1. Sve funkcije u sferi prometa mogu se svrstati u dvije grupe?

- iste prometne funkcije (obuhvataju sve poslove, koji se obave u vezi sa promjenom oblika vrijednosti robe - heterogene prometne funkcije (uvaju upotrebnu vrijednost robe i omoguuju njeno doturanje od proizvoaa) 2. Grupisanje trokova se moe izvriti na osnovu 5 kriterija. Navedite minimalno 4 kriterija - rema njihovoj ekonomskoj su!tini (tro!kovi materijala, amortizacije i radne snage) - rema mjestu njihovog nastanka (poetno-zavr!ni i tro!kovi istog prevoza) - rema zavisnosti stepena iskori!tenja kapaciteta (zavisni i nezavisni) - rema ue!u u procesu ( proizvodni i re"ijski) - rema stepenu obuhvatnosti utro!aka u proizvodnju ( neposredni i posredni) !. "#jasnite elemente jedna$ine za prora$un maksimalne daljine transportovanja ro#e #aksimalna udaljenost transportovanja$ dma% & ('t ( 'p)) *pp 't- cijena robe u mjestu potro!nje 'p- cijena robe u mjestu proizvodnje *pp- tro!kovi prevoznog puta 1 tone robe na 1 km udaljenosti 4. "#jasnite pojavu da se trokovi odravanja pruga% puteva% zgrada% sao#ra&ajni' sredstava mogu svrstati u zavisne i nezavisne trokove od o#ima sao#ra&aja? +koliko doe do znatnijeg poveanja obima saobraaja dolazi do znatnog sni"enja cijene ko!tanja prevoznih usluga, -bog toga je podjela tro!kova na zavisne i nezavisne jedan od vrlo znaajnih instrumenata u rukama tarifskog politiara, jer on na bazi takvog grupisanja i analitikog posmatranja svakog elementa tro!kova posebno ima mogunosti da se prilagoava zahtjevima privrede i da istovremeno politikom prevoznih cijena obezbjeuje rentabilitet transportnih preduzea, 5. Navedite elemente infrasturkture koja se odnosi na eljezni$ki sao#ra&aj. -zemlji!ta koja slu"e u privredne svrhe -graevinski objekti saobraaja i transporta -graevinski objekti energetskog prenosa graevinski objekti i oprema ** i radio veza iu signalno-sigurnosna postrojenja -privredne zgrade -ureaji i instalacije za organizaciju saobraaja (. )ijene prevozni' usluga mogu se formirati i na osnovu tarifa. *oji vidovi sao#ra&aja i kada koriste tarifni sistem i ta tarife predstavljaju? + redovnom (linijeskom)n saobraaju, koji podrazumijeva obavljanje prevoza po unaprijed utvrenim redovima vo"nje (plovidbe, leta) prevozne cijene odreuju se putam tarifa, /vakav oblika organizovanja saobraaja karakteristian je za "eljeznicu, zatim za linijeske pomorskie i rijene prevoze robe, a prisutan je i u svim vidovima saobraaja kod prevoza putnika, od tarifama se podrazumijeva sistematski izraeni i prema zakonskim propisima objavljeni skup svih odradaba mjerodavnih za prevozni ugovor prevoznih cijena i sporednih pristojbi, kojima se prevoz reguli!e podjednako za svakoga, +. "#jasnite razdvajanje trokova po metodi linije trenda i nacrtajte grafik,

0a grafikon unesemo sve podatke koji predstavljaju ukupne tro!kove na razliitim stepenima zaposlenosti te nakon toga izmeu unesenih taaka povuemo liniju tako da ispod i iznad linije bude jednak broj taaka, #jesto presjeka linije sa osom 1 predstavlja visinu fiksnih tro!kova, /duzimanjem fiksne komponente od ukupnih relativno fiksnih tro!kova za odreeni obim proizvodnje mogue je izraunati varijabilnu komponentu tro!kova po tom obimu proizvodnje, ,. -ta su kalkulacije i $emu slue? 2alkulacija je raunski postupak kojim se izra"avaju cijene a slu"i za dono!enje poslovnih odluka, za kontrolu tro!kova i za kontrolu ekonominosti, .. -ta predstavlja produktivnost i kako se moe izra$unati? roduktivnost predstavlja odnos izmeu ostvarene koliine uinaka i koliine ljudskog rada, upotrebljenog za njihovo ostvarenje, roduktivnost rada se rauna$ r&3) 4 ili s r- koliina uinaka po jedinici rada 4- broj radnika s- broj utro!enih radnih sati 3- koliina uinaka ili r& 4 ili s) 3 r- koliina rada po jedinici uinka //. 0odajni prometni trpokovi se odnose ne /dnose se na proizvodnu funkciju koja se odvija u fazi prometa, 5rijednost koja se stvara u dodajnim proizvodnim funkcijama u sferi prometa dodaje se na vrijednost robe, /2.1o svojoj ekonomskoj sutini svi trokovi mogu se podijeliti na tri osnovne grupe - *ro!kovi materijala- novani izraz utro!aka goriva, pomonog materijala i dijelova za odr"avanje - *ro!kovi amortizacije- novani izraz utro!aka sredstava za rad - *ro!kovi radne snage- novani izraz utro!aka "ivog rada /!. "#jasnite elemente jedna$ine za trokove po / tonskom kilometru *ro!kovi po jednom tonskom kilometru$ *ntkm & *pp 6 *pz) d *pz- poetno- zavr!ni tro!kovi po 1 toni *pp- tro!kovi prevoznog puta 1 tone robe na 1 km udaljenosti d- du"ina transportovanja u km /4. 2rokovi plata stani$kog oso#lja mogu se dvojako posmatrati. *ako? 0eki autori sve tro!kove plata smatraju potpuno zavisnim od obima saobraaja, a drugi ih smatraju nezavisnim od obima saobraaja, /5. "dnos infrastrukture i voznog parka u sao#ra&ajnim poreduze&ima je razli$it i moe #iti organizaciono vezan i odvojen. 0opiite za slede&e vidove sao#ra&aja taj odnos? a) "eljezniki- infrasturktura i vozni park, po poravilu su, organizaciono i ekonomski vezani u jednom istom preduzeu b) drumski saobraaj- putevi i vozni park su organizaciono i ekonomski odvojeni

c) rijeni saobraaj- plovni putevi i plovni parksu po pravilu organizaciono i ekonomski odvojeni d) pomorski saobraaj- saobraajna infrastruktura je organizaciono i ekonomski odvojena od organizatora eksploatacije plovnih parkova- brodova e) vazdu!ni saobraaj- i u ovoj saobraajnoj grani postoji organizaciona i ekonomska odvojenost izmeu organa i organizacija koje vr!e izgradnju, odr"avanje i eksploataciju aerodroma, i organizacija koje vr!e prevoz robe i putnika, /(. )ijene prevozni' usluga u sao#ra&aju mogu se formirati na dva na$ina a) slobodnom pogodbom- dogovorno ili prema posebnom ugovoru izmeu transportnog preduzea i korisnika usluge b) propisivanjem jedininih prevoznih cijena u obliku tarifa, /+. Navedite minimalno ! od 5 matemati$ko statisti$ki' metoda za razdvajanje trokova$ -#etoda interpolacije -#etoda graninih tro!kova -#etoda linije trenda -#etoda najmanjih kvadrata - rofit graf /,. 3lementi kalkulacije prodajne cijene sastoje se iz - neposrednih tro!kova - op!tih tro!kova izrade (proizvodnje) - op!tih tro!kova prodaje i administracije( cijena ko!tanja, prodajna cijena bez 75 i prodajna cijena /.. *oje metode mjerenja produktivnosti poznaje 0aturalni metod, naturalno-uslovni metod, radni metod i vrijednosni metod, 2/. 0a li su $iste prometne funkcije neproizvodnog ili proizvodnog karaktera? /ne su neproizvodnog karaktera jer ne utiu na vrijednost robe nego samo potpoma"u njenu metamorfozu (kupoprodaja, krediti, ,,,),8ad koji se utro!i na njihovo obavljanje je neproizvodan, 22. Navedite pet vrsta materijalni' trokova u procesu transportni' usluga - tro!kovi goriva i pogonske energije - tro!kovi maziva - tro!kovi materijala za tekue i investiciono odr"avanje kapaciteta - materijalni tro!kovi re"ije pogona - materijalni tro!kovi re"ije uprave 2!. 4eterogena funkcija prometa ima karakter 9eterogene prometne funkcije ( uvaju upotrebnu vrijednost robe i omoguavaju njeno doturanje do proizvoaa, (uskladi!tenje, pakovanje,,,) 24. -ta je kapacitet transportni' sredstava i koje vrste kapaciteta poznaje? 4posobnost nekog sredstva za rad da u odrenenom vremenskom intervalu proizvede odrenenu koliinu uinka nazivase kapacitetom tog sredstva za rad,5rste$ a) ugraneni ( instalirani) kapacitet b) radni ( stvarni, proizvodni ) kapacitet c) optimalni kapacitet 25. "snovni elementi za konstrukciju ro#ni' tarifa su - vrsta robe

- daljina prevoza - te"ina robe 2(. 5eagi#ilnost ili elasti$nost 6osjetljivost7 trokova ra$una se na osnovu formule i ta oni podrazumijevaju? 2r&:;+*) :;3 8azliiti tro!kovi razliito reaguju na promjenu stepena kori!tenja kapaciteta, *a elastinost tro!kova u odnosu na promjenu stepena kori!tenja kapaciteta predstavlja reagibilnost tro!kova,/n mo"e biti manji od 1 (degresivni tro!kovi), vei od 1 (progresivni tro!kovi) , jednak 1 (proporcionalni tro!kovi) i jednak < (fiksni tro!kovi), 2+. Nacrtajte i o#jasnite sutinu grafi$ke metode grani$ni' trokova. 0a dinamiku graninih tor!kova djeluje samo degresija i progresija relativno fiksnih tro!kova, granini tro!kovi se izjednaavaju sa prosjenim, a dalje rastu iznad prosjenih tro!kova, rosjeni tro!kovi dosti"u minimum u optimalnoj zoni, a granini ispred zone optimalnosti, jo! u samoj zoni degresije, 2,. Navedite vrste kalkulacija - prethodna ili pretkalkulacija - naknadna ili obraunska kalkulacija - meukalkulacija ili kontrolna kalkulacija 2.. -ta je renta#ilnost% napii jednu od formula za ra$unanje i o#jasni? 8entabilnost je mjerilo uspje!nosti poslovanja koje pokazuje koliko se jedinica poslovnog rezultata (profit, dobit) ostvaruje na 1<< jedinica ulo"enog vlastitog kapitala (glavnice), 8entabilonost imovine se mo"e izraunati$ 8& ( oslovni rezultat(profit,dobit)) ulo"ena glavnica) % 1<< ili ako je rije o rashodima 8& ( oslovni rezultat(profit,dobit)) ukupni rashodi) % 1<< !8. -ta je ekonomi$nost9 koje vrste prikazivanja ekonomi$nosti poznaje i o#jasni koli$insku ekonomi$nost? =konominost prikazuje koliko se n,j, prihoda ostvaruje po 1 n,j, tro!ka, =konominost se mo"e prikazivati parcijalno, ekonominost izra"ena ukupnim prihodom i ekonominost izra"ena proizvodnjom, 2oliinska ekonominost pokazuje ostvarivanje !to veeg obima proizvodnje uz !to manje tro!kova svih inilaca proizvodnje, !/. : $iste prometne funkcije spadaju >unkcije kupoprodaje, funkcije kredita, funkcije knjigovodstva, ,,, !2. Navedite kako se izraava vrsta trokova za sredstva rada i koje metode o#ra$una poznaje? 5rsta tro!kova za sredstava rada izra"ava se kroz amortizaciju, ostoji vremenski metod, funkcionalni metod i kombinovani metod, !!. Navedite mjerne jedinice u transportu. 0a li se one kao o#im prevoza mogu sa#irati i pod kojim uslovima se mogu sa#rati?

ostoje neto-tonski kilometar (prevoz robe), neto-putniki kilometar (prevoz putnika), ostoje jo! i bruto-tonski kilometar, lokomotivski kilometar, vozni kolimetar, kolski kilometar, prevaljeni kilometar,,,, !4. 0a li stepen iskoritenja kapaciteta te'ni$ki' sredstava uti$e na cijenu transporta? *ako% o#jasnite na formuli za prora$un cijene /ntkm. 4tepen iskori!tenja kapaciteta je glavni faktor od koga zavisi jedinina cijena ko!tanja prevozne usluge, 'ijena ko!tanja 1 nkm& *ro!kovi poslovanja) /stvareni obim prevoza ?z formule se vidi da !to je obim prevoza vei cijena je manja i obratno, !5. ;ormiranje i politika cijena prevozni' usluga #itno opredjeljuju zauzimanje transportnog preduze&a na tritu a i na ekonomsku poziciju samog preduze&a. Stoga se na tritu pojavljuju dvije razli$ite pozicije preduze&a - monopolske pozicije - oligopolske pozicije - autsajderi !(. "#jasnite matemati$ku interpretaciju metode razvrstavanja trokova pomo&u interpolacije i dajte adekvatna zna$enja u funkciji <=a>?#. 'ilj ove metode ja da se tano utvrdi linija trenda, a time se precizno odvajaju varijabilni i fiksni tro!kovi, ?zraunavanje se zasniva na rje!enju jednaine @&a%6b gdje je @- masa ukupnih (relativno fiksnih) tro!kova a- iznos varijabilnih tro!kova po jedinici %- koliina robe u proizvodnji b- fiksna komponenta, odnosno masa fiksnih dijelova !+. "#jasnite kad se i u koje slu$ajeve primjenjuju pret'odna% naknadna i me@u kalkulacija. - prethodna ili pretkalkulacija- izrauje se prije poetka proizvodnje - naknadna ili obraunska kalkulacija- izrauje se nakon zavr!etka proizvodnje - meukalkulacija ili kontrolna kalkulacija- primjenjuje se u sluaju kad se proizvodnja odvija u du"em vremenskom periodu, pa se vr!i kontrola nakon zavr!etka odreene faze, !.. Navedite relativna mjerila uspjenosti preduze&a. - produktivnost - ekonominost - rentabilnost 4/. Svi prometni trokovi dijele se na dvije grupe 1, iste prometne tro!kove- obuhvataju utro!ak rada i sredstava na obavljanju istih prometnih funkcija A, dodajne (proizvodne) tro!kove- odnose se na proizvodnu funkciju koja se odvija u fazi prometa, 5rijednost koja se stvara u dodajnim proizvodnim funkcijama u sferi prometa dodaje se na vrijednost robe, 42. Svi trokovi prevoza prema mjestu nji'ovog nastanka svrstavaju se u dvije grupe a, oetno- zavr!ni tro!kovi (tro!kovi u vezi prijema i otpremanja robe i putnika, tro!kovi oko formiranja vozova ili drugih transportnih tro!kova, tro!kovi odr"avanja i amortizacije stanica, i dio op!tih tro!kova uprave

b, *ro!kovi istog prevoza (tro!kovi energije za prevo"enja, tro!kovi odr"avanja i amortizacije saobraajnog puta i saobraajnih sredstava, tro!kovi radne snage voznog osoblja kao i dio op!tih tro!kova uprave, 44. Napiite kako se ra$una stepen iskoritenja kapaciteta transportni' sredstava u jednoj transportnoj organizaciji. stepen iskori!tenja& ostvareni kapacitet) raspolo"ivi kapacitet % 1<< 45. 0opunite. Autsajderi na transportnom tritu ili na nekim njegovim dijelovima koriste 2oriste neku vrstu cijena u sijenci, sa kojom mogu da pridobiju odreene prevoze od tr"i!no domonantnih transportera, 4(. Navedite prednosti i nedostatke knjigovodstvene metode razdvajanja trokova. rednosti -razdvajanje tro!kova vr!i se temeljem evidencije prirodnih vrsta tro!kova -temeljem osobitosti svake vrste tro!kova mo"emo ih razdvojiti na fiksne i varijabilne 0edostaci$ --ahtjeva iznimno iskustvo tro!kovnog analitiara - roblem predstavljaju degresivno varijabilni tro!kovi - rikladna je samo za mala poduzea 4,. Betode kalkulacije. - djelidbene- primjenjuju se u preduzeima koja proizvode samo jednu vrstu uinaka ili nekoliko vrsta srodnih uinaka - dodatne- primjenjuje se u preduzeima koja proizvode dvije ili vi!e vrsta uinaka, 4.. : kojim uslovima se vri utvr@ivanje renta#ilnosti uslovnim proizvodom, /vakav nain obrauna koristi se kada se proizvodi vi!e vrsta istih ili slinih proizvoda B kada su razlike u kvalitetu, dimenziji, bojamaB kada ostvarenu koliinu proizvoda nije mogue jednostavno zbrojiti, 58. Ca koja tri faktora proizvodnje se naj$e&e ra$una parcijalna ekonomi$nost u preduze&ima? - materijal (=m&3 % cijena) *m), - radnu snagu (=rs&3 % cijena) *rs), - sredstva rada (=sr&3 % cijena) *sr), 5/. Disti prometni trokovi o#u'vataju utroak rada i sredstava na o#avljanju Cistih prometnih funkcija i oni se pokrivaju iz stvorenog vi!ka vrijednosti u procesu proizvodnje, 52. 1ostoje tri osnovice za o#ra$un trokova sredstava rada% koje su? /snovica za obraun amortizacije (sredstava rada) mo"e biti$ - nabavna vrijednost stalnih sredstava - revalorizovana vrijednost stalnih sredstava - reprodukciona vrijednost stalnih sredstava 5!. 1odjela trokova transporta prema nji'ovoj zavisnosti od stepena iskoritenja 4vi tro!kovi prema zavisnosti od stepena iskori!tenja dijele se na$ 1, fiksne- nezavisni od obima proizvodnje A, promjenljive- zavisni od obima proizvodnje

54. Navedite 5 od . faktora koji uti$u na cijenu prevoza i stepen iskoritenja kapaciteta transportni' sredstava. +daljenost prevoza *e"ina robe 5rsta robe /dnos bruto i neto rada 4tepen iskori!tenja tovarne sposobnosti prevoznih kapaciteta 4tepen neravnomijernosti prevo"enja +slovi eksploatacije kvalitet prevozne usluge Dustina i razvijenost saobraajne mre"e 55. 0opunite. Sao#ra&ajna preduze&a 6grana7 koriste proizvodni koncept formiranja cijene prevoza ro#e% tj. proizvodni koncept je primjenljiv i u sao#ra&ajnoj grani. "n podrazumijeva da prodajna cijena transportne usluge o#ez#ijedi pokrivanje rosjenih jedininih tro!kova i odreenu stopu dobiti, 5(. Na osnovu prora$unatog koeficijenta reagi#ilnosti mogu&a su tri slu$aja koji predstavljaju vrstu ponaanja trokova. *oje su to vrste i kada one nastaju? 2r&< ( ukupan tro!ak se ne mijenja pri promjeni obima proizvodnje (fiksni tro!kovi) 2rE1 ( tro!kovi rastu sporije od obima proizvodnje (degresivni tro!kovi) 2rF1 ( tro!kovi rastu br"e od porasta obima proizvodnje (progresivni tro!kovi) 5,. *ad se primjenjuju poznate metode kalkulacije a7 djelid#ena i #7 dodatna? a) 7jelidbena kalkulacija se primjenjuje u preduzeima koja proizvode samo jednu vrstu uinka ili nekoliko vrsta srodnih uinaka (homogena proizvodnja) b) 7odatne kalkulacije se primjenjuju u preduzeima koja proizvode dvije ili vi!e vrsta uinaka (heterogena proizvodnja), a tro!kove je nu"no razvrstati na op!te (posredne) i direktne (neposredne), 5.. Napiite ili o#jasnite formulu za prora$un koeficijenta ekonomi$nosti. Bogu&e su tri razli$ite veli$ine koeficijenta ekonomi$nosti. Navedite i o#jasnite svaki od nji'. ?=& =1) =< % 1<< =F1 ( poslovanje je ekonomino =E1 ( poslovanje je neekonomino =&1 ( poslovanje je na granici ekonominosti, (8. Cato nam slui 135 analiza poslovni' sistema? =8 analiza ( mjerenje poslovnog uspeha pomou relativnih pokazatelja uspje!nosti, - produktivnost, =- ekonominost, 8- rentabilnost (/. 0a li se vrijednost koja se stvara prilikom o#avljanja dodatni' funkcija u prometu dodaje ili ne na vrijednost ro#e? 7odajna funkcija je proizvodna funkcija koja se odvija u fazi prometa, 5rijednost koja se stvara u dodajnim proizvodnim funkcijama u sferi prometa dodaje se na vrijednost robe, (2. : po$etnoE zavrne trokove prevozni' usluga spada

4padaju tro!kovi u vezi prijema i otpremanja robe i putnika, tro!kovi oko formiranja vozova ili drugih transportnih tro!kova, tro!kovi odr"avanja i amortizacije stanica, i dio op!tih tro!kova uprave, (!. 2rokovi zavisni od o#ima sao#ra&aja 6promjenljivi trokovi7 mogu da se tako@e razli$ito ponaaju u odnosu na porast ili opadanje o#ima prevoza. "ni mogu #iti - proporcionalno zavisni od obima prevoza - zavisni od promjena u obimu- progresivni ili degresivni, (4. *ako uti$e a7 udaljenost prevoza i #7 teina ro#e na stepen iskoritenja i cijene kotanja transporta ro#e? +daljenost prevoza- orast udaljenosti prevoza vodi ka smanjenju jedinine cijene ko!tanja 1nkm i u svim vidovima saobraaja va"i praviloB vea udaljenost manja cijena ko!tanja po 1 nkm *e"ina robe- jedinina cijena ko!tanja 1 nkm e se smanjivati s aporastom veliine transportne po!iljke, naroito kod pomorskog, rijenog i "eljeznikog saobraaja (5. 1ristupi formiranja prevozni' cijena uvaavaju strukturu i dinamiku trokova u zavisnosti od 0ivoa razvijenosti saobraajnog sistema, nivoa razvijenosti i strukture transportnog tr"i!ta, tretmana saobraaja u ekonomskoj politici, tretmana transportnog tr"i!ta i stepena njegove regulisanosti, ((. 0opunite. Ca svako preduze&e i za vo@enje operativne politike od izuzetnog je zna$aja prora$un iznosta trokova za odre@enu koli$inu proizvodnje. Stoga je trokove potre#no razvrstati na nji'ove sastavne komponente 1ri tome je #itno poznavanje i (, *ad se primjenjujue jedinstvena djelid#ena kalkulacija i kolika je cijena kotanja proizvoda ako imamo ukupne trokove /58 888 nj. a ostvareni o#im proizvodnje je !8 888 tona ro#e. '2& +*) 3& 1G<<<<) H<<<<& G nj, Iedinstvena djelidbena kalkulacija primjenjuje se u preduzeima koja proizvode jednu vrstu uinaka, (.. -ta pokazuje ukupna ekonomi$nost poslovanja% napiite optu formulu. =& ostvareni uinci % cijene (prihod)) utro!eni elementi rad, procesa % cijene (*r) =& + ) *r +8. *oja je razlika izme@u koli$inske i vrijedonosne ekonomi$nosti? 2oliinska ekonominost (stalne cijene) otklanja se uticaj tr"i!ta, a primjenom vrijedonosne ekonominosti (stvarne cijena) ukljuuje se uticaj tr"i!ta na ekonominost, +/. 1ojam transportni' trokova se moe definisati sa dva stanovita - sa stanovi!ta korisnika, lica, odnosno preduzea ija se roba transportuje - sa stanovi!ta prevozioca- transportnog preduzea +2. -ta o#u'vataju trokovi $istog prevoza i navedite koji torkovi tu spadaju? *ro!kovi istog prevoza obuhvataju sve tro!kove koji se odnose na obavljanje samog procesa prevo"enja, a tu spadaju tro!kovi energije za prevo"enje u svim vidovima

saobraaja, tro!kovi odr"avanje saobraajnog puta, tro!kovi amortizacije saobraajnog puta, tro!kovi radne snage voznog osoblja, +!. "#jasnite relativno fiksne trokove% kako i' posmatramo i gdje se pojavljuju. Nacrtajte dijagrame ti' trokova u masi i po jedinici prevoza. 8elativno fiksni tro!kovi su tro!kovi koji imaju karakter fiksnih tro!kova samo u okviru pojedinih zona zaposlenosti, + ove tro!kove ubrajamo tro!kove materijala za odr"avanje, plata rasnika na poslovima odr"avanja, tehnike kontrole,,

+4. *ako uti$e a7 vrsta ro#e i #7 odnos #ruto i neto rada na stepen iskoritenja i cijene kotanja transporta ro#e? 5rsta robe- utie na cijenu u smislu stepena za!tite predmeta u transportu tj, da sauva svoju upotrebnu vrijednost, /dnos bruto i neto rada- da bi se prevezla koliina robe 3 na odstojanju od J kilometara mora se izvr!iti rad koji obuhvata i prevoz samog prevoznog sredstva u kome je smje!tena roba, *o znai da se mora izvr!iti vei rad, *aj rad mora biti vei od neto rada za onu te"inu koja bi se utro!ila za prevoz te"ine, 2oeficijent korisnog rada prevoznog sredstva predstavlja odnos bruto rada i neto rada i uvijek mora biti vei od 1, +koliko je ovaj koeficijent manji to je bolji koeficijent iskori!tenja transportnog sredstva +5. 1rincipi prevozni' cijena uvaavaju strukturu i dinamiku trokova u zavisnosti od /7 stepena iskoritenja kapaciteta 6o#ima prevoza7 i 27 udaljenost prevoza. "#jasnite princip #roj /. 4tepen iskori!tenja kapaciteta- rije je o kori!tenju raspolo"ivog kapaciteta nekog transportnog sredstva, 5ea iskori!tenost tovarne sposobnosti- kapaciteta povlai sa sobom smanjenje tro!kova jedininih cijena transporta, +(. -ta predstavljaju grani$ni trokovi i kako i' je mogu&e matemati$ki predstaviti? Dranini tro!kovi su tro!kovi koji su izazvani svakom novom jedinicom proizvoda ili novim slojem proizvodnje, D*& +*) 2 & dopunski uinak) dopunska koliina prevoza +,. Navedite vrste kalkulacija koje pripadaju djelid#enoj metodi? - jedinstvena djelidbena kalkulacija - slo"ena ili vi!efazna djelidbena kalkulacija - kalkulacija pomou ekvivalentnih brojeva - kalkulacija vezanih ili paralelnih proizvoda +.. -ta pokazuju parcijalni koeficijenti ekonomi$nosti i navedite primjere nji'ovog izra$unavanja? arcijalni koeficijenti ekonominosti prikazuju koliko se nj, prihoda rasporeuje na svaku nj, pojedinog proizvodnog faktora, =m& 3 % cijena uinaka) * materijala =rs& 3 % cijena uinaka) * radne snage

=sr& 3 % cijena uinaka) * sredstva rada ,8. -ta je renta#ilnost i kako se moe ra$unati? 8entabilnost je mjerilo uspje!nosti poslovanja koje pokazuje koliko se jedinica poslovnog rezultata (profit, dobit) ostvaruje na 1<< jedinica ulo"enog vlastitog kapitala (glavnice), 8entabilnost imovine se mo"e izraunati$ 8& ( oslovni rezultat(profit,dobit)) ulo"ena glavnica) % 1<< ili ako je rije o rashodima 8& ( oslovni rezultat(profit,dobit)) ukupni rashodi) % 1<< ,/. 2ransportni trokovi sa stanovita korisnika o#u'vataju /buhvataju sve novane izdatke za sam prevoz do korisnika robe, kao i za pripremanje robe za prevoz (pratea i !pediterska dokumentacija, osiguranje robe u transportu, pakovanje u posebnu ambala"u, ambala"u za transport,,,,) ,2. 0a li koli$ine transporta ro#e u masi 6F7 uti$u na po$etno zavrne trokove. *ako se po$etno zavrni trokovi ponaaju po jedinici prevoza F. 1rikaite dijagramom. oetno zavr!ni tro!kovi ostaju u masi isti bez obzira na koju se daljinu roba prevozi, o jedinici prevoza 3 poetno zavr!ni tro!kovi zavise od daljine prevo"enja, 5ei tro!kovimanja jedinica prevoza, ,!. *ako se zove pojava kod smanjenja o#ima proizvodnje prevozni' usluga da se trokovi ne smanjuju proporcionalno% odnosno da zaostaju za stepenom smanjenja usluge. 1ojasnite tu pojavu grafi$ki. /va pojava se naziva remanentnost tro!kova, ,4. *ako uti$e a7 neravnomijernost prevoza i #7 kvalitet prevoza na stepen iskoritenja kapaciteta i cijene kotanja transporta ro#a? 0eravnomijernost prevoza mo"e biti vremenska i teritorijalna, a !to je stepen neravnomijernosti vei, vea je i cijena ko!tanja prevoza i obrnuto, 2valitit prevoza- pri kori!tenju putnikih kola ? razreda anga"uje se vea koliina opredmeenog rada i putem amortizacije prenosi na prevoznu uslugu, !to poveava cijenu ko!tanja, ,5. *oji je glavni cilj da se u sao#ra&ajnim preduze&ima vri izra$unavanje i analiza trokova infrastrukture? -da se prila"u teorijska dostignua i savremeni metodi formiranja i raspodjele tro!kova infrasturkture - da se izvr!i analiza instrumenata, metoda i mijera kojima se formiraju tro!kovi infrastrukture - da se na osnovu toga predlo"i metodologija njihovogutvrivanja po saobraajnim granama, ,(. 1ostoje tri o#lika kretanja varija#ilni' trokova% odnosno promjenljivi' trokova. Navedite koji su to o#lici i prikaite dijagramski. /blici kretanja varijabilnih tro!kova$ - progresivno varijabilni (rastu br"e od obima proizvodnje) - proporcionalno varijabilni (promjena je srazmjerna promjeni obima proizvodnje)

- degresivno varijabilni (rastu sporije od obima proizvodnje)

,.. Bogu&e su tri razli$ite veli$ine koeficijenta ekonomi$nosti. Navedite i o#jasnite svaki od nji'. =F1 ( poslovanje je ekonomino =E1 ( poslovanje je neekonomino =&1 ( poslovanje je na granici ekonominosti, .8. *ako se mjeri produktivnost pomo&u nov$ane metode% njene prednosti i nedostatci mjerenja produktivnosti% te $ime se anulira uticaj cijena na produktivnost? /vdje se ukupan uinak proizvodnje izra"ava vrijedonosno (novane jedinice), #etoda je podesna za preduzea sa velikim asortimanom proizvosa, 0edostatak metode le"i u tome da promjena cijena na tr"i!tu mo"e iskriviti sliku o vrijednosti proizvodnje a time i samu produktivnost, +voenjem stalnih cijena anulira se uticaj koji ima tr"i!te, ./. Sa stanovita prevoziocaE transportnog preduze&a% transportni trokovi se definiu kao 7efini!u se kao tro!kovi sredstava i rada za izvr!enje procesa transporta, .2. :kupni trokovi po jednoj toni utvr@uju se po jedna$ini *& tpp6 tpz) d tpz- poetno- zavr!ni tro!kovi po 1 toni tpp- tro!kovi prevoznog puta 1 tone robe na 1 km udaljenosti d- du"ina transportovanja u km .!. Ako se trokovi sredstava rada 6amortizacije7 ra$unaju po vremenskom principu% onda ti trokovi pripadaju ripadaju nezavisnim tro!kovima od obima proizvodnje, Ako se trokovi amortizacije ra$unaju po funkcionalnom principu% onda ti trokovi pripadaju ripadaju zavisnim tro!kovima od obima proizvodnje .4. *ako uti$u a7 uslovi eksploatacije i #7 razvijenost i gustina sao#ra&ajne mree na stepen iskoritenja kapaciteta i cijene kotanja transporta ro#a? +slovi eksploatacije- u zavisnosti od uslova eksploatacije postoje razliite cijene ko!tanja transportnih usluga, njihova veliina zavisi od kvaliteta tih uslova, ri utvrivanju cijena ko!tanja prevoznih usluga pribjegava se na svoenje tzv, prosjene uslove eksploatacije, *u spadaju elementi i karakteristike saobraajnog puta (usponi, nagibi) i tehnike karakteristike transportnog sredstva, ored toga, na tro!kove utie i broj zaustavljanja transportnog sredstva Dustina i razvijenost saobraajne mre"e- ukoliko je gu!a saobraajna mre"a utoliko postoji mogunost za kraa putovanja izmeu pojedinih mijesta, te smanjuje ukupno vrijeme putovanja, .5. -ta se podrazumijeva pod infrastrukturom u sao#ra&aju? od infrastrukturom u saobraaju podrazumijevamo skup stabilnih ureaja nezavisnih od funkcionisanja transporta$ infrastruktura u pravom smislu obuhvata vje!take

objekte, gornji sloj, donji sloj, telefonsko- telegrafski ureaji, signalno- sigurnosni ureaji, elektrine vune podstanice, zgrade u eksplataciji itd, .(. Navedite opte metode razdvajanja trokova na fiksne i varija#ilne? - knjigovodstvena metoda (razdvajenje tro!kova se vr!i temeljem evidencije prirodnih vrsta tro!kova) - metoda interpolacije (polazi od pretpostavke da su tro!kovi unutar u"eg intervala stepena iskori!tenosti linearni) - metoda linije trenda .,. -ta je uslovni proizvod% u kakvim slu$ajevima se koristi i ta predstavlja ekvivalentni #roj? +slovni proizvod je proizvod koji je reprezentativan za preduzee, tj, najvi!e zastupljen u proizvodnji, 2oristi se u sluajevima proizvodnje nekoliko meusobno srodnih proizvoda koji se razlikuju samo po dimenzijama, kvalitetu ili obliku, ri ovome se uvode ekvivalentne mjere (brojevi) koliina proizvodnje, =kvivalentni broj pokazuje odnose tro!kova pojedinih srodnih proizvoda u strukturi proizvodnog programa, a dobiva se na osnovu prorauna utro!ka sredstva za rad, koliine rada i materijala u izradi pojedinih proizvoda, ... 1oznata je radna metoda za mjerenje produktivnosti. *ako se ra$una i navedite uslove za njenu primjenu? 8adna metoda primjenjuje se u preduzeima koja zbog slo"enosti proizvodnje nisu u stanju naturalno izraziti koliinu proizvoda, r& 0ominirani sati rada) 4tvarno utro!eni sati rada /88. : postizanju ve&e ekonomi$nosti primjenjuju se metode maksimizacije i minimizacije odre@eni' elemenata poslovanja. -ta se maksimizira a ta minimizira u tom slu$aju. Napiite kako se ra$una ukupna ekonomi$nost. #etoda maksimizacije- poveavanjem koliine uinaka uz nepromijenjene tro!kove i ostvarivanjem veih prodajnih cijena i proizvoda i usluga poveava se ekonominost #etoda minimizacije- smanjenjem koliine elemenata radnog procesa i ni"im nabavnim cijenama elemenata radnog procesa poveava se ekonominost, +kupna ekonominost se rauna po formuli$ =& ostvareni uinci % cijene (prihod)) utro!eni elementi rad, procesa % cijene (*r) =& + ) *r