You are on page 1of 40

Iberiar Penintsula Antzinaroan

Inbasioi indoeuroparrak

La Osera Chamartin de la Sierra (vila) Ehorzte-hatua

Tesoro Carambolo

Sarkofago feniziarrak, Cadiz, K.a. V

Txanpon iberiarra, Obulco (Porcuna, Jan)

Santa Tecla, Pontevedra

Numantiako planoa

Numantia, anfora

HISPANIA ERROMATARRA

Jaurtigai zeltiberiarrak

Zeramika, gerlari iberiarrak lantza eta ezkutuekin

HISPANIA ERROMATARRA

Castulo, len

HISPANIA ERROMATARRA

Hizkuntzalaritza

HISPANIA ERROMATARRA

Toponimoak

HISPANIA ERROMATARRA

HISPANIA ERROMATARRA

Toponimoak

Tabula contrebiensis Botorritako brontzea I

Zaragozako Botorritan, Contrebia Belaisca hiri zeltiberiarrean hiru testu garrantzitsu (brontzezko inskripzioak) agertu dira. Tabula contrebiensis izenekoa, latinez idatzitakoa da, gainontzekoak zeltiberieraz (hizkuntza zeltiarra) eta alfabeto iberiarraz idatzita. Testu latindarrak akueduktu edo ubide bat eraikitzeagatik sortutako auzia jasotzen du. Auzi honetan honako partaide hauek egon ziren: Hispania Citeriorreko prokontsul erromatarra, Contrebia Belaisca hiriko aginte nagusia, eta epaitegi bat, zein hiriko 5 magistratuk eta bertako hirietako (Salduie eta Alaun) ordezakariek osatzen zuten. .

Tabula contrebiensis
Irakurtketa: 1Senatus Contrebie[n]sis quei tum aderunt iudices sunto. Sei par[ret ag]rum quem Salluienses 2. [ab Sosinest]ane[is] emerunt rivi faciendi aquaive ducendae causa qua de re agitur Sosinestanos 3. [iure suo Sa]lluiensibus vendidisse inviteis Allavonensibus;tum sei ita [p]arret eei iudices iudicent 4. eum agrum qua de re agitur Sosinestanos Salluiensibus iure suo vendidisse; sei non parr[e]t iudicent 5. iur[e] suo non vendidi[sse.] 6.Eidem quei supra scriptei [sunt] iudices sunto. Sei Sosinestana ceivitas esset, tum, qua Salluiensis 7. novissume publice depalarunt qua de re agitur, sei [i]ntra eos palos Salluiensis rivom per agrum 8. publicum Sosinestanorum iure suo facere licere[t ] aut sei per agrum preivatum Sosinestanorum 9. qua rivom fieri oporteret rivom iure suo Salluie[n]sibus facere liceret dum quanti is a[ger] aestumatu[s] 10. esset,qua rivos duceretur, Salluienses pequniam solverent, tum, sei ita [p]arret, eei iudices iudicent 11. Salluiensibus rivom iure suo facere licer[e]; sei non parret iudicent iure suo facere non licere. 12.Sei iudicarent Salluiensibus rivom facere licere,tum quos magistratus Contrebiensis quinque 13. ex senatu suo dederit eorum arbitratu pro agro preivato q[u]a rivos ducetur Salluienses 14. publice pequniam solvonto. Iudicium addeixit C.Valerius C.f. Flaccus imperator. 15.Sentent[ia]m deixerunt: quod iudicium nostrum est qua de re agitur secundum Salluienses iudicamus. Quom ea res 16. ud[ic]atas[t mag]is[t]ratus Contrebienses heisce fuerunt: Lubbus Urdinocum Letondonis f. praetor; Lesso Siriscum 17. Lubbi f. [ma]gistratus; Babbus Bolgondiscum Ablonis f. magistratus; Segilus Annicum Lubi f. magistratus; 18. [--]atu[----]ulovicum Uxenti f. magistratus; Ablo Tindilicum Lubbi f. magistratus.Caussam Sallui[ensium] 19. defen[d]it ---]assius [-]eihar f. Salluiensis. Caussam Allavonensium defendit Turibas Teitabas f. 20. [Allavo]n[en]s[is]. Actum [C]ontrebiae Balaiscae eidibus Maieis, L. Cornelio Cn. Octavio consulibu[s].

Tabula contrebiensis
Lectura 1Senatus Contrebie[n]sis quei tum aderunt iudices sunto. Sei par[ret ag]rum quem Salluienses 2. [ab Sosinest]ane[is] emerunt rivi faciendi aquaive ducendae causa qua de re agitur Sosinestanos 3. [iure suo Sa]lluiensibus vendidisse inviteis Allavonensibus;tum sei ita [p]arret eei iudices iudicent 4. eum agrum qua de re agitur Sosinestanos Salluiensibus iure suo vendidisse; sei non parr[e]t iudicent 5. iur[e] suo non vendidi[sse.] 6.Eidem quei supra scriptei [sunt] iudices sunto. Sei Sosinestana ceivitas esset, tum, qua Salluiensis 7. novissume publice depalarunt qua de re agitur, sei [i]ntra eos palos Salluiensis rivom per agrum 8. publicum Sosinestanorum iure suo facere licere[t ] aut sei per agrum preivatum Sosinestanorum 9. qua rivom fieri oporteret rivom iure suo Salluie[n]sibus facere liceret dum quanti is a[ger] aestumatu[s] 10. esset,qua rivos duceretur, Salluienses pequniam solverent, tum, sei ita [p]arret, eei iudices iudicent 11. Salluiensibus rivom iure suo facere licer[e]; sei non parret iudicent iure suo facere non licere. 12.Sei iudicarent Salluiensibus rivom facere licere,tum quos magistratus Contrebiensis quinque 13. ex senatu suo dederit eorum arbitratu pro agro preivato q[u]a rivos ducetur Salluienses 14. publice pequniam solvonto. Iudicium addeixit C.Valerius C.f. Flaccus imperator. 15.Sentent[ia]m deixerunt: quod iudicium nostrum est qua de re agitur secundum Salluienses iudicamus. Quom ea res 16. ud[ic]atas[t mag]is[t]ratus Contrebienses heisce fuerunt: Lubbus Urdinocum Letondonis f. praetor; Lesso Siriscum 17. Lubbi f. [ma]gistratus; Babbus Bolgondiscum Ablonis f. magistratus; Segilus Annicum Lubi f. magistratus; 18. [--]atu[----]ulovicum Uxenti f. magistratus; Ablo Tindilicum Lubbi f. magistratus.Caussam Sallui[ensium] 19. defen[d]it ---]assius [-]eihar f. Salluiensis. Caussam Allavonensium defendit Turibas Teitabas f. 20. [Allavo]n[en]s[is]. Actum [C]ontrebiae Balaiscae eidibus Maieis, L. Cornelio Cn. Octavio consulibu[s].

Tabula contrebiensis

Itzulpena
Sean jueces quienes del senado contrebiense se hallaren presentes. Si resulta probado que el terreno que los saluienses compraron a los sosinestanos para construir una canalizacin o hacer una trada de aguas -de cuyo asunto se litiga-, lo vendieron los sosinestanos con pleno derecho a los saluienses, [aun] contra la voluntad de los alavonenses. En tal caso, si as resulta probado, sentencien estos jueces que el terreno -de cuyo asunto se litiga- lo vendieron los sosinestanos a los saluienses con pleno derecho; si resulta probado que no, sentencien que no lo vendieron con pleno derecho. Sean jueces los mismos suprascritos. Si resultara aplicable el derecho civil a Sosinesta ('si Sosinesta fuera una civitas'), entonces, en el lugar en que, muy recientemente, los saluienses, de manera oficial, colocaron estacas -asunto sobre el que versa esta causa- [juzguen] si podan los saluienses con pleno derecho hacer la canalizacin a travs de un terreno pblico de los sosinestanos, por el interior de esos mojones. O si los saluienses podan, con pleno derecho, hacer la canalizacin a travs de un terreno privado de los sosinestanos, por el cual habra de discurrir la canalizacin, a condicin [en tal caso] de que los saluienses pagaran dinero en la cuanta en la que fuera tasado el terreno por el que discurrira la canalizacin. En tal caso, si as resulta probado, sentencien estos jueces que los saluienses pueden hacer la canalizacin con pleno derecho. Si no resulta probado, sentencien que no pueden hacerlo con pleno derecho. Si sentenciaran que los saluienses podan hacer la canalizacin, que los saluienses paguen entonces corporativamente por el campo privado a cuyo travs ser conducida la canalizacin, de acuerdo con el arbitraje de cinco [miembros] que la magistratura contrebiense designe [a tal fin] de su senado. Sancion aprobatoriamente este procedimiento judicial Cayo Valerio Flacco, hijo de Cayo, general en jefe [=procnsul de la 'prov. H. Citerior'] Manifestaron [los jueces] esta opinin: 'Puesto que poseemos la facultad de juzgar, fallamos, en el asunto de que trata, a favor de los saluienses'. Cuando este asunto fue juzgado, stos fueron los magistrados contrebienses: Lubbo, de los Urdinos, hijo de Letondo, pretor [de Contrebia]; Lesso, de los Sirisos, hijo de Lubbo, magistrado; Babbo, de los Bolgondisos, hijo de Abln, magistrado; Segilo, de los Annios, hijo de Lubbo, magistrado; ...ato, de los ...ulovios, hijo de Uxentio, magistrado; Abln, de los Tindilios, hijo de Lubbo, magistrado. La causa de los saluienses la defendi ...asio, hijo de ...eihar, saluiense. La causa de los alavonenses la defendi Turibas, hijo de Teitabas, alavonense. Actuado en Contrebia Balaisca (=Belaisca), en los Idus de mayo (=da 15), siendo cnsules Lucio Cornelio (=Cinna) y Gneo Octavio (ao 87 a. de C.)

HISPANIA ERROMATARRA

Leon, Las Mdulas

HISPANIA ERROMATARRA

Amallobriga, Tiedra, Valladolid, 1991.

HISPANIA ERROMATARRA

Amallobriga, Tiedra, Valladolid, 1993

HISPANIA ERROMATARRA

Segobriga

HISPANIA ERROMATARRA

Las Calaveras, Renedo, Valladolid

HISPANIA ERROMATARRA

Castrocalbn, Leon, Kanpamendu erromatarra

HISPANIA ERROMATARRA

Tessera hospitalis de P. Turullio

Tesera de Uxama Tessera hospitalis de T. Manlius

Betikako angelutik honaino deskribatu ditugun kostalde hauetan, ospe gutxiko eta are izenik gabeko uharte asko daude, baina, ahaztu nahi ez ditudanen artean, Gades dago: itsasartea ukitzen du eta kontinentetik gune estu eta ibai moduko batez dago banandua; lurra hurbilago dueneko kostaldea ia zuzena du; Ozeanoari begira dagoen aldean, bi lurmuturren bidez altxatzen da, kosta erditik zatiturik, adarretako batean izen bereko hiri aberats bat du, eta bestean egiptoar Herkules-en tenplua, fundatzaileek, kultuak, antzinatasunak eta aberastasunek ospetsu bihurtu dutena. Tiroarrek eraiki zuten; bertan gordetzen diren bere (Herkules) hezurrek frogatzen dute hori; dituen urteak Troiako gerraz geroztik kontatzen dira; denborak pilatu ditu aberastasunak. Mela, Chorografia III, 46.

Rode (Rosas) koloniaren fundazioa Tambin se cuenta de los rodios que su preponderancia martima no se fecha slo en el momento en que fundaron la actual ciudad, sino que con anterioridad al establecimiento de las Olimpiadas, y con el fin de socorrer a los hombres, emprendieron largas travesas lejos de su patria, navegando hasta Iberia, donde fundaron Rhode, que posteriormente lleg a convertirse en posesin de los masaliotas (). Algunos afirman que, tras el regreso de Troya, se establecieron en las islas Gimnesias Estrabn, Geografa, XIV, 2, 10. (GARCIA Y BELLIDO, A., (Trad.), Madrid, 1978, 6 ed.).

Estrabon
Como hemos dicho, la primera regin de Europa es, en el occidente, Iberia. La mayor parte de su territorio es inhospitalario: para el habitat se ofrecen sobre todo las montaas, los bosques y la llanuras recubiertas de un dbil suelo sobre el que el agua no extiende igualmente sus beneficios. El norte aade a estos inconvenientes aquel de estar alejado de la circulacin de hombres y de las relaciones comerciales con el resto del pas, no solamente en razn de su terreno rocoso, sino tambin porque reina un fro riguroso y porque bordea el Ocano. Tambin el viaje es penoso en exceso. El sur, por el contrario es casi enteramente frtil, sobre todo al exterior de las columnas de Hrcules, como se ver en nuestra descripcin. Geografa, III, 1,2.

Ferezides-ek Gadirari Geryon-en mitoa kokatzen den Erytheia izena ematen diola dirudi. Beste batzuek, aldiz, uste dute Erytheia, hiri horren parean, estadio bateko itsasarte baten bidez bereizirik, aurkitzen den irla dela; bazkaleku bikainak izaki [...], uste da horretan oinarriturik sortu dela Geryonen idi taldeen mitoa [] Estrabon, Geografa III, 5, 4 Irlez osaturik dagoen Hispaniako beste zonalde batean, Geryon-en esku egon zen erregetza. Bertan erruz aurkitzen da bazka, eta berau aziendari neurriz eman izan ez balitzaio, lehertuko zatekeen. Azkenik, Geryon-en behi saldoa, garai haietan aberastasun mota bakarra zena, hain egin zen ospetsua, ezen Asiatik etorri baitzen Herakles, harrapakinaren tamainak erakarrita. Azkenik, Geryon-ek berak ez omen zituen hiru izaera, fabulek diotenez, ez bada hiru anaia sortu zirela elkarrekin hain ondo konpontzen zirenak, non ematen baitzuen hirurak arima bakarraz moldatzen zirela. Eta ez zuten hasi Heraklesen kontrako gerra beren borondatez, baizik eta, azienda ebasten zitzaiela ikusiz, galdutakoak erreklamatu zituzten borroka bidez. Justino, Epit. Pompei Trogi 44, 4, 15.

Diodoro de Sicilia ( )
Los celtberos suministran para la lucha no slo excelentes jinetes sino tambin infantes que destacan por su valor y capacidad de sufrimiento. Estn vestidos con speras capas negras, cuya lana recuerda el fieltro; en cuanto a armas, algunos de ellos llevan escudos ligeros, similares a los de los celtas, y otros grandes escudos redondos del tamao del aspis griego. En sus piernas y espinillas trenzan bandas de pelo y cubren sus cabezas con cascos broncneos, adornados con rojas cimeras; llevan tambin espadas de doble filo, forjadas con excelente acero, y puales de una cuarta de largo para el combate cuerpo a cuerpo. Emplean una tcnica peculiar en la fabricacin de sus armas: entierran piezas de hierro y las dejan oxidar durante algn tiempo, aprovechando slo el ncleo, de forma que obtienen, mediante una nueva forja, espadas magnficas y otras armas; un arma as fabricada corta cualquier cosa que encuentre en su camino, por lo que no hay escudo, casco o cuerpo que resista sus golpes ... Son muy hbiles en luchar de dos modos diferentes: primero atacan a caballo y, en el caso de ser rechazados, desmontan y atacan de nuevo como soldados de infantera... Segn normas habituales son extremadamente crueles con los criminales y enemigos, aunque con los forasteros son compasivos y honrados, rivalizando entre ellos para prodigarles su hospitalidad... En cuanto a su alimentacin, se sirven de toda clase de carnes, que abundan entre ellos, y como bebida poseen una combinacin de vino y miel. Diodoro de Sicilia V, 33, 2 y ss.

Betis, indigenek Perces deitzen duten Iberiako ibaia. Eskualdeak Betika du izena, Betis izenetik abiaturiko deitura generiko batez horrela izendatua. Efesoko Artemidoro

Zeltiberiarrek, soldatapeko gisa, lehen esan dugunez, etsaiek etorrarazita, zailago egiten zioten gerra Turdetanian P. Manlius pretoreari; orduan, kontsulak, preto-rearen mezu batek ohartarazirik, bertara eraman zituen legioak. Hara iritsi zenean, zeltiberiarrek eta turdetaniarrek aparte zituzten kanpalekuak. Turdetaniarrekin

erromatarrek borroka arinak izan zituzten haien zentinelak erasoz, eta beti garaitu zituzten, are ausartegi hasitako borroketan ere. Livio XXXIV, 19, 1-2.

Andelos

Ordo decurionum

Vipascako brontzea

Vipascako legeak

Munigua (Villanueva del Ro, Sevilla


Municipio Flavio Muniguense.

Munigua (Villanueva del Ro, Sevilla)


Municipio Flavio Muniguense. Tito enperadoreak Munigua munipizioari idatzikako gutuna (K.o. 79-09-07 d.C.)

Munigua (Villanueva del Ro, Sevilla)


Municipio Flavio Muniguense. Tito enperadoreak Munigua munipizioari idatzikako gutuna (K.o. 79-09-07 d.C.) Irakurketa Imp(erator) Titus Caesar Vespasianus Aug(ustus) pontif(ex) max(imus) / trib(unicia) potest(ate) VIII imperator XIII co(n)s(ul) VII p(ater) p(atriae) salutem / dicit IIIIvir(is) et decurionibus Muniguens(ibus) / cum ideo appellaveritis ne pecaniam quam debebatis Servilio / Pollioni ex sententia Semproni Fusci solvenretis poenam iniustae / appellations exsigi a vobis oprtebat sed ego malui cum in/dulgentia mea quam cum temeritati vestra loqui et sester/tia quinquaginta ,ilia nummorum tenuitati publicae / quam praetexistis remisi autem Gallicano amuco / meo proco(n)sule`pecuniam quae adiudicata est Pollioni nume/rassetis ex die sententiae dictae usurarum vos conputa/tionem liberaret reditus vectigaliorum vestrorum quae conducata habuisse Pol/lionem indicatis in rationem venire aequom est nequid/ hoc nomine rei publicae apsit vale/dat(um) VII Idus Septembr(es)

Munigua (Villanueva del Ro, Sevilla)


Municipio Flavio Muniguense. Tito enperadoreak Munigua munipizioari idatzikako gutuna (K.o. 79-09-07 d.C.)

"Tito Csar Augusto Vespasiano, Emperador, Pontfice Mximo, en su novena potestad tribunicia y en su decimocuarta proclamacin imperial, Cnsul por sptima vez, Padre de Patria; saluda a los Quatroviros y Decuriones de los Muniguenses: Como quiera que apelasteis para que os perdonase lo que debais Servilio Polin por sentencia de Sempronio Fusco, convena exigiros la pena de vuestra injusta apelacin. Pero yo prefer tener ms en cuenta mi indulgencia que vuestra temeridad y os perdon los 50.000 sestercios de moneda que pretendais y escrib a mi amigo Galiano, procnsul que de la pecunia que haba sido adjudicada valuarais los intereses desde el da de dicha sentencia y os liberase de su importe. La renta de vuestros vectigales que haba sido llevada en arriendo por Polin como lo haba indicado, es equitativo sea puesta en razn para que no falte con esta reputacin a la Republica. Salud. Dada el da VII de los Idus de Septiembre".

You might also like