MIT OpenCourseWare

http://ocw.mit.edu
5.60 Thermodinamik ve Kinetik
Bahar 2008
Bu malzemelere atfta bulunmak veya kullanm artlarn renmek iin http://ocw.mit.edu/terms
sitesini ziyaret ediniz
Clasius-Clapeyron Denklemi
Katgaz ve svgaz dengelerine geri dnelim. Burada
gaz
buh sub
kat s v gaz
V V , V V , V V ~ A A >>
yaklamn yapmak suretiyle youn fazlarn(s,k) molar hacmlar gazn molar
hacm yannda ihmal edilebilir
Katgaz geii iin olan Clapeyron denklemini alr buna yukarda yaptmz
yaklamlar kullanarak
gaz
sub
sub
sub
sub
sub
V T
H
V T
H
V
S
dT
dp A
~
A
A
=
A
A
=

deal gaz davrann varsayarsak
p
RT
V
gaz
= olur
2
sub
RT
H p
dT
dp A
=

=
dT
p / dp
2
sub
RT
H
dT
p ln d A
= Bu Clausius-Clapeyron
denklemidir
Svgaz geii iin
sub
H A yerine
buh
H A koymak yeterlidir
yani
2
buh
RT
H p
dT
dp A
=

=
dT
p / dp
2
buh
RT
H
dT
p ln d A
=
Clausius-Clapeyron denklemi sv ve katnn buhar basnlarnn scakla
bamlln
buh
H A ve
sub
H A deerlerine balar
sub
H A deerinin Tden bamsz olduunu varsayarak bir baka yaklam daha
yapabiliriz:
} }
A
=
2
1
2
1
T
T
2
sub
p
p
dT
T
1
R
H
p
dp

|
|
.
|

\
| A
=
|
|
.
|

\
|

A
=
2 1
1 2 sub
1 2
sub
1
2
T T
T T
R
H
T
1
T
1
R
H
p
p
ln
Bu integre edilmi Clasius Clapeyron denklemidir (Svgaz geii iin
sub
H A
yerine
buh
H A koymak yeterlidir)
|
|
.
|

\
| A
=
|
|
.
|

\
|

A
=
2 1
1 2 buh
1 2
buh
1
2
T T
T T
R
H
T
1
T
1
R
H
p
p
ln
Pratikte bir svnn veya katnn zerindeki buhar basnc Tye bal olarak bu
ifadeden bulunur
Clausius-Clapeyron denklemi ile ilgili problemler iki ekilde olabilir:
1.Elinizde k-g veya s-g geileri iin olan (T
1
,p
1
) ve (T
2
,p
2
) deerleri bulunur ve
sub
H A veya
buh
H A nin bulunmas istenir.
2. k-g veya s-g geileri iin olan (T
1
,p
1
) ve
sub
H A veya
buh
H A deerlerini bilirsiniz
(T
2
,p
2
) deerini bilmek isterseniz
Bu, rnein Denverde suyun 97
o
Cda kaynadn bulmanz mmkn klar
Sv veya katnn zerindeki buhar basncna inert gaz basncnn etkisi

Toplam basn p = p
A
+p
inert

p
o
=Saf Ann T scaklndaki dengedeki buhar basnc
p
A
= Ann inert gaz mevcudiyetinde dengedeki ksmi buhar basnc
Peki p
A
(p) nedir?
Denge durumunda ( ) ( ) p , T , s p , T , g
A A A
=
dp V dT S G d d + = =
Bunun pye gre trevi alnrsa
V
p
T
=
|
|
.
|

\
|
c
c

( ) ( )
0 > =
|
|
.
|

\
|
c
c
=
|
|
.
|

\
|
c
c
(

c
c
=
|
|
.
|

\
|
c
c
|
|
.
|

\
|
c
c
=
(

c
c
g
s
T
A
s
T
A
g
T
A
T
A
T
A
A
T
A
V
V
p
p
V
p
p
V
p
p T s
p
p
p p
p T g , , , ,

nert gaz mevcudiyeti p
A
y artrr. Kritik noktann altnda
s
V <<
g
V olup etkisi
azdr
Eer A ideal bir gaz ise
( )
o s
p
p o
A
s
p
p
'
A
'
A
s A
A A
g
p p V
p
p
ln RT ' dp V
p
dp
RT
dp V dp
p
RT
p
RT
V
o
A
o
= =
= =
} }

rnein Cva iin
p
Hg
= 0,2700 torr (100
o
C, saf Hg)
p
Hg
=0,2701 torr (1 bar toplam basn altnda)
p
Hg
=0,2830 torr (100 bar toplam basn altnda)
rnek problem
Yeni bir molekl(bir ila)olan renol sentezlenmi olup faz diyagramnn
aratrlmas gerekmektedir. l nokta civarnda svnn(p
s
) ve katnn(p
k
)
zerinde buhar basnc
1 , 16
T
820 , 3
p ln 2 . 13
T
010 , 3
p ln
k s
+ = + =

(a) Buna gre l noktadaki basn ve scakl hesaplaynz
1 , 16
T
820 , 3
2 . 13
T
010 , 3
p ln p ln
k s
+ = + =

Buradan T
n
=279K ve p
n
=11,1 bar olarak bulunur
(b) Renol 1 at ve 298Kde svm, gazm yoksa katmdr?
Faz diyagram

eklinde olmaldr nk (k,s) ve (s,g) izgileri daima pozitiftir. Faz diyagramna
gre renol bu artlarda gaz olmaldr
(c)
sub
H A deeri nedir(yaklak)
Clausius-Clapeyron denklemini kullanarak
kJ 8 , 31 K 820 , 3 K mol / J 314 , 8 H
RT
H
T
K 820 , 3
dT
p ln d
sub
2
sub
2
= = A
A
= =

kinci- rnek
RDX(1,3,5-trinitro-1,3,5 triazosiklohekzan) askeri uygulamalarda, zellikle
yksek patlayclarda, roket ve silahlarda frlatc madde olarak ok
kullanlmaktadr. Ayrca C-4 ve Semtex gibi plastik patlayclarn temel
bileenlerinden biridir ve sk sk kanun d amalarla su rgtleri tarafndan
kullanlr. Bu madde erime noktas 204
o
C (481K) olan beyaz bir katdr .
RDXi tayin etmek iin gvenilir detektrler tasarmlamak onun buhar basncnn
scakla gre deiiminin hassas bir ekilde bilinmesi gerekir.. Bu konu ile ilgili
literatr verileri DOT/TSA Patlayclarn ve lgili Bileiklerin Buhar Basnc
Verileri adl raporunda detayl bir ekilde tartlmtr.
RXDnin buhar basnc aadaki diyagramda verilmitir.Buhar basnc verileri
%95lik bir gven aralnda Clausius-Clapeyron denklemi ile verilmektedir. Dikkat
edilirse RDXin 300Kdeki buhar basnc 10
-11
bar olup bu hava alanlarndaki
tarama detektrlerinin almas gereken deerdir.Bildirilen tm veriler 450K
altndaki scaklklar iin olduundan buradaki ilem sv fazdan buharlama yerine
kat fazdan sublimlemedir.