การแถลงขาวเรื่องอันตรายจากการจัดฟนแฟชั่น

เมื่อวันที่ 26 สิงหาคม 2552

โดย
พลโทพิศาล เทพสิทธา นายกทันตแพทยสภา
ทันตแพทยไพศาล กังวลกิจ เลขาธิการทันตแพทยสภา
ทันตแพทยธงชัย วชิรโรจนไพศาล
ทันตแพทยหญิงนฤมล ทวีเศรษฐ

ทั น ตแพทยสภาขอแสดงความเสี ย ใจต อ การเสี ย ชีวิ ต ของ นางสาวจุ ฑ ามาศ หรื อ น อ งดาไชยสงค

นักเรียนชั้น ม.5 จากจังหวัดขอนแกน แมวา สาเหตุของการเสียชีวิตจะยังไมแนชัดวาเกี่ยวของกับการจัดฟน
แฟชั่นมากนอยเพียงใด แตการเสียชีวิตของนองดาจะเปนอุทารณที่ทําใหวัยรุนที่กําลังจัดฟนแฟชั่นอยูตระหนัก
ถึงอันตรายของการจัดฟนแฟชั่น และเปลี่ยนใจถอดเครื่องมือออก
“การจัดฟนแฟชั่น” นั้น ไมใชการรักษาทางทันตกรรมใดๆ แตเปนการพยายามใสเครื่องมือที่เลียนแบบ
การจัดฟนแบบติดแนนที่ทันตแพทยใชในการรักษาผูปวย ผูที่ใหบริการจัดฟนแฟชั่นไมใชทันตแพทย แตเปนผู
ที่ไดรับการบอกและสอนกันมา ซึ่งบุคคลเหลานี้ไมมีความรูที่เพียงพอในการที่จะใสเครื่องมือจัดฟน ทําให
เกิดผลเสียตางๆ ตามมา

สถานการณธุรกิจจัดฟนแฟชั่น
การจัดฟนแฟชั่นเปนธุรกิจผิดกฎหมายที่มีผลประโยชนมหาศาล ขอมูลจากสํานักงานสาธารณสุขขอน
แกนแจงวา รูปแบบในจังหวัดจะมีนายทุนเชาหองแถวเกาๆ แถวริมบึงแกนนคร ขางๆมหาวิทยาลัยขอนแกนเปด
เป นคลินิ กเถื่อน และฝก สอนใหพ นัก งานใสเครื่องมื อจั ดฟนแฟชั่น มี การติดป ายโฆษณาและใหหมายเลข
โทรศัพทติดตอ เมื่อเปดบริการไดสัก 1-2 เดือนก็จะยายไปเปดที่อื่นอีก นอกจากนี้ยังมีการบริการไปทํานอก
สถานที่ ถึงบานของวัยรุน มีระบบการใหหัวคิวเด็กวัยรุนเพื่อชักชวนเพื่อนๆมาจัดฟนแฟชั่น จากการตรวจสมุด
บัญชีรายรับ จะมีรายรับวันละ10,000 - 20,000 บาท
ในกรุงเทพมหานคร จากการสํารวจคลินิกเถื่อนที่รับจัดฟนแฟชั่น หางแฟชั่นมอลลยานอนุสาวรียชัย
สมรภูมิ และรานแถวยานตลาดวังหลัง พบรานจัดฟนแฟชั่นในลักษณะแผงลอย รานเชา หรืออยูในอาคาร
พาณิชย อยูหลายราน แตละรานมีวัยรุนไปใชบริการคอนขางมาก มีวัยรุนไปรอคิวใชบริการ จากการประเมิน
คราวๆ แตละรานจะมีลูกคาไปติดเครื่องมือจัดฟนแฟชั่น ไมต่ํากวาสิบราย คลินิกเถื่อนเหลานี้สามารถทํารายได
 2

วันละเปนหมื่นบาท ถาคํานวนเปนเดือนอาจมีรายไดเดือนละหลายแสนบาท ซึ่งถาหักคาใชจายที่มีไมมาก

เนื่องจากวัสดุ อุปกรณตางๆ มีคุณภาพต่ําและราคาถูกแลว นาจะมีกําไรนับแสนบาทตอเดือน
เมื่อพิมพคําวา “ดัดฟนแฟชั่น” ใน search engine เชน google จะพบ เวบไซด 50,000 กวาเวบไซดที่มี
การโฆษณารับทําจัดฟนแฟชั่น ขายเครื่องมืออุปกรณ รับสอน รวมทั้งกระทูถามตอบแนะนํารานที่รับทําจัดฟน
แฟชั่น มีการโฆษณาระบุวา เปนการใชลวดและเครื่องมือที่เหมือนกับทันตแพทยใช ไมทําลายผิวฟน ไมเปน
สนิม ไมเปนอันตราย สามารถเลือกสีของลวดหรือของยาง รูปรางของยาง (มียางรูปมิคกี้เมาท รูปดอกไม สีและ
ลายตางๆกัน) มีบริการเปลี่ยนยางใหฟรี 3 เดือนแรก มีบริการรับไปพิมพฟนถึงที่บาน หรือ บริการสงเครื่องมือ
จัดฟนแฟชั่นแบบถอดไดที่ทําเสร็จแลวไปใหที่บานทางไปรษณีย นอกจากนี้ยังมีบางเวบไซดที่เปนตัวแทน
จําหนาย สามารถสั่งซื้อ ลวดจัดฟน ยาง และอุปกรณในการทําไดทางไปรษณีย แถมยังโฆษณาวา ไมตองเรียน มี
คูมือทําเองได บริการจัดสงทั่วประเทศ หรือรับสอนการทําจัดฟนแฟชั่นใหถึงที่ คิดคาสอน 6,900 บาท เรียนวัน
เดียวก็ทําได รวมทั้งขบวนการที่ใหคําแนะนําชวยเหลือในการเปดกิจการจัดฟนแฟชั่น

อันตรายจากการจัดฟนแฟชั่น
เริ่มตั้งแตขบวนการทํา เครื่องมือที่ใช เชน ถาดพิมพฟน ใชแลวไมไดลาง หรือลางแตไมไดทําการฆาเชือ้
จากการสังเกตพบวา ถาดพิมพฟนมีสภาพเหมือนยังไมแหงดี มีคราบวัสดุพิมพปากและคราบปูนหลอแบบติดอยู
ไมผานการฆาเชื้อใดๆ ซึ่งทําใหมีโอกาสที่จะไดรับเชื้อโรคที่มาจากน้ําลายของผูใชบริการคนกอน ผูทําก็ไมได
ใสถุงมือ อาจติดโรคตางๆ เชน ไวรัสตับอักเสบบี วัณโรค ไขหวัด ไขหวัดใหญ คอตีบ โปลิโอ ฯลฯ นอกจากนี้
คีมที่ใชตัดลวดมักเปนคีมที่ใชในงานชางทั่วไป ไมใชคีมที่ทันตแพทยใช คีมที่ใชตัดลวดมีสนิมขึ้น สกปรก เมื่อ
ตัดลวดแลวก็นําเอาลวดมาใสในปาก
ลวดจัดฟนแฟชั่นที่ใชมีคุณภาพต่ํามาก มีสารปนเปอนที่เปนโลหะหนักตางๆ เชน สารตะกั่ว พลวง
ซีรีเนียม โครเมียม และ สารหนู เมื่อไดรับเขาสูรางกายอยางตอเนื่อง จะทําอันตรายตอ เซลลของเนื้อเยื่อตางๆ
ทําใหมีการเปลี่ยนแปลงโครงสรางและการทํางานของเซลล เซลลอาจตาย โลหะหนักยังเปนตัวการทําใหเกิด
ความผิดปกติทางพันธุกรรม รวมทั้งเปนตัวการชักนําใหเกิดมะเร็งอีกดวย ตัวอยางเชนเมื่อสารตะกั่วเขาสู
รางกาย จะจับยึดอยูกับเม็ดเลือดแดง หมุนเวียนไปกับกระแสเลือดกระจายไปทั่วรางกายสูเนื้อเยื่อสวนตาง ๆ
โดยสะสมที่ไตมากที่สุด ทําใหหลอดไตทํางานผิดปกติ นอกจากนี้ ตะกั่วยังมีผลตอตับ หัวใจและเสนเลือด ภาวะ
เจริญพันธุ โครโมโซม และเปนสารชักนําใหเกิดโรคมะเร็ง และความพิการแตกําเนิดอีกดวย
นอกจากนี้ ยังพบวา มีการใชลวดที่เปนสี ที่เมื่อใสไวในปากสักระยะหนึ่ง มีการสัมผัสอาหาร ของเย็น
ของรอน แลวสีจางลง เชนเดียวกับยางที่มีสีและรูปแบบตางๆกัน ยางเหลานี้ทําเลียนแบบยางที่ทันตแพทยใชจัด
ฟนจริงๆ เมื่อใสไปไมนานสีก็จะหลุดลอกจางลง สวนประกอบของสีก็จะเขาสูรางกาย ผานเขากระเพาะอาหาร
และดูดซึมไปสะสมไวในรางกาย แมวาผลเสียจะไมเห็นชัดในทันทีทันใด แตเปนการสะสมสารพิษเขาไวใน
รางกายอยูตลอดเวลา
 3

ในขั้นตอนการทํา จะมีการใชหัวกรอ กรอเอาเคลือบฟนที่ดีๆออกไป ทําใหมีการเสียเคลือบฟนไป

รวมทั้งการใชกรดกัดฟน ซึ่งจะทําใหเคลือบฟนบางลง ทําใหความเข็งแรงของตัวฟนลดลง ทําใหเสียวฟนไดงาย
เคลือบฟนที่ถูกทําลายไปนี้รางกายไมสามารถสรางขึ้นมาทดแทนได
ลวดที่ใชสอดจะมีแรงกระทําตอฟนทําใหฟนเคลื่อนไปจากตําแหนงเดิม เนื่องจากการปรับแตงลวดโดย
ผูที่ไมมีความรูจะทําใหเกิดแรงกดไปที่ตัวฟน ฟนที่เคลื่อนไปจากเดิม ทําใหมีอาการปวดมากอาจทําใหฟนซี่นั้น
เสียชีวิต (กลายเปนฟนตาย) เปลี่ยนเปนสีคล้ํา หรือรากฟนละลายไป และถาไมไดรับการรักษารากฟนอยาง
ทันทวงที ก็อาจจะตองลงทายที่ตองถอนฟนซี่นั้นๆทิ้งไป นอกจากนี้เครื่องมืออาจหลุดลงคอ หรืออาจหลุดลงไป
ที่หลอดลม ปดหลอดลมทําใหเปนอันตรายถึงชีวิตได เพราะขั้นตอนการทําผิดวิธีมีการยึดที่ไมแนนพอ วัยรุนที่
เครื่องมือหลุด มักจะใช กาวตราชางติดแทนเพื่อประหยัดเงิน แตจะเกิดอันตรายมากเพราะกาวเหลานี้เปนสารพิษ
ที่จะไปสะสมในรางกาย
การใสเครื่องมือจัดฟนแฟชั่นมักทําใหเกิดการบาดกระพุงแกม และเนื้อเยื่อในชองปาก ทําใหเปนแผล
แผลที่เกิดจากเครื่องมือจัดฟนแฟชั่นไปเกี่ยวหรือบาด ถาเกิดตอเนื่องกันนานๆ หลายป ก็จะเพิ่มโอกาสเสี่ยงตอ
การเกิดมะเร็งของเนื้อเยื่อในชองปากได นอกจากนี้เครื่องมือที่ใสในปากจะขัดขวางการแปรงฟนและทําความ
สะอาดฟน ทําใหมีเศษอาหารและแผนคราบจุลินทรียติดสะสมอยูรอบๆเครื่องมือ อาจทําใหฟนผุและเหงือก
อักเสบบวมแดง มีกลิ่นปาก

ความผิดตามกฎหมาย
มีความผิดทางกฎหมายอยางนอยสามฉบับ คือ
ความผิดแรกเปนความผิดตาม พระราชบัญญัติ วิชาชีพทันตกรรม พ.ศ. 2537 ดังนั้นคนที่พิมพฟนหรือ
ใสเครื่องมือจัดฟนแฟชั่นใหผูอื่น ก็ถือวาเขาขายการประกอบวิชาชีพทางทันตกรรม หรือถือวาเปนหมอฟน
เถื่อน ซึ่งจะมีความผิดตามมาตรา 50 ที่ระบุวามีระวางโทษจําคุกไมเกิน 3 ป หรือปรับไมเกิน 30,000 บาท หรือ
ทั้งจําทั้งปรับ
ความผิดที่สอง เปนความผิดตามพระราชบัญญัติสถานพยาบาล พ.ศ. 2542 ในมาตรา 16 ที่ระบุวา “หาม
มิใหบุคคลใดประกอบกิจการสถานพยาบาล เวนแตไดรับอนุญาตจากผูอนุญาต...” หรือหมายความวา บุคคลที่
เปดรานจัดฟนแฟชั่น ก็จะมีความผิดเปนคลินิกเถื่อน มีความผิดตองระวางโทษจําคุกไมเกิน 3 ป หรือปรับไม
เกิน 60,000 บาท หรือทั้งจําทั้งปรับ และศาลจะสั่งริบบรรดาสิ่งของที่ใชในการประกอบกิจการสถานพยาบาล
ดวยก็ได
ความผิดสุดทาย เปนความผิดของผูที่นําเขา จัดจําหนายลวดจัดฟนแฟชั่น ตาม พระราชบัญญัติคุมครอง
ผูบริโภค พ.ศ.2522 สํานักงานคณะกรรมการคุมครองผูบริโภคไดออกคําสั่งคณะกรรมการคุมครองผูบริโภค
ที่ 1/2549 เรื่อง หามขายสินคาลวดดัดฟนแฟชั่นเปนการชั่วคราว หากฝาฝนก็จะมีโทษตาม มาตรา 56 จะตอง
ระวางโทษจําคุกไมเกินหกเดือน หรือปรับไมเกินหาหมื่นบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ แตถาเปนผูผลิตเพื่อขายหรือ
เปนผูสั่งหรือนําเขามาในประเทศไทยเพื่อขาย จะตองระวางโทษจําคุกไมเกินหาป หรือปรับไมเกินหาแสน
บาท หรือทั้งจําทั้งปรับ
 4

หนังสือขอมูลอันตรายจัดฟนแฟชั่น ดาวนโหลดไดที่
ทันตแพทยสภา http://www.dentalcouncil.or.th/
แผนงานคุมครองผูบริโภคดานสุขภาพ สสส. http://www.thaihealthconsumer.org/
คณะทันตแพทยศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย http://www.dent.chula.ac.th/