edu/+mr,der/itc/idmodels.html http://www.usas(.ca/education/coursewor(/)#2papers/mergel/brenda.htm http://www.cudenver.edu/+lsherr,/courses//0doclab.html 1a(tor ,ang mempengaruhi penggunaan (omputer dalam P2P di se(olah: http://www.usas(.ca/education/coursewor(/)#2papers/(r,sa/ron.htm http://www.newhori3ons.org/tech4irl(ahn.html

http://mohdruzzi.blogspot.com/2008/08/strategi pe!ga"ara! da! pembela"ara!.html

LAMPIRAN

BAHAN BERCETAK

26

1A,#0'T

*'&' TE&S

27

S'3AT &1A*A3

%AJA(A1

BAHAN TEKNOLOGI MAKLUMAT

TACA,!A, 7"#E0

&0%P'TE3

28

",TE3,ET

A(AT &0%',"&AS"

BAHAN MAUJUD

('&"SA,

&E3TAS %A1J0,!

29

PE3%A",A,

%A&A,A,