Tez Goster

1
ERSNDE ISITICI BLOKLAR BULUNAN BR KANALDA,

OSLASYONLU AKIIN VE ISI TRANSFERNN SAYISAL VE
DENEYSEL OLARAK NCELENMES

TOLGA DEMRCAN

DOKTORA TEZ
MAKNA MHENDSL

GAZ NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS

TEMMUZ 2012
ANKARA

ii

Tolga DEMRCAN tarafndan hazrlanan ERSNDE ISITICI BLOKLAR
BULUNAN BR KANALDA, OSLASYONLU AKIIN VE ISI TRANSFERNN
SAYISAL VE DENEYSEL OLARAK NCELENMES adl bu tezin Doktora tezi
olarak uygun olduunu onaylarm.

Prof. Dr. Hamet TRKOLU ..
Tez Danman, Makine Mhendislii Anabilim Dal

Bu alma, jrimiz tarafndan oy birlii ile Makina Mhendislii Anabilim Dalnda
Doktora tezi olarak kabul edilmitir.

Prof. Dr. Nuri YCEL ..
Makine Mhendislii Anabilim Dal, G..

Prof. Dr. Hamet TRKOLU ..

Do. Dr. Cemil YAMALI ..
Makine Mhendislii Anabilim Dal, ODT

Do. Dr. Abuzer ZSUNAR ..

Do. Dr. Murat Kadri AKTA ..
Makine Mhendislii Anabilim Dal, TOBB ET
Tarih: 12/07/2012

Bu tez ile G.. Fen Bilimleri Enstits Ynetim Kurulu Doktora derecesini
onamtr.

Prof. Dr. eref SAIROLU ..
Fen Bilimleri Enstits Mdr

iii

TEZ BLDRM

Tez iindeki btn bilgilerin etik davran ve akademik kurallar erevesinde elde
edilerek sunulduunu, ayrca tez yazm kurallarna uygun olarak hazrlanan bu
almada bana ait olmayan her trl ifade ve bilginin kaynana eksiksiz atf
yapldn bildiririm.

Tolga DEMRCAN

iv

ERSNDE ISITICI BLOKLAR BULUNAN BR KANALDA,
OSLASYONLU AKIIN VE ISI TRANSFERNN SAYISAL VE DENEYSEL
OLARAK NCELENMES
(Doktora Tezi)

Tolga DEMRCAN

GAZ NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS
Temmuz 2012

ZET

Bu almada, duvarlarndan birinde s yayan bloklar bulunan bir kanal
iindeki ak ve s transferi ele alnmtr. Akkan olarak kullanlan havann
kanal giriindeki hz, zamana bal sins erisi eklinde periyodik olarak
deitirilmitir. Deneysel ve saysal almalar yaplarak, osilasyonun kanal
iindeki ak yapsna ve s transferine etkisi incelenmitir. Problem iki boyutlu
ve zamana bal olarak formle edilerek, saysal almalar laminer ve
trblansl aklar iin gerekletirilmitir. Bloklarda hacimsel s retimi
olduu varsaylmtr. Saysal analizlerin gerekletirilebilmesi iin kontrol
hacmi yaklamna ve SIMPLE algoritmasna dayanan bir bilgisayar program
gelitirilmitir. Trblansn modellenmesi iin k- trblans modeli
kullanlmtr. Konveksiyon terimlerinin diskritizasyonu iin hybrid metot
kullanlmtr. Zamana baml terimler ise tam implicit metot kullanlarak
diskiritize edilmitir. Cebirsel denklemlerin zm iin ise Gauss-Seidel
iterasyon teknii kullanlmtr. Gelitirilen program yardmyla, zm alan
iersindeki hz ve scaklk dalm belirlenmitir. Elde edilen scaklk dalm
kullanlarak, blok yzeylerindeki anlk yerel, anlk alan ortalama ve alan ve
zaman ortalama Nusselt saylar hesaplanmtr.

Deneysel almalar iin, bir deney dzenei kurulmu ve osilasyonlu ak
durumu iin deneysel veriler elde edilmitir. Kanal ve blok geometrik boyutlar
v

sabit tutularak, Reynolds saysnn 250, 500, 750, 1000, 10000, 20000, 30000 ve
40000 deerleri, giri hz genliinin 0.0U
o
, 0.2U
o
, 0.4U
o
, 0.6U
o
ve 0.8U
o
deerleri
ve frekansn 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 Hz deerleri iin analizler yaplmtr. Bloklardan
hacimsel s retim deeri 0.025, 0.050, 0.075, 0.25, 0.50, 1.0 ve 1.5 W/cm
3
olarak
dikkate alnmtr. Deneysel ve saysal sonularn nda, kanal iindeki akn
Reynolds saysnn, bloklarda gerekleen s retiminin ve akkan giri hznn
salnm genliinin ve frekansnn, ak ve s transferine etkileri analiz edilerek,
aadaki sonular elde edilmitir.

Blok yzey scakl birinci blokta en kk deerde iken, ak ynnde
ilerledike (blok numarasnn artyla) artmaktadr. Benzer olarak, blok
Nusselt says birinci blokta en byk deerde iken, blok numarasnn artyla
azalmaktadr. Reynolds saysnn artmas ile, kanal boyunca tm bloklarda
yzey scakl azalmakta, Nusselt saysnn deeri ise artmaktadr. Bloklarda
retilen snn artmas ile, blok yzey scaklklar artmakta, Nusselt saysnn
deeri ise bu arttan etkilenmemektedir. Laminer durumda, giri hz salnm
genlii ve frekansnn artmasyla, tm bloklarda scaklk azalmakta, Nusselt
says ise artmaktadr. Trblansl durumda, salnm frekans 3Hz, Reynolds
says 20000 ve 30000 iin kritik deerdir. Salnm frekansnn 3 Hzden daha
kk deerlerinde, blok scakl azal eilimine girmekte, 3 Hzden daha
byk deerlerinde ise art eilimine girmektedir. Benzer olarak, salnm
frekansnn 3 Hzden kk deerlerinde, Nusselt says art eilimine
girmekte, 3 Hzden byk deerlerinde ise azal eilimine girmektedir.
Reynolds says 40000de kritik frekans yaklak 5 Hzdir. Salnm genliinin
artrlmas, salnm frekansnn deeri kritik noktadan kk ise, zaman ve alan
ortalama Nusselt saysnn deerini artrmakta, salnm frekans kritik
noktadan byk deerde ise azaltmaktadr.

Bilim Kodu : 914.1.038
Anahtar Kelimeler :Osilasyonlu ak, s yayan blok, elektronik soutma
sistemleri.
Sayfa Adedi : 250
Tez Yneticisi : Prof. Dr. Hamet TRKOLU
vi

NUMERICAL AND EXPERIMENTAL ANALYSIS OF OSCILLATING
FLOW AND HEAT TRANSFER IN A CHANNEL WITH HEATED BLOCKS
INSIDE
(PhD. Thesis)

Tolga DEMRCAN

GAZ UNIVERSITY
INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY
July 2012

ABSTRACT

In this study, the flow and heat transfer through a channel having heat
dissipating blocks have been considered. Air enters the channel with an
oscillating velocity. By performing the experimental and numerical studies,
the effects of oscillation on the flow and heat transfer were investigated. The
problem was considered as two-dimensional and time-dependent. Numerical
studies carried out for laminar and turbulent flows cases. It is assumed that
the volumetric heat generation takes place in the blocks. To model the
turbulence k- model was used. A computer program was developed based
on the control volume approach and SIMPLE algorithm. The hybrid scheme
was used for the discritization of the convective terms. The time-dependent
terms were discretized using the fully implicit scheme. The Gauss-Seidel
iteration technique was used for solving the algebraic equations. The
velocity, pressure, and temperature distributions were obtained for all grid
points at different instants of the injection period. Over the block surface,
the instantaneous local Nusselt number, instantaneous area-averaged
Nusselt number and area and time averaged Nusselt number along the
period of injection were calculated using the temperature distribution.

For experimental studies, a test setup was established. Experimental data
was obtained for steady and oscillary flow cases. Geometrical dimensions of
vii

the channel and the blocks were kept constant. The calculations were
carried out for different Reynolds numbers (Re=250, 500, 750, 1000, 10000,
20000, 30000 and 40000), oscillation amplitudes (0.0Uo, 0.2Uo, 0.4Uo, 0.6Uo
and 0.8Uo), oscillation frequencies (1, 2, 3, 4, 5 and 6 Hz) and heat
generation (0.025, 0.050, 0.075, 0.25, 0.50, 1.0 and 1.5 W/cm
3
). By
performing the experimental and numerical studies, the effects of Reynolds
number, heat generation in the blocks, and amplitude and frequency of
oscillating inlet velocity on the flow and heat transfer were investigated. In
this study, the following results were obtained.

The surface temperature of the first block is the lowest. The block
temperature increases in the flow direction (with block number). Similarly,
the Nusselt number of the first block has the highest value. The block
Nusselt number decreases with the block number. As the Reynolds number
of the flow increases, temperature decreases and Nusselt number increases
for all the blocks. With the increase of the heat generation in blocks, the
surface temperature of block increases. For laminar conditions, as the
oscillation frequency and amplitude of the flow increases, block
temperatures decrease and Nusselt number increases for all blocks. For
turbulent conditions, oscillation frequency of 3 Hz is a critical value for
Re=20000 and Re=30000. Under this critical value of frequency, the bock
temperature decreases and Nusselt number increases with decreasing
oscillation frequency. Above the critical value of frequency, the block
temperature increases and Nusselt number decreases with increasing
oscillation frequency. For Re=40000, the critical frequency is 5 Hz. For all
Reynolds number, if the oscillation frequency is less than critical value, the
Nusselt number increases with increasing oscillation amplitude. However, if
the oscillation frequency is greater than critical value, the Nusselt number
decreases with increasing oscillation amplitude.
Science Code : 914.1.038
Key Words : Oscillating flow, heated block, electronic cooling systems.
Page Number : 250
Adviser : Prof. Dr. Hamet TRKOLU
viii

TEEKKR

almalarm boyunca emeini hibir zaman esirgemeyen, her konuda deerli
yardm ve katklaryla beni ynlendiren Sayn Prof. Dr. Hamet TRKOLU
Hocama, Tez zleme Komitelerinde yaptklar yapc eletiri ve tavsiyeler ile kymetli
tecrbelerinden faydalandm Sayn Prof. Dr. Nuri YCEL ve Sayn Do. Dr.
Cemil YAMALI Hocalarma sonsuz teekkrlerimi sunarm.

Ayn zamanda, blmmzn her trl imkanlarndan ve blm bilgisayar
laboratuarndaki bilgisayarlardan faydalanmam salayan Blm Bakanmz Sayn
Prof. Dr. enol BAKAYA Hocama, ayrca almalarm esnasnda beni her zaman
destekleyen ve yardmn esirgemeyen Sayn Yard. Do. Dr. Nureddin DNLER
Hocama teekkr bir bor bilirim.

Doktora renimim boyunca 2011 kodlu yurt ii doktora bursunu vererek maddi
desteini esirgemeyen TBTAK BDEP kurumuna ve deerli alanlarna teekkr
ederim.

Bu almada kurulan deney dzenei iin, 06/2009-05 kod numaral proje
kapsamnda maddi destek salayan, Gazi niversitesi Bilimsel Aratrma Projeleri
birimine teekkr ederim.

Ayrca, iyi ve kt gnmde beni bir an olsun yalnz brakmayan manevi
destekleriyle hep yanmda olan sevgili eim Seda DEMRCAN ve biricik olum
Tolgahan DEMRCANa, beni bugnlere getiren ve desteklerini hibir zaman
esirgemeyen babam Selahattin DEMRCAN, annem Nurcan DEMRCAN ve sevgili
kardeim Tark DEMRCANa teekkrlerimi sunarm.

ix

NDEKLER

Sayfa

ZET ......................................................................................................................... iv

ABSTRACT ............................................................................................................... vi

TEEKKR ............................................................................................................. viii

NDEKLER .......................................................................................................... ix

ZELGELERN LSTES ...................................................................................... xiii

EKLLERN LSTES ........................................................................................... xiv

RESMLERN LSTES ......................................................................................... xxv

SMGELER VE KISALTMALAR ........................................................................ xxvi

1. GR ...................................................................................................................... 1

2. LTERATR ARATIRMASI VE ALIMANIN AMACI ................................ 3

2.1. Literatr Aratrmas ........................................................................................ 3

2.1.1. Kanal ii ak almalar ....................................................................... 4

2.1.2. Osilasyonlu ak almalar .................................................................. 7

2.1.3. Osilasyonlu kanal ii ak almalar .................................................... 9

2.2. almann Amac .......................................................................................... 12

2.2.1. Deneysel alma ................................................................................. 14

2.2.2. Saysal alma .................................................................................... 15

3. MATEMATKSEL FORMULASYON ................................................................ 17

3.1. Diferansiyel Denklemler ................................................................................ 18

3.1.1. Sreklilik denklemi ............................................................................... 18

3.1.2. Momentum denklemleri ....................................................................... 19

3.1.3. Enerji denklemi ..................................................................................... 20
x

Sayfa

3.1.4. Trblans kinetik enerjisi denklemi ..................................................... 21

3.1.5. Trblans kinetik enerjisi yutulma denklemi ....................................... 21

3.2. Snr artlar ................................................................................................... 22

3.3. Genel Denklem ............................................................................................... 25

3.4. Nusselt Saysnn Hesaplanmas ..................................................................... 26

3.5. Reynolds Saysnn Hesaplanmas ................................................................. 29

4. SAYISAL ZM YNTEM ........................................................................... 30

4.1. Diferansiyel Denklemlerin Cebirsel Denklemlere Dntrlmesi ............... 31

4.1.1. Genel tanm denkleminin cebirsel hale dntrlmesi .................... 33

4.1.2. Momentum denklemlerinin cebirsel hale dntrlmesi .................... 41

4.2. SIMPLE Algoritmas ...................................................................................... 53

4.3. Cebirsel Denklemlerin zm ..................................................................... 55

4.4. SIMPLE Algoritmas lem Sras .................................................................. 55

4.5. Optimum A Sistemi ve Zaman Admnn Belirlenmesi ............................... 58

4.6. Programn Doruluunun Test Edilmesi ........................................................ 59

5. DENEYSEL ALIMA ....................................................................................... 71

5.1. Deney Dzenei ............................................................................................. 71

5.1.1. Giri blm ......................................................................................... 72

5.1.2. Test blm .......................................................................................... 74

5.1.3. k blm ......................................................................................... 77

5.1.4. Kontrol nitesi ...................................................................................... 81

5.2. Deney Dzeneinde Kullanlan Ekipmanlar .................................................. 82

5.2.1. Termokapul .......................................................................................... 82
xi

Sayfa

5.2.2. Dataloger .............................................................................................. 83

5.2.3. Hz sensr .......................................................................................... 84

5.2.4. Istc elemanlar ................................................................................... 85

5.2.5. DC motor hz kontrolr ..................................................................... 86

5.2.6. Takometre ............................................................................................ 86

5.3. Deneysel artlar ve Verilerin Analizi ............................................................ 87

5.4. Hata Analizi .................................................................................................... 90

6. DENEYSEL SONULAR VE TARTIMALAR ................................................ 96

6.1. Hz lmlerinin Filtrelenmesi ..................................................................... 97

6.2. Deneysel Bulgular ve Tartmalar ................................................................. 99

7. LAMNER AKI: SAYISAL SONULAR VE TARTIMALAR .................. 111

7.1. Hz Alannn Analizi .................................................................................. 112

7.2. Scaklk Alannn Analizi ............................................................................ 123

7.3. Reynolds Saysnn Blok Scakl ve Nusselt Saysna Etkisinin Analizi . 130

7.4. Is retiminin Blok Scakl ve Nusselt Saysna Etkisinin Analizi .......... 135

7.5. Salnm Frekansnn Blok Scakl ve Nusselt Saysna Etkisinin Analizi 138

7.6. Salnm Genliinin Blok Scakl ve Nusselt Saysna Etkisinin Analizi .. 144

7.7. Zaman ve Alan Ortalama Nusselt Saysnn Analizi ................................... 149

7.8. Yerel Nusselt Saysnn Analizi .................................................................. 152

8. TRBLANSLI AKI: SAYISAL SONULAR VE TARTIMALAR ........ 159

8.1. Hz Alannn Analizi .................................................................................. 159

8.2. Scaklk Alannn Analizi ............................................................................ 168

8.3. Reynolds Saysnn Blok Scakl ve Nusselt Saysna Etkisinin Analizi . 174
xii

Sayfa

8.4. Is retiminin Blok Scakl ve Nusselt Saysna Etkisinin Analizi .......... 179

8.5. Salnm Frekansnn Blok Scakl ve Nusselt Saysna Etkisinin Analizi 183

8.6. Zaman ve Alan Ortalama Nusselt Saysnn Analizi ................................... 188

8.7. Yerel Nusselt Saysnn Analizi .................................................................. 191

9. SONU VE NERLER .................................................................................... 197

KAYNAKLAR ....................................................................................................... 201

EKLER .................................................................................................................... 204
EK-1. x-yn momentum (u) denkleminin ayrklatrlmas .................................. 205
EK-2. y-yn momentum (v) denkleminin ayrklatrlmas .................................. 212
EK-3. Enerji (T) denkleminin ayrklatrlmas ...................................................... 220
EK-4. Trblans kinetik enerji (k) denkleminin ayrklatrlmas .......................... 227
EK-5. Trblans kinetik enerji yutulmas () denkleminin ayrklatrlmas ......... 236

ZGEM ............................................................................................................ 246
xiii

ZELGELERN LSTES

izelge Sayfa

izelge 3.1. Genel denklem iin, deikenler ve bunlara karlk gelen difzyon
katsaylar ve kaynak terimleri. ............................................................. 26

izelge 4.1. Farkl metotlar iin P A fonksiyonu [Patankar, 1980]. ...................... 39

izelge 6.1. Deneysel alma parametreleri. ............................................................ 99

xiv

EKLLERN LSTES

ekil Sayfa

ekil 2.1. Problemin ematik grnm. ................................................................... 14

ekil 3.1. Problemin geometrisi ve koordinat sistemi................................................ 17

ekil 3.2. Kanal giriinde akkan hznn bir periyot boyunca zamanla deiimi. ... 18

ekil 3.4. Trblansl durumda snr artlar. .............................................................. 22

ekil 4.1. ki boyutlu ak iin kontrol hacmi emas. ................................................ 32

ekil 4.2. Kaydrlm kontrol hacmi emas. ............................................................. 32

ekil 4.3. P dm noktas iin kontrol hacmi ve boyutlar ....................................... 34

ekil 4.4. Deiik ayrklatrma yntemlerinin kyaslamas [Patankar, 1980]. .......... 40

ekil 4.5. x-yn momentum denklemi iin kaydrlm kontrol hcresi emas ....... 41

ekil 4.6. y-yn momentum denklemi iin kaydrlm kontrol hcresi emas ....... 42

ekil 4.7. x-yn momentum denklemi iin kaydrlm kontrol hcresi emas. ...... 43

ekil 4.8. y-yn momentum denklemi iin kaydrlm kontrol hcresi emas. ...... 45

ekil 4.9. Enerji denklemi iin kontrol hcresi emas. .............................................. 47

ekil 4.10. Trblans kinetik enerji denklemi iin kontrol hcresi emas. ............... 49

ekil 4.11. Trblans kinetik enerji yutulmas denklemi iin kontrol hcresi emas.
................................................................................................................... 51

ekil 4.12. Gelitirilen kodun ak emas. ................................................................. 57

ekil. 4.13. Problemin a sistemi. ............................................................................... 59

ekil 4.14. ki plaka arasndaki akn ematik grnm. ........................................ 59

ekil 4.15. Reynolds says 700 iin laminer ak tam gelimi hz profili. ............... 62

ekil 4.16. Reynolds says 42800 iin, bu almada elde edilen ve Laufer
tarafndan verilen tam gelimi boyutsuz hz (U/Umax) profillerinin
karlatrlmas. ........................................................................................ 63
xv

ekil Sayfa

ekil 4.17. Reynolds says 42800 iin, kanal giri ve k blmlerinde hz
vektr dalm .......................................................................................... 63

ekil 4.18. Reynolds says 10000 iin, farl kesitlerdeki boyutsuz hz profilleri
[Chen ve Wang, 1997]. ............................................................................. 64

ekil 4.19. Bu almada Reynolds says 10000 iin, farkl kesitlerdeki boyutsuz
hz profiller. ............................................................................................... 64

ekil 4.20. Reynolds says 10000 iin, farkl kesitlerde ki boyutsuz hz
profillerinin Chen ve Wang [1997] almas ile karlatrmas. ............. 65

ekil 4.21. Reynolds says 10000 iin, blok yzeyindeki yerel Nusselt says
deiiminin, Chen ve Wangn [1997] almas ile kyaslanmas ........... 65

ekil 4.22. Is retimi q=0,248 W/cm3 olduunda, farkl Reynolds saylar iin,
ortalama blok scakl deiiminin, akmanus [2000] tarafndan yaplan
almann sonularyla kyaslanmas ....................................................... 67



ekil 4.25. Reynolds says 11765 olduunda, farkl s retimleri iin, ortalama blok
scakl deiiminin, akmanus [2000] tarafndan yaplan almann
sonularyla kyaslanmas ......................................................................... 69

ekil 4.26. Reynolds says 23520 olduunda, farkl s retimleri iin, ortalama
blok scakl deiiminin, akmanus [2000] tarafndan yaplan

ekil 4.27. Reynolds says 23520 olduunda, farkl s retimleri iin, ortalama
blok scakl deiiminin, akmanus [2000] tarafndan yaplan

ekil 5.1 Deney dzeneinin ematik grnm. ....................................................... 71

ekil 5.2. Bloklarn yerletirilmesinin ematik grnm. ........................................ 75

ekil 5.3. Blok kesit grn. ................................................................................... 75

xvi

ekil Sayfa

ekil 5.4. k blmnn ematik grnm. ........................................................ 78

ekil 5.5. Otomatik klapenin ematik grnm. ...................................................... 79

ekil 5.6. Scaklk deiimini gsteren ekran kts. ............................................... 83

ekil 5.7. Ortalama hzn zamanla deiimini gsteren ekran kts. ...................... 85

ekil 6.1. Hzn, zaman ile deiimi. ......................................................................... 97

ekil 6.2. Hzn, zaman ile deiimi a) filtrelenmemi, b) filtreleme katsays 0,1
c) filtreleme katsays 0,01. ........................................................................ 98

ekil 6.3. Kararl durumda, Is retimi q=0,25 W/cm
3
olduunda, farkl
Reynolds saylar iin, ortalama blok scaklnn deiimi. ................... 102

3
olduunda, farkl

3
olduunda, farkl

ekil 6.6. Kararl durumda, Reynolds says 10105 olduunda, farkl s
retimleri iin, ortalama blok scaklnn deiimi. ............................... 104



ekil 6.9. Re=10105, s retimi q=1,0 W/cm
3
, salnm genlii 0,14U
o
olduunda,
farkl salnm frekanslar iin, ortalama blok scaklnn deiimi. ....... 106

3
o
olduunda,
farkl salnm frekanslar iin, ortalama blok scaklnn deiimi. ...... 107

3
o
olduunda,
farkl salnm frekanslar iin, ortalama blok scaklnn deiimi. ...... 107

3
o
olduunda,
farkl salnm frekanslar iin, ortalama Nusselt saysnn deiimi. ..... 108

3
o
olduunda,
xvii

ekil Sayfa

3
o
olduunda,

ekil 7.1. Kararl rejimde (genlik 0,0U
o
), farkl Reynolds saylar iin hz
vektrlerinin dalm. .............................................................................. 112

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve frekans
1 Hz iin salnm periyodunun farkl anlarndaki hz vektrlerinin
dalm. ................................................................................................... 114

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve frekans
1 Hz iin salnm periyodunun farkl anlarnda bloklar blmnde, hz
vektrlerinin dalm. .............................................................................. 115

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve frekans
dalm. ................................................................................................... 117

3
, salnm genlii 0,6U
o
ve frekans
dalm. ................................................................................................... 118

ekil 7.6 Re=750, s retimi q=0,025 W/cm
3
, salnm genlii 0,6U
o
ve frekans
dalm. ................................................................................................... 119

3
, salnm genlii 0,6U
o
ve frekans
dalm. ................................................................................................... 120

3
, salnm genlii 0,6U
o
ve frekans
dalm. ................................................................................................... 121

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve salnm
periyodunun sonu (t=1,0) iin, farkl frekanslardaki hz vektrlerinin
dalm. ................................................................................................... 122

ekil 7.10. Is retimi q=0,05 W/cm
3
, salnm genlii 0,6U
o
, salnm frekans
4 Hz ve salnm periyodunun t=0,25 an iin, farkl Reynolds
saylarnda ki hz vektrlerinin dalm. ................................................. 123

ekil 7.11. Kararl rejimde, farkl Reynolds saylar iin e scaklk izgileri. ........ 125

xviii

ekil Sayfa

3
, salnm genlii 0,6U
o
, salnm frekans 4Hz
ve salnm periyodunun t=0,25 an iin, farkl Reynolds saylarnda ki e
scaklk izgileri. .................................................................................... 126

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve frekans
1 Hz iin salnm periyodunun farkl anlarndaki e scaklk izgileri. . 127

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve salnm
periyodunun t=1,0 an iin, farkl frekanslardaki e scaklk izgileri. 128

3
, salnm frekans 2 Hz ve salnm
periyodunun t=1,0 an iin, farkl genliklerdeki e scaklk izgileri. .. 129

3
, salnm genlii 0,4U
o
, salnm frekans
2 Hz ve farkl Reynolds saylar iin, zaman ve alan ortalama blok
scaklnn deiimi. ............................................................................. 131

3
, salnm genlii 0,4U
o
, salnm frekans
scaklnn deiimi. ............................................................................. 131

3
, salnm genlii 0,4U
o
, salnm frekans
scaklnn deiimi. ............................................................................. 132

3
, salnm genlii 0,4U
o
, salnm frekans
2 Hz ve farkl Reynolds saylar iin, zaman ve alan ortalama Nusselt
saysnn deiimi. .................................................................................. 134

3
, salnm genlii 0,4U
o
, salnm frekans
saysnn deiimi. .................................................................................. 135

ekil 7.21. Reynolds says 250, salnm genlii 0,2U
o
, salnm frekans 1 Hz ve
farkl s retimleri iin, zaman ve alan ortalama blok scaklnn
deiimi. ................................................................................................. 136

o
deiimi. ................................................................................................. 136

o
deiimi. ................................................................................................. 137

xix

ekil Sayfa

o
deiimi. ................................................................................................. 137

o
farkl s retimleri iin, zaman ve alan ortalama blok Nusselt saysnn
deiimi. ................................................................................................. 138

3
, salnm genlii 0,6U
o
ve farkl
salnm frekanslar iin, zaman ve alan ortalama blok scaklnn
deiimi. ................................................................................................. 139

3
, salnm genlii 0,6U
o
ve farkl
deiimi. ................................................................................................. 140

3
, salnm genlii 0,6U
o
ve farkl
deiimi. ................................................................................................. 140

3
, salnm genlii 0,6U
o
ve farkl
deiimi. ................................................................................................. 141

3
, salnm genlii 0,6U
o
ve farkl
salnm frekanslar iin, zaman ve alan ortalama Nusselt saysnn
deiimi. ................................................................................................. 142

3
, salnm genlii 0,6U
o
ve farkl
deiimi. ................................................................................................. 142

3
, salnm genlii 0,6U
o
ve farkl
deiimi. ................................................................................................. 143

3
, salnm genlii 0,6U
o
ve farkl
deiimi. ................................................................................................. 143

3
, salnm frekans 3 Hz ve farkl
salnm genlikleri iin, zaman ve alan ortalama blok scaklnn
deiimi. ................................................................................................. 144

xx

ekil Sayfa

3
deiimi. ................................................................................................. 145

3
deiimi. ................................................................................................. 145

3
deiimi. ................................................................................................. 146

3
salnm genlikleri iin, zaman ve alan ortalama blok Nusselt saysnn
deiimi. ................................................................................................. 147

3
deiimi. ................................................................................................. 147

3
deiimi. ................................................................................................. 148

3
deiimi. ................................................................................................. 148

ekil 7.42. Reynolds says 250, s retimi q=0,075 W/cm
3
ve farkl salnm
genlikleri iin, tm bloklarn zaman ve alan ortalama Nusselt saysnn,
salnm frekans ile deiimi. ................................................................. 150

3
ve farkl salnm

3
ve farkl salnm

3
ve farkl salnm

xxi

ekil Sayfa

3
, genlik 0,8U
o
ve salnm frekans
4 Hz iin, anlk yerel Nusselt saysnn, yzey boyunca deiimi. ........ 154

3
, genlik 0,8U
o
ve salnm frekans

3
, genlik 0,8U
o
ve salnm frekans

3
, genlik 0,8U
o
ve salnm frekans
4 Hz iin, anlk yerel Nusselt saysnn, yzey boyunca deiimi. ......... 156

3
, genlik 0,2U
o
ve salnm frekans

3
, genlik 0,2U
o
ve salnm frekans

ekil 8.1. Kararl rejimde, farkl Reynolds saylar iin hz vektrlerinin dalm. 160

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve frekans
dalm. ................................................................................................... 164

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve frekans
dalm. ................................................................................................... 165

ekil 8.4. Re=40000, s retimi q=1, 0 W/cm
3
, salnm genlii 0,8U
o
ve salnm
periyodunun t=0,25 an iin, farkl frekanslardaki hz vektrlerinin
dalm. ................................................................................................... 166

3
periyodunun t=1,0 an iin, farkl genliklerdeki hz vektrlerinin
dalm. ................................................................................................... 167

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve frekans
1 Hz iin salnm periyodunun farkl anlarndaki e scaklk izgileri. ... 170

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve frekans
1 Hz iin salnm periyodunun farkl anlarndaki e scaklk izgileri. ... 171

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve salnm
periyodunun t=0,25 an iin, farkl frekanslardaki e scaklk izgileri. 172

xxii

ekil Sayfa

3
periyodunun t=1,0 an iin, farkl genliklerdeki e scaklk izgileri. .... 173

3
, salnm genlii 0,2U
o
, salnm frekans
1Hz ve farkl Reynolds saylar iin, zaman ve alan ortalama blok
scaklnn deiimi. ............................................................................. 175

3
, salnm genlii 0,2U
o
, salnm frekans
1Hz ve farkl Reynolds saylar iin, zaman ve alan ortalama blok
scaklnn deiimi. ............................................................................. 175

3
, salnm genlii 0,2U
o
, salnm frekans
scaklnn deiimi. ............................................................................. 176

3
, salnm genlii 0,2U
o
, salnm frekans
scaklnn deiimi. ............................................................................. 177

3
, salnm genlii 0,2U
o
, salnm frekans
saysnn deiimi. .................................................................................. 178

3
, salnm genlii 0,2U
o
, salnm frekans
saysnn deiimi. .................................................................................. 178

o
deiimi. ................................................................................................. 180

o
deiimi. ................................................................................................. 180

o
deiimi. ................................................................................................. 181

o
deiimi. ................................................................................................. 181

xxiii

ekil Sayfa

o
deiimi. ................................................................................................. 182

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve farkl
deiimi. ................................................................................................. 184

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve farkl
deiimi. ................................................................................................. 184

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve farkl
deiimi. ................................................................................................. 185

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve farkl
deiimi. ................................................................................................. 186

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve farkl
deiimi. ................................................................................................. 187

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve farkl
deiimi. ................................................................................................. 187

3
ve farkl salnm

3
ve farkl salnm

3
ve farkl salnm

3
, genlik 0,8U
o
ve salnm frekans

3
, genlik 0,8U
o
ve salnm frekans
xxiv

ekil Sayfa

3
, genlik 0,8U
o
ve salnm frekans

3
, genlik 0,8U
o
ve salnm frekans

3
, genlik 0,8U
o
ve salnm frekans

xxv

RESMLERN LSTES

Resim Sayfa

Resim 5.1. Deney dzeneinin fotoraf.................................................................... 72

Resim 5.2. Ak dzenleyicinin fotoraf. ................................................................. 73

Resim 5.3. Is yayan bloun paralarnn fotoraf. ................................................... 76

Resim 5.4. Test blmnn fotoraf. ....................................................................... 77

Resim 5.5. Otomatik klapenin fotoraf. .................................................................... 80

Resim 5.6. k blmnn fotoraf. ...................................................................... 80

Resim 5.7. Kontrol nitesinin fotoraf. .................................................................... 81

Resim 5.8. Deneylerde kullanlan T tipi termokapulun fotoraf. ............................. 82

Resim 5.9. Deneylerde kullanlan Datalogern fotoraf. ......................................... 83

Resim 5.10. Deneylerde kullanlan Hz Sensr ve Datalogern fotoraf. ............. 84

Resim 5.11. Deneylerde kullanlan stc elemanlarn fotoraf. .............................. 85

Resim 5.12. Deneylerde kullanlan DC motor hz kontrolrnn fotoraf. ............. 86

Resim 5.13. Deneylerde kullanlan takometrenin fotoraf. ...................................... 87
xxvi

SMGELER VE KISALTMALAR

Bu almada kullanlm baz simgeler, aklamalar ile birlikte aada
sunulmutur.

Simgeler Aklama

A Salnm genlii
A
b
Blok toplam yzey alan, m
2
C
p
Sabit basnta zgl s, J/kg.K
f Salnm frekans, Hz
D Difzyon katsays
D
h
Hidrolik ap, m
g Yer ekimi ivmesi, m/s
2
G
k
Trblans kinetik enerji retimi

h Yerel s tanm katsays, W/m
2
.K
H
b
Blok ykseklii, m
H
c
ki levha aras mesafe, m
J Toplam ak
k Is iletim katsays, W/m.K
L Levha uzunluu, m
L
b
Blok uzunluu, m
L
1
Giri ile ilk blok arasndaki mesafe, m
L
2
Son blok ile k arasndaki mesafe, m
N Blok says
Nu

Anlk yerel Nusselt says
u N Periyot boyunca alan ve zaman ortalama Nusselt says
A
u N Anlk alan ortalama Nusselt says
P Basn, Pa
*
P Tahmini basn
'
P Basn dzeltmesi
xxvii

Simgeler Aklama

Pe Peclet says
Pr Prandtl says
Pr
t
Trblansl Prandtl says
q
Is aks, W/m
2

q
Is retimi, W/m
3

Q Toplam s miktar, W
Q
e
Toplam elektriksel g miktar, W
Q
i
letim ile gerekleen toplam s kayb, W
Q
r
Radyasyon ile gerekleen toplam s kayb, W
R Toplam diren,
R
b
Bir blok iin diren,
Re Reynolds says
S ki blok aras mesafe, m
S
tk
Kaynak terimi
S
tt
Kaynak terimi
S
tu
Kaynak terimi
S
tt
Kaynak terimi
S
t
Kaynak terimi
t Zaman, s
T Scaklk,
o
C
T
b
Blok scakl,
o
C
T
g
Kanal giri scakl,
o
C
T
i
Trblans younluu
T
o
Akkan giri scakl,
o
C

T
w
Blok yzey scakl,
o
C

u Yatay ynde hz bileeni
*
u Yatay yndeki tahmini hz
'
u Yatay yndeki hz dzeltmesi
U
o
Ortalama giri hz, m/s
v Dikey ynde hz bileeni
xxviii

Simgeler Aklama

*
v Dikey yndeki tahmini hz
'
v Dikey yndeki hz dzeltmesi
V Voltaj, V
W
R
Baml deikenin hata miktar
x Yatay koordinat
y Dikey koordinat
Is yaylm katsays, m
2
/s
Delta dirac fonksiyonu
T Scaklk fark,
o
C
x Yaltm kalnl,
m

Akkan younluu, kg/m
3

Periyot
Dinamik viskosite, kg/ms
eff
Efektif viskosite, kg/ms
t
Trblans viskositesi, kg/ms
Kinematik viskosite, m
2
/s
Genel bir deiken
deikeni iin difzyon katsays
Blok yzey yaycl
Stefan- Boltzmann sabiti, 5,670x10
-8
W/m
2
K
4

1
1. GR

Mhendislik uygulamalarnda yksek scaklklara ulaan elemanlarn uygun
scaklklara kadar soutulmas sklkla karlalan bir uygulamadr. zellikle
teknolojideki gelimeler, elektronik cihazlarn kullanmnn artmas ve bu sistemlerin
gvenli alma scaklklarna soutulma gereksinimini ortaya karmtr. Her geen
gn elektronik elemanlarn boyutlar klmekte ve birim hacimde oluan s
artmaktadr. Bu da, daha etkili soutma sistemlerine gereksinim ortaya
karmaktadr. Soutma sistemlerinin geliimi, akkanlar mekanii, s transferi ve
kontrol teknolojisindeki gelimelere baldr. Gnmzde birok soutma sistemi
kullanlmakla beraber, en uygun soutma sistemi enerji tketimi, ekonomi, verim,
zaman vb. faktrler gz nne alnarak seilmektedir. zellikle kk boyutlu
sistemlerin soutulmasnda, byk soutma sistemlerinin kullanlmas byk bir
sorundur.

Elektronik sistemlerin geliimi, gnmzde birok sektrn (salk, haberleme,
savunma, bankaclk vb.) ve birok mhendislik sisteminin gelimesini olumlu ynde
etkilemektedir. zellikle salk, haberleme, savunma ve bankaclk gibi alanlarda
kullanlan sistemlerin ve elektronik elemanlarn performanslar hayati neme
sahiptir. Bu nedenle elektronik sistemlerin performanslarnn ve gvenirliklerinin
artrlmas, nemli bir konu haline gelmitir. Sistemlerin verimli ve gvenli
almasnda, sistem scaklnn nemi byktr. Dolaysyla, sistem gvenlii iin,
oluan snn sistemden uzaklatrlmas gerekmektedir. Gnmzde, birok
aratrmac elektronik elemanlarn scaklklarnn belli bir deeri gememesi iin,
daha etkin soutma sistemlerinin gelitirilmesi zerinde almaktadr.

Bu almada elektronik elemanlar temsil eden s yayan bloklar, yatay bir kanal
iine yerletirilerek, bu bloklarn (elemanlarn) daha etkin soutulmas iin, akn
kanala giri hz sinzoidal olarak deitirilmitir. Deneysel ve saysal almalar
yaplarak, osilasyonun kanal iindeki s transferine ve ak yapsna etkisi
incelenmitir. allan problemin basit tanm aada verilmektedir.

2
Bu almada, alt duvarnda s yayan bloklar bulunan bir kanal iindeki ak ve s
transferi ele alnmtr. Akkan olarak kullanlan hava, kanala zamanla sinzoidal
olarak deien bir hzla girmekte ve blok yzeylerinden yaylan sy alarak dier
utan kmaktadr. Problem deneysel ve saysal olarak analiz edilmitir.

Saysal almada, ilk olarak problemin geometrisi sonlu sayda kontrol hacmine
blnerek, problemin diferansiyel denklemleri, bu kontrol hacimlerinde integre
edilmitir ve cebirsel denklemlere dntrlmtr. SIMPLE algoritmas
kullanlarak, FORTRAN programlama dilinde bir bilgisayar program gelitirilmitir.
Bu program yardmyla, zm alan iersindeki hz ve scaklk dalmn
belirlemek iin, problemin denklemleri snr artlar ile birlikte zlmtr.
Konveksiyon terimlerinin diskritizasyonu iin hybrid metot kullanlmtr. Zamana
baml terimler ise tam implicit metot kullanlarak diskiritize edilmitir. Cebirsel
denklemlerin zm iin ise Gauss-Seidel iterasyon teknii kullanlmtr.

Deneysel almalar iin, bir deney dzenei kurulmu ve osilasyonlu ak durumu
iin deneysel veriler elde edilmitir. Deneysel ve saysal sonular analiz edilerek,
kanal iindeki akn Reynolds saysnn, bloklarda gerekleen s retiminin ve
akkan giri hznn salnm genliinin ve frekansnn, ak ve s transferine etkileri
parametrik olarak belirlenmitir.

3
2. LTERATR ARATIRMASI VE ALIMANIN AMACI

2.1. Literatr Aratrmas

Elektronik sistemlerin gelimesi ile birlikte, daha gvenli ilem yaplabilmesi iin
yongalarda (chip) ortaya kan snn atlarak, sistemin gvenli bir ekilde
soutulmas gerekir. Bu duruma paralel olarak, elektronik sistemlerde yonga, modl
ve sistem dzeyinde oluan enerji younluunda art meydana gelmi ve bu durum
s transfer alanndaki almalarn hz kazanmasna neden olmutur. [Doan 2003,
zsunar 1999, Doan 2007]

Elektronik elemanlarla ilgili s transferi aratrma alanlarndan birisi kanal ii
aklardr. Optimum s transferi iin kanal dizayn yntemleri gelitirmek ve kanal
iinde istenilen ak artlarn elde etmek iin almalar yaplm halende yaplmaya
devam edilmektedir. Yaplan almalarda, kanallardaki elektronik elemanlar
genellikle s yayan bloklarla temsil edilmitir. [Doan 2003, zsunar 1999, Doan
2007] Gnmze kadar yaplan bu almalarn ou kararl rejimde, zerinde
bloklar bulunan kanallardaki ak ve s transferi ile ilgilidir.

Literatrde bulunan almalarda Reynolds says, bloklar arasndaki mesafe, blok
ykseklii, kanal ykseklii vb. geometrik parametrelerin s transferine olan etkileri
incelenmitir. Kanallardaki bloklar akn yolunu deitirerek, ak daha kompleks
hale getirmektedir. Elektronik elemanlarn boyut ve termal direnleri farkl olmasna
ramen, analizlerde eit iddette s reten ve ayn byklklerdeki bloklar ele
alnmaktadr. Bu kabuller, pozisyonla periyodik olarak deien ak artlarnn ortaya
kmasna neden olmaktadr. Kanaln giri ve k blmlerinde gelimekte olan
ak artlar bulunurken, kanaln byk bir blmnde periyodik olarak gelimi ak
etkilidir.

Bu konu ile ilgili deneysel almalar bulunmakta ve bilgisayar teknolojisinin
gelimesine paralel olarak, son zamanlarda saysal almalar da nem kazanmtr.
Literatrde bulunan almalar genelde zamandan bamsz aklar ile ilgilidir.
4

Yaplan almalar incelendiinde, farkl geometrilerde ve farkl alma
koullarndaki kanal ii ak problemleri zerinde alld grlmektedir.
Kanallardaki ak ve elektronik elemanlarn soutulmasn simule eden almalarn
bir blm aada verilmitir.

2.1.1. Kanal ii ak almalar

Chen ve Wang yaptklar deneysel ve saysal almada, alt yzeyine dizilmi stc
bloklara sahip bir kanaldaki zorlanm konveksiyonu incelemilerdir. Yaptklar
deneylerde, naftalin sblimleme tekniini kullanarak, gerekleen ktle transferini
belirlemilerdir. Is transferi ve ktle transferi arasndaki benzerlikten yararlanarak,
gerekleen s transferini tespit etmilerdir. Reynolds says 1300 iin laminer ak
durumunda ve Reynolds says 10000 iin ise trblansl ak durumunda, bloklar
arasndaki mesafenin blok yksekliine orann (s/h) 2-22 aralnda deitirerek
deneyler yapmlardr. Laminer ak durumunda blok yzeyi boyunca Sherwood
saysnn art veya azalnn dzenli olduunu fakat trblansl ak durumunda
keskin artlar ve tepeler yaptn gzlemlemilerdir. Ayrca saysal ve deneysel
sonular kullanlarak, bloklar aras mesafesinin s transferindeki etkisini
yorumlamlardr. Laminer ak durumunda, Nusselt saysnn art veya azalnn
blok yzeyi boyunca dzenli olduunu ve ayrca kabarck blnmelerinin bloklar
zerindeki s transferine etkisinin olmadn gzlemlemilerdir. Trblansl akta
ise, Nusselt saysnda deiimler olduunu belirlemilerdir. Bloklar aras
mesafesinin, yerel s transferi dalmnda nemli bir etkiye sahip olduunu
belirtmilerdir. Laminer durumdan farkl olarak, trblansl ak durumunda, bloklar
aras mesafesinin art ile ortalama Nusselt saysnn nce azaldn ve sonra
arttn gzlemlemilerdir [Chen ve Wang, 1997].

Sara ve arkadalar yzeyinde delinmi bloklar bulunan kanaldaki s transferi
geliimini ve basn dmn deneysel olarak ele almlardr. Yaptklar deneyleri,
Reynolds saysn 6670 40000 aralnda, deliklerin eim asn 0 45
o
aralnda,
delik apn 2.5 2.8 mm aralnda ve blok saysn ise 2 7 aralnda
5
deitirmilerdir. Delinmi blok zerindeki toplam yzey alannn, delik
uygulanmam blok zerindeki toplam yzey alanna orann () 0.05 0.15
deerleri arasnda deitirmilerdir. Sonu olarak, blok zerindeki deliin eim
asnn ve delik apnn art ile s transferinin arttn belirlemilerdir. Reynolds
says ve bloklar arasndaki mesafenin, kanal hidrolik apna orannn (S
x
/D
c
) azal
ile s transferinin arttn gzlemlemilerdir. Basn dmnn ise Reynolds
saysnn, delik apnn, S
x
/D
c
orannn ve orannn art ile azaldn fakat
deliin eim asnn deiiminden etkilenmedii belirlenmitir. Ortalama Nusselt
says ve srtnme faktr iin bantlar gelitirmilerdir [Sara ve arkadalar,
2000].

Perng ve Wu almalarnda, ierisinde s yayan bloklar yerletirilmi yatay bir
kanaldaki kark konveksiyonlu akn, trblansl durumdaki ak ve scaklk
dalmn ele almlardr. Saysal zm iin Large Eddy Simulation (LES)
yntemini ve SIMPLE-C yntemini kullanmlardr. Kanaln balangcnda, ilk
bloun st ksmna dikdrtgen bir trblans oluturucu yerletirerek, s transferini
artrc girdaplarn olumasn salamlardr. Trblans oluturucu eklenmi ve
eklenmemi kanallar iin ayr ayr simlasyonlar yapmlardr. Bu almada,
Reynolds saysn 5000 deerinde sabit tutmular, trblans oluturucunun
geniliinin yksekliine orann 0.25, 0.5 ve 1.0 deerleri arasnda deitirmiler ve
Grashof saysn ise 0 5.0E+8 aralnda deitirerek ak ve s transfer
karakteristiklerini incelemilerdir. lk bloun n ksmna yerletirilmi olan trblans
oluturucunun, akn yapsn deitirerek s transfer karakteristiklerini
etkilemesinden dolay, kanal iindeki kark konveksiyon zerinde etkili olduunu
belirtmilerdir [Perng ve Wu, 2007].

Korichi ve Oufer almalarnda, alt ve st yzeylerine periyodik s yayan engeller
konulmu bir yatay kanaldaki s transferini saysal olarak incelemilerdir. Sabit
termofiziksel zelliklerdeki, zamana baml, iki boyutlu ve laminer artlardaki ak
iin, Reynolds saysnn 50, 500 ve 1000 deerleri iin zmler yapmlardr. Elde
edilen sonular kullanarak, problemi Nusselt says ve ak yaps ynnden
yorumlamlardr. Reynolds saysnn kk deerlerinde akn zamana gre kararl
6
ve dzenli olutuunu belirtmilerdir. Kararsz ak durumunda, kendi kendine
oluan salnmlar ve vorteksler gzlemlemilerdir. Oluan bu vortekslerin, kanal
iindeki s transferinin artna katk saladn gzlemlemilerdir. Reynolds
saysnn artmas ile stc engellerden aka doru olan s transferinde nemli bir
art olduunu belirtmilerdir. Yaplan simlasyonlarda Reynolds saysnn 50den
500e karlmasnn, ortalama Nusselt saysnda yaklak %123.1lik arta sebep
olduunu belirlemilerdir. Benzer olarak, Reynolds saysnn 500den 1000e
karldnda ise, ortalama Nusselt saysnda yaklak %48.5lik bir artn olduunu
belirtmilerdir [Korichi ve Oufer, 2007].

Ryu ve arkadalar duvarlarnn birine iki boyutlu ykseltiler ve boyutlu bloklar
yerletirilmi kanallardaki trblansl akn s transferi zelliklerine, yzey
przllnn etkisini saysal olarak incelemilerdir. Akn hz ve scaklk
dalmlarn elde etmek iin k- trblans modelini ve sonlu hacimler yaklamn
kullanmlardr. Farkl Reynolds saylar ve deiik knt geometrileri (kare, gen,
yarm daire ve dalgal) iin simlasyonlar yapmlardr. Sonu olarak ak direnci ile
s transferinin benzer bir davran gsterdiini, dolaysyla ak direncinin maksimum
deeri iin, gerekleen s transferinin de maksimum olduunu gzlemlemilerdir.
boyutlu bloklar iin yaptklar zmlerde de benzer sonular elde etmilerdir
[Ryu ve arkadalar, 2007].

Bakkas ve arkadalar alt yzeyine stc dikdrtgen bloklar yerletirilmi yatay bir
kanaldaki doal konveksiyonla oluan s transferini saysal olarak ele almlardr.
Problemin zmnde kanaln st duvarnn souk ve sabit scaklkta tutulduunu,
alt duvarna ise stc bloklarn dizildiini, oluan akn kararl, iki boyutlu ve
laminer olduunu kabul etmilerdir. Akkan olarak havay kullanmlardr ve
Prandtl saysn 0.72 olarak almlardr. Bloklar arasndaki mesafe sabit tutarken,
Rayleigh saysn 10
2
210
6
deerleri arasnda ve izafi ykseklii (bloun
yksekliinin, kanaln yksekliine oran) ise 1/8 1/2 oranlar arasnda deitirerek
simlasyonlarn yapmlardr. Scaklk ve hz dalmn elde etmek iin simple
domain ve double domain yntemi olmak zere, iki farkl zm yntemi
kullanmlardr. Tm parametreler sabit tutularak yaplan simlasyonlarn
7
sonucunda, iki farkl zmn sonucunda elde edilen Nusselt saylarnn deerinde
yaklak %30luk bir farkllk olduunu belirtmilerdir [Bakkas ve arkadalar,
2008].

2.1.2. Osilasyonlu ak almalar

Literatrde, osilasyonlu aklarla ilgili yaplan baz almalar aada zetlenmitir.
Leong ve Jin yapm olduklar deneysel almada, sngere benzeyen gzeneklere
sahip metalle kapl bir kanaldaki salnml akn karakteristikleri incelenmitir.
Maksimum srtnme faktr iin bant gelitirmilerdir ve literatrde ki dier
almalar ile kyaslamlardr. almann sonucunda, gzenekli yapnn hidrolik
yarapna baml kinetik Reynolds saysnn ve boyutsuz ak genliinin, salnml
ak karakteristikleri zerinde etkin rol oynadn belirtmilerdir. Kinetik Reynolds
saysnn, gzenekli metal yap iindeki ak hznn ve basn dmnn
deiiminde, boyutsuz ak genliine oranla daha etkin rol oynadn
gzlemlemilerdir [Leong ve Jin, 2005].

Gl ve Evin yaptklar almada, belirli genlik ve frekans deerlerinde salnm
yapan silindirik borulardaki s transferini ve basn kayp karakteristiklerini deneysel
olarak incelemilerdir. Bir titreim mekanizmas dizayn ederek, akkann salnm
frekans deerini 0.008 Hz - 1.988 Hz aralnda, salnm genliinin deerini ise 3 - 9
deerleri arasnda deitirmilerdir. Deneyleri Reynolds saysnn 5000 25000
aralnda ki deerleri iin yapmlardr. Sonu olarak, akn genliinin ve
frekansnn, s transferi ve basn kayp katsays zerinde etkili olduunu
belirtmilerdir. Borunun salnm yapmas durumunda meydana gelen d kuvvetlerin,
boru iindeki ak etkilediini gzlemlemilerdir. Ayn zamanda periyodik salnm
hareketinin aka ilave bir trblans verdiini ve dolays ile genlik ve frekans
deerlerine bal olarak s transferinde deien oranlarda iyilemenin olduu
belirtmilerdir [Gl ve Evin, 2005].

Wang ve arkadalar yksek frekansl rejeneratrler iin salnml ak
karakteristiklerini deneysel olarak incelemilerdir. Scak tel anemometre kullanarak,
8
rejeneratrn kndaki anlk hz llmtr. almann sonucunda, orifis
dzeninin, operasyon frekansnn, sistemin ortalama basncnn ve basn orannn
deerlerinin, rejeneratorun ak karakteristiinde etkin rol oynadn
belirlemilerdir. Yksek frekans koullarnda soutucu iin, orifis pozisyonu, alma
frekans, ortalama basn ve basn oran iin optimum deerleri belirlemilerdir.
Deneyler sonucunda elde edilen bu optimum deerleri kullanlarak, daha verimli ve
kullanl soutucularn dizaynnn yaplabileceini belirtmilerdir [Wang ve
arkadalar, 2005].

Akda ve arkadalar yaptklar almada dairesel zorlanm salnml akta s
transferini deneysel ve saysal olarak incelemilerdir. Halkasal kesit iindeki akkan
bir piston-silindir dzenei ile farkl frekans, genlik ve s yklerinde
titretirmilerdir. Deneyleri farkl s aklar ve ak frekanslar iin yapmlar ve bu
frekanslara karlk gelen Nusselt saylarn bularak, boyutsuz bantlar
gelitirmilerdir. FLUENT paket yazlmn kullanarak, hareketli sv kolonunda ki
s geiini saysal olarak da incelemilerdir. Ak ierisindeki hz ve scaklk
dalmn elde etmilerdir. Is geiinin, akn merkezini takip edemeyen
hidrodinamik snr tabakadan kaynakland ve bunun s geiini artrdn
belirtmilerdir. Nusselt saysnn frekansla deiimini belirlemiler ve akn
frekansnn art ile s geiinin de arttn gzlemlemilerdir [Akda ve
arkadalar, 2006].

He ve Jackson trblansl durum iin, boru iersindeki titreimli ak deneysel
olarak incelemilerdir. Yaplan lmlerin sonucunda, ortalama eksenel hz ve
trblansl hzn radial ve eksenel bileenlerini elde etmilerdir. Titreimli akn
deiik frekans ve genlikleri iin almlar ve sonu olarak, ak hznn genliinin
frekans ile deiiminin monoton olmayan ama istikrarl bir tutum sergilediini
gzlemlemilerdir [He ve Jackson, 2009].

Akda ve arkadalar yaptklar almada, dey dairesel sv kolonunda atmosfere
ak, hava-sv arayzeyine sahip salnml bir aktaki, sabit s aksyla stlan bir
yzeyden s geiini, deneysel olarak incelemiler ve kontrol hacmi yaklamyla
9
matematiksel olarak modellemilerdir. Deneysel almada, dairesel kesit iinde
bulunan akkan, bir piston-silindir dzenei ile hareket ettirilmi ve sistem zerinde
scaklk lmleri yaplmtr. Salnml ak iin kontrol hacmi yaklamyla ktle,
momentum ve enerjinin korunumu denkliklerini yazmlar ve bu denklemleri Runge-
Kutta yntemiyle zmlerdir. Deneysel girdiler esas alnarak, kurulan matematik
model ile belirli noktalardaki scaklklar hesaplamlardr. Deneysel sonularla
matematiksel modelden elde edilen deerleri karlatrmlar ve modelin deneysel
sonularla iyi bir uyum saladn gzlemlemilerdir. Hareketli snra sahip,
zamanla sinzoidal deien harekete maruz bir sv kolonunda s geiinin,
gelitirdikleri bu yaklamla baarl bir ekilde modellenebileceini gstermilerdir
[Akda ve arkadalar, 2008].

2.1.3. Osilasyonlu kanal ii ak almalar

Litratrde, iersine stc engeller yerletirilmi kanallardaki akn s ve ak
karakteristiklerine, osilasyonunun etkisini inceleyen baz almalar aada
verilmitir.

Ji ve arkadalar almada, alt ve st yzeylerinin tam ortasnda stlm engele
sahip bir yatay kanaldaki titreimli aktaki, engelden akkana geen s transferini
deneysel olarak ele almlardr. lmleri, Reynolds says 350 ve 540 deerleri iin,
ak frekans 0 60 Hz aralnda, blokaj orannn (engel geniliinin, kanal
yksekliine oran) 1/10, 1/8, ve 1/6 deerleri iin, titreim genliini ise 0.05
deerinde sabit alarak yapmlar ve bu deiik parametrelerin s transferine etkilerini
incelemilerdir. Reynolds saysnn art ve blokaj orannn azal ile, s transfer
art faktrnn (titreimli aktaki Nusselt saysnn, kararl aktaki Nusselt saysna
oran) daha belirginletiini sylemilerdir [Ji ve arkadalar, 2008].

Kim ve Kang yaptklar almada, alt yzeyine iki adet stc blok yerletirilmi
kanaldaki titreimli akn zorlanm konveksiyona etkisini saysal olarak
incelemilerdir. Bloklarn yzey scaklnn sabit bir deerde olduunu, kanal
yzeylerinin yaltldn ve kanal giriinde akkann sabit scaklkta ve titreimli
10
olduunu kabul etmilerdir. Reynolds saysn, Strouhal saysn, ak genliini ve iki
blok arasndaki mesafenin kanal yksekliine orann (w/H) deitirerek yaptklar
simlasyonlar sonucunda, stc bloklardan gerekleen s transferini ve bloklarn
civarndaki ak yapsn incelemilerdir. Ak iinde oluan sirklasyonlu yapnn,
Strouhal says ve w/H orann deiiminden nemli lde etkilendiini
gzlemlemilerdir. Ayrca akn titreim genliinin artmas ile ortalama s transfer
orannn nemli lde arttn belirlemilerdir. Is transferinin artrlmasna, kanal
iindeki titreimli akn yardmc olabileceini gzlemlemilerdir [Kim ve Kang,
1997].

Moon ve arkadalar, alt yzeylerine stc bloklar dizilmi bir kanaldaki tanmla
gerekleen s transferine, akn titreiminin etkisini deneysel olarak
incelemilerdir. Yaptklar lmlerde, iki blok arasndaki mesafenin, bloklarn
balang noktalar arasndaki mesafeye orann 0.3 0.6 aralnda, akn genliini
0.2 0.3 aralnda ve akn frekansn ise 10 Hz 100 Hz aralnda deitirerek,
ak salnmnn ak ve s transfer karakteristiklerine etkisini gzlemlemilerdir.
Akn frekans ve genliini akustik bir haporler aracl ile salamlardr. Tm
bloklardan sabit s retildii kabul edilmitir. Reynolds saysnn, Strouhal saysnn
ve bloklarn balang noktalarnn birbirlerine olan uzaklnn (L), s transferine
olan etkileri zerinde durmulardr. almann sonucunda, bloklardan olan s
transferinin, akn frekans ve genliinden, L uzunluunun deerinden ve Reynolds
saysndan nemli lde etkilendiini belirtmilerdir. Kararl ak durumunda, L
mesafesinin artmas ile bloktan souk akkana geen s transferinin arttn
belirtmilerdir. Osilasyonlu durumda ise, s transferinin art iin, L mesafesi kadar,
akn frekansnn da etkili olduunu belirlemilerdir [Moon ve arkadalar, 2005].

Jin ve arkadalar yaptklar bu almada, st duvarnda gen yivler bulunan bir
kanaldaki s transferine, titreimli akn etkilerini deneysel olarak incelemilerdir.
Yaptklar deneylerde Reynolds saysn 270 910 deerleri arasnda ve Strouhal
saysn ise 0.08 0.67 deerleri arasnda deitirmilerdir. Reynolds says 270 ve
Strouhal says 0.34 iin elde ettikleri sonular, kararl durumdaki sonular ile
karlatrmlar ve s transferinde kararl duruma gre yaklak % 350 art
11
gzlemlemilerdir. Reynolds says artarken, s transfer orannda azal
gzlemlemilerdir. Maksimum s transferi iin optimum bir titreim frekansnn
olduunu belirlemilerdir. Ayn zamanda Reynolds says art ile, optimum
Strouhal saysnn azaldn belirtmilerdir [Jin ve arkadalar, 2007].

Korichi ve arkadalar iersinde eimli engeller ve/veya bloklar yerletirilmi bir
kanaldaki kendiliinden devam eden salnml ak saysal olarak incelemilerdir.
Kararl ak ve salnml ak durumlar iin, engellerin uzunluklarn, eim alarn
ve 250 1000 deerleri arasnda Reynolds saysn deitirerek simlasyonlar
yapmlar, geometrideki bu deiimlerin s ve ak karakteristiklerine etkilerini
belirlemilerdir. Kanal iinde ak ynnde dalgal periyodik bir yapnn olutuunu
ve aka dikey ynde farkl boyutlarda birok vorteksin olutuunu
gzlemlemilerdir. Ayrca oluan e scaklk izgilerinin, oluan salnml aka
uyumlu bir yap gsterdiini belirtmilerdir. Kanal st yzeyine eimli engeller
eklenmesi sayesinde oluan bu vorteksli ve salnml akn, sadece kanal alt
yzeyinde bloklar bulunan yapda gzlenen aka oranla, s transferini nemli lde
artrdn gzlemlemilerdir. rnek olarak Reynolds says 600 iin yaplan
zmlerde, s transferindeki artn yaklak %200e ulatn belirtmilerdir
[Korichi ve arkadalar, 2009].

Huang ve Yang alt yzeylerine stc yerletirilmi ve gzenekli malzemeden oluan
iki bloa sahip kanaldaki titreimli ak saysal olarak incelemilerdir. Problemi
matematiksel olarak modellemek iin, zamana baml Navier Stokes
denklemlerini, enerji denklemini ve Darcy-Brinkman-Forchheimer ak modelini
kullanmlardr. Darcy saysnn, akn frekansnn, genliinin ve gzenekli bloun
yksekliinin ak ve s transferine etkilerini incelemilerdir. Bloklar ve aktaki
titreim sonucunda, ak alannda sirklasyonlarn olutuunu ve bu
sirklasyonlardaki deiimin, ak ve sl karakteristikleri dorudan etkilediini
belirtmilerdir. Bloun yapld malzemenin geirgenliinin ve akn frekans ve
genliinin, kanal iinde gerekleen s transferinde olduka nemli bir etkiye sahip
olduunu gzlemlemilerdir. Blok zerindeki yerel yzey scaklk dalmnn,
titreimli akta, kararl aka oranla daha dzenli olduunu belirtmilerdir. Bu
12
durumu akn titreim genliinin art ile, s transfer art faktrnn (titresimli
ak durumdaki ortalama Nusselt saysnn, kararl ve gzeneksiz yapdaki ortalama
Nusselt saynsa oran) artmasna balamaktadrlar [Huang ve Yang, 2008].

Huang ve arkadalar, ierisinde art arda dizilmi iki adet gzenekli malzeme ile
kaplanm stc blok bulunan yatay kanaldaki zorlanm titreimli akn, ak ve s
transferi karakteristiklerini saysal olarak incelemilerdir. Akkan, gzenekli
malzeme ve katdan oluan, l birleik sistem iin gelitirdikleri diferansiyel
denklemlerin zmn, kontrol hacim metodu ve akm fonksiyonu-vortisiti
yaklamn kullanarak elde etmilerdir. Darcy saysnn, titreim frekansnn, titreim
genliinin, geometrik parametrelerinin ve etkin iletim orannn deiimlerinin, ak
ve s transferine etkilerini incelemilerdir. almalarnn sonucunda, bloun
evresindeki akta oluan sirklasyonlu yapnn, bloklardan akkana doru
gerekleen s transferini artrdn belirtmilerdir. Scaklk dalmnn, stc
bloklarn yaknnda byk ak karmlarnn olumasndan nemli lde
etkilendiini gzlemlemilerdir. Akn genliinin, gzenekli yap ile kapl bloun
yksekliinin ve etkin iletim orannn art ile s transferinin arttn belirtmilerdir.
Fakat s transferi artnn, gzenekli yapya sahip bloun genilii ile ters orantl
olduunu gzlemlemilerdir [Huang ve arkadalar, 2009].

2.2. almann Amac

Elektronik sistemlerin gvenli alabilmesini etkileyen parametrelerden, en
nemlilerinden biri sistemin elemanlarnn alma scakldr. Sistem elemanlarnn
scaklnn ykselmesi, sistemin gvenirliini tehlikeye atmakta, performans ve
veriminin dk olmasna sebep olmaktadr. Bundan dolay elektronik elemanlarn
soutulmas, sistemlerin gvenli alabilmesi iin son derece nemlidir. Bu gne
kadar, birok aratrmac elektronik sistemlerin scakln optimum alma
artlarnda tutmak iin bir ok alma yapmtr. Literatr incelendiinde, yaplan
almalarda, zellikle kanal ii aklarn zerinde durulduu grlmtr.
Aratrmaclar, kanal iindeki laminer ve trblansl ak artlar iin, birok
deneysel ve saysal alma yapmlar ve kanal iindeki ak ve scaklk
13
karakteristiklerini belirlemilerdir. Bu almalar, deiik kanal geometrileri
(silindirik, kare vb.), deiik Reynolds saylar iin tekrarlanm ve doal, kark ve
zorlanm tanm iin birok bant gelitirilmitir. [Doan 2003, zsunar 1999,
Doan 2007]

Bilgisayar teknolojisinin hzla gelimesi, amz iin gerekli olan birok sektrn
(uzay, savunma, salk, bankaclk vb.) gelimesine olanak salam ve bu sektrleri
bilgisayar sektrne baml hale getirmitir. Dolaysyla, bilgisayarlarn iinde
bulunan iplerin soutulmasnn nemi artmtr. Buna paralel olarak, aratrmaclar,
ipler zerinde oluan snn uzaklatrlmas zerine younlamlar ve kanallarn
iersine blok ve engeller koyarak ipleri modellemilerdir. Literatr incelendiinde,
iersine deiik geometrilerde engeller, kanatklar, bloklar yerletirilmi kanallar
iin birok alma olduu grlmtr. Aratrmaclar, farkl parametre iin
almlar ve bu parametrelerin s transferindeki etkisini yorumlamladr. Yaplan
almalarn sonucunda, kanal iinde gerekleen s transferinin, ak yapsna,
geometrik boyutlara, elemanlarn yerleimine, elemanlarn malzemesine vb. baml
olduu belirlenmitir. [Doan 2003, zsunar 1999, Doan 2007]

Literatrde bulunan almalar, genelde kararl ak artlarnda yaplmtr.
Dolaysyla akn zamanla deiiminin, ak yapsna ve s transferine etkileri gz
ard edilmitir. Son yllarda, kararsz aklar iin yaplan almalar hz kazanm ve
kararsz akn, s transferi zerindeki artrc etkisi belirlenmitir. Akkan hznn
zaman gre deimesinin, kanal iinde ve bloklarn evresinde vorteksler ve
dalgalanmalar oluturduu, bu dalgalanmalarn sirklasyon blgelerinin olumasna
sebep olduu almalarda belirtilmitir. Kanallar iersinde oluan bu sirklasyon
blgelerinin zaman iinde yer deitirerek, sl snr tabaka iersinde lokal incelmeler
ve bozulmalar yaratt ve sonu olarak bloklardan akkana doru gerekleen s
transferini olumlu ynde etkiledii belirlenmitir. Bu yzden, kararsz artlar
zerinde almalar hz kazanmtr. Genellikle bu almalar, ticari yazlmlar
kullanlarak, saysal olarak yaplmtr.

14
Literatrde, saysal almalar destekleyecek, deneysel alma eksiklii
bulunmaktadr. Deney sistemlerinin kurulumunun zor ve maliyetli olmas, saysal
almaya oranla tercih edilmemesine sebep olmutur. Bilindii zere, saysal
sonularn doruluu ve geerliliini belirlemek iin deneysel sonulara ihtiya
vardr. Dolaysyla, bu almada saysal ve deneysel yntemlerin ikisi de
kullanlarak, ierisinde s yayan bloklar bulunan kanaldaki osilasyonlu ak ve s
transferi incelenmitir. ncelenen problemin ematik grnm ekil 2.1de
verilmektedir.

ekil 2.1. Problemin ematik grnm.

Deneysel alma iin, plexiglasstan yaplma bir kanal iersine yerletirilen yksek
iletkenlie sahip stc bloklar ve osilasyonlu bir aktan oluan bir deney dzenei
kurulmutur. Benzer olarak saysal alma iin, iki boyutlu bir kanal dnlm ve
kanaln alt yzeyine s yayan bloklar yerletirilmitir. Kanal giriindeki akn
hznn zamanla sinzoidal olarak deitii durumlarda, ak ve s transferi
karakteristikleri incelenmitit. Reynolds Saysnn, akkan giri hznn salnm
genliinin ve frekansnn ve bloklardaki s retiminin ak ve s transferine etkileri
parametrik olarak incelenmitir.

2.2.1. Deneysel alma

- Deney dzenei iin, plexiglass malzemeden bir kanal yaplm ve bu kanaln
alt yzeyine yksek iletkenlie sahip olmasndan tr alminyum
L
b
H
b
y
L
2
L
1
T
in
=T
o
V
in
=0
U
in
=U
o
+AU
o
Sin(t)
Adyabatik
q
H
c
x
L
S
15
malzemeden yaplan bloklar yerletirilmitir. Bu bloklar iine yerletirilen
stclar aracl ile s retimi salanmtr. Bir fan araclyla kanal iinde
ak salanm ve otomatik dnen bir klape yardmyla, ak osilasyonlu hale
getirilmitir.

- Farkl Reynolds saylar, farkl salnm frekanslar ve farkl s retimleri iin
deneyler yaplmtr. T tipi termokapul ve bir bilgisayara bal data toplayc
kullanlarak, bloklarn scaklklar, kanal giri ve k scaklklar, yaltlm
yzeyin alt ve st scaklklar ve evre scakl llmtr.

- llen scaklk deerlerinden ve sistemden yaylan sdan yararlanarak, her
bir blok iin Nusselt says hesaplanmtr. Hesaplanan Nusselt saylarnn
ortalamas alnarak ortalama bir Nusselt says bulunmutur.

- Nusselt saysnn ve blok scaklklarnn, akn frekans ve Reynolds says
ile deiimi incelenmitir.

2.2.2. Saysal alma

- Problem, matematiksel formlasyonu yaplarak diferansiyel denklemlerle
ifade edilmi ve snr artlar belirlenmitir. Bu formulasyon yaplrken,
akn kararsz ve iki boyutlu olduu kabul edilmitir. Ak iindeki bloklarn
modellenmesi iin elenik (conjugate) yaklam kullanlmtr.

- Difrensiyel denklemler dm noktalarnda, kontrol hacim yaklam
kullanlarak cebirsel denklem sistemlerine dntrlmtr. Bu
denklemlerin zm iin SIMPLE algoritmasn temel alan bir bilgisayar
program gelitirilmitir.

16
- Gelitirilen program kullanlarak, laminer ve trblansl aklar iin, farkl
Reynolds saylar, farkl s retimleri, farkl salnm genlikleri ve farkl
salnm frekanslar iin simlasyonlar yaplmtr.

- Saysal zm sonucunda, kanaln iersindeki hz, scaklk ve basn
dalmlar elde edilmitir. Scaklk dalmndan yararlanlarak bloklarn
yzeylerindeki, anlk yerel Nusselt Saylar hesaplanmtr. Yerel Nusselt
saylarnn ortalamas alnarak, alan ortalama Nusselt says elde edilmitir.
Alan ortalama Nusselt saysnn zamana gre integrali alnarak, zaman ve
alan ortalama Nusselt says elde edilmitir.

- Scaklk dalm, hz dalm ve Nusselt saysnn, giri hznn frekans,
genlii, Reynolds says ve s retimi ile deiimi incelenmitir.

17
3. MATEMATKSEL FORMULASYON

Bu almada incelenen problemin geometrisi ve koordinat sistemi ekil 3.1de
verilmitir. Ele alnan problem, duvarlarndan birisinde elektronik elemanlar temsil
eden s yayan bloklar bulunan bir kanaldaki ak ve s transferi problemidir. Kanal
giriinde akn hz zamanla periyodik olarak deimektedir. Kanaln alt ve st
yzeyleri yaltlmtr. Kanaln sayfa dzlemine dik dorultudaki boyutun ok byk
olduu varsaylmtr ve bundan dolay bu yndeki deiimler ihmal edilerek, akn
iki boyutlu olduu kabul edilmitir.

ekil 3.1. Problemin geometrisi ve koordinat sistemi (izim lekli deildir).

ekilde de grld zere, kanaln ykseklii H
c
, kanal uzunluu L, blok
ykseklii H
b
, blok uzunluu L
b
ve bloklar arasndaki mesafe ise S ile gsterilmitir.
Bloklar kanal giriinden L
1
uzaklndan itibaren yerletirilmitir. Kanal knda, L
2

uzunluunda bir blmde blok bulunmamaktadr.

Kanal giriinde akkann hz, zamanla sins erisi eklinde salnmldr, ancak
btn giri kesitinde hz niformdur. Kanal giriinde akkann anlk hz
u(t)=U
o
+AU
o
Sint fonksiyonuna uygun olarak deimektedir. Buradaki A
salnmn genliini, ortalama hzn oran olarak ifade etmek iin kullanlan bir
katsaydr. Bir periyot boyunca kanal giriindeki hzn zamanla deiimi ekil 3.2de
gsterilmitir. Akkann kanala giri scakl T
o
olarak alnmtr.
L
b
H
b
y
L
2
L
1
T
in
=T
o
V
in
=0
U
in
=U
o
+AU
o
Sin(t)
Adyabatik
q
H
c
x
L
S
18

ekil 3.2. Kanal giriinde akkan hznn bir periyot boyunca zamanla deiimi.

Problem, akn z ynnden bamsz olduu kabul edilerek, iki boyutlu (x,y) olarak
incelenmitir. Ayrca kanala girite akkann hz osilasyonlu olduundan, ak
zamana baml olarak modellenmitir. Ak alannda, scaklk deiiminin kk
deerlerde gereklemesinden dolay, akkann younluu, viskozitesi ve sl
iletkenliinin deiimi ihmal edilmitir.

Problemin ak ve s transfer karakteristiklerini saysal olarak incelenebilmesi iin
sreklilik, momentum ve enerji denklemlerinin uygun snr artlar ile zlmesi
gerekmektedir. Bu almada, trblans modellerinden, k- trblans modeli
kullanlmtr.

3.1. Diferansiyel Denklemler

Analizler hem laminer hem de trblansl ak rejimleri iin yaplmtr. Bu
almada, trblans, standart k- modeli kullanlarak modellenmitir. Bu model baz
alnarak kartezyen koordinat sisteminde gelitirilen 2-boyutlu genel denklemler
aada verilmitir.

3.1.1. Sreklilik denklemi

Kartezyen koordinatlarda, trblansl durumda, sktrlamaz ak iin sreklilik
denklemi aadaki ekilde yazlabilir.

19
0 =
c
c
+
c
c
y
v
x
u
, (3.1)

Burada, u hzn x-ynndeki (yatay) bileeni, v ise hzn y-ynndeki (dey)
bileenidir.

3.1.2. Momentum denklemleri

Kartezyen koordinatlarda, trblansl durumda, kararsz ve sktrlamaz ak iin,
momentum denkleminin yatay ve dey yndeki bileenleri aadaki gibi
yazlabilir.

x yn momentum denklemi

tu eff eff
S
x
u
x y
u
y x
uu
y
vu
t
u
+
c
c
c
c
+
c
c
c
c
=
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (

(3.2)

) ( ) (
x
u
x x
v
y x
P
S
eff eff tu
c
c
c
c
+
c
c
c
c
+
c
c
= (3.3)

y yn momentum denklemi

tv eff eff
S
x
v
x y
v
y x
uv
y
vv
t
v
+
c
c
c
c
+
c
c
c
c
=
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (

(3.4)

) ( ) (
y
u
x y
v
y y
P
S
eff eff tv
c
c
c
c
+
c
c
c
c
+
c
c
= (3.5)

Burada, younluu,
eff
akkann efektif viskozitesini, P basnc, S ise kaynak
terimini ifade etmektedir. Efektif viskozite, laminer viskozite ve trblans
viskozitenin toplamdr.

t eff
+ = (3.6)
20

Trblans viskozitesi ise aadaki ekilde ifade edilir [Versteeg ve Malalasekera,
1995].

c

2
k
C
t
= (3.7)

Burada k trblans kinetik enerji deerini ve trblans kinetik enerji yutulma
deerini ifade etmektedir. C
ise sabit bir katsaydr ve deeri 0,09dur.

zm alan iersinde bloklarn olduu blgede, viskoziteye ok byk bir deer
verilerek, denklemlerin hem akkan hem de blok bulunan blgede geerli olmas
salanmtr.

3.1.3. Enerji denklemi

Trblansl durum iin enerji denklemi, scaklk (T) cinsinden verilmektedir.
Kartezyen koordinatlarda, trblansl durumda, kararsz ve sktrlamaz ak iin,
enerji denklemi aadaki gibi yazlabilir.

tt t t
S
x
h
x y
T
y x
uT
y
vT
t
T
+
c
c
I
c
c
+
c
c
I
c
c
=
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (
(3.8)

ij
p
tt
C
q
S o
...
= (3.9)

t
t
p
t
C
k
Pr
+ = I (3.10)

Bu denklemlerde, akkan younluu, k s iletim katsays, C
p
sabit basnta zgl
s Pr
t
trblansl Prandtl saysdr. Kaynak teriminde grlen q
ise bloklarda birim

hacimden yaylan enerjiyi (s) temsil eder.
ij
ise delta dirac fonksiyonu olup,
bloklardaki deeri 1 dier yerlerde ise sfrdr. Bu deikenlere, problem alan
21
iindeki noktaya gre (akkan veya bloklar) uygun deerler verildiinde, enerji
denklemi, hem akkann bulunduu hem de stc bloklarn bulunduu blgede
geerli olur.

3.1.4. Trblans kinetik enerjisi denklemi

Kartezyen koordinatlarda, kararsz ve sktrlamaz ak iin, trblans kinetik
enerjisi denklemi aadaki gibi yazlabilir.

tk
k
eff
k
eff
S
x
k
x y
k
y x
uk
y
vk
t
k
+
c
c
c
c
+
c
c
c
c
=
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (
o

(3.11)

c c
(
(
|
.
|
\
|
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c
+
(
c
c
+
c
c
= =
2
2 2
2
x
u
y
v
y
u
x
v
G S
t t k tk
(3.12)

Burada, G
k
trblans kinetik enerji retimini ifade etmektedir.

3.1.5. Trblans kinetik enerjisi yutulma denklemi

Kartezyen koordinatlarda, kararsz ve sktrlamaz ak iin, trblans kinetik
enerjisi yutulma denklemi aadaki gibi yazlabilir.

c
c c
c
o
c
o
c c c
t
eff eff
S
x x y y x
u
y
v
t
+
c
c
c
c
+
c
c
c
c
=
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (
(3.13)

) (
2 1
c
c
c
C G C
k
S
t
= (3.14)

(
(
|
.
|
\
|
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c
+
(
c
c
+
c
c
=
2
2 2
2
x
u
y
v
y
u
x
v
G
t t k
(3.15)

(
(
(
(
|
.
|
\
|
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c
+
(
c
c
+
c
c
= c
c
c 2
2
2 2
1
2 C
x
u
y
v
y
u
x
v
C
k
S
t t t
(3.16)

22
Burada, C
1
ve C
2
sabit katsaylar,
k
trblans kinetik enerjisi denklemi iin
trblans Prandtl saysn,
ise trblans kinetik enerjisi yutulma denklemi iin

trblans Prandtl saysn ifade etmektedir. Bu katsaylar, deneysel almalar sonucu
elde edilen sabit deerlerdir ve aadaki ekildedir [Versteeg ve Malalasekera,
1995].

C
1
=1,44 C
2
=1,92 C
=0,09
k
=1,00
=1,30 Pr
t
=0,9

3.2. Snr artlar

Problemin temel denklemlerinin zlebilmesi iin, bu denklemlerde kullanlan
deikenlerin, zm alann snrlarndaki snr deerlerinin bilinmesi gerekmektedir.
Problemin geometrisine gre, kanaln alt ve st yzeyi yaltlmtr. Ayrca, kta
havann hznn yatay yndeki deiiminin, ihmal edilebilir deerde olduu kabul
edilmitir. Kanal giriindeki tm deikenlerin deerleri verilmektedir. Akkan,
kanal giriinde sabit T
o
scaklndadr ve hzn yatay bileeni, U
in
(t)=U
o
+AU
o
Sint
forml ile belirlenir. Akkan hznn dikey bileeni ise sfrdr (v=0). Tm bu
kabullere gre, problemimizin snr artlar ekil 3.4deki gibidir.

ekil 3.4. Trblansl durumda snr artlar.

T
in
=T
o
V
in
=0
U
in
=U
o
+AU
o
Sin(t)
( )
2
2
3
i ref
T U k =
l
k
C
2 / 3
4 / 3
c =

v= 0 u= 0 0 =
dy
dT
k=0 =0
v= 0 u= 0 0 =
dy
dT
k=0 =0
0 =
dx
dv
0 =
dx
du
0 =
dx
dT
0 =
dx
dk
0 =
dx
dc

zm alan
Adyabatik
q

23
Kanal giriinde (x= 0 )

Hava kanala niform hz profilinde ve sabit scaklkta girmektedir. Havann anlk
giri hznn x ynl bileeni zamana gre sinzoidal olarak deimekte, y ynl
bileeni ise sfr deerini almaktadr.

0 s ys H
c
v=0 u=U
o
+AU
o
Sin(t) T=T
o

Kanal giriinde, trblans kinetik enerji ve trblans kinetik enerji yutulma deerleri
aadaki ifadelerle belirlenebilir [Versteeg ve Malalasekera, 1995].

( )
2
2
3
i ref
T U k =
l
k
C
2 / 3
4 / 3
c =

Burada, l=0.07 L dir. L karakteristik uzunluu, T
i
ise trblans younluunu ifade
etmektedir.

Kanal knda (x= L )

Kanaln knda, btn deikenlerin deiiminin ihmal edilebilecek kadar kk
olduu kabul edilmitir.

0 s ys H
c
0 =
dx
dv
0 =
dx
du
0 =
dx
dT
0 =
dx
dk
0 =
dx
dc

Kanal st Yzeyde (y= H
c
)

Kanal st yzeyinde duvar snr art vardr ve yaltlmtr.

0 s x s L v= 0

u= 0 0 =
dy
dT
k=0 =0

24
Kanal Alt Yzeyinde ( y = 0 )

Benzer olarak, kanal alt yzeyinde de duvar snr art vardr ve yaltlmtr.

0 s xs L v= 0 u= 0 0 =
dy
dT
k=0 =0

Balang art ( t = 0 )

Balang annda, havann balang scakl T
o
olarak, dier tm deikenlerin
balang deeri ise sfr olarak kabul edilmektedir.

v= 0 u = 0 T = T
o
k=0 =0

Trblans Duvar art

k- trblans modeli kanaln i blgelerinde dorudan kullanlabilirken, duvara yakn
blgelerde ise deiiklikler yaplarak kullanlmaktadr. Kat duvar, duvar yaknndaki
trblans yapsn etkilemekte ve trblans gerilmesi ve trblans hz etkilerinin
ihmal edilmesine neden olmaktadr. Bu blgeye laminer alt blge denmektedir.
Yaplan almalar sonucunda, y
+
=11,63 deerinin altndaki blgenin bu laminer alt
blge, zerindeki blgenin ise trblansl ak blgesi olduu kabul edilmitir.
Bundan dolay k- trblans modeli kullanlrken, duvar yaknlarnda daha uygun
sonular elde etmek iin, aada belirtildii ekilde duvar fonksiyonu kullanlmas
gerekmektedir.

t
*
y u
y =
+
(3.17)

2 / 1
|
|
.
|
\
|
=
t
t
w
u (3.18)
25
*
y
U
w

t = (3.19)

Burada, y
*
duvardan olan uzakl, u
srtnme hzn,
w
ise duvardaki kayma
gerilmesini temsil etmektedir.

Eer y
+
nn deeri, 11,63 deerinden kk ise duvar yaknndaki ak laminer ak
olarak, byk ise trblansl ak olarak kabul edilir.

y
+
<11,63 ise u
+
=y
+
olarak alnr ve k ile nun deerleri interpolasyon alnarak
bulunur.

y
+
>11,63 ise ) ln(
1
+ +
= = Ey
K u
U
u
t

t
C
u
k
2
=

*
3
Ky
u
t
c = olarak alnr.

3.3. Genel Denklem

Problemimin sreklilik, enerji, momentum, trblans kinetik enerjisi ve trblans
kinetik enerjisi yutulma denklemlerini (Eitlik 3.1, 3.2, 3.4, 3.8, 3.11 ve 3.13)
incelediimiz zaman hepsinin benzer yapda olduunu gzlemleriz. Bundan dolay
bir genel deiken
|
kullanlarak, tm denklemler genel bir formda yazlabilir.
Genel bir
|
deikeni iin iki boyutlu kartezyen koordinatlarda tanm denklemi E.
3.20deki ekilde yazlabilir.

( )
( ) ( ) =
c
c
+
c
c
+
c
c
| |
|
v
y
u
x t
| | |
| |
S
y y x x
+
|
|
.
|
\
|
c
c
I
c
c
+
|
.
|
\
|
c
c
I
c
c
(3.20)
26

Bu eitlikte, | genel bir deikeni, I genel difzyon katsaysn ve S ise kaynak
terimini temsil etmektedir. Genel tanm denklemi iin, deikenler ve bunlara
karlk gelen difzyon katsaylar ve kaynak terimleri izelge 3.2de verilmitir.

izelge 3.2. Genel denklem iin, deikenler ve bunlara karlk gelen difzyon
katsaylar ve kaynak terimleri
Denklem
|
I S
Sreklilik 1 0 0
x - momentum u
eff
) ( ) (
x
u
x x
v
y x
P
eff eff
c
c
c
c
+
c
c
c
c
+
c
c

y - momentum v
eff
) ( ) (
y
u
x y
v
y y
P
eff eff
c
c
c
c
+
c
c
c
c
+
c
c

Enerji T
t
I
ij
p
C
q
o
...

Trblans kinetik
enerjisi
k
k
eff
o
c
k
G
Trblans kinetik
enerjisi yutulma

c
o
eff
( ) c
c
2 1
C G C
k
k

(
(
|
|
.
|
\
|
c
c
+
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c
+ |
.
|
\
|
c
c
=
2 2
2
2 2
x
v
y
u
y
v
x
u
G
t k

T eff
+ = c

/
2
k C
T
=
t
t
p
t
C
k
Pr
+ = I
C
1
=1,44 C
2
=1,92 C
=0,09
k
=1,00
=1,30

3.4. Nusselt Saysnn Hesaplanmas

Istc bloklardan, akkana geen s transferini karakterize etmek iin Nusselt
saysnn hesaplanmas gerekmektedir. Nusselt says, temel denklemlerin zm
27
sonucunda elde edilen scaklk dalm kullanlarak hesaplanabilir. ncelenen ak,
zamanla periyodik olarak deitii iin, deiik Nusselt says tanmlar yaplabilir.
Bunlar anlk yerel Nusselt says, anlk alan ortalama Nusselt says ve periyot
boyunca alan ve zaman ortalama Nusselt saysdr, bu Nusselt saylar aada
tanmlanm ve formle edilmitir. Nusselt saysnn genel ifadesi aadaki gibi
yazlr.

k
hL
Nu
c
= (3.21)

Burada kullanlan h, k ve L
c
srasyla, blok yzeylerindeki s tanm katsays,
akkann s iletim katsays ve karakteristik uzunluktur. Burada, karakteristik
uzunluk olarak kanal hidrolik ap D
h
kullanlmtr.

( )
( )
c
z
z c
z c
z c
h
H
L
L H
L H
L H
P
A
D 2
2
4
2
4 4
= =
+
= = (3.22)

Burada L
z
kanaln z ynndeki uzunluu, H
c
ise y ynndeki yksekliidir. L
z
>>H
c

olduu iin paydaki H
c
ihmal edilmitir. Dolaysyla kanal hidrolik ap, iki kanal
ykseklii (D
h
=L
c
=2H
c
) olarak elde edilmitir.

Blok yzeyindeki s aks, s tanm katsays h, blok yzey scakl T
w
ve kanal
giri scakl T
o
kullanlarak yazlabilir.

( )
0 =
|
.
|
c
c
= = ' '
n
o w
n
T
k T T h q (3.23)

Eitlik 3.23den s tanm katsays (h) ekilir ise aadaki eitlik elde edilir.

( )
0 =
|
|
.
|
c
c
=
n
o w
n
T
T T
k
h (3.24)
28

Bulunan bu denklem, Nusselt saysnn genel formlnde yerine yazlrsa, anlk
yerel Nusselt saysn elde ederiz.

( )
0 =
|
|
.
|
c
c
= =
n
o w
h h
n
T
T T
D
k
hD
Nu (3.25)

Yukardaki denklemde kanal hidrolik apnn deeri, kanal yksekliinin iki kat
(D
h
=2H
c
) olarak yerine yazlrsa, eitliimiz aadaki ekilde yeniden yazlabilir ve
anlk yerel Nusselt saysn temsil eder.

( )
0
2 2
=
|
|
.
|
c
c
= =
n
o w
c c
n
T
T T
H
k
H h
Nu (3.26)

Anlk alan ortalama Nusselt saysn elde etmek iin, alan boyunca anlk yerel
Nusselt saysnn integralini alr ve toplam blok yzey alanna blersek, aadaki
eitlii elde ederiz.

dA Nu
A
u N
A
A }
=
1
(3.27)

Periyot boyunca alan ve zaman ortalama Nusselt says ise, salnm periyodu
boyunca ortalama alndktan sonra, aadaki gibi elde edilir.

dt dA Nu
A
u N
A
} }
=
t
t
1 1
(3.28)

Burada, giri hznn periyodunu temsil etmektedir.

29
3.5. Reynolds Saysnn Hesaplanmas

Reynolds says giri ortalama hz ve kanal hidrolik ap kullanlarak aadaki gibi
hesaplanmtr.

u
h in h in
D U D U
= = Re (3.29)

Burada; akkann dinamik viskozitesini, u kinematik viskoziteyi, akkann
younluunu, U
in
akkann periyot boyunca ortalama giri hzn, D
h
ise kanaln
hidrolik apn ifade etmektedir. Yukardaki denklem, periyot boyunca ortalama giri
hznn deeri sabit U
o
hzna eit (U
in
=U
o
) ve hidrolik apn deeri D
h
=2H
c
olacak
ekilde yeniden dzenlenirse, E. 3.30 elde edilir.

u
c o c o
H U H U 2 2
Re = = (3.30)

30
4. SAYISAL ZM YNTEM

Bir probleminin zmndeki ama, problemin baml deikenlerinin, problemin
zm alannn iindeki dalmlarnn elde edilmesi ve sistemin evresi ile olan
etkileiminin belirlenmesidir.

ncelediimiz problemin matematiksel olarak modellenmesi sonucunda elde edilen
sreklilik, momentum ve enerji denklemleri birbirlerine baml non-lineer
diferansiyel denklemler olduu iin ayn anda zlmesi gerekmektedir. Bu yzden
problemin zm, saysal zm metodu ile mmkndr.

Saysal metot ile zm yaplrken, problemin zm alannda sonlu sayda noktadan
oluan bir a oluturulur ve baml deikenlerin (u, v, P, T, k ve ) deerleri tm bu
noktalar iin elde edilir. Fiziksel bir problemin saysal metot ile zm admda
gerekleir.

- Fiziksel problemin matematiksel denklemler ile ifade edilmesi ve snr
artlarnn belirlenmesi (formlasyon).

- Diferansiyel denklemlerin dm noktalarnda ayrklatrlarak cebirsel
denklem sistemlerine dntrlmesi.

- Elde edilen cebirsel denklem sistemlerinin uygun yntemlerle zlmesi.

Problemin diferansiyel denklemlerinin kontrol hacmi yntemiyle, saysal olarak
zlebilmesi iin, ncelikle problemin zm alannn sonlu sayda kontrol hacmine
blnmesi gerekmektedir. Problemin geometrisinin her noktas iin cebirsel denklem
oluturulabilir ve bu denklemler zlebilir. Fakat bu sonsuz sayda denklem ve
sonsuz sayda zm demektir. Bu yzden problemin zm alan iinde yeterli
sayda nokta belirlenir ve bu noktalar iin zm yaplr. zm sonucunda, baml
deikenlerin deerleri sadece bu noktalar iin elde edilir. Bu noktalara dm ve bu
31
dm noktalarnn oluturduu sisteme de zm a denir. Kullanlan dm
says arttka zmn hassasiyeti artar, fakat bu srada yaplacak ilem says da
artar. Bu yzden problemin zmnde optimum dm says kullanlmaldr.

Bu almada, diferansiyel denklemlerin cebirsel hale getirilmesi iin, sonlu kontrol
hacmi metodu kullanlmtr. Problemin saysal zm iin, ilk olarak problemin
geometrisi sonlu sayda kontrol hacmine blnerek, problemin diferansiyel
denklemleri, bu kontrol hacimlerinde integre edilmitir ve cebirsel denklemlere
dntrlmtr. SIMPLE algoritmas kullanlarak, FORTRAN programlama
dilinde bir bilgisayar program gelitirilmitir. Bu program yardmyla, problemin
denklemleri, zm alan iersindeki hz ve scaklk dalmn belirlemek iin,
problemin snr artlar ile birlikte zlmtr. Konveksiyon terimlerinin
diskritizasyonu iin hybrid metot kullanlmtr. Zamana baml terimler ise tam
implicit metot kullanlarak diskiritize edilmitir. Cebirsel denklemlerin zm iin
ise Gauss-Seidel iterasyon teknii kullanlmtr.

4.1. Diferansiyel Denklemlerin Cebirsel Denklemlere Dntrlmesi

Problemimin diferansiyel denklemlerinin ayrklatrlmasnda Kontrol Hacmi
Formlasyonu kullanlmtr. Bu metotta, problem alan sonlu hacimlere (kontrol
hacimlerine) blnerek, diferansiyel denklemler bu kontrol hacimlerinde integre
edilerek cebirsel denklemlere dntrlrler.

Problemin kontrol hacmi sistemi aadaki gibidir. Burada P kontrol hacminin
merkezindeki dm noktasn, w kontrol hacminin bat yzeyini, e dou yzeyini, n
kuzey yzeyini, s ise gney yzeyini belirtmektedir. Ayrca W bat ynndeki, E
dou ynndeki, N kuzey ynndeki, S ise gney ynndeki komu kontrol
hacminin merkezini gstermektedir.

Momentum denklemleri zlrken, denklemlerin iersinde bulunan basn
dalmnn bilinmesi gerekmektedir. Problemimizin temel denklemlerinin iinde
basn dalmn zebildiimiz bir denklem yoktur.
32

ekil 4.1. ki boyutlu ak iin kontrol hacmi emas.

ekil 4.2. Kaydrlm kontrol hacmi emas.

Bu yzden, momentum denklemlerinin zlebilmesi iin, sreklilik denklemi,
basn dalmn zmek iin kullanlr. Bundan dolay, bu uygulamada kaydrlm
kontrol hacimlerin kullanlmas gerekmektedir. Dolaysyla x-yn momentum
denklemini zmek iin, a sistemi ana a sistemine (ana kontrol hacmine) gre
douya kaydrlr. Ayn ekilde y-yn momentum denklemini zmek iin, a
Ana kontrol hcresi
iin kontrol hcresi
x
y
y
x
s
n
w e
N
S
E W P
Ana dm noktas
u hz bileeni iin dm noktas
iin kontrol hcresi
v hz bileeni iin dm noktas
x
y
x
y
s
n
w e
N
S
E W P
Ana kontrol hcresi
Ana dm noktas
33
sistemi ana a sistemine (ana kontrol hacmine) gre kuzeye kaydrlr. Daha sonra
ilgili denklemler bu yeni a sistemine gre zlr.

4.1.1. Genel tanm denkleminin cebirsel hale dntrlmesi

Daha nce belirtildii gibi btn denklemler birbirlerine benzer yaplardadr. Bu
yzden genel bir | deikeni iin iki boyutlu kartezyen koordinatlardaki tanm
denkleminin cebirsel hale dntrlmesi, dier denklemlerle ayndr. Burada |
deikeni, u, v, T, k veya olabilir. Aada genel tanm denkleminin cebirsel hale
getirilmesi ksaca gsterilmitir.

( ) ( ) = |
c
c
+ |
c
c
j
j
u
x t
S
x x
j j
+
|
|
.
|
\
|
c
| c
I
c
c
(4.1)

Burada, | genel bir deikeni, I genel difzyon katsaysn ve S ise kaynak terimini
temsil etmektedir.

( ) ( ) ( ) = |
c
c
+ |
c
c
+ |
c
c
v
y
u
x t
S
y y x x
+
|
|
.
|
\
|
c
| c
I
c
c
+
|
.
|
\
|
c
| c
I
c
c
(4.2)

( ) S
y
v
y x
u
x t
=
|
|
.
|
\
|
c
| c
I |
c
c
+
|
.
|
\
|
c
| c
I |
c
c
+ |
c
c
(4.3)

x ve y ynleri iin konveksiyon ve difzyondan oluan toplam aklar yazlrsa, E.
4.4 ve E. 4.5 elde edilir.

x
u J
x
c
| c
I | = (4.4)

y
v J
y
c
| c
I | = (4.5)
34
Eitlik 4.4 ve E. 4.5, E. 4.3de yerlerine yazlrsa genel diferansiyel denklem
aadaki gibi olur.

( ) S
y
J
x
J
t
y
x
=
c
c
+
c
c
+ |
c
c
(4.6)

Eitlik 4.6, ekil 4.3de gsterilen kontrol hacmine gre integre edilirse:

( ) =
(
c
c
+
c
c
+ |
c
c
} } }
A +
dydxdt
y
J
x
J
t
t t
t
e
w
n
s
y
x
| |
} } }
A + t t
t
e
w
n
s
dydxdt S (4.7)

ekil 4.3. P dm noktas iin kontrol hacmi ve boyutlar

Zamana bal terim iin implicit metot kullanlarak integral tamamlanrsa, E. 4.8
elde edilir.

( )
y x ) S S ( J J J J
t
y x
p p c s n w e
o
p
o
p p p
A A | + = + +
A
A A | |
(4.8)

Cebirsel denklemlerin lineer olmas istendii iin, kaynak terimlerinin de bu art
salamas gerekir. Dolaysyla kaynak terimi lineerize edilir. Bundan dolay, kaynak
n
y) (o
s
y) (o
e
x) (o
w
J
w
e
J
e
J
s
J
n
x
y
w
x) (o
s
n
N
S
E W P
35
terimi
p p c
S S S | + = eklinde genel olarak ifade edilmitir. Burada S
c
sabit bir
deer, S
p
ise bir katsaydr.

Eitlik 4.8 de verilen J
e
, J
w
, J
n
ve J
s
terimleri, kontrol hacminin yan yzeylerindeki
toplam konveksiyon-difzyon aksn temsil etmektedir ve aadaki ekilde
tanmlanmlardr.

dy J J
e
x e
}
= (4.9a)

dy J J
w
x w
}
= (4.9b)

dx J J
n
y n
}
= (4.9c)

dx J J
s
y s
}
= (4.9d)

Ayn ekilde benzer ilemleri sreklilik denklemine de uygulayalm. ncelikle,
kartezyen koordinatlarda kararsz ak iin sreklilik denklemini genel formda
yazlm.

( ) 0 u
x t
j
j
=
c
c
+
c
c
(4.10)

0
y
v
x
u
t
=
c
c
+
c
c
+
c
c
(4.11)

Eitlik 4.11, P dm noktasnn kontrol hacminde integre edilirse E. 4.12 elde
edilir.

36
dydxdt 0
y
v
x
u
t
t t
t
e
w
n
s
} } }
A +
(
=
c
c
+
c
c
+
c
c
(4.12)

Yukardaki integraller tamamlanlrsa, E. 4.13 elde edilir.

( )
0 F F F F
t
y x
s n w e
o
p p
= + +
A
A A
(4.13)

Burada, F
e
, F
w
, F
n
ve F
s
kontrol hacminin yan yzeylerindeki ktlesel debileri temsil
etmektedir ve aadaki ekilde tanmlanmlardr.

( ) y u F
e e
A = (4.14a)

( ) y u F
w w
A = (4.14b)

( ) x v F
n n
A = (4.14c)

( ) x v F
s s
A = (4.14d)

Eitlik 4.13
p
| ile arpar, E. 4.8den karr ve dzenlersek aadaki eitlii
elde ederiz.

( ) ( ) ( ) ( )
p n n p w w p e e
o
p o
p p
F J F J F J
t
y x
| + | | +
A
A A
| |
( ) y x ) S S ( F J
p p c p s s
A A | + = | (4.15)

Bu denklemin terimleri aadaki gibi ifade edilebilir.

( )
E P E p e e
a F J | | = | (4.16)

37
( )
P W W p w w
a F J | | = | (4.17)

( )
N P N p n n
a F J | | = | (4.18)

( )
P S S p s s
a F J | | = | (4.19)

Yukardaki ifadeler, E. 4.15de yerlerine yazlrsa,

( ) ( ) ( ) ( )
N P N P W W E P E
o
p o
p p
a a a
t
y x
| | + | | | | +
A
A A
| |
( ) y x ) S S ( a
p p c P S S
A A | + = | | (4.20)

yukardaki denklem elde edilir. Bu denklem dzenlenirse, E. 4.21 elde edilir.

b a a a a a
S S N N W W E E p p
+ | + | + | + | = | (4.21)

Bu elde edilen cebirsel denklemde bulunan, a
E
, a
W
, a
N
ve a
S
denklemin katsaylardr
ve aadaki gibi ifade edilmilerdir [Patankar,1980].

( ) 0 , F P A D a
e e e E
+ = (4.22a)

( ) 0 , F P A D a
w w w W
+ = (4.22b)

( ) 0 , F P A D a
n n n N
+ = (4.22c)

( ) 0 , F P A D a
s s s S
+ = (4.22d)

t
y x
a
o
p o
P
A
A A
= (4.22e)
38

o
P
o
P c
a y x S b | + A A = (4.22f)

y x S a a a a a a
P
o
P S N W E p
A A + + + + = (4.22g)

Bu tanmlanan katsaylarn ierisinde bulunan D, kontrol hacminin yzeylerindeki
difzyon katsaysn ve P ise, yine kontrol hacminin yan yzeylerindeki Peclet
saysn temsil etmektedir. Difzyon katsays aadaki ekilde tanmlanmtr.

( )
e
e
e
x
y
D
o
A I
= (4.23a)

( )
w
w
w
x
y
D
o
A I
= (4.23b)

( )
n
n
n
y
x
D
o
A I
= (4.23c)

( )
s
s
s
y
x
D
o
A I
= (4.23d)

Peclet says ktlesel debinin difzyon terimine blm olarak ifade edilir ve
aadaki gibi tanmlanmtr.

e
e
e
D
F
P = (4.24a)

w
w
w
D
F
P = (4.24b)
n
n
n
D
F
P = (4.24c)
39

s
s
s
D
F
P = (4.24d)

Yukardaki ifadeler iindeki ( ) P A , Peclet saysna bal bir fonksiyondur ve
kullanlacak olan metoda gre deiir. Deiik metotlar iin ( ) P A nin alaca
deerler aadaki izelgede belirtilmitir

izelge 4.1. Farkl metotlar iin ( ) P A fonksiyonu [Patankar,1980].
Metot
( ) P A Deeri
Merkezi farklar
P 5 , 0 1
Upwind Metodu 1
Hybrid Metodu
( ) P 5 , 0 1 , 0
Pover law Metodu
( )
5
P 1 , 0 1 , 0
Exponansiyel Metot
( ) | | 1 P exp / P

Verilen bir problem iin, izelge 4.1de verilen metotlar arasndan en uygun olan
akkann hzna bal olarak seilir. Bu metotlar tek tek incelenirse, merkezi farklar
metodunun dk hzlar iin iyi sonu verirken, hzlar ykseldike doruluktan
uzaklat grlmektedir. Bu metot katsaylarn pozitif olma artn her zaman
salamamaktadr. Peclet saysnn kk deerleri iin bu art salanrken, byk
deerleri iin salanamamaktadr. Bu sorunu gidermek iin upwind metodu
gelitirilmitir.

Bu yntemde cebirsel denklemin katsaylarnn pozitif olma art her zaman salanr.
Bu yzden bu metot her zaman fiziksel olarak doru sonu verir, fakat deikenlerin
deiiminin lineer kabul edilmesinden dolay, hassas olmayan sonularn ortaya
40
kmasna sebep olur. Ksacas, yksek Peclet saylar iin konveksiyonu iyi temsil
eder fakat saysal difzyona neden olur.

Exponansiyel metotta ise, diferansiyel denklem cebirsel hale getirilirken, analitik
zmle elde edilen bir ifade, dmler arasndaki deikenlerin deiimini ifade
etmek iin kullanlr. Bundan dolay, saysal olarak elde edilen sonu, analitik sonuca
ok yakndr. Analitik zm sadece bir boyutlu problemler iin elde edildiinden
dolay, bu metot direk olarak iki ve boyutlu problemlere uygulanamamaktadr.

Hybrid metot ise, merkezi farklar ve upwind metotlarnn iyi taraflar alnarak
gelitirilmitir. Bu metot, kk Peclet saylarnda merkezi farklar metodu, byk
Peclet saylarnda ise upwind metodu gibi davranr. Peclet saysnn, 2 P 2 s s
aralnda merkezi farklar metoduna, bu araln dnda ise upwind metoduna
edeerdir. Hybrid metot Peclet saysnn +2 ve -2 deerleri iin, analitik zmden
olduka uzaklamaktadr. Bu durumu ortadan kaldrmak iin, power law metodu
gelitirilmitir. Power law metodunda, analitik zme daha iyi yaklamak iin,
katsaylarn hesabnda Peclet saysnn deerine gre, drt deiik ifade
kullanlmtr. Bu metotlarn kyaslamas ekil 4.4te grlmektedir.

ekil 4.4. Deiik ayrklatrma yntemlerinin kyaslamas[Patankar,1980].
1,0
P
Hybrid
metodu
Merkezi farklar
metodu
8 6 4 2
0,5
Power law metodu
Exponansiyel metot
Upwind metodu
41
4.1.2. Momentum denklemlerinin cebirsel hale dntrlmesi

Daha ncede belirtildii gibi, momentum denklemleri zlrken, denklemlerin
iersinde bulunan basn dalmnn bilinmesi gerekmektedir. Eer basn dalm
bilinse idi, momentum denkleminin zm genel tanm denkleminin zm gibi
yaplabilirdi. Momentum denkleminin basn terimi iermesi ve basn iin ayr bir
diferansiyel denklemin olmamas, momentum denkleminin zm iin zel
yaklamlar gerektirmitir. Bu yaklamlar SIMPLE, SIMPLER, SIMPLEST,
SIMPLEC ve benzerleridir. Biz problemimizin momentum denklemlerinin
zmnde SIMPLE algoritmasn kullanacaz [Patankar,1980].

Genel diferansiyel denklemin cebirsel denklemelere dntrlmesi srasnda ana
kontrol hcresi kullanlmtr. Momentum denklemlerinin cebirsel denklemelere
dntrmek iin, ayn kontrol hcresinin kullanm eitli sorunlara neden
olmaktadr. Bu sorunlar gidermek iin, Momentum denklemleri cebirsel
denklemlere dntrlrken kaydrlm kontrol hcreleri kullanlr. Dolaysyla x-
ynl momentum denklemini zmek iin, a sistemi ana a sistemine (ana kontrol
hacmine) gre douya kaydrlr. Ayn ekilde y-ynl momentum denklemini
zmek iin, a sistemi ana a sistemine (ana kontrol hacmine) gre kuzeye
kaydrlr. ekil 4.5 ve ekil 4.6da, kaydrlm a sistemleri grlmektedir.

ekil 4.5. x-yn momentum denklemi iin kaydrlm kontrol hcresi emas
x
y
y
x
s
n
w e
N
S
E W P
Ana kontrol hcresi
iin kontrol hcresi
Ana dm noktas
42
ekil 4.5de grlen a sisteminde, x ynl momentum denklemi integre edilirse ve
dzenlenirse aadaki cebirsel denklem elde edilir.

( )
E P e nb nb e e
P P A b u a u a + + =
(4.25)

ekil 4.6. y-yn momentum denklemi iin kaydrlm kontrol hcresi emas

Ayn ekilde, ekil 4.6da grlen a sisteminde, y yn momentum denklemi
integre edilirse ve dzenlenirse aadaki cebirsel denklem elde edilir.

( )
N P n nb nb n n
P P A b v a v a + + =
(4.26)

Eitlik 4.25 ve E. 4.26da bulunan, a
nb
, u
nb
ve v
nb
terimleri tm komu noktalardaki
deikenleri ve katsaylar temsil etmektedir. A
e
, kontrol hacminin dou yznn
alann, A
n
ise kontrol hacminin kuzey yznn alann temsil etmektedir.

Bu blme kadar anlatlan ayrtrma basamaklar, bu almann diferansiyel
denklemlerine uygulanarak, problemin cebirsel denklemleri ve katsaylar elde
edilmitir. Elde edilen eitlikler aada verilmektedir. lgili denklemlerin kapsaml
ayrtrlmas ise ekler blmnde verilmektedir.
x
y
y
x
s
n
w e
N
S
E W P
Ana kontrol hcresi
Ana dm noktas
iin kontrol hcresi
y hz bileeni iin dm noktas
43
x-yn momentum (u) denkleminin ayrklatrlmas

ekil 4.7. x-yn momentum denklemi iin kaydrlm kontrol hcresi emas.

x-yn Momentum denklemi:

tu eff eff
S
x
u
x y
u
y x
uu
y
vu
t
u
+
c
c
c
c
+
c
c
c
c
=
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (

(4.27)
) ( ) (
x
u
x x
v
y x
P
S
eff eff tu
c
c
c
c
+
c
c
c
c
+
c
c
= (4.28)

Ayrklatrma sonucunda elde edilen cebirsel denklem;

b u a u a u a u a u a u a
J i J i J i J i J i J i J i J i J i J i J i J i
+ + + + + =
+ + + +
0
,
0
, , 1 , 1 , 1 , 1 1 , 1 , 1 , 1 , , ,
(4.29)

0 , 0 , 0 , 0 ,
, , w e s n w e s n J i J i
F F F F D D D D
t
V
a + + + + + + + +
A
=
o
(4.30)
0 ,
1 , n n J i
F D a + =
+
(4.31)
0 ,
1 , s s J i
F D a + =
(4.32)
j-2
j-1
j+1
n
J+1
J+1
Ana kontrol hcresi
iin kontrol hcresi
x
y
y
x
s
w e
N
S
E
P
W P
Ana dm noktas
I
I+1 i i+1
i-1
i-2
I-1
J
j
44
0 ,
, 1 e e J i
F D a + =
+
(4.33)
0 ,
, 1 w w J i
F D a + =
(4.34)
t
V
a
J i J i
o
A
=
0
,
0
,
(4.35)
( ) ( )
V
x x
u u
x x
u u
y x
v v
y x
v v
x
P P
b
WP
J i J i
J I
eff
PE
J i J i
J I
eff
j I j I
j i
eff j I j I
j i
eff
J I J I
A
(
(
+
(
(
+
|
|
.
|
\
|
=
+
+
+
+
+
o o
o o
o o
o o
o
) ( ) (
, 1 ,
,
, , 1
, 1
1 , 1 , 1
1 ,
, , 1
, , , 1
(4.36)

Burada katsaylar ise;

x v y x
y
v
F F
j i j i
j i j i
j i n
o o o
o
, ,
, ,
,
= = =
(4.37)
x v y x
y
v
F F
j i j i
j i j i
j i s
o o o
o
1 , 1 ,
1 , 1 ,
1 ,

= = =
(4.38)
z u y x
x
u
F F
J I J I
J I J I
J I e
o o o
o
, 1 , 1
, 1 , 1
, 1 + +
+ +
+
= = =
(4.39)
z u y x
x
u
F F
J I J I
J I J I
J I w
o o o
o
, ,
, ,
,
= = =
(4.40)

x
y
y x
y y
D D
PN
eff
PN
eff
j I n
j i j i
o
o
o o
o o
, ,
,
= = =
(4.41)
x
y
y x
y y
D D
SP
eff
SP
eff
j i s
j i j i
o
o
o o
o o
1 , 1 ,
1 ,

= = =
(4.42)
y
x
y x
x x
D D
PE
eff
PE
eff
J I e
J I J I
o
o
o o
o o
, 1 , 1
, 1
+ +
= = =
+ (4.43)
y
x
y x
x x
D D
WP
efI
WP
eff
J I w
J J I
o
o
o o
o o
, 1 ,
,
= = =
(4.44)

45
y-yn momentum (v) denkleminin ayrklatrlmas

ekil 4.8. y-yn momentum denklemi iin kaydrlm kontrol hcresi emas.

y-yn Momentum denklemi:

tv eff eff
S
x
v
x y
v
y x
uv
y
vv
t
v
+
c
c
c
c
+
c
c
c
c
=
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (

(4.45)

) ( ) (
y
u
x y
v
y y
P
S
eff eff tv
c
c
c
c
+
c
c
c
c
+
c
c
= (4.46)


b v a v a v a v a v a v a
j I j I
j I j I j I j I j I j I j I j I j I j I
+ + + + + =
+ + + +
0 0
, 1 , 1 , 1 , 1 1 , 1 , 1 , 1 , , ,
, ,
(4.47)

0 , 0 , 0 , 0 ,
, , w e s n w e s n j I j I
F F F F D D D D
t
V
a + + + + + + + +
A
=
o
(4.48)

0 ,
1 , n n j I
F D a + =
+
(4.49)

0 ,
1 , s s j I
F D a + =
(4.50)
Ana kontrol hcresi
x
y
y
x
s
n
w e
N
S
E
P
W P
Ana dm noktas
iin kontrol hcresi
Ana dm noktas
iin kontrol hcresi
46
0 ,
, 1 e e j I
F D a + =
+
(4.51)

0 ,
, 1 w w j I
F D a + =
(4.52)

t
V
a
j I j I
o
A
=
0 0
, ,
(4.53)

( ) ( )
V
x y
u u
x y
u u
y y
v v
y y
v v
y
P P
b
J i J i
j i
eff J i J i
j i
eff
SP
j I j I
J I
eff
PN
J I j I
J I
eff
J I J I
A
(
(
+
(
(
+
|
|
.
|
\
|
=
+
+
+
+ +
o o
o o
o o
o o
o
) ( ) (
, 1 1 , 1
, 1
, 1 ,
,
1 , ,
,
, 1 ,
1 , , 1 ,
(4.54)


x v y x
y
v
F F
J I J I
J I J I
J I n
o o o
o
1 , 1 ,
1 , 1 ,
1 , + +
+ +
+
= = =
(4.55)
x v y x
y
v
F F
J I J I
J I J I
J I s
o o o
o
, ,
, ,
,
= = =
(4.56)
z u y x
x
u
F F
j i j i
j i j i
j i e
o o o
o
, ,
, ,
,
= = =
(4.57)
z u y x
x
u
F F
j i j i
j i j i
j i w
o o o
o
, 1 , 1
, 1 , 1
, 1

= = =
(4.58)

x
y
y x
y y
D D
PN
eff
PN
eff
j I n
J I J I
o
o
o o
o o
1 , 1 ,
,
+ +
= = =
(4.59)
x
y
y x
y y
D D
SP
eff
SP
eff
J I s
J I J I
o
o
o o
o o
, ,
,
= = =
(4.60)
y
x
y x
x x
D D
PE
eff
PE
eff
j i e
j i j i
o
o
o o
o o
, ,
,
= = =
(4.61)
y
x
y x
x x
D D
WP
eff
WP
eff
j i w
j i j i
o
o
o o
o o
, 1 , 1
, 1

= = =
(4.62)
47
Enerji (T) denkleminin ayrklatrlmas

ekil 4.9. Enerji denklemi iin kontrol hcresi emas.

Enerji denklemi:

tt t t
S
x
T
x y
T
y x
uT
y
vT
t
T
+
c
c
I
c
c
+
c
c
I
c
c
=
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (
(4.63)

ij
p
tv
C
q
S o
...
= ve
t
t
p
t
C
k
Pr
+ = I (4.64)


b T a T a T a T a T a T a
J I J I J I J I J I J I J I J I J I J I J I J I
+ + + + + =
+ + + +
0
,
0
, , 1 , 1 , 1 , 1 1 , 1 , 1 , 1 , , ,
(4.65)

0 , 0 , 0 , 0 ,
, , w e s n w e s n J I J I
F F F F D D D D
t
V
a + + + + + + + +
A
=
o
(4.66)

0 ,
1 , n n J I
F D a + =
+
(4.67)

0 ,
1 , s s J I
F D a + =
(4.68)

0 ,
, 1 e e J I
F D a + =
+
(4.69)

x
y
x
y
s
n
w e
N
S
E W P
Ana kontrol hcresi
Ana dm noktas
48
0 ,
, 1 w w J I
F D a + =
(4.70)

t
V
a
J I J I
o
A
=
0
,
0
,
(4.71)

V
C
q
C
q
b
J I ij
p
J I ij
p
A = ) ) ( ) ( (
0
,
...
,
...
o o (4.72)


x v y x
y
v
F F
j I j I
j I j I
j I n
o o o
o
, ,
, ,
,
= = =
(4.73)
x v y x
y
v
F F
j I j I
j I j I
j I s
o o o
o
1 , 1 ,
1 , 1 ,
1 ,

= = =
(4.74)
z u y x
x
u
F F
J i J i
J i J i
J i e
o o o
o
, ,
, ,
,
= = =
(4.75)
z u y x
x
u
F F
J i J i
J i J i
J i w
o o o
o
, 1 , 1
, 1 , 1
, 1

= = =
(4.76)

x
y
y x
y y
D D
PN
t
PN
t
j I n
J i J i
o
o
o o
o o
, ,
,
I
=
I
= =
(4.77)
x
y
y x
y y
D D
SP
t
SP
t
j I s
j I j I
o
o
o o
o o
1 , 1 ,
1 ,

I
=
I
= =
(4.78)
y
x
y x
x x
D D
PE
t
PE
t
J i e
J i J i
o
o
o o
o o
, ,
,
I
=
I
= =
(4.79)
y
x
y x
x x
D D
WP
t
WP
t
J i w
J i J i
o
o
o o
o o
, 1 , 1
, 1

I
=
I
= =
(4.80)
49
Trblans kinetik enerji (k) denkleminin ayrklatrlmas

ekil 4.10. Trblans kinetik enerji denklemi iin kontrol hcresi emas.

Trblans Kinetik Enerji denklemi:

tk
k
eff
k
eff
S
x
k
x y
k
y x
uk
y
vk
t
k
+
c
c
c
c
+
c
c
c
c
=
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (
o

(4.81)

c
(
(
|
.
|
\
|
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c
+
(
c
c
+
c
c
=
2
2 2
2
x
u
y
v
y
u
x
v
S
t t tk
(4.82)


b k a k a k a k a k a k a
+ + + + + =
+ + + +
0
,
0
, , 1 , 1 , 1 , 1 1 , 1 , 1 , 1 , , ,

(4.83)

0 , 0 , 0 , 0 ,
F F F F D D D D
t
V
a + + + + + + + +
A
=
o
(4.84)

0 ,
1 , n n J I
F D a + =
+
(4.85)
0 ,
1 , s s J I
F D a + =
(4.86)
0 ,
, 1 e e J I
F D a + =
+
(4.87)
x
y
x
y
s
n
w e
N
S
E W P
Ana kontrol hcresi
Ana dm noktas
50
0 ,
, 1 w w J I
F D a + =
(4.88)

t
V
a
J I J I
o
A
=
0
,
0
,
(4.89)
V
x
u u
y
v v
y
u u
x
v v
b
J I J I
J i J i
t
j I j I
t
j I j I J i J i
t
A
(
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
+
(
=

, ,
2
, 1 ,
2
1 , ,
2
1 , , , 1 ,
2 2 c
o
o o
(4.90)


x v y x
y
v
F F
j I j I
j I j I
j I n
o o o
o
, ,
, ,
,
= = =
(4.91)
x v y x
y
v
F F
j I j I
j I j I
j I s
o o o
o
1 , 1 ,
1 , 1 ,
1 ,

= = =
(4.92)
z u y x
x
u
F F
J i J i
J i J i
J i e
o o o
o
, ,
, ,
,
= = =
(4.93)
z u y x
x
u
F F
J i J i
J i J i
J i w
o o o
o
, 1 , 1
, 1 , 1
, 1

= = =
(4.94)

x
y
y x
y y
D D
PN k
eff
PN k
eff
j I n
j I j I
o
o o
o o
o o o

, ,
,
= = =
(4.95)
x
y
y x
y y
D D
SP k
eff
SP k
eff
j I s
j I j I
o
o o
o o
o o o
1 , 1 ,
1 ,

= = =
(4.96)
y
x
y x
x x
D D
PE k
eff
PE k
eff
J i e
J i J i
o
o o
o o
o o o

, ,
,
= = =
(4.97)
y
x
y x
x x
D D
WP k
eff
WP k
eff
J i w
J i J i
o
o o
o o
o o o
, 1 , 1
, 1

= = =
(4.98)

51
Trblans kinetik enerji yutulmas () denkleminin ayrklatrlmas

ekil 4.11. Trblans kinetik enerji yutulmas denklemi iin kontrol hcresi emas.

Trblans Kinetik Enerji Yutulmas Denklemi:

c
c c
c
o
c
o
c c c
t
eff eff
S
x x y y x
u
y
v
t
+
c
c
c
c
+
c
c
c
c
=
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (
(4.99)

) (
2 1
c
c
c
C G C
k
S
k t
= (4.100)

(
(
|
.
|
\
|
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c
+
(
c
c
+
c
c
=
2
2 2
2
x
u
y
v
y
u
x
v
G
t t k
(4.101)
(
(
(
(
|
.
|
\
|
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c
+
(
c
c
+
c
c
= c
c
c 2
2
2 2
1
2 C
x
u
y
v
y
u
x
v
C
k
S
t t t
(4.102)


b a a a a a a
+ + + + + =
+ + + +
0
,
0
, , 1 , 1 , 1 , 1 1 , 1 , 1 , 1 , , ,
c c c c c c
(4.103)
0 , 0 , 0 , 0 ,
F F F F D D D D
t
V
a + + + + + + + +
A
=
o
(4.104)
x
y
x
y
s
n
w e
N
S
E W P
Ana kontrol hcresi
Ana dm noktas
52
0 ,
1 , n n J I
F D a + =
+
(4.105)
0 ,
1 , s s J I
F D a + =
(4.106)
0 ,
, 1 e e J I
F D a + =
+
(4.107)
0 ,
, 1 w w J I
F D a + =
(4.108)
t
V
a
J I J I
o
A
=
0
,
0
,
(4.109)
V
k
C
x
u u
y
v v
k
C
y
u u
x
v v
k
C
b
J I J I
J I
J I J i J i j I j I
t
J I
J I
j I j I J i J i
t
J I
J I
A
(
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
+
(
=

, ,
,
,
2
2
, 1 ,
2
1 , ,
,
,
1
2
1 , , , 1 ,
,
,
1
2 c
c
o o
c
o o
c
(4.110)


x v y x
y
v
F F
j I j I
j I j I
j I n
o o o
o
, ,
, ,
,
= = =
(4.111)
x v y x
y
v
F F
j I j I
j I j I
j I s
o o o
o
1 , 1 ,
1 , 1 ,
1 ,

= = =
(4.112)
z u y x
x
u
F F
J i J i
J i J i
J i e
o o o
o
, ,
, ,
,
= = =
(4.113)
z u y x
x
u
F F
J i J i
J i J i
J i w
o o o
o
, 1 , 1
, 1 , 1
, 1

= = =
(4.114)

x
y
y x
y y
D D
PN
eff
PN
eff
j I n
j I j I
o
o o
o o
o o o

c c
, ,
,
= = =
(4.115)
x
y
y x
y y
D D
SP
eff
SP
eff
j I s
j I j I
o
o o
o o
o o o
c c
1 , 1 ,
1 ,

= = =
(4.116)
y
x
y x
x x
D D
PE
eff
PE
eff
J i e
J i J i
o
o o
o o
o o o

c c
, ,
,
= = =
(4.117)
y
x
y x
x x
D D
WP
eff
WP
eff
J i w
J i J i
o
o o
o o
o o o
c c
, 1 , 1
, 1

= = =
(4.118)

53
4.2. SIMPLE Algoritmas

Daha nceden de belirtildii gibi, momentum denklemlerin zlebilmesi iin basn
dalmnn bilinmesi gerekmektedir. Fakat bu denklemlerde doru basn deerleri
bilinmedii iin, tahmini bir basn deeri P
*
belirlenir [Patankar,1980] ve bu
tahmini basn deeri iin, zlen hz bileenleri ise u
*
ve v
*
olarak kabul edilirse,
denklemler aadaki ekli alr.

( )
*
E
*
P e
*
nb nb
*
e e
P P A b u a u a + + =
(4.119)

( )
*
N
*
P n
*
nb nb
*
n n
P P A b v a v a + + =
(4.120)

Bulunmu olan bu hzlar, tahmini basn dalmnda elde edilen tahmini hzlardr.
Bu yzden basn ve hzlarn dzeltilmesi gerekmektedir. Yani gerek deerlerine
olabildiince yaklatrlmas gerekmektedir. Dzeltilmi basn deerine P, basn
dzeltmesine ise
'
P denirse, bu basn dzeltmesine karlk hzlardaki dzelme
'
u
ve
'
v olur. Ayrca doru hz deerleri ise u ve v olarak belirtilir. Buna gre
dzeltilmi basn ve hz bileenleri u ekilde ifade edilirler.

' *
P P P + = (4.121)
' *
u u u + = (4.122)
' *
v v v + = (4.123)

Eitlik 4.119, E.4.25den ve E. 4.120, E. 4.26dan taraf tarafa karlrsa aadaki
denklemler elde edilir. Burada
'
nb nb
u a ve
'
nb nb
v a terimleri ihmal edilmitir
[Patankar,1980]. Bunun amac dzeltilmi hz deerleri iin daha basit bir ifade elde
etmektir.

) P P ( A u a
'
E
'
P e
'
e e
= (4.124)

54
) P P ( A v a
'
N
'
P n
'
n n
= (4.125)

Yukardaki denklemlerden hzlardaki dzeltme
'
e
u ve
'
n
v ekilirse, E. 4.126 ve E.
4.127 elde edilir. Bu denklemlerde,
e
e
e
a
A
d = ve
n
n
n
a
A
d = olarak temsil edilmitir.
( )
'
E
'
P e
'
e
P P d u = (4.126)

( )
'
N
'
P n
'
n
P P d v = (4.127)

Hzlardaki dzeltme
'
e
u ve
'
n
v , E. 4.30 ve E. 4.31de yerlerine konulursa doru
hz dalmlarn veren ifadeler bulunur.

( )
'
E
'
P e
*
e e
P P d u u + = (4.128)

( )
'
N
'
P n
*
n n
P P d v v + = (4.129)

Basn dzeltme denklemini elde etmek iin, ncelikle sreklilik denkleminin ana
kontrol hacminde integre edilmesi gerekmektedir. Daha nceden, sreklilik denklemi
integre edilmi ve E. 4.13 elde edilmiti. Yukarda elde edilen doru hz bileenleri,
E. 4.13de yerlerine yazlrsa, aadaki basn dzeltme denklemini elde ederiz.

b P a P a P a P a P a
'
S S
'
N N
'
W W
'
E E
'
P P
+ + + + = (4.130)

Bu denklemdeki katsaylar aada verilmitir.

y d a
e e E
A = (4.130a)
y d a
w w W
A = (4.130b)
x d a
n n N
A = (4.130c)

55
x d a
s s S
A = (4.130d)

S N W E P
a a a a a + + + = (4.130e)

( )
( ) ( ) | | ( ) ( ) | | x u u y u u
t
y x
b
n
*
s
*
e
*
w
*
p
o
p
A + A +
A
A A
= (4.130f)

Yukardaki denklemdeki b, kaynak terimini temsil etmektedir. Ayn zamanda,
integre edilmi sreklilik denklemi ile tpa tp ayndr. Bu kaynak terimi sfr olduu
zaman, sreklilik salanm olur ve dolaysyla doru hz ve basn dalmlar
bulunmu olur.

4.3. Cebirsel Denklemlerin zm

Problemimizin temel denklemlerinin ayrklatrlmas ile elde edilen cebirsel
denklem sistemlerini saysal olarak zmek iin Gauss Siedel iterasyon teknii
kullanlmtr. Bu zm metodunda, her eitlikten bir bilinmeyen sanki dierleri
biliniyormu gibi zlr. Bundan dolay, bilinmeyenler iin ilk iterasyonda bir
balang deeri kabul edilir ve daha sonraki iterasyonlarda mevcut olan en son
deer kullanlarak ayn ilemler tekrarlanr ve zme adm adm ulalr. Bu tr
iteratif metotlarda, sonularn yeterliliini kontrol eden bir yaknsama kriterine
ihtiya duyulur. Bu kriter, birbirini takip eden iki iterasyondaki btn deiken
deerlerindeki deiimin yeteri kadar kk olup olmadn kontrol eder ve bu
deiimin istenilen deere ulaana kadar iterasyonun tekrarlanmasn salar.

4.4. SIMPLE Algoritmas lem Sras

SIMPLE algoritmasnda, momentum denklemleri zlrken tahmini bir basn
dalm kullanlarak hz bileenleri zlr. Basn dzeltme denkleminin zlmesi
ile, basn dzeltme deerleri bulunur. Bu dzeltmeler yardmyla gerek basn ve
hz deerleri belirlenir. Ksacas, tahmini bir basn dalm kullanlarak, yaplan
56
iterasyonlar sonucunda gerek hz ve basn dalmlar bulunur. SIMPLE
algoritmasnn ilem sras aada ksaca verilmitir.

1. Tahmini bir basn dalm P
*
belirlenir.

2. Tahmini basn dalm kullanlarak, E. 4.119 ve E. 4.120den u
*
ve v
*
tahmini hzlar bulunur.

3. Basn dzeltme denkleminden
'
P zlr.

4.
' *
P P P + = eitlii kullanlarak basn dzeltilir.

5. Eitlik 4.128 ve E. 4.129 araclyla hz bileenleri dzeltilir.

6. Bulunan bu hzlarn sreklilik denklemini salayp salamad kontrol edilir.
Eer salamyorsa 4. admda bulunmu olan P, P
*
olarak kullanlr ve 2.
admdan itibaren ilemler, sreklilik denklemi salanana kadar tekrarlanr.

SIMPLE algoritmasnn ak emas aadaki ekilde verilmektedir. Gelitirilen kod
bu algoritma temel alnarak yazlmtr.
57

ekil 4.12. Gelitirilen kodun ak emas.
Hayr
Evet
Bala
Basn ve hz deerlerini tahmin et
Momentum (u, v) denklemlerini z
Basn dzeltme denklemini z
Basn ve hzlar dzelt
Enerji (T), Trblans Kinetik Enerji (k) ve
Trblans Kinetik Enerji Yutulmas ()
denklemlerini z
Yaknsad m?
Dur
58
4.5. Optimum A Sistemi ve Zaman Admnn Belirlenmesi

A sistemi ve zm zaman adm, saysal zmlerin sonularn nemli lde
etkiler ve hataya neden olur. Bundan dolay sonularn, a sisteminden (dm
saysndan) ve zaman admndan bamsz olmas gerekmektedir. rnein, daha
hassas zmler iin, dmlerin arasndaki mesafenin kltlmesi ve zaman
admnn azaltlmas gerekmektedir. Fakat, dmlerin arasndaki mesafenin
kltlmesiyle dm noktas says, dolaysyla ilem says artar. Yine ayn
ekilde zaman admnn ok kltlmesi ilem saysn artrmaktadr. lem
saysnn artmas ise, yuvarlatma hatasnn artmasna sebep olur. zellikle iteratif
zm gerektiren uygulamalarda, bu ok nemli bir sorun oluturabilir. Bundan
dolay, kullanlan zaman adm ve a sistemi iin optimum deerler belirlenmelidir.
Bu optimum deerleri belirlemek iin analitik bir forml yoktur. Bu optimum
deerler, deneme, yanlma yaklam ile belirlenir.

Optimum a sistemini belirlemek iin, ayn problem, farkl a sistemleri iin zlr
ve sonular birbirleriyle karlatrlr. Dm nokta saysnn, sonular etkilemedii
a sistemi belirlenir ve hesaplamalarda bu a sistemi kullanlr. Yine ayn ekilde,
optimum zaman admn belirlemek iin, ayn problem, farkl zaman admlaryla
zlr ve sonular karlatrlr. Kullanlan zaman admlarndan, sonular
etkilemeyen zaman adm optimum olarak seilir.

Problemin simlasyonunda kullanlan a sistemi ekil 4.13de grnmektedir.
ekilden de grld zere, zm alan yatay ve dikey ynde eit aralklara
blnerek, niform bir a yaps oluturulmutur. Hesaplamalarda kullanlan dm
noktalarnn saysndan bamsz sonular elde etmek iin, problemin simlasyonu
dier tm parametreler sabit tutularak, deiik boyutlardaki a sistemleri iin tekrar
edilmitir. Ayn ekilde kararsz rejimde, zaman admndan bamsz sonular elde
etmek iin, problemin simlasyonu dier tm parametreler sabit tutularak, farkl
zaman admnda hesaplamalar yaplmtr. Tm bu simlasyon sonular
deerlendirildiinde optimum a boyutu (80x200) ve zaman adm ise t=1x10
-3

olarak belirlenmitir.
59
Ak zamanla periyodik olarak deien bir aktr. Bundan dolay, hesaplamalar,
periyodik kararl artlara ulalncaya kadar tekrarlanmtr. Birbirini takip eden iki
periyotta elde edilen Nusselt saylar arasndaki fark ihmal edilebilecek kadar kk
olduunda hesaplamalar durdurulmutur.

Bu nedenle, almadaki tm hesaplamalar iin (80x200) a boyutu ve salnm
periyodunun binde biri zaman adm kullanlm ve hesaplamalar, periyodik kararl
artlara ulalncaya kadar tekrarlanmtr.

ekil 4.13. Problemin a sistemi.

4.6. Programn Doruluunun Test Edilmesi

Saysal metot ve gelitirilen programn doruluunu test etmek iin, bu almada
gelitirilen program kullanlarak elde edilen sonular literatrdeki sonular ile
kyaslanmtr. ncelikle, iki plaka arsndaki laminer tam gelimi ak ele alnmtr.
ncelenen ak ekil 4.14de grlmektedir. Burada, L kanal uzunluunu, H ise kanal
yksekliini temsil etmektedir. H/L oran 0.08dir. Bu problem hem gelitirilen kod
yardmyla, hem de analitik yntemle zlm ve sonular birbiri ile kyaslanmtr.
Analitik zm iin, iki plaka arasndaki tam gelimi akn hz dalmn veren
ifadenin karl, aada detayl olarak verilmitir.

ekil 4.14. ki plaka arasndaki akn ematik grnm.
y
H
x
L
60
x yn momentum denklemi yazlp sadeletirilirse, aadaki eitlik elde edilir.

2
2
0
y
u
x
P
c
c
+
c
c
= (4.130)

Bu eitlik dzenlenirse Eitlik 4.131 elde edilir.

x
P
y
u
c
c
=
c
c
1
2
2
(4.131)

Bu eitliin yye gre iki defa integrali alnrsa Eitlik 4.132 elde edilir.

2 1
2
2
1
) ( C y C y
x
P
y u + +
c
c
=
(4.132)

Problemin snr artlar yazlrsa;

y=0 ise u(0)=0
y=h ise u(H)=0

Bu snr artlar kullanlarak,C
1
ve

C
2
katsaylar aadaki ekilde bulunur.

0
2
= C (4.133)
H
x
P
C
c
c
=
2
1
1
(4.134)

Katsaylar yerine yazlrsa, akn hz dalmn veren aadaki eitlik elde edilir.

|
|
.
|
\
|
|
.
|
\
|
c
c
=
H
y
H
y
x
P H
y u
2
2
2
) (
(4.135)

61
ki plaka arasndaki akta,
y
u
c
c
deerini sfra eitlersek, maksimum hzn y=H/2
noktasnda gerekletii bulunur. Bu nokta iin hz yazlrsa, aadaki eitlik elde
edilir.

x
P H
U
c
c
=
8
2
max
(4.136)

Bu eitlik dzenlenip, basn grandyan yalnz braklrsa aadaki eitlik elde edilir.

2
max
8
H
U
x
P
=
c
c
(4.137)

Bulunan bu eitlik, Eitlik 4.135te yerine yazlrsa aadaki eitlik elde edilir.

|
|
.
|
\
|
|
.
|
\
|
=
2
max
4 ) (
H
y
H
y
U y u (4.138)

Laminer akta, iki plaka arasnda tam gelimi blgede maksimum hz, ortalama
hzn bir buuk katdr [Fox ve McDonald, 1994].

ort
U U
2
3
max
= (4.139)

Ayrca bu problemde kanal giriinde akn hz profilinin niform olduu kabul
edilirse, ortalama hz (U
ort
), kanal giri hzna (U
o
) eit olarak alnabilir. Son olarak
eitlik 4.138 dzenlenirse, iki plaka arasnda laminer tam gelimi akta hz
dalmn veren ifade aadaki ekilde elde edilir.

|
|
.
|
\
|
|
.
|
\
|
=
2
6 ) (
H
y
H
y
U y u
o
(4.140)
62

ki plaka arasndaki tam gelimi blge iin, Eitlik 4.140 yardmyla elde edilen
analitik sonular ve gelitirilen kod yardm ile elde edilen saysal sonular ekil
4.15de birlikte verilmitir. ekilden grld zere, her iki yntem ile elde edilen
hz profilleri birbiri ile tam uyumludur. Dolaysyla gelitirilen kodun laminer ak
artlarnda olduka doru sonu verdii sylenebilir.

ekil 4.15. Reynolds says 700 iin laminer ak tam gelimi hz profili.

Gelitirilen kodun, trblansl ak artlarnda doruluunu test etmek iin, Laufer
[1950] tarafndan allan, Reynolds says 42800 iin iki plaka arasndaki ak
probleminin sonular ile, gelitirilen kod yardmyla, yine ayn Reynolds says iin
elde edilen sonular, birbirleri ile kyaslanmtr. ekil 4.16da her iki alma iin,
trblansl ak tam gelimi hz profilleri bir arada verilmitir. ekilde grld
zere bu almada elde edilen ve Laufer tarafndan verilen hz profilleri, birbirleri
ile olduka uyumludur. Gelitirilen kod ile elde edilen hz vektr dalm ise ekil
4.17de verilmitir. ekil incelendiinde, kanal giriinde niform olan hz, yatay
ynde ilerledike hz snr tabakasn oluturmakta ve ka doru tam gelimi hz
profiline ulamaktadr.
63

ekil 4.16. Reynolds says 42800 iin, bu almada elde edilen ve Laufer tarafndan
verilen tam gelimi boyutsuz hz (U/U
max
) profillerinin karlatrlmas.

ekil 4.17. Reynolds says 42800 iin, kanal giri ve k blmlerinde hz vektr
dalm.

Bu almada kullanlan formlasyonun, saysal zm metodunun ve gelitirilen
bilgisayar programnn, iki plaka arasndaki trblansl ak iin, olduka doru
sonu verdii belirlendikten sonra, alt plaka zerine iki adet blok yerletirilerek,
kodun doruluu test edilmitir. Reynolds says 10000 iin, iersinde sabit yzey
scaklnda iki blok bulunan ak, gelitirilen kod yardmyla zlm ve elde
64
edilen sonular, Chen ve Wang [1997] tarafndan yaplan bir almann sonular ile
kyaslanmtr.

ekil 4.18de Chen ve Wang [1997] tarafndan yaplan deneysel almann,
boyutsuz hz profilleri farkl kesitler iin birlikte verilmektedir. ekilden de
grld zere kanal iersinde ilerleyen akkan, birinci bloa arpmakta ve blok
st yzeyinde hzlanmakta, bloklarn arasnda ters aklar olumakta ve ikinci bloun
arkasnda yeniden ters ak blgesi oluturmakta ve kanal kna doru, trblansl
ak tam gelimi hz profiline ulamaktadr. Kanal iersindeki belirli kesitler, ekil
zerinde numaralandrlmtr. Gelitirilen kod yardmyla ayn parametreler iin elde
edilen boyutsuz hz profilleri, bu numaralandrlm kesitler iin, ekil 4.19da
verilmitir. ekil 4.20de ise iki almann sonular, ortak kesitler iin bir arada
verilmitir. ekilden de grld zere her iki almadan elde edilen boyutsuz hz
profilleri (u/U
o
) birbiri ile olduka uyumludur. Karlatrma yaplan, 10 kesitin
hepsinde eriler birbirleri ile olduka uyumludur. Dolaysyla, iersine blok eklenmi
durum iin, seilen trblans modelinin ve gelitirilen kodun olduka doru sonular
verdii sylenebilir.

ekil 4.18. Reynolds says 10000 iin, farkl kesitlerdeki boyutsuz hz profilleri
[Chen ve Wang, 1997].

ekil 4.19. Bu almada Reynolds says 10000 iin, farl kesitlerde ki boyutsuz hz
profiller.
65

ekil 4.20. Reynolds says 10000 iin, farkl kesitlerde ki boyutsuz hz profillerinin
Chen ve Wang (1997) almas ile karlatrmas.

ekil 4.21. Reynolds says 10000 iin, blok yzeyindeki yerel Nusselt says
deiiminin, Chen ve Wangn [1997] almas ile kyaslanmas.

ekil 4.21de ise her iki alma iin, yerel Nusselt saylarnn blok yzeylerinde
deiimi ayn grafik zerinde verilmitir. ekilden de grld zere, eriler genel
olarak birbirleri ile uyumludur. Birinci bloun sol alt kesinde yerel Nusselt
saysnn deerleri birbirinden farkl iken, mesafenin ilerlemesi ile birbirine
yaklamaktadr. B noktasnda her iki alma iin de, Nusselt saysnn maksimum
olduu deerler ayndr. Birinci bloun st yzeyinde eriler birbiri ile farkllk
gstermektedir. Bunun nedeni, kullanlan k- trblans modelinin dk Reynolds
saylarnda, ak tam olarak modelleyememesi olabilir. C noktasndan sonra iki eri
yine akmaktadr. kinci bloun neredeyse tm yzeyinde eriler birbirleri ile
66
uyum iersindedir. Dolaysyla kk Reynolds saylarnda bile, gelitirilen kodun
olduka doru sonu verdii sylenebilir.

Son olarak, kanal iersine 6 adet blok yerletirilerek simlasyonlar yaplm ve elde
edilen sonular, akmanus [2000] tarafndan yaplan bir almann deneysel
sonular ile kyaslanmtr. Bu amala Reynolds saylar 11765, 23520 ve 47060
olduunda, Is retimi q=0,248 W/cm
3
, q=0,557 W/cm
3
, q=0,990 W/cm
3

simlasyonlar yaplmtr. Bu parametreler iin, her iki almadan elde edilen
sonular aada birlikte irdelenmitir.

ekil 4.22, ekil 4.23 ve ekil 4.24de srasyla, bloklardaki s retimi q=0.248
W/cm
3
, q=0.557 W/cm
3
ve q=0.990 W/cm
3
iin, kararl durumda, ortalama blok
scaklnn, blok numarasna gre deiimi, deiik Reynolds saylar iin, birlikte
verilmitir. ekillerden de grld zere, her iki almada da, tm Reynolds
saylar iin, birinci bloun scakl minimum deerdedir. Blok numarasnn art
ile, blok scakl da art gstermekte ve son blokta maksimum deerine
ulamaktadr. Bunun sebebi, kanal iersine giren souk hava ilk olarak birinci bloa
arpmakta ve bloun ssn alarak, blou soutmaktadr. Birinci blou geen
havann scakl artmakta ve ikinci bloktan daha az s ekmektedir. Kanal boyunca
yatay ynde ilerleyen havann scakl arttka, srada gelen bloktan gerekleen s
transferi azalmaktadr. Bu durum iki alma iin benzerlik gstertmektedir.

ekilden de grld zere, sabit Reynolds saysnda, her iki alma iin izilen
erilerin eimi, birbirleri ile olduka uyumlu olmasna ramen, bloklarn scaklk
deerleri farkllk gstermektedir. Bu farkn sebebi, akmanus tarafndan yaplan
alma da, sabit kanal kesitine, z ynnde adet blok yerletirilmi ve bu bloklar
da s retimi gereklemitir. Dolaysyla z ynnde, bloklarn arasnda, s retimi
gereklemeyen blgeler bulunmaktadr. Fakat bu alma iin, gelitirilen kod iki
boyutludur ve z ynndeki deiim ihmal edilmitir. Bundan tr, bu almada,
bloklar arasndaki kalan boluklar modellenemeyerek, tek bir bloun, z ynnn
sonuna kadar ulat kabul edilir. Dolaysyla, gelitirilen kod yardmyla bulunan
sonularda, bloklarn scaklk deerinin daha yksek kmas beklenen bir durumdur.
67
Reynolds says 11765 olduunda, blok scaklk deerleri birbirlerine uzak iken,
Reynolds saysnn art ile birbirlerine yaklamaktadr. Bunun sebebi ise, Reynolds
saysnn art ile, zorlanm konveksiyonun artmas sonucu, bloklarn
soutulmasnn daha etkili olmasdr.

3
olduunda, farkl Reynolds saylar iin,
almann sonularyla kyaslanmas.

3
ortalama blok scakl deiiminin, akmanus [2000] tarafndan
yaplan almann sonularyla kyaslanmas.

68

3
ortalama blok scakl deiiminin, akmanus [2000] tarafndan
yaplan almann sonularyla kyaslanmas.

ekil 4.25, ekil 4.26 ve ekil 4.27de srasyla, Reynolds says 11765, 23520 ve
47065 iin, ortalama blok scaklnn, blok numarasna gre deiimi, deiik blok
s retimleri iin birlikte verilmitir. ekillerden de grld zere sabit Reynolds
says iin, izilen erilerin eimi birbirleri ile olduka uyumludur. zellikle dk
s retimi iin bu eriler birbirleri ile olduka uyumlu iken, s retiminin artna
paralel olarak, erilerin scaklk deerleri arasnda farkllk olumaktadr. Bunun
nedeni daha nceden de belirtildii zere, gelitirilen kodun iki boyutlu oluudur.
Ayrca Reynolds saysnn art ile, her iki alma iin iziler erilerin birbirlerine
yaklat grlmektedir.

Sonu olarak, dz kanal, iki blok yerletirilmi kanal ve alt blok yerletirilmi kanal
iin yaplan simlasyonlarn, literatrde bulunan dier almalar ile olduka uyumlu
olduu grlmektedir. Dolaysyla, bu almada kullanlan formlasyonun, saysal
zm metodunun, kullanlan trblans modelinin, yaplan kabullerin ve gelitirilen
bilgisayar programnn gvenilir sonular verdii sylenebilir.

69

sonularyla kyaslanmas.


70


71
5. DENEYSEL ALIMA

Bu almada elektronik elemanlar temsil eden s yayan bloklarn, yatay bir kanal
iine yerletirildii dnlerek, bu elemanlarn daha etkin soutulmas iin, kanal
giri hz zamanla sinzoidal olarak deitirilmitir. Bu amala, deneysel veri elde
etmek iin bir deney dzenei kurulmutur. Deneysel almalar ile, Reynolds
saysnn, s retiminin ve giri hznn frekansnn s transferine etkisi
incelenmitir. Kurulan deney dzenei ve deneysel alma aamalar aada detayl
olarak verilmitir.

5.1. Deney Dzenei

Kurulan deney dzeneinin ematik grnm ekil 5.1de verilmitir. Deney
dzenei, iersine 18 adet s yayan blok yerletirilmi dikdrtgen bir kanal, fan,
manuel klape, otomatik klape, elektrik motoru, redktr, stc elemanlar, sl iftler
(termocopullar), data logger, bilgisayar, lle, yaltm, filtre, giri ak dzenleyici ve
kontrol nitesinden olumaktadr. Kontrol nitesi, sistemin tm elektrik kontroln
salayacak biimde, pano eklinde tasarlanmtr. erisinde varyaklar, trafolar,
reglatr, kontrol butonlar, potansiyemetre, DC motor g kayna, DC motor hz
kontrolr, dijital voltmetre, alterler ve soketler bulunmaktadr.

ekil 5.1 Deney dzeneinin ematik grnm.
Ak
Sensr
k Blgesi Test Blgesi Giri Blgesi
Reglatr
Trafo
G
Kayna
PC
Fan
Daralan Kanal
Varyak
Termokopul Data Kablasu
Data Logger
Istc Bloklar
Yaltm
Manual
Klape
Elektrik Motoru
AC
AC
AC
Veri Toplama nitesi
Filtre ve
Akm Dzenleyici
Otomatik Klape
Redktr
72
ekilden grld zere, kanal blmden olumaktadr. Bu blmler, giri
blm, test blm ve k blm olarak adlandrlabilir. Ayrca deney
dzeneinde bir kontrol nitesi bulunmaktadr. Deney dzenei, dzgn hava ak
elde edilmesi iin emme modunda altrlmtr.

Resim 5.1. Deney dzeneinin fotoraf.

5.1.1. Giri blm

Deney sisteminin giri blm, filtre, ak dzenleyici, daralan kesitli kanal ve
plexiglass kanaldan olumaktadr. Deney dzeneine d ortamdan giren hava ilk
olarak filtreden gemektedir. Filtre, d ortamdaki havann iindeki toz, kir ve
istenmeyen maddelerin deney dzeneine girmesini engellemektedir. Filtreden geen
hava, ak dzenleyicisine ular. Ak dzenleyicisinin amac, emilen havann test
blmne girerken girdap ve trblansnn minimum dzeye indirilmesini
salamaktr. Ak dzeltici niform bir hz profilinin olumasn salar ve giren
73
akta var olan vorteksleri azaltr. Ayrca kanal iindeki ana ak ayarlar. Ak
dzenleyici, 400x240 mm boyutlarnda ve 50 mm kalnlndaki polireten levha
zerine, 6.5 mm apnda delikler alarak retilmitir. mal edilen ak
dzenleyicisinin resmi Resim 5.2de verilmitir.

Resim 5.2. Ak dzenleyicinin fotoraf

Ak dzenleyicisinden kan akkan, daralan kesitli kanala girer. Daralan kesitli
kanal, akkann hz profilinin kanal giriinde niform olmasn salamak iin
kullanlmtr. Daralan kesitli kanal 0,5 mm kalnlnda 304 kalite paslanmaz satan
imal edilmitir. Daralan kesitli kanaln giri kesiti 400x240 mm, k kesiti ise
40x160 mmdir. Daralan kanal k kesiti ile test blm girii ayn kesit alanna
sahiptir. Daralan kanaldan kan akkan plexiglassdan yaplan, dikdrtgen kesite
sahip kanala girmektedir.

74
5.1.2. Test blm

Giri blmnden kan hava test blmne ulamaktadr. Bu blm plexiglass kanal
iersine yerletirilen stc bloklar, sl iftler ve yaltm malzemelerinden oluur.
Kanaln boyutlar, alt yzeye yerletirilen stc bloklarn saylar, boyutlar ve
yerleim ekilleri literatrdeki almalar ve laboratuar koullar gz nnde
bulundurularak belirlenmitir. Test blmnn alt duvar 10 mm, yan duvarlar 8 mm
ve st duvar ise 6 mm kalnlnda scakla dayankl plexiglass malzemeden imal
edilmitir. Test blm 40x160 mm kesitinde ve 1700 mm uzunluundadr.

Hidrodinamik snr tabaka kalnlnn, blok yksekliinden daha yksek olmasn
ve kanal giriindeki etkilerden test blmnn etkilenmesini engellemek amacyla,
bloklar test blmnn giriinden 580 mm mesafe sonra yerletirilmitir. Test
blmne 3x6 sra olmak zere toplam 18 adet blok yerletirilmitir. Test
blmnn bloklarn yerletirildii ksmn alt duvar, yksek scaklklara dayankl
10 mm kalnlnda teflon malzemeden yaplmtr. Test blmne bloklarn
yerletirilmesinin ematik grnm ekil 5.2de verilmektedir.

Bloklarn boyutlar, literatre uygun olarak 30x20 mm geniliinde ve 15 mm
yksekliinde belirlenmitir. Bloklar aralarnda her iki ynde 30 mm mesafe
bulunmaktadr. Bloklar ve kanal duvar arasnda ise 20 mm mesafe bulunmaktadr.
Bloklar iletkenlii yksek olan 5754 kalite alminyum malzemeden imal edilmi ve
zerindeki przler zmparalanarak giderilmitir. Bloklarn yerletirildii teflon
plakann st yzeyine 2 mm derinliinde oyuklar alm ve her bir blok bu oyua
sk geecek ekilde yerletirilmitir. Bloklar ile teflon arasna yksek scaklklara
dayankl sv silikon sklm ve blok ile teflon arasnda kalan boluklar
kapatlmtr.

75

ekil 5.2. Bloklarn yerletirilmesinin ematik grnm.

ekil 5.3. Blok kesit grn.

mal edilen bir bloun milimetre cinsinden izilmi kesiti, ekil 5.3de verilmektedir.
ekilden grld zere, bloun ii 7 mm derinliinde oyulmu ve iersine stc
direnler yerletirilmitir. Istc elemanlar 0.5 mm kalnlnda tel sarlarak imal
edilmitir. Elektriksel yaltm salamak amacyla teller, yaltkan zellie sahip mika
2
Termokapul
Alminyum
Kapak
Istc
Eleman
4
3
5
2
76
malzemenin arasna yerletirilmitir. Her stc diren 180.2 ohm olarak
llmtr. Bu direnlerin tam ortasndan geen T tipi termokapul blok st
yzeyine 2 mm mesafede lm yapabilecek ekilde yerletirilmitir. Direnlerin
zerine ise yine alminyum malzemeden yaplan bir kapak yerletirilmitir.

mal edilmi olan alminyum bloun, alminyum kapan, stc elemann ve
termokapulun montaj yaplmam resmi aada verilmektedir.

Resim 5.3. Is yayan bloun paralarnn fotoraf.

Test blmnn, montaj tamamlanm resmi Resim 5.4de verilmitir. Test
blmnn alt yzeyi 50 mm kalnlnda, yan ve st yzeyleri ise 25 mm
kalnlnda yksek scaklklara dayankl seramik yn ile kaplanarak yaltm
salanmtr. Bu yaltmn st ise 50 mm kalnlnda fomboard plaka ile
kaplanmtr. Kontrol nitesi aracl ile, stc direnlere verilen elektrik akmnn
voltaj deitirilerek, bloklardaki stclarn yayd s ayarlanabilmektedir. Bloklara
yerletirilen termokapullar blok yzeyine ulaacak kadar zenle yerletirilmitir.

77
Ayrca test blmnn giriine ve kna birer adet, kanaln alt yzeyindeki teflon
plaka ile yaltm arasna iki adet ve yaltmn dna iki adet T tipi termokapul
yerletirilmitir. D ortamn scakln lmek iin ise bir adet termokapul
ayrlmtr. Dolaysyla bloklarn iine yerletirilenlerle beraber, toplamda 25 adet
termokapul ile scaklk lm yaplmtr. Tm termokapullardan alnan veriler,
istenilen zaman aralyla bir veri toplama cihaznda toplanmakta ve direkt bilgisayar
ortamna aktarlmaktadr. Bu sayede ak iersindeki scaklk deerleri hassas olarak
belirlenmektedir.

Resim 5.4. Test blmnn fotoraf.

5.1.3. k blm

k blmnn ematik grnm ekil 5.4de verilmektedir. k blm
daralan kesitli bir kanal, 106 mm apnda ve 2,5 m uzunluunda PVC malzemeden
yaplan k borusu, havann hznn sinzoidal olarak deiimini salayan ve bir
motor aracl ile alp kapatlan otomatik klape, kanaln ana debisini ayarlayan ve
manuel olarak kontrol edilen kelebek vana ve hava emiini gerekletirecek olan
fandan olumaktadr.
78

ekil 5.4. k blmnn ematik grnm.

Test blmnnden kan akkan, otomatik klapeye ulamaktadr. mal edilen
otomatik klapenin resmi Resim 5.5de verilmektedir. Otomatik klape iin, 1400
devir/dakika devre sahip elektrik motoru kullanlmtr. Bu motorun devri, 1/5
oranndaki bir redktr ile maksimum 280 devir/dakikada alacak ekilde
drlmektedir. Otomatik klape, bu mekanizma aracl ile zaman iinde periyodik
olarak alp kapanarak, akn kesit alannn periyodik olarak deimesini
dolaysyla giri hznn periyodik olarak zamanla deimesini salamaktadr. Bu
hareket sayesinde, fan tarafndan d ortamdan emilen havann, debisi zaman gre
periyodik olarak deimektedir.

Otomatik klape

Otomatik klape bu alma kapsamnda tasarlanm ve imalat yaplmtr. Otomatik
klape srekli ak olan bir halkasal d kesit ve akl periyodik olarak istenilen
frekanslarda deitirilebilen bir dairesel i kesitten olumaktadr. Otomatik klapenin
ematik grnm ekil 5.5de verilmektedir.

79

ekil 5.5. Otomatik klapenin ematik grnm.

Otomatik klapenin i ap 106 mm, iteki borunun d ap 94 mm, i ap 84 mm
dir. boruya yerletirilen klapenin ap ise 82 mm dir. Ayrca Otomatik klape,
kanaln tam merkezine yerletirilmi ve klapenin kenarlar ile kanal d yzeyleri
arasnda ince bir aralk braklarak aka baypas yaptrlmtr. Bu aralk, kanal
iinden geen akkann hznn hibir zaman sfr deerine ulamamasn
salamaktadr. Yani otomatik klapenin tam kapal olduu anda bile, kanal iinde
kk hzlarda bir ak olumaktadr. Otomatik klape, elektrik motorunun devrinin
ayarlanmas ile zaman iinde belli alp kapanmalar yapmakta ve ak salnml hale
getirmektedir. Ve motorun devrinin deimesi ile akn frekans ve baypas aralnn
akl deimesi ile de akn genlii deimektedir. Fakat yaplan deneyler sabit
baypas aral, dolaysyla sabit salnm genlii iin yaplmtr.
82
84 94 106
80

Resim 5.5. Otomatik klapenin fotoraf.

Resim 5.6. k blmnn fotoraf.
81
mal edilen k blmnn montaj yaplm halinin resmi Resim 5.6da verilmitir.
k blmnde son olarak manuel klape ve fan bulunmaktadr. Manual klape iin,
DN80 standardnda ayarlanabilir bir kelebek vana kullanlmtr. Bu kelebek vana ile
kararl rejim artlar iin, akn debisi ayarlanabilmektedir. k blmnn
kna, debisi 600 m
3
/saat olan bir fan yerletirilmitir. Bu fan kanal iindeki ak
salamakta ve emme ynnde almaktadr. Fandan kaynaklanan titreimlerin, test
blmn etkilememesi iin fann zeminine lastik snmleyiciler yerletirilmitir.

5.1.4. Kontrol nitesi

Resim 5.7. Kontrol nitesinin fotoraf.

Kontrol nitesinin resmi Resim 5.7de grlmektedir. Kontrol nitesi, sistemin tm
elektrik kontroln salayacak biimde, pano eklinde tasarlanmtr. erisinde
varyaklar, trafolar, reglatr, kontrol butonlar, potansiyemetre, DC motor g
kayna, DC motor hz kontrolr, dijital voltmetre, alterler ve soketler
82
bulunmaktadr. Bu kontrol nitesi aracl ile, kanal iersindeki periyodik olarak
deien ak frekans ve bloklara verilen elektrik enerjisi (s) ayarlanabilmektedir.
Ayrca termokapullar araclyla llen scaklk deerleri ve hz sensr
araclyla elde edilen anlk ak hz, kontrol nitesi vastasyla bilgisayara
aktarlmaktadr.

5.2. Deney Dzeneinde Kullanlan Ekipmanlar

5.2.1. Termokapul

Deney dzeneinde gerekli ksmlarn scaklk lmleri iin, 0,25 mm apnda, T
tipi termokapul kullanlmtr. Kullanlan T tipi termokapul bakr ve constantan
malzemeye sahip iki ayr telden olumaktadr ve st yzeyi yaltlmtr. Termokapul
kablolar istenilen boylarda kesilerek, ucundaki teller, ark kayna yardm ile
birletirilmitir. Termokapullarn birletirilen ucu, yksek scaklklara dayankl
yaptrc aracl ile, blok yzeylerine, kanal giri ve kna, yaltmn i ve d
yzeylerine yerletirilmilerdir. Termokapullarn dier ucu ise dataloggera
balanarak scaklk lm salanmtr.

Resim 5.8. Deneylerde kullanlan T tipi termokapulun fotoraf.

83
5.2.2. Dataloger

Termokapullar araclyla elde edilen scaklklarn, bilgisayar ortamna aktarlmas
iin 5 adet 5 kanall Ordel UDL100 universal dataloger kullanlmtr. Kullanlan
datalogerlarn resmi Resim 5.9da verilmektedir. Datalogerlarn kanallarna 25 adet
termokapul balanm ve kendisine ait program sayesinde, okunan deerler
bilgisayara aktarlmtr.

Resim 5.9. Deneylerde kullanlan Datalogern fotoraf.

ekil 5.6. Scaklk deiimini gsteren ekran kts.
84
Datalogerler araclyla bilgisayara aktarlan veriler Dali 08 isimli bir yazlm
aracl ile kayt edilmitir. Bu yazlmdan alnan rnek bir ekran kts ekil 5.6da
grlmektedir.

5.2.3. Hz sensr

Kanal ierisindeki akn anlk hzn lmek iin kullanlan hz sensr ve
datalogern resmi Resim 5.10da grlmektedir. Kullanlan sensrn modeli,
Schmidt Flow Sensor SS20.400dr. 0 ile 20 m/s hz aralnda almaktadr ve
saniyede 1000 lm alabilecek kapasitededir. Deney dzeneinin k blmnde
bulunan, PVC borunun tam merkezine yatay konumda yerletirilerek, borunun
merkez noktasnn anlk hzn lmektedir. Bir korelasyon yardmyla, kanal
iersindeki ortalama hz anlk olarak tespit etmektedir. Sensrden elde edilen
verilerin, bilgisayar ortamna aktarlmas iin ise, Labjack U3 dataloger
kullanlmaktadr.

Resim 5.10. Deneylerde kullanlan Hz Sensr ve Datalogern fotoraf.

Labjack U3 dataloger tarafndan bilgisayara aktarlan verilerin zaman ierisindeki
deiimi, Schmidt firmasna ait bir yazlm sayesinde dosyalara kaydedilmekte ve
grafii ekranda izilmektedir. Bu yazlm aracl ile izilen, rnek bir grafik ekil
5.7de verilmektedir.

85

ekil 5.7. Ortalama hzn zamanla deiimini gsteren ekran kts.

5.2.4. Istc elemanlar

Resim 5.11. Deneylerde kullanlan stc elemanlarn fotoraf.

Deney dzeneinde kullanlan stclarn resmi Resim 5.11de grlmektedir.
Elektronik elemanlar temsil eden bloklardan s yaylmn salamak iin stc
elemanlar kullanlmtr. Bu stc elemanlar, 0.5 mm kalnlnda diren telinin
86
sarlmas ile imal edilmitir. Elektriksel yaltm salamak amacyla teller, yaltkan
zellie sahip mika malzemenin arasna yerletirilmitir. Her stc elmann direnci
yaklak olarak 180.2 ohm olarak llmtr. Bu stc elemanlar bloklarn i
ksmna yerletirilmi ve birbirlerine paralel balant ile balanmtr.

5.2.5. DC motor hz kontrolr

DC motor hz kontrolr aracl ile, otomatik klapenin bal olduu, elektrik
motorunun devri ayarlanabilmektedir. Dolaysyla motorun devrinin deimesi ile,
otomatik klapenin, zaman iinde alp kapanma says ayarlanmakta ve akn
frekans ayarlanabilmektedir.

Resim 5.12. Deneylerde kullanlan DC motor hz kontrolrnn fotoraf.

5.2.6. Takometre

Deney dzeneinde, akn frekansnn ayarlanabilmesi iin, otomatik klapenin devir
saysnn bilinmesi gerekmektedir. Bu amala, AT-6 dijital optik takometre
kullanlmtr. Bu takometre ve hz kontrolr yardmyla, klapenin devri 0 ile 240
dev/dak arasnda istenilen deerde sabitlenebilmitir.

87

Resim 5.13. Deneylerde kullanlan takometrenin fotoraf.

5.3. Deneysel artlar ve Verilerin Analizi

Deneyler, farkl Reynolds saylar, farkl s retimleri ve farkl salnm frekanslar
iin yaplmtr. Bu deneylerin sonucunda, termokapullar ve dataloger yardmyla,
blok yzey scaklklar, kanal giri ve knda hava scakl, yaltmn i ve d
scaklklar ve d ortam scakl llmtr. Ayrca, hz sensr yardmyla anlk
ortalama hava hz llm ve kanaln anlk debisi belirlenmitir. Ortalama hava
hz kullanlarak Reynolds says hesaplanmtr. Deney dzeneinden elde edilen bu
lmler araclyla Nusselt says hesaplanm ve sonular Nusselt says ve
scaklk cinsinden irdelenmitir.

Deneysel olarak elde edilen verilerin analizinin yaplabilmesi iin Nusselt saysnn
hesaplanmas gerekmektedir. Bu amala, aka dik ynde yerletirilmi olan
bloun ortalamas alnarak, modl ortalama Nusselt says hesaplanmtr. Bu
hesaplamann yaplabilmesi iin, modlden akkana konveksiyonla geen snn
belirlenmesi gerekmektedir. Nusselt saysnn genel hali aada verildii gibidir.

k
hL
Nu
c
= (5.1)

88
Burada, h s tanm katsays, k iletim katsays, L
c
ise karakteristik uzunluktur. Bu
almada, karakteristik uzunluk olarak kanal hidrolik ap (D
h
) kullanlmtr.
Deneysel analizin, saysal analiz ile uyumlu olmas iin kanal hidrolik ap ise
D
h
=2H
c
olarak alnmtr.

Ayn zamanda, konveksiyonla geen s aks (q) yazlp, s tanm katsays (h)
ekilir ise aadaki eitlik elde edilir.

) (
' '
g b
T T
q
h
= (5.2)

Burada, T
b
blok yzey scakl, T
g
ise kanala girite llm olan giri scakldr.
Is tanm katsays iin elde edilen eitlik, Nusselt saysn veren eitlikte yerine
yazlrsa, aadaki eitlik elde edilir.

k T T
H q
k T T
D q
Nu
g b
c
g b
h
) (
2
) (
' ' ' '
= (5.3)

Bu eitlikte, konveksiyonla geen s aks (q), dndaki dier tm deikenlerin
deeri llm veya bilinmektedir. Konveksiyonla geen s aksnn deerini
belirlemek iin, bloklardan havaya aktarlan toplam s miktarnn bilinmesi
gerekmektedir. Bu amala, bloklar iin enerji dengesi yazlrsa aadaki eitlik elde
edilir.

Q Q Q
e
A = (5.4)

Burada Q tm bloklarda aka geen toplam s miktarn, Q
e
stclara verilen
toplam elektriksel g (s) miktarn, Q ise sistemden iletim ve radyasyon ile olan
toplam s kayplarn temsil etmektedir. Bu ifadelerin deeri, aada verilen
eitliklerden elde edilirler.

89
R
V
P Q
e
2
= = (5.5)

Burada, V stclara uygulanan voltaj deerini, R ise stclarn toplam direncini
gstermektedir. Deney dzeneinde direnler paralel bal olduundan, toplam
diren aadaki ekilde elde edilir.

N
R
R
b
= (5.6)

Burada, R
b
bir bloun direncini, N ise blok saysn ifade etmektedir. Deney
dzeneinde 18 adet blok kullanlmtr. Bir bloun direnci ise yaklak 180.2
ohmdur. Dolaysyla sistemin toplam direnci yaklak olarak R=1 ohmdur.
Sistemden iletim ile gerekleen toplam s kayb, aada verilen eitlikten elde
edilebilir.

r i
Q Q Q A + A = A (5.7)

Burada; Q
i
iletim ile gerekleen toplam s kaybn, Q
r
ise radyasyon ile
gerekleen toplam s kabn ifade etmektedir. letim ile s kayb, test blmn
evreleyen yaltm malzemesinden geen s olarak hesaplanabilir. Bu durum
aadaki ekilde yazlabilir.

x
T
kA Q
i
A
A
= (5.8)

Burada, k deney dzeneinde kullanlan yaltm malzemesi olan seramik ynnn s
iletim katsaysn, A yaltmn yzey alann, x yaltmn kalnln, T ise
yaltmn i yzeyinden ve d yzeyinden llen scaklk farkn ifade etmektedir.
Radyasyonla gerekleen s kayb, blok yzeylerinden, kanal duvarlarna doru
gereklemektedir ve aadaki eitlik yardmyla belirlenmektedir.

90
( )
4 4
ort b b r
T T A Q = oc (5.9)

Burada, Stefan-Boltzman katsaysdr ve deeri 5,67x10
-8
W/m
2
K
4
dr.
alminyum bloklarn yayclk katsaysn, T
s
blok yzey scakln, T
ort
ise kanaln
giri ve knda llen scaklklarn ortalamasdr.

Eitlik 5.5 ile 5.9 arasndaki eitlikler, eitlik 5.4de yerine yazlrsa bloklardan
havaya aktarlan toplam s miktar (Q) elde edilebilir. Bu deerin blok saysna
blnmesi ile bir bloktan akkana geen s miktar (Q
b
) belirlenebilir.

N
Q
Q
b
= (5.10)

Bir bloktan akkana geen s aks (q) ise aadaki ekilde ifade edilmektedir.

b
b
A
Q
q =
' '
(5.11)

Burada, A
b
blok toplam yzey alann (blok alt yzeyi hari) ifade etmektedir. Bir
blok yzeyindeki s aks elde edildikten sonra, bu deer Eitlik 5.3 de yerine
yazlrsa deneysel verilerin analizinde kullanlan Nusselt says elde edilmi olur.

5.4. Hata Analizi

Deneysel alma sonucunda elde edilen verilerin, lm aamasnda ve bu verilerin
deerlendirilme aamasnda eitli hatalar oluabilmektedir. Deneysel almann
gvenirlilii, yaplan bu hatalarn en aza indirilmesi ile mmkndr. Bunlar, deney
dzeneinde kullanlan elemanlarn ve lm cihazlarnn hatalar ve kullanc
tarafndan yaplan hatalardr. Dolaysyla, bir parametrenin deerinin llmesinde,
belirtilen bu hatalarn hepsi dikkate alnarak toplam hata hesab yaplmas
gerekmektedir. Bu amala, hata analizi iin aadaki hesap yntemi kullanlabilir
[Holman, 1971].
91

Eer baml deiken R ve bu deikene etki eden deikenler x
1
, x
2
, x
n
ise R
aadaki gibi yazlabilir.

R=R(x
1
, x
2
, x
n
) (5.12)

W
R
baml deikenin hata miktarn,W1, W
2
, W
n
ise bamsz deikenlerin hata
miktar ise W
R
aadaki ekilde ifade edilebilir.

2 / 1
2
......... ..........
2
2
2
2
1
1
(
(
|
|
.
|
\
|
c
c
+ +
|
|
.
|
\
|
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c
=
n
W
n
x
R
W
x
R
W
x
R
R
W

(5.13)

Deneysel almada, elde edilen byklklerin hata oranlar bu ekilde
hesaplanmtr.

Bu almada irdelenen en nemli baml deiken Nusselt saysdr. Dolaysyla
Nusselt says iin yaplan hata analizi aada detayl olarak verilmektedir.

Nusselt saysn veren ifade Eitlik 5.3de daha nce verilmitir. Bu ifade aada
yeniden verilmektedir.

k T T
D q
Nu
g b
h
) (
' '
= (5.14)

Burada baml deiken Nusselt says, bamsz deikenler ise konveksiyonla
geen s aks (q), hidrolik ap (D
h
), s iletim katsays (k) ve scaklk farkdr (T
b
-
T
g
). Nusselt saysnn hesaplanmas srasnda yaplan toplam hatay belirlemek iin,
bu bamsz deikenler iin yaplan hatalarn bilinmesi gerekmektedir. Nusselt
says iin hata miktarn (W
Nu
) veren eitlik, aadaki ekilde yazlabilir.

92
2 / 1
2
) (
2
2
2
' '
) ( ' ' (
(
|
|
.
|
\
|
c
c
+
|
.
|
\
|
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c
=

g b h
T T
g b
k D
h
q Nu
W
T T
Nu
W
k
Nu
W
D
Nu
W
q
Nu
W (5.15)

Burada, W
q
konveksiyon ile geen s aksnn hatasn, , W
Dh
kanal hidrolik apnn
hatasn, W
k
iletim katsaysnn hatasn ve (T
b
-T
g
) scaklk farknn hatasn temsil
etmektedir. Yukardaki eitlikteki trevler sras ile alnrsa, aadaki eitliler elde
edilir.

k T T
D
q
Nu
g b
h
) ( ' '
=
c
c

(5.15)

k T T
q
D
Nu
g b h
) (
' '
=
c
c
(5.16)

) (
2 ' '
g b
h
T T
k D q
k
Nu
=
c
c

(5.17)

k
T T D q
T T
Nu
g b h
g b
2 ' '
) (
) (
=
c
c
(5.18)

Bu trevler, hata miktarn (W
Nu
) veren eitlikte yerine yazlrsa, aadaki eitlik
elde edilir.

2 / 1
2
) (
2
' '
2
2
' '
2
' '
2
' '
) (
) ( ) ( ) (
(
(
(
(
(
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
g b
h
T T
g b
h
k
g b
h
D
g b
q
g b
h
Nu
W
k T T
D q
W
k T T
D q
W
k T T
q
W
k T T
D
W

(5.19)

Bu eitlik dzenlenirse aadaki eitlik elde edilir.
93
2 / 1
2
) (
2
2 2
' '
) ( ' ' (
(
|
|
.
|
\
|
+ |
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
=

g b
T T
k
h
D q
Nu
T T
W
k
W
D
W
q
W
Nu
W
g b h

(5.20)

Nusselt saysnn hesabnda oluan hatann deerinin belirlenebilmesi iin, Nusselt
saysnn baml olduu dier deikenlerin hatalarnn hesaplanmas veya tahmin
edilmesi gerekmektedir. lgili deikenler iin hata oranlar aadaki ekilde
bulunabilir.

Scaklk farknn hesaplamasnda yaplan hata aadaki ekilde hesaplanabilir.

2 / 1
2 2
) (
) ( ) ( ) ( (
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
g b
T
g b
T
g b
T T
T T
W
T T
W
T T
W
g b g b

(5.21)

letim katsaysnn (k) deeri direk katalogdan alnmaktadr ve yaklak %1
civarndadr. Daha ncede belirtildii gibi, deneysel analizin sonularnn, saysal
analiz ile uyumlu olmas iin kanal hidrolik ap ise Dh=2H
c
olarak alnmtr.
Dolaysyla, kanal hidrolik apnn hesabnda yaplan hata, kanal ykseklii dnda
baka bir deikene baml olmadndan dolay sfr olarak kabul edilebilir.

Konveksiyonla geen s aksnn (q) hesabnda gerekleen hatann
belirlenebilmesi iin, bu deikenin baml olduu dier deikenlerin hatasnn
bilinmesi gerekmektedir. Bu amala, s aksnn hesap aamasnda kullanlan
deikenlerin hatalar aada verilmitir.

Tm bloklara verilen toplam s miktarnn (Q)hesabnda yaplan hata:

( )
r i e
Q Q Q Q + = (5.21)
94
2 / 1
2 2 2
(
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
=
r
Q
i
Q
e
e
Q
Q
W
Q
W
Q
Q
Q
W
r i

(5.22)

Istclara verilen toplam g (s) miktarnn hesabnda yaplan hata:

(5.23)

2 / 1
2 2
2
(
(
|
.
|
\
|
+ |
.
|
\
|
=
R
W
V
W
Q
W
R V
e
Q
e
(5.24)

letim ile gerekleen toplam s kaybnn (Q
i
) hesabnda yaplan hata:

x
T
kA Q
i
A
A
=
(5.25)
2 / 1
2 2
2
2
(
(
|
.
|
\
|
A
+ |
.
|
\
|
A
+
|
|
.
|
\
|
+ |
.
|
\
|
=
A A
x
W
T
W
D
W
k
W
Q
W
x t
A
A k
i
Q
i
(5.26)

Radyasyon ile gerekleen toplam s kaybnn (Q
r
) hesabnda yaplan hata:

( )
4 4
ort b b r
T T A Q = oc
(5.27)
2 / 1
2
4 4
3
2
4 4
3
2
4 4
(
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
=
ort b
T ort
ort b
T b
b
A
r
Q
T T
W T
T T
W T
A
W
Q
W
ort b b r
(5.28)

Yukardaki eitlikler yardmyla toplam s miktarnn hatas elde edilebilir. Ayrca
toplam s miktarnn (Q), blok saysna blnmesi ile bir bloktan akkana geen s
miktar (Q
b
=Q/N) belirlenebilir. Burada N sabit bir say olduu iin, toplam s
R
V
P Q
e
2
= =
95
miktarn iin hesaplanan hata ile bir bloktan geen s miktar iin hesaplanan hata
deerinin ayn olduu kabul edilebilir.

Bir bloktan akkana geen s aksnn hatas ise aadaki ekilde ifade
edilmektedir.

b
b
A
Q
q =
' '
(5.29)

2 / 1
2 2
' '
' '
(
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
=
b
A
b
Q q
A
W
Q
W
q
W
b b
(5.30)

Yaplan hesaplamalar sonucunda, scaklk farknn hesap hatas yaklak %1,
stclara verilen toplam g miktarnn hesap hatas yaklak %1, iletim ile
gerekleen toplam s kaybnn hesap hatas yaklak %0,5, radyasyon ile
gerekleen toplam s kaybnn hesap hatas yaklak %2 olarak belirlenmitir.
Buradan, tm bloklara verilen toplam s miktarnn hesap hatas yaklak %3,5
olarak hesaplanmtr. Benzer olarak s aksnn hesap hatas yaklak %3,5dir.
Dolaysyla Nusselt says sonularnn ierdii hata yaklak %5,5 olarak
belirlenmitir.

96
6. DENEYSEL SONULAR VE TARTIMALAR

Elektronik elemanlar temsil eden s yayan bloklarn, yatay bir kanal iine
yerletirildii dnlerek, bloklardan daha etkin soutulmas iin, kanal giri hz
zamanla sinzoidal olarak deitirilmitir. Kurulan deney dzeneinden elde edilen
sonular bu blmde verilmitir.

Deney dzenei kullanlarak lmler yapabilmek iin aada belirtilen prosedrn
yerine getirilmesi gerekmektedir. ncelikle kontrol nitesi araclyla fan alarak,
kanal iersinde bir ak salanmaktadr. Kelebek vana ile, hava debisi istenilen
deere ayarlanmaktadr. Bu sayede kararl artlardaki ortalama hz deeri
belirlenmekte, dolaysyla kararl durum iin Reynolds says belirlenmektedir.
Osilasyonlu hzlarda almak iin ise, hz kontrolr aracl ile, otomatik klapenin
bal olduu elektrik motorunun devri ayarlanmaktadr. Dijital takometre
kullanlarak, elektrik motorunun devri belirlenmekte ve dolaysyla kanal iersindeki
akn salnm frekans belirlenmektedir.

Hz sensr ve dataloger vastas ile, kanal iersinden geen akkann anlk ortalama
hz, saniyede 1000 deer olmak zere bilgisayara aktarlmtr. Aktarlan bu
deerler, zel bir fonksiyon uygulanarak filtrelenmi ve grafii izilmitir.
Filtrelenmi hz deerleri kullanlarak, akn genlii, frekans, ortalama hz ve
Reynolds says belirlenmitir.

Kontrol nitesi aracl ile, her bir blok iin kullanlan stc elemanlar aktif konuma
getirilmekte ve dijital voltmetre aracl ile istenilen voltajda, bloklara enerji
verilmektedir. Sistemin zamandan bamsz artlara ulamas iin yaklak 5 saat
beklenmekte ve scaklk deerlerinin deiimi kontrol edilmektedir.

Sistemin zamana gre kararl artlara ulatna karar verdikten sonra, datalogerlar
tarafndan bilgisayara iletilmi olan scaklk deerleri kaydedilmektedir. Ak ynne
dik olarak yerleen bloklarn scaklklarnn ortalamas alnarak, ak ynnde 6 adet
97
modl scakl belirlenmektedir. Bu 6 adet modl iin Nusselt saylar
hesaplanmaktadr.

Sonu olarak, Reynolds says, akn salnm frekans, bloklardaki s retiminin s
transferi zerindeki etkisini belirlemek iin, bu parametrelerin deiik deerlerinde
deneyler yaplm ve sonular blok scakl ve Nusselt says aracl ile
irdelenmitir.

6.1. Hz lmlerinin Filtrelenmesi

Hz sensr ve dataloger aracl ile, kanal iersindeki havann hz anlk olarak
llmektedir. Bu lm srasnda, saniyede 1000 lm elde edilmektedir. Salnm
frekans 1 Hz olduu durumdaki, hz sensrnden alnm ve hibir ilem
uygulanmam olan deerler ekil 6.1de verilmitir.

2
2.5
3
3.5
4
4.5
5
0 1 2 3 4 5
Zaman
H
z

ekil 6.1. Hzn, zaman ile deiimi.

Bu ekilde grld gibi hz sinyali titreimli bir yapya sahiptir. Bunun sebebi
lmlerin rnekleme zamannn ok ksa olmasnda tr ve sinyal parazitleri
nedeniyle, birbirini takip eden lmler arasnda titreim ve kk hatalar
oluabilmektedir. Bu nedenle, sistemden elde edilen deerler zerinde filtreleme
ilemi yaplarak daha makul, gerek deere daha yakn, yeni deerler elde
edilmelidir. Filtreleme aamasnda kullanlan eitlik aada verilmektedir [Bendat
ve Piersol, 1971, Turkoglu, 1990].
98

y
n
=ax
n-1
+(1-a)y
n-1
(6.1)

Burada, x
n
deney cihazndan okunan deeri, y
n
filtrelenmi deeri, a ise filtreleme
katsaysn temsil etmektedir. Filtreleme katsaysnn deeri 0 ile 1,0 aralnda
deimektedir. Bu oran deitirilerek filtreleme ileminin kalitesi
ayarlanabilmektedir.

ekil 6.2de frekans 1 Hz iin, hz sensrnden elde edilen hz deerinin
filtrelenmemi ve filtrelenmi halleri birlikte verilmektedir. ekilden de grld
zere, filtrelenmemi durumdaki birbirini takip eden deerler birbirinden farkllk
gsteriyorken, filtreleme sayesinde deerler birbirine yaklamaktadr. Filtreleme
katsays a=0,01 olduu durum, makul durum olarak belirlenmitir.
2
2.5
3
3.5
4
4.5
5
0 1 2 3 4 5
Zaman
H
z

(a)
2
2.5
3
3.5
4
4.5
5
0 1 2 3 4 5
Zaman
H
z

(b)
ekil 6.2. Hzn, zaman ile deiimi a) Filtrelenmemi, b) Filtreleme katsays 0,1
c) Filtreleme katsays 0,01.
99
2
2.5
3
3.5
4
4.5
5
0 1 2 3 4 5
Zaman
H
z

(c)
ekil 6.2. (Devam) Hzn, zaman ile deiimi a) Filtrelenmemi, b) Filtreleme
katsays 0,1 c) Filtreleme katsays 0,01.

6.2. Deneysel Bulgular ve Tartmalar

Bu blmde, Reynolds saysnn (Re) 10105, 20070 ve 30095 deerleri, s
retiminin (q) 0,25, 0,5, 1,0 ve 1,5 W/cm
3
deerleri ve salnm frekansnn (f) 1, 2,
3 ve 4 Hz deerleri iin deneyler yaplmtr. Bu deneyler sonucunda, Reynolds
saysnn, bloklardan gerekleen s retiminin ve kanal giri hznn frekansnn, s
transferine etkileri incelenmitir. Deneyler srasnda, laminer artlar salayacak
kadar kk hava hzlarna inilememitir. Dolaysyla sadece Trblansl artlar iin
deneyler yaplmtr. Deneylerde ele alnan parametreler izelge 6.1de verilmitir.

izelge 6.1 Deneysel alma parametreleri.
Reynolds
Says (Re)
Is retimi
(q)
Salnm Genlii
(AU
o
)
Salnm
Frekans (f)
10105 0,25 W/cm
3
0,0U
o
(kararl)
10105 0,25 W/cm
3
0,14U
o
1 Hz
10105 0,25 W/cm
3
0,14U
o
2 Hz
10105 0,25 W/cm
3
0,14U
o
3 Hz
10105 0,25 W/cm
3
0,14U
o
4 Hz
10105 0,5 W/cm
3
0,0U
o
(kararl)
10105 0,5 W/cm
3
0,14U
o
1 Hz

100
izelge 6.1. (Devam) Deneysel alma parametreleri.
10105 0,5 W/cm
3
0,14U
o
2 Hz
10105 0,5 W/cm
3
0,14U
o
3 Hz
10105 0,5 W/cm
3
0,14U
o
4 Hz
10105 1,0 W/cm
3
0,0U
o
(kararl)
10105 1,0 W/cm
3
0,14U
o
1 Hz
10105 1,0 W/cm
3
0,14U
o
2 Hz
10105 1,0 W/cm
3
0,14U
o
3 Hz
10105 1,0 W/cm
3
0,14U
o
4 Hz
10105 1,5 W/cm
3
0,0U
o
(kararl)
10105 1,5 W/cm
3
0,14U
o
1 Hz
10105 1,5 W/cm
3
0,14U
o
2 Hz
10105 1,5 W/cm
3
0,14U
o
3 Hz
10105 1,5 W/cm
3
0,14U
o
4 Hz
20070 0,25 W/cm
3
0,0U
o
(kararl)
20070 0,25 W/cm
3
0,15U
o
1 Hz
20070 0,25 W/cm
3
0,15U
o
2 Hz
20070 0,25 W/cm
3
0,15U
o
3 Hz
20070 0,25 W/cm
3
0,15U
o
4 Hz
20070 0,5 W/cm
3
0,0U
o
(kararl)
20070 0,5 W/cm
3
0,15U
o
1 Hz
20070 0,5 W/cm
3
0,15U
o
2 Hz
20070 0,5 W/cm
3
0,15U
o
3 Hz
20070 0,5 W/cm
3
0,15U
o
4 Hz
20070 1,0 W/cm
3
0,0U
o
(kararl)
20070 1,0 W/cm
3
0,15U
o
1 Hz
20070 1,0 W/cm
3
0,15U
o
2 Hz
20070 1,0 W/cm
3
0,15U
o
3 Hz
20070 1,0 W/cm
3
0,15U
o
4 Hz
20070 1,5 W/cm
3
0,0U
o
(kararl)
20070 1,5 W/cm
3
0,15U
o
1 Hz
101
izelge 6.1. (Devam) Deneysel alma parametreleri.
20070 1,5 W/cm
3
0,15U
o
2 Hz
20070 1,5 W/cm
3
0,15U
o
3 Hz
20070 1,5 W/cm
3
0,15U
o
4 Hz
30095 0,25 W/cm
3
0,0U
o
(kararl)
30095 0,25 W/cm
3
0,13U
o
1 Hz
30095 0,25 W/cm
3
0,13U
o
2 Hz
30095 0,25 W/cm
3
0,13U
o
3 Hz
30095 0,25 W/cm
3
0,13U
o
4 Hz
30095 0,5 W/cm
3
0,0U
o
(kararl)
30095 0,5 W/cm
3
0,13U
o
1 Hz
30095 0,5 W/cm
3
0,13U
o
2 Hz
30095 0,5 W/cm
3
0,13U
o
3 Hz
30095 0,5 W/cm
3
0,13U
o
4 Hz
30095 1,0 W/cm
3
0,0U
o
(kararl)
30095 1,0 W/cm
3
0,13U
o
1 Hz
30095 1,0 W/cm
3
0,13U
o
2 Hz
30095 1,0 W/cm
3
0,13U
o
3 Hz
30095 1,0 W/cm
3
0,13U
o
4 Hz
30095 1,5 W/cm
3
0,0U
o
(kararl)
30095 1,5 W/cm
3
0,13U
o
1 Hz
30095 1,5 W/cm
3
0,13U
o
2 Hz
30095 1,5 W/cm
3
0,13U
o
3 Hz
30095 1,5 W/cm
3
0,13U
o
4 Hz

Belirtilen bu parametrelerin, s transferi zerindeki etkisini analiz etmek iin, 60
farkl deney yaplm olmasna ramen, sadece seilmi durumlara ait deneysel
sonular aada irdelenmitir. ekil 6.3, ekil 6.4 ve ekil 6.5de srasyla,
bloklardaki s retimi q=0,25 W/cm
3
, q=0,5 W/cm
3
ve q=1,0 W/cm
3
iin,
kararl durumda, ortalama blok scaklnn, blok numarasna gre deiimi, saysal
ve deneysel alma iin birlikte verilmitir.
102
ekillerden de grld zere, hem saysal almada hem de deneysel almada,
tm Reynolds saylar iin, ilk blok minimum scaklktadr. Blok numarasnn art
ile, blok scakl da art gstermekte ve son blokta maksimum deerine
ulamaktadr. Bunun sebebi, zorlanm konveksiyon ilk blou daha fazla etkilerken,
blok numarasna gre etkisini azaltmaktadr. Dolaysyla blok numarasnn artna
paralel olarak, bloklardan soutucu akkana gerekleen s transferi azalmaktadr.
Bu durum her iki alma yntemi iin benzerlik gstertmektedir.

3
olduunda, farkl Reynolds
saylar iin, ortalama blok scaklnn deiimi.

ekilden de grld zere, sabit Reynolds saysnda, her iki alma yntemi iin
izilen erilerin eimi, birbirleri ile olduka uyumlu olmasna ramen, ayn numaral
bloklar iin, saysal ve deneysel sonularn blok scaklk deerleri farkldr. Bu farkn
sebebi, deneysel almann boyutlu olmasna ramen, gelitirilen kodun iki
boyutlu olarak zm yapmasdr. Dolaysyla deneysel almada, aka dik ynde
s yayan bloklar ve bloklar arasnda s retimi olmayan boluklar vardr. Fakat
saysal alma iin, gelitirilen programda z ynndeki deiim ihmal edilmitir.
Bundan tr, bu almada, bloklar arasndaki kalan boluklar modellenemeyerek,
tek bir bloun, z ynnn sonuna kadar ulat kabul edilir. Dolaysyla, saysal
almada elde edilen sonularda, bloklarn scaklk deerinin daha yksek kmas
beklenen bir durumdur. Reynolds says 10105 olduunda, deneysel ve saysal
103
almadan elde edilen scaklk erileri arasndaki fark fazladr. Fakat Reynolds
saysnn artmasna paralel olarak, zorlanm konveksiyon artmakta ve saysal
alma ile deneysel almann sonular birbirine yaklamaktadr ve Reynolds
says 30095 olduunda bu fark minimumdur. Bu durum her s retim deerinde
de benzerlik gstermektedir. Dolaysyla, yksek Reynolds saylarnda deneysel
sonularn, saysal sonular daha fazla destekledii sylenebilir.

3

3

104
ekil 6.6, ekil 6.7 ve ekil 6.8de srasyla, Reynolds says 10105, 20070 ve 30095
iin, ortalama blok scaklnn, blok numarasna gre deiimi, deiik blok s
retimleri iin birlikte verilmitir. ekillerden de grld zere, saysal ve
deneysel sonularn iin izilen erilerin eimi birbirleri ile olduka uyumludur.
zellikle dk s retimi iin bu eriler birbirleri ile olduka uyumlu iken, s
retiminin artna paralel olarak, erilerin scaklk deerleri arasnda farkllk
olumaktadr. rnein, Reynolds says 10105 iin, s retimi q=0,25 W/cm
3

olduunda, her iki yntemin sonular birbirine olduka yakn ve uyumludur. Fakat
s retiminin atmas ile erilerin deeri birbirlerinden uzaklamaktadr. Bunun
sebebi daha nceden de belirtildii zere, gelitirilen kodun iki boyutlu oluudur.
Kk s retimlerinde, zorlanm konveksiyon bloklar hem iki boyutlu hem
boyutlu durumda soutabilirken, s retimin atmas ile iki boyutlu durumda, blok z
ynnde tek para olmasndan dolay, daha fazla s retimi gereklemekte ve
konveksiyon bloklar soutmada yetersiz kalmaktadr. Ayrca Reynolds saysnn
art ile, daha etkin konveksiyon gereklemesinden dolay, deneysel ve saysal
alma iin elde edilen scaklk deerleri birbirlerine yaklamaktadr.

ekil 6.6. Kararl durumda, Reynolds says 10105 olduunda, farkl s retimleri
iin, ortalama blok scaklnn deiimi.

105



ekil 6.9, ekil 6.10 ve ekil 6.11da srasyla, Reynolds says 10105, 20070 ve
30095 iin, bloklardaki s retimi q=1,0 W/cm
3
ve salnm genlii srasyla
0,14U
o
, 0,15U
o
ve 0,13U
o
olduunda, ortalama blok scaklnn, blok numarasna
gre deiimi, deiik salnm frekanslar ve kararl durum iin birlikte verilmitir.
ekiller incelenirse, sabit salnm frekans iin, ilk bloun yzey scaklnn
106
minimum olduu ve blok numarasnn art ile art gsterdii grlmektedir. Tm
frekanslar ve kararl rejim iin bu durum benzerlik gstermektedir. Kararl durumda
tm bloklarda llen scaklk deeri, dier durumlara nazaran daha yksektir.
Salnm frekans 1 Hz iin blok yzey scaklklar, en dk olurken, frekansn
artmas ile blok yzey scakl art gstermektedir. Salnm frekans 4 Hz iin blok
yzey scaklklar hemen hemen kararl durum iin elde edilen blok yzey
scaklklar ile ayn deerdedir. Dier parametreler sabit tutulurken, salnm
frekansnn deitirilmesinin, blok yzey scaklklarnda bir miktar deiime sebep
olduu sylenebilir. Fakat bu deiim olduka kk mertebelerde
gereklemektedir.

3
o
olduunda,
farkl salnm frekanslar iin, ortalama blok scaklnn deiimi.

107

3
o
olduunda,

3
o
olduunda,

108
3
ve srasyla salnm genlii
0,14U
o
, 0,15U
o
ve 0,13U
o
olduunda, ortalama blok Nusselt saysnn, blok
numarasna gre deiimi, deiik salnm frekanslar ve kararl durum iin birlikte
verilmitir. ekillerden de grld zere, sabit Reynolds says ve sabit frekans
iin, birinci blokta zaman ve ortalama blok Nusselt says maksimum deer
almaktadr ve blok numarasna gre azal gstermektedir. Tm frekanslar ve kararl
rejim iin bu durum benzerlik gstermektedir. Kararl durum iin izilen eri, dier
erilerin altnda yer almaktadr. Salnm frekans 1 Hz iin ortalama blok Nusselt
says, daha yksek olurken, frekansn artmas ile bu deer azal gstermekte ve
frekansn 4 Hz olmas ile zaman ve alan ortalama blok Nusselt says en kk
deere ulamaktadr. Kararl durum ortalama blok Nusselt says, frekans 4 Hzdeki
deer ile hemen hemen akktr. Bu durum blok yzey scaklklar iin nceden
izilen eriler ile uyum iindedir.

3
o
olduunda,
farkl salnm frekanslar iin, ortalama Nusselt saysnn deiimi.

109

3
o
olduunda,

3
o
olduunda,

110
Salnm frekansnn, 3 Hzden azalmas ile ortalama blok Nusselt says art
eilimine girmektedir. Bundan tr, dier parametreler sabit tutulurken, salnm
frekansnn deitirilmesinin, blok Nusselt saylarnda bir miktar deiime sebep
olduu sylenebilir. Reynolds saysnn art ile, farkl frekanslar iin izilen eriler
birbirine yaklamaktadr. Sonu olarak, dier tm parametreler sabit tutulurken,
akn salnm frekansnn deiimi s transferinde kk bir art salamaktadr.
111
7. LAMNER AKI: SAYISAL SONULAR VE TARTIMALAR

Bu blmde, geometrik boyutlar sabit tutularak,dier parametrelerin deiik
deerleri iin simlasyonlar yaplmtr. Bu simlasyonlar sonucunda laminer ak
artlarnda, Reynolds saysnn, bloklarda gerekleen s retiminin, kanal giri
hznn genliinin ve salnm frekansnn, ak ve s transferine etkileri incelenmitir.

Problemin geometrisi, literatrdeki dier almalara uyumlu olacak ekilde
belirlenmitir. Kanal ierisine yerletirilen bloklarn her birinin uzunluu L
b
=0,03 m
olarak alnmtr. Kanal yksekliinin, blok uzunluuna oran Hc/L
b
=1,33 ve blok
yksekliinin, blok uzunluuna oran H
b
/L
b
=0,5 olarak alnmtr. Bloklar arasndaki
mesafe ise, blok uzunluuna eit S=L
b
olarak alnmtr. niform olarak kanala giren
havann bloklarn olduu blgeye ulatnda, parabolik bir profile dnmesi iin,
kanal girii ile bloun balad nokta arasndaki mesafe, L
1
=36L
b
alnmtr. Benzer
olarak, kanal knda akn tam gelimi ak profiline ulaabilmesi iin, son
bloun bittii nokta ile kanal k arsndaki mesafe ise L
2
=27L
b
olacak ekilde
belirlenmitir. Akkann kanala giri scakl T
o
= 20
o
C olarak alnmtr. Kanal
giriinde akkann anlk hz u(t)=U
o
+AU
o
Sint fonksiyonuna uygun olarak
deimektedir.

Hesaplamalar, Reynolds saysnn 250, 500, 750 ve 1000 deerleri, bloklarda
gerekleen birim hacimdeki s retiminin (q) 0,025, 0,050 ve 0,075 W/cm
3

deerleri, osilasyon genliinin 0,0U
o
, 0,2U
o
, 0,4U
o
, 0,6U
o
, 0,8U
o
ve frekansn (f)1, 2,
3, 4, 5 ve 6 Hz deerleri iin gerekletirilmitir. Belirtilen bu parametrelerin, hz
dalmna, scaklk dalmna, blok scaklklarna ve Nusselt saysna nasl etkidii
analiz edilmitir. 300 farkl durum iin simlasyonlar yaplm olmasna ramen,
sadece seilmi durumlara ait simlasyon sonular aada sunulmutur.

Ak zamanla periyodik olarak deien bir aktr. Bundan dolay, hesaplamalar,
periyodik kararl artlara ulalncaya kadar tekrarlanmtr. Birbirini takip eden iki
periyotta elde edilen Nusselt saylar arasndaki fark ihmal edilebilecek kadar kk
112
olduunda hesaplamalar durdurulmu ve akn periyodik olarak kararl artlara
ulat kabul edilmitir.

7.1. Hz Alannn Analizi

Bu blmde, problemin parametrelerin ak yapsna etkisini analiz etmek iin hz
vektr dalmlar kullanlmtr. Bu amala seilen durumlar iin, izilen hz vektr
dalm grafikleri aada irdelenmitir.

ekil 7.1de, giri hznn zamanla deimedii (u=U
o
) kararl rejim durumunda,
Reynolds says 250, 500, 750 ve 1000 deerleri iin, hz vektr dalm verilmitir.
Kanaln, bloklarn bulunduu blmndeki ak daha iyi grmek amacyla, sadece
bu blmn hz vektr dalmlar izilmitir.

ekil 7.1. Kararl rejimde (genlik 0,0U
o
), farkl Reynolds saylar iin hz
vektrlerinin dalm.

ekil incelenirse, tm Reynolds saylar iin, akn genel yapsnn benzer olduu
grlr. Kanal giriinde, niform bir profile sahip olan akkan yatay ynde
ilerleyerek ilk blok ile karlamakta ve blok yzeyinde hz minimum deerine
113
dmektedir. Bloklar arasndaki blgede, hz vektrlerinin yn deitirmekte,
deeri ise ok kk deerlere inmektedir. Bloklar arasnda dnen bir ak yaps
olumaktadr. Son bloun arka ksmnda, hz vektrleri yine yn deitirmekte ve
ters ak olumaktadr. Dolaysyla bu blgede, bloklar arsndakine nazaran daha
byk bir sirklasyon olumaktadr. Oluan bu sirklasyonun arka ksmnda, yatay
ynde ilerledike, ak kanal yzeyine paralel olarak akmakta ve ka doru tam
gelimi hz profiline benzer bir profile ulamaktadr. ekilden de grld zere,
bu genel davran, tm Reynolds saylar iin benzer yapdadr. Fakat Reynolds
saysnn artmas ile hzn iddeti artmakta, dolaysyla bloklarn arasnda ve son
bloun arka ksmnda oluan sirklasyonlarn boyutu bymekte ve etkisi
artmaktadr.

Reynolds says 750 iin, s retimi 0,05 W/cm
3
olduunda, salnm genlii 0,8U
o
ve
frekans 1 Hz durumunda, giri hz salnm periyodunun t=0,0, t=0,25, t=0,5,
t=0,75 ve t=1,0 anlarndaki hz vektrlerinin dalm ekil 7.2 verilmektedir.
ekillerde grld zere, kanal giriinden s yayan ilk bloa kadar olan blgede,
hz vektrleri yzeye paralel gitmekte ve yatay ynde ilerledike parabolik bir yap
oluturmaktadr. Hz vektrlerinin oluturduu bu yap, ak boyunca bloklar ve
srtnme nedeniyle nemli lde deimektedir. Bloklarn st blgesinde ise, kesit
alannn daralmasndan dolay hz artmaktadr.

Bloklarn arasnda kalan blgede, hz vektrlerinin iddeti ok kk deerlere
inmekte ve ters aklar olumaktadr. Yine benzer olarak, son bloun arkasnda da
sirklasyonlu ak yaps olumaktadr. Bu ak yaps salnm periyodun tm
anlarnda birbirine benzerdir. Ancak bu yapnn etkiledii alann bykl periyot
boyunca deiiklik gstermitir. Kanal kna doru ise, hz vektrleri yzeye
paralel hale gelmekte ve parabolik bir profil oluturmaktadr. Kanal knda bu
profil yatay ynden ok az lde etkilenmekte ve gelimi ak profiline benzer bir
yap oluturmaktadr.

114

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve frekans 1 Hz iin salnm periyodunun farkl anlarndaki hz
vektrlerinin dalm.

1
1
4

115
ekil 7.2 detayl incelendii zaman, kanal giriinde akkan hznn sinzoidal olarak
deiiminin etkisi net olarak grlmektedir. Kanaln giri ksm incelenirse, salnm
periyotun t=0,25 annda ok byk olan giri hznn deeri, periyotun ikinci
eyreinde azalmakta, nc eyreinin sonunda (t=0,75 annda) ok kk
deere ulamakta son eyrekte ise yine art gstermektedir.

Periyodun btn anlarnda kanal boyunca farkl kesitlerde, hz profili (hzn iddeti)
farkldr. rnek olarak t=1,0 anndaki (Periyodun son an) hz vektr dalm
incelenirse, kanal giriinde hzn iddeti dk iken, bloklarn olduu blmde daha
yksek, bloklardan sonra daha dk, sonra tekrar yksektir. Bunun sebebi kanal
giriinde hz profilinin zamanla periyodik olarak deimesidir. Kanal boyunca hz
dalmnn srekli deiiyor olmas, akn srekli kendini yeniliyor olduunun
gstergesidir. Akn bu ekilde kendini yeniliyor olmasnn sonucu olarak, blok
yzeylerinden s transferinin artmasna katk salamas beklenir.

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve frekans 1
Hz iin salnm periyodunun farkl anlarnda bloklar blmnde, hz
vektrlerinin dalm.

ekil 7.3den de grld zere, kanal ierisindeki hz vektrleri periyodun farkl
anlarnda farkllklar gstermektedir. Salnm periyodunun t=0,25 annda, blok st
116
yzeylerindeki hz vektrleri parabolik bir yap oluturmakta ve kanal kna doru
ilerlemektedir. Son bloun arkasnda ise ters ak ve sirklasyon oluumu
balamaktadr. Periyodun t=0,50 ve t=0,75 anlarnda blok st yzeyindeki hz
vektrlerinin deerleri klrken, son bloun arkasndaki ters ak blgesi ise daha
belirgin hale gelmektedir. Salnm periyotunun t=1,0 annda ise hem blok st
yzeylerindeki hz vektrlerinin deeri bymekte, hem de son bloun arkasnda
oluan ters ak blgesinin bykl atmaktadr.

Salnm periyotunun t=1,0 annda, bloklarn olduu blgedeki hz vektrlerinin
deerinin byk olmasnn sebebi, periyodun ilk eyreinin son an olan t=0,25
annda, kanala gnderilen ok byk hzdaki akkann, bloklarn olduu blgeye
yeni ulamasdr. Dolaysyla t=1,0 annda, kanal giriinde o an gnderilen
akkann hznn etkisi gzlemlenirken, bloklarn olduu blgede t=0,25 annda
gnderilen akkann etkisi grlmektedir.

ekil 7.4de Reynolds says 500 iin, s retimi 0,05 W/cm
3
olduunda, salnm
genlii 0,8U
o
ve frekans 1 Hz durumunda, salnm periyodunun t=0,25, t=0,5,
t=0,75 ve t=1,0 anlarndaki hz vektrlerinin dalm verilmitir. Burada, bir
nceki ekle kyasla, dier tm parametreler sabit tutularak sadece Reynolds
saysnn deeri deitirilmitir. ki ekil birlikte incelendiinde, her iki Reynolds
saysnda da kanal ierisindeki ak benzer bir yap gstermektedir. Fakat Reynolds
says 500 olduu durumda, akkann hznn daha kk olmasndan tr, hz
vektrlerinin bykl azalmaktadr. Her iki eklin e anlarndaki grafikleri
birbirleri ile kyaslandnda, her iki Reynolds saysnda da akn genel yapsnn,
periyodun e anlar iin birbirleri ile benzer olduu grlmektedir. Dolaysyla
Reynolds saysnn deitirilmesi ile, periyodun e anlar iin izilen hz vektrlerinin
genel geometrisi ayn kalrken, iddetleri deimektedir.

ekil 7.5 ve ekil 7.6da, Re=750, s retimi q=0,025 W/cm
3
, salnm genlii
0,6U
o
olduunda, srasyla frekans 1 Hz ve 4 Hz iin salnm periyodunun t=0,0,
t=0,25, t=0,5, t=0,75 ve t=1,0 anlarndaki hz vektrlerinin dalm
verilmektedir. ekillerden de grld zere dier tm parametreler sabit
117
tutulurken, salnm frekansnn deitirilmesi, sonucunda hz vektr dalmlar
periyodun e anlarnda birbirleri ile farkllklar gstermektedir.

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve frekans 1
Hz iin salnm periyodunun farkl anlarndaki hz vektrlerinin dalm.

Verilen bir salnm frekans iin hz vektr dalmlar incelenirse, periyodun farkl
anlar iin kanal boyunca tm kesitlerde hz profillerinin birbirlerinden farkl olduu
grlmektedir. Bu durum kanal giriinde hzn periyodik olarak deimesinin
sonucudur. Baka bir deyile, salnm periyodun balangcnda kanala gnderilen
akkann, zamanla kanal ierisinde ilerlemesinden dolay, akkann giri hznn
kanal boyunca etkisi, periyodun dier anlarnda gstermektedir.

Ayn anlar iin, iki ekil birlikte incelenirse, hz profil yaplarnn birbirinden farkl
olduu grlmektedir. Bunun sebebi ise, frekansn deimesi ile, verilen bir zaman
diliminde tamamlanan salnm saysnn deimesidir. Ayn zaman diliminde, kk
frekanslarda daha az sayda salnm tamamlanrken, byk frekanslarda daha fazla
salnm tamamlanmaktadr. Dolaysyla, kanaln belirli bir kesitindeki hz dalm,
farkl frekanslarda periyodun farkl anlarndaki giri hznn etkisindedir.

118

3
, salnm genlii 0,6U
o
vektrlerinin dalm.

1
1
8

119

ekil 7.6 Re=750, s retimi q=0,025 W/cm
3
, salnm genlii 0,6U
o
vektrlerinin dalm.

1
1
9

120
Bu durumun daha detayl incelenebilmesi amacyla ekil 7.7 ve ekil 7.8de, ayn
parametreler iin, kanal ierisinde bloklarn olduu blgeye odaklanlarak ekiller
yeniden izilmitir.

ekil 7.7 ve ekil 7.8 birlikte incelendiinde frekansn deiiminin akn genel
profilini etkiledii sylenebilir. ekillerden de grld zere frekans 1 Hz
olduunda, periyodun t=0,25 anndaki hz profillerinin parabolik yaps ok
belirgindir. Salnm periyodunun ilerleyen anlarnda, bloklarn olduu blgedeki hz
vektrlerinin bykl klmekte ve t=0,75 annda minimum deerine
inmektedir. Periyodun t=1,0 annda ise blok st yzeylerinde ki hz vektrlerinin
deeri artmakta ve maksimum deere ulamaktadr.

3
, salnm genlii 0,6U
o
ve frekans 1

Frekansn 4 Hz olduu durum incelendiinde ise t=0,25 annda kk deerler de
olan hz vektrleri, t=0,5 annda maksimum deere ulamaktadr. Zaman
periyodunun ilerlemesi ile hz vektr byklkleri azalma eilimi gstermekte ve
t=1,0 annda minimum deerine ulamaktadr. Bu iki frekans iin izilen hz vektr
dalmlarnn, periyodun e anlarnda farkllk gstermesinin sebebi, farkl
frekanslarda 1 periyotun tamamlanmas iin gereken srenin birbirinden farkl
121
olmasdr. Dolaysyla kanala giren osilasyonlu havann minimum ve maksimum
hzlarnn, bloklarn olduu blgeye ulamas iin gereken srenin akn frekansna
gre farkl olmasdr.

3
, salnm genlii 0,6U
o
ve frekans 4

ekil 7.9da ise Re=1000, s retimi q=0,05 W/cm
3
, salnm genlii 0,8U
o
ve
salnm periyodunun t=1,0 an iin, salnm frekans (f) 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 Hz iin hz
vektrlerinin dalmlar verilmektedir. ekilden grld zere, frekansn artmas
ile birlikte hz vektr byklkleri azalmakta ve bu azal frekans 4 Hze kadar
devam etmektedir. Salnm frekans 4 Hz, 5 Hz ve 6 Hzde ise hz vektr
byklkleri ve yaps olduka benzerlik gstermektedir.

allan tm simlasyonlarda, dier tm parametreler sabit tutulurken salnm
frekansnn deitirilmesi durumunda, kanal iersindeki hz vektrlerinin
dalmlarnn, frekans 1 Hz, 2 Hz ve 4 Hz olduunda genel yap olarak farkllk
gsterirken, frekans 4 Hz, 5 Hz ve 6 Hz iin bu farklln azald grlmtr.
Bunun sebebinin havann kanala giri frekansnn artmasna paralel olarak, bir
periyotun tamamlanmas iin gereken srenin ksalmasdr. Sredeki bu ksalma,
122
mevcut periyot iersindeki havann kanala giri hzndaki sinzoidal deiim etkisini
gsteremeden, ardk dier periyodun balamasna ve akn kendi iinde kararl
duruma yaklamasna sebep olmaktadr.

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve salnm
periyodunun sonu (t=1,0) iin, farkl frekanslardaki hz vektrlerinin
dalm.

ekil 7.10da s retimi q=0,05 W/cm
3
, salnm genlii 0,6U
o
, salnm frekans 4
Hz ve salnm periyodunun t=0,25 an iin, Reynolds saysnn 250, 500, 750 ve
1000 deerleri iin hz vektrlerinin dalmlar verilmektedir. ekilden de
grld gibi tm Reynolds saylarnda kanal iersindeki vektr dalmnn genel
profili birbirine ok benzer bir ekil almtr. Fakat Reynolds saysnn artna
paralel olarak, akkan hznn artmasndan tr, hz vektrlerinin iddeti belirgin
bir ekilde artmaktadr. Dolaysyla izilen hz vektrleri bymektedir.
123

3
, salnm genlii 0,6U
o
, salnm frekans 4 Hz
ve salnm periyodunun t=0,25 an iin, farkl Reynolds saylarnda ki
hz vektrlerinin dalm.

7.2. Scaklk Alannn Analizi

Bu blmde, problemin parametrelerin scaklk yapsna etkisini analiz etmek iin e
scaklk izgileri kullanlmtr. Bu amala seilen durumlar iin, izilen e scaklk
dalm grafikleri aada irdelenmitir.

ekil 7.11de, kararl rejimde Reynolds says 250, 500, 750 ve 1000 deerleri iin,
e scaklk erileri verilmitir. ekil incelendiinde tm Reynolds saylar iin benzer
bir yap grlmektedir. Kanal giriinden dk scaklkta giren akkan, ilk scak
bloa arptnda, blok yzeyinden havaya yksek oranda s transferi
gerekletirmektedir. Bu s geiinden dolay birinci bloun scakl
ykselmemektedir. Daha sonra hava dier bloklarn yzeyinden gemekte ve blok
yzeylerinden s transferi gereklemektedir. Dolaysyla souk giri havasnn ilk
temas ettii, birinci bloun scakl kk deerde olurken, dier bloklarn scakl,
havann scaklnn artmasna paralel olarak ykselmektedir. Bloklarn arasnda ve
son bloun arkasnda, farkl deerlerde e scaklk erileri gzlenmektedir.
124
ekil 7.12de bloklarda gerekleen s retimi q=0.05 W/cm
3
, genlik 0,6U
o
,
frekans 4 Hz ve salnm periyodunun t=0,25 an iin, farkl Reynolds saylarnda e
scaklk erileri grlmektedir. Reynolds says 250 iin, bloklarn st yzeyindeki e
scaklk blgelerinin, kanal st yzeyine doru yayld ve geni bir sl snr tabaka
oluturduu grlmektedir. Reynolds saysnn art ile bu e scaklk erileri blok
st yzeyine doru skmakta, dolaysyla snr tabaka incelmektedir. Bloklarn
arkasnda kalan blgede ise, e scaklk erilerinin, Reynolds saysnn art ile,
kanal kna doru uzad ve birbirine yaklat grlmektedir.

Reynolds says 750, bloklarda gerekleen s retimi q=0.05 W/cm
3
, salnm
genlii 0,8U
o
ve salnm frekans 1 Hz iin salnm periyodunun farkl anlarndaki e
scaklk izgileri ekil 7.13de grlmektedir. ekilden de grld zere,
periyodun farkl anlarnda e scaklk erilerinin genel yaps birbirine
benzemektedir. Salnm frekans 1 Hz iin periyot iinde farkl anlarda oluan sl
snr tabakann ok benzer olduu sylenebilir.

ekil 7.14de ise Reynolds says 1000, s retimi q=0,05 W/cm
3
, salnm genlii
0,8U
o
ve salnm periyodunun t=1,0 an iin, salnm frekans (f) 1, 2, 3, 4, 5 ve 6
Hzdeki e scaklk izgileri birlikte verilmitir. ekilden de grld zere, dier
tm parametreler sabit tutulurken, akn salnm frekansnn deiiminin, kanal
iersinde gerekleen sl snr tabakay nemli lde etkiledii grlmektedir. Tm
frekanslarda, e scaklk erilerinin dalm birbirinden farkl olumutur. Kk
frekanslarda e scakl erileri kanal kna doru uzanrken, frekansn ykselmesi
ile bu eriler bloklara doru daralmaktadr.

ekil 7.15de ise Reynolds says 500, s retimi q=0,025 W/cm
3
, salnm frekans
2 Hz ve salnm periyodunun son an (t=1,0) iin, salnm genlii 0,2U
o
, 0,4U
o
,
0,6U
o
ve 0,8U
o
durumlarnda e scaklk izgileri birlikte verilmmitir. Salnm
frekans 2 Hz iin, akn dier tm parametreleri sabit tutulurken, salnm genliinin
deiiminin ak ierisinde oluan scaklk dalmna etkisinin az olduu
grlmektedir. ekilden de grld zere, tm genliklerde e scaklk erilerinin,
kanal ierisindeki yaylm birbirlerine olduka benzer yapdadr.
125

ekil 7.11. Kararl rejimde, farkl Reynolds saylar iin e scaklk izgileri.

1
2
5

126

3
, salnm genlii 0,6U
o
, salnm frekans 4Hz ve salnm periyodunun t=0,25 an iin, farkl
Reynolds saylarnda ki e scaklk izgileri.

1
2
6

127

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve frekans 1 Hz iin salnm periyodunun farkl anlarndaki e
scaklk izgileri.

1
2
7

128

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve salnm periyodunun t=1,0 an iin, farkl frekanslardaki e
scaklk izgileri.

1
2
8

129

3
, salnm frekans 2 Hz ve salnm periyodunun t=1,0 an iin, farkl genliklerdeki e
scaklk izgileri.

1
2
9

130
7.3. Reynolds Saysnn Blok Scakl ve Nusselt Saysna Etkisinin Analizi

Bu blmde, Reynolds saysnn aka ve s transferine etkisini analiz etmek iin
Reynolds saysnn 250, 500, 750 ve 1000 deerlerinde, tm s retim deerleri,
frekanslar ve genlikler iin simlasyonlar yaplmtr. Bu amala seilen sonular,
blok scakl ve Nusselt says cinsinden irdelenmitir.

ekil 7.16, ekil 7.17 ve ekil 7.18de srasyla, bloklardaki s retimi (q) 0,025,
0,05 ve 0,075 W/cm
3
iin, salnm genlii 0,4U
o
ve salnm frekans 2 Hz olduunda,
zaman ve alan ortalama blok scaklnn deiimi, deiik Reynolds saylar iin
birlikte verilmitir. ekil 7.16 incelendiinde, tm Reynolds saylarnda, birinci
bloun scakl minimum deerdedir. Blok numarasnn art ile, blok scakl da
art gstermektedir. Birbirini takip eden bloklarn scaklklar arasndaki scaklk
fark, blok numarasnn art ynnde azalmaktadr. Dolaysyla Blok 3, 4 ve 5in
scaklklar birbirlerine olduka yakndr. Bunun sebebi, kanal iersine giren souk
hava ilk olarak birinci bloa arpmakta ve bloun ssn alarak, blou soutmaktadr.
Birinci blou geen havann scakl artmakta ve ikinci bloktan daha az s
ekmektedir. Kanal boyunca yatay ynde ilerleyen havann scakl artt iin,
srada gelen bloktan gerekleen s transferi azalmaktadr. Bu durum allan drt
Reynolds saysnda da benzerlik gstertmektedir.

ekilden grld zere, farkl Reynolds saylar iin izilen erilerin eimi,
birbirleri ile olduka uyumludur. Reynolds saysnn art ile, bloklarn hepsinin
scakl azalmaktadr. Bunun nedeni Reynolds saysnn ykselmesi ile, zorlanm
konveksiyonun etkisinin daha etkin hale gelmesi ve bloklardan gerekleen s
transferini artrarak, bloklarn scakln drmesidir.

ekil 7.17 ve ekil 7.18 incelenirse, erilerin eimi ve diziliminin, ekil 7.16 ile
olduka uyumlu olduu sylenebilir. ekil 7.16ya benzer olarak, birinci blokta
kk deerde olan yzey scakl, ak ynnde artmakta ve bu art son blokta
etkisini azaltmaktadr. Ayrca Reynolds saysnn art ile blok yzey scaklklar
azalmaktadr. ekil birlikte incelenirse, bloklarda retilen snn artmasna paralel
131
olarak, tm Reynolds saylarnda blok yzey scaklklar da artmaktadr. Sistemde
retilen snn artmasnn, bloklarn yzey scakln artrmas beklenen bir
durumdur. Her ekilde de, Reynolds says 250 ve 1000 durumlar iin, blok
yzey scaklklarnn fark, birinci blokta maksimum olurken, bu fark blok
numarasna gre azalmakta ve son blokta minimum olmaktadr.

3
, salnm genlii 0,4U
o
, salnm frekans 2
Hz ve farkl Reynolds saylar iin, zaman ve alan ortalama blok
scaklnn deiimi.

3
, salnm genlii 0,4U
o
, salnm frekans 2
scaklnn deiimi.
132

3
, salnm genlii 0,4U
o
, salnm frekans 2
scaklnn deiimi.

ekil 7.19 ve ekil 7.20de srasyla, bloklardaki s retimi (q) 0,025 ve 0,075
W/cm
3
o
ve salnm frekans 2 Hz olduunda, zaman ve
alan ortalama blok Nusselt saysnn, blok numarasna gre deiimi, deiik
Reynolds saylar iin birlikte verilmitir. ki eklin birbiri ile olduka uyumlu
olduu, hatta neredeyse ayn olduu grlmektedir.

Verilen bir s retimi ve Reynolds says iin, ekiller incelenirse, zaman ve alan
ortalama Nusselt saysnn deeri birinci blokta maksimum iken, ikinci blokta
azalmaktadr. Bu deerdeki dme blok numaras arttka azalmaktadr. Son iki
bloun Nusselt saylar arasnda ok az bir fark olumaktadr. lk iki bloun Nusselt
saylar arasndaki fark byktr. Bunun sebebi, akla ilk karlaan birinci blokta
olduka etkin bir s transferinin gereklemesidir.

Bu ekiller, zaman ve alan ortalama blok scaklnn deiimini incelemek iin
izilen ekillerle birlikte incelenirse, tm bloklar iin, blok yzey scaklklarnn
ka doru artmas ile, bloun Nusselt saylarnn ka doru azald
133
grlmektedir. Deiik Reynolds saylar iin izilen erilerin hepsinde benzer
durum sz konusudur.

Reynolds says 250 iin, zaman ve alan ortalama blok Nusselt says iin izilen eri
en altta olurken, Reynolds saysnn art ile, zaman ve alan ortalama blok Nusselt
saysnn deeri ykselmekte ve Reynolds says 1000 olduunda izilen eri en stte
yer almaktadr. Reynolds says 250 ve 1000 durumlar iin, zaman ve alan ortalama
blok Nusselt saylar arasndaki fark, birinci blokta maksimum olurken, ak ynnde
ilerledike azalmaktadr. Bu durum ilgili bloklarda, zaman ve alan ortalama blok
scaklnn deiimini incelemek iin izilen ekillerde grlen scaklk fark ile
olduka uyumludur.

ki ekil birlikte incelenirse, bloklarda gerekleen s retiminin, Nusselt says
zerindeki etkisi incelenebilmektedir. Is retiminin deimesi ile, zaman ve alan
ortalama blok Nusselt saysnn s retiminden fazla etkilenmedii grlmektedir.
Grld zere, sabit Reynolds says ve blok numaras iin, s retiminin farkl
deerleri iin, Nusselt saysnn deeri neredeyse birbirleriyle ayndr. Bunun sebebi,
bloklarda retilen snn artmas ile, blok yzey scaklnn artmas ve ayn zamanda
bloklardan havaya gerekleen s aksnn artmasdr.

Bu durumu ifade etmek iin, blok yzeyinde gerekleen s aksnn forml yazlp,
bu formlden s tanm katsays (h) ekilerek, Nusselt saysnn forml elde edilir.

( )
0 =
|
.
|
c
c
= = ' '
n
o w
n
T
k T T h q (7.1)

( )
( )
n
T T
T T
k
h
f w
o w
A
= (7.2)

( )
( )
n
T T
T T
D
k
hD
Nu
f w
o w
h h
A
= = (7.3)
134

Nusselt saysnn forml incelenirse, kanala giren akkann scakl (T
o
), hidrolik
apn (D
h
) deeri ve yzey ile yzeye en yakn nokta arasndaki uzaklk deeri (n)
sabittir. rnein, s retiminin artmas ile, blok yzey scakl (T
w
) ve akkan
scakl (T
f
) artmaktadr. Fakat bu art, blok yzey scaklnda ok byk deerde
olurken, akkan scaklnda kk deerlerde olmaktadr. Dolaysyla, s
retiminin deiimi, blok yzey scaklnn deiimini, dier deikenlere oranla
daha fazla etkilemektedir.

Eitlik 7.3 incelenirse, blok yzey scakl, hem payda hem de paydada benzer
grevdedir. Bundan dolay blok yzey scaklnn deimesi ile, hem paydaki
scaklk farknn deeri, hem de paydadaki scaklk farknn deeri benzer oranda
deimektedir. Bu deiim, akkan giri scakl ile akkan scaklnn
deerlerinin birbirlerine yakn olmasndan dolay, Nusselt saysnn deerini pek
etkilememektedir.

3
, salnm genlii 0,4U
o
, salnm frekans 2
Hz ve farkl Reynolds saylar iin, zaman ve alan ortalama Nusselt
saysnn deiimi.

135

3
, salnm genlii 0,4U
o
, salnm frekans 2
Hz ve farkl Reynolds saylar iin, zaman ve alan ortalama Nusselt
saysnn deiimi.

7.4. Is retiminin Blok Scakl ve Nusselt Saysna Etkisinin Analizi

Bu blmde, bloklarda gerekleen s retiminin aka ve s transferine etkisini
analiz etmek iin, seilen sonular blok scakl ve Nusselt says cinsinden
irdelenmitir.

ekil 7.21, ekil 7.22, ekil 7.23 ve ekil 7.24de srasyla, Reynolds says 250,
500, 750 ve 1000 iin, salnm genlii 0,2U
o
ve salnm frekans 1 Hz olduunda,
zaman ve alan ortalama blok scaklnn, blok numarasna gre deiimi, deiik
blok s retimleri iin birlikte verilmitir. Reynolds saysnn 250 olduu durumda,
bloklarda gerekleen s retimi q=0,025 W/cm
3
iin, tm bloklarn yzey
scaklklarnn birbirine ok yakn olduu grlmektedir. Is retimi q=0,5 W/cm
3

ve q=0,75 W/cm
3
olduunda ise, ilk bloun yzey scakl minimum iken dier
bloklarn yzey scaklklarnn birbirine yakn olduu grlmektedir. Bloklarda
gerekleen s retiminin artmas ile, btn bloklarn scakl artmaktadr. Bu art
tm blok numaralar ve tm Reynolds saylar iin benzer bir yapdadr.

136
Drt ekil birlikte incelenirse, Reynolds saysnn art ile, blok yzeylerinin
scakl, tm bloklarda azal gstermektedir. Bu olay kanal iersindeki havann
hznn armasndan dolay, konveksiyonla s transferinin artndan
kaynaklanmaktadr.

o
deiimi.

o
deiimi.
137

o
deiimi.

o
deiimi.

ekil 7.25de, Reynolds says 250 iin, salnm genlii 0,2U
o
ve salnm frekans 1
Hz olduunda, zaman ve alan ortalama blok Nusselt saysnn, blok numarasna gre
deiimi, deiik blok s retimleri iin birlikte verilmitir. ekillerden de grld
zere, sabit Reynolds says ve sabit s retimi iin, zaman ve alan ortalama blok
138
Nusselt saysnn deeri birinci blokta maksimum iken, blok numarasnn artna
gre azal gstermektedir. Son bloun deeri birbirine olduka yakndr. Verilen
blok iin, deiik s retimlerindeki durumlar incelenirse, s retiminin deiiminin,
zaman ve alan ortalama blok Nusselt saysnn deerini fazla etkilemedii
grlmtr. Bu durum tm bloklar ve tm Reynolds saylar iin geerlidir. Bu
durumun sebebi daha ncede belirtildii zere, bloklarda gerekleen s retiminin
atmas ile, blok yzey scaklnn artna, e olarak blok yzeyinden gerekleen s
aksnn da artdr. Bu iki deerin birlikte ykselmesi veya azalmas, Nusselt
saysnn deerinin deiiminin minimum olmasna sebep olmaktadr.

o
deiimi.

7.5. Salnm Frekansnn Blok Scakl ve Nusselt Saysna Etkisinin Analizi

Salnm frekansnn aka ve s transferine etkisini analiz edebilmek iin, btn
Reynolds saylarnda ve s retim deerlerinde f=1, 2, 3, 4, 5 ve 6 Hz iin
simlasyonlar yaplmtr. Ancak, bu blmde sadece seilmi simlasyon sonular
kullanlarak frekansn etkisi analiz edilmitir.

139
ekil 7.26, ekil 7.27, ekil 7.28 ve ekil 7.29da srasyla, Reynolds says 250,
500, 750 ve 1000 iin, bloklardaki s retimi q=0,05 W/cm
3
ve salnm genlii
0,6U
o
olduunda, zaman ve alan ortalama blok scaklnn, blok numarasna gre
deiimi, deiik salnm frekanslar ve kararl durum iin birlikte verilmitir.
ekiller incelendiinde, incelenen btn Reynolds says aralnda, blok yzey
scaklnn frekans ile deiimi benzerlik gstermektedir.

Verilen bir Reynolds says ve s retim deerinde, frekans arttka blok scakl
dmektedir. Birinci ekil sabit Reynolds says ve sabit s retimi iin incelenirse,
ilk bloun yzey scaklnn minimum olduu ve blok numarasnn art ile art
gsterdii belirlenmektedir. Bloklar arasndaki yzey scaklk fark, ilk iki blok
arasnda maksimum iken, bu fark azalmakta ve son iki blok arasnda olduka
klmektedir. Tm frekanslarda bu deiim grlmektedir.

3
, salnm genlii 0,6U
o
ve farkl
deiimi.

Kararl durumda tm blok yzeylerinde scaklk maksimumdur. Osilasyonlu
durumda ise, frekansn art ile bloklarn yzey scakl azalmakta ve frekans 6 Hz
olduunda minimum deerine inmektedir. Bu durum, akn hz vektrlerinin salnm
frekansna gre farkllk gstermesinden kaynaklanmtr. Dolaysyla tm
140
parametreler sabit tutulurken, salnm frekansnn deitirilmesinin akn genel
yapsn ve s transferini etkilediini syleyebiliriz. Salnm frekansnn deiimi ile
gerekleen bu deiim, tm Reynolds saylarnda benzerlik gstermektedir.

3
, salnm genlii 0,6U
o
ve farkl
deiimi.

3
, salnm genlii 0,6U
o
ve farkl
deiimi.
141

3
, salnm genlii 0,6U
o
ve farkl
deiimi.

3
ve salnm genlii
0,6U
o
olduunda, zaman ve alan ortalama blok Nusselt saysnn, blok numarasna
gre deiimi, deiik salnm frekanslar ve kararl durum iin birlikte verilmitir.

ekillerden de grld zere, sabit Reynolds says ve sabit frekans iin, birinci
blokta zaman ve ortalama Nusselt says maksimum deer almaktadr ve blok
numarasna gre azal gstermektedir. lk blok iin, kararl durum ve tm
frekanslardaki, zaman ve ortalama Nusselt says olduka yakn kmtr. Dier
bloklarda ise bu deer, kararl durum ve birbirleri ile farkllk gstermektedir. Tm
bloklarda, kararl durum iin Nusselt says minimum deerdedir. Salnm
frekansnn art ile art gstermektedir. Bu art ilk blokta minimum iken, son
blokta maksimum deerdedir. Tm Reynolds saylarnda, bu durum benzer olarak
gereklemitir.

Laminer durum iin, salnm frekansnn artmas ile, kararl duruma gre, zaman ve
ortalama Nusselt saysnn deerinin ykselmesi, kanal giriinde akkana verilen
osilasyonun, s transferini olumlu ynde etkilediini gstermektedir.
142

3
, salnm genlii 0,6U
o
ve farkl
deiimi.

3
, salnm genlii 0,6U
o
ve farkl
deiimi.

143

3
, salnm genlii 0,6U
o
ve farkl
deiimi.

3
, salnm genlii 0,6U
o
ve farkl
deiimi.

144
7.6. Salnm Genliinin Blok Scakl ve Nusselt Saysna Etkisinin Analizi

Salnm genliinin ak yapsna ve s transferine etkisini analiz edebilmek iin,
btn Reynolds says, s retim ve frekans deerlerinde farkl genlikler iin
simlasyonlar yaplmtr. Ancak, bu blmde sadece seilmi simlasyon sonular
kullanlarak salnm genliinin etkisi analiz edilmitir.

3
ve salnm frekans
3 Hz olduunda, zaman ve alan ortalama blok scaklnn, blok numarasna gre
deiimi, deiik salnm genlikleri ve kararl durum iin birlikte verilmitir. ekiller
incelendiinde, tm bloklarda kararl durumda, blok yzey scakl maksimum
deerde olduu grlmektedir. Tm genliklerde blok yzey scaklklar, kararl
duruma gre daha dktr.

3
deiimi.

Ayrca dier tm parametreler sabit tutulurken, salnm genlii artrlmas ile blok
scaklklar azalmaktadr. Havann osilasyonlu yapsnn, kanal iersinde ki akn sl
ve ak karakteristiklerini etkiledii sylenebilir. Bu durum tm Reynolds saylar
145
iin benzerlik gstermekle beraber, Reynolds saysnn art ile eriler birbirine
yaklamaktadr. Dolaysyla, zaman ve alan ortalama blok scaklnn, en byk
genlik olan 0,8U
o
salnm genliinde ki deeri ile kararl durumda ki deeri
arasndaki fark, Reynolds saysnn artmas ile azalmaktadr.

3
deiimi.

3
deiimi.
146

3
deiimi.

3
ve salnm frekans
3 Hz olduunda, zaman ve alan ortalama blok Nusselt saysnn, blok numarasna
gre deiimi, deiik salnm genlikleri ve kararl durum iin birlikte verilmitir.
ekiller incelendiinde, tm genlikler iin erilerin birbiriyle hemen hemen akk
olduu grlmektedir. Bu eriler, kararl rejim erisinin stnde yer almaktadr.

Reynolds says 250 olduu durumda, ilk blok iin zaman ve alan ortalama blok
Nusselt saysnn deeri, tm genlikler iin, kararl durumdaki deer ile akk
olduu grlmektedir. Reynolds saysnn artmas ile ikinci bloun deeri de kararl
durum ile akr hale gelmektedir. ekillerden de grld zere, blok numarasnn
art ile, zaman ve alan ortalama blok Nusselt saysnn deeri, kararl durumdaki
deerine gre art gstermektedir. Ayrca Reynolds saysnn artna paralel olarak,
kararl durum erisi ve dier eriler birbirine yaklamaktadr.

147

3
deiimi.

3
deiimi.

148

3
deiimi.

3
deiimi.

149
7.7. Zaman ve Alan Ortalama Nusselt Saysnn Analizi

Bu blmde, osilasyonun s transferine etkisi, zaman ve alan ortalama Nusselt
says aracl ile analiz edilmitir. Zaman ve alan ortalama Nusselt says, her blok
iin elde edilen zaman ve alan ortalama blok Nusselt saylarnn toplamnn, blok
saysna blm ile elde edilmitir. Yaplan her simlasyondan sadece bir adet
zaman ve alan ortalama Nusselt says hesaplanabilmektedir. Dolaysyla allan
tm parametrelerin, s transferi zerindeki etkisi aadaki ekillerde toplu halde
incelenebilir.

500, 750 ve 1000 iin, s retimi q=0,075 W/cm
3
olduu durumda, zaman ve alan
ortalama Nusselt saysnn, salnm frekans ile deiimi, deiik salnm genlikleri
ve kararl durum iin birlikte verilmitir.

ekiller incelendiinde, farkl genlikler iin izilen erilerin birbiri ile uyumlu ve
yakn olduu grlmektedir. ncelenilen tm Reynolds saylar iin, verilen bir
genlikte, salnm frekans 1 Hz olduunda, zaman ve alan ortalama Nusselt saysnn
deeri, kararl durumdaki deerine ok yakndr. Bu deer, havann salnm
frekansnn 2 Hze ykselmesi ile, kararl duruma gre art gstermektedir. Frekans
ykselmeye devam ettike, zaman ve alan ortalama Nusselt saysnn deeri art
gstermekte ve bu art salnm frekans 4 Hz e kadar devam etmektedir. Salnm
frekans 4 Hzden sonra ise bu art azalmaktadr. Bu durum, sabit Reynolds says
iin, tm genliklerde benzerlik gstermektedir.

Dier zellikler sabit iken, salnm genliinin artrlmas ise, zaman ve alan ortalama
Nusselt saysnn deerini artrmaktadr. Fakat bu art, salnm frekansnn
artrlmas ile gerekleen art kadar etkili olmamaktadr. Bu durum, incelenilen tm
Reynolds saylar iin benzerlik gstermektedir. Sabit salnm genlikleri iin izilen
eriler ile, kararl durum erisi arasndaki fark, Reynolds saysnn artna paralel
olarak azalmakta ve eriler kararl rejim erisine yaklamaktadr. Dolaysyla kk
150
Reynolds saylarnda, havann salnm genliinin ve salnm frekansnn
deitirilmesinin, s transferini artrc ynde daha etkili olduu sylenebilir.

3
ve farkl salnm
salnm frekans ile deiimi.

3
ve farkl salnm

151

3
ve farkl salnm

3
ve farkl salnm

152
7.8. Yerel Nusselt Saysnn Analizi

Bu blmde, osilasyonun s transferine etkisi, yerel Nusselt says aracl ile
analiz edilmitir. Yerel Nusselt says, bloklarn sol yan, st ve sa yan yzeyleri iin
hesaplanmtr. Yaplan simlasyonlar iinden, seilmi simlasyonlarn sonular
aada irdelenmitir.

500, 750 ve 1000 iin, s retimi q=0,075 W/cm
3
olduu durumda, salnm genlii
0,8U
o
ve salnm frekans 4Hz iin, anlk yerel Nusselt saylarnn, periyodun farkl
anlar ve kararl durum iin, blok yzeyi boyunca deiimi grlmektedir. Kanal
girii ile ilk bloun balang blgesi arasnda, bloklarn aralarnda kalan blgelerde
ve son bloktan sonraki blge ile kanal k arasnda yerel Nusselt saysnn deeri
yaklak olarak sfr deerinde olmasndan dolay, ekiller izilirken ihmal edilmitir.
Bunun nedeni, kanal alt yzeyinin adyabatik olmasdr.

ekiller incelendiinde, salnm periyodunun tm anlarnda birbirlerine benzer
olarak, akkann ilk blok ile ilk karlat AB yzeyinde, A noktasndan itibaren
yerel Nusselt saysnda nemli bir art gzlenmektedir. lk bloun sol st kesi olan
B noktasnda, yerel Nusselt saysnn bir tepe noktas oluturarak en yksek deerine
ulat ve bloun st yzeyinde ak ynne doru azald grlmektedir. Bu
azal, ilk bloun sa st kesi olan C noktasna kadar devam etmektedir. C
noktasndan itibaren yerel Nusselt saysnda bir d gzlenmektedir. Bu dten
sonra, D noktasna kadar yerel Nusselt saysn deeri deimemektedir. Ayrca, ilk
bloun st yzeyindeki (BC) yerel Nusselt saysnn deerleri, bloun yan
yzeylerine (AB ve CD) oranla daha yksek deerlerdedir. Bunun nedeni snr
tabakasnn bozulmas ve yrtlmas sonucu blok yzeyinden akkana olan s
transferinin artmas ile ilikilidir.

lk blou takiben, ikinci bloun balangcna kadar olan mesafede yerel Nusselt
saysnn deeri yaklak olarak sfr deerindedir. Bu blgenin yaltlm olmasndan
tr, herhangi bir s transferi gereklemesi sz konusu deildir, bundan tr ekil
153
zerinde gsterilmemitir. Akkann, ikinci bloun sol alt blgesine arpmasn
takiben, yerel Nusselt saysnda bir art sz konusudur. Bu art ikinci bloun sol st
kesine kadar devam etmektedir. Bu noktada yerel Nusselt says ikincil bir
maksimum deer oluturmaktadr. Fakat bu deer, birinci bloun sol st kesinde
grlen birincil maksimum yerel Nusselt says deerine oranla ok daha kk
deerdedir. Birinci bloa benzer olarak, ikinci bloun st yzeyi boyunca yerel
Nusselt saysnda bir azal sz konusudur. Bu azal ikinci bloun sa st kesine
kadar devam etmekte ve bu noktadan itibaren bir d gstermektedir. kinci bloun
sa alt kesine doru ise, yerel Nusselt says minimum deerine ulamaktadr.

kinci blou takip eden dier bloklarda da, yerel Nusselt saysnn deiimi benzer
davranlar gstermektedir. Burada bloklarn sol st kelerinde, ak ynne gre
srasyla, yerel Nusselt saylarnn deerinde ncl, drdncl, beincil ve altncl
tepe noktalar olumaktadr. Bu tepe noktalarnn deerleri, blok numaralarna paralel
olarak azal gstermektedir. Son bloktan, kanal kna kadar olan blgede, yaltm
sz konusu olmasndan tr, s transferi gereklememekte, dolaysyla da yerel
Nusselt saysnn deeri yaklak sfr olmaktadr, bundan tr ekil iersinde
gsterilmemitir.

ekil 7.46 incelendiinde, yerel Nusselt saysnn yzey boyunca deiimi periyodun
tm anlar iin, yukarda anlatlan duruma benzer bir davran gsterir. Reynolds
says 250 iin, tm bloklarn sa ve sol yzeyleri iin yerel Nusselt saysnn
deerinin, kararl durumdaki deeri ile ok yakn olduu ve erilerin birbiri ile
akk olduu grlmektedir. lk iki bloun st yzeyinde, kanal giri hzndaki
osilasyonun etkisi ile, periyodun farkl anlar iin izilen yerel Nusselt saylar
erileri birbirlerinden farkl kmtr ve kararl rejim erisi bu erilerin arasnda yer
almtr. Son drt bloun st yzeyinde ise, osilasyonun etkisi ile, periyodun farkl
anlar iin izilen yerel Nusselt saylar erileri, kararl rejim erisine gre art
gstermektedir. Bu art zellikle son bloa doru gidildike daha belirgin olarak
grlmektedir.

154

3
, genlik 0,8U
o
ve salnm frekans 4
Hz iin, anlk yerel Nusselt saysnn, yzey boyunca deiimi.

Reynolds says 500 iin, ekil 7.47 incelenirse, yerel Nusselt saysnn yzey
boyunca deiimi periyodun tm anlar iin, ilk bloun sa ve sol yzeyleri iin yerel
Nusselt saysnn deerinin, kararl durumdaki deeri ile ok yakn olduu ve
erilerin birbiri ile akk olduu grlmektedir. Fakat dier be blok iin, bloklarn
sa yzeylerinde, yerel Nusselt saysnn deerinin, kararl durumdaki deerine gre
daha yksek olmasna ramen, bloklarn sol yan yzeylerinde, karal rejim durumu
ile ok yakn olduu ve erilerin birbiri ile akk olduu grlmektedir. lk
bloun st yzeyinde, kanal giri hzndaki osilasyonun etkisi ile, periyodun farkl
anlar iin izilen yerel Nusselt saylar erileri birbirlerinden farkl kmtr ve
kararl rejim erisi bu erilerin arasnda yer almtr. Son bloun st yzeyinde
ise, osilasyonun etkisi ile, periyodun farkl anlar iin izilen yerel Nusselt saylar
erileri, kararl rejim erisine gre art gstermektedir. Bu art zellikle son bloa
doru gidildike daha belirgin olarak grlmektedir. Bu durum Reynolds saysnn
art ile benzerlik gstermektedir.

155

3
, genlik 0,8U
o
ve salnm frekans 4

3
, genlik 0,8U
o
ve salnm frekans 4

156
ekil 7.48 ve 7.49 da grld zere, Reynolds says 750 ve 1000 iinde, yerel
Nusselt saysnn deeri, periyotun farkl anlar iin, ilk bloun sol ve sa
yzeylerinde kararl durum ile akrken, dier bloklarn sadece sa yzeyinde
akk olup, sol yzeylerinde kararl duruma gre daha yksek deerdedir. Reynolds
saysnn art ile, tm bloklarda periyodun farkl anlar iin izilen yerel Nusselt
saylar erileri ile kararl durum erisi birbirlerine yaklamakta ve kararl rejim
erisi, dier erilerin arasnda yer almaktadr. Dolaysyla havann giriindeki
osilasyonun etkisiyle, blok yzeylerinde gerekleen s transferinde ki artnn,
Reynolds saysnn art ile azald grlmektedir.

3
, genlik 0,8U
o
ve salnm frekans
4 Hz iin, anlk yerel Nusselt saysnn, yzey boyunca deiimi.

ekil 7.50de Reynolds says 1000, s retimi q=0,075 W/cm
3
, salnm genlii
0,2U
o
ve salnm frekans 4 Hz iin, anlk yerel Nusselt saysnn, yzey boyunca
deiimi verilmektedir. Burada dier tm parametreler sabit tutulurken, salnm
genlii azaltlm ve genliin etkisi incelenmitir. ekilden de grld zere,
salnm genliinin deerinin 0,8U
o
dan, 0,2U
o
a drlmesi ile, tm bloklar iin,
periyodun farkl anlarnn hepsinde izilen erilerin birbirine ve kararl durum
157
erisine yaklamaktadr. Genel olarak ilk blokta kararl rejim erisi, dier
erilerin arasnda yer alrken, son blokta en altta yer almaktadr. Salnm
genliinin azalmas ile, blok st yzeylerinde hesaplanan yerel Nusselt saylarnn
deeri azal gstermektedir. Dolaysyla dier parametreler sabit tutulurken, kanala
giren akkann salnm genliinin artrlmasnn, bloklarn yzeyinde gerekleen
yerel Nusselt saysnn genel davrann etkilemedii, fakat bykln belli bir
oranda artrdn syleyebiliriz.

3
, salnm genlii
0,2U
o
ve salnm frekans 1 Hz iin, anlk yerel Nusselt saysnn, yzey boyunca
deiimi verilmektedir. Burada dier tm parametreler sabit tutulurken, salnm
frekans azaltlm ve frekansn s transferi zerindeki etkisi incelenmitir. ekil
incelendiinde periyodun farkl anlar iin izilen yerel Nusselt saylar erilerinin
birbirlerinden farkl deerlerde olduu ve kararl rejim erisinin de bunlarn arasnda
yer ald grlmektedir. Bu durun tm bloklar iin geerlidir.

3
, genlik 0,2U
o
ve salnm frekans

158
Frekans 1 Hz olduu durum iin daha nce izilen hz vektrleri grafiinde de
grld zere, hz vektr deerlerinin en yksek olduu periyodun ilk eyrei
iersinde yer alan, t=0,0 ve t=0,0125 anlarnda ve periyodun t=1,0 annda yerel
Nusselt saysnn deerleri maksimum kmaktadr. Dolaysyla frekans 1 Hz iin,
periyodun ilk eyreinde ve sonunda, giri havasndaki osilasyonun s transferini
olumlu ynde etkilerken, periyodun tm ortalamas iin nemli bir etkisi olmad
sylenebilir. Bu durum, daha nce izilen zaman ve alan ortalama blok Nusselt says
grafikleri ile uyumludur. ekillerden de grld zere, tm parametreler sabit
tutulurken salnm frekansnn artrlmas ile, yerel Nusselt saysnn deerlerinde,
kararl rejim durumuna gre bir art sz konusudur.

3
, genlik 0,2U
o
ve salnm frekans
159
8. TRBLANSLI AKI: SAYISAL SONULAR VE TARTIMALAR

Bu blmde, farkl parametreler iin, geometrik boyutlar sabit tutularak
simlasyonlar yaplmtr. Bu simlasyonlar sonucunda trblansl ak artlarnda,
bloklardan gerekleen s retiminin, kanal giri hznn genliinin ve salnm
frekansnn, ak ve s transferine etkileri incelenmitir. Simlasyonlar, laminer ak
artlar iin daha nceden belirlenen geometri iin yaplmtr.

Hesaplamalar, Reynolds saysnn 10000, 20000, 30000 ve 40000, bloklarda
gerekleen birim hacimdeki s retiminin (q) 0,25, 0,50, 1,0 ve 1,5 W/cm
3
,
osilasyon genliinin 0,0U
o
, 0,2U
o
, 0,4U
o
, 0,6U
o
, 0,8U
o
ve frekansn (f) 1, 2, 3, 4, 5 ve
6 Hz deerleri iin tekrarlanmtr. Osilasyonlu akn, trblansl ak koullarnda,
ak ve s transferine etkisini analiz etmek iin, belirtilen parametrelerde toplam 400
adet simlasyon yaplmtr. Fakat bu simlasyon sonularndan seilmi olanlar
incelenmitir.

Akn, zamanla periyodik olarak deimesinden dolay, hesaplamalar, periyodik
kararl artlara ulalncaya kadar tekrarlanmtr. Birbirini takip eden iki periyotta
elde edilen Nusselt saylar arasndaki fark ihmal edilebilecek kadar kk
olduunda hesaplamalar durdurulmu ve akn periyodik olarak kararl artlara
ulat kabul edilmitir.

8.1. Hz Alannn Analizi

Trblansl ak koullarnda, problemin parametrelerin ak yapsna etkisini analiz
etmek iin hz vektr dalmlar kullanlmtr. Bu amala seilen durumlar iin,
izilen hz vektr dalm grafikleri aada irdelenmitir.

ekil 8.1de kararl rejimde, Reynolds says 10000, 20000, 30000 ve 40000
deerleri iin, hz vektr dalm verilmitir. Kanal iersinde ki ak daha iyi
grmek amacyla, sadece bloklarn olduu blgenin vektr dalmlar izilmi,
kanaln giri ve k blgeleri iin izim yaplmamtr. ekil incelenirse, tm
160
Reynolds saylar iin, akn genel yapsnn benzer olduu grlr. Kanal giriinde,
niform bir profile sahip olan akkan yatay ynde ilerleyerek ilk blok ile
karlamakta ve blok yzeyinde hz minimum deerine dmektedir. Daha sonra,
akkan ilk bloun zerinden amaktadr. lk iki bloun arasndaki blgede hz
vektrlerinin yn deitirmekte, deeri ise ok kk deerlere inmektedir. Oluan
bu durum, tm bloklarn arasnda ki blgede benzer bir yap gstermektedir.

Son bloun arka ksmnda, akkann hz vektrleri yine yn deitirmekte ve ters
aklara neden olmaktadr. Dolaysyla bu blge de, bloklar arsnda olana nazaran
daha byk bir sirklasyon oluumu sz konusudur. Oluan bu sirklasyonun arka
ksmnda, ak yatay ynde yeniden hzlanmaktadr. Ak yatay ynde ilerledike,
kanal yzeyine paralel olarak akmakta ve ka doru tam gelimi hz profiline
ulamaktadr. ekilden de grld zere bu genel davran, tm Reynolds saylar
iin benzer yapdadr. Fakat Reynolds saysnn artmas ile hz vektr byklkleri
artmakta, dolaysyla bloklarn arasnda ve son bloun arka ksmnda oluan
sirklasyonlarn boyutu bymekte ve etkisi artmaktadr.

ekil 8.1. Kararl rejimde, farkl Reynolds saylar iin hz vektrlerinin dalm.

161
ekil 8.2de, Reynolds says 20000, s retimi q=1,5 W/cm
3
, salnm genlii
0,8U
o
olduunda, salnm frekans 1 Hz iin salnm periyodunun t=0,0, t=0,25,
t=0,5, t=0,75 ve t=1,0 anlarndaki hz vektrlerinin dalm verilmektedir.
ekilden de grld gibi, salnm periyodunun farkl anlarnda, kanal giriindeki
havann hz vektrleri, uygulanan sins fonksiyonu erisi ile olduka uyumludur.
Salnm periyodunun balangcnda, giri hz U
o
iin hz vektrleri grlmektedir.
Salnm periyodunun t=0,25 annda, giri hz maksimum deere ulamaktadr ve
t=0,5 annda yeniden U
o
giri hzna inmitir. Salnm periyodunun t=0,75 annda
giri hz minimum deerine ulam ve t=1,0 an olan periyodun sonunda giri hz
yeniden U
o
hzna ulamtr. Kanal giri hzndaki bu deiim, kanal boyunca etkili
olmu ve periyodun farkl anlar iin, kanal iersinde farkl hz vektr dalm
yaplar gzlemlenmitir. Bu durum, bloklarn olduu blgede de etkisini gstermi
ve blok st yzeyinden geen havann hz vektr byklklerini etkilemitir. Fakat
genel olarak, periyodun tm anlarnda benzer bir ak sz konusudur.

Kanal giriinde, niform bir profile sahip olan hava yatay ynde ilerleyerek,
trblansl hz profilini oluturmaktadr. Daha sonra bloklarn olduu blgeye
yaklarken, birinci bloun etkisi ile, alt levhadan uzaklamakta ve alt levha
zerindeki hz azalmaktadr. Birinci blok ile karlaan havann hz, blok yzeyinde
minimum deerine dmektedir. Daha sonra, akkan ilk bloun zerinden
amaktadr. lk iki bloun arasndaki blgede hz vektrlerinin deeri ok fazla
azalmaktadr. Oluan bu durum, tm bloklarn arasnda ki blgede benzer bir yap
gstermektedir. Son bloun arka ksmnda, akkann hz vektrleri yine yn
deitirmekte ve ters aklara neden olmaktadr. Daha sonra hava, yatay ynde
yeniden hzlanmaktadr. Ak yatay ynde ilerledike, kanal yzeyine paralel olarak
akmakta ve ka doru yine trblansl ak iin tam gelimi hz profiline
ulamaktadr.

ekil 8.3de, Reynolds says 40000, s retimi q=1,5 W/cm
3
, salnm genlii
0,8U
o
olduunda, salnm frekans 1 Hz iin salnm periyodunun t=0,0, t=0,25,
t=0,5, t=0,75 ve t=1,0 anlarndaki hz vektrlerinin dalm verilmektedir.

162
Burada, bir nceki izilen ekle gre, tm parametreler sabit tutulup sadece Reynolds
saysnn deeri deitirilmitir. Her iki Reynolds saysnda da kanal iersindeki ak
benzer bir yap gstermektedir. Fakat Reynolds saysnn 40000 olduu durumda,
akkann kanala giri hznn daha byk olmasndan tr, hz vektrlerinin
bykl artmaktadr. Her iki eklin e klar birbiri ile kyaslandnda, her iki
Reynolds saysnda da akn genel yapsnn, periyodun e anlar iin birbirleri ile
geometrik adan benzer olduu, fakat vektr byklkleri asndan farkl olduu
grlmektedir.

ekil 8.4de ise Re=40000, s retimi q=1,0 W/cm
3
, salnm genlii 0,8U
o
ve
salnm periyodunun t=0,25 an iin, salnm frekans (f) 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 Hz iin hz
vektrlerinin dalmlar verilmektedir. ekilden de grld zere frekans 1Hz
iin, kanal giriinde akkan giri hzlar, tm frekanslar iin ayndr. Fakat salnm
frekansnn deimesi ile, bir periyodun tamamlanma sresinin deimesi ile, kanal
iersinde oluan hz vektr byklkleri farkllk gstermektedir. Dolaysyla,
bloklarn olduu yzeye ulaan havann hz vektr byklkleri, akn salnm
frekansna gre farkllk gstermektedir. ekilden de grld zere, salnm
frekansnn artmas ile, blok st yzeylerinde ve kanal knda izilen hz
vektrlerinin bykl klmektedir.

3
, salnm frekans 1
Hz ve salnm periyodunun t=1,0 an iin, salnm genlikleri 0,0U
o
, 0,2U
o
, 0,4U
o
,
0,6U
o
ve 0,8U
o
iin, hz vektrlerinin dalmlar verilmektedir. Burada, 0,0U
o

durumu, kararl rejimi temsil etmektedir.

ekilden de grld zere, kararl durum ve dier durumlarn hepsinde benzer bir
hz vektr dalm sz konusudur. Tm ekillerde benzer olarak, kanal giriinde ki
havann niform hz profili ve giri ile bloklar arasnda kalan blgede oluan
trblansl ak iin tam gelimi hz profili ok belirgindir. Tm genliklerde, blok
st yzeylerinde, akkann gei alannn daralmasndan tr ak ok
hzlanmaktadr. Bu hzlanmadan tr, hava bloklar arasna ulaamadan, bloklarn
zerinden akp gitmekte ve blok aralarnda durgun, minimum hza sahip ak
163
blgeleri oluturmaktadr. Oluan bu durum, tm bloklarn arasnda ki blgede
benzer bir yap gstermektedir.

Kanal kna doru ise, havann hz vektrleri, trblansl akta gzlenen tam
gelimi hz profiline yeniden ulamaktadr. Bu durum, tm genliklerde ve kararl
durumda birbirlerine ok benzerdir. Bunun nedeni, akn salnm genliinin
deimesi ile, bir periyodun tamamlanma sresinin deimemesidir. Dolaysyla tm
genliklerde bir periyot ayn srede tamamlanmakta ve kanal iersinde sabit noktalara,
tm genlikler iin, periyodun e annda gnderilen hava hz ulamaktadr. Bundan
dolay, ak iersindeki hz vektrleri birbirine ok benzer olmakla beraber, sadece
deien genlik ile hz vektrlerinin deerleri arasnda ufak deiiklikler
olumaktadr.
164

3
, salnm genlii 0,8U
o
vektrlerinin dalm.

1
6
4

165

3
, salnm genlii 0,8U
o
vektrlerinin dalm.

1
6
5

166

ekil 8.4. Re=40000, s retimi q=1, 0 W/cm
3
, salnm genlii 0,8U
o
ve salnm periyodunun t=0,25 an iin, farkl frekanslardaki
hz vektrlerinin dalm.

1
6
6

167

3
, salnm frekans 1 Hz ve salnm periyodunun t=1,0 an iin, farkl genliklerdeki hz
vektrlerinin dalm.

1
6
7

168
8.2. Scaklk Alannn Analizi

Trblansl durumda, problemin parametrelerin scaklk yapsna etkisini analiz
etmek iin, problemin e scaklk izgileri bu blmde incelenmitir. Bu amala
seilen durumlar iin, izilen e scaklk dalm grafikleri aada verilmektedir.

ekil 8.6da Reynolds says 20000, bloklardan gerekleen s retimi q=1,0
W/cm
3
, salnm genlii 0,8U
o
ve salnm frekans 1 Hz iin, salnm periyodunun
t=0,0, t=0,25, t=0,5, t=0,75 ve t=1,0 anlarndaki e scaklk izgileri birlikte
verilmektedir. ekil incelenirse, salnm periyodunun tm anlar iin benzer bir yap
grlmektedir. Kanal giriinden sabit scaklkta giren akkan, ilk scak bloa
arpmakta ve blok yzeyinden havaya doru s transferi gerekletirmektedir. Bu s
geii sonucu bloun yzey scakl dmektedir. Daha sonra hava srasyla dier
bloklarn yzeyinden gemekte ve s transferi gerekletirmektedir. Dolaysyla
souk giri havasnn ilk temas ettii, birinci bloun ss minimum deerde olurken,
dier bloklarn scakl, havann scaklnn artmasna paralel olarak
ykselmektedir.

Bloklarn arasnda ve son bloun arka ksmnda, ok yakn deerlerde e scaklk
blgelerinin olutuu gzlenmektedir. Sonu olarak, periyodun farkl anlarnda
oluan sl snr tabakann birbirleri ile ok benzer olduu sylenebilir. Bunun nedeni,
havann blok st yzeylerinden geerken kanal kesitinin daralmas sonucu
hzlanmasna paralel olarak artan zorlanm konveksiyonun etkisinin, osilasyonun s
transferini artrc etkisinden ok daha byk mertebede olmas olabilir. Ayrca ayn
parametreler iin izilen hz vektr dalmlar eklinde, blok st yzeylerinde ki hz
vektrlerinin byklklerinin, periyodun tm anlarnda birbirlerine olduka yakn
olduu grlmektedir.

Benzer durum ekil 8.7de de grlmektedir. Bu ekilde, Reynolds says 40000, s
retimi q=1,5 W/cm
3
, salnm genlii 0,8U
o
ve frekans 1 Hz iin salnm
periyodunun t=0,0, t=0,25, t=0,5, t=0,75 ve t=1,0 anlarndaki e scaklk
izgileri verilmektedir. Grld zere, Reynolds says 40000 olduu durum
169
iinde izilen ekiller genel olarak benzerlik gstermektedir. Fakat bloklarn olduu
blgede, periyodun farkl anlar iin izilen e scaklk erileri birbiri ile uyumlu
iken, bloklardan sonraki blgede farkllk gstermektedir. Bunun nedeni, ayn
parametreler iin izilen hz vektr grafiinden anlalmaktadr. Periyodun farkl
anlarnda, bloklardan sonra ki blgede izilen hz vektr byklklerinin birbirinden
olduka farkl olduu grlmektedir. Bu farkllk, ilgili blgede oluan sl snr
tabakann farkl olmasna sebep olmutur.

3
, salnm genlii
0,8U
o
ve salnm periyodunun t=0,25 an iin, salnm frekans (f) 1, 2, 3, 4, 5 ve 6
Hzdeki e scaklk izgileri birlikte verilmitir. ekilden de grld zere, dier
tm parametreler sabit tutulurken, akn salnm frekansnn deiiminin, kanal
iersinde gerekleen sl snr tabakaya nemli bir etkisi olmamaktadr. Tm
frekanslarda, bloklarn olduu blgede e scaklk blgelerinin dalm birbiri ile
olduka benzer yapdadr. Bloklardan sonraki blgede ise, ufak farkllklar
gzlemlenmektedir.

ekil 8.9da ise Reynolds says 40000, s retimi q=1,0 W/cm
3
, salnm frekans
6 Hz ve salnm periyodunun t=1,0 an iin, salnm genlii 0,2U
o
, 0,4U
o
, 0,6U
o
ve
0,8U
o
durumlarnda ki e scaklk izgileri birlikte verilmektedir. Akn dier tm
parametreleri sabit tutulurken, salnm genliinin deiiminin ak iersinde oluan
sl snr tabakaya etkisinin az olduu grlmektedir. ekilden de grld zere,
tm genliklerde e scaklk blgelerinin, bloklarn olduu blgede yaylm
birbirlerine olduka benzer yapdadr. Fakat bloklardan sonra ki blgede yine frekans
ile deiime benzer olarak farkllklar gstermektedir. Dolaysyla trblansl
durumda, kanal iersinde gerekleen sl snr tabakay, akn salnm frekansnn ve
salnm genliinin deiiminin fazla etkilemedii sylenebilir.
170

3
, salnm genlii 0,8U
o
scaklk izgileri.

1
7
0

171

3
, salnm genlii 0,8U
o
scaklk izgileri.

1
7
1

172

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve salnm periyodunun t=0,25 an iin, farkl frekanslardaki e
scaklk izgileri.

1
7
2

173

3
, salnm frekans 6 Hz ve salnm periyodunun t=1,0 an iin, farkl genliklerdeki e
scaklk izgileri.

1
7
3

174
8.3. Reynolds Saysnn Blok Scakl ve Nusselt Saysna Etkisinin Analizi

Bu blmde, Trblansl ak artlarnda, Reynolds saysnn aka ve s transferine
etkisini analiz etmek iin Reynolds saysnn 10000, 20000, 30000 ve 40000
deerlerinde, tm s retim deerleri, frekanslar ve genlikler iin simlasyonlar
yaplmtr. Bu amala seilen sonular, blok scakl ve Nusselt says cinsinden
irdelenmitir.

ekil 8.10, ekil 8.11, ekil 8.12 ve ekil 8.13de srasyla, bloklardaki s retimi
(q) 0,25, 0,50, 1,0 ve 1,5 W/cm
3
o
ve salnm frekans 1
Hz olduunda, zaman ve alan ortalama blok scaklnn, blok numarasna gre
deiimi, deiik Reynolds saylar iin birlikte verilmitir. ekil 8.10 ve ekil 8.11
incelendiinde, tm Reynolds saylarnda, birinci bloun scakl minimum
deerdedir. Blok numarasnn art ile, blok scakl da art gstermektedir. Bunun
sebebi, kanal iersine giren souk hava ilk olarak birinci bloa arpmakta ve bloun
ssn alarak, blou soutmaktadr. Birinci blou geen havann scakl artmakta ve
ikinci bloktan daha az s ekmektedir. Kanal boyunca yatay ynde ilerleyen havann
scakl arttka, srada gelen bloktan gerekleen s transferi azalmaktadr. Bu
durum allan drt Reynolds saysnda da benzerlik gstertmektedir.

ekilden de grld zere, farkl Reynolds saylar iin izilen erilerin eimi,
birbirleri ile olduka uyumludur. Reynolds 10000 durumunda, dier tm Reynolds
saylarna gre, tm bloklarda maksimum scaklk gzlenmitir. Reynolds says
10000den 20000 deerine ykseldiinde tm bloklarn scakl d
gstermektedir. Reynolds saysnn art ile, bloklarn hepsinin scakl azal
gstermekte ve Reynolds says 40000 olduunda minimum deerine ulamaktadr.
Fakat Reynolds saysnn 10000den 20000e ykselirken, e bloklar iin scaklk
fark, Reynolds saysnn art ile azal gstermektedir. Bunun nedeni Reynolds
saysnn ykselmesi ile, zorlanm konveksiyonun etkisinin daha etkin hale gelmesi
ve bloklardan gerekleen s transferini artrarak, bloklarn yzey scakln
drmesidir.

175

3
, salnm genlii 0,2U
o
, salnm frekans 1Hz
ve farkl Reynolds saylar iin, zaman ve alan ortalama blok scaklnn
deiimi.

3
, salnm genlii 0,2U
o
, salnm frekans 1Hz
deiimi.

ekil 8.12 ve ekil 8.13 incelenirse, erilerin eimi ve diziliminin, nceki ekiller ile
olduka uyumlu olduu sylenebilir. Grld zere birinci blokta minimum olan
yzey scakl, blok numarasna gre artmakta ve ve son blokta maksimum
deere ulamaktadr. Ayrca Reynolds saysnn art ile blok yzey scaklklar
176
azalmaktadr. Drt ekil birlikte incelenirse, bloklarda retilen snn artmasna
paralel olarak, tm Reynolds saylarnda blok yzey scaklklar da artmaktadr.
Sistemde retilen snn ykseltilmesinin, bloklarn yzey scakln artrmas
beklenen bir durumdur. Her drt ekilde de, Reynolds says 10000 iin, birinci ve
altnc blok arasndaki scaklk fark maksimum olurken, Reynolds saysnn artmas
ile bu fark azalmakta ve Reynolds says 40000 iin birinci ve altnc bloklar
arasndaki scaklk fark minimum olmaktadr.

3
, salnm genlii 0,2U
o
deiimi.

ekil 8.14, ve ekil 8.15de, bloklardaki s retimi (q) 0,25 ve 1,5 W/cm
3
iin,
salnm genlii 0,2U
o
ve salnm frekans 1 Hz olduunda, zaman ve alan ortalama
blok Nusselt saysnn, blok numarasna gre deiimi, deiik Reynolds saylar iin
birlikte verilmitir. ekillerin birbiri ile olduka uyumlu olduu grlmektedir.
Verilen bir s retimi ve verilen bir Reynolds says iin, ekil incelenirse, zaman ve
alan ortalama blok Nusselt saysnn deeri birinci blokta maksimum iken, blok
numarasnn art ile azalmaktadr. Son blokta ise minimum deere ulamaktadr. Bu
durumun sebebi, minimum blok scakl birinci blokta oluurken, son blokta
maksimum scaklk olumasdr. Dolaysyla, blok yzey scaklklarnn artmas ile
177
zaman ve alan ortalama blok Nusselt says azalmaktadr. Deiik Reynolds saylar
iin izilen erilerin hepsinde benzer durum sz konusudur.

3
, salnm genlii 0,2U
o
deiimi.

Reynolds says 10000 iin, zaman ve alan ortalama blok Nusselt saysnn deeri alt
blokta da minimum deerde olurken, Reynolds saysnn art ile, bu deerde
ykselmekte ve Reynolds says 40000 iin maksimum deerine ulamaktadr.
Reynolds says 10000 ve 40000 durumlar iin, zaman ve alan ortalama blok Nusselt
saylar arasndaki fark, birinci blokta maksimum olurken, bu fark blok numarasna
gre azalmakta ve son blokta minimum olmaktadr. Bu durum ilgili bloklarda
gerekleen scaklk fark ile olduka uyumludur.

ki ekil birlikte incelenirse, bloklarda gerekleen s retiminin etkisi
grlmektedir. Is retiminin deimesi ile, zaman ve alan ortalama blok Nusselt
saysnn deerinin etkilenmedii grlmektedir. Grld zere, sabit Reynolds
says ve blok numaras iin, s retiminin farkl deerleri iin, Nusselt saysnn
deeri neredeyse ayndr. Bunun sebebi, daha ncede belirtildii gibi, bloklarda
retilen snn artmas ile, blok yzey scaklnn artmas ve ayn zamanda
bloklardan havaya gerekleen s aksnn artmasdr. Dolaysyla, Nusselt says
178
hesaplanrken, bu iki deerin paralel deimesi sonucu, zaman ve alan ortalama blok
Nusselt saysnn deerindeki deiim minimum olmaktadr.

3
, salnm genlii 0,2U
o
ve farkl Reynolds saylar iin, zaman ve alan ortalama Nusselt saysnn
deiimi.

3
, salnm genlii 0,2U
o
ve farkl Reynolds saylar iin, zaman ve alan ortalama Nusselt saysnn
deiimi.

179
8.4. Is retiminin Blok Scakl ve Nusselt Saysna Etkisinin Analizi

Bu blmde, trblansl ak artlar iin, bloklarda gerekleen s retiminin ak
yapsna ve s transferine etkisini analiz etmek iin, seilen sonular blok scakl
ve Nusselt says cinsinden irdelenmitir.

ekil 8.16, ekil 8.17, ekil 8.18 ve ekil 8.19da srasyla, Reynolds says 10000,
20000, 30000 ve 40000 iin, salnm genlii 0,6U
o
ve salnm frekans 2 Hz
olduunda, zaman ve alan ortalama blok scaklnn, blok numarasna gre deiimi,
deiik blok s retimleri iin birlikte verilmitir. ekiller incelendiinde tm
Reynolds saylarnda, bloklarda gerekleen s retimi q=0,25 W/cm
3
ve q=0,5
W/cm
3
iin, tm bloklarn yzey scaklklarnn birbirine ok yakn olduu
grlmektedir. Is retimi q=1,0 W/cm
3
ve q=1,5 W/cm
3
olduu durumda ise,
ilk bloun yzey scakl minimum iken, blok numarasna gre art gstermekte ve
son blokta maksimum deerine ulamaktadr. zellikle, s retimi q=1,5 W/cm
3

olduu durumda ilk blok ile son blok arasndaki scaklk fark maksimumdur.

Dolaysyla s retim deeri arttka, ilk blok ile son blok arasndaki fark
artmaktadr. Bunun sebebi, kk s retim deerlerinde, kanal iersindeki hava
bloklar soutmak iin yeterli olurken, bloklardan gerekleen s retimi artnca
havann soutma etkisi yetersiz kalmakta ve ilk bloktan maksimum s transferi
gerekletirirken, son bloktan gerekleen s transferinin minimum olmasdr.
Ayrca bloklardan gerekleen s retiminin artmas ile, sabit blok numaras iin,
blok yzey scakl artmaktadr. Bu art tm blok numaralar ve tm Reynolds
saylar iin benzer bir yapdadr.

Drt ekil birlikte incelenirse, Reynolds saysnn art ile, blok yzeylerinin
scakl, tm bloklarda azal gstermektedir. Bu olay kanal iersindeki havann
hznn artmasndan dolay, konveksiyonla s transferinin artndan
kaynaklanmaktadr. Ayrca Reynolds saysnn artmasna paralel olarak, minimum ve
maksimum s retimleri iin izilen eriler birbirine yaklamaktadr. Bu olay yine,
180
soutucu havann hznn artmasndan dolay, konveksiyonla s transferinin
artndan kaynaklanmaktadr.

o
deiimi.

o
deiimi.

181

o
deiimi.

o
deiimi.

ekil 8.20de, Reynolds says 10000 iin, salnm genlii 0,6U
o
ve salnm frekans
2 Hz olduunda, zaman ve alan ortalama blok Nusselt saysnn, blok numarasna
gre deiimi, deiik blok s retimleri iin birlikte verilmitir. ekillerden de
182
grld zere, sabit Reynolds says ve sabit s retimi iin, zaman ve alan
ortalama blok Nusselt saysnn deeri birinci blokta maksimum iken, blok
numarasnn artna gre azal gstermekte ve son blokta minimum olmaktadr.

Sabit Reynolds says ve sabit blok numaras iin, deiik s retimlerinde ki
durumlar incelenirse, s retiminin deiiminin, zaman ve alan ortalama blok
Nusselt saysnn deerini fazla etkilemedii grlmtr. ekilden de grld
zere sabit Reynolds says iin izilen farkl s retim erileri birbirleri ile hemen
hemen akktr. Bu durum tm bloklar ve tm Reynolds saylar iin geerlidir. Bu
durumun sebebi daha nceden de belirtildii zere, bloklarda gerekleen s
retiminin atmas ile, blok yzey scaklnn artna, e olarak blok yzeyinden
gerekleen s aksnn da artdr. Bu iki deerin birlikte ykselmesi veya azalmas,
Nusselt saysnn deerinin deiiminin minimum olmasna sebep olmaktadr.

o
deiimi.

183
8.5. Salnm Frekansnn Blok Scakl ve Nusselt Saysna Etkisinin Analizi

Trblansl ak koullarnda, salnm frekansnn ak ve s transferine etkisini
analiz edebilmek iin, btn Reynolds saylarnda ve s retim deerlerinde f=1, 2,
3, 4, 5 ve 6 Hz iin simlasyonlar yaplmtr. Ancak, bu blmde sadece seilmi
simlasyon sonular kullanlarak frekansn etkisi analiz edilmitir.

3
ve salnm genlii 0,8U
o

olduunda, zaman ve alan ortalama blok scaklnn, blok numarasna gre deiimi,
deiik salnm frekanslar ve kararl durum iin birlikte verilmitir. ekiller
incelendiinde drt eklinde birbiri ile benzer olduu grlmektedir.

ekil 8.21 ve ekil 8.22 birlikte incelenirse, sabit salnm frekans iin, ilk bloun
yzey scaklnn minimum olduu ve blok numarasnn art ile art gsterdii
grlmektedir. Bu art, yaklak olarak lineer artan bir eri oluturmaktadr. Tm
frekanslar ve kararl rejim iin bu durum benzerlik gstermektedir. Kararl durum
iin izilen eri, dier erilerin arasnda yer almaktadr. Salnm frekans 1 Hz iin
blok yzey scaklklar, minimum olurken, frekansn artmas ile blok yzey scakl
art gstermekte ve frekansn 6 Hz olmas ile blok yzey scaklklar maksimum
deere ulamaktadr. Kararl durum iin blok scaklklar ise, frekans 3 Hzdeki blok
yzey scaklklar ile hemen hemen akktr. Dolaysyla, salnm frekans 3 Hz,
Reynolds says 20000 ve 30000 iin kritik deerdir.

Bu Reynolds saylarnda salnm frekansnn, 3 Hzden azalmas ile blok yzey
scaklklar da azalma eilimine girmekte, 3 Hzden artmas ile ise blok yzey
scaklklar art eilimine girmektedir. Bundan tr, dier parametreler sabit
tutulurken, salnm frekansnn deitirilmesinin, blok yzey scaklklarnda bir
miktar deiime sebep olduu sylenebilir. Bu deiim birinci blokta minimum
deerde gerekleirken, blok numaras ile artmakta ve son blokta maksimum deere
ulamaktadr. Ayrca Reynolds saysnn art ile, farkl frekanslar iin izilen eriler
birbirine yaklamaktadr.
184

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve farkl
deiimi.

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve farkl
deiimi.

ekil 8.23de Reynolds says 40000 iin, zaman ve alan ortalama blok scaklnn,
blok numarasna gre deiimi, deiik salnm frekanslar ve kararl durum iin
185
birlikte verilmitir. Dier Reynolds saylar iin anlatlan olgular, Reynolds says
40000 iin de benzerlik gstermektedir. Fakat burada ilk blok iin, tm eriler ve
kararl rejim erisi birbirlerine neredeyse akktr. Son blokta ise, kararl
durumda ki blok yzey scaklklar, frekans 6 Hzdeki blok yzey scaklklar ile
akk olmakla beraber, frekansn azalmas ile blok yzey scaklklar da azalmakta
ve frekans 1 Hzde minimum deerine dmektedir.

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve farkl
deiimi.

3
ve salnm genlii 0,8U
o

olduunda, zaman ve alan ortalama blok Nusselt saysnn, blok numarasna gre
deiimi, deiik salnm frekanslar ve kararl durum iin birlikte verilmitir.

ekillerden de grld zere, sabit Reynolds says ve sabit frekans iin, birinci
blokta zaman ve ortalama blok Nusselt says maksimum deer almaktadr ve blok
numarasna gre azal gstermektedir. Bu azal, yaklak olarak lineer azalan bir
eri oluturmaktadr. Tm frekanslar ve kararl rejim iin bu durum benzerlik
gstermektedir. Kararl durum iin izilen eri, dier erilerin arasnda yer
almaktadr. Salnm frekans 1Hz iin zaman ve alan ortalama blok Nusselt says,
186
maksimum olurken, frekansn artmas ile bu deer azal gstermekte ve frekansn 6
Hz olmas ile zaman ve alan ortalama blok Nusselt says minimum deere
ulamaktadr. Kararl durum zaman ve alan ortalama blok Nusselt says, frekans 3
Hzdeki deer ile hemen hemen akktr. Dolaysyla, salnm frekans 3Hz,
Reynolds says 20000 ve 30000 iin kritik deerdir. Bu durum blok yzey
scaklklar ile de uyum iindedir. Bu Reynolds saylarnda salnm frekansnn, 3
Hzden azalmas ile zaman ve alan ortalama blok Nusselt says art eilimine
girmekte, 3 Hzden artmas ile ise zaman ve alan ortalama blok Nusselt says azal
eilimine girmektedir. Bundan tr, dier parametreler sabit tutulurken, salnm
frekansnn deitirilmesinin, blok Nusselt saylarnda bir miktar deiime sebep
olduu sylenebilir.

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve farkl
deiimi.

Ayrca Reynolds saysnn art ile, farkl frekanslar iin izilen eriler birbirine
yaklama eilimi gstermekte ve Reynolds says 40000 olduunda, eriler
arasndaki fark minimuma inmektedir. Fakat Reynolds says 40000 olduunda,
kararl rejim iin izilen eri, frekans 6 Hz erisi ile akktr. Salnm frekansnn 6
Hzden azalmas ile, tm bloklarda zaman ve alan ortalama Nusselt says art
gstermektedir. Frekans 1 Hz olduunda ise maksimum deere ulamaktadr.
187
Dolaysyla, dier tm parametreler sabit tutulurken, akn salnm frekansnn
deiimi s transferi zerinde bir miktar etkilidir.

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve farkl
deiimi.

3
, salnm genlii 0,8U
o
ve farkl
deiimi.

188
8.6. Zaman ve Alan Ortalama Nusselt Saysnn Analizi

Bu blmde, trblansl ak koullarnda, osilasyonun s transferine etkisi, zaman
ve alan ortalama Nusselt says aracl ile analiz edilmitir.

40000 iin, s retimi q=1,5 W/cm
3
olduu durumda, zaman ve alan ortalama
Nusselt saysnn, salnm frekans ile deiimi, deiik salnm genlikleri ve kararl
durum iin birlikte verilmitir. Zaman ve alan ortalama Nusselt says, her blok iin
elde edilen zaman ve alan ortalama blok Nusselt saylarnn toplamnn, blok saysna
blm ile elde edilmitir.

ekiller incelendiinde, farkl genlikler iin izilen erilerin birbiri ile uyumlu ve
yakn olduu grlmektedir. Reynolds says 20000 iin, farkl genlikler iin izilen
eriler incelendiinde, genlik 0,2U
o
olduunda zaman ve alan ortalama Nusselt
saysnn deerinin frekansn deiiminden fazla etkilenmedii, tm frekanslarda
yakn deerlerde olduu grlmektedir. Dier genliklerde ise, frekans 1Hzde zaman
ve alan ortalama Nusselt saysnn deeri maksimum olurken, frekansn art ile
azalmakta ve frekans 6 Hzde minimum deerinde olmaktadr. Ayrca genliin art
ile, frekans 1 Hz ile 6 Hz arasnda gerekleen bu deiim daha belirgin hale
gelmektedir.

Reynolds says 20000 iin frekans 3 Hz kritik deerdir. Salnm frekans 3 Hzden
kk frekanslar iin zaman ve alan ortalama Nusselt saysnn deeri, kararl rejime
gre yksek iken, frekans 3 Hzden byk frekanslar iin daha dk deerdedir.
Dier tm parametreler sabit tutulurken frekans 1 Hz ve 2 Hzde genliin artmas ile
zaman ve alan ortalama Nusselt saysnn deeri, karl rejime gre ykselirken,
frekans 3 Hz olduunda kararl rejim ile ayndr. Frekans 4 Hz, 5 Hz ve 6 Hzde ise,
genliin artmas ile, Nusselt saysnn deeri, karl rejime gre azalmaktadr.

189

3
ve farkl salnm

3
ve farkl salnm

Bu durum Reynolds says 30000 iinde olduka benzerlik gstermektedir. Fakat
burada kritik noktann yeri, frekans 3 Hzden 4Hze doru ilerlemektedir. Tm
genliklerde, zaman ve alan ortalama Nusselt saysnn deeri, salnm frekansnn
artmasna paralel olarak, azalmakta frekans 6 Hzde minimum deerine
190
ulamaktadr. Ayrca dier tm parametreler sabit tutulurken frekans 1 Hz ve 2
Hzde genliin artmas ile zaman ve alan ortalama Nusselt saysnn deeri, kararl
rejime gre ykselirken, frekans 3 Hz ve 4Hz olduunda kararl rejim ile ayndr.
Frekans 5 Hz ve 6 Hzde ise, genliin artmas ile, Nusselt saysnn deeri, karl
rejime gre azalmaktadr.

Reynolds says 40000 olduunda ise, kritik noktann, frekans 6 Hzde gerekletii
grlmtr. Bu Reynolds saysnda yine benzer olarak, dier tm parametreler sabit
iken, zaman ve alan ortalama Nusselt saysnn deeri frekans 1 Hzde maksimum
deerdedir. Frekansn art ile, bu deer azalmakta ve frekans 6 Hzde minimum
olmaktadr. Ayrca, yine dier tm parametreler sabit tutulurken, ilk 5 frekansta
genliin artmas ile zaman ve alan ortalama Nusselt saysnn deeri, kararl rejime
gre ykselirken, frekans 6 Hz olduunda kararl rejim ile ayndr.

3
ve farkl salnm

Dolaysyla trblansl akta, dier tm parametreler sabit tutulurken, salnm
frekansnn artrlmas, zaman ve alan ortalama Nusselt saysnn deerini
drmektedir. Ayrca kritik bir frekans deerinin olduu ve bu kritik frekans
noktasnn yerinin, Reynolds saysnn art ile, artan frekans ynnde ilerledii
191
belirlenmitir. Yine dier tm parametreler sabit tutulurken, salnm genliinin
ortalama Nusselt saysnn deerini artrmakta, salnm frekans kritik noktadan
byk deerde ise azaltmaktadr. Kanal giriinde ki havann salnm genliinin ve
salnm frekansnn deitirilmesinin, kararl rejime gre s transferini hem artrc,
hem de azaltc ynde etkiledii sylenebilir.

8.7. Yerel Nusselt Saysnn Analizi

Bu blmde, trblansl ak koullarnda, osilasyonun s transferine etkisi, yerel
Nusselt says aracl ile analiz edilmitir. Yerel Nusselt says, bloklarn sol yan,
st ve sa yan yzeyleri iin hesaplanmtr. Yaplan simlasyonlar iinden, seilmi
simlasyonlarn sonular aada irdelenmitir.

ekil 8.30, ekil 8.31 ve ekil 8.32de srasyla, Reynolds says 20000 iin, s
retimi q=1,0 W/cm
3
olduu durumda, salnm genlii 0,8U
o
iin, salnm
frekansnn 1 Hz, 3 Hz ve 6Hz deerleri iin, anlk yerel Nusselt saylarnn,
periyodun farl anlar ve kararl durum iin yzey uzunluuna gre deiimi
grlmektedir. Kanal girii ile ilk bloun balang blgesi arasnda, bloklarn
aralarnda kalan blgelerde ve son bloktan sonraki blge ile kanal k arasnda
yerel Nusselt saysnn deeri yaklak olarak sfr deerinde ve zaman periyodunun
deiiminden etkilenmemesinden dolay, ekiller izilirken ihmal edilmitir.

ekiller incelendiinde, salnm periyodunun tm anlarnda birbirlerine benzer
olarak, akkann ilk blok ile ilk karlat AB yzeyinde yerel Nusselt saysnn
deeri belli bir oranda azalmaktadr. lk bloun sol st kesi olan B noktasnda,
yerel Nusselt saysnn bir tepe noktas oluturarak en yksek deerine ulat ve
bloun st yzeyinde ak ynne doru azald grlmektedir. Bu azal, ilk
bloun sa st kesi olan C noktasna kadar devam etmektedir. C noktasndan
itibaren yerel Nusselt saysnda bir d gzlenmektedir. Bu dten sonra, ufak
bir arta beraber D noktasna kadar yerel Nusselt saysn deeri deimemektedir.
Ksaca, ilk bloun st yzeyindeki (BC) yerel Nusselt saysnn deerleri, bloun yan
192
yzeylerine (AB ve CD) oranla daha yksek deerlerde olduu sylenebilir. Bunun
nedeni snr tabakasnn bozulmas ve yrtlmas sonucu blok yzeyinden akkana
olan s transferinin blok st yzeylerinde daha etkin olmas ile ilikilidir.

lk blou takiben, ikinci bloun balangcna kadar olan mesafede yerel Nusselt
saysnn deeri yaklak olarak sfr deerindedir. Bu blgenin yaltlm olmasndan
tr, herhangi bir s transferi gereklemesi sz konusu deildir ve ekil zerinde
gsterilmemitir. Akkann, ikinci bloun sol alt blgesine arpmasn takiben, yerel
Nusselt saysnda art gstermi, fakat bu art takiben ikinci bloun sol st
kesine kadar deeri yaklak ayn kalmtr. Bu noktada yerel Nusselt says art
gstermi, fakat bu deer, birinci bloun sol st kesinde grlen birincil
maksimum yerel Nusselt says deerine oranla daha kk deerdedir. kinci bloun
st yzeyi boyunca yerel Nusselt saysnn deeri nce artarak ikincil tepe noktas
oluturmakta, sonra ise azalarak, ikinci bloun sa st kesinde yaklak olarak B
noktasndaki deerine dnmektedir. kinci bloun sa alt kesine doru ise, yerel
Nusselt says minimum deerine ulamaktadr.

kinci blou takip eden dier bloklarda da, yerel Nusselt saysnn deiimi benzer
davranlar gstermektedir. Burada bloklarn st yzeylerinde, ak ynne gre
srasyla, yerel Nusselt saylarnn deerinde ncl, drdncl, beincil ve altncl
tepe noktalar olumaktadr. Bu tepe noktalarnn deerleri, blok numaralarna paralel
olarak azal gstermektedir. Son bloktan, kanal kna kadar olan blgede, yaltm
sz konusu olmasndan tr, s transferi gereklememekte, dolaysyla da yerel
Nusselt saysnn deeri yaklak sfr olmaktadr, bundan tr ekil iersinde
gsterilmemitir.

ekil 8.30 incelendiinde, yerel Nusselt saysnn yzey boyunca deiimi periyodun
tm anlar iin, yukarda anlatlan duruma benzer bir davran gsterir. Salnm
frekans 1 Hz iin, tm bloklarn sa ve sol yzeyleri iin yerel Nusselt saysnn
deerinin, kararl durumdaki deeri ile ok yakn olduu ve erilerin birbiri ile
akk olduu grlmektedir. Bloklarn st yzeylerinde ise, kanal giri hzndaki
osilasyonun etkisi ile, periyodun farkl anlar iin izilen yerel Nusselt saylar
193
erileri birbirlerine ok yakn kmakla beraber, kararl rejim erisinden daha
yksekte kmtr. Dolaysyla, frekans 1 Hz olduunda, tm bloklarda, yerel
Nusselt saysnn deeri, kararl rejime gre daha yksektir.

3
, genlik 0,8U
o
ve salnm frekans 1

ekil 8.31de ise dier tm parametreler sabit tutularak, salnm frekans 3 Hze
artrlm ve frekansn etkisi incelenmitir. ekilden de grld zere, genel olara
frekans 1 Hzdeki duruma ok benzer bir yap sz konusudur. Fakat burada tm
eriler ve kararl rejim erisi birbirine ok yakn ve neredeyse akktr. Bunun
nedeni daha ncede belirtildii zere, Reynolds 20000 iin, kritik frekans olan 3
Hzde, osilasyonun s transferi zerinde etkisi minimum olmasdr. ekil 8.32de ise
frekans daha da artrlarak, frekans 6 Hz iin, anlk yerel Nusselt saylarnn,
periyodun farl anlar ve kararl durum iin yzey uzunluuna gre deiimi
izilmitir. ekil incelendiinde, salnm frekansnn art ile, periyodun farkl anlar
iin izilen erilerin, kararl rejim erisine nazaran daha aada olduu
grlmektedir. Frekans 6 Hz iin, giri havasndaki osilasyonun, s transferini,
kararl rejime gre olumsuz ynde etkiledii sylenebilir.
194

3
, genlik 0,8U
o
ve salnm frekans 3

3
, genlik 0,8U
o
ve salnm frekans 6
195

ekil 8.33, ve ekil 8.34de srasyla, Reynolds says 30000 ve 40000 iin, s
retimi q=1,0 W/cm
3
olduu durumda, salnm genlii 0,8U
o
iin, salnm
frekansnn 6 Hz deki, anlk yerel Nusselt saylarnn, periyodun farl anlar ve kararl
durum iin yzey uzunluuna gre deiimi grlmektedir. Grld zere salnm
frekans 6 Hzde sabit tutulurken, Reynolds saysnn artrlmas ile, periyodun farkl
anlar iin izilen eriler ile, kararl rejim erisinin birbirine yaklamaktadr.
Reynolds saysnn art ile, blok st yzeylerinde anlk yerel Nusselt saysnn
deerinin artt sylenebilir. Bu durum Reynolds saysnn art ile, kritik frekans
noktasnn yerinin frekans art ynnde ilerlemesi ile ilgilidir.

3
, genlik 0,8U
o
ve salnm frekans 6

196

3
, genlik 0,8U
o
ve salnm frekans 6
197
9. SONU ve NERLER

Bu almada elektronik elemanlar temsil eden s yayan bloklar, yatay bir kanal
iine yerletirilmitir. Bu bloklarn (elemanlarn) daha etkin soutulmas iin, akn
kanala giri hz sinzoidal olarak deitirilmitir. Bu amala, deneysel ve saysal
almalar yaplarak, osilasyonun kanal iindeki s transferine ve ak yapsna etkisi
incelenmitir.

Saysal modelde, ilk olarak problemin geometrisi sonlu sayda kontrol hacmine
blnerek, problemin diferansiyel denklemleri, bu kontrol hacimlerinde integre
edilmitir ve cebirsel denklemlere dntrlmtr. Konveksiyon terimlerinin
diskritizasyonu iin hybrid metot kullanlmtr. Zamana baml terimler ise tam
implicit metot kullanlarak diskiritize edilmitir. SIMPLE algoritmas kullanlarak,
FORTRAN programlama dilinde bir bilgisayar program gelitirilmitir. Bu program
yardmyla, problemimizin denklemleri, zm alan iersindeki hz ve scaklk
dalmn belirlemek iin, problemin snr artlar ile birlikte zlmtr. Cebirsel
denklemlerin zm iin Gauss-Seidel iterasyon teknii kullanlmtr.

Benzer olarak, deneysel model iin, bir deney dzenei kurulmu ve osilasyonlu ak
durumu iin deneysel veriler elde edilmitir. Deneysel ve saysal zmlerin
nda, kanal iindeki akn Reynolds Saysnn, bloklarda gerekleen s
retiminin ve akkan giri hznn salnm genliinin ve frekansnn, ak ve s
transferine etkileri parametrik olarak incelenmitir.

Hem laminer hem de trblansl durumda, allan tm parametreler iin, blok
yzey scakl birinci blokta en kk deerde iken, blok numarasnn artna gre
artmakta ve son blokta en yksek deere ulamaktadr. Benzer olarak, blok Nusselt
says birinci blokta en byk deerde iken, blok numarasnn artna gre azalmakta
ve son blokta en kk deere ulamaktadr. Birbirini takip eden iki blok iin
gzlemlenen, hem scaklklar arasndaki fark, hem de Nusselt saysnn deerleri
arasndaki fark, ak ynnde ilerledike azalmaktadr.

198
Hem laminer hem de trblansl durumda, dier tm parametreler sabit iken,
Reynolds saysnn artmas ile, kanal boyunca tm bloklarda yzey scakl
azalmakta Nusselt says ise artmaktadr. Benzer olarak, dier tm parametreler sabit
iken, bloklarda retilen snn artmas ile, blok yzey scaklklar artmakta, Nusselt
saysnn deeri ise bu arttan etkilenmemektedir.

Hem laminer hem de trblansl durumda, periyodun btn anlarnda kanal boyunca
farkl kesitlerde, hz profilinin (hzn iddeti) farkl olduu grlmektedir. Bunun
sebebi kanal giriinde hz profilinin zamanla periyodik olarak deimesi, dolaysyla
akn bu ekilde kendini yeniliyor olmasdr.

Hem laminer hem de trblansl durumda, dier tm parametreler sabit tutulurken,
Reynolds saysnn artmas ile, kanal ierisindeki hz vektr dalmnn genel profili
fazla deimemekte, ancak hz vektrlerinin iddeti artmakta ve izilen hz vektrleri
bymektedir.

Laminer durumda, dier tm parametreler sabit tutulurken, salnm frekansnn
deitirilmesi durumunda, hz vektrlerinin dalmlar frekans 1Hz, 2Hz ve 4Hz
olduunda genel yap olarak farkllk gsterirken, frekans 4Hz, 5Hz ve 6Hz iin bu
farkllk azalmaktadr.

Trblansl durumda, dier tm parametreler sabit tutulurken, salnm frekansnn
deimesi ile, bir periyodun tamamlanma sresinin deimekte ve dolaysyla kanal
ierisinde oluan hz vektr byklkleri farkllk gstermektedir. Dolaysyla,
bloklarn olduu yzeye ulaan havann hz vektr byklkleri, akn salnm
frekansna gre farkllk gstermektedir.

Laminer durumda, dier tm parametreler sabit tutulurken, frekansn artmas ile tm
bloklarda scaklk azalmakta, Nusselt saysnn deeri ise artmaktadr. Benzer olarak,
dier tm parametreler sabit tutulurken, salnm genliinin artmas ile tm bloklarda
scaklk azalmaktadr. Fakat bu deiim, frekansn deiiminin etkisi kadar
199
olmamaktadr. Dolaysyla genliin artmas ile Nusselt saysnn deeri belirli bir
lde artmaktadr.

Trblansl durumda, salnm frekans 1 Hz iin blok yzey scaklklar, minimum
olurken, frekansn artmas ile blok yzey scakl art gstermekte ve frekansn 6
Hz olmas ile blok yzey scaklklar maksimum deere ulamaktadr. Kararl durum
iin blok scaklklar ise, frekans 3 Hzdeki blok yzey scaklklar ile hemen hemen
akktr. Dolaysyla, salnm frekans 3 Hz, Reynolds says 20000 ve 30000 iin
kritik deerdir.

Yine benzer olarak, salnm frekans 1Hz iin zaman ve alan ortalama blok Nusselt
says, maksimum olurken, frekansn artmas ile bu deer azal gstermekte ve
frekans 6 Hz olduunda minimum deere ulamaktadr. Reynolds 20000 ve 30000
iin, zaman ve alan ortalama blok Nusselt saysnn kararl durumdaki deer ile
frekans 3 Hzdeki deeri hemen hemen akktr. Dolaysyla, salnm frekans 3Hz,
Reynolds says 20000 ve 30000 iin kritik deerdir. Dier parametreler sabit
tutulurken, salnm frekansnn 3 Hzden azalmas ile zaman ve ortalama blok
Nusselt says art eilimine girmekte, 3 Hzden artmas ile ise azal eilimine
girmektedir.

Trblansl durumda, dier tm parametreler sabit tutulurken, salnm genliinin
ortalama Nusselt saysnn deerini artrmakta, salnm frekans kritik noktadan
byk deerde ise azaltmaktadr. Dolaysyla trblansl akta, kanal giriinde ki
havann salnm genliinin ve salnm frekansnn deitirilmesinin, kararl rejime
gre s transferini hem artrc, hem de azaltc ynde etkiledii sylenebilir.

Sonu olarak, kanal iindeki akn Reynolds Saysnn, bloklarda gerekleen s
retiminin ve akkan giri hznn salnm genliinin ve frekansnn, ak ve s
transferini etkiledii belirlenmitir.

200
neriler

- Bu almada, akmz iki boyutlu olarak incelenmitir, fakat pratikte ak
boyutlu gerekletiinden dolay, problemin zmnn boyutlu olarak
incelenmesi daha yararl olacaktr.

- Ayrca, bu almada problem geometrisi sabit olarak alnmtr, kanal boyutlar,
blok boyutlar ve bloklarn farkl dizili ekilleri iin almalar yaplabilir.

- Farkl trblans modelleri kullanlarak problem irdelenebilir.

- Deneysel alma, trblansl ak iin yaplabilmitir. Daha hassas deney aletleri
kullanlarak, laminer ak iinde deneysel alma yaplabilir.

- Ayrca bu almada ele alnan, salnm genlii ve salnm frekans aralklar
deitirilerek, daha yksek frekans ve genlikler iin almalar yaplabilir.

201
KAYNAKLAR

Akda, ., zg, A.F., zdemir, M., Kontrol Hacmi Yaklamyla Salnml
Akta Is Geiinin Deneysel ve Teorik Olarak ncelenmesi, J. of Thermal Science
and Technology, 28(1):23-31(2008).

Akda, ., zg, A.F., zdemir, M., Hareketli Sv Kolonunda Is Geiinin
ncelenmesi, t dergisi, 5(2):79-88 (2006).

Bakkas, M., Amahmid, A., Hasnaoui, M., Numerical Study of Natural Convection
Heat Transfer in a Horizontal Channel Provided with Rectangular Blocks Releasing
Uniform Heat Flux and Mounted on Its Lower Wall, Energy Conversion and
Management, 49:27572766 (2008).

Bendat, J.S., Piersol, A.G., Random Data: Analysis and Measurement Procedures,
John Wiley and Sons, New York, (1971).

Cebeci, T., Convective Heat Transfer, 2nd ed., Horizons Publishing Inc.,
California, (2002).

Chen, Y.M., Wang, K.C., Experimental Study on the Forced Convective Flow in a
Channel with Heated Blocks in Tandem, Experimental Thermal and Fluid
Science, 16:286-298 (1998).

Doan, A., Alt ve st Yzeylerine Ayrk Istclar Yerletirilmi Dikdrtgen Kesitli
Bir Kanalda Kark Konveksiyonla Is Transferinin ncelenmesi, Gazi niversitesi,
Doktora tezi, (2003).

Doan, M., Laminar Kark Tanm artlarnda Akma Paralel Kanatklar
Yerletirilmi Kapal Kanallarda Is Transferinin Saysal ve Deneysel ncelenmesi,
Gazi niversitesi, Doktora tezi, (2007).

Fox, R.W., McDonald, A.T., Introduction to Fluid Mechanics, John Wley and
Sons, Fourth edition,(1994).

Gl, H., Evin, D., Titreim Yapan Borularda Is Transferinin Deneysel Olarak
ncelenmesi, J. Fac. Eng. Arch. Gazi Univ., 22(3):299-303 (2007).

He, S., Jackson, J.D., An Experimental Study of Pulsating Turbulent Flow in a
Pipe, European Journal of Mechanics B/Fluids, 28(2):309-320 (2009).

Huang, P.C., Chen, Y.J., Tzou, M.C., Pulsating Convective Cooling across Two
Porous-Covering Heated Blocks, International Journal of Heat and Mass
Transfer, 52(3-4):932-951 (2009).

202
Huang, P.C., Yang, C.F., Analysis of Pulsating Convection from Two Heat Sources
Mounted with Porous Blocks, International Journal of Heat and Mass Transfer,
51:62946311 (2008).

Holman, J.P., Experimental Methods for Engineers, McGraw-Hill Book
Company, 37-52 (1971).

Incropera, F.P., DeWitt, D.P., Introduction to Heat Transfer, 3rd ed., John Willey
& Sons Inc., (1996).

Ji, T.H., Kim, S.Y., Hyun, J.M., Experiments on Heat Transfer Enhancement from a
Heated Square Cylinder in a Pulsating Channel Flow, International Journal of
Heat and Mass Transfer, 51:11301138 (2008).

Jin, D.X., Lee, Y.P., Lee, D.Y., Effects of the Pulsating Flow Agitation on the Heat
Transfer in a Triangular Grooved Channel, International Journal of Heat and
Mass Transfer, 50:30623071 (2007).

Kim, S.Y., Kang, B.H., Forced Convection Heat Transfer from Two Heated Blocks
in Pulsating Channel Flow, International Journal of Heat and Mass Transfer,
41(3):625-634 (1998).

Korichi, A., Oufer, L., Heat Transfer Enhancement in Oscillatory Flow in Channel
with Periodically Upper and Lower Walls Mounted Obstacles, International
Journal of Heat and Fluid Flow, 28:10031012 (2007).

Korichi, A., Oufer, L., Polidori, G., Heat Transfer Enhancement in Self-Sustained
Oscillatory Flow in a Grooved Channel With Oblique Plates, International Journal
of Heat and Mass Transfer, 52(5-6):1138-1148 (2009).

Laufer, J., Some Recent Measurements in a Two-Dimensional Turbulent Channel,
J. Aerosp. Sci., 17:277-287 (1950).

Leong, K.C., Jin, L.W., Characteristics of Oscillating Flow Through a Channel
Filled with Open-Cell Metal Foam, International Journal of Heat and Fluid Flow,
27: 14415 (2006).

Moon, J.W., Kim, S.Y., Cho, H.H., Frequency-Dependent Heat Transfer
Enhancement from Rectangular Heated Block Array in a Pulsating Channel flow,
International Journal of Heat and Mass Transfer, 48:49044913 (2005).

zsunar, A., Yatay ve eimli kanallarda laminer akta kark konveksiyon ile s
transferinin deneysel ve saysal olarak incelenmesi, Gazi niversitesi, Doktora tezi,
(1999).

Patankar, S.V., Numerical Heat Transfer and Fluid Flow, McGraw-Hill Book
Company, New York, (1980).
203

Perng, S.W., Wu, H.W., Numerical Investigation of Mixed Convective Heat
Transfer for Unsteady Turbulent Flow over Heated Blocks in a Horizontal Channel,
International Journal of Thermal Sciences, 47:620632 (2008).

Ryu, D.N., Choi, D.H., Patel, V.C., Analysis of Turbulent Flow in Channels
Roughened by Two-dimensional Ribs and Three-dimensional Blocks. Part II: Heat
Transfer, International Journal of Heat and Fluid Flow, 28:11121124 (2007).

Sara, O.N., Pakdemir, T., Yapici, S., Ylmaz., M., Heat Transfer Enhancement in a
Channel Flow with Perforated Rectangular Blocks, International Journal of Heat
and Mass Transfer, 22:509518 (2001).

Turkoglu, H., Transport Processes in Gas-Injected Liquid Baths, Drexel
University, Phd. Thesis, Philadelphia, (1990).

Versteeg, H.K., Malalasekera, W., An Introduction to Computational Fluid
Dynamics, Pearson Education Limited, (1995).

Wang, X.L., Zhao, M.G., Cai, J.H., Liang J.T., Zhou Y., Experimental Analysis of
the Oscillating Flow Characteristics for High Frequency Regenerators, Proceedings
of the Twentieth International Cryogenic Engineering Conference (ICEC 20),
Beijing, China, (2005).
204

EKLER

x-YN MOMENTUM (u) DENKLEMNN AYRIKLATIRILMASI

x-yn Momentum denklemi:

S
x
u
x y
u
y x
uu
y
vu
t
u
eff eff
+
c
c
c
c
+
c
c
c
c
=
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (

) ( ) (
x
u
x x
v
y x
P
S
eff eff
c
c
c
c
+
c
c
c
c
+
c
c
=

j-2
j-1
j+1
n
J+1
J+1
Ana kontrol hcresi
iin kontrol hcresi
x
y
y
x
s
w e
N
S
E
P
W P
Ana dm noktas
I
I+1 i i+1
i-1
i-2
I-1
J
j
E
K
-
1
.

x
-
y

m
o
m
e
n
t
u
m

(
u
)
d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
0
5

dtdV S
x
u
x y
u
y
dtdV
x
uu
y
vu
t
u
CV
t t
t
eff eff
CV
t t
t
} } } }
A + A +
(
+
c
c
c
c
+
c
c
c
c
=
(
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (

Ayrklatrma ilemlerinde implicit metot kullanld kabul edilmitir. Terimler birer birer ayrklatrlrsa;

1. terim
V u u t y x
t
u u
dtdV
t
u
J i J i J i J i
CV
t t
t
A =
c
=
(
c
c
} }
A +
) (
) ( ) (
0
,
0
, , ,
0 0
o o o

2. terim
t V
y
u v u v
t V
y
vu vu
dtdV
y
vu
j i j i j i j i j i j i
s n
CV
t t
t
o
o

o
o

A
= A
=
(
c
c

A +
} }
1 , 1 , 1 , , , ,
) ( ) ( ) (

3 . terim
t V
x
u u u u
t V
x
uu uu
dtdV
x
uu
J I J I J I J I J I J I w e
CV
t t
t
o
o

o
o

A
= A
=
(
c
c
+ + +
A +
} }
, , , , 1 , 1 , 1
) ( ) ( ) (

4 . terim
( ) ( )
t V
y
y
u u
y
u u
t V
y
y
u
y
u
dtdV
y
u
y
SP
J i J i
j i
eff
PN
J i J i
j i
eff
s eff n eff
CV
t t
t
eff
o
o
o
o
o

A
(
(
(
(
(
= A
(
(
(
(
c
c
c
c
=
(
c
c
c
c

+
A +
} }
1 , ,
1 ,
, 1 ,
,
) ( ) (
) (

E
K
-
1
.

(
D
e
v
a
m
)

x
-
y

m
o
m
e
n
t
u
m

(
u
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
0
6

5. terim
t V
x
x
u u
x
u u
t V
x
x
u
x
u
dtdV
x
u
x
WP
J i J i
J I
eff
PE
J i J i
J I
eff
w eff e eff
CV
t t
t
eff
o
o
o
o
o

A
(
(
(
(
= A
(
(
(
c
c
c
c
=
(
c
c
c
c
+
+
A +
} }
) ( ) (
) ( ) (
) (
, 1 ,
,
, , 1
, 1

6. terim
| | dtdV
x
u
x x
v
y x
P
dtdV S
CV
t t
t
eff eff
CV
t t
t
} } } }
A + A +
(
c
c
c
c
+
c
c
c
c
+
c
c
= ) ( ) (

6.1. terim
t V
x
P P
dtdV
x
P
J I J I
CV
t t
t
o
o
A
|
|
.
|
\
|
=
(
c
c
+
A +
} }
, , 1

6.2. terim
( ) ( )
t V
y
x
v v
x
v v
t V
y
x
v
x
v
dtdV
x
v
y
j I j I
j i
eff j I j I
j i
eff
s eff n eff
CV
t t
t
eff
o
o
o
o
o

A
(
(
(
(
= A
(
(
(
c
c
c
c
==
(
c
c
c
c
+
+
A +
} }
1 , 1 , 1
1 ,
, , 1
,
) ( ) (
) (

6.3. terim
t V
x
x
u u
x
u u
t V
x
x
u
x
u
dtdV
x
u
x
WP
J i J i
J I
eff
PE
J i J i
J I
eff
w eff e eff
CV
t t
t
eff
o
o
o
o
o

A
(
(
(
(
= A
(
(
(
c
c
c
c
=
(
c
c
c
c
+
+
A +
} }
) ( ) (
) ( ) (
) (
, 1 ,
,
, , 1
, 1

6. terim
| | dtdV
x
u
x x
v
y x
P
dtdV S
CV
t t
t
eff eff
CV
t t
t
} } } }
A + A +
(
c
c
c
c
+
c
c
c
c
+
c
c
= ) ( ) (

E
K
-
1
.

(
D
e
v
a
m
)

x
-
y

m
o
m
e
n
t
u
m
(
u
)
d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
0
7

| |
( ) ( )
t V
x
x
u u
x
u u
y
x
v v
x
v v
x
P P
dtdV S
WP
J i J i
J I
eff
PE
J i J i
J I
eff
j I j I
j i
eff j I j I
j i
eff
J I J I
CV
t t
t
o
o
o
o
o
o
A
(
(
(
(
(
+
(
(
(
(
+
|
|
.
|
\
|
=
+
+ +
+
+
A +
} }
) ( ) (
, 1 ,
,
, , 1
, 1 1 , 1 , 1
1 ,
, , 1
,
, , 1

Btn terimler bir arada yazlrsa;

S
x
u
x y
u
y x
uu
y
vu
t
u
eff eff
+
c
c
c
c
+
c
c
c
c
=
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (

) ( ) (
x
u
x x
v
y x
P
S
eff eff
c
c
c
c
+
c
c
c
c
+
c
c
=

( ) ( )
( ) ( )
t V
x
x
u u
x
u u
y
x
v v
x
v v
x
P P
t V
x
x
u u
x
u u
t V
y
y
u u
y
u u
t V
x
u u u u
t V
y
u v u v
V u u
WP
J i J i
J I
eff
PE
J i J i
J I
eff
j I j I
j i
eff j I j I
j i
eff
J I J I
WP
J i J i
J I
eff
PE
J i J i
J I
eff
SP
J i J i
j i
eff
PN
J i J i
j i
eff
J I J I J I J I J I J I j i j i j i j i j i j i
J i J i J i J i
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o

o
o

A
(
(
(
(
+
(
(
(
(
+ |
.
|
\
|
+
A
(
(
(
(
+ A
(
(
(
(
(
=
A
+ A
+ A
+
+ +
+
+
+
+
+
+ + +
) ( ) (
) ( ) (
) (
, 1 ,
,
, , 1
, 1 1 , 1 , 1
1 ,
, , 1
,
, , 1
, 1 ,
,
, , 1
, 1
1 , ,
1 ,
, 1 ,
,
, , , , 1 , 1 , 1 1 , 1 , 1 , , , , 0
,
0
, , ,

E
K
-
1
.

(
D
e
v
a
m
)

x
-
y

m
o
m
e
n
t
u
m
(
u
)
d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
0
8

Btn terimler ot ile blnrse;

( ) ( )
( ) ( )
V
x x
u u
x x
u u
y x
v v
y x
v v
x
P P
V
x x
u u
V
x x
u u
V
y y
u u
V
y y
u u
V
x
u u u u
V
y
u v u v
t
V
u u
WP
J i J i
J I
eff
PE
J i J i
J I
eff j I j I
j i
eff j I j I
j i
eff
J I J I
WP
J i J i
J I
eff
PE
J i J i
J I
eff
SP
J i J i
j i
eff
PN
J i J i
j i
eff
J I J I J I J I J I J I j i j i j i j i j i j i
J i J i J i J i
A
(
(
+
(
(
+ |
.
|
\
|
+
A
+ A
=
A
+ A
+
A
+
+
+
+
+
+
+
+
+ + +
o o
o o
o o
o o
o
o o
o o
o o
o o
o

o

o

) ( ) (
) ( ) (
) (
, 1 ,
,
, , 1
, 1
1 , 1 , 1
1 ,
, , 1
, , , 1
, 1 ,
,
, , 1
, 1
1 , ,
1 ,
, 1 ,
,
, , , , 1 , 1 , 1 1 , 1 , 1 , , , , 0
,
0
, , ,

Katsaylar dzenlenirse;

x v y x
y
v
F F
j i j i
j i j i
j i n
o o o
o
, ,
, ,
,
= = =

x v y x
y
v
F F
j i j i
j i j i
j i s
o o o
o
1 , 1 ,
1 , 1 ,
1 ,

= = =

z u y x
x
u
F F
J I J I
J I J I
J I e
o o o
o
, 1 , 1
, 1 , 1
, 1 + +
+ +
+
= = =

z u y x
x
u
F F
J I J I
J I J I
J I w
o o o
o
, ,
, ,
,
= = =

x
y
y x
y y
D D
PN
eff
PN
eff
j I n
j i j i
o
o
o o
o o
, ,
,
= = =

x
y
y x
y y
D D
SP
eff
SP
eff
j i s
j i j i
o
o
o o
o o
1 , 1 ,
1 ,

= = =

y
x
y x
x x
D D
PE
eff
PE
eff
J I e
J I J I
o
o
o o
o o
, 1 , 1
, 1
+ +
= = =
+

y
x
y x
x x
D D
WP
efI
WP
eff
J I w
J J I
o
o
o o
o o
, 1 ,
,
= = =

E
K
-
1
.

(
D
e
v
a
m
)

x
-
y

m
o
m
e
n
t
u
m
(
u
)
d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
0
9

( ) ( )
V
x x
u u
x x
u u
y x
v v
y x
v v
x
P P
b
WP
J i J i
J I
eff
PE
J i J i
J I
eff j I j I
j i
eff j I j I
j i
eff
J I J I
A
+
(
(
+ |
.
|
\
|
=
+
+
+
+
+
o o
o o
o o
o o
o
) ( ) (
, 1 ,
,
, , 1
, 1
1 , 1 , 1
1 ,
, , 1
, , , 1

y x V o o = A

Upwind Metodu kullanlrsa;

0 , 0 , 0 , 0 ,
0 , 0 , 0 , 0 ,
, , 1 , , 1 , , 1
, 1 , 1 , 1 , , ,
w J i w J i J I w e J i e J i J I e
s J i s J i j i s n J i n J i j i n
F u F u u F F u F u u F
F u F u u F F u F u u F
= =
= =
+ +
+

( ) ( )
V
x x
u u
x x
u u
y x
v v
y x
v v
x
P P
u u D u u D u u D u u D
F u F u F u F u F u F u F u F u
t
V
u u
WP
J i J i
J I
eff
PE
J i J i
J I
eff j I j I
j i
eff j I j I
j i
eff
J I J I
J i J i w J i J i e J i J i s J i J i n
w J i w J i e J i e J i s J i s J i n J i n J i J i J i J i J i
A
(
(
+
(
(
+ |
.
|
\
|
+
+ =
+ + + +
A
+
+
+
+
+
+ +
+ +
o o
o o
o o
o o
o
o

) ( ) (
) ( ) ( ) ( ) (
0 , 0 , 0 , 0 , 0 , 0 , 0 , 0 , ) (
, 1 ,
,
, , 1
, 1
1 , 1 , 1
1 ,
, , 1
, , , 1
, 1 , , , 1 , 1 , , 1 ,
, , 1 , 1 , , 1 , 1 , ,
0
,
0
, , ,

( ) ( )
V
x x
u u
x x
u u
y x
v v
y x
v v
x
P P
t
V
u F D u F D u F D u F D u
u D u D u D u D F u F u F u F u
t
V
u
WP
J i J i
J I
eff
PE
J i J i
J I
eff j I j I
j i
eff j I j I
j i
eff
J I J I
J i J i w w J i e e J i s s J i n n J i
J i w J i e J i s J i n w J i e J i s J i n J i J i J i
A
(
(
+
(
(
+ |
.
|
\
|
+
A
+ + + + + + + + =
+ + + + + + + +
A
+
+
+
+
+
+ +
o o
o o
o o
o o
o
o
) ( ) (
) 0 , ( ) 0 , ( ) 0 , ( ) 0 , (
0 , 0 , 0 , 0 ,
, 1 ,
,
, , 1
, 1
1 , 1 , 1
1 ,
, , 1
, , , 1
0
,
0
, , 1 , 1 1 , 1 ,
, , , , , , , , , ,

E
K
-
1
.

(
D
e
v
a
m
)

x
-
y

m
o
m
e
n
t
u
m
(
u
)
d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
1
0

Temel cebirsel denklemi olarak yazlrsa

( ) ( )
V
x x
u u
x x
u u
y x
v v
y x
v v
x
P P
b
t
V
a
F D a
F D a
F D a
F D a
F F F F D D D D
t
V
a
b u a u a u a u a u a u a
WP
J i J i
J I
eff
PE
J i J i
J I
eff
j I j I
j i
eff j I j I
j i
eff
J I J I
J i J i
w w J i
e e J i
s s J i
n n J i
w e s n w e s n J i J i
J i J i J i J i J i J i J i J i J i J i J i J i
A
(
(
+
(
(
+
|
|
.
|
\
|

=
A
=
+ =
+ =
+ =
+ =
+ + + + + + + +
A
=
+ + + + + =
+
+
+
+
+
+
+ + + +
o o
o o
o o
o o
o
o
) ( ) (
0 ,
0 ,
0 ,
0 ,
0 , 0 , 0 , 0 ,
, 1 ,
,
, , 1
, 1
1 , 1 , 1
1 ,
, , 1
, , , 1
0
,
0
,
, 1
, 1
1 ,
1 ,
, ,
0
,
0
, , 1 , 1 , 1 , 1 1 , 1 , 1 , 1 , , ,

E
K
-
1
.

(
D
e
v
a
m
)

x
-
y

m
o
m
e
n
t
u
m
(
u
)
d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
1
1

y-YN MOMENTUM (v) DENKLEMNN AYRIKLATIRILMASI

y-yn Momentum denklemi:

S
x
v
x y
v
y x
uv
y
vv
t
v
eff eff
+
c
c
c
c
+
c
c
c
c
=
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (

) ( ) (
y
u
x y
v
y y
P
S
eff eff
c
c
c
c
+
c
c
c
c
+
c
c
=

Ana kontrol hcresi
x
y
y
x
s
n
w e
N
S
E
P
W P
Ana dm noktas
iin kontrol hcresi
Ana dm noktas
iin kontrol hcresi
E
K
-
2
.

y
-
y

m
o
m
e
n
t
u
m

(
v
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
1
2

dtdV S
x
v
x y
v
y
dtdV
x
uv
y
vv
t
v
CV
t t
t
eff eff
CV
t t
t
} } } }
A + A +
(
+
c
c
c
c
+
c
c
c
c
=
(
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (


1. terim
V v v t y x
t
v v
dtdV
t
v
j I j I j I j I
CV
t t
t
A =
c
=
(
c
c
} }
A +
) (
) ( ) (
0
,
0
, , ,
0 0
o o o

2. terim
t V
y
v v v v
t V
y
vv vv
dtdV
y
vv
J I J I J I J I J I J I
s n
CV
t t
t
o
o

o
o

A
= A
=
(
c
c
+ + +
A +
} }
, , , 1 , 1 , 1 ,
) ( ) ( ) (

3 . terim
t V
x
v u v u
t V
x
uv uv
dtdV
x
uv
j i j i j i j i j i j i
w e
CV
t t
t
o
o

o
o

A
= A
=
(
c
c

A +
} }
, 1 , 1 , 1 , , ,
) ( ) ( ) (

4 . terim
( ) ( )
t V
y
y
v v
y
v v
t V
y
y
v
y
v
dtdV
y
v
y
SP
j I j I
J I
eff
PN
J I j I
J I
eff
s eff n eff
CV
t t
t
eff
o
o
o
o
o

A
(
(
(
(
(
= A
(
(
(
(
c
c
c
c
=
(
c
c
c
c
+
+
A +
} }
1 , ,
,
, 1 ,
1 ,
) ( ) (
) (

E
K
-
2
.

(
D
e
v
a
m
)

y
-
y

m
o
m
e
n
t
u
m
(
v
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
1
3

5. terim
t V
x
x
v v
x
v v
t V
x
x
v
x
v
dtdV
x
v
x
WP
j I j I
j i
eff
PE
j I j I
j i
eff
w eff e eff
CV
t t
t
eff
o
o
o
o
o

A
(
(
(
(
(
= A
(
(
(
c
c
c
c
=
(
c
c
c
c

+
A +
} }
) ( ) (
) ( ) (
) (
, 1 ,
, 1
, , 1
,

6. terim
| | dtdV
y
u
x y
v
y y
P
dtdV S
CV
t t
t
eff eff
CV
t t
t
} } } }
A + A +
(
c
c
c
c
+
c
c
c
c
+
c
c
= ) ( ) (

6.1. terim
t V
y
P P
dtdV
y
P
J I J I
CV
t t
t
o
o
A
|
|
.
|
\
|
=
(
c
c
+
A +
} }
, 1 ,

6.2. terim
( ) ( )
t V
y
y
v v
y
v v
t V
y
y
v
y
v
dtdV
y
v
y
SP
j I j I
J I
eff
PN
J I j I
J I
eff
s eff n eff
CV
t t
t
eff
o
o
o
o
o

A
(
(
(
(
= A
(
(
(
(
c
c
c
c
=
(
c
c
c
c
+
+
A +
} }
1 , ,
,
, 1 ,
1 ,
) ( ) (
) (

6.3. terim
t V
x
y
u u
y
u u
t V
x
y
u
y
u
dtdV
y
u
x
J i J i
j i
eff J i J i
j i
eff
w eff e eff
CV
t t
t
eff
o
o
o
o
o

A
(
(
(
(
(
= A
(
(
(
(
c
c
c
c
=
(
c
c
c
c
+
+
A +
} }
) ( ) (
) ( ) (
) (
, 1 1 , 1
, 1
, 1 ,
,

E
K
-
2
.

(
D
e
v
a
m
)

y
-
y

m
o
m
e
n
t
u
m
(
v
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
1
4

6. terim

| | dtdV
y
u
x y
v
y y
P
dtdV S
CV
t t
t
eff eff
CV
t t
t
} } } }
A + A +
(
c
c
c
c
+
c
c
c
c
+
c
c
= ) ( ) (

| |
( ) ( )
t V
x
y
u u
y
u u
y
y
v v
y
v v
y
P P
dtdV S
J i J i
j i
eff J i J i
j i
eff
SP
j I j I
J I
eff
PN
J I j I
J I
eff
J I J I
CV
t t
t
o
o
o
o
o
o
A
(
(
(
(
(
+
(
(
(
(
(
+
|
|
.
|
\
|
=
+
+ +
+
+
A +
} }
) ( ) (
, 1 1 , 1
, 1
, 1 ,
,
1 , ,
,
, 1 ,
1 ,
, 1 ,


S
x
v
x y
v
y x
uv
y
vv
t
v
eff eff
+
c
c
c
c
+
c
c
c
c
=
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (

) ( ) (
y
u
x y
v
y y
P
S
eff eff
c
c
c
c
+
c
c
c
c
+
c
c
=

E
K
-
2
.

(
D
e
v
a
m
)

y
-
y

m
o
m
e
n
t
u
m
(
v
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
1
5

( ) ( )
( ) ( )
t V
x
y
u u
y
u u
y
y
v v
y
v v
y
P P
t V
x
x
v v
x
v v
t V
y
y
v v
y
v v
t V
x
v u v u
t V
y
v v v v
V v v
J i J i
j i
eff J i J i
j i
eff
SP
j I j I
J I
eff
PN
J I j I
J I
eff
J I J I
WP
j I j I
j i
eff
PE
j I j I
j i
eff
SP
j I j I
J I
eff
PN
J I j I
J I
eff
j i j i j i j i j i j i J I J I J I J I J I J I
j I j I j I j I
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o

o
o

A
(
(
(
(
+
(
(
(
(
+
|
|
.
|
\
|
+
A
(
(
(
(
(
+ A
(
(
(
(
=
A
+ A
+ A
+
+ +
+
+
+ +
+
+ + +
) ( ) (
) ( ) (
) (
, 1 1 , 1
, 1
, 1 ,
,
1 , ,
,
, 1 ,
1 ,
, 1 ,
, 1 ,
, 1
, , 1
,
1 , ,
,
, 1 ,
1 ,
, 1 , 1 , 1 , , , , , , 1 , 1 , 1 , 0
,
0
, , ,


( ) ( )
( ) ( )
V
x y
u u
x y
u u
y y
v v
y y
v v
y
P P
V
x x
v v
V
x x
v v
V
y y
v v
V
y y
v v
V
x
v u v u
V
y
v v v v
t
V
v v
J i J i
j i
eff J i J i
j i
eff
SP
j I j I
J I
eff
PN
J I j I
J I
eff
J I J I
WP
j I j I
j i
eff
PE
j I j I
j i
eff
SP
j I j I
J I
eff
PN
J I j I
J I
eff
j i j i j i j i j i j i J I J I J I J I J I J I
j I j I j I j I
A
(
(
+
(
(
+
|
|
.
|
\
|
+
A
+ A
=
A
+ A
+
A
+ +
+ +
+ +
+
+ + +
o o
o o
o o
o o
o
o o
o o
o o
o o
o

o

o

) ( ) (
) ( ) (
) (
, 1 1 , 1
, 1
, 1 ,
,
1 , ,
,
, 1 ,
1 , , 1 ,
, 1 ,
, 1
, , 1
,
1 , ,
,
, 1 ,
1 ,
, 1 , 1 , 1 , , , , , , 1 , 1 , 1 , 0
,
0
, , ,

E
K
-
2
.

(
D
e
v
a
m
)

y
-
y

m
o
m
e
n
t
u
m
(
v
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
1
6


x v y x
y
v
F F
J I J I
J I J I
J I n
o o o
o
1 , 1 ,
1 , 1 ,
1 , + +
+ +
+
= = =

x v y x
y
v
F F
J I J I
J I J I
J I s
o o o
o
, ,
, ,
,
= = =

z u y x
x
u
F F
j i j i
j i j i
j i e
o o o
o
, ,
, ,
,
= = =

z u y x
x
u
F F
j i j i
j i j i
j i w
o o o
o
, 1 , 1
, 1 , 1
, 1

= = =

x
y
y x
y y
D D
PN
eff
PN
eff
j I n
J I J I
o
o
o o
o o
1 , 1 ,
,
+ +
= = =

x
y
y x
y y
D D
SP
eff
SP
eff
J I s
J I J I
o
o
o o
o o
, ,
,
= = =

y
x
y x
x x
D D
PE
eff
PE
eff
j i e
j i j i
o
o
o o
o o
, ,
,
= = =

y
x
y x
x x
D D
WP
eff
WP
eff
j i w
j i j i
o
o
o o
o o
, 1 , 1
, 1

= = =

( ) ( )
V
x y
u u
x y
u u
y y
v v
y y
v v
y
P P
b
J i J i
j i
eff J i J i
j i
eff
SP
j I j I
J I
eff
PN
J I j I
J I
eff
J I J I
A
(
(
+
(
(
+
|
|
.
|
\
|
=
+
+ +
+ +
o o
o o
o o
o o
o
) ( ) (
, 1 1 , 1
, 1
, 1 ,
,
1 , ,
,
, 1 ,
1 , , 1 ,

y x V o o = A


0 , 0 , 0 , 0 ,
0 , 0 , 0 , 0 ,
, , 1 , 1 , 1 , ,
, 1 , , 1 , , 1 ,
w j I w j I j i w e j I e j I j i e
s j I s j I J I s n j I n j I J I n
F v F v v F F v F v v F
F v F v v F F v F v v F
= =
= =
+
+ +

E
K
-
2
.

(
D
e
v
a
m
)

y
-
y

m
o
m
e
n
t
u
m
(
v
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
1
7

( ) ( )
V
x y
u u
x y
u u
y y
v v
y y
v v
y
P P
v v D v v D v v D v v D
F v F v F v F v F v F v F v F v
t
V
v v
J i J i
j i
eff J i J i
j i
eff
SP
j I j I
J I
eff
PN
J I j I
J I
eff
J I J I
j I j I w j I j I e j I j I s j I j I n
w j I w j I e j I e j I s j I s j I n j I n j I j I j I j I j I
A
(
(
+
(
(
+
|
|
.
|
\
|
+
+ =
+ + + +
A
+ +
+ +
+ +
+ +
o o
o o
o o
o o
o
o

) ( ) (
) ( ) ( ) ( ) (
0 , 0 , 0 , 0 , 0 , 0 , 0 , 0 , ) (
, 1 1 , 1
, 1
, 1 ,
,
1 , ,
,
, 1 ,
1 , , 1 ,
, 1 , , , 1 1 , , , 1 ,
, , 1 , 1 , , 1 , 1 , ,
0
,
0
, , ,

( ) ( )
V
x y
u u
x y
u u
y y
v v
y y
v v
y
P P
t
V
v F D v F D v F D v F D v
v D v D v D v D F v F v F v F v
t
V
v
J i J i
j i
eff J i J i
j i
eff
SP
j I j I
J I
eff
PN
J I j I
J I
eff
J I J I
j I j I w w j I e e j I s s j I n n j I
j I w j I e j I s j I n w j I e j I s j I n j I j I j I
A
(
(
+
(
(
+
|
|
.
|
\
|
+
A
+ + + + + + + + =
+ + + + + + + +
A
+
+ +
+ +
+ +
o o
o o
o o
o o
o
o
) ( ) (
) 0 , ( ) 0 , ( ) 0 , ( ) 0 , (
0 , 0 , 0 , 0 ,
, 1 1 , 1
, 1
, 1 ,
,
1 , ,
,
, 1 ,
1 , , 1 ,
0
,
0
, , 1 , 1 1 , 1 ,
, , , , , , , , , ,

E
K
-
2
.

(
D
e
v
a
m
)

y
-
y

m
o
m
e
n
t
u
m
(
v
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
1
8


( ) ( )
V
x y
u u
x y
u u
y y
v v
y y
v v
y
P P
b
t
V
a
F D a
F D a
F D a
F D a
F F F F D D D D
t
V
a
b v a v a v a v a v a v a
J i J i
j i
eff J i J i
j i
eff
SP
j I j I
J I
eff
PN
J I j I
J I
eff
J I J I
w w j I
e e j I
s s j I
n n j I
w e s n w e s n j I j I
j I j I j I j I j I j I j I j I j I j I
j I j I
j I j I
A
(
(
+
(
(
+
|
|
.
|
\
|
=
A
=
+ =
+ =
+ =
+ =
+ + + + + + + +
A
=
+ + + + + =
+
+ +
+ +
+
+ + + +
o o
o o
o o
o o
o
o
) ( ) (
0 ,
0 ,
0 ,
0 ,
0 , 0 , 0 , 0 ,
, 1 1 , 1
, 1
, 1 ,
,
1 , ,
,
, 1 ,
1 , , 1 ,
0 0
, 1
, 1
1 ,
1 ,
, ,
0 0
, 1 , 1 , 1 , 1 1 , 1 , 1 , 1 , , ,
, ,
, ,

E
K
-
2
.

(
D
e
v
a
m
)

y
-
y

m
o
m
e
n
t
u
m
(
v
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
1
9

ENERJ (T) DENKLEMNN AYRIKLATIRILMASI

Enerji denklemi:

S
x
T
x y
T
y x
uT
y
vT
t
T
t t
+
c
c
I
c
c
+
c
c
I
c
c
=
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (

ij
p
C
q
S o
...
=

t
t
p
t
C
k
Pr
+ = I

x
y
x
y
s
n
w e
N
S
E W P
Ana kontrol hcresi
Ana dm noktas
E
K
-
3
.

E
n
e
r
j
i

(
T
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
2
0

dtdV S
x
T
x y
T
y
dtdV
x
uT
y
vT
t
T
CV
t t
t
t t
CV
t t
t
} } } }
A + A +
(
+
c
c
I
c
c
+
c
c
I
c
c
=
(
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (


1. terim
V T T t y x
t
T T
dtdV
t
T
J I J I J I J I
CV
t t
t
A =
c
=
(
c
c
} }
A +
) (
) ( ) (
0
,
0
, , ,
0 0
o o o

2. terim
t V
y
T v T v
t V
y
vT vT
dtdV
y
vT
j I j I j I j I j I j I
s n
CV
t t
t
o
o

o
o

A
= A
=
(
c
c

A +
} }
1 , 1 , 1 , , , ,
) ( ) ( ) (

3 . terim
t V
x
T u T u
t V
x
uT uT
dtdV
x
uT
J i J i J i J i J i J i
w e
CV
t t
t
o
o

o
o

A
= A
=
(
c
c

A +
} }
, 1 , 1 , 1 , , ,
) ( ) ( ) (

4 . terim
( ) ( )
t V
y
y
T T
y
T T
t V
y
y
T
y
T
dtdV
y
T
y
SP
J I J I j I t
PN
J I J I j I t
s t n t
CV
t t
t
t
o
o
o o
o
o
A
(
(
(
(
I
= A
(
(
(
(
c
c
I
c
c
I
=
(
c
c
I
c
c
+
A +
} }
1 , , 1 , , 1 , ,
) ( ) (
) (

E
K
-
3
.

(
D
e
v
a
m
)

E
n
e
r
j
i

(
T
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
2
1

5. terim
t V
x
x
T T
x
T T
t V
x
x
T
x
T
dtdV
x
T
x
WP
J I J I J i t
PE
J I J I J i t
w t e t
CV
t t
t
t
o
o
o o
o
o
A
(
(
(
(
I
= A
(
(
(
(
c
c
I
c
c
I
=
(
c
c
I
c
c
+
A +
} }
) ( ) (
) ( ) (
) (
, 1 , , 1 , , 1 ,

6. terim
| | t V
C
q
C
q
t y x
t
C
q
C
q
dtdV
C
q
dtdV S
J I ij
p
J I ij
p
ij
p
ij
p
CV
t t
t
ij
p CV
t t
t
o o o o o o
o o
o A =
c
=
(
(
=
} } } }
A + A +
) ) ( ) ( (
) ) ( ) ( (
) (
0
,
...
,
...
0
... ...
...


S
x
T
x y
T
y x
uT
y
vT
t
T
t t
+
c
c
I
c
c
+
c
c
I
c
c
=
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (

ij
p
C
q
S o
...
=

t
t
p
t
C
k
Pr
+ = I

E
K
-
3
.

(
D
e
v
a
m
)

E
n
e
r
j
i

(
T
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
2
2

( ) ( )
t V
C
q
C
q
t V
x
x
T T
x
T T
t V
y
y
T T
y
T T
t V
x
T u T u
t V
y
T v T v
V T T
J I ij
p
J I ij
p
WP
J I J I J i t
PE
J I J I J i t
SP
J I J I j I t
PN
J I J I j I t
J i J i J i J i J i J i j I j I j I j I j I j I
J I J I J I J I
o o o o
o
o o
o
o
o o
o
o

o
o

A + A
(
(
(
(
I
+ A
(
(
(
(
I
=
A
+ A
+ A
+ +

) ) ( ) ( (
) ( ) (
) (
0
,
...
,
...
, 1 , , 1 , , 1 ,
1 , , 1 , , 1 , ,
, 1 , 1 , 1 , , , 1 , 1 , 1 , , , ,
0
,
0
, , ,


( ) ( )
V
C
q
C
q
V
x x
T T
V
x x
T T
V
y y
T T
V
y y
T T
V
x
T u T u
V
y
T v T v
t
V
T T
J I ij
p
J I ij
p WP
J I J I J i t
PE
J I J I J i t
SP
J I J I j I t
PN
J I J I j I t
J I J I J I J I
A + A
I
A
I
+ A
I
A
I
=
A
+ A
+
A
+ +

) ) ( ) ( (
) ( ) (
) (
0
,
...
,
...
, 1 , , 1 , , 1 ,
1 , , 1 , , 1 , ,
, 1 , 1 , 1 , , , 1 , 1 , 1 , , , ,
0
,
0
, , ,
o o
o o o o o o o o
o

o

o

(
(
(
A +
+
=
+ +
A
+ +

V
C
q
C
q
T D T D T D T D T D T D T D T D
T F T F T F T F
t
V
T T
J I ij
p
J I ij
p
J I J i J I J i J I J i J I J i J I j I J I j I J I j I J I j I
J i J i J i J i j I j I j I j I J I J I J I J I
) ) ( ) ( (
) (
0
,
...
,
...
, 1 , 1 , , 1 , , , 1 , 1 , 1 , , 1 , , , 1 , ,
, 1 , 1 , , 1 , 1 , , ,
0
,
0
, , ,
o o
o

E
K
-
3
.

(
D
e
v
a
m
)

E
n
e
r
j
i

(
T
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
2
3

V
C
q
C
q
T T D T T D T T D T T D
T F T F T F T F
t
V
T T
J I ij
p
J I ij
p
J I J I J i J I J I J i J I J I j I J I J I j I
A + + =
+ +
A
+ +

) ) ( ) ( ( ) ( ) ( ) ( ) (
) (
0
,
...
,
...
, 1 , , 1 , , 1 , 1 , , 1 , , 1 , ,
, 1 , 1 , , 1 , 1 , , ,
0
,
0
, , ,
o o
o


x v y x
y
v
F F
j I j I
j I j I
j I n
o o o
o
, ,
, ,
,
= = =

x v y x
y
v
F F
j I j I
j I j I
j I s
o o o
o
1 , 1 ,
1 , 1 ,
1 ,

= = =

z u y x
x
u
F F
J i J i
J i J i
J i e
o o o
o
, ,
, ,
,
= = =

z u y x
x
u
F F
J i J i
J i J i
J i w
o o o
o
, 1 , 1
, 1 , 1
, 1

= = =

x
y
y x
y y
D D
PN
t
PN
t
j I n
j I j I
o
o
o o
o o
, ,
,
I
=
I
= =

x
y
y x
y y
D D
SP
t
SP
t
j I s
j I j I
o
o
o o
o o
1 , 1 ,
1 ,

I
=
I
= =

y
x
y x
x x
D D
PE
t
PE
t
J i e
J i J i
o
o
o o
o o
, ,
,
I
=
I
= =

y
x
y x
x x
D D
WP
t
WP
t
J i w
J i J i
o
o
o o
o o
, 1 , 1
, 1

I
=
I
= =

V
C
q
C
q
b
J I ij
p
J I ij
p
A = ) ) ( ) ( (
0
,
...
,
...
o o

y x V o o = A

E
K
-
3
.

(
D
e
v
a
m
)

E
n
e
r
j
i

(
T
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
2
4


0 , 0 , 0 , 0 ,
0 , 0 , 0 , 0 ,
, , 1 , 1 , 1 , ,
, 1 , 1 , 1 , , ,
w J I w J I J i w e J I e J I J i e
s J I s J I j I s n J I n J I j I n
F T F T h F F T F T h F
F T F T h F F T F T h F
= =
= =
+
+

V
C
q
C
q
T T D T T D T T D T T D
F T F T F T F T F T F T F T F T
t
V
T T
J I ij
p
J I ij
p
w J I w J I e J I e J I s J I s J I n J I n J I J I J I J I J I
A + + =
+ + + +
A
+ +
+ +
) ) ( ) ( ( ) ( ) ( ) ( ) (
0 , 0 , 0 , 0 , 0 , 0 , 0 , 0 , ) (
0
,
...
,
...
, 1 , , 1 , , 1 , 1 , , 1 , , 1 , ,
, , 1 , 1 , , 1 , 1 , ,
0
,
0
, , ,
o o
o

V
C
q
C
q
t
V
T F D T F D T F D T F D T
T D T D T D T D F T F T F T F T
t
V
T
J I ij
p
J I ij
p
J I J I w w J I e e J I s s J I n n J I
J I w J I e J I s J I n w J I e J I s J I n J I J I J I
A +
A
+ + + + + + + + =
+ + + + + + + +
A
+ +
) ) ( ) ( ( ) 0 , ( ) 0 , ( ) 0 , ( ) 0 , (
0 , 0 , 0 , 0 ,
0
,
...
,
...
0
,
0
, , 1 , 1 1 , 1 ,
, , , , , , , , , ,
o o
o

E
K
-
3
.

(
D
e
v
a
m
)

E
n
e
r
j
i

(
T
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
2
5


V
C
q
C
q
b
t
V
a
F D a
F D a
F D a
F D a
F F F F D D D D
t
V
a
b T a T a T a T a T a T a
J I ij
p
J I ij
p
J I J I
w w J I
e e J I
s s J I
n n J I
w e s n w e s n J I J I
A =
A
=
+ =
+ =
+ =
+ =
+ + + + + + + +
A
=
+ + + + + =
+
+ + + +
) ) ( ) ( (
0 ,
0 ,
0 ,
0 ,
0 , 0 , 0 , 0 ,
0
,
...
,
...
0
,
0
,
, 1
, 1
1 ,
1 ,
, ,
0
,
0
, , 1 , 1 , 1 , 1 1 , 1 , 1 , 1 , , ,
o o
o

E
K
-
3
.

(
D
e
v
a
m
)

E
n
e
r
j
i

(
T
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
2
6

TRBLANS KNETK ENERJ (k) DENKLEMNN AYRIKLATIRILMASI

Trblans Kinetik Enerji denklemi:

S
x
k
x y
k
y x
uk
y
vk
t
k
k
eff
k
eff
+
c
c
c
c
+
c
c
c
c
=
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (
o

c
(
(
|
.
|
\
|
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c
+
(
c
c
+
c
c
=
2
2 2
2
x
u
y
v
y
u
x
v
S
t t

x
y
x
y
s
n
w e
N
S
E W P
Ana kontrol hcresi
Ana dm noktas
E
K
-
4
.
T
r
b
l
a
n
s

k
i
n
e
t
i
k

e
n
e
r
j
i

(
k
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
2
7

dtdV S
x
k
x y
k
y
dtdV
x
uk
y
vk
t
k
CV
t t
t
k
eff
k
eff
CV
t t
t
} } } }
A + A +
(
+
c
c
c
c
+
c
c
c
c
=
(
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (
o


1. terim
V k k t y x
t
k k
dtdV
t
k
J I J I J I J I
CV
t t
t
A =
c
=
(
c
c
} }
A +
) (
) ( ) (
0
,
0
, , ,
0 0
o o o

2. terim
t V
y
k v k v
t V
y
vk vk
dtdV
y
vk
s n
CV
t t
t
o
o

o
o

A
= A
=
(
c
c

A +
} }
1 , 1 , 1 , , , ,
) ( ) ( ) (

3 . terim
t V
x
k u k u
t V
x
uk uk
dtdV
x
uk
w e
CV
t t
t
o
o

o
o

A
= A
=
(
c
c

A +
} }
, 1 , 1 , 1 , , ,
) ( ) ( ) (

4 . terim
( ) ( )
t V
y
y
k k
y
k k
t V
y
y
k
y
k
dtdV
y
k
y
SP
J I J I
k
j I
eff
PN
J I J I
k
j I
eff
s
k
eff
n
k
eff
CV
t t
t k
eff
o
o
o
o
o
o
o
o
o
A
(
(
(
(
(
(
(
(
= A
(
(
(
(
c
c
c
c
=
(
c
c
c
c

+
A +
} }
1 , ,
1 ,
, 1 ,
,
) ( ) (
) (

E
K
-
4
.

(
D
e
v
a
m
)

T
r
b
l
a
n
s

k
i
n
e
t
i
k

e
n
e
r
j
i

(
k
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
2
8

5. terim
t V
x
x
k k
x
k k
t V
x
x
k
x
k
dtdV
x
k
x
WP
J I J I
k
J i
eff
PE
J I J I
k
J i
eff
w
k
eff
e
k
eff
CV
t t
t k
eff
o
o
o
o
o
o
o
o
o
A
(
(
(
(
(
(
(
(
= A
(
(
(
(
c
c
c
c
=
(
c
c
c
c

+
A +
} }
) ( ) (
) ( ) (
) (
, 1 ,
, 1
, , 1
,

6. terim
| | dtdV
x
u
y
v
y
u
x
v
dtdV S
CV
t t
t
t t
CV
t t
t
} } } }
A + A +
(
(
(
(
|
.
|
\
|
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c
+
(
c
c
+
c
c
= c
2
2 2
2

6.1. terim
t V
y
u u
x
v v
dtdV
y
u
x
v
j I j I J i J i
t
CV
t t
t
t
o
o o
A
(
=
(
(
c
c
+
c
c

A +
} }
2
1 , , , 1 ,
2

6.2. terim
t V
x
u u
y
v v
dtdV
x
u
y
v
J i J i j I j I
t
CV
t t
t
t
o
o o
A
(
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
=
(
(
(
(
|
.
|
\
|
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c

A +
} }
2
, 1 ,
2
1 , ,
2
2
2 2

6.3. terim
| | t V dtdV
J I J I
CV
t t
t
o c c A =
} }
A +
, ,

E
K
-
4
.

(
D
e
v
a
m
)

T
r
b
l
a
n
s

k
i
n
e
t
i
k

e
n
e
r
j
i

(
k
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
2
9

6. terim

| | dtdV
x
u
y
v
y
u
x
v
dtdV S
CV
t t
t
t t
CV
t t
t
} } } }
A + A +
(
(
(
(
|
.
|
\
|
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c
+
(
c
c
+
c
c
= c
2
2 2
2

| | t V x
u u
y
v v
y
u u
x
v v
dtdV S
J I J I
J i J i
t
j I j I
t
j I j I J i J i
t
CV
t t
t
o
c
o
o o
(
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
+
(
=

A +
} }
, ,
2
, 1 ,
2
1 , ,
2
1 , , , 1 ,
2 2


S
x
k
x y
k
y x
uk
y
vk
t
k
k
eff
k
eff
+
c
c
c
c
+
c
c
c
c
=
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) (
o

c
(
(
|
.
|
\
|
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c
+
(
c
c
+
c
c
=
2
2 2
2
x
u
y
v
y
u
x
v
S
t t

E
K
-
4
.

(
D
e
v
a
m
)

T
r
b
l
a
n
s

k
i
n
e
t
i
k

e
n
e
r
j
i

(
k
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
3
0

( ) ( )
t V
x
u u
y
v v
y
u u
x
v v
t V
x
x
k k
x
k k
t V
y
y
k k
y
k k
t V
x
k u k u
t V
y
k v k v
V k k
J I J I
J i J i
t
j I j I
t
j I j I J i J i
t
WP
J I J I
k
J i
eff
PE
J I J I
k
J i
eff
SP
J I J I
k
j I
eff
PN
J I J I
k
j I
eff
J I J I J I J I
o c
o
o o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o

o
o

A
(
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
+
(
+
A
(
(
(
(
(
(
(
(
+ A
(
(
(
(
(
(
(
(
=
A
+ A
+ A

+

, ,
2
, 1 ,
2
1 , ,
2
1 , , , 1 ,
, 1 ,
, 1
, , 1
,
1 , ,
1 ,
, 1 ,
,
, 1 , 1 , 1 , , , 1 , 1 , 1 , , , ,
0
,
0
, , ,
2 2
) ( ) (
) (


( ) ( )
V
x
u u
y
v v
y
u u
x
v v
V
x x
k k
V
x x
k k
V
y y
k k
V
y y
k k
V
x
k u k u
V
y
k v k v
t
V
k k
J I J I
J i J i
t
j I j I
t
j I j I J i J i
t
WP
J I J I
k
J i
eff
PE
J I J I
k
J i
eff
SP
J I J I
k
j I
eff
PN
J I J I
k
j I
eff
J I J I J I J I
A
(
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
+
(
+
A
+ A
=
A
+ A
+
A
+

, ,
2
, 1 ,
2
1 , ,
2
1 , , , 1 ,
, 1 ,
, 1
, , 1
,
1 , ,
1 ,
, 1 ,
,
, 1 , 1 , 1 , , , 1 , 1 , 1 , , , , 0
,
0
, , ,
2 2
) ( ) (
) (
c
o
o o
o o
o
o o
o
o o
o
o o
o
o

o

o

E
K
-
4
.

(
D
e
v
a
m
)

T
r
b
l
a
n
s

k
i
n
e
t
i
k

e
n
e
r
j
i

(
k
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
3
1

V
x
u u
y
v v
y
u u
x
v v
k D k D k D k D k D k D k D k D
k F k F k F k F
t
V
k k
J I J I
J i J i
t
j I j I
t
j I j I J i J i
t
A
(
(
|
|
.
|
\
|

+
|
|
.
|
\
|

+
(
+
+ =
+ +
A

+ +

, ,
2
, 1 ,
2
1 , ,
2
1 , , , 1 ,
, 1 , 1 , , 1 , , , 1 , 1 , 1 , , 1 , , , 1 , ,
, 1 , 1 , , 1 , 1 , , ,
0
,
0
, , ,
2 2
) (
c
o
o o
o

V
x
u u
y
v v
y
u u
x
v v
k k D k k D k k D k k D
k F k F k F k F
t
V
k k
J I J I
J i J i
t
j I j I
t
j I j I J i J i
t
A
(
(
|
|
.
|
\
|

+
|
|
.
|
\
|

+
(
+
+ =
+ +
A

+ +

, ,
2
, 1 ,
2
1 , ,
2
1 , , , 1 ,
, 1 , , 1 , , 1 , 1 , , 1 , , 1 , ,
, 1 , 1 , , 1 , 1 , , ,
0
,
0
, , ,
2 2
) ( ) ( ) ( ) (
) (
c
o
o o
o


x v y x
y
v
F F
j I j I
j I j I
j I n
o o o
o
, ,
, ,
,
= = =

x v y x
y
v
F F
j I j I
j I j I
j I s
o o o
o
1 , 1 ,
1 , 1 ,
1 ,

= = =

z u y x
x
u
F F
J i J i
J i J i
J i e
o o o
o
, ,
, ,
,
= = =

z u y x
x
u
F F
J i J i
J i J i
J i w
o o o
o
, 1 , 1
, 1 , 1
, 1

= = =

E
K
-
4
.

(
D
e
v
a
m
)

T
r
b
l
a
n
s

k
i
n
e
t
i
k

e
n
e
r
j
i

(
k
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
3
2

x
y
y x
y y
D D
PN k
eff
PN k
eff
j I n
j I j I
o
o o
o o
o o o

, ,
,
= = =

x
y
y x
y y
D D
SP k
eff
SP k
eff
j I s
j I j I
o
o o
o o
o o o
1 , 1 ,
1 ,

= = =

y
x
y x
x x
D D
PE k
eff
PE k
eff
J i e
J i J i
o
o o
o o
o o o

, ,
,
= = =

y
x
y x
x x
D D
WP k
eff
WP k
eff
J i w
J i J i
o
o o
o o
o o o
, 1 , 1
, 1

= = =

V
x
u u
y
v v
y
u u
x
v v
b
J I J I
J i J i
t
j I j I
t
j I j I J i J i
t
A

(
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
+
(
=

, ,
2
, 1 ,
2
1 , ,
2
1 , , , 1 ,
2 2 c
o
o o

y x V o o = A

Katsaylar:

00 , 1
1
= C

92 , 1
2
= C

00 , 1 =
k
o

30 , 1 =
c
o


0 , 0 , 0 , 0 ,
0 , 0 , 0 , 0 ,
, , 1 , 1 , 1 , ,
, 1 , 1 , 1 , , ,
F k F k k F F k F k k F
F k F k k F F k F k k F
= =
= =
+
+

E
K
-
4
.

(
D
e
v
a
m
)

T
r
b
l
a
n
s

k
i
n
e
t
i
k

e
n
e
r
j
i

(
k
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
3
3

V
x
u u
y
v v
y
u u
x
v v
k k D k k D k k D k k D
F k F k F k F k F k F k F k F k
t
V
k k
J I J I
J i J i
t
j I j I
t
j I j I J i J i
t
A

(
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
+
(
+
+ =
+ + + +
A

+ +
+ +
, ,
2
, 1 ,
2
1 , ,
2
1 , , , 1 ,
, 1 , , 1 , , 1 , 1 , , 1 , , 1 , ,
, , 1 , 1 , , 1 , 1 , ,
0
,
0
, , ,
2 2
) ( ) ( ) ( ) (
0 , 0 , 0 , 0 , 0 , 0 , 0 , 0 , ) (
c
o
o o
o

V
x
u u
y
v v
y
u u
x
v v
t
V
k F D k F D k F D k F D k
k D k D k D k D F k F k F k F k
t
V
k
J I J I
J i J i
t
j I j I
t
j I j I J i J i
t
A

(
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
+
(
+
A
+ + + + + + + + =
+ + + + + + + +
A

+ +
, ,
2
, 1 ,
2
1 , ,
2
1 , , , 1 ,
0
,
0
, , 1 , 1 1 , 1 ,
, , , , , , , , , ,
2 2
) 0 , ( ) 0 , ( ) 0 , ( ) 0 , (
0 , 0 , 0 , 0 ,
c
o
o o

E
K
-
4
.

(
D
e
v
a
m
)

T
r
b
l
a
n
s

k
i
n
e
t
i
k

e
n
e
r
j
i

(
k
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
3
4

V
x
u u
y
v v
y
u u
x
v v
b
t
V
a
F D a
F D a
F D a
F D a
F F F F D D D D
t
V
a
b k a k a k a k a k a k a
J I J I
J i J i
t
j I j I
t
j I j I J i J i
t
J I J I
w w J I
e e J I
s s J I
n n J I
A
(
(
|
|
.
|
\
|

+
|
|
.
|
\
|

+
(
=
A
=
+ =
+ =
+ =
+ =
+ + + + + + + +
A
=
+ + + + + =

+
+ + + +
, ,
2
, 1 ,
2
1 , ,
2
1 , , , 1 ,
0
,
0
,
, 1
, 1
1 ,
1 ,
, ,
0
,
0
, , 1 , 1 , 1 , 1 1 , 1 , 1 , 1 , , ,
2 2
0 ,
0 ,
0 ,
0 ,
0 , 0 , 0 , 0 ,
c
o
o o

E
K
-
4
.

(
D
e
v
a
m
)

T
r
b
l
a
n
s

k
i
n
e
t
i
k

e
n
e
r
j
i

(
k
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
3
5

TRBLANS KNETK ENERJ YUTULMASI () DENKLEMNN AYRIKLATIRILMASI

Trblans Kinetik Enerji Yutulmas Denklemi:

S
x x y y x
u
y
v
t
eff eff
+
c
c
c
c
+
c
c
c
c
=
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) ( c
o
c
o
c c c
c c

) (
2 1
c
c
C G C
k
S =

x
y
x
y
s
n
w e
N
S
E W P
Ana kontrol hcresi
Ana dm noktas
E
K
-
5
.

T
r
b
l
a
n
s

k
i
n
e
t
i
k

e
n
e
r
j
i

y
u
t
u
l
m
a
s
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
3
6

(
(
|
.
|
\
|
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c
+
(
c
c
+
c
c
=
2
2 2
2
x
u
y
v
y
u
x
v
G
t t

(
(
(
(
|
.
|
\
|
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c
+
(
c
c
+
c
c
= c
c
2
2
2 2
1
2 C
x
u
y
v
y
u
x
v
C
k
S
t t

dtdV S
x x y y
dtdV
x
u
y
v
t
CV
t t
t
eff eff
CV
t t
t
} } } }
A + A +
(
+
c
c
c
c
+
c
c
c
c
=
(
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) ( c
o
c
o
c c c
c c


1. terim
V t y x
t
dtdV
t
J I J I J I J I
CV
t t
t
A =
c
=
(
c
c
} }
A +
) (
) ( ) (
0
,
0
, , ,
0 0
c c o o o
c c c

2. terim
t V
y
v v
t V
y
v v
dtdV
y
v
s n
CV
t t
t
o
o
c c
o
o
c c c
A
= A
=
(
c
c

A +
} }
1 , 1 , 1 , , , ,
) ( ) ( ) (

3 . terim
t V
x
u u
t V
x
u u
dtdV
x
u
w e
CV
t t
t
o
o
c c
o
o
c c c
A
= A
=
(
c
c

A +
} }
, 1 , 1 , 1 , , ,
) ( ) ( ) (

E
K
-
5
.

(
D
e
v
a
m
)

T
r
b
l
a
n
s

k
i
n
e
t
i
k

e
n
e
r
j
i

y
u
t
u
l
m
a
s
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
3
7

4 . terim
( ) ( )
t V
y
y y
t V
y
y y
dtdV
y y
SP
J I J I
j I
eff
PN
J I J I
j I
eff
s
eff
n
eff
CV
t t
t
eff
o
o
o
c c
o
o
c c
o
o
o
c
o
c
o
c
o
c c
c c
c
A
(
(
(
(
(
(
(
(
= A
(
(
(
(
c
c
c
c
=
(
(
c
c
c
c
+
A +
} }
1 , ,
1 ,
, 1 ,
,
) ( ) (
) (

5. terim
t V
x
x x
t V
x
x
v
x
dtdV
x x
WP
J I J I
J i
eff
PE
J I J I
J i
eff
w
eff
e
eff
CV
t t
t
eff
o
o
o
c c
o
o
c c
o
o
o
o
c
o
c
o
c c
c c
c
A
(
(
(
(
(
(
(
(
= A
(
(
(
(
c
c
c
c
=
(
(
c
c
c
c
+
A +
} }
) ( ) (
) ( ) (
) (
, 1 ,
, 1
, , 1
,

6. terim
| | dtdV C
x
u
y
v
y
u
x
v
C
k
dtdV S
CV
t t
t
t t
CV
t t
t
} } } }
A + A +
(
(
(
(
(
(
|
.
|
\
|
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c
+
(
c
c
+
c
c
= c
c
2
2
2 2
1
2

| | dtdV
k
C
x
u
y
v
k
C
y
u
x
v
k
C dtdV S
CV
t t
t
t t
CV
t t
t
} } } }
A + A +
(
(
(
(
|
.
|
\
|
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c
+
(
c
c
+
c
c
= c
c
c
2
2
2
1
2
1
2

E
K
-
5
.

(
D
e
v
a
m
)

T
r
b
l
a
n
s

k
i
n
e
t
i
k

e
n
e
r
j
i

y
u
t
u
l
m
a
s
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
3
8

6.1. terim
t V
y
u u
x
v v
k
C dtdV
y
u
x
v
k
C
j I j I J i J i
t
J I
J I
CV
t t
t
t
o
o o
c
A
(
=
(
(
c
c
+
c
c

A +
} }
2
1 , , , 1 ,
,
,
1
2
1

6.2. terim
t V
x
u u
y
v v
k
C dtdV
x
u
y
v
k
C
J i J i j I j I
t
J I
J I
CV
t t
t
t
o
o o
c
A
(
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
=
(
(
(
(
|
.
|
\
|
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c

A +
} }
2
, 1 ,
2
1 , ,
,
,
1
2
2
1
2 2

6.3. terim
t V
k
C dtdV
k
C
J I J I
J I
J I
CV
t t
t
o c
c
c
c
A =
(
} }
A +
, ,
,
,
2 2

6. terim
| | dtdV
k
C
x
u
y
v
k
C
y
u
x
v
k
C dtdV S
CV
t t
t
t t
CV
t t
t
} } } }
A + A +
(
(
(
(
|
.
|
\
|
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c
+
(
c
c
+
c
c
= c
c
c
2
2
2
1
2
1
2

| | t V
k
C
x
u u
k
C
y
v v
k
C
y
u u
x
v v
k
C dtdV S
J I J I
J I
J I J i J i
t
J I
J I j I j I
t
J I
J I j I j I J i J i
t
J I
J I
CV
t t
t
o c
c
o
c
o
c
o o
c
A
(
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
+
(
=

A +
} }
, ,
,
,
2
2
, 1 ,
,
,
1
2
1 , ,
,
,
1
2
1 , , , 1 ,
,
,
1
2 2

E
K
-
5
.

(
D
e
v
a
m
)

T
r
b
l
a
n
s

k
i
n
e
t
i
k

e
n
e
r
j
i

y
u
t
u
l
m
a
s
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
3
9


S
x x y y x
u
y
v
t
eff eff
+
c
c
c
c
+
c
c
c
c
=
c
c
+
c
c
+
c
c
) ( ) (
) ( ) ( ) ( c
o
c
o
c c c
c c

(
(
(
(
|
.
|
\
|
c
c
+
|
|
.
|
\
|
c
c
+
(
c
c
+
c
c
= c
c
2
2
2 2
1
2 C
x
u
y
v
y
u
x
v
C
k
S
t t

( ) ( )
t V
k
C
x
u u
k
C
y
v v
k
C
y
u u
x
v v
k
C
t V
x
x x
t V
y
y y
t V
x
u u
t V
y
v v
V
J I J I
J I
J I J i J i
t
J I
J I j I j I
t
J I
J I j I j I J i J i
t
J I
J I
WP
J I J I
J i
eff
PE
J I J I
J i
eff
SP
J I J I
j I
eff
PN
J I J I
j I
eff
J I J I J I J I
o c
c
o
c
o
c
o o
c
o
o
o
c c
o
o
c c
o
o
o
o
c c
o
o
c c
o
o
o
c c
o
o
c c
c c
c c c c
A
(
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
+
(
+
A
(
(
(
(
(
(
(
(
+ A
(
(
(
(
(
(
(
(
=
A
+ A
+ A

+

, ,
,
,
2
2
, 1 ,
,
,
1
2
1 , ,
,
,
1
2
1 , , , 1 ,
,
,
1
, 1 ,
, 1
, , 1
,
1 , ,
1 ,
, 1 ,
,
, 1 , 1 , 1 , , , 1 , 1 , 1 , , , , 0
,
0
, , ,
2 2
) ( ) (
) ((

E
K
-
5
.

(
D
e
v
a
m
)

T
r
b
l
a
n
s

k
i
n
e
t
i
k

e
n
e
r
j
i

y
u
t
u
l
m
a
s
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
4
0


( ) ( )
V
k
C
x
u u
k
C
y
v v
k
C
y
u u
x
v v
k
C
V
x x
V
x x
V
y y
V
y y
V
x
u u
V
y
v v
t
V
J I J I
J I
J I J i J i
t
J I
J I j I j I
t
J I
J I j I j I J i J i
t
J I
J I
WP
J I J I
J i
eff
PE
J I J I
J i
eff
SP
J I J I
j I
eff
PN
J I J I
j I
eff
J I J I J I J I
A
(
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
+
(
+
A
+ A
=
A
+ A
+
A
+

, ,
,
,
2
2
, 1 ,
,
,
1
2
1 , ,
,
,
1
2
1 , , , 1 ,
,
,
1
, 1 ,
, 1
, , 1
,
1 , ,
1 ,
, 1 ,
,
, 1 , 1 , 1 , , , 1 , 1 , 1 , , , , 0
,
0
, , ,
2 2
) ( ) (
) (
c
c
o
c
o
c
o o
c
o o
c c
o
o o
c c
o
o o
c c
o
o o
c c
o
o
c c
o
c c
o
c c
c c c c

V
k
C
x
u u
k
C
y
v v
k
C
y
u u
x
v v
k
C
D D D D D D D D
F F F F
t
V
J I J I
J I
J I
J i J i
t
J I
J I j I j I
t
J I
J I j I j I J i J i
t
J I
J I
A
(
(
|
|
.
|
\
|

+
|
|
.
|
\
|

+
(
+
+ =
+ +
A

+ +

, ,
,
,
2
2
, 1 ,
,
,
1
2
1 , ,
,
,
1
2
1 , , , 1 ,
,
,
1
, 1 , 1 , , 1 , , , 1 , 1 , 1 , , 1 , , , 1 , ,
, 1 , 1 , , 1 , 1 , , ,
0
,
0
, , ,
2 2
) (
c
c
o
c
o
c
o o
c
c c c c c c c c
c c c c
o
c c

E
K
-
5
.

(
D
e
v
a
m
)

T
r
b
l
a
n
s

k
i
n
e
t
i
k

e
n
e
r
j
i

y
u
t
u
l
m
a
s
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
4
1

V
k
C
V
x
u u
y
v v
k
C V
y
u u
x
v v
k
C
D D D D
F F F F
t
V
J I J I
J I
J I
J i J i j I j I
t
J I
J I j I j I J i J i
t
J I
J I
A
A
(
(
|
|
.
|
\
|

+
|
|
.
|
\
|

+ A
(
+
+ =
+ +
A

+ +

, ,
,
,
2
2
, 1 ,
2
1 , ,
,
,
1
2
1 , , , 1 ,
,
,
1
, 1 , , 1 , , 1 , 1 , , 1 , , 1 , ,
, 1 , 1 , , 1 , 1 , , ,
0
,
0
, , ,
2
) ( ) ( ) ( ) (
) (
c
c
o o
c
o o
c
c c c c c c c c
c c c c
o
c c


x v y x
y
v
F F
j I j I
j I j I
j I n
o o o
o
, ,
, ,
,
= = =

x v y x
y
v
F F
j I j I
j I j I
j I s
o o o
o
1 , 1 ,
1 , 1 ,
1 ,

= = =

z u y x
x
u
F F
J i J i
J i J i
J i e
o o o
o
, ,
, ,
,
= = =

z u y x
x
u
F F
J i J i
J i J i
J i w
o o o
o
, 1 , 1
, 1 , 1
, 1

= = =

x
y
y x
y y
D D
PN
eff
PN
eff
j I n
j I j I
o
o o
o o
o o o

c c
, ,
,
= = =

x
y
y x
y y
D D
SP
eff
SP
eff
j I s
j I j I
o
o o
o o
o o o
c c
1 , 1 ,
1 ,

= = =

y
x
y x
x x
D D
PE
eff
PE
eff
J i e
J i J i
o
o o
o o
o o o

c c
, ,
,
= = =

y
x
y x
x x
D D
WP
eff
WP
eff
J i w
J i J i
o
o o
o o
o o o
c c
, 1 , 1
, 1

= = =

E
K
-
5
.

(
D
e
v
a
m
)

T
r
b
l
a
n
s

k
i
n
e
t
i
k

e
n
e
r
j
i

y
u
t
u
l
m
a
s
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
4
2

V
k
C
x
u u
y
v v
k
C
y
u u
x
v v
k
C b
J I J I
J I
J I J i J i j I j I
t
J I
J I j I j I J i J i
t
J I
J I
A
(
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
+
(
=

, ,
,
,
2
2
, 1 ,
2
1 , ,
,
,
1
2
1 , , , 1 ,
,
,
1
2 c
c
o o
c
o o
c

y x V o o = A

Katsaylar:

00 , 1
1
= C

92 , 1
2
= C

00 , 1 =
k
o

30 , 1 =
c
o

V
k
C
V
x
u u
y
v v
k
C V
y
u u
x
v v
k
C
D D D D D D D D
F F F F
t
V
t
V
J I J I
J I
J I
J i J i j I j I
t
J I
J I j I j I J i J i
t
J I
J I
J I w J I w J I e J I e J I s J I s J I n J I n
J i w J i e j I s j I n J I J I J I J I
A
A
(
(
|
|
.
|
\
|

+
|
|
.
|
\
|

+ A
(
+
+ =
+ +
A
A

+ +

, ,
,
,
2
2
, 1 ,
2
1 , ,
,
,
1
2
1 , , , 1 ,
,
,
1
, 1 , , , 1 1 , , , 1 ,
, 1 , 1 , ,
0
,
0
, , ,
2
c
c
o o
c
o o
c
c c c c c c c c
c c c c
o
c
o
c

E
K
-
5
.

(
D
e
v
a
m
)

T
r
b
l
a
n
s

k
i
n
e
t
i
k

e
n
e
r
j
i

y
u
t
u
l
m
a
s
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
4
3


0 , 0 , 0 , 0 ,
0 , 0 , 0 , 0 ,
, , 1 , 1 , 1 , ,
, 1 , 1 , 1 , , ,
F F F F F F
F F F F F F
= =
= =
+
+
c c c c c c
c c c c c c

V
k
C V
x
u u
y
v v
k
C V
y
u u
x
v v
k
C
D D D D
F F F F F F F F
t
V
t
V
J I J I
J I
J I J i J i j I j I
t
J I
J I j I j I J i J i
t
J I
J I
A A
(
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
+ A
(
+
+ =
+ + + +
A
A

+ +
+ +
, ,
,
,
2
2
, 1 ,
2
1 , ,
,
,
1
2
1 , , , 1 ,
,
,
1
, 1 , , 1 , , 1 , 1 , , 1 , , 1 , ,
, , 1 , 1 , , 1 , 1 , ,
0
,
0
, , ,
2
) ( ) ( ) ( ) (
0 , 0 , 0 , 0 , 0 , 0 , 0 , 0 ,
c
c
o o
c
o o
c
c c c c c c c c
c c c c c c c c
o
c
o
c

V
k
C V
x
u u
y
v v
k
C V
y
u u
x
v v
k
C
t
V
F D F D F D F D
D D D D F F F F
t
V
J I J I
J I
J I J i J i j I j I
t
J I
J I j I j I J i J i
t
J I
J I
A A
(
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
+ A
(
+
A
+ + + + + + + + =
+ + + + + + + +
A

+ +
, ,
,
,
2
2
, 1 ,
2
1 , ,
,
,
1
2
1 , , , 1 ,
,
,
1
0
,
0
, , 1 , 1 1 , 1 ,
, , , , , , , , , ,
2
) 0 , ( ) 0 , ( ) 0 , ( ) 0 , (
0 , 0 , 0 , 0 ,
c
c
o o
c
o o
c
o
c c c c c
c c c c c c c c
o
c

E
K
-
5
.

(
D
e
v
a
m
)

T
r
b
l
a
n
s

k
i
n
e
t
i
k

e
n
e
r
j
i

y
u
t
u
l
m
a
s
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

2
4
4

V
k
C
x
u u
y
v v
k
C
y
u u
x
v v
k
C b
t
V
a
F D a
F D a
F D a
F D a
F F F F D D D D
t
V
a
b a a a a a a
J I J I
J I
J I J i J i j I j I
t
J I
J I j I j I J i J i
t
J I
J I
J I J I
w w J I
e e J I
s s J I
n n J I
A
(
(
|
|
.
|
\
|
+
|
|
.
|
\
|
+
(
=
A
=
+ =
+ =
+ =
+ =
+ + + + + + + +
A
=
+ + + + + =

+
+ + + +
, ,
,
,
2
2
, 1 ,
2
1 , ,
,
,
1
2
1 , , , 1 ,
,
,
1
0
,
0
,
, 1
, 1
1 ,
1 ,
, ,
0
,
0
, , 1 , 1 , 1 , 1 1 , 1 , 1 , 1 , , ,
2
0 ,
0 ,
0 ,
0 ,
0 , 0 , 0 , 0 ,
c
c
o o
c
o o
c
o
c c c c c c

2
4
5
E
K
-
5
.

(
D
e
v
a
m
)

T
r
b
l
a
n
s

k
i
n
e
t
i
k

e
n
e
r
j
i

y
u
t
u
l
m
a
s
)

d
e
n
k
l
e
m
i
n
i
n

a
y
r
k
l
a
l
m
a
s

246

ZGEM

Kiisel Bilgiler
Soyad, ad : DEMRCAN, Tolga
Uyruu : T.C.
Doum tarihi ve yeri : 01.04.1980 Ankara
Medeni hali : Evli
Telefon : 0 (312) 582 34 04
e-mail : tolgad@gazi.edu.tr

Eitim
Derece Eitim Birimi Mezuniyet tarihi
Doktora Gazi niversitesi /Makine Mh. Blm 2012
Yksek lisans Gazi niversitesi /Makine Mh. Blm 2005
Lisans Krkkale niversitesi/ Makine Mh. Blm 2002

Deneyimi
Yl Yer Grev
2003- . Gazi niversitesi Aratrma Grevlisi

Yabanc Dil
ngilizce

Yaynlar
1. Tolga DEMRCAN, Hasmet TRKOLU (2010). The Numerical Analysis of
Oscillating Rectangular Impinging Jets. Numerical Heat Transfer, Part A:
Applications, 58 (2) (146-161).

247

2. Tolga DEMRCAN, Hamet TRKOLU (2010). Numerical Analysis of
Effects of the Oscillation Characteristics and the Nozzle to Plate Distance on the
Flow and Heat Transfer in Oscillating Impinging Jets. Journal of the Faculty of
Engineering and Architecture of Gazi University, 25 (4) (895-904).

3. Tolga DEMRCAN, Hamet Trkolu (2007). Numerical investigation of an
oscillating two dimensional rectangular impinging air jet. Is Bilimi ve Teknii
Dergisi / Journal of Thermal ScienceTechnology, 39 (50).

4. Tolga DEMRCAN, Hamet TRKOLU, 2011. Is Yayan Bloklar Bulunan
Bir Kanalda, Ak Osilasyonunun Is Transferine Etkisinin Saysal Olarak
ncelenmesi, ULIBTK11 18. Ulusal Is Bilimi ve Teknii Kongresi, Eyll 2011.
ZONGULDAK.

5. Tolga DEMRCAN, Hamet TRKOLU, 2009. Is Yayan Bir Bloa Sahip
Kanal ersindeki Osilasyonlu Akn ve Is Transferinin Saysal Olarak
ncelenmesi, ULIBTK09 17. Ulusal Is Bilimi ve Teknii Kongresi, Haziran
2009. SVAS.

6. Tolga DEMRCAN, Hamet TRKOLU, 2007. arpan Osilasyonlu Jetlerin
Ak ve Is Transferi Karakteristiklerine arpma Mesafesinin Etkisinin Saysal
Analizi, ULIBTK07 16. Ulusal Is Bilimi ve Teknii Kongresi, Haziran 2007.
KAYSER.

7. Tolga DEMRCAN, Hamet TRKOLU, 2005. arpan Osilasyonlu Laminer
Jetlerin Ak ve Is Transferi Karakteristiklerinin Saysal Analizi., ULIBTK05
15. Ulusal Is Bilimi ve Teknii Kongresi, Eyll 2005. TRABZON.

Atflar
1. (2012). International Communications in Heat and Mass Transfer, "Theoretical
study of oscillatory phenomena in a horizontal closed-loop pulsating heat pipe
with asymmetrical arrayed minichannel".
248

2. (2012). International Communications in Heat and Mass Transfer, "Local heat
transfer characteristics of array impinging jets from elongated orifices".

3. (2012). International Communications in Heat and Mass Transfer, "Heat transfer
enhancement by multiple swirling impinging jets with twisted-tape swirl
generators".

4. (2012). Numerical Heat Transfer; Part A: Applications, "Investigation of a
Confined Laminar Impinging Jet on a Plate with a Porous Layer Using the
Preconditioned Density-Based Algorithm".

5. (2011). International Journal of Heat and Mass Transfer, "Confined, milliscale
unsteady laminar impinging slot jets and surface Nusselt numbers"

6. (2011). Numerical Heat Transfer; Part A: Applications, "Simulation of a
turbulent impinging jet into a layer of porous material using a two-energy
equation model".

7. (2011). ULIBTK11, Yzeylerde film soutmaya sentetik jet etkisinin
incelenmesi.

8. (2010). Journal of the faculty of engineering and architecture of Gazi University,
"Numerical analysis of effects of the oscillation characteristics and the nozzle to
plate distance on the flow and heat transfer in oscillating impinging jets".

9. (2007). Gazi niversitesi, Yksek Lisans tezi, Lle-hedef yzey aras uzakln
arpan jet ak ve s transferi karakteristiklerine etkisinin saysal olarak
incelenmesi.

10. (2007). Gazi niversitesi, Yksek Lisans tezi, Dk lle plaka mesafelerinde
arpan hava jetinin oluturduu s transferinin saysal olarak incelenmesi.
249

Projeler
1. 2009 - 2011 erisinde Istc Bloklar bulunan bir Kanalda Osilasyonlu Akn ve
Is Transferinin Saysal ve Deneysel Olarak ncelenmesi: G. . Bilimsel
Aratrma Projeleri, Projedeki Grevi: Aratrmac.

2. 2003 - 2004 Yzeylere arpan Osilasyonlu Jetlerin Yzey Is Transferine
Etkisinin Saysal Olarak ncelenmesi, Destekleyen Kurulu: G. . Bilimsel
Aratrma Projeleri, Projedeki Grevi: Aratrmac.

Katld Kongreler
1. ULIBTK11 18. Ulusal Is Bilimi ve Teknii Kongresi, Eyll 2011.
ZONGULDAK.

2. ULIBTK09 17. Ulusal Is Bilimi ve Teknii Kongresi, Haziran 2009. SVAS.

3. ULIBTK07 16. Ulusal Is Bilimi ve Teknii Kongresi, Haziran 2007.
KAYSER.

4. ULIBTK05 15. Ulusal Is Bilimi ve Teknii Kongresi, Eyll 2005. TRABZON.

Burslar-dller
1. 2211 Kodlu TBTAK Yurtii Doktora Bursu, (2006 2012)

2. Krkkale niversitesi Mhendislik Fakltesi Makina Mhendislii Blm
kincilii, (2002)

3. TBTAK ULAKBM Uluslararas Bilimsel Yaynlar Tesvik dl, (2010)


5. G. . Uluslararas Bilimsel Yaynlar Tesvik dl, (2010)

250

6. G. . Uluslararas Bilimsel Yaynlar Tesvik dl, (2010)


Yksek Lisans Tezi
DEMRCAN, T., Bir Yzeye arpan Osilasyonlu ki Boyutlu Dikdrtgen Jetin
Saysal Olarak ncelenmesi, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Temmuz
2005, Ankara.

Lisans Tezi
DEMRCAN, T., Kat Yaktl Yar Silindirik Bir Kazann Tasarlanmas ve Portatif
malatnn Yaplmas, Krkkale niversitesi Makina Mhendislii Blm, Temmuz
2002, Krkkale.

yelikler
1. TMMOB Makina Mhendisleri Odas

2. Trk Is Bilimi ve Teknii Dernei (TIBTD)

Tez Goster

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tez Goster

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

ERSNDE ISITICI BLOKLAR BULUNAN BR KANALDA,

ise sabit bir katsaydr ve deeri 0,09dur.

ise bloklarda birim

ise trblans kinetik enerjisi yutulma denklemi iin

You might also like