AU

Alat Pertuturan

Bibir atas 2. 3. 4. 5. 6. ". %. &. 1(.

11. Bibir bawah Gigi atas Gigi bawah Gusi elangit keras elangit le#but Anak tekak $u'ung lidah $adapan lidah

Tengah lidah 12. 13. 14. 15. 16. 1". 1%. 1&. 2(. Belakang lidah Akar lidah Epiglotis Pita suara !ongga tekak !ongga $idung !ongga #ulut !ahang Tenggorok

Sistem Bunyi Bahasa Melayu

Bahasa )ela*u #e#pun*ai siste# bun*i *ang tersendiri dan untuk #enguasai ke#ahiran bertutur dala# bahasa )ela*u dengan baik dan berkesan+ seseorang pengguna bahasa perlulah #e#pun*ai pengetahuan *ang #endala# tentangn*a. ,a'ian bun*i la-i#n*a terbahagi kepada dua bidang+ iaitu .onetik dan .onologi. /onetik #engka'i bun*i bahasa dari segi pen*ebutan dan pendengaran atau si.atn*a. /onologi pula #engka'i bun*i0bun*i *ang ber.ungsi dala# sesuatu bahasa. ALAT PERTUTURAN DAN FUNGSINYA

1. 2. 3. 4. 5. 6. ". %. &. 1(.

Bibir atas Bibir bawah Gigi atas Gigi bawah Gusi elangit keras elangit le#but Anak tekak $u'ung lidah $adapan lidah

11. 12. 13. 14. 15. 16. 1". 1%. 1&. 2(.

Tengah lidah Belakang lidah Akar lidah Epiglotis Pita suara !ongga tekak !ongga $idung !ongga #ulut !ahang Tenggorok

FUNGSI ALAT PERTUTURAN Lidah idah ialah alat artikulasi *ang terpenting dan paling akti. dala# pengeluaran bun*i bahasa. idah terbahagi kepada e#pat bahagian+ iaitu hu'ung lidah+ tengah

lidah+ hadapan lidah+ dan belakang lidah. Pe#bahagian ini #e#bolehkan lidah #e#buat deskripsi pelbagai 'enis penghasilan bun*i. Bahagian hadapan lidah+ tengah lidah dan belakang lidah penting dala# pengeluaran bun*i0bun*i 1okal+ iaitu bun*i 1okal hadapan+ tengah dan belakang. $u'ung lidah #erupakan bahagian paling akti. dan boleh digerakkan ke #ana0#ana bahagian #ulut untuk #e#buat pen*ekatan. Gigi Gigi 'uga berperanan dala# penghasilan bun*i bahasa tetapi peranann*a tidaklah akti.. ,edudukann*a *ang statik dan sentiasa digunakan sebagai pena#pan aliran udara dala# penghasilan bun*i. Pena#pan aliran udara inilah *ang #enghasilkan bun*i. Bibi Bibir adalah alat artikulasi *ang terletak pada bahagian luar rongga #ulut. Bibir terdiri daripada otot0otot ken*al *ang boleh diha#parkan dan dibundarkan dan berperanan #engeluarkan bun*i *ang berbagai0bagai. Bibir 'uga #en'adi se#padan paling luar daripada rongga #ulut. Bibir 'uga ber.ungsi #e#buat sekatan kepada udara *ang keluar daripada rongga #ulut. Gusi Gusi #erupakan bahagian *ang e#bung dan #enurun dari gigi ke bahagian dala# rongga #ulut. 2rgan ini digunakan sebagai daerah sebutan dengan bantuan hu'ung lidah *ang ber.ungsi #e#buat pen*ekatan. Lelangit elangit dapat dibahagikan kepada dua bahagian+ iaitu lelangit keras dan lelangit le#but. elangit le#but #engan'ur dari se#padan lelangit keras hingga ke akhir rongga #ulut. elangit keras ber#ula dari se#padan gusi di bahagian hadapan atas rongga #ulut dapat diturunnaikkan untuk #enutup atau #e#buka saluran rongga tekak terus ke rongga hidung. Apabila dinaikkan+ rongga #ulut akan terbuka dan udara akan keluar #elalui rongga #ulut dan apabila diturunkkan+ rongga #ulut akan tertutup dan udara terpaksa keluar #elalui rongga hidung. R!ngga "idung Terletak di atas rongga #ulut *ang dipisahkan oleh lelangit. !ongga hidung boleh dibuka atau ditutup+ bergantung kepada keadaan sa#a ada anak tekak dan lelangit le#but dinaikkan atau tidak.

Pita Sua a Pita suara terletak dala# ruang tenggorok 3halku#4 dan a#at penting dala# penghasilan bun*i. Proses pengeluaran suara berlaku dengan 5ara #e#perluas dan #e#perse#pit lubang *ang terdapat di antara dua keping selaput nipis berkenaan.

#ENIS$#ENIS BUNYI Bunyi %!&al Bun*i 1okal terhasil apabila udara keluar daripada rongga #ulut tidak #engala#i sekatan atau hi#pitan. Bun*i 1okal 'uga dipengaruhi oleh pengaruh lidah+ keadaan rongga #ulut dan bentuk bibir. ,edudukan 1okal01okal dapat dilihat seperti berikut6

77
PENG"ASILAN BUNYI %'(AL %!&al De)an Sem)it *i+

8ntuk #engeluarkan bun*i 1okal ini+ depan lidah dinaikkan hingga ha#pir #en*entuh lelangit keras+ se#entara hu'ung lidah didekatkan pada gusi. elangit le#but diangkat untuk #enutup rongga hidung. 8dara dari paru0paru #elalui rongga #ulut sa#bil #enggetarkan pita suara tanpa sekatan+ halangan atau hi#pitan *ang boleh #en*ebabkan geseran kedengaran. Bibir berada dala# keadaan terha#pat. 9ontoh6 bilik+ titik+ ipar+ 'ari+ 5ari

%!&al De)an Se)a uh Sem)it *e+ 8ntuk #enghasilkan bun*i ini depan lidah dinaikkan+ tetapi tidaklah setinggi #e#bun*ikan 1okal 3i4. 9ontoh6 kole+ tauge+ bendi+ elok %!&al De)an Se)a uh Luas 8ntuk #engeluarkan 1okal ini depan lidah diturunkan sepertiga dari kedudukan untuk #engeluarkan 1okal 3 e 4. ,edudukan alat pertuturan adalah sa#a seperti se#asa #engeluarkan bun*i 1okal 3i4 dan 3e4. 9ontoh6 tauke+ gelek+ gesek+ gerek %!&al De)an Luas * a+ 8ntuk #engeluarkan bun*i 1okal ini+ depan lidah diturunkan serendah0rendahn*a. elangit le#but berkeadaan terangkat rapat ke belakang tekak dan #enutup rongga hidung. ,edudukan alat pertuturan lain adalah sa#a seperti #enghasilkan 1okal 3i4+ dan 3e4. 9ontoh6 anak+ pandai+ landai+ anting+ siapa+ takat %!&al Bela&ang Sem)it *u+ :ihasilkan dengan #engangkat belakang lidah setinggi #ungkin ke atas+ tetapi tidak #enutup ruang aliran udara. Bentuk bibir dibundarkan. 9ontoh6 ubat+ ulat+ undang+ udang+ ulang %!&al Se)a uh Sem)it * ! + :ihasilkan dengan #enurunkan belakang lidah 1;3 di antara te#pat *ang paling tinggi dan te#pat *ang paling rendah. ,eadaan bibir pula dibundarkan. 9ontoh6 obor+ solo+ polo+ toko+ orang %!&al Bela&ang Se)a uh Luas :ihasilkan apabila belakang lidah diturunkan 1;3 daripada kedudukan separuh se#pit dan bentuk bibir turut dibundarkan. <okal ini tidak terdapat dala# bahasa )ela*u.

%!&al Tengah :ihasilkan dengan #eletakkan lidah seperti biasa di lantai rongga #ulut. Bahagian tepi lidah dilengkungkan sedikit+ #anakala rongga #ulut berkeadaan sederhana luasn*a. 9ontoh6 ena#+ e#pat+ kenduri+ gerai DIFT'NG

Gabungan bun*i 1okal dina#akan di.tong. :i.tong terbentuk apabila berlaku pengelun5uran bun*i0bun*i 1okal. =atu 1okal #engelun5ur dari satu 1okal kepada 1okal *ang lain. Terdapat 3 'enis di.tong. a. 3ai46 b. 3au46 5. 3oi46 sa#pai+ salai+ gulai+ sungai+ 5uai+ landai la#pau+ silau+ garau+ surau+ pukau a#boi+ dodoi+ adoi+ sepoi+ boikot