BAMBANG NURYATNO RACHMADI MR.

TONNY McDONALD S INDONESIA

Suatu malam penghujung !"!# $% &e'uah (e&t)(an McD)nal$ & $% *a+a&an O(cha($ R)a$ S%ngapu(a# &e)(ang lela*% 'e(tu'uh &u'u( &e$ang mem'e(&%h*an meja. Dengan &e(agam T,&h%(t 'e(ga(%&,ga(%& me(ah -ang aga* *e&empatan $an t)p% 'e(la'el M *ha& McD)nal$ &# lela*% -ang ta* la%n a$alah Bam'ang Rachma$%# mantan p(e&$%( .an%n Ban* ta$% tampa* &e(%u& 'e*e(ja. /atuh m%&*%n*ah %a 0 B%&a ja$%. 1a(ena &etelah mengun$u(*an

$%(% $a(% *u(&% punca* .an%n Ban* pa$a N)2em'e( !""# nama Bam'ang n-a(%& tenggelam. Ta* te($enga( lag% apa *eg%atann-a *emu$%an. B%la &etahun *emu$%an 'an-a* pengu&aha In$)ne&%a mel%hatn-a t%'a,t%'a menja$% pe*e(ja *a&a( $% ja(%ngan 3a&t,3))$ te('e&a( $% $un%a %tu# )(ang pun 'e(tan-a,tan-a. Rep)tn-a# Bam'ang pun ta* '%&a menjela&*an apa -ang &e$ang %a la*u*an. S)aln-a &a-a me&t% jaga (aha&%a. Sa-a ngga* %ng%n pe(& In$)ne&%a tahu &eh%ngga mem'uat MD 'atal mem'e(%*an l%&en&%n-a *epa$a &a-a# ucap menantu 4ap(e& 5*et%*a %tu6 Su$ha(m)n)# -ang *%n% manag%ng $%(ect)( .T Rama*) Ge('angma&# pem%l%* $an pengel)la ja(%ngan (e&t)(an McD)nal$ & In$)ne&%a. 1ehat%,hat%an T)nn-# &apaan a*(a' Bam'ang tampa*n-a memang +aja(. 1a(ena MD a$alah &atu,&atun-a ta(uhan T)nn- &etelah

*elua( $a(% .an%n. Apalag%# %a ha(u& menunggu &atu tahun &etelah mema&u**an apl%*a&% han-a untu* '%&a $%pangg%l meng%*ut% pelat%han. Dan pelat%han $% S%ngapu(a -ang $%&e'ut On the /)' E7pe(%ence 5O/E6 %tu# 'u*anlah lampu h%jau untu* mempe()leh l%&en&% MD. O/E a$alah &emacam te& a+al 'ag% pelama(. Tap% %tulah te& -ang pal%ng 'e(at. 1a(ena $alam lat%han *e(ja pela-an# &epe(t% melap meja# mem'e(&%h*an t)%let &e(ta menja$% tu*ang pa(*%(# %n%lah pa(a pelama( 'an-a* -ang gugu(. .a$a 8e'(ua(% !! # (e&t)(an MD m%l%* T)nn- (e&m% $%'u*a $% Ge$ung Sa(%nah# /alan MH Tham(%n# /a*a(ta. &elama 9#: tahun $a(% $un%a '%&n%& In$)ne&%a. Re&t)(an %tu juga me(upa*an 'uah $a(% pe(juangan T)nn-

D%'u*an-a )utlet MD pe(tama $% In$)ne&%a %tu &e*al%gu& menja+a' pe(tan-aan tentang mengh%langn-a T)nn&elama hamp%( t%ga tahun. D%a a$alah &alah &atu $a(% ; )(ang In$)ne&%a -ang melama( *e MD &elama < tahun %n%. Dan untu* menang# *al% %n% %a ha(u& 'e(&a%ng $engan ;! *an$%$at. I$e menja$% +%(au&aha 'e(mula *et%*a %a mula% ')&an menja$% pucu* p%mp%nan $% 'an* m%l%* Mu m%n Al% Guna+an. .a$ahal &e'aga% 'an*%( %a $%ang*at menja$% p(e&$%( .an%n Ban* pa$a u&%a ;: tahun *a(%e( T)nn- te(g)l)ng pe&at. Seja* != h%ngga !=># &em'a(% men-ele&a%*an *ul%ahn-a $% 8HUI E7ten&%)n# *elah%(an /a*a(ta > tahun &%lam %n% 'e*e(ja $% .T C%ce()

In$)ne&%a. Setahun *emu$%an %a h%j(ah *e Ban* Duta. Da(% 'an* te(&e'ut %a pe()leh *e&empatan 'elaja( *e Nege(% .aman Sam. Ha&%ln-a pa$a !=" %a 'e(ha&%l men-a'et $ua gela(? MSc '%$ang %nte(na&%)nal 'an*%ng @ 3%nance $a(% Sa%nt Ma(- & G(a$uate Sch))l )3 Bu&%ne&& M)(aga# $an gela( MBA $a(% /)hn 8. 1enne$- Un%2e(&%tO(%n$a *e$uan-a $% Cal%3)(n%a. Dengan $ua gela( %tu# T)nn- *em'al% *e tanah a%( $an *em'al% *e Ban* Duta pa$a !=". Setelah &empat manaje( $%2%&% )pe(a&% $% *ant)( pu&at# %a *emu$%an $%*%(%m *e Su(a'a-a &e'aga% '(anch manage( pa$a a+al !=!. Setahun *emu$%an %a $%p()m)&%*an menja$% *epala $%2%&% pema&a(an. D%a untu* 'e(ga'ung $engan .an%n Ban*. Se'aga% )(ang n)m)( &atu $% .an%n Ban*# *et%*a %tu T)nn- &empat

men%nggal*an p)&%&%n-a $% Ban* Duta &e'aga% manag%ng $%(ect)( Inte(nat%)nal Ban*%ng pa$a Septem'e( !"A mela*u*an 'e'e(apa pem'enahanB mana*ala *)n$%&% .an%n $%*a'a(*an lag% te(t%mpa malapeta*a. Menu(ut ha(%an The A&%an 4all St(eet /)u(nal# Ban* In$)ne&%a &ampa% mengg)l)ng*an .an%n $alam *la&%3%*a&% t%$a* &ehat. D% tangan T)nn-# pe(lahan,lahan 'an* %n% mula% mele&at lag%. Tap% -ang le'%h pent%ng# 'an* %n% &e*a(ang &u$ah $%n-ata*an &ehat )leh BI# ucap T)nn- &uatu *et%*a. 1en$at% ')leh $%'%lang T)nn- cu*up 'e(ha&%l $alam mengemu$%*an .an%n Ban*# t)h *u(&% p(e&$%( malah mem'uatn-a ge(ah. Salah &atu -ang mengganngu p%*%(an

&a-a a$alah *a(%e( &a-a $% 'an*# ucap T)nn- $engan l%(%h. Lh)0 Se'aga% )(ang mu$a# %a me(a&a *a(%e(n-a $% pe('an*an &u$ah ment)*. Ala&an -ang le'%h *la&%* lag% a$alah &u$ah ta* a$a tantangan. Dan %a %ng%n menca(% 'ag% *alangan u&aha. Sa-a te(gugah untu* mem'u*t%*an $%(% &e'aga% pema%n# ucap lela*% -ang 'e(ga'ung $engan .an%n Ban* &elama $ua tahun %tu. Te*a$n-a menja$% pengu&aha &u$ah 'ulat. Sa-a %ng%n ja$% tantangan $% lahan -ang la%n. Apalag%# &elama menja$% 'an*%(# T)nn- le'%h 'an-a* 'e(pe(an &e'aga% pena&%hat

pengu&aha -ang &u*&e&# *atan-a penuh &emangat. Se'elum mengun$u(*an $%(% $a(% .an%n# %a telah mela*u*an &u(2e% tentang 'e'e(apa '%$ang u&aha -ang p)ten&% pe(*em'angann-a cu*up 'agu&. 4alau $alam 'ena*n-a te(l%nta& 'e'e(apa '%$ang u&aha# t)h %n$u&t(% ma*ananlah# menu(ut $%a# -ang pal%ng pa& 'ag%n-a. Dan McD)nal$ & a$alah pa(tne( -ang %a p%l%h. Ala&ann-a# &elama %n% (e&t)(an MD cu*up 'agu&# $an hamp%( (am'utn-a &u$ah $ua +a(na %tu. Mempe()leh l%&en&% MD a$alah tantangan -ang ta* mu$ah. .al%ng t%$a* &atu pun -ang 'e(ha&%l. Dan -ang le'%h 'e(at# *)n)n# MD ta* meng%ng%n*an m%t(a *e(ja -ang t%$a* mem'e(%*an *)m%tmen <<C. Itulah &e'a'n-a pa$a 'ulan Septem'e( !"" %a mem%l%h mengun$u(*an $%(% $a(% .an%n# han-a $engan &atu c%ta,c%ta? mempe()leh l%&en&% MD. .a$a &aat %tu memang te(*e&an T)nn- mempe(ta(uh*an &elu(uh *a(%e(n-a -ang 'elum tentu te(capa%. 1alau +a*tu %tu &a-a ngga* $apat MD# -a &a-a ha(u& &%ap mula% lag%# *enangn-a. hamp%( > tahun $% $un%a pe('an*an. .a$ahal# *e%ng%nann-a untu* menja$% pemegang l%&en&% MD In$)ne&%a Setelah 'e'a& $a(% .an%n# %a mula% mengu(u& pe(m)h)nann-a *e MD. Setelah %tu0 Ha(%,ha(% penant%an -ang menegang*an# ucap T)nn- 'e(&emangat. Tentu &aja menegang*an# *a(ena %a ha(u& menant% &atu tahun &ampa% $%pe(')leh*an meng%*ut% pelat%han. Menant% &e&uatu -ang 'elum pa&t% &angat menegang*an 'ag%

&emua )utlet,n-a &u*&e&. Sa-a 'e(*etetapan ha(u& '%&a mempe()leh l%&en&% MD# ucap 'apa* t%ga ana* -ang te(l%hat $a(% $a3ta( pelama( $a(% In$)ne&%a &elama < tahun te(a*h%( %n%# a$a ; (%'u )(ang# $an 'elum a$a

T)nn-. 1a(ena %tu %a &elalu 'e(u&aha 'e(*)mun%*a&% $engan MD .u&at. .al%ng t%$a* &em%nggu &e*al% &a-a 'e(u&aha menelep)n me(e*a &e*e$a( ju&t t) &a- hell)# ucap lela*% -ang pe(nah $%u&%( $an $%pe(la*u*an *a&a( *et%*a menc)'a mengunjung% MD .u&at %n%. Te(&%nggung0 T%$a*. Se'a' $%a &a$a( 'etul 'ah+a &emua -ang %a la*u*an $engan &atu tujuan# Sa-a ha(u& menunju***an 'ah+a &a-a &angat meng%ng%n*an. Menu(ut T)nn-# T)nn-# p%ha* MD %ng%n mengenal &eca(a $e*at *elua(ga 'e&a( T)nn-. Me(e*a %ng%n tahu 'aga%mana lata( 'ela*ang $an *eh%$upan *elua(ga *am%# jela&n-a. 1a(ena# MD meng%ng%n*an '%&n%& %n% '%&a $%te(u&*an )leh ana*,ana* T)nn-. Bah*an# $alam &alah &atu *)nt(a* -ang ha(u& $%&epa*at% &etelah l%&en&% $%'e(%*an MD me&t% mengetahu% &egala pe(&)alan -ang te(ja$% $alam manajemen .T Rama*) Ge('angma& 5RG6# &e*al%pun me(e*a RG 'e(p%n$ah tangan *e p%ha* la%n -ang juga mem%l%*% '%&n%& 3a&t 3))$ me(e* la%n# m%&aln-a. MD juga

MD a$alah pem'e(% l%&en&% -ang cu*up *etat $alam men-ele*&% cal)n m%t(a *e(jan-a. 1)n)n# &e'elum mem%l%h

ta* mem%l%*% &aham $% &%tu. Hal %n% $%&-a(at*an# *a(ena p%ha* MD ta* meng%ng%n*an *alau t%'a,t%'a &aja &aham men&-a(at*an 'ah+a pem%l%* &aham ma-)(%ta& RG ha(u& juga pemegang *en$al% '%&n%&n-a. Ma*&u$n-a# &upa-a )(ang -ang mengam'%l *eputu&an $% '%&n%& %n% nant%n-a a$alah )(ang -ang 'ena(,'ena( mengua&a% '%$angn-a. Ma*a# &eja* a+al p%ha* MD telah menan-a*an *epa$a T)nn- maupun %&t(%n-a tentang &%apa -ang a*an menja$% M(. Atau M%&& McD)nal$ &. Beg%tulah. Setelah &atu tahun menegang*an# $atanglah *eputu&an 'ah+a %a ')leh meng%*ut% pelat%han. Tempat pelat%han pe(tama &engaja $%p%l%h $% S%ngapu(a. 1a(ena $% &ana 'an-a* )(ang In$)ne&%a. Seh%ngga p(e&&u(e,n-a le'%h t%ngg%# *ata lela*% -ang gema( na%* m)t)( ge$e %n%. Dan 'ena(# &elama t%ga 'ulan pe(tama pelat%han $% mana T)nn- ha(u& 'e(&e(agam pela-an %a &elalu 'e(temu " jam n)n&t)p. Da(% &%tu *enalann-a $a(% In$)ne&%a. Sela%n pelat%han -ang 'entu*n-a n)n manaje(%al# T)nn- juga $%uj% 'e*e(ja &elama a*an te(l%hat &e&e)(ang mem%l%*% 'a*at mela-an% atau t%$a*. 1a(ena# pa$a jam,jam pe(tama 'a(ang*al% )(ang ma&%h '%&a 'e(&%*ap man%&. Tap% '%la telah ma&u* jam *e," $an &ete(u&n-a# ma*a t%ng*at *elelahan $an &t(e&n-a &u$ah t%ngg%# h%langlah &%*ap man%&. B%a&an-a 'an-a* -ang ngga* lulu& $% &%n%# ucap T)nn-# lalu

te(ta+a. Dalam pelat%han# T)nn- -ang &e'elumn-a ta* pe(nah mengepel lanta%# apalag% mem'e(&%h*an *ama( man$%# te(pa*&a mela*u*an &emua pe*e(jaan -ang $alam %&t%lah T)nn-? pe*e(jaan tanpa )ta* %tu $engan hat% lapang. 4alau &e(%ng *al% %a ha(u& mene(%ma 'enta*an $an mengulang% ha&%l *e(jan-a lanta(an $%n%la% *u(ang 'e(&%h# m%&aln-a. Ha&%ln-a memang memua&*an. D%a 'e(ha&%l men%nggal*an ;! pelama( $an McD)nal$& C)(p)(at%)n Ham'u(ge( Un%2e(&%t- &elama

mengalah*an t%ga *an$%$at. Da(% pelat%han *ul% ta$%# 'a(u T)nn- $%g)$)* $% Se*)lah m%l%* McD)nal$ & -a%tu? MD. S%&tem pelat%han -ang pe(nah $%alam%n-a *%n% %a te(ap*an 'ag% &emua cal)n manaje( $% MD In$)ne&%a. tahun. Se*)lah %tu men$%$%* pa(a cal)n &t)(e manage(

Set%ap manaje( -ang a$a $% MD a$alah )(ang -ang telah $%lat%h $a(% 'a+ah. /a$% ngga* mung*%n &e&e)(ang &alah &e)(ang manaje( -ang &empat me(a&a*an pelat%han ga-a MD. 1elah%(an /a*a(ta 9= tahun &%lam %n%# te(ma&u* *a(-a+an

ma&u* lang&ung ja$% &t)(e manage(# ucap pengu&aha -ang &u*a 'e('u&ana &ea$an-a %n%. Mut% S)et)-) a$alah

pe(tama MD -ang $%,t(a%n%ng. Lulu&an I1I. /a*a(ta !"" %tu 'e(ga'ung $engan .T RG /ul% !!<# lalu $%*%(%m *e S%ngapu(a untu* meng%*ut% p()g(am pelat%han. Se'elum $%te(%ma menja$% *a(-a+an# lajang 'e(p)&tu( &e$ang %n% $%pe(*enal*an $engan p()g(am O/E. Dalam p()g(am %n% %a $%'e(% *e&empatan mengenal pe*e(jaan c(e+ $alam 'e'e(apa &h%3t. Da(% lat%han t%ga ha(% %tulah $%putu&*an apa*ah %a '%&a $%te(%ma atau t%$a*# untu* *emu$%an $%pe(*enal*an meng%*ut% pelat%han &elanjutn-a &elama l%ma 'ulan. Sa-a $ulu ngga* pe(nah mem'a-ang*an *alau t(a%n%ng,n-a &epe(t% %tu# ucap Mut%# 3%(&t a&&%&tant &t)(e manage( $% MD Sa(%nah# /a*a(ta# &eja* /un% lalu. Te(n-ata *%n% Mut% ju&t(u &angat men%*mat% pe*e(jaann-a. Bah*an# ta* ja(ang %a ha(u& &tan$ '$% *ant)( &ampa% pag% han-a untu* menunggu me&%n -ang &e$ang $%(epa(a&% m%&aln-a. 1et%*a $%g)$)* untu* menja$% t(a%n%ng manage( Mut% ha(u& melalu% tahap pelat%han pela-anan. Setelah lulu&# Mut% $%tempat*an $% &alah &atu )utlet MD $% S%ngapu(a. Dan pa$a &aat MD /a*a(ta $%'u*a# &%ngle -ang h%ngga *%n% ma&%h *ul%ah $% 8EUI %n% telah menja$% &ec)n$ a&&%&tant &t)(e manage(. Sela%n Mut%# ma&%h 'an-a* Mut%,Mut% la%n -ang telah te(&e'a( menja$% manaje(,manaje( $% l%ma )utlet MD. Dan &elama %n% p()&e& pen$%$%*an te(u& Ha&%l *e(ja *e(a& T)nn- &elama 9#: tahun $%uj% MD memang

'e(lang&ung.Apalag%# untu* tahun !!9 T)nn- mena(get*an a*an mem'u*a < ca'ang $% &elu(uh Nu&anta(a. cu*up mena*ju'*an. Set%$a*n-a# %tu te(l%hat *et%*a (e&t)(an pe(tama MD $%'u*a $% Sa(%nah /a*a(ta. Beg%tu mengge'(a* pa&a(# T)nn- meng*la%m 'ah+a &et%ap ha(% (ata,(ata te(ja$% > (%'u t(an&a*&%. Bah*an# majalah (e&t)(an MD $% &elu(uh $un%a. Setelah menja$% +%(au&aha $engan ana* 'uah -ang hamp%( .<<< )(ang# 8)(tune e$%&% O*t)'e( !! me(amal*an penjualan )utlet T)nn- a*an menempat% p)&%&% te(ata& $a(% 9 (%'u ma&%h*an %a 'e(p%*%( untu* ja$% 'an*%( lag%0 Saat %n% &%h ngga*# ucapn-a &e(%u&. Tampa*n-a# &aat %n% T)nnle'%h &u*a 'e(*)n&ent(a&% mengem'ang*an *e+%(au&ahaann-a *et%m'ang *em'al% ja$% p()3e&%)nal. Tap%# I8I pa$a tahun !!:. Se'aga% pemegang &aham# $% Ban* I8I &a-a han-a menja$% *)m%&a(%&. Sa-a tetap a*h%(n-a T)nn- te(g)$a juga untu* ma&u* *e 'an* lag%. Itu te(ja$% *et%*a %a mengam'%l )pe( =;C &aham Ban* memegang MD. 1)m%tmen &a-a penuh pa$a MD# *ata T)nn-. Ya# T)nn- tentu t%$a* a*an ne*at menja$% pengel)la 'an* lag%. Dengan >9 )utlet -ang $%m%l%*%n-a pa$a pe(tengahan !!A# MD mem'e(%*an a(u& *a& -ang lua& '%a&a 'ag% T)nn-. T(an&a*&% MD &elalu tuna%. S%apa -ang &u$% melepa& me&%n *a& &epe(t% %tu 0 Dengan mem%l%*% u&aha &en$%(% m%n%mal T)nn- te('e'a& $a(% *eha(u&an 'e(pa*a%an (ap%# 'e($a&% $an +ang%. 1%n% T)nn- &u$ah te('%a&a mengena*aan pa*a%an &anta%# mengen$a(a% Ha(le- Da2%$&)n untu* mem)n%t)( 1el%ma )utlet -ang te(&e'a( $% /a*a(ta.

Ha$%(n-a MD $% In$)ne&%a# te(n-ata ta* cuma menam'ah gemu* T)nn- -ang n-a(%& menama% *egen$utan ma&c)t MD &aja. Be(at 'a$an &a-a =< *g# ucapn-a $engan m%m%* &e(%u&. Itu ngga* pa*a% tangan# *a*% $an *epala. Ha ha ha # &am'%l te(ta+a 'e($e(a%. Yang jela&# Sa(%nah# ge$ung pe(t)*)an 'e(t%ng*at pe(tama $% /a*a(ta %n% juga te(%m'a& *e&u*&e&an MD. Seja* *e'a*a(an pa$a a+al !"<,an Sa(%nah n-a(%& h%lang $a(%

pe(e$a(an. Apalag% munculn-a pu&at,pu&at pe('elanjaan -ang la%n# &ema*%n menenggelam*an nama Sa(%nah. Namun &etelah MD mang*al $% &%tu Sa(%nah menja$% ma(a* *em'al%. Itulah T)nn-# $%a a$alah &atu $%anta(a &egel%nt%( p()3e&%)nal -ang 'e(an% mengam'%l (e&%*). Melepa&*an at(%'ut *ep()3e&%)nalann-a# *emu$%an &. memula% $a(% n)l untu* menja$% &e)(ang +%(au&aha. Dan 'e(ha&%l D 1%n% $%a pe()leh nama 'a(u ? M(. McD)nal$