1

NDEKLER
PROGRAM ......................................................................................................................................................... 7 The Islamic city, Civilization and the Politics of Nostalgia .............................................................................. 11 Prof.Dr. Oliver LEAMAN, University of Kentucky evre Sorunlar ve ehir: Yaanabilir ehirlere Doru .................................................................................... 12 Prof. Dr. brahim ZDEMR, Hasan Kalyoncu niversitesi Rektr Islamic Environmental Values for Sustainable Urban Development ................................................................ 13 Prof. Dr. Bilal KUPINAR, Necmettin Erbakan niversitesi Erken Dnem slam ehrinde Mahalle ve Konut .............................................................................................. 14 Prof. Dr. Ylmaz CAN, Ondokuz Mays niversitesi Anadoluda Kentlemenin Tarihsel Sreci: Antik Dnem ehirlerinden Trk-slam Kentlerine ..................... 15 Yrd. Do. Dr. Aya ZCAN, Sleyman Demirel niversitesi slam Kentleri ve Kentleme Olgusunun Geliiminde Bir Odak Merkezi Olarak Tekkeler ............................. 17 Yk. Mimar Mehmet ULUKAN, stanbul niversitesi Ibn Khaldun`s Sociology of Muslim Towns and Cities .................................................................................... 18 Prof. Mahmoud DHAOUADI, University of Tunis Urban Transformation towards University Metaphor in the Context of Wisdom and Civilization................... 19 Assoc. Prof. Dr. Saim KAYADB, International Islamic University Malaysia (IIUM) The Myth of the Islamic City: Rethinking the Notion of Sacred Space ......................................................... 21 Colin TURNER, University of Durham ehirler Hakknda Rivayetler ............................................................................................................................ 22 Prof. Dr. smail Hakk NAL Ankara niversitesi slamn Medeniyet ve mran ehri Badat ..................................................................................................... 24 Prof. Dr. Mustafa DEMRC, Seluk niversitesi Hz. Peygamberin ehir Tasavvuru Hakknda Baz Deerlendirmeler ............................................................. 26 - Medinedeki Uygulamalarndan Hareketle Yrd. Do. Dr. Tahsin KOYT, Dokuz Eyll niversitesi air Aynasnda ehir: Klasik Trk iirinde ehir Kavram zerine Baz Mlahazalar ................................... 27 Prof.Dr. Bilal KEMKL, Uluda niversitesi ehir-Mzik likisine Dair Kuramsal Dnceler ........................................................................................... 28 Prof. Dr. Burhanettin TATAR, Ondokuz Mays niversitesi Klsikten Neoklsie Msik Medeniyetimiz ................................................................................................... 29 rt. Gr. Erdoan ATE, Sleyman Demirel niversitesi Merref: Mekke, Medine, Kudus; Muvazzaf: Isparta...................................................................................... 30 Memduh OUZ (Isparta Valisi) Erdemli ehir ve Hikmetli Bilgi likisi ............................................................................................................ 31 Do. Dr. Mehmet NAL, nn niversitesi Hakikat Bilgisinin ehir Ynetimi Olarak Somutlamas ................................................................................. 32 Do.Dr. mer TRKER, Marmara niversitesi Civilization, Heritage and Civil Society in Contemporary Muslim Thinking ................................................... 33 Dr. Carool KERSTEN, Kings College University of London KATILIMCI LSTES ...................................................................................................................................... 34

T.C. SLEYMAN DEMREL NVERSTES LAHYAT FAKLTES Sempozyumun Ad: ULUSLARARASI HKMET VE MEDENYET ALGILARI BALAMINDA: EHR VE SLAM

Sempozyumun Ksa Tanm:

Kreselleen dnyada ehir ve ehirleme kavramlarnn deimesiyle birlikte oluan oulcu dzen karsnda klasik alarda olumu dini terminolojinin, kendisi hakknda eletirel bir dnce faaliyetine ihtiyac olduu grnmektedir. Artk bilgi toplumuna dnen ehirlerde, bir taraftan meknn anlam deiirken dier taraftan zaman hzlanmaktadr. alma ortamlar deiirken, i yk dinin ortaya kt dneme gre kat kat artmaktadr. slmn ilk alarndaki ehir, ehirleme ve dindarlk anlaylaryla, modern dnem insannn dindarlk ve ehirleme arasnda kurduu iliki olduka farkllamaktadr. ehirleme balamnda geliimini srdren yeni alg biimleriyle dini bilimlerin ve pratiklerin, dnyaya ehirden bakabilmeyi baardn sylemek olduka g olsa gerektir. Zira dinin, ehirleen hayatla olan bann azald gzlemlenmektedir. Bir baka deyile, ehirleme arttka, dindarln azaldndan bahsetmek mmkndr. Bu sempozyumda Hikmet ve Medeniyet alglarn, ehir ve slam zerinden felsefi bir zeminde tartmaya alacaz. ok farkl boyutlar zerinde yeni ve fazl medineler/ehirler oluturma hedefindeki slam medeniyetini belirleyen ve etkileyen dini alglamalarn dinamiklerinin gnmze bakan ynlerinin aratrlmas arzulanmaktadr. Hikmet ve medeniyet olgusuna etki eden felsefi tartmalar gerek temel slam bilimlerinin gerekse de sanat, edebiyat gibi birikimlerin zerinden yaplabilmesi ehir ve slamn zerinden sylenecek birok yaanan probleme k tutacaktr. te yandan slam bilimlerinin, ehirlileen insann sorunlarna ynelmesinin gereklilii ve bir revizyona ihtiyacnn olup olmadna dair sorgulamalarn balatlmas problemin dier bir yzn oluturmaktadr. Szgelimi fkhn gerek teorik sistemi gerekse de terminolojisi slamn klasik ehir anlay zerine yaplandrlmtr. Ancak gnmz dnyasnda klasik slam ehrinin varlndan sz edilemediine gre fkhn kendisini bu yeni ehir algs zerinden yaplandrmasna duyulan ihtiya bir tartma konusu olarak durmaktadr. Yine ehirde oulcu bir bak hkm srdne gre ehirde yaayan dindarlarn dier inan guruplar veya dine olumsuz yaklaanlarla ne tr bir ortak dil oluturabilecekleri dier bir tartma konusudur. Ksacas dinin, ehir iindeki dier disiplinlerle ilikisinin ekli ve niteliinin sorgulanmas gerekmektedir. Bu sorgulamada din ve medeniyet hakknda konuanlarn hangi konumda bulunduklar kadar onlarn grlerini nasl ifade edecekleri ve bu grlerin kresel dzeyde kabul grebilmesi iin artlarnn neler olduu ne kan ciddi bir sorundur. Kresel dzeyde ehirleen dnyada hikmet ve medeniyet zerine konuanlarn iletiim dilinin ekli ve ierii yeniden ele alnmaldr.

SULEYMAN DEMREL UNIVERSITY FACULTY OF THEOLOGY AND RELIGIOUS STUDIES INTERNATIONAL SYMPOSIUM CITY AND ISLAM: PERCEPTIONS OF HIKMAT AND CIVILISATION 28-29 September 2012

The Frame of the Symposium:

It is a necessary need that religious terminology which has occured in classical times should be critically evaluated about itself in the presence of pluralistic order that has come into sight with the change of two main concepts; city and urbanization. On the one hand the meaning of time -space has ever been changing in modern cities, which they have been evolved into information societies, on the other hand perception of time-space has been accelerated through different means. Besides, working environments and circumstances have kept on changing, and workload has been increasing many times over, when it is compared to the period during which religion emerged. Eventually, the relationship between urbanization and religiosity , in the thought of modern people, sharply differs itself from the city, urbanization and religiosity understanding of early Islam. It seems almost hardly possible to say that religious sciences and practices are successful in being able to look and evaluate the world via new perceptions that continue their development in relation with urbanization. Yet, it is observed that the relationship between religion and urbanizing life decreases. In other words, the rate of urbanization increases, whereas the rate of religiosity decreases. During this symposium, we will focus on Hikmat and Madaniyyat (wisdom and ci vilization) perceptions on the philosophical backgrounds but through the various framework for understanding Islam in city. It is aimed that find decisive dynamics of religious perceptions out, each has an affect on Islamic civilization which creates new and wise (fazl) cities (madinah) by being inspired from many different dimensions, and also to investigate present aspects of those dynamics. We believe that philosophical discussions that have impact on Hikmat and Madaniyyat (wise and civilisation) will contribute to solve many present problems if those discussions are made together with the eye of of both classical Islamic sciences and those which have an important part of cultural accumulation such as art and literature. Moreover, firstly, Islamic sciences should be more concerned with the problems of urbanized people, and then by inspring from these new emergent situations, there is a need for debate whether there is a need to revise in religious terminology or not for people in city. For instance, both theoretical systems of Islamic Jurisprudence and its terminology are based merely on classical understanding of Islam on man in city. Because of the fact that classical Islamic understanding of man in city does not properly continue anymore in todays world. Islamic interpretations is to revise itself according to fresh perceptions for city and urbanization. Even though the issue as such is a historical problem, it stil remains as controversial as ever. Additionally, the question of how the religious people lives in cities can communicate with other religious groups and live in peace together in shared civilisation. In short, the position and quality of religion in contemporary city life should be questioned alongside its relations with other areas exists in urban life. In this investigation, it seems that people who talk about religion in city and civilization have real difficulties about positioning themselves. Finally, it crates interesting confrontations that the form and content of the knowledge and civilisation should be evaluated from different angles.

Sempozyum Onursal Bakan Prof. Dr. Hasan BCOLU SD Rektr Sempozyum Bakan Prof. Dr. Talip TRCAN SD lahiyat Fakltesi Dekan Sempozyum Dzenleme Kurulu Do. Dr. .Latif HACINEBOLU Yrd. Do. Dr. Hlya ALTUNYA Do. Dr. Galip TRCAN Do. Dr. Adem EFE Do. Dr. Bahattin YAMAN Do. Dr. Haluk SONGR Yrd. Do. Dr. Nejdet DURAK Yrd. Do.Dr. Hatice TOKSZ r. Gr. Hatice MESC Uzman Selim SZER

SD lahiyat Fakltesi(Bk) SD lahiyat Fakltesi (Bk Yrd.) SD lahiyat Fakltesi SD lahiyat Fakltesi SD lahiyat Fakltesi SD Hukuk Fakltesi SD lahiyat Fakltesi SD lahiyat Fakltesi SD Adalet ve Meslek Yksek Okulu SD lahiyat Fakltesi

Bilim Kurulu
Prof. Dr. Durmu GNAY Prof. Dr. Talip TRCAN Prof. Dr. brahim ZDEMR Prof. Dr. Ylmaz CAN Do. Dr. brahim KALIN Prof. Dr. Mahfuz SYLEMEZ Prof. Dr. Talip KKCAN Prof. Dr. Alpaslan AIKGEN Prof. Dr. Niyazi KTEM Prof. Dr. Burhanettin TATAR Prof. Dr. Nazif GRDOAN Prof. Dr. Recep ENTRK Prof. Dr. Bedri GENCER Beir AYVAZOLU Prof. Dr. Carool KERSTEN Prof. Dr. Bilal KEMKL Do. Dr. Mehmet NAL Yrd. Do. Dr. Tahsin KOYT Yrd. Do. Dr. Nejdet SUBAI SEKRETERYA Ar.Gr. Yunus Emre AKBAY Ar.Gr. Muhammed ZDL Ar.Gr. Ahmet PEE YK Yrtme Kurulu yesi SD lahiyat Fakltesi Dekan Hasan Kalyoncu niversitesi Rektr Ondokuz Mays niversitesi retim yesi Babakanlk Mstear Yardmcs stanbul niversitesi retim yesi Marmara niversitesi retim yesi Yldz Teknik niversitesi retim yesi Dou niversitesi retim yesi Ondokuz Mays niversitesi retim yesi Fatih niversitesi retim yesi 29 Mays niversitesi retim yesi Yldz Teknik niversitesi retim yesi Yazar-Edebiyat Kings College retim yesi Uluda niversitesi retim yesi nn niversitesi retim yesi Dokuz Eyll niversitesi retim yesi Gazi nv. letiim Fakltesi retim yesi

SD, lahiyat Fakltesi / 0506 7221522 SD, lahiyat Fakltesi / 0505 7096511 SD, lahiyat Fakltesi / 0536 4919185

Sempozyum Yazma Adresi: sehirveislam2012@yahoo.com Sleyman Demirel niversitesi lahiyat Fakltesi 32260 ISPARTA Tlf: 0 246 211 38 81 (santral)

PROGRAM
KAYIT / REGISTRATION 28.09.2012 (Cuma) 09:00-09:30 (Barida Hotels Konferans Salonu)

09:30 10:30 Al Konumalar Opening Session

Do. Dr. .Latif HACINEBOLU (Sempozyum Dzenleme Kurulu Bakan) Prof. Dr. Talip TRCAN (SD, lahiyat Fak. Dekan) Prof. Dr. Hasan BCOLU (SD, Rektr) Prof. Dr. Durmu GNAY (YK Yrtme Kurulu yesi) Memduh OUZ (Isparta Valisi)

10:30 10:45 Kahve aras ( Coffee break)

I.Oturum (I. Session)

10:45 12:45

Oturum Bakan: Do. Dr. .Latif HACINEBOLU

The Islamic City, Civilization and The Politics of Nostalgia Prof. Oliver LEAMAN evre Sorunlar ve ehir: Yaanabilir ehirlere Doru Prof. Dr. brahim ZDEMR Islamic Environmental Values for Sustainable Urban Development Prof. Dr. Bilal KUPINAR

13:00 14:30 Yemek aras (Launch)

II.Oturum (II. Session)

14:30 16:00

Oturum Bakan: Prof. Dr. Bilal KEMKL

Erken Dnem slm ehrinde Mahalle ve Konut Prof. Dr. Ylmaz CAN Anadoluda Kentlemenin Tarihsel Sreci: Antik Dnem ehirlerinden Trk-slam Kentlerine Yrd. Do Dr. Aya ZCAN slam Kentleri ve Kentleme Olgusunun Geliiminde Bir Odak Merkezi Olarak Tekkeler Y. Mimar Ara. Gr. Mehmet ULUKAN

16:00 16:30 Kahve aras ( Coffee break)

III.Oturum (III. Session)

16:30 18:00

Oturum Bakan: Prof. Dr. brahim ZDEMR Ibn Khalduns Sociology of Muslim Towns and Cities Prof. Mahmoud DHAOUAD Urban Transformation towards University Metaphor into Context of Wisdom and Civilization Assoc. Prof. Dr. Saim KAYADB The Myth of the Islamic City: Rethinking the Notion of Sacred Space Prof. Colin TURNER

19:30 Yemek aras (Dinner)

21:00

KONSER (ef Erdoan ATE)

29.09.2012 (Cumartesi)
IV.Oturum (IV. Session) 09:30 11: 00 Oturum Bakan: Assoc. Prof. Dr. Saim KAYADB
ehirlerle lgili Rivayetler Prof. Dr. smail Hakk NAL slamn Medeniyet ve mran ehri Badat Prof. Dr. Mustafa DEMRC Hz. Peygamberin ehir Tasavvuru Hakknda Baz Deerlendirmeler Yrd. Do. Dr. Tahsin KOYT

11:00 11:15 Kahve aras ( Coffee break)

V.Oturum (V. Session) 11:15 12:45

Oturum Bakan: Prof. Dr. Bilal KUPINAR
air Aynasnda ehir: Klasik Trk iirinde ehir Kavram zerine Baz Mlahazalar Prof. Dr. Bilal KEMKL ehir-Mzik likisine Dair Kuramsal Dnceler Prof. Dr. Burhanettin TATAR Klasikten Neo-Klasie Msik Medeniyetimiz r. Gr. Erdoan ATE

13:00 14:30 Yemek aras (Launch)

8

VI.Oturum (VI. Session) 14:30 16:00

Oturum Bakan: Prof. Dr. smail Hakk NAL Merref Mekke, Medine, Kudus; Muvazzaf Isparta Memduh OUZ (Isparta Valisi) Erdemli ehir ve Hikmetli Bilgi likisi Do. Dr. Mehmet NAL Hakikat Bilgisinin ehir Ynetimi Olarak Somutlamas Do. Dr. mer TRKER

16:00-16:30 Kahve aras ( Coffee break)

16: 30-18:00

VII. Oturum (VII. Session)

KAPANI DEERLENDRME (Closing Session) Oturum Bakan: Prof. Dr. Hasan BCOLU

Prof. Dr. Talip TRCAN (Sleyman Demirel nv.) Prof. Dr. Burhanettin TATAR (Ondokuz Mays nv.) Prof. Dr. Mustafa DEMRC (Seluk nv.) Prof. Dr. Ylmaz CAN (Ondokuz Mays nv.)

19:00-20:30 Gala yemei (Gala Dinner)

10

The Islamic City, Civilization and the Politics of Nostalgia

Prof.Dr. Oliver LEAMAN, University of Kentucky

The city in the Islamic world has held a significant place both in political life and in religious imagination. Dating the Islamic calendar from the time of the establishment of the first Muslim city is by no means arbitrary and is evidence of the crucial role of the city in the life of the religion. It has sometimes been argued that there is something very different about the Islamic city, and it is certainly true that the discourse of nostalgia for the real Islamic city has played an important role in modern political life. To a degree the fondness for the past as it is imagined to have been could have been formed around the countryside, and sometimes it is, yet given the formidable status of the city in Islam it is generally directed at the city. It is not by chance that the term in Turkish for civilization, medeniyet, should be linked with the notion of the city. This might be seen as a factor in the success of Islam and its self-confidence that it sees itself firmly ensconced in the environment of the city, with all its distractions and different lifestyles. How does a nostalgia which points to an imagined past manage to coexist with life in the present city, where it becomes increasingly difficult to carve out a religious space? This will be explored looking at both majority Muslim cities and those in other parts of the world where Muslims also live. It will be argued that trying to restrict urban life for religious reasons is a reflection of a defensiveness ill-suited to a religion such as Islam and is based on a view of the past that is misleading. In any case the city will emerge as the site for a protracted debate on how to live as a Muslim today, as it always has, and the parameters of this debate will be defined.

11

evre Sorunlar ve ehir: Yaanabilir ehirlere Doru

Prof. Dr. brahim ZDEMR, Hasan Kalyoncu niversitesi Rektr

Modern insann kar karya bulunduu sorunlardan birisi, belki de en nemlisi, evre sorunudur. Bu sorun, sadece insann kendi varln deil, gelecek nesillerin salkl bir ortamda yaama hakkn da tehdit etmekte ve bu niteliiyle de kresel bir sorun olarak karmza kmaktadr. nsann sebep olduu evre kaynakl sorunlar bizleri, erisinde yaadmz mekanlar, ehirleri ksaca tm gezegeni ve ierisinde yaayan canllarn hayatn tehdit etmektedir. 21. yzylda yaadmz ehirlerin yaanmaz hale gelmesinde fizik ve sosyal evre sorunlarnn etkili olduunu biliyoruz. Bu sorunlarnn baat sorumlusunun insan, ya ni bizler olduunu da bilim adamlar hem fikirdir. Bu sorunlarn msebbibi biz olduumuz gibi, zecek olanlar da yine bizleriz. Ancak bu sorunlar zerken dnyadaki iyi rneklerden yararlandmz kadar, kendi tarihimizden, kltrmzden de yararlanmak durumundayz. Aksi takdirde kksz ve ksz olarak sorunlarmzla boumaya devem ederiz. Bu teblide evre ve ehir ilikisi irdelenecek; ayrca konuyla ilgili temel kavramlarmz yeniden vurgulanacaktr. Zira ilk zamanlar ok dar almadan kullanlan evre kavramnn, evre sorunlarnn eitlilii ve kapsamnn genilemesi ile birlikte anlamnn geniledii grlmektedir.

12

Islamic Environmental Values for Sustainable Urban Development

Prof. Dr. Bilal KUPINAR, Necmettin Erbakan University

Development, as commonly pointed out by many experts, is a value-laden concept involving virtually all human actions, attitudes, behaviors and preferences for changes that impact, among others, at least three major areas: economic, social and ecological. And the term sustainable development, initially coined in the West, is generally defined, based on the famous Brundtland World Commission Report, Our Common Future, as meeting the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs. As such it has become, over the last three decades, a focal -reference point for many countries, Muslims and non-Muslims alike, in drafting their policies and strategies not only for the efficient use and conscious consumption of their resources but also for the careful management and balanced adaptation and/or advancement of their industries and technologies. The key question we attempt to answer in this paper is: what kinds of criteria do authorities use in determining the needs of their citizens and carrying out their plans and projects for the achievement of sustainable urban development? In discussing various implications of this and other similar questions we shall further reflect on Islamic perspectives on nature and environment and try to see to what extent and how certain Islamic environmental values can offer guidance for the selection of the adequate criteria required for the balanced implementation of all plans and projects concerning the desired sustainable urban development.

13

Erken Dnem slam ehrinde Mahalle ve Konut

Prof. Dr. Ylmaz CAN, Ondokuz Mays niversitesi

Erken dnem slam ehri kendi iinde kk birimlere mahallelere blnmtr. Bu blnme idar bir blnmenin tesinde fizik bir boyuta da sahiptir. Mahalle olgusunda en belirleyici etken erken dnem slam toplumunda mevcut kabilecilik anlaydr. Fetihlerle birlikte mahalle olgusunda din ve etnik farkllk da etkili olmaya balamtr. ehrin mahalleler eklinde blmlere ayrlmas daha ok ikmet blgeleri iin sz konusudur. ehir merkezinde konumlanm cami etrafndaki merkez blge ki buras ticar faaliyetlerin younlat blgedir-, farkl kabile, din ve rka mensup kiilerin bir arada bulunduklar ntr, tarafsz bir sahadr. Erken dnem slam ehrinde avlulu ve avlusuz formda olmak zere balca iki tip konut bulunduu ve bunlardan avlulu evin asl yaygn konut tipini oluturduu grlmektedir. slamn yaylmasyla birlikte avlulu ev tipinin de yaygnlk kazand, Mslmanlarn avlulu konut tipiyle slam hayat tarz arasnda olumlu bir iliki kurarak bu konut tipini fazlaca tercih ettikleri anlalmaktadr. Kesin bir ekilde ortaya koymak mmkn olmamakla birlikte, erken dnem slam ehirlerinde avlulu ve avlusuz konut tipinin yannda, byk ve ekilsiz bir i avlunun etrafnda tanzim edilmi ok sayda niteden oluan, ksmen merkez avlulu evin bytlm formunu hatrlatan ve fazlaca yaygn olmayan bir nc konut tipinden de sz etmek mmkndr. Konutlar genellikle tek katldr. Gney Arabistan, Nil Deltas ve Kzldeniz kylar gibi baz blgelerde eski yap geleneklerinin de etkisiyle ok katl konutlara da rastlanlmaktadr. ok katl konutlarn daha ziyade avlusuz formu tercih ettikleri grlmektedir.

14

Anadoluda Kentlemenin Tarihsel Sreci: Antik Dnem ehirlerinden Trkslam Kentlerine

Yrd. Do. Dr. Aya ZCAN, Sleyman Demirel niversitesi

ehirlerin var olmasnn nedeni insanlarsa, insanlarn var olmasnn, yaamlarn devam ettirmesinin, kltrlerinin ekillenmesinin bir nedeni de ehirlerdir. nsanlar, ehirler kurar, var olanlara mdahale eder, onlar deitirir, gzelletirir, hayatlarnn anlam kazanmas iin nemli bir faktr haline getirir ya da bozar, gzelliklerine, kendine has dokusuna mdahale eder ve yaanamaz bir hale getirir. Dier taraftan bakacak olursak aslnda bir ehir, kendisi karar verircesine, ierisinde yaayan, yaam alan sunduu insanlar bir arada tutar ve etkiler. Bu etkileim elbette ki karlkldr; sakinlerinin kltrel yaps ve dini inanlar da ehri biimlendirir. nsanlarn tarmla urap; yerleik hayata getikleri Neolitik Dnem ehirleme srecinin balangc olarak kabul edilirse; Anadoluda bu sre ismi bu anlamda sembolleen atalhykle birlikte balar ve binlerce yldr farkl kltrleri, toplumlar ve dinleri bir araya getiren nev -i ahsna mnhasr bu corafyada gnmzdeki modern kentlere kadar devam eder. Kentler insanlarn bir arada bulunduklar belli bir nfusu barndan siyasi, dini, ticari bir deere sahip kamu binalar, sosyal alanlar ve eitli meknlar bulunan merkezlerdir. Kentleme srecinde bu yaplarn varl insanlarn ekonomik geliimi ve teknolojik birikiminin artmasyla giderek eitlilik kazanarak geliir. Yerleik hayatn balangcndan itibaren Anadoludaki uygarlklar da ister ok tanrl dinden ister tek tanrl dinden olsunlar kent dokusunu oluturan bu unsurlar yapmaya zen gstermilerdir. Antik Dnemde insanlarn gnlk hayatta bir arada zaman geirdikleri, ticari faaliyette bulunduklar, eitli konular konutuklar yer olan, kaba bir tabirle bugnk ar- pazar yeri olarak nitelenebilecek kendine has mimari bir dokuyla kurulan toplanma yeri anlamndaki agoralar, kentin en nemli alanlardr. Osmanllarda da sosyal hayat ve gndelik yaam ayn ekilde arda, ticari hayatn gerekletii bu meknlarda ne kar. Bir kentin oluumunda kutsal alanlar da ok nemlidir; Antik Dnemde hayat neredeyse tamamen dine dayal olarak srmektedir, hatta gnmzden yaklak 12 bin yl nce sadece ibadet etmek amacyla oluturulduu dnlen Gbekli Tepe byle olduu kabul edilecek olursa insanlk tarihi iin ayr bir neme sahiptir. Dinin sosyal ve mimari alandaki etkisi Antik Dnemde kentin en nemli yerlerine, hatta bir kent iinde birden fazla yere ina edilen grkemli tapnaklarla adak heykeller ve binalarla kendini gsterir. slamiyetin kabulnden sonra da bu gelenek zellikle Osmanlda kendini gstermi olduka grkemli aheser niteliinde camiler, klliyeler kentin gzde mekanlarna ina edilmitir. Dinsel inanlarn ekillendii ibadet yerleri olan kutsal yerlerin devamll da dikkat ekicidir. Anadolunun farkl corafi yerlerinde rnein Ankara Ulusta bulunan bir Roma Dnemi Tapna olan mparator Augustusa atfen yaplan Augustus Tapna, slamiyete geiten sonra Osmanl dneminde de kutsal bir yer olarak grlm tapnan hemen yanna neredeyse duvarlar birbirine deer vaziyette Hac Bayram Camii ina edilmitir. Her ne kadar farkl toplumlar ve inanlar benimsemi uygarlklar olsalar da ortak corafya da olmann getirdii uzun
15

yllara dayanan ortak bir kltrle ayn yeri kutsal olarak grmler ve kendi inanlarna uygun ekilde oray mimarisel olarak oluturmu ve gzelletirmilerdir. Bu rnekler Anadolunun farkl yerlerinde rnein gnmz Anadolu corafyasnn bir ucu olan Gaziantepteki antik Doliche kentinde bulunan Iupiter Dolichenus Kutsal Alannda da Dlk Baba Trbesi bulunmaktadr. Anadoluda kurulan Trk devletleri, kendinden nce burada yaam uygarlklardan devrald mimari kltr zerine ona bir eyler katarak kendi kltrlerini oluturmulardr. Kent hayatnn inceliklerinin, kent kltrnn benimsenmesinin, kentli olmann gerei olarak uzun sre yerleik bir hayat yaamak iin bir birikime sahip olmak gerekir. Bu balamda Anadoluya yerleen gebe kkenli bir toplumun kentli vasfna ulamas iin tabi ki ncelikle yapmas gereken hali hazrda var olan kent dokusuna sahip kmak ve onu kullanmaktr.

16

slam Kentleri ve Kentleme Olgusunun Geliiminde Bir Odak Merkezi Olarak Tekkeler
Yk. Mimar Mehmet ULUKAN, stanbul niversitesi

lk olarak ortaya k 7. Yzyl olan ve ilk rneklerine Kufe ve Basra ehirlerinde rastlanlan tasavvuf dncesi yakn zamana kadar slami yaantnn ayrlmaz bir paras olmutur. Tasavvufularn ifadesi ilk nveleri ile Hz. Peygambere dayanan bu sistem temelde insann i dinamiklerine hitap eden ve insani deerler olarak en st seviyeye ulatrmay hedefleyen ve btn slam toplumlarnca kabul grm ve yakn zamana kadar toplum zerinde nemli rol oynayan bir sistem olmutur. zellikle Cumhuriyet dnemi ncesi Osmanlnn son dnemlerinde bir ok kol ve ubeye ayrlan tasavvuf ve bunun kurumu olarak tarikatlar sosyal yapnn reel bir fenomeni haline gelmilerdir. Tarikatlarn fonksiyonlarn icra ettikleri mekanlar olan Tekke yaplar bu dnemde inan ritellerinin gerekletirildii mekanlar olmasnn yan sra bir ok kltrel faaliyetlere de ev sahiplii yapt bilinmektedir. Tekkeler; bir ibadet mekan, okuma, yazma ve dini ilimlerin retildii bir okul, dini, edebi toplantlarn yapld bir ilim meclisi, herkese ak bir misafirhane bir konaklama mekan, hastalara, sakatlara, dkn ve aresizlere kucak aan bir yuva, topluma ak bir imaret, devlet erkannn halk ile btnletii bir mekan, deerli eserlere ev sahiplii yapan bir ktphane, genlerin bedensel kabiliyetlerini gelitirebildikleri bir spor merkezi, sanat ve zanaat yaplan bir atlye gibi bugn bir ok ayr merkeze blnm kltr faaliyetlerinin gerekletirildii mekanlar idi. Osmanlnn son dnemimde saylar sadece stanbulda 300 gemekteydi. Tekke ve Zaviyelerin kapatlmas ve tarikatlarn faaliyetlerinin yasaklanmas ile bahsi geen kltr merkezi paralanarak ayr kollara ayrlm, gnmze kadar bu tr faaliyetler tekkelerde olduunun aksine maddi-manevi kaynamann gerekletirildii yerlerden uzak hale gelmilerdir. Bunun en arpc rnei mahalle kahveleridir. Bu balamda kent olgusu zerindeki tesirlerinin yeniden deerlendirilmesi ve oluturduklar boluklarn nitelikli olarak doldurulmas iin tekke yaplarnn znde olduu ekliyle yeniden ele alnmas gerekmektedir. Yaplan alma bu yaplarn kent zerindeki pozitif tesirlerin incelenmesini, bu konudaki rneklerin stanbul leinde ele alnmasn ve gnmz artlar ile kent kltrndeki oluan boluklarn doldurulmas iin neler yaplabileceinin irdelenmesini iermektedir. Kent kltrnn slami dnce ile yorularak harmanland bu mekanlarn gncel hallerinin nasl olmas gerektiine deinilmektedir .

17

Ibn Khaldun`s Sociology of Muslim Towns and Cities

Prof. Mahmoud DHAOUADI, University of Tunis

It attempts to shed light on Ibn Khaldun`s social\Umran thought on Muslim towns and cities. To be more precise, I would like to review in this paper Ibn Khaldun`s analysis of the three phases which towns and cities go through in their lifespan. In the first phase, the author of the Muqaddimah deals with the causes that led to the birth of towns and cities in the Arab Muslim societies. As to the second phase, it is the period that allows towns and cities to grow and evolve to reach their peak of progress which is often associated \ correlated with high standards of civilization life styles and enormous aspects of wealth and luxury. Finally, in the third phase Ibn Khaldun analyses the deteriorating destiny of towns and cities which ultimately led them, according to Ibn Khaldun `s perspective, to collapse and ruin. As such, the paper focuses on Ibn Khaldun`s social analysis of the mechanisms which led to the breakdown of the socio-cultural system of the Arab-Muslim towns and cities of Ibn Khaldun`s time and before. I end this paper by outlining some the shortcomings of Ibn Khaldun`s thesis concerning the weakness and decline of the social system cohesion of the Arab-Muslim towns and cities.

18

Urban Transformation towards University Metaphor in the Context of Wisdom and Civilization
Assoc. Prof. Dr. Saim KAYADB, Deputy Director, International Affairs Division (IAD), International Islamic University Malaysia (IIUM)

In today's globalized societies, basic phenomenon and judgments have gradually lost their influence, with technological developments almost the whole world has been reduced to a single city concept. Yet the urban culture, the understanding of living together, leaves its place to the smaller communities and even more to individualism. While wisdom and civilization were an integrated perception with the city, in the course of time this perception has been transformed shaping the mentality not where it is viewed from, however, how it is viewed. In this context, the city concept through this perception is re-opened for further discussion. In other words, the wisdom and civilization have been looked through the window of cities until the last few decades such as Mecca, Medina, Baghdad, Istanbul, Kufa, and Samarqand etc. Nevertheless, nowadays it has been more often looked from not the window of the cities, but from the window of Universities such as Oxford, Al-Azhar, Harvard, Sorbonne, Istanbul University, and International Islamic University Malaysia etc. As before, no civilization can be talked within a place where city is not exist, however, now the concept has been transformed to an understanding that wisdom and civilization cannot be talked within a place where there is no universities. In regards to this phenomenon, universities become centres for Islamic civilization to grow and flourish like cities before. Law and jurisprudence are also being transformed in connection with the city concept based on the maxim of it is an accepted fact that the terms of law ( ahkam) vary with the change in the course of times. With this transformation process, in order to proceed firmly in line with civilizational parameters and values, there is need for help of serious mechanisms such as maqasid alshariah (higher objectives of Islamic law), siyasah al-shariah (public policy of Islamic law). Its hoped that putting these mechanisms into operation would bring substantial contributions to the perception of wisdom and civilization through the urban transformation towards university metaphor in order to flourish and grow intellectually. It could be talked neither about wisdom and civilization nor law and jurisprudence in places where there are no social communities. As a social reality that a city and law cannot
19

achieve perfection without jurisprudence, law and jurisprudence also cannot achieve the perfection without city, how the city metaphor and civilization could then be read within the reshaping of a new globalized world. Such question would be a central point to be considered carefully by philosophers and social engineers. In this study, International Islamic University Malaysia will be taken as sample model for re-structuring wisdom and civilization in line with the transformation of city metaphor. In conjunction with this transformation, in order to proceed firmly, the serious mechanisms of maqasid al-shariah (higher objectives of Islamic law), siyasah al-shariah (public policy of Islamic law) will be taken into consideration. The concepts of law and jurisprudence, city and university will also be analysed within the process of creating new place for wisdom and civilization.

20

The Myth of the Islamic City: Rethinking the Notion of Sacred Space
Colin TURNER, University of Durham

The notion that there is a distinct entity that may be identified as an Islamic city has been dismissed by a number of modern Western scholars as an Orientalist fiction, fuelled by a reductive and essentialist approach to Islam in general and Muslim culture in particular. Yet the idea that places may be Islamic and that spaces may be sacred, with some being more sacred than others, endures, both within and outwith Muslim cultural and religious consciousness. Drawing on the dichotomy between the sacred and the profane, and in particular on the epistemological concept-pair of the self-referential (man-i ism) and Other-indicative (man-i arf), this paper offers suggestions as to how the notion of sacrality of space and place might be rethought in the light of the teachings of Bedizzaman Said Nursi.

21

ehirler Hakknda Rivayetler

Prof. Dr. smail Hakk NAL Ankara niversitesi Genellikle hicri birinci asrn ortalarna doru balad kabul edilen hadis uydurma faaliyeti,1 dier alanlarn yan sra eitli belde ve ehirlerin vg veya yergisinde de alabildiince kullanlmtr. Hadis kitaplaryla ehir tarihlerinde rneklerine bolca rastlayabileceimiz bu tr haberlerin ortaya knda siyasi, ekonomik, sosyal ve kltrel pek ok sebeplerin bulunduu phesizdir. Mehur hadis mecmualarnda yer alan ve Mekke ve Medine gibi ehirleri de kapsayan baz fadil rivayetlerinde bu sebepler aka grlmektedir. Hicri birinci asrn ortalarndan itibaren stlah anlam kazanarak Kuran- Kerimden sonra mstakil bir ter kayna haline gelen hadis ve snnet2 henz tedvin ve tasnif edilip son eklini almad ilk dnemlerde, eitli amalarn gerekletirmek isteyen insanlar elinde bir istismar arac olarak kullanlm ve bu sre iinde pek ok hadis uydurulup tedavle sokulmutur. te hadisin slam Dnyasndaki nemini ve yaptrm gcn bilen bu insanlardan bir ksm kendi blgelerinin tervici iin bu aratan yararlanmay ihmal etmediler ve yaadklar ehirlerin faziletlerini rivayet kalplarna dkmekte gecikmediler. Godziherin dedii gibi bu haberler, dnyann iki ktasna yaylm bulunan eitli slam evrelerinin kendi beldeleri hakknda besledikleri an sevginin ifadesidirler ve bu uydurma haberler yoluyla onlar kendi cemaatlarnn slam hayatnda zel bir yeri olduunu gstermek istemektedirler.3 Hz. Peygamberin vefatndan yllarca sonra kurulan Kfe ve Badat gibi ehirler hakknda bile Hz. Peygamberden menkul haberler bulunduuna gre, ama iin her trl vesilenin gze alnd anlalmaktadr. Mucizevi bir dil ve gayb bir ifade kullanldktan sonra hakknda hadis uydurulan ehrin, Hz. Peygamber zamannda mevcut olup olmad artk aratrlmayacakt. Peygambere methettirilmek istenen bu ehirler arasnda Mekke, Medine, Kuds, Yemen, am, Msr, Kazvin, Kirman ve Fasa ait olan dzme hadisler byk bir yekun tutar.4 Hz. Peygamberin, sade bir insan ve bir ynetici olarak, yaad, grd, bildii, hatta duyduu ehirlerin olumlu veya olumsuz zellikleri hakknda bir eyler sylemi olmas doal karlanabilir. Mesela Kuran- Kerimde iaret edilen kutsal yerler hakknda aklamada bulunmak, insanlar bir yere gitmeye tevik etmek, yurdundan ayrlmak zorunda kalanlar teselli etmek, misafir olduu yerin ve insanlarn gzelliklerinden nezaketen de olsa bahsetmek, grevli olarak gnderdii kimselere, gidecekleri yerin ve insanlarn zellikleri
Bkz., Abdulfettah Eb Gudde, Lemeht min Trihis-Snneti ve Ulmil-Hads, 1. Bask, Beyrut - 1984, s. 45-46. Snnetin kavramlama ve terimleme sreciyle ilgili olarak bkz., Bnyamin Erul, Sahbenin Snnet Anlay, Ankara 1999, s. 14-78. 3 Ignaz Goldziher, Muslim Studies, (Almancadan evirenler: C.R. Barber - S.M. Stern), Londra - 1971, II, 123. 4 M. Yaar, Kandemir, Mevzu Hadisler, 2. Bask, Ankara - 1980, s. 50.
1 2

22

hakknda bildii veya bakalarndan rendii bilgileri aktarmak eklindeki beyanlar bulunabilir. Ama bunlarn says olduka snrl olmaldr ve bunlarn tespiti iin de ciddi bir muhteva analizine, tarih ve corafya bilgisine ihtiya vardr. Hz. Peygamberin uzun sreli yaad ehirler bellidir. Grd ehirlerde muhtemelen ticaret ve sava amal seferlerinde grdkleriyle snrldr. smini duyduu ve hakknda bilgi ald beldelerin saysn tam olarak tesbit etmek mmkn deildir. Ancak Hz. Pcygamberin hibir makul gereke olmadan baz ehirleri ve orada yaayan insanlan vmesi veya yermesi, baz ehirleri cennetlik, dierlerini cehennemlik olarak tavsif etmesi muhtemel deildir. Kendi vefatndan ok sonra kurulmu ehirler hakknda konumas da sz konusu olamaz. Bu balamda, daha sonraki siyasi, sosyal, ekonomik, asker ve benzeri sebeplere bal olarak gelien olaylara telmihen, insanlar u veya bu ekilde ynlendirmek maksadyla bir eyler sylemi olmas da dnlemez. Senedi ynnden sahih kabul edilsin veya edilmesin, ehirler, beldeler, blgeler ve lkelerle ilgili haberlerin en az yzde doksan beten fazlas bizim Hz. Peygamberin sylemesini muhtemel grmediimiz ksma girdiine gre bu durumda ne yapmak gerekir? Yaplacak ey basittir: Hadis kaynaklarmz bala olmak zere, ehir tarihleri, tabakt kitaplar, tefsirler ve genel tarih kitaplarnda yer alan bu kabil rivayetlerin, o ehir veya beldelerin tarihi, sosyal, kltrel, coraf, demografik ve etnolojik gemii bakmndan ok nemli ve kymetli malzemeler olduunu kabul edip onlar bu amala yaplacak aratrmalarda deerlendirmektir. Bu rivayetler sadece, Hz. Peygambere ait olup olmadklarn tespit asndan hadisilerin ilgi alannda olmaldr ve bu tesbiti salkl yapabilmek iin de sosyal bilimlerin ilgili branlarndan yardm almak zorunludur. Bu gibi durumlarda isnad tetkikinin tek bana yeterli olmad ok aikrdr. O yzden baz nemli hadisilerimiz bile, Hz. Peygamberden nice sonra kurulmu ehirler hakkndaki rivayetlerle, blgeler arasnda dmanlk douracak trden haberleri dahi sahih saymakta tereddt etmemilerdir. Bunda, kiinin ve yaknlarnn yaad blgeye ballnn, yani vatan sevgisinin ar bast aka grlmektedir.

23

slamn Medeniyet ve mran ehri Badat

Prof. Dr. Mustafa DEMRC, Seluk niversitesi

Kur'an'n ruhu temel olarak ehirli, anti-kabilevidir. Ayrca slamn be artnn dzenli bir ekilde yerine getirilmesi gebe deil, yerleik bir hayat gerektirir. Bedevileri anlatmak iin Kuran, el-Arab tabirini dokuz farkl yerde kullanmakta, bunlarn sekizine olumsuz bir anlam yklemektedir. Hz. Peygamberin pek ok Hadis-i eriflerinde de sk sk Bedevilii yeren ve tekileyen, buna karlk cemiyet hayatn ven, hatta yerleik hayatn daha ile bir aamas olan ehir hayatnn slam bir yaam iin daha uygun ve elverili olduuna dair bolca vurgu bulmak mmkndr. slami bak asndan ehirleme sreci, sadece asker ve siyas konuma bal gelien sosyolojik bir sre deil, fakat ayn zamanda slm inancna dayal bir ideadr. ehir adeta inancn ve Mslmanca ideal yaamn kalesi ve garantisidir. Ayrca slam dncesinde ehir hayat ve slam ile ehirlilik arasnda organik bir ba kuran olduka dikkat ekici teoriler gelitirilmitir. Bunlarn banda Badatta yetimi olan Farabi, Cahz, Mesudi ve bn-i Haldun gelmektedir. Farabi insan topluluklarn snflandrrken ihtiya, dayanma ve ahlk yetkinlii gerekletirebilme imknn bir kriteri olarak ehirlilii daima gz nnde bulundurur. Buna gre insan topluluklar tam gelimi ve az gelimi olmak zere ikiye ayrlrlar. Tam gelimi olan topluluklar kk (ehir), orta (devlet) ve byk (birleik devletler) diye gruba ayrlr. Farabi ideal bir toplumun kururluu iin ehir hayatn n art olarak koyar. bn-i Haldun ise ehir ve medeniyet meselesini derinlemesine ilk analiz eden dnrdr. nsanln geliim seyri iinde gebelikten bedevilie, bedevilikten de hadarilie ykselmilerdir. nsan ilikilerinin belli bir incelik erevesinde ehir ve ehir hayat el-hadara kavram ile ifade edilir. Bu kavram ile gebelikten yerleik hayata geen ve ehirde yaayan, retim, paylam, ve i blm iindeki insanlar kast eder. Ancak bn-i Haldun, ideal manada ehirlilik iin bu kavram yeterli grmez. Muhtemelen Farabinin felsefesinden etkilenerek, bu ehirli yaamn belli deerler ekseninde erdem, anlay ve incelikle oaltlmas, g kazanmas mran oluturur. Hadarilik, ehirde yaad halde ruhu, yaants, alkanlklar vs. ehir ile hi alakas olmayan ara bir durumu ifade ederken, mran rafine ehir kltrn ve yaantsn harici bir zorlama olmadan hayata katlmn ifade eder. Yani ehirde yaamak (hadari), daha geni bir ifadeyle yerleik olmak mran iin yeterli deildir. Yerleik olanlar, gebelikten ya da kyllkten gelenler, nispi b ir zerafet ve incelik kazanabilirler, ama mran seviyesine ulamada yetersiz kalabilirler. Tarihi realiteye baktmzda slam 610 ylnda Mekkede dodu, 632 ylnda Medinede siyasi ve toplumsal bir hviyet kazand, takriben bir asr iinde Atlas Okyan usu ile
24

Amu Derya arasndaki kmenik blgeyi fethetti. Bu sre iinde hakimiyeti altna ald halklar yeni kurduklar Basra, Kfe, Fustat, Kayravan gibi garnizon ehirlerde etkileime soktu. Bu sre Badatn kurulmas ve ksa zamanda byk bir metropol olarak hzla gelimesiyle, yeni bir evreye girdi. Badatn btn dnyann kozmopolit nfus yapsn ve Antik an kkl entelektel geleneklerini kendine ekmesi neticesinde, slam kltrnn ve medeniyetinin btn ynleriyle gelitii bir merkez haline geldi. Bir anlamda slamn hedefledii ve slam medeniyetinin ana kalplarn tekil eden mran bu ehirde ortaya kt. Bu durumu, entellektel seviyesinde, kozmopolit nfus yapsnda, sosyal hayatnn inceliklerinde grmek mmkndr. Bu tezden hareketle tebliimizde, slam medeniyeti tarihinde bir dnm noktas olan Badatn klasik slam medeniyetinin ortaya kndaki roln gstermeye alacaz. Bunun iin Badatnn sosyal yapsnn ve entelektel hayatnn derinliklerine inmeye alacaz.

25

Hz. Peygamberin ehir Tasavvuru Hakknda Baz Deerlendirmeler - Medinedeki Uygulamalarndan HareketleYrd. Do. Dr. Tahsin KOYT, Dokuz Eyll niversitesi

Hicret sonras Hz. Peygamberin hayatnn son on yln iine alan sre ier isinde Medinenin dank bir ky statsnden dneminin nemli ehirlerinden biri haline geliinde phesiz Onun kendi dneminin mant ierisinde ehircilik adna att admlarn nemli pay vardr. Bu teblide bu anlamda Hz. Peygamberin Medine ehrinin merkezini tespitten, merkez mabedi ina, mahalle mescidleri ve fonksiyonlar, pazar, muhacirlerin iskn, mezarlklar, yollar vs. kadar ehre kazandrd ve daha sonraki dnemlerde slm ehri prototipini oluturan unsurlar ve uygulamalar rnekleri ile ele alnacaktr. Sonu olarak bu rneklerden hareketle Hz. Peygamberin ehir tasavvuru hakknda bir deerlendirme yaplacaktr.

26

air Aynasnda ehir: Klasik Trk iirinde ehir Kavram zerine Baz Mlahazalar
Prof.Dr. Bilal KEMKL, Uluda niversitesi

iir ve ehir arasnda dorudan bir ilgi kurmak mmkndr. Bazen ehir, iire ilham kayna olduu gibi, bazen de iir ehri anlatr. zellikle klasik Trk iirinde, dorudan doruya ehri, ehrin sahip olduu gzellikleri ve ehrin gzellerini anlatan ve ehrengiz ad verilen iirler yazlmtr. Ancak ehrengizlerden baka, baz kaside ve gazellerde kimi ortaan efsane ehirlerine gndermeler yapld gibi, baz iirlerde dorudan doruya bir ehre olan zlem dile getirilmitir. Bu teblide baz ehrengizlere ve kimi kaside ve gazellere atfta bulunarak, airin ehir kavramna ykledii anlam/lar inceleme konusu edilecektir.

27

ehir-Mzik likisine Dair Kuramsal Dnceler

Prof. Dr. Burhanettin TATAR, Ondokuz Mays niversitesi

Mzik derken genellikle insan ya da enstrman sesi araclyla gerekletirilen icralar kastetsek de, gerekte mzik icras, bestelerin ait olduu tr (genre), zaman, mekan, gelenek, mzik kuramlar, mzikal algy belirleyen toplumsal, psikolojik, ekonomik unsurlar olmakszn gerekleemez ve fark edilemez. Mzik icras her ne kadar konser salonlar gibi fiziksel mekanlarda gereklese de, bu icray hem mmkn klan hem de anlalr yapan ey yukarda deindiim kltrel unsurlardr. Daha ak deyile, bir icra esnasnda mzikal seslerin gerekte yankland yer konser salonlar deil, icrac ve dinleyicilerin sahip olduklar kltr dnyasdr. Herkes sahip olduu veya ait olduu kltr dnyas lsnde mzikal icray fark edip yorumlayabilir. Bunun temel nedeni, mziin sadece bir ses deil, ayn zamanda bir anlam dnyas olarak varolmas ve fark edilebilmesidir. Mzikal sesler daha ziyade mzikal anlam dnyasnn ortaya kmasnda ve ekillenmesinde rol oynarlar. Buna karlk olumakt a olan mzikal anlam dnyas seslerin yeni besteler ve icralar iinde yeni formlar kazanmasna yol aarlar. Bu adan bakldnda mzik ve ehir denen hususlarn nasl da karlkl bamllk iinde olduklar daha iyi fark edilebilir. Yksek dzeyde mzik rnleri ya da kaliteli mzikal sesler ehirlerin estetik dzeyde bir anlam kazanmasnda yani ehirlerin mzikal ufkunun / dnyasnn ortaya kmasnda ve ekillenmesinde rol oynarlar. Buna karlk bu tr ehirler mzikal seslerin kalitesinin eletirisine, yeni yorumlara konu olmalarna, yeni formlar kazanmalarna yol aarlar. Bu durumu klasik Trk mzii ile stanbul, klasik Bat mzii ile szgelimi Viyana arasndaki karlkl tarihsel etkileimde rahata grmekteyiz. Bu tebliimizde ehirlerin teekkl sreci ile mziin pratik ve kuramsal dzeyde geliimi arasnda bir paralellik olup olmadn sorgulamaya alacaz. zellikle mziin kavram-tesi zgn dili ile mzik hakkndaki kuramsal-kavramsal dncenin ehirlerin anlam kazanmasnda ne tr rol oynadklar sorusu bizi ynlendirecektir.

28

Klsikten Neoklsie Msik Medeniyetimiz

rt. Gr. Erdoan ATE, Sleyman Demirel niversitesi

Osmanl mparatorluunun snrlarnn genilemesi ve stanbulun fethiyle, Bursa, Edirne, stanbul gibi ehirler bir bilim, kltr, sanat merkezi haline gelmitir. Osmanl mparatorluunun gc ve ihtiam sanata da yansmtr. Ayrca ok verimli almalarn yapld ve nemli ahsiyetlerin yetitii gzlenmektedir. Bu tespitleri msik asndan da yapmak mmkndr. Sanatkrlara devletin sahip kmas, tekkelerde msikli zikirlerin yaplmas, zellikle de Mevlev derghlarnn hzla tekilatlanp, faaliyet gstermesi msikmizin ve dier sanat dallarnn gelimesine nemli katklar salamtr. Bylece msik kltrmz de klsik bir dneme kap amtr. Bu srecin Lle devrine kadar gelierek srdn syleyebiliriz. Osmanl mparatorluunun gerileme srecine girdii ve devlet iinde gzlenen istikrarszln genel anlamda sanata da yansd gzlerden kamamaktadr. Avrupada balayan Rnesans ve yenileme hareketleri Osmanl toplumunu da etkilemitir. Osmanl aydnlarnn bat tarz zevkin gerekliliini savunmasn o dnem Osmanl toplumunun gndelik hayatnda da grmek mmkndr. Lle devrinden itibaren balayan deiimler mimariden i demeye kadar yansm klasik sedirin yerini koltuklar masa, sandalye konsol gibi aksesuarlar alarak, piyanolar evin bakesine yerletirilmitir. Her ne kadar bat kltrnn izleri bu dnemde kendini gsterse de Trk Msiksinin en verimli dnemi bu dnem olmutur denilebilir. Osmanlnn son dnemleri ve Cumhuriyetin ilk yllar Trk Msiksi iin ok tutarsz ve verimsiz bir tartma ortamna sahne olmutur. Hatta denilebilir ki bu tartmalar szl hakaret boyutlara kadar varm, zellikle bat mzii taraftarlarnn amal-amasz saldrlar olmutur. Trk Msiksinin Arap, Bizans, Acem msiksi kaynakl olduu bu msiknin ada olmayp misyonunu tamamlad gibi tartmalar mzik kamuoyunu bir hayli megul etmitir. XX. Asrn ilerleyen yllarnda Trk Msiksi asndan ciddi faaliyetlerin balad grlr. Anadolunun hemen hemen her ilinde alan msik cemiyetleri bata olmak zere, Trk Msiksi Konservatuarlar, Devlet Korolar ve Kltr Merkezi faaliyetleri ile bir ivme yakalayan msikmiz, buralarda yaplan eitim ve dier almalar neticesinde pek ok msik severe hizmet vermeye balamtr. Bu almalar neticesinde birok bilim adam ve sanat yetimi, yaklak yzelli yldr devam eden msikmizdeki durgunluk yerini bir k ve dinamizm srecine brakmtr.

29

Merref: Mekke, Medine, Kudus; Muvazzaf: Isparta

Memduh OUZ (Isparta Valisi) M.. 6. Asrdan itibaren Isparta nemli bir yerleim yeri ve medeniyet merkezi olmutur. Isparta; Hitit, yon, Lidya, Pers, skender mparatorluu, Roma, Bergama, Bizans, Seluklu ve Osmanl dnemlerini hep birer medeniyet merkezi olarak yaamtr. Btn bu dnemlerde ortak zellik Ispartann eitim ve kltr ynnn ar basmasdr. Bugn dnyada Bilgi ehirleri, lim ehirleri tanmlanmas ile ne kan ehirler ve bu konuda yaplan almalar vardr. Ispartann ilim ehri unvan konusunda ise gerek tabiat yapsndan, gerekse bitki rts ve halkn itigal alanlarndan yetitirdii ok nemli ilim adamlarndan ve tarih ierisinden szlegelen entellektel yapsndan dolay ok zel bir yere sahip olduuna inanyoruz. Bu konuda slam ncesi dnemde yol iareti mahiyetinde unsurlar olduu gibi, bilhassa 1800l yllardan sonra nerede ise gzle grlr mesajlar olduu kanaatindeyiz. Amacmz ise bu lin doasna uygun olarak gelimesini ve tm insanlara k veren bir merkez haline getirilmesini salamaktr.

30

Erdemli ehir Ve Hikmetli Bilgi likisi

Do. Dr. Mehmet NAL, nn niversitesi

Bu bildiride, bilim ve hikmette ilerleme ile ehir arasndaki iliki ele alnacaktr. Gerekten ehirleri mamur yapan ve insanlar erdemli klan bilgi ve hikmet dzeyi midir yoksa bilgi ve hikmet mamur ve faziletli ehirlerin rn mdr? Belki de her ikisidir? Medeni olma, ehirli olma, mukim bulunma ile medeniyet kurma arasndaki iliki tarihin ahitliiyle ayan beyan ortadadr. nk hareket halinde olan, toplar, biriktirir, renir ama retemez, tasnif edemez ve gerei gibi uygulayamaz. Gebelerin, ykmas, tahrip etmesi ve yamalamas kolaydr ama yapmas, retmesi ve hayat meknlarn mamur hale getirmesi yani ehirler kurmas ve uzun sre yaatmas ok zordur. lim, bu yzden rzk kaygsnn olduu, hayat corafyasnn srekli deitii toplumlarda nevnema bulamamtr. nemli kentler bilgece tasarlanm, hikmetin btnc nazaryla kurulmu ve hikmet sahibi kimseler de bu faziletli kentlerin en zarif rnleri olarak medeniyet ve dnce tarihine k yaymlardr. te bu yzden hikmet ve ehir arasnda hep karlkl bir iliki olmutur. Bu alma ite bu ilikinin kodlarn bulup ortaya koyma abasnn bir rn olacaktr.

31

Hakikat Bilgisinin ehir Ynetimi Olarak Somutlamas

Do.Dr. mer TRKER, Marmara niversitesi slam felsefe geleneinde Frbden itibaren toplum ve ehir ynetimi, hakikat bilgisinin somutlamas olarak grlmtr. Buna gre bir peygamber veya filozof-kral, akl bilgiyi duyulur formlara dntrmesini salayan mtehayyile gc sayesinde toplum v e ehri organize ederek ynetir. ehrin btn birimlerini kapsayan bu ynetimin asl hedefi, bireylerin kiisel kabiliyetlerini gelitirmesine imkn veren ve teorik ve pratik bakmlardan yetkinleerek hiyerarinin st basamaklarna kmasn ngren bir yaplanmay oluturmaktr. Bu sebeple bilgi ynetimi olarak adlandrlabilecek ehir idaresi, sradanlk ile filozofluk arasndaki mmkn durumlarn tespit edilerek bunlarn organize ve idaresi iin yasalar koymay gerektirir. Yasalar bir yandan toplumsal dzeni salarken dier yandan sradan insann kabiliyeti varsa filozoflua ykselmesine kadar yetkinleme srelerini dzenler. Dolaysyla ehir idaresi, esas itibariyle yasa ve yetkinlik-yetkinleme kavramlar etrafnda deerlendirilir. Bu ise toplumun bata metafizik olmak gelmek zere burhn ilimlerin ulat verdii sonular dorultusunda tanzim ve idaresidir. Metafizik varla ilikin genel tasavvuru ve nihai gayeyi vermekle ehrin rgtleniinin gaye illetini belirlerken dier ilimler, bu gaye illete ulamakta yani yetkinleme srecindeki ikincil gayeleri ve yetkinlikleri bildirirler. Teblie slam filozoflarnn burhn bilimleri ehir veya devlet ynetimine nasl dntrdkleri tartlacaktr.

32

Civilization, Heritage and Civil Society in Contemporary Muslim Thinking

Dr. Carool KERSTEN, Kings College University of London

Thinking about Islam in terms of its wider heritage as a civilization has become increasingly important in the later part of the 20th century, as so-called turathiyyun or heritage thinkers began proposing new ways for engagment with the Muslim worlds intellectual and spiritual legacies. This approach was conceived as an alternative to not only nationalist, socialist, liberal and neo-liberal ideologies of non-Islamic provenance but very much also as a challenge of literalist interpretations of Islams early sources advocated by the proponents of Salafi thinking. This engagement with Islamic turath or heritage invited intellectuals to think afresh about both epistemological and social issues. From this has resulted a renewed interest in the achievements of key exponents of Islamic intellectual history, such as Ibn Rushd and Ibn Khaldun. Some philosophically-inclined thinkers have even self-identified as neo-Averroists or new Ibn Rushdians,while among social scientists there is noticeable a reappreciation for Khaldunian approaches to social theory, which engage anew with notions such as umran and tamaddun. This has also impacted on the more explicitly political debates on the phenomena like secularity, the place of processes of secularization in Muslim societies, and the idea of a Islamic variant of civil society. It appears that initiatives to this radical rethinking of Islam as a civilization, even though they originated in many instances in the MENA countries, have found a relatively more welcoming reception and fertile soil for implementation in Southeast Asia. In assessing the progress in thinking about intellectual heritage, civilization, and the translation of such overarching concepts into political theorizing on secularity and civil society, this presentation will adopt a trans-regional perspective on travelling theory on such issues, highlighting the flow of ideas across the Muslim world.

33

KATILIMCI LSTES

r. Gr. Erdoan ATE (Sleyman Demirel nv.) Prof. Dr. Ylmaz CAN (Ondokuz Mays niv.) Prof. Dr. Mustafa DEMRC (Konya N.Erbakan nv.) Prof. Mahmoud DHAOUAD (University of Tunis) Prof. Dr. Durmu GNAY, YK Yrtme Kurulu yesi Do. Dr. .Latif HACINEBOLU (Sleyman Demirel nv.) Prof. Dr. Hasan BCOLU (Rektr, Sleyman Demirel nv.) Assoc. Prof. Dr. Saim KAYADB (International Islamic University Malaysia) Prof. Dr. Bilal KEMKL (Uluda niv.) Yrd. Do. Dr. Tahsin KOYT (Dokuz Eyll nv.) Prof. Dr. Bilal KUPINAR (Necmettin Erbakan nv.) Prof. Oliver LEAMAN (University of Kentucky) Memduh OUZ (Isparta Valisi) Do. Dr. Mehmet NAL (nn nv. ) Prof. Dr. brahim ZDEMR (Rektr-Hasan Kalyoncu nv.) Yrd. Do Dr. Aya ZCAN (Sleyman Demirel nv.) Prof. Dr. Burhanettin TATAR (Ondokuz Mays nv.) Prof. Colin TURNER (University of Durham) Prof. Dr. Talip TRCAN (Sleyman Demirel nv.) Do. Dr. mer TRKER (Marmara nv.) Y. Mimar Ara. Gr. Mehmet ULUKAN (stanbul Teknik nv.) Prof. Dr. smail Hakk NAL Ankara nv.

Not: isimler soyadna gre alfabetik sralanmtr.

34

35

Sempozyum Onursal Bakan Prof. Dr. Hasan BCOLU, S.D.. Rektr Sempozyum Bakan Prof. Dr. Talip TRCAN, S.D.. lahiyat Fakltesi Dekan

36