TMMOB Harita ve Kadastro Mhendisleri Odas Ankara ubesi I.

CBS Gnleri Sempozyumu 2008 19 21 Kasm2008, Ankara

CBS TABANLI ZMR L ACL YARDIM PLANI UYGULAMALARI

zmir Valilii Kriz Ynetim Merkezi, CBS Birimi,ZMR, , oznurzorlu@gmail.com zmir Valilii Kriz Ynetim Merkezi, CBS Birimi,ZMR, neslihan.demirbasa@gmail.com 3 zmir Valilii Kriz Ynetim Merkezi, CBS Birimi,ZM R, ecekavas@gmail.com
1

. ZORLU KLE1, N. YAZGAN2, E. KAVAS3

ZET
Her trl corafi referansl bilginin etkin olarak elde edilmesi, depolanmas, gncellenmesi, kullanlmas, analizi ve grntlenmesi iin bilgisayar donanm, yazlm, personel ve yntemlerin organize olarak bir araya toplanmas, acil durum ynetimi konusunda etkin ve doru karar verilebilmesi, acil yardm hizmet gruplarnn almalarna destek olabilecek bilgiye hzl eriim ve etkin kullanm amacyla zmir Valililii Kriz Ynetim Merkezi bnyesinde Acil Durum Ynetimi ve Corafi Bilgi Sistemleri Birimi oluturulmu ve almalarna balamtr. zmir l Acil Yardm Plan, afet ynetimini afetlere/acil durumlara hazrlk, planlama ve onlarn olas zarar/risklerinin azaltlmas ile birlikte afetler/acil durumlardan sonra mdahale ve iyiletirme gibi almalarnn tmn ieren ve bunlarn bir btn oluturduundan hareketle yola klarak hazrlk, zarar azaltma, mdahale ve iyiletirme evrelerinden oluan afet dngsn ierecek ve acil durum ncesi, an ve sonrasndaki can ve mal koruyucu almalarn balatlmasna temel oluturacak biimde hazrlanamtr. zmir l Acil Yardm Plannn Corafi Bilgi Sistemine entegre edilmesiyle birlikte sorgulamalar ve analizler hzlanm ve grsellik kazanmas salanmtr. Elde edilen harita ve haritalarla ilikilendirilmi tablosal bilgilerden faydalanlarak, amalar dorultusunda harita retimi ve sorgulamalar yaplmaktadr. Bu bilgiler belirli periyotlarda gncellenip, zerinde eitli sorgulamalar gelitirilmeye devam edilmekteadir. Anahtar Szckler: zmir l Acil Yardm Plan, Acil Durum Ynetimi, Corafi Bilgi Sistemleri.

1. GR
Bu makalede 88/12777 sayl Afetlere likin Acil Yardm Tekilat ve Planlama Esaslarna Dair Ynetmelikin, Babakanlk Kriz Ynetim Durum Deerlendirme Merkezi - Afet Plan almalar format ve Afet Ynetimi evrelerini gz nne alarak hazrlanan zmir l Acil Yardm Plannn CBS uygulamalar anlatlmaktadr. llerde 7269 sayl kanuna dayanlarak karlan Afetlere likin Acil Yardm Tekilat ve Planlama Esaslarna Dair Ynetmelik hkmleri gereince l Acil Yardm Planlar hazrlanmaktadr. Acil yardm plannda tanmlanan grevler ynetmelikte belirlenen Hizmet Gruplar tarafndan yaplmaktadr. Ancak, ynetmeliin yaynland 08.05.1988 tarihinden bugne kadar ynetim yapmzda meydana gelen deimeler, Bykehir belediyelerinin olumas, yeni dzenlenen yasalar, belediye ve zel idarelere acil yardm plan yapma grevi verilmesi ve bilimsel ve btnleik Afet Ynetimi kavramlarnn nem kazanmas limizde l Acil Yardm Planlarnn yeni bir anlayla ele alnmasn gerektirmi ve plan yeni bir anlayla gelitirilmitir. lgili ynetmeliin 4. maddesinin 1. fkras uyarnca, vali ve kaymakamlar, grevli bakanlk, kurum ve kurulular ile askeri birlikler, ilgili mevzuat ve bu ynetmelik gereince dzenlenecek acil yardm planlar ve acil yardmla ilgili ynergelerle kendilerine verilen grevleri yerine getirmekten ayr ayr sorumludurlar. kinci fkrada ise, afetin meydana gelmesinden itibaren, alnmas gereken her trl acil tedbirlerin alnmasndan ve acil yardmlarn bir emir beklemeden yaplmasndan afetin meydana geldii yerin mlki amirinin sorumlu olduu aka dzenlenmitir. Acil Yardm Planlar, tehlike ve risklerin tespit edilerek, kurum ve kurulularn, sivil toplum rgtlerinin ve toplumun buna kar etkin stratejilerinin belirlenmesini ngrmektedir. zmir leinde hazrlanan l Acil Yardm Plan bu anlay ile her trl afet/ acil durum ncesi, an ve sonrasnda can ve mal koruyucu almalarn dzenlenmesini temel oluturmaktadr. Afet olmadan nce eitimli kadrolarn malzeme ara ve gerecin doru noktalarda konumlandrlmas, kurumlarn tamamnn egdml olarak eitim ve donanmnn salanmas gibi faaliyetlerin belirlenmesini, afet meydana gelmesi halinde ise, ortaya kabilecek kayplarn ve tehlikelerin giderilmesi ncelikle tehlike ve tehdit altndaki canllarn kurtarlmas ilk yardm, kayplarn bulunmas, geici iskan faaliyetlerinin ve lojistik destein salanmas gibi konular belirlenmeye allmaktadr.(Mersin, Arkan, 2007)

CBS Tabanl zmir l Acil Yardm Plan Uygulamalar Plan almalar srecinde, 11 Merkez le l Planna uyumlu dorudan vatanda ile ilikileri ieren le Destek Planlarn, dier 19 le ise ynetmelik ile belirlenen 9 hizmet grubunu ieren le Acil Yardm Planlarn hazrlamlardr. Bykehir olan zmir ilinde l Acil Yardm Plan idari ve fiziki yap gz nne alnarak 11 Merkez leyi kapsayacak ekilde 15 hizmet grubu ile hazrlanmtr. Ayrca dier kurum ve kurulularn hazrlad planlar da bu plana eklenmitir. Plan ierisinde afet ynetimi personel planlamas yaplm, plann uygulanmas amacyla l Kurtarma ve Yardm Komitesi oluturulmu ve Valilik Kriz Ynetim Merkezinde l Afet Brosu kurulmutur. l Kurtarma ve Yardm Komitesinin acil yardm hizmetlerini sratli, salkl ve dzenli yrtebilmesi iin Haberleme, Ulam, Ykntlar Kaldrma, Arama ve Kurtarma, lk Yardm ve Salk, n Hasar Tespit, Gvenlik 1 (Emniyet), Gvenlik 2 (Jandarma), Satn Alma, Kiralama, El Koyma ve Datm, Tarm, Elektrik, Su ve Kanalizasyon, Geici skan, evre, Basn ve Halkla likiler hizmet gruplar oluturulmutur(ekil 1).

L KRZ MERKEZ BAKANI KAMU KURUMLARI KRZ MASALARI VAL YARDIMCISI

LE KRZ MERKEZLER

L AFET BROSU

L KURTARMA VE YARDIM KOMTES VAL YARDIMCISI EGE ORDUSU VE GARNZON KOMUTANLII TEMSLCS BYKEHR BELEDYE BAKANLII TEMSLCS L JANDARMA KOMUTANI L EMNYET MDR L ZEL DARES GENEL SEKRETER L SVL SAVUNMA MDR L MLL ETM MDR BAYINDIRLIK VE SKAN L MDR L SALIK MDR TARIM L MDR KIZILAY UBE BAKANI

HZMET GRUP BAKANLIKLARI HABERLEME HZMETLER ULAIM HZMETLER YIKINTILARI KALDIRMA HZMETLER ARAMA VE KURTARMA HZMETLER LK YARDIM VE SALIK HZMETLER N HASAR TESPT HZMETLER GVENLK 1 (EMNYET) HZMETLER GVENLK 2 (JANDARMA) HZMETLER SATIN ALMA, KRALAMA, EL KOYMA VE DAITIM HZMETLER TARIM HZMETLER ELEKTRK HZMETLER SU VE KANALZASYON HZMETLER GEC SKAN HZMETLER EVRE HZMETLER BASIN VE HALKLA LKLER HZMETLER

ekil 1: rgtlenme emas

ldeki bir afet annda ve sonrasnda oluacak ihtiyalarn giderilmesi iin gelen yardmlarn depolanmas ve dzenli datlmas amacyla, Satn Alma, Kiralama, El Koyma ve Datm Hizmetleri Grubu bnyesinde Doal Afet Blgesi Lojistik Destek st Koordinasyon Merkezi (DABLDKM), Lojistik Destek Koordinasyon Merkezleri (LDKM) ve leri Datm Merkezlerinden (DM) oluan Lojistik Destek Sistemi oluturulmutur. 1.1 Kriz Ynetim Merkezinin Yaplanmas Kriz Ynetim Merkezimiz acil durumlara hazrlkl olmak ve gerektiinde mdahale edebilmek amacyla 17 Austos 2001de almtr. zmir Valilii Kriz Ynetim Merkezi, ilgili Vali Yardmcs bakanlnda faaliyetlerini 24 saat alma esasna gre srdrmektedir. 1.2 Corafi Bilgi Sistemleri almalar Acil durum ynetimi konusunda etkin ve doru karar verilebilmesi, acil yardm hizmet gruplarnn almalarna destek olabilecek bilgiye hzl eriim ve etkin kullanmnn salanmas amacyla Kriz Ynetim Merkezinde oluturulan Acil Durum Ynetimi ve Corafi Bilgi Sistemi Birimi almalarna Mays 2006da balamtr.

Zorlu Kle, Yazgan ve Kavas zmir Valilii Kriz Ynetim Merkezi bnyesinde yaplan Corafi Bilgi Sistemleri almalarnda, MapInfo Professional 8.5, Vertical Mapper 3.1.1 ve MapBasic 7.5 programlar kullanlmakta olup, eitli kurum ve kurululardan farkl formatlardaki saysal haritalar ve tablosal szel bilgiler alnmtr. Bu bilgiler, MapInfo program kullanlarak sisteme entegre edilip, birbirleriyle ilikilendirilerek kullanlr hale getirilmitir. Elde edilen bu harita ve haritalarla ilikilendirilmi tablosal bilgilerden faydalanlarak, amalar dorultusunda harita retimi ve sorgulamalar yaplmaktadr. Bu bilgiler belirli periyotlarda gncellenip, zerinde eitli sorgulamalar gelitirilmeye devam edilmektedir. Ksa vadede hedeflenen ve tamamlanan almalar; l Acil Yardm Plan Corafi Bilgi Sistemi ile btnletirilmitir. Szel ve tablosal veriler toplanarak, saysal haritalarla btnletirilmitir. Afet ynetim haritalar oluturulmutur. Afet sonrasnda, grevli ekiplerin afet mahallinden gnderecekleri bilgileri Corafi Bilgi Sistemi yardmyla yorumlayarak Acil Durum Ynetimine veri tablolar, haritalar ve raporlar sunmay ve karar mekanizmalarn bilgilendirmeyi salayacak almalar yaplmtr.

Uzun vadede hedeflenen almalar, Kurumlar ve birimler aras kurulacak extranet / intranet sistemleri ile CBS verilerinin ortak kullanm almalarn desteklemek, Tespit edilen riskli blgelerde gerekli grntleme, sorgulama, analiz ve simlasyon ilemleri almalarn srdrmek.

1.2.1 CBS Proje Admlar Amalarn belirlenmesi Saysal haritalarn oluturulmas Veritabannn oluturulmas Sorgulama ve Analizlerin gerekletirilmesi Sonularn harita tablo ve grafik olarak grsel hale getirilmesi

1.2.2 almalarda Karlalan Problemler Kurumlar arasndaki bilgi paylamnn gl, Haritalarn gncel olmamas, Haritalara ait objelerin znitelik bilgilerinin (szel, tablosal) bulunmamas, olanlarn da gncelliini ve doruluunu yitirmi olmas, Harita lejantlarnn eksik, yanl vs olmas veya lejantn hi olmamas Haritalarn bir standardnn olmamas, Yazlmlarn baz konularda snrl olmas saylabilir.

Bu almalarda u veri girileri yaplm olup eitli haritalar retilmitir: Resmi Binalar (kaymakamlk, kamu kurumlar, lojmanlar, emniyet binalar, muhtarlk binalar, askeri tesis ve binalar, konsolosluklar, vs) Salk Kurumlar (hastaneler, poliklinikler, dispanserler, vs) Eitim Tesis ve Binalar (okullar, halk eitim merkezleri, renci yurtlar, vs) Turistik ve Kltrel Tesisler (oteller, termal tesisler, kltr sanat tesisleri, tarihi ve turistik yaplar, sit alanlar vs) Ulam Tesis ve Binalar (havaliman, vapur iskeleleri, otoparklar, vs) Haberleme Tesis ve Binalar (posta iletmeleri, telekom binalar, vs) Sosyal Hizmet Tesis ve Yaplar (misafirhaneler-sosyal tesisler, huzurevleri, vs) eitli Tesis, Bina ve Alanlar (meslek odalar, spor tesisleri/alanlar, pazaryerleri, su depolar, mezarlklar, vs) Afette Kullanlacak Alan ve Tesisler (Afette hastane olarak kullanlacak binalar, adrkent alanlar, helikopter ini alanlar, i makineleri toplanma alanlar, vs) dari snrlar (l-le-Ky-Mahalle snrlar ve nfus verileri) Fay Hatlar (Diri, olas diri ve izgisel faylar ile 1900 ylndan sonra limizde olmu 3ten byk depremlerin yerleri) Deprem stasyonlar (Kuvvetli ve zayf yer hareketleri istasyonlar)

CBS Tabanl zmir l Acil Yardm Plan Uygulamalar Hidroloji (Irmak, dere, kuru dere, gl-glet, barajlar, baraj koruma snrlar, sulama kanallar, reglatrler, vs) Deniz Yaplar (Balk barnaklar, balk iftlikleri, deniz fenerleri, liman ve iskeleler) Toprak Snflamas (Arazi kullanm, toprak zellikleri, byk toprak gruplar, arazi tipleri, arazi kullanm kabiliyeti ve kabiliyet alt snflar) Orman Amenajman Planlar (Orman kapall, arazi kullanm, mescere) Yol Haritalar (Daimi ara yollar, iki eritli yollar, iki ve daha fazla eritli yollar, otoyollar, yaz ara yollar) Sanayi (Organize sanayi blgeleri, kk sanayi, serbest blge) Saysal Ykseklik Modeli Eim ve Bak Haritalar

ekil 1 ve ekil 2de veri girii yaplan katmanlara ait rnekler gsterilmitir

ekil 2: Veri girii yaplan katman rnekleri.

Zorlu Kle, Yazgan ve Kavas

ekil 3:Veri girii yaplan katman rnekleri. ekil 4 ve ekil 5te sorgulamalara ait rnekler gsterilmitir.

ekil 4: Veri sorgulamalar.

CBS Tabanl zmir l Acil Yardm Plan Uygulamalar

ekil 5: Okul sorgulamas rnei.

SONU:
Afetlere kar direnli bir toplum yaratmann n koullarndan biri, afet ynetiminin risk ynetimi safhasnda, planlama almalarna nem vermektir. Planl bir hazrlk dnemi, olas riski ve hasar grebilirlii azaltaca gibi afet annda etkili ve hzl bir mdahale ans da yaratacaktr. Afet zararlarn azaltan, uzun vadeli kalc zmler getirecek fiziksel planlamaya duyulan gereksinimin nemi kavranmaya balanmtr. Ancak, zarar azaltma almalar erevesinde, kentlerde risk analizlerinin yaplmas, makro-mikro blgeleme haritalarnn ve kentsel dnm projelerinin hazrlanmas gibi kentlerimizin afete duyarl yaklamla planlanmas gerekmektedir. zmir l Acil Yardm Plan, yalnzca acil durum an ve sonrasna ynelik srece ilikin olarak zm retmeyi amalayan bir planlama almas olmayp, acil durum ncesinde riski azaltmay amalayan, kriz ynetiminin yan sra risk ynetimini de ieren, ada afet ynetimi anlayn zmsemi bir acil yardm plandr. l Acil Yardm Plannda yaplan gncellemelere paralel olacak ekilde, veri girii, veri gncellemesi, sorgulama ve veri analizi ilemleri devam etmektedir. Bu almalar sonucunda oluturulacak haritalar l Kriz Ynetim Merkezinin, afetlere/olaylara mdahalesini ve ynlendirme ilemlerini daha salkl ve hzl olarak gerekletirebilir hale getirecektir.

KAYNAKLAR
88/12777 sayl Afetlere likin Acil Yardm Tekilat ve Planlama Esaslarna Dair Ynetmelik 7269 sayl Umumi Hayata Messir Afetler Dolaysyla Alnacak Tedbirlerle Yaplacak Yardmlara Dair Kanun l Acil Yardm Plan, zmir Valilii, 2007. Mersin O.,Arkan ., zmir Acil Yardm Plan, TMMOB Afet Sempozyumu Bildiriler Kitab, Ankara 2007, sayfa 313.