Jakob Kaser

Der Chilespycher
ul t ~ 51t
A- ,,--,,_-..
~
Verlag H. R. Sauerlander & Co. Aarau
KATALOG
Umschlagzeichnung von Carl Rechsteiner, Wynau
Schweizer Druck. 1965. Printed in Switzerland
Druckerei H. R. Sauerlander & Co. Aarau
Vorwort
Es isch mer scho vor J ohre vo myne F rnde mangisch a ds
Harz gleit worde, i mocht doch i eim vo myne Becher op-
pis echly schrybe ber di Lt vom Dorf u ussume, wo scho
lengschte nmme do sy, won i aber no gchennt ha i myr
Jugetzyt u ou nachhar. Jez isch das aber echly en eigeti Sach
mit dam Schrybe. Mi het gang Chummer, mi chonnt ganz
latz verstange warde. Do u dert sy oppe no Angehorigi do,
wo chonnti ds Gfehl bercho, mi weU si luschtig mache
ber ihri Lt u deren ihri Eigeheite. Nei,. es lyt mer nt
wyter weder das. I mocht jo nume derfr sorge, daB si nid
ganz vergasse warde. Verstoht, es geit jo nid lang, bis i sal-
ber zu dene ghore, wo abe nmme meh do sy. Vilicht schrybt
de i parne J ohre en angeren ber mi: Es isch do synerzyt e
Schmied gsi, wo nid wohl gsi isch, wenn er nid zwsche syr
schwaren Arbeit no chly oppis het chonne schrybe ber syni
Erlabnis u syni Mitmontsche. Vilicht wird de der Stab bro-
chen berin u gseit, da hatt ou Gschyders z te gha, weder
Gschichte z schrybe. Aber vilicht isch doch de do oder dert
no oppen eine, won es guets Wort yleit frin u seit: ]a nei,
das isch fr da eifach es MeBe gsi, wi amen angere ds ] as-
sen oder ds HornuuBe, u gschadt het er jo niemere dermit.
Es njedersch vo dene Ltli, won i nech vonne wott
brichte, bedtet fr mi Heimat un es bitzeli ]ugetzyt, u aUi
sy mer uf ihri Art lieb worde mit aU ihrnen Eigeheiten u
Fahler. Es sy ou Lt derby, won i i myr Juget hoch an sen
ueche gll.1egt ha u won i no htt miteme heilige Respakt an
se danke. Was i do ber di Lt ha z sage, das mocht i nid
als Witzen ufgfasset ha, nei, aber als Charakterzeichnige,
5
als labigi Bildeli us sem barnische Volkslabe. J ez wird mer
vilicht da oder dise sage, es stimmi do Verschidenes nid i
mym Bricht. Dihr meh ech abe, win i, um sachzg u meh
Johr zruggversetze, de stimmt es abe. Salbi Zyt hei mir
nume vier Glogge gha, u erscht i de letschte Johre het is es
Gonnerehepaar e ffti, groBi Glogge gschankt. Es bruucht
ou keni Chingelehr- u U ngerwysigbuebe meh, fr die halfe
z lte, es bruucht i der Sylveschternacht ou keini Gmeinrot
meh, fr das alte Johr use- u ds neue yzlte. Ou da Ma, wo
frecher derfr gsorget het, daB der Orgele der Blooscht nid
usggangen isch, isch vrig worde. Das geit htt aUs elek-
trisch. Ime Brandfall ghort men ou kei Frsprtze meh ds
Dorf usrable. D Motorsprtze u ou di meischte angere
Frwehrgrat hei Pneubereifig u mache kei Larme meh.
Sott euch, liebi Laser, do u dert en Usdruck wage syr
Grobi vilicht echly store, de mocht i nech aha, derhinger
meh d Liebi zur Wohrheit z sueche, weder di eigeni Liebi
zur Grobheit ::-. Dihr dorfit ou nid vergasse, di meischte vo
mynen alte F rnde sy eifachi Lt gsi u keini Romanhelde.
Sotte si nech aber einewag es bitzeli lieb warde, de freut es
niemere meh weder mi salber.
Madiswil, F rehlig 1965 Jakob Kaser
.. Ausspruch von Dr. Rudolf von Tavel
6
Der Chilespycher
I bi johrelang u gwB fascht all Tag bi sem alte Schuelhus
u bim Chilespycher vorbyglffe, u gheimelet het es mi gang,
aber doch nie eso, wi a salbem Wintermonetnomittag, won
i bir Chilestagen uf oppere gwartet ha. D Sunne het eso
schon warm a das watterbruune, verlotterete Loubli vo
dam alte Spycher haregschinne, daB me ganz vergasse het,
weli J ohrschzyt daB es isch. nenoche, vorem alte Dorf-
schuelhus usse, het d Gfatterlischuellehrere mit ihrem chlyne
Gfiser Spil gmacht, u bim pfarrhusbrunne hei es par Spatze
umene Brotrauft gchaaret. Mi sott meh derigi Stunge ha, wo
me so racht ungstort chonnt ber ds Montschelabe nochesinne.
I bi dr d Chilestagen uf u dr di Lcken im Thuyahag ga-
gem Chilespycher bere. Es het mi frei eso zoge gage dam
alte, wurmstichige Bankli zue, won i vilicht vierzg u meh
Johr nmme druffe ghocket bi. Win i do so nochegstudiert
ha, hatti's ganz guet nume Wuche chonne sy, sider denn,
won i als chlyne Bueb uf de ghogerige Lade vo der Spycher-
loube gwarmelet ha. I ha beregluegt zum alte Schuelhus,
wo scho sit vilne Johre nume no fr d Gfatterlischuel u
fr Ghuslt isch do gsi, u do isch es ufeinisch labig worden
um mi ume. I ha di Bueben u Meitschi vo der frechere Zyt
gseh desumespringe, Schuelching, wo scho lengschte keini
Ching meh sy u wo die meischte dervo irget amen Ort a
dam stiUe Platzli lige, won es e keis Umecho meh git i ds
Dorf u i ds lieben alte Hei. Rachts nabe der Tre het der
alt Buechbinger Steiner mit dem schware Hammer Becher
gchlopfet ufem groBe Solethurnstei. Die Arbeit wird htt
jo mit Maschine gmacht. Nid wyt dervo danne han i di alte
7
Lehrer, der Ruedi ]aggi u der Gott1ieb Amme, zsame gseh
brichte, u der Fritz Amme het mit syne Buebe turnet. Ou
my Lehrere han i gseh, di spoteri Frou pfarrer Hal1er, wo
mir so racht d Liebi zum Singe u zur Musig ypflanzet het.
Wie mangisch het si mi zum Kla vier gnoh, en twader i ihrer
Wohnig oder bi s deheime, u de han i singe: Dort
am Haus an der Eck, da ist es fein. Da sind die kleinen
Schwalbelein. Das sy albe myni schonschte Stunge gsi, won
i i mym Labe nie ganz vergasse ha. Aber du isch ds foi:A:e
Schueljohr cho, won i no htt nid garn dradanke, e Zyt,
won i aU Tag, fascht ohni Usnahm, Schleg bercho ha.
Schwarerziehbar? wardit dihr ech vilicht froge. Kei Red der-
vo. E Traumer bin i gsi. Fr mi sy nume dr Facher i Frog
cho: Singe, Zeichne u Ufsatz. Rachner bin i e schlachte gsi,
u wage dam isch der Krach aU Tag losggange. ]ez, da Leh-
rer isch eifach uf mer ghocket u het gar kei Sinn gha fr myni
Eigeheite. Derzue sy de ser Familie no dick befrndet gsi,
u mi hatt vilicht chonne sage: Wer seinen Sohn liebt, der
schlagt ihn. Item, we's i ser Schuelstube het afoh chlepfe,
de het anenochen i der Oberschuel my Schweschter afoh
granne, u de het ds ganz Schuelhus jez berchunnt
er wieder der Gring voU Schleg. Das het du mit der Sekun-
darschuel ufghort, glckligerwys, sscht war i seelisch ka-
puttggange. Das wo mir bliben isch bis htt, d Liebi zu
allem Schone, d Liebi zum Singe, zum T roume, das het mir
e kei Lehrer mit ere rcksichtslose, handgryfflige Padagogik
zum Chopf usdangelet. U was ei Lehrer verderbt het, das
het en angere wiederume guetgmacht, u fr das bin ig ihm
no htt dankbar. Em angere han i du no parne ]ohre d
Antwort gga uf sy Erziehungsmethode. Won i zwe Tag no
der Rekruteprefig mit Noten eis i allne vier Facher bi hei-
mo, isch da Lehrer grad vorusse gstange. Er het mer smo
8
vo wytems gratuliert zu dam schonen Erfolg, u do han i mi
nid chonne berha, z sage:
]0 losit, Herr ... Do bruuchit dihr ech keis Gwsse z
mache wage dene guete Note. Do dra syt dihr nid dschuld!
Sy Frou het nachhar myr Muetter gseit, die Antwort heig
der Papa gschlage nt eso. Si isch aber verdienet gsi.
Aber d Liebi zu sem alte Schuelhus isch blibe, z trutz de
schwaren Erinnerunge. I gseh ou no die lieben alte Lt vo
der salbe Zyt:I ha denn a sen uechegluegt wi a ne Herrgott.
I gseh ne no, der alt Polizeier, wi we's erscht geschter gsi
war, win er isch cho z pfluuschte d Chilestagen uf u de der
Rank gnoh het gage der Spychertre mit dem Chatzeloch
im ungere rachten Egge. I bin ihm ungfahr eso nochediChe
wi ne junge Hung, wo nid racht weis, gab er noche darf
oder nid, bis der Meischter oppis zuenim seit. Grad eso han
is gha mit dem Polizeier. Wo da halbschuelang Schlssu im
ggyret het u das schwarze Loch da dick Ma gschlckt
het, han i mit gwungerigen Ouge ynegluegt. Ufeinisch
chehrt er si um, un e frndt1ige Schyn isch ber sys Voll-
moongsicht ggange.
Chum nume, Bueb! - Du bischt doch no nie do inne gsi.
Das het er mer nid zwoimol sage, u vo denn ewagg
sy mer Frnde gsi, der Polizeier u i.
Ds erschte, won i gseh ha i dam alte Spycher inne, isch si
Chile gsi, numen oppen e Meter hoch, aber dernaben ufe
Tupf glych wi di rachti obezueche. Scho das Kunschtwarch
vo me Modall azluege, isch fr mi es Erlabnis gsi. De imen
Eggen innen isch e T rummle gstange, eso wi se d Bas-
ler htt no hei. Wi mangisch isch acht der Usrefer mit dere
ds Dorf usgstopfet? Der Polizeier het mer das erklart, u do
han i da Ma ganz dt1ig vor mer gseh, win er gchbelet het,
bim alte Schuelhus, ufem Dorfplatz bi der Linge, bim Ba-
9
ren unge u im Oberdorf obe, u win er es Papir vregnoh u
ppis abglase het. Frecher het me no keini Amtsanzeiger
gha, u do het der Gmeinsweibu alls go uschbele,
was vo der Regierig oder vom Gmeinrot ppen isch be-
schlosse worde. Jez grad nabe der Trummle zuechen isch e
Huuffe so graui Halsligruschtig glage, u der Polizeier
het mer erklart, das syg es Wolfsgarn u mangs hundert Johr
alt. - Uuuh! Es het mer ganz gramselet der Rggen uf. Jo,
mit dam Netz heige si albe frecher no Wlf gfange u Wild-
sau. Dere heig es al be no gha im Zielacherwald, im Grau
hingen u im Hunzen obe. Mi sag jo der Hohle dert ueche no
htt d WolfgaK Jez hei g es keini Wlf meh, u d Wildsau
won es no gab, die heigen jeze Gloschli a. Gab i no nie keini
gseh heig? - N ei, u i ha tt ou gar keire bigahrt z ebcho.
Aber i ha derby grad a Lumper-Mareis danke,
wo der Polizeier vo de Gloschli gredt het. Ds Lumper-Marei
het grad znoochscht bi s gwohnt, u mir Buebe hei albe
. bhouptet, es syg meh weder hundert Johr alt. Nu, ganz so
alt isch es allwag nid gsi, aber e Hutt het es gha, grad wi
pargamantpapir. Jez, das Marei isch mit eren angere Frou,
abe mit dem Lumpervreni, imene chlyne Wohnigli inne
gwohnt, u mir Burscht sy bekanntlig uf der ganze Platten
ume ime njedere Stubeli inne deheime gsi. Ds Lumpermarei
het zwo gha so imene zgige Steeli usse. We's de albe
so racht chalt worden isch, de het se ds Marei i d Stuben
yche gnoh u sen amen Ofebei abunge. Das isch alben e Ko-
medi gsi, bis es se dr das stotzige Stagli uf gfergget gha
het! Aber nid nume das. Wenn es de so racht chalt worden
isch, de het es ne no nes Gloschli agleit oder e Chutte vom
Stumm. Es het se de mit de vordere Beinen i d Armlocher
gstellt u d Chnopf berem Rggen yto. Het es es Gloschli
brmicht, de het es hingerem Bangu zwi Lcher gmacht fr
10
mit de Beine drezschlffe, u de het es das Gschlaber vor
de hingere Beine miteme Halslig uechebunge. Heit dihr das
afen einisch gseh, e imene F rack oder imenen alte, rote
Schippergloschli? - Nid? - 1 scho, u i gseh das i Gedanke
no htt.
Wo bin i jezen ou verblibe? .Abe jo, bim Chilespycher u
bim Wolfsgarn. U dert isch no mangs angersch gsi, wo mi
intrassiert het, ou e viereggige Solethurnstei mit-
eme blachige Dechu druffe u miteme
1 weis's no guet, eso han i mer albe en Altar vorgstellt irh
Tampu vo Jerusalam, u der Polizeier, da isch mer vorcho
wi ne Hoheprieschter. Jez win i do so gstuunet ha, isch da
ufeinisch zur Tr us u het derglyche to, er well mi
Do han i afe chonnen es Holzbodeli zwsche Tr u Pfosch-
ten yneha, u derzue han i i eis Loch yche brelet: I wott
use! - 1 wott hei zur Muetter! 1 ha drum afe was
das z bedte het, das Ybschlossewarde. Grad ungerem
Chilespycher zueche, z abener .Arde, isch es Chefeli gsi, u
wenn opper oppis het usgfrasse gha, de het se der Polizeier
dert ychegschoppet. Hei die mi alben erbarmet, we sie z
Nacht hei dert inne blybe! Natrli han i mer al be
vorgstellt, das sygi alls Verbracher u Morder, oder no oppis
ergersch. Jo, wenn i albe hatt, wi harmlosi Lt das
meischtes gsi sy! I ghore der Gotti no jeze, wo si wieder
einisch so nen arme Snder hei ygspeert u ds Miggeli gfrogt
het, was da gmacht heig, er i d Chefi mes?
En uryffen Opfu gfrasse! het er gseit, der Gotti. Do
het' s mi mangisch decht, es syg doch einewag unerchannt,
wenn eine wage men uryffen Opfu e ganzi Nacht i d Chefi
mes. Ab der Chefi han i e heillose Respakt gha, u nid fr
nt. Wenn amen Ort e Totnigen isch gfunge worde, de het
me ne dertyche to, wo nachhar wieder di Labige sy harecho.
11
Dert han i z erscht Mol e gstorbne Montsch gseh, wo si
useme Steinlemoos-Wassergrabe hei usezoge gha. Dert hei
si ou die hi to, wo oppe zvil trunke gha hei. I ha einisch
gseh, wi si so eine brocht hei ineren Afuhrbanne ds Chilch-
g ~ l i uf. Vor der Chefitre hei si die Banne hingerabegloh,
u da isch usegrtscht wi ne Mahlsack. Der Polizeier het uf-
to u di Montscheruine ychegschleipfl:. Dam Y druck bin i
i mym ganze Labe nmme losworde.
Das enzige pfaischterli vo dam Chefeli isch gagem Fr-
weyer useggange, u derthi isch nie kei Sunneblick zueche-
cho. Mi het niene higseh weder a di hoochi Bruchsteimuur
vo ds Sigerischte Garte, wo d Escht vo parne Meertrbeli-
stock drberabe gygampfet hei. Zwsche der Muur u dam
vergitterete pfaischterli isch es grens, uheimeligs Dammer
gsi, u im Weyer drungerzueche sy Ragemoori u Chrotte
desumegschwumme. Z Bode het me nid gseh, u mir Platte-
buebe hei albe bhouptet, da Weyer syg meh weder zache
Meter toif, u ertrnne chonn dert e keine, ou wenn er ds
Gitterli tat usesage. Aber oha! Der Polizeier het's einisch
erfahre, won er em Frouelikobeli het welIe z Mittag bringe.
Der Kobeli isch Chemifager gsi u eine vo dene, wo i dam
Chefeli frei echly sy deheime gsi. Er isch e gleitige Chatzer
gsi u ou sscht nid ufe Chopf gheit. Wo der Schlssu im
SchloE ggyret het u der Polizeier ynecho isch, isch der Ko-
beli wi ne Watterleich nabedregschosse, het d Tre vo us-
senoche zueto u bschlosse. Langszyt het's nume gar niemmer
gmerkt, d ~ der Latz i der Chefi isch, bis nen andtlige der
Gotti het ghort hoopen uf der Bsetzi ane. Isch da Polizeier
wetig gsi, wo me ne het usegloh, u der Kobeli het vo denn
ewagg nt meh Guets gha.
Fr mi isch der Polizeier der Inbegriff gsi vo alIem, was i
der Gmein innen oppis het gha z sage: I ha mer albe vor-
12
gstellt, no dam chom niemmer meh weder im beschte FalI
der Liebgott. Aber wie gseit, mir sy racht gueti Frnde
worde zsame, u 's het mi albe decht, we me's mit dem Poli-
zeier guet chonn, de chonn eim uf der ganze Walt obe niem-
mer meh oppis aha. Wenn i ne ha gseh gagem Chilespycher
beregoh, de bin ig ihm sofort nochepfy let, u won ig ihm
einisch ha dorfe d Wahlurne vom Spycher i ds Schuelhus
beretrage, do han i mit Verachtig uf di angere Bueben abe-
gluegt. Wo mir d Muetter einisch drohjt het, der Polizeier
reich mi jeze de, do han i nume glachet:
Da! - Da macht mir nt! - I cha's gar guet mitim.
Jez einisch het er mi gfrogt, gab mir ou Bire heigi?
Mir? - Nei.
He nu, du chascht de zuemer abe cho reiche. Er het im
ChilchgaEli unge gwohnt. I ha gwEt, daE er e Boum voll
Gloggebire het, u i bi i eim Glck inne gsi. Scho der glychlig
Obe bin i miteme Lyrichratte ds GaEli ab u ha oppen e
Stung lang ufem Bank vorusse gwartet. Der Polizeier isch
aber nienen um de Wag gsi. D F rou isch es parmol unger
d Chuchitre cho luege, aber i hatt um alIs i der Walt nid
dorfe sage, was i well. Won i andtlige so im Vernachte mit
dem laare Chratte u mit no laarerem Harzli bi heicho, het
mer d Muetter d Schattsyte gmieschet. I ha se drum mit
dene Bire wellen berrasche u wage dam nt gseit, won i
higang.
Mit der Zyt sy mer aber der Chilespycher u der Polizeier
nmme d Houptsach gsi, anger Sache hei mys junge Laben
usgfllt, u zwar in erschter Linie sersch Gloggeglt.
13
Isch das alben e Freud gsi, wenn i als Bueb i d Chilen ueche
ha drfe go halfe lte! Zerscht isch eim ds Seili vom Fr-
glggli i d Finger gga worde, u das isch scho frei echly vil
gsi. Erscht nohdinoh het me de d Lychtglogge drfe zieh u
de no spter ppen" es ungrads Mol d Vaschper, aber die
erscht, we se der Sigerischt schn het im Plamp gha. I weis's
no guet, wi's mi ds erscht Mol grad a d Dili ueche gno het.
We so ne Gloggen einisch icht im isch, de hanget so
nes brings Bebeli, win i denn gsi bi, am Seili obe wi nes
Himmugegeli ame Ladeglgglidroht. Zur Glogge
han i's nie brocht, wil i vo der Schuel ewagg, erscht ff-
zachejahrig, bi furtcho. Nu, i ha's ou an angeren Orte ghrt
lte, aber es het mi albe decht, das syg lang nid z ver-
glyche mit sne vier Glogge, wo e njederi uf di angeri ab-
gstimmt isch. U berhoupt,
's isch halt nid ds glyche, chit mer lang.
E frndi Glogge, frnde Klang,
u i bi vo deheime gwhnt,
still im Harze wytertnt.
Es isch en eigeti Sach mit dene Glogge. U was si fr Gfehl
chi uslse so imene Mntscheharz inne! Dank me nume,
wenn einisch, syg's jezen am Tag oder z Nacht, ds Fr-
glggli geit! We das afoht schirbele, de isch das ds erschte
Zeiche, u das wrkt grad, wi we men e Chisustei i ne Wald-
ampeissehuuffen ycherehrt.
Herrjemerschgottundvatter! - Wo isch es? - Wo isch
es? so wird gfrogt u gwarweiset, bis men ufeinisch ber d
Hoschterten y e schwarzi Wulche gseht ufstocke, wo's scho
ganz rot drususezndtet. Es git Stillstang bi jeder Arbeit.
Z chuppelewys sth d Lt desume u warweise, gab es Ha-
14
nesse, Chrischtes oder ds Angerese Hus syg. Frwehr-
manne chme derharzspringe gagem Sprtzehsli zue, der
Halm no i de Fingere, u ob allem Springe warde "d Chnpf
vom Rckli yto. We men aber niene nt gseht im Dorf sal-
ber, ds Frglggli schwygt u 's still blybt im Chilchsturn
obe, de chme si nohdinoh zrugg. Es isch es Ufschnuppe.
Gott1obudank! - Es isch wytersch. - Es isch wytersch.
Wie gleitig das gseit isch! Aber ppere breicht es gang, syg's
jez im Dorf salber oder wytersch.
We de aber i Ton vom Frglggli no d Lychtgloggen
yfallt, de isch das ds Zeiche zum Fahre, ds Zeiche,
amen Ort Hlf ntig isch. Vo deren oder diser Syte chme
si mit de Rosse derharztrabe. Es wird agspannet. Heit ech!
u de ghrt me ds Rable vo der Frsprtzen uf der Dorf-
strooK Wird de aber zsamegltet, de weis me, es isch im
Dorf oder i der Gmein salber. Mi weis, es geit die u die a, u
di Lt erbarmen eim.
Wi doch di Glogge so verschide chi tne, ds Frglggli
elleini u d Lychtglogge elleini! Mi ghrt se nid garn, weder
di einti no di angeri. Ds Frglggli elleini isch gang ppis
Uheimeligs. Aber ou d L ychtglogge macht eim ds Harz z
erzittere. Vilicht geit es eim salber nt a, we me die ghrt,
aber ppere geit es gang a, u mi mues dradanke, einisch l-
tet si ou fr di. Si wachsle gang echly ab zame, ds Fr-
glggli u d Lychtglogge, u 's breicht glcklecherwys nid
gang die G l ychlige, wenn ihri ehrige Stimmen usetnen i ds
heimelige TaI.
Eso ganz angersch, so racht heimelig wird es eim z Muet,
we me d Vaschperglogge ghrt am Obe. Es isch ppis Liebs,
ppis Warms i ihrer Stimm, u mi seit ere nid vergabe d
Fyrobeglogge. Das war also d Baritonstimm vo sem Chile-
glt. De cham no der u das war die oder d Mit-
15
tagsglogg
e
. Die ghort men i der ganze Gmein ume. Isch me
so dre Vormittag ufem Eild, de streckt me si, nimmt ds
Warkzg uf d Achsle u geit hbscheli gage heizue. We di
groGi Gloggen einisch so racht im Plamp isch u da achzg
Kilo schwar ChaUe zbeidsytig schon aschloht, de dechts
eim albe, der Turm sotts nid mogen ebha.
U de erscht a de Feschttage, a de Sunndige u am Samschti
zobe! Mi cha nid gnue lose. Do chunnt zerscht ds Fr-
gloggli, de d Lychtglogge. Wi die doch eso ganz angersch
choi tone i sottigne Stunge! Do isch nt meh vo Schracke,
nt meh vo schwarem Leid. Eso racht heimelig tont es ds
TaI uf u ds TaI ab, u we de erscht no d Vaschper yfallt u di
groGi Gloggen afoht pole, de git das e Heimatmeldie, wi
si schoner gar nid chonnti sy. 1m Gloggeglt lyt sersch
ganze Montschelabe vo der Wiegle bis zum Grab.
Syt dihr afen einisch dobe gsi im Turn, wenn glte wird?
_ Nid! - De goht einisch. Es isch si wohl derwart. Nume
meGt dr de Watten i d Ohre schoppe u nech mit beidne
Hangen am Stagestdli ha. Das tont ganz angersch do im
Gloggestuehl obe weder oppen bernide. I weis's no guet,
wo mi der Sigerischt ds erscht Mol mitim gnoh het, won er
isch go ds Zyt ufzieh. I bi denn no ne chlyne Bueb gsi, aber
doch scho zum ]aggi-Ruedi i d Schuel ggange. ]ez wi der
Sigerischt ds Chilezyt het ufzoge gha u der Lyrum uf-
ghankt, isch er mit mer no nes Hehnnerstagli wyter ueche.
Es isch eso um ds Mittaglten ume gsi. Wi han i meGe
stuune! Wo der Sigerischt der Bodelade glpft u hinger s
wieder het lo zuefalle, han i grad i di groGi G loggen ueche-
gseh. Do bin i chlyne worde. Aber das isch no nid aUs gsi.
Ufeinisch het es unger s zuechen im Uhrwarch afoh raG-
len u tschadere. Do het si der Hammer am FrglOggli u
gly druf da vo der Lychtglogge glpft, u paang! het es zum
16
Viertlen ufe Gloggerand abeghoue, daG i fascht um ds
Ghoor cho bi. Drufache het ou der Hammer vo der groGe
Gloggen ufzoge. Won er abetatscht isch ufe Gloggerand,
han i mit beidnen Arme ds Stagestdli erarfelet u brelet,
was i nume ha mogen i d Rohre bbringe. I ha gschlotteret
win es aschpigs Loub. ]ez het mi der Sigerischt ufe Stage-
tritt abedrckt. Di groGi Glogge het afoh gygampfe, u bi
jedem Schlag, wo da schwar ChaUen a Gloggerand ueche-
tnzt het, han i e Brel usgloh, wi we me mi am Masser
hatt. Es hett mi decht, es well u well nid ho re pole ob mer
zueche. Andtlige, andtlige het da Larmen abga. Der Challe
het der Gloggerand nmme ganz mogen erlange u isch hb-
scheli verplampet. Aber i dam unghrige, ehrige Korper
obe het es no lang zitteret u gsunge, zletscht nume no ganz
fyn, wi we me miteme Finger berne Gygeseite strychleti.
Nohdinoh hei sech myni Arme vom Stagestdli glost, u
ganz verstoberet, aber glcklig, bin i em Sigerischt noh u no
einisch es Stagli wyter ueche. Es het mi decht, mir sotti bal
im Himmel obe sy. Er het no einisch e holzige Dechu glpft
u hingeris wieder lo zueschletze. Mir sy imene sachseggige
Stubeli inne gstange, mit Bankli zringsetum. Mi het nid vil '
gseh. BloG zu parne Chlecken y het es bitzeli Heiteri dre-
drckt. Do isch afen eine vo dene holzige Laden ufggange,
druf no eine u wieder eine, u mir sy inere Schwetti vo Liecht
u Sunneschyn inne gstange. U da Blick, der erscht Blick us
der schwindlige Hoochi ber sersch liebe Dorf ewagg! Das
isch oppis gsi, won i i mym ganze Labe nmme ha chonne
vergasse. Wi ne Chuppele Hehndschi um d Gluggeren ume
sy die alte, liebe Burehser um d Chilen umegstange, u dr-
berewagg hein is der Mhleberg, der Hunzen u der Bonsch-
berg lieb GottgreGti gseit. D Chriesboum sy grad am
Blehje gsi u hei schneewyG us de Matten u Hoschterte
17
zuenis ueche zndtet. Gagem Lingeholz zue het d Langete
dr d Haslen- u Erlestude dreglitzeret, u gage Leimiswil u
U rschebech zue isch d Walt es Paradies gsi. Do han i ds
erscht Mal i mym Labe so racht begriffe, wi schon eigetlech
sersch Dorf glagen isch. I ha's nmme vergasse.
Nu, denn, won i ds erscht Mal vom Chilchsturn us ha
dorfen ber sersch liebe Dorf ewaggluege, denn han i no
keini Abschiedsgedanke gha. I ha mi eifach gfreut, do de-
heime z sy. I ha zu dene Guggernalleli usgluegt, wo gagen
Oschte, Sde u Weschte goh. I bi nachhar no mangisch dert
obe gsi, u wi elter daB i worde bi, wi meh daB i ou e Blick
to ha uf di angeri Syten bere. Dert zwsche der Chile u
der Chilchstelen inne ligen aHi di e, wo s im Labe sy lieb
gsi, dert, wo mir einisch salber hichome.
Hard zu Hard, u Stoub zu Stoub. Es isch e kei bittere
Gedanke derby. Im Gageteel. I bsinne mi no guet, win i als
ganz jung scho dam allem nochegstudiert ha. We me so nooch
bi der Chile u bim Chilchhof deheime gsi isch, choi eim scho
sottig Gedanke cho. I ha mangisch gnue zuegluegt, wi der
Sigerischt, er isch dernaben ou no Totegreber gsi, im Chilch-
hof oben es chlys Grebli gmacht het, ha gseh, wi do nes
chlys Sargli isch dryabegloh worde. Es isch mer albe dr
Marg u Bei ggange, wenn i di erschte Hardchnolle ha ghort
drufabepole. Es het mi albe decht, i mocht refe: Heit
doch echly Sorg! Dihr tet ihm jo weh!
Grad um di salbi Zyt umen isch es gsi, wo im Nochber-
hus es vierjahrigs Buebli ertrunken isch im Bschttloch unge.
I ha ne no gseh, der F ranzeli. Wi nes ngeli isch er do glage
i de Bluemen inne, u mange Tag, wuchelang han i dam
groBe Ratsel meBe nochestudiere. I mues das no htt.
Ou di GroBe hei bi s vorbymeBe uf ihrem letschte
Gang. Salbi Z yt het me no kei Lychewage gha. U feme Bar-
18
nerwageli, oder im Winter ufeme Schlitte, het me se derthi
gfehrt, wo eim d Ewigkeit ganz still GottgreBti seit.
]ez mit der Melodie va sne Glogge chunnt ou ds Bsin-
nen a frecher, a d ]ugetzyt, ds Bsinnen a di Lt, wo denn
hei glabt. I gseh se no jeze, myni alte Frnde. Ds Alter spilt
do gar e kei Rolle u ou d Stellig nid, wo si hei gha im Dorf.
I ha sen eifach lieb gha, eso wi si gsi sy. I gseh no z aller-
erscht die, wo mit der Chile sy verwachse gsi; d Sigerischte.
I ha se gchennt i dreine Generatione, syg's jeze ds Sige-
rischt-Hanse oder Wagner-Fritze. Das Amt het sech z beed-
sytig vererbt vo Generation zu Generation. Mi het si e Pre-
dig gar nid chonne vorstelle ohni eine vo dene beidne Fa-
milie im Sigerischtstuehl unger der Chanzle. I bsinne mi no
a alte Sigerischt-Hans. Wi wett i ou nid! Er isch jo se
noochschte Nochber gsi. Er het di Glogge mangisch gmacht
z tone. Er het mangs Grab gschuflet, bis er salber a das
Platzli isch cho z lige, fr gang. U ds Sigerischt-Metti, das
gsehn i no vorammer, wi wenn i erscht geschter no mitim
gredt hatt. De die, wo nochecho sy, die sy mer no htt, wi
we si no do wari, u ihrersch Hus, das han i gchennt vo zun-
gerscht bis zoberscht wi my eiget Hosesack. De uf der
angere Syte vo der Chile het der anger Sigerischt, der Wag-
ner-Fritz, gwohnt. Er isch ou scho lang nmme do. Er het
:;tber syne ]unge das Amt abtratte, u ganz e neui Generation
zieht jeze ds Chilezyt uf u loht di lieben alte Glogge zu de
Lte rede. Si hei mangs erlabt i ihrem Bruef, di Sigerischte,
mangs rnschts, aber ou mangs Luschtigs. Es isch richtig
scho ne Pflicht, so ei u all Sunndi uf dam Bankli unger der
Chanzle z hocke. We da oder dise im Schiff hingen afoht
gygampfe, mangisch sogar no d Chilegmeinrot, wi wett das
ame Sigerischt nid ou einisch chonne passiere! D Sigerischte
sy abe ou nume Lt, u der eint oder der anger isch oppen ou
19
nO imene Verein, bi der Dorfmusig oder im Mannerchor.
Jez, mi weis jo, wi das mangiseh geit. Di ebige sy meisch-
tes amene Samschti zobe, u gwohnli geit men ou nid grad
hei. Das Singen u Blose macht Durseht. Mi hocket no chly
binenangere, bi mene Glas Wy. De ehan ~ voreho, daB ou
der Sigerischt oppeneiniseh ame Samsehti zoben erseht am
Sunndi de Morge heiehunnt. Er cha's de aber nid mache wi
teel Lt, wo ehoi im Nascht ligge bis am Chrumpe sibe-
zaehni u ds Versuumtnige nochepfuuse. Gltet mues eine-
wag sy, un es miech si nid guet, wenn wahret der Predig
der Sigerischtestuehl tat laar blybe. Drum het da Sigerischt,
won i mei ne, ime sottige FalI albe sy Bueb mitim i d Pre-
dig gnoh. Da het de ufpaBt, u we de Vatter het afoh Holz
sage, de het er ne mit dem E11boge gstpft. Jez het da Bueb
aber einiseh, wo's vilicht grad am notigsehte gsi war, nid z
Chile ehonne, u der Sigeriseht het no gly einiseh afoh gnepfe.
Es isch ihm im Sehlof vorcho, er ehladeri bere Chilchsturn
ueehe. Das iseh aber e Betz gsi! Er het gsperzt u gsperzt,
aber es isch nume langsam obsi ggange. A.ndtligen isch er
bim Sinzu vo der Z yttafelen obe gsi. Er het scho der Blach-
chanu mogen erlange, wo dam Sinzu nohggangen isch. No
einiseh e Ruek, u de war er dobe gsi. Jez het aber da Chanu
nohgga. Em Sigerischt sy a11i Hoor z Barg gstange, wi ds
Burscht anere Chleiderbrschte. Jez, jez, jez! het er ob
a11em Abegheie dankt, u mit dam isch er erwachet. Er isch
nid sicher gsi, gab er nid e Brel usgloh het. Z wsche de
Fingere dre het er zu den Ungerwysiger hingere gluegt,
aber es het e keinen oppis derglyche to. Er het also no ei-
nisch Gfell gha. Aber gruuset het es ihm, won er no der Pre-
dig a di Zyttafelen uechegluegt het.
Di meischte pfarrherre hei i der Regel am Morge vor der
Predig em Sigerischt es Zedeli gga, wo d Psalme druffe sy
20
ufgschribe gsi, wo uf der Tafele hei solle ygstellt warde.
Numen eine het en Usnahm gmacht. Er het di Sach mit dem
Sigerischt besproche.
Wasmeinit dr, Sigerischt?Was wei mer httvrignah?
het er einisch gfrogt.
Der Sigerischt het si echly bsinnt, gab er Antwort gga het.
He, was sol1 i sage. Es decht mi schier, ,Verzage nicht,
du Hauflein klein' tat do no guet passe. Der pfarrer het
aber da Humor nid verstange, u i Zuekunft het er ou es
Zedeli gga.
Am Sunndivormittag halfe d Chingelehrbueben u d Un-
gerwysiger bim Lte. Der Sigerischt steit de derwyle vor-
ussen ufem Astang, u wenn de der pfarrer chunnt d Chile-
stagen uf, reft er i ds Lterstubeli yche: So, use Buebe!
U das isch de ds Zeithe, daB sie meBe hore. J ez einisch,
won es di Buebe decht het, da historisch Momant syg oppe
de noche, hei si d Tre ghort goh. Da, wo ds ehlyne Gloggli
gmulche het, het wage der Chilchsturnstage nid vre gseh.
Er isch der Meinig gsi, es syg der Sigerischt, u bim letschte
ueehen u abe vom Gloggeseili het er vrebrelet: So, use
Buebe! - Der Alt het ds Hsli verehouft! Zuefelligerwys
isch es aber nid der Sigerischt gsi, derfr aber der Chilch-
gmeinrotspresidant.
21
Alti Frnde
Es chunnt mi znacht dr ds Dorfbachruusche,
we mir der Schlof nid racht wott cho,
e Langizyti a nO frecher.
Dihr choit das vilicht nid verstoh.
Es chome liebi, alti Gstalte
vo a11ne Syten uf mi zue.
Chonnt i se, wi's my Wunsch war, mo le,
i hatt weis Gott nid Farbe gnue.
Wi mir jez sy, mocht i se zeichne,
mit dene Fahler, wo mir hei.
Und war von euch, seit s scho d Bible,
da lang als erschte no me Stei.
's so11 nid e Sammlig sy vo Witze.
Es isch mer wahrli nid dernoh.
l o ~ chlyni Montschelabe-Gschichtli
mocht i lo bynnech dregoh.
Loht mi echly vo dene brichte,
wo vor s uf der WaI t gsi sy.
Was isch doch so nes Montschelabe!
Es Liecht. Es Lftli lOscht's. - Vorby.
23
]ez, we mer grad so a der Chile sy, mues i ou no a da danke,
wo derfr gsorget het, daB a der Orgele der Blooscht nid
usggangen isch. Das war also der Batter gsi. Worum mir
Buebe dam Ma eso gseit hei? Eifachi Sach. Sy Frou het der
Vogeli-F nid chonne sage, u drum het si eifach Batter gseit
anstatt Vatter, u s Plattebuebe het men oppis eso nid zwoi-
mol meBe vorsage. AIso, der Batter isch Orgeletrappi gsi.
Worum me do bi s eso gseit het, das weis i no htt nid. Vo
Trappen isch namlech do kei Red gsi. We me di Blosbalg
het welle flle, de het men a zwoine Seiline meBe zieh.
Orgelemalcher war al so do ehnder am Platz gsi. la, li der
Batter het das racht gmacht wi nid gschwing eine. Er het
albe gseit, do dorf me nid num e so graddren a dene Seiline
schryBe, wi ne Rschegger am Husiererchare. Das syg eifach
e Gfehlssach u no lang nid glych, zu welem Psalm daB me
ziehj. Das mangli Musigghoor u abe: Gfehl. Die Eige-
schafte het er s Buebe z lybermants abgsproche u isch alli-
mol toube worde, we mir d Wuchen us oppeneinisch hei
meBe go d Orgele malche, we d Tochter vom pfarrer het
wellen ebe. Er het al be gseit, er heig gang so zwee, drei
Sunndige, bis di alti Drucke wieder i der Ornig gang. Er
het einisch e Reklamation grichtet a Chilegmeinrot u sech
di Konkurranz ganz energisch verbatte. Der Chilerot het
aber gfunge, mi chonn ihn nid jedesmol go heireiche, we's
d Fraulein einisch ungsinnet achom, go d Orgele z chutzele,
wenn ar vilicht im Fiechtimoos hinge syg am Tone. Nu jeze,
der Batter het also sy Sach racht gmacht. Do isch nd gsi z
sage. Er het de ou nid oppe dorfe schlofe hinger der Orgele
hinge, wi oppe d Mannerchorler, we si am Obe vorhine hei
Freinacht gha u gsunge hei bis am Sunndi am Morge.
Nabe sym Amt als Orgelen-Oberschwyzer het der Batter
ou no tonet, aIso traniert. De het me ne nie angersch gseh
24
weder i groBe Stifuholzschuehne, wo d Struppe nabenuse
glodelet sy wi d Ohre vomene Schwyzerschagg. Wenn er de
amene Bur het e Rachnig meBe quittiere fr ds Tone so vo
mene bodesuure Matteli, de het er al be gschribe Johann
UIrich Waber, Donner (anstatt Toner). Htt meBt er jo
natrli schrybe diplomierter Traniermeister, aber das
het's denn glcklecherwys no nid gga.
Zwschenychen isch der Batter ou no zu de Bure go tau ne.
]ez einisch, i bi denn afe zum Ruedi ]aggi z Schuel ggange,
het er s ghulfe heue. Do het er mer brichtet, win er do vor
parne ] ohre syg im waltsche Heuet gsi, do z Zofigen unge.
] ez, won er ds erschtmol dangelet heig, syg ihm der Bur
cho uf d Achsle dopple u heig gseit:
Weber, wenn du so dengelen kannst, dann muBt du in
Zukunft immer dengelen!
Das isch mir echly spanisch vorcho.
]a, het de da schriftdtsch gredt?
]ez het mi der Batter agIuegt, wi wenn i nid ganz halI
war unger der Chappe.
Dumme cheibe Bueb - kIar! - z Zofigen unge.
Der Batter isch ou no ganz en erschtkIassige Frwehr-
ma gsi, u mi het si bi der groBe Sprtzen e kei ebig chonne
vorstelle ohni ihn. Wenn er sys schwarzzwilchige Chutteli
mit de groBe moschige Chnopf het agha u der Halm uffe,
de isch fr ihn d Walt ungerggange, u de het er nt meh
gchennt weder d Sprtze u nume no d Sprtze. Er isch Spe-
zialischt gsi im Y chetue vo de Druckstange u im Y stecke vo
de St ecknegu. Das het afe der hingerscht Frwehrma
gwBt.
Es par Hser wyter obem Batter het der Scharrer-Res
gwohnt. Da het echly buret u isch ou e Frwehrma gsi, WCJ
25
em Batter punkto Yfer nt nohgga het. Aber wi der Batter
uf de Druckstange, het der Res ds Monopol gha uf ds Use-
nah vo der Sprtzediechsle u ds Umchehre vom Vorwage.
Do het's nid oppen ame junge Frwehrma solle z Sinn
cho, bim Abprotzen uf d Diechsle z recke, sscht isch der
Res elastisch worde. De het er afoh brele wi ne Stier, un es
zwoits Mol het de sicher e keine meh probiert, em Res i ds
Handwark z pfusche. Der Res het si das gar nid chonne
vorsteUe, daB di groBi Sprtzen berhoupt chonnt funktio-
niere, wenn en angere bim Abprotze d Diechslen usegnoh u
der Vorwage gchehrt hatt. Dihr wardit jez vilicht sage, wi's
de ggange syg, we der Res oppen einisch nid heig moge gcho
so zu neren ebig oder zunere Brouscht. Er het abe gang
moge gcho, der Res, u wenn ou nid, de hatt men eifach
meBe warte mit dem Losche oder im beschte Fall d
Brouscht verschiebe.
Der Batter u der Res, die hei beidzsame gmeint, es gangi
nid ohni seye. Mir lache htt ber sottig pflichtmontsche,
aber hei mir'sch nid prezis glych? Mir schetzen s salber vil
z hooch y, aber ufeinisch sy mer a dam stille Platzli den
ussem Dorf. U ds Labe geit wyter. Anger Lt te a der
Sprtze d Druckstangen yne, anger Lt nah bim Abprotze
d Diechslen use. Es geit einewag, u war weis's, vilicht no
besser.
Htt decht es eim, es gab gar keini sottigi Lt meh, wo me
si so racht cha freue a ihrnen Eigeheite. Der Tuftsepp isch
aber no so eine gsi u ou eine vo myne beschte ]ugetfrnde.
Er het grad ob s zueche so imene chlyne Chuchistubeli
vomene groBe Burehus gwohnt u het wytersch e kei Ahang
26
gha weder der Stumm. Mi het dam nume der Gunggerlung
gseit. I weis nid, isch das e Breder gsi vom Sepp oder e
Verdingete. Uf aU Fall han i mer der Tuftsepp nid ohni
Gunggerlung u der Gunggerlung nid ohni Tuftsepp chonne
vorstelle. Worum me dam Tuftsepp gseit heig? He abe wa-
gem Tuft, won er dermit ghandlet het. Frecher albe het es
no keis Krisit oder derigs Zg gga, u do hei di Brine d
ChupfercheBlen u d pfanne mit Tuftsang putzt, bis si glanzt
hei wi purlotigs Guld. Liferant vo dam Tuftsang isch der
Sepp gsi. Mit sym Seckli am Rgge isch er dene Burehof
noh im ganze Langetetal. Ums Gottswille, es isch es ma-
gersch Gwarbli gsi, u we der Sepp sachs bis acht Batze ver-
dienet het im Tag, de isch das scho vil gsi. Mi frogt si htt
mangisch, wi da u diese Montsch drecho syg mit so mene
chlyne Verdienschtli. Nu, der Sepp het si drebrocht, ohni
daB ihm d Gmein het meBe halfe, hochschtens daB er fre
Stumm vilicht es par Batze bercho het. I gseh ne no jeze d
,
Platten abstoffele mit sym Seckli am Rgge, d Hoor u der
Bart ungfahr glych i der Farb wi sy Tuft. U agleit! Eh, du
liebi Zyt! Er het Sunndi u Warchti di glychlige Chleider
annegha u druffe Blatze i allne Farbe. Am beschte bsinnen
i mi aber a syni Schueh. Er het eso grseli verschlarpet
Bottinen agha mit ganz verstreckten Elastigge. Der ober
T eel vo de Schaft het hingevert u vorvert e Schnabel gmach t,
ungfahr eso wi der Zuegge vonere Sossiere, u d Hose sy
dert dryabegschoppet gsi. Es isch alben es luschtigs Luege
gsi, we bim Loufe di Schnabu mit de Struppe uechen u abe
glodelet sy, grad prezis wi d Ohre vo mene ]aghung. ]ez
isch er einisch dawag gagem Lingeholz zue pfoselet, u d
Struppe vo syne Bottine hei ob allem Loufe frndtlig gott-
greBti gmacht. Aber das isch no nid alls gsi. Zwschem
einte Bottine un em Hosebei isch, schon im Takt mit dem
27
angere Glodu, en ysige Hooggen ueehen u abe ggange, u
das isch der Griff gsi vom Hinge Sehueloffu, wo der Sepp het
drinne vergasse gha.
Jez einiseh het er so ufere Gsehaftsreis UngfeU gha. Er
iseh afe gar grseli e gstabelige Gnappeler gsi. Er het si
amene Stei gstoglet u iseh umtrohlet. Das Seekli het das na-
trli nid moge verlyde. Es het i aUne Nohte lo goh, u da
sehon Tuft iseh ber d ewagghderet. Der Sepp het
di Katastrophen es Zytli agluegt u nid was maehe.
Es iseh zmitts im halbe Tag gsi u no lang nid Zyt fr Fyr-
abe z mache. Nu, er iseh zueglffe u va Burehus zu Burehus
go froge, gab si aeht ou Tuft gnoh hatte, wenn er ne nid ver-
sehttet hatt.
Sys Warelager gsehn i no htt, u 's iseh doeh meh weder
ffzg Johr sider. Vor sym Stubeli ussen isch e lange Bank
gsi u vordren e Laderi agsehlage, u dert drinne het der
Sepp sy Tuft gha. AU Morge het er es Seekli voU useghamp-
felet, u de isch er uf d Gsehaftsreis. Win er de sys Ware-
lager erganzt heig? Das iseh mir no htt es Ratsu. Eh weder
nid het er der Tuft mit dem Charli greicht am Barg ane.
Hingerem Hus, unger der Yfahrt, het er imene ehlyne
Steeli inne zwo gha un e Boek, gab premiert oder nid,
das weis i nid, aber eis isch sieher, er het ou do ne gueti
Chundsehaft gha. Wi's aber so geit im Labe, im grosehte
Gschaft wi im ehlynsehte Gwarbli, drhar git es Konkur-
ranz, u das het ou der Sepp bitter erfahre. Jez ei-
niseh amene Sunndivormittag gseht er es Froueli mitere
Gibe vom Zielaeher noeheeho. Es iseh ei ni gsi do vo Buesu
noehe, e steialti Chundschaft. Sepp het nid lang gluegt. Fr
kei Zyt z versuume, iseh er sofort i ds Steeli hingere u sy
go reiche. Win er mit dam a ds Bortli vre-
chunnt, isch das Froueli mii syr Gibe grad ungerdre u het
28
kei Bliek ueeheto. O o o o o o het der Boek gmacht u
mgmgmgmm het d Bseheid gga und, kaum
gemieden, sy di zwo vorby u gage Rtsehelen bere, u Sepp
het ganz versteineret syr alte Chundsehaft nohgluegt. Lang,
lang het der Boek der Hals gstreekt gagem Chilespycher
abe, wo grad no ne umen Eggen ume-
grankt het. Der Sepp iseh gsehlage gsi, u wenn er e Trum-
pete gha hatt u hatt ehonne blose, de hatt er sieher dene
zwoone noeheghornet, wi da do z Saekingen unge: Es war
zu sehon gewesen. Es hat nieht sol1en sein! Es isch nid
nume der Usfal1 gsi vo dene foif Batze, won er dam Froueli
hatt dorfe heusehe. Es iseh um meh ggange, um ds Renom-
mee, u das iseh ihm a ds Puntenoori ggange. Er het der Boek
meh i ds Steeli hingere gsehleipft weder er glffe war.
Derby het er dam aber z trutz sym eigeten Eland no frndt-
lig zuegsproehe: So, biseht du jezen afe nmme guet gnue
fr di frnahmi donnerwattersch Hax! E Prinzassi isch das
omu afe nid, si uf Rtsehelen bere mues. U serein isch
de z letschtemand ou no opper!
O o o o o o, het der Boek gmaeht.
Em Sepp iseh das nooeher ggange weder amene
industriel1e, wenn ihm e parhunderttuusigfrankige Uftrag
flote geit. Das het er nid ehonne ufim lo hoeke. Di gsehwel1te
Hardopfu hei ne nt guet deeht da Mittag. Wo's gage de
Zwolfe ggangen iseh u 's ne deeht het, das Froueli mocht
de oppe glyeiniseh umegsi, het er ihm Win het
gseh vom noehen ume Chilespyeher umeranke, isch er
ds Bortli ab u het's gsteUt.
Gmgmgmgmgm! het d gmaeht, wo si das ver-
wandtsehaftlige Gsehmaekli i d Nasen bereho het u gagen
ihm zuegsehrisse. Das Froueli het wi verruekt am Halslig
gsehrisse, aber der Sepp iseh ihm i Wag gstange.
29
W as hescht jeze gha uf Rtschelen berezlammere, du
Chleechueh!
Aber das F roueli het sys Mundstuck ou nid z Buesu ane
vergasse gha.
Das geit di nt a, du donnerwattersch GeiBbockchng!
U do het es afoh spangele, daB im Ougeblick di ganzi Platte
. zsameglffen isch u der Sepp froh gsi isch z schwyge.
Ufem Bortli oben isch derwyle der Stumm gstange, der
Gunggerlung. Er het der Sdcke zu den Ougen uechegnoh
win es Gwehr, mit dem Zeigfinger druf dopplet u Puuuh
gmacht gage dam Chleeblatt abe. Er het das so zum Bruuch
gha. Gab er nid vo chlyn uf isch toubstumm gsi u en Ahnig
gha het vom SchieBe, was weis i. Uf aU FaU het er s Bue-
ben albe weUe z forchte mache dermit.
Eis Erlabnis vergissen i i mym Labe nie. Vo. Tuftsepps
Bhusig nochen isch es schmals FueBwagli ber nes stotzigs
Bortli us i Plattewag abeggange. Unger dam Bortli isch der
Brunne gsi u dervonewagg e Grabe fr ds Abwasser. Das
Grebli isch halbschuehdick voU Drack gsi u drinnumen alls,
was oppe so ungereme Brunnetrogli vrechunnt: agsteckti
Hardopfu, Hardopfucheischte, u us der ganze Herrlichkeit
use het e Base syni letschte verripsete Chnebeli obsigstreckt.
I dam Grebli hei mir Burscht grad drackelet. Ds Miggeli
isch zoberscht am Bortli gstangen u het is zuegluegt, wo der
Stumm ds FueBwagli abcho isch. Er het der Sdcken ueche-
gnoh, druf dopplet u welle zile gagen is zue. Aber gab er
moge bcho Puuuh z mache, het ihm ds Miggeli e Mupf
gga, u da isch Chopf vora ber ds Bortli uscho u i dam
Drack inne blybe stecke. Isch das e Schracke gsi fr s
Burscht! Mir hei mit sne schwache Chrefte anim grupft, u
am .nd hei mer ne zu dam Graben usporzet. Zum Glck
isch grad no der Scharrer-Res derzueglffe, u da het is du
30
ghulfe, das Eland no z vollem uf d Bei stelle. Es isch e keis
schons Luege gsi. Der Stumm het afoh hueschten u speue,
aber das isch s vorcho wi Musig vom Himmel abe. Mir hei
doch nt angersch dankt gha, weder da syg toder weder
tod. Ds Miggeli het am Bort oben i eis Loch ycheghornet, u
wo mir ihm gseit hei, der Polizeier reich's jeze de u tej's i
Chilespycher aben i ds Chefeli, het es erscht no so racht
brelet, wi we me's am Masser hatt: Wott nid i Chilespy-
cher abe! W ott nid i ds Chefeli! I wott hei zum Muetti -
Huhuhuhuhuuuu!
No mange Tag dernoh isch es wyt furtgsprunge, wenn es
der Polizeier nume vo wytems gseh het. Di glychligi Angscht
het es ou vorem Stumm gha, aber da het nt derglyche to.
Er het ganz frndtlig mit sym Stacke zilet u Puuuuh
gmacht, wenn er eis vo s Burschte gseh het.
De war ou ds Molli gsi, sersch Chroomfroueli. Kurlige
Name, he? I ha aber kei angere gchennt, weder Vor- no
Gschlachtsname, hatt mer ou kei angere chonne vorstelle.
Es isch eifach ds Molli gsi. I ha's no i mym letschte Bsinne,
won i, was innert zache J ohre salten einisch vorcho isch,
amene Warchti deheime gsi bi. Denn het men abe no keini
Ferie gha i sem Bruef u kei freie Samschtinomittag. Item,
i bi ufem Ofe ghocket, wo das Froueli mit syne schware
Chorbe derharcho isch. I sch das es GreBe gsi! So, bisch ou
deheime? - Aber gall, du bisch nid racht zwag? het es
gsorget. I ha drsch sofort agseh, won i ynecho bi.
Derby isch es mer nid numen ordinari wohl, es isch iner
dirakt vogeliwohl gsi i myr Hutt inne, aber alls Rede het
nt abtreit. Erschtes het es nid guet ghort u mi nid ver-
31
stange, u so han i's halt eifach lo galte u mi ganz ungraeh-
terwys als Chrankne lo biduure. I ha aber ou ganz gnau
gwSt, jeze de ds ganz Dorf vernimmt, i syg ufe Tod
hi ehrank u ehomm a11wag ehuum meh vr.
U, wi geit's im Sefinar? My Sehweschter iseh grad churz
vorhine mit dem Lehrerepant vo Barn heicho, u so het
das guete F roueli seeh nid angerseh chonne vorste11e, weder
i mes jez ganz unbedingt ou im Sefinar sy. A11s sage het
nt abtreit, u so han is am nd lo galte, wi vorhine my
schwari Chrankheit. ]eze, es het mer gar grseli gueti Bes-
serig gwnseht, u i sol1 doch raeht sorgha i dam Sefinar
hinge. Das ehom jo doeh vo nt angerem weder vo dam
vile Studiere. Sy Ma, der Hannes, syg ou eso gar nt meh
zwag. Er heig Arti11eriverehalchig, e Wanderseharniere,
Mandolineetzndtig und e wesehte ] esaias im Rgge, der-
nabe no ne ganzi Zylete angeri Chrankheite, u i ha bymer
salber dankt, das Mannli mes e ganz usgezeiehneti Gsund-
heit ha, es das a11s mog prasehtiere. ]ez, das Molli iseh
eifach e gueti Seel gsi, u mi het's garn gha. Aber sy Chroom,
di Weggen u Ankebrotli, het es de nid oppe bimene hiesige
Beek gnoh. Es het die Sach z Rohrbeeh obe greicht, u zwar
scho am F ryti zobe. De iseh es eismol im Dorf ygstige u ds
anger Mol im Lingeholz obe. W orum es ou gang i das
Lingeholz ueeheloufi fr ufe Zug? het's einiseh opper gfrogt,
won es doch der Bahnhof dawag a der Nasen a heig. Es
dorf eifaeh sehier nid angerseh, het es zur Antwort ga. Em
Lingeholzler Vorstand sy F rou chouf ihm ou hin u wieder es
Ankebrotli ab oder es par Lamsehi fr d Burseht, u de war
es jo vor Gott nid racht, wenn es dam nid ou oppis eehly z
verdiene gab.
Wenn es du gstorbe syg, ds Mo11i? Das weis i nid. Won i
zgrachtem heicho bi, isch es eifaeh nmme do gsi, u der
32
Hanes, sy Ma, het sehynt's lang vorhine vor dene vilne
Chrankheite kapituliere.
Ds Mo11i, das iseh also nmme do gsi, won i bi heieho. Aber
ds Meyeli, das het no glabt, u zwar no lan g, u i ha mangisch
my Freud gha a dam busehpere Froueli. Es alls duzt,
ganz salbsehtverstandlig. Das hatt ou der Bundespresidant
mit du agredt, wenn es mitim z Red eho war.
Eh, du Gohl! Das iseh gang sys Wort gsi, u 's isch ihm
nt drufabeho, ou em pfarrer u der Chrankeschwesehter
eso z sage. U mi het ihm's nid zrnt. Das iseh halt eifaeh ds
Meyeli gsi. Duzt het es natrli ou der Hans dert i der Villa
obe. Da het bi sym Stoekli wenn er ufe Bahn-
hof welle het, u de het es ihm gang oppen en Ufhag gha. Uf
all Fall het er ihm jedesmal es pfndigs Brotli
bringe, wenn er uf Langeten iseh. Si sygi eifaeh vil ehsehti-
ger weder die vo de hiesige Beeke. ] ez, wo der Hans wider
einiseh bi dam Stoekli dren iseh, het ds Meyeli ds Loufl:erli
. ufl:o. Geiseht uf Langete?
]0. - Worum?
Gall, du bringseht mer wieder es pfnderli?
]ez iseh das sseht nie nei gsi, aber der salb Tag het Hans
vil Gsehafti gha u derby em Meyeli sy Ufl:rag ganz ver-
gasse. Es iseh ihm erseht wieder der Sinn draeho, won er
vom Bahnhof noehe zdruf iseh. Es iseh ihm grseli zwi-
der gsi. Was maehe? Er iseh wieder zrugg i ds Dorf u het
bimene hiesige Beek eso nes pfnderbrotli gchoufl:, aber ds
Gwsse het ne gsehlage bi dam Bschiis.
] ez, wo der Hans wieder einisch uf Langete welle het,
isch ds Meyeli derhareho z springe.
33
Du, Hans! - Gall, du bringsch mer wieder einisch so nes
Brotli. Das letschte isch ganz apparti es guets gsi. Du chasch
mer halt eifach lang. ser Becke choi mit dene z Langete
nid korreschpondiere! Es het gmeint konkurriere.
Vo denn ewagg het ds Meyeli am louffende Bang dere
guete Langethaler Brotli ggasse vo de hiesige Becke. Es het's
nid gmerkt. Der Gloube macht halt salig.
Der Albart isch ganz en eigete Chutz gsi, nid oppe dumm,
bhes, ehnder z gschyd. Er isch i d Sekundarschuel ggange
und ou dert nid der Letscht gsi. Jez isch er muetterseelelleini
uf sym Bureheimetli obe ghocket u het nid numen eini, aber
zwo Ornige gha. Fr z rassiere isch er vo Zyt zu Zyt i ds
Dorf cho, hingage d Hoor, die het er saIber abghoue, wie,
das cha me sech danke. Sy Chopf het de alben usgseh wi nes
Matteli, wo ne Bueb druffe het glehrt mahje. Mi het das
alben am beschte chonne gwahre, wenn er i der Predig
voreim zueche ghocket isch. U z Predig isch er de fascht all
Sunndi, der Albart. Er het aber nie z rachterzyt moge bcho.
Es het fascht gang verltet gha, wenn er i sy Bank yne-
grtscht isch. Jez einisch amene schone Sunndi isch WaId-
predig gsi im FuchswaId obe, aber der AIbart het natrli
nt vo dam gwh. Er isch eifach i d ChiIen ueche, wi sscht
ou. Es isch ihm ou nid ufgfaUe, kei Montsch meh glf-
fen isch, won er d ChiIestagen uf isch. Das isch ganz kIar,
wil ou a angerne Sunndige d Lt i der Regel scho sy dinne
gsi, wenn ar cho isch. Verwungeret het's ne richtig scho,
kei pfarrer u kei Sigerischt u sscht niemer isch do gsi. Ou
bi der OrgeI
en
oben isch aUs stiU bIibe. Er het no so dankt,
er heig si aUwag trumpiert mit der Zyt, oder der Sigerischt
34
heig si vilicht verschlofe. Mira, gieng er am Obe z rachter
Zyt i ds Nascht, er am Morgen oppen einisch ufmocht.
Er het es Z ytli gwartet. Wo si aber kei Montsch het welle
zuecheloh, weder Pfarrer, no Sigerischt, no Prediglt, isch
er emand ufgstange u wieder gage heizue.
Derwyle hei si ufem Hoger oben e Waldpredig gha, wi
si schoner gar nid chonnti sy. Guldig het d Sunne dr di
grene Tanngible drepfylet u bere jungen Ufwachs y het
me wyt i ds TaI usegseh. Ganz Hushaltige sy i dam sunne-
warme Miesch ghocklet um das Chanzeli ume u hei uf di
schone Wort vom pfarrer glost. U do het nid nume der
Pfarrer, do het der Herrgott salber gredt zu denen eifache
Burelte. Der AIbart het tatsachlig oppis verlore, er an-
statt i Wald ueche ds Chilereinli uf gstopfet isch.
Am Samschti druf isch der pfarrer grad ds Mhlireinli
abcho, wo d Httler glffe sy. Do het er ganz zuefallig
ghort, wi der Albart zu men angere seit: Weis acht da
donnersch Sturm, won er morn wott predige!
Allne mynen alte Frnde, em Scharrer-Res, em Batter, em
Lumpermarei u em Tufl:sepp han i fascht chonnen i ihri Stu-
beli ycheluege, u ou der Fiechter-Hansueli isch nid wyt der-
vo danne gsi. Der Hansueli het d Geographie vom Ober-
aargou, vom .Ammital, vom Solothurner- u vom Luzar-
nerbiet besser gchennt weder e Schumeischter. Das isch nid
oppe Schuelwysheit gsi, bhetis! Der Hansueli het i sym
ganze Labe nie kei Dufourcharten i de Fingere gha, u i
froge mi, gab er berhoupt heig chonne lase. Aber stunge-
wyt het er es njedersch gchennt, wo men oppen
en Umwag het chonnen abschnyde dermit. Es het no so wyt
35
moge sy u weli Stung i der Nacht, der Heiwag het da gang
gfunge ... Der Hansueli isch bimene groBe RoBhandler
RoBtreib gsi, wi men albe gseit het, u zwschenyche isch er
de zu de Bure go taune.
Es het mer einisch e Burema brichtet, er syg mitim go nes
RoB luege, do wyt i ds mmital yche. Stungelang syge si
zsame glffe, Hoger uf u Hoger ab, u 's heig nen afe decht,
si chomi a ds nd vo der WaIt. Meh weder einisch heig er
afe gfrogt: Du, Hansueli - sy mer acht verlffe?
Ne-nei, kei Red dervo! heig da Lut gga u linggs u
rachts so dr ne Faldwag oder dr nes FueBwagli us zilet.
Jez sy mer de gly dobe. - Lue, jez meBe mer dr da
Schregwag ab, de obem Waldli dr u nachhar aUs der Syte
noh ueche u bere Grat y. Dert bi der groBen Eiche meBe
mer de rachts abha u dr ne FueBwag uf bis zunere Brach-
htte. De isch es bloB oppe no ne Halbstung bis zum Hof.
Mi chonnt jo ou dert anenume u dre Chrache hingere bis
zu der Egg u de dre Wald uf. Es war echIy minger wyt,
aber gar verfluecht veriirlig.
Da Ma het mer gseit, es syg ihm fascht schlacht worde vo
der Geographie. Do meBt eine jo ne Gring ha wi nes
Sprtzehsli, wenn er das aUs wett bhalte. Aber gstimmt
heig's. ndtlige bi dam Heimet, heig se der Bur agluegt, wi
we si dirakt vomHimel achegheit wari. Wo si drechosygi?
hei g er gfrogt, u der Hansueli heig ihm Uskunft gga. Da heig
synen Ohre nid trouet. Er hei g do e Chnacht gha, u zwar
scho lenger weder es J ohr. J ez wo da einisch vomene Lang-
nouermarit hei welle heig, syg er verlffe u stungelang im
Wald umeghrschet. Derby syg er de nid oppe trouchne gsi.
Nu jeze, em Hansueli isch das nie passiert. Da het e nje-
deren mmitaler-Burehof gchennt, besser weder mange sy
eigne Hosesack. Er isch nid vergabe RoBchnacht gsi. Er het
36
bal do es RoB meBe reiche, bal dert eis bringe. I ha ne nie
angersch gseh weder i groBe Finkeholzschuehne u im Ermu-
schilee. Di Holzschueh het er nie bunge, u dawag isch er uf
Luzarn yche glffe oder gritte, uf Burdlef ueche oder i Solo-
thurner use. Es isch gar nid drufabcho, wi wyt daB es gsi
isch u weli Stung i der Nacht. We grad nt los gsi isch im
Handel, so zwsche de Mariten yche, de isch er, wi scho
gseit, zu de Bure go taune, u mit sym chlyne Lohnli het er
sy Schweschter miteme Chppeli Ching dregschleipft. De-
ren ihre Ma isch e liederligi Hutt gsi bis dert u anenume u
het chuum fr ihn salber moge gcho.
Es isch ihm ou mangs passiert uf syne Transporte, em
Hansueli, u meh weder einisch isch er so vomene bers-
nige Chatzer gschlagen oder bisse worde. Ou sscht het er
mangs erlabt uf syne Fahrte.
Jez einisch het er s meBe halfe drosche, u zwar mit dem
Flegu u z sachse, wi das salbzyt no isch der Bruuch gsi. Es
het denn no salten e Bur e Droschmaschine gha.
Mir hei grad e Tennete dregha, do isch i der bleiche
Wintermonetsunne der RoBhandler groB u breit vorem
Tenn gstange.
Hansueli - du muescht gschwing uf Malters yche mit
zwoine Rosse.
Ja - u de mir? het der Gotti afoh ufbigahre. Z viere
dopple, daB me fascht verruckt wird derby, he! - Jez wird
drosche, u zwar z sachse! Aber Hansueli hatt me meBe
abinge, wenn er hatt solle warte.
Eh bah - i goh gschwing. - I bi jo grad wieder ume,
het er gstagglet, u win er isch gsi, im Ermuschilee u i de un-
bungne F inkeholzschuehne, isch er furt u gage Maltersch zue.
Sovli toube han i der Gotti nid mangisch gseh wi der salb
Nomittag. Mir hei no salbviert e Tennete dre' drosche, u
37
Gotti het gsehlage, daB es albe d Charne hooeh ufgsprangt
het. U feiniseh het er der Flegu inen Eggen yehegrehrt. Es
isch ihm eifaeh wider ds Puntenoori ggange, num e so z viere
z drosche. Mi het afoh booBen u ronnle, u das iseh ou nid
latz gsi. Es iseh seho ganz e waselige Walmen im Tenn glage.
Der Hansueli het me nt meh gseh der salb Tag, aber am
angere Morge isch er byzyte wieder do gsi. Ganz duuehen
iseh er derhareho. \Y/ o ds Znni iseh noehe gsi, het er nt
we11e, u er het doeh sseht no so garn oppen es Glesli gnoh.
Ou ds Zmittag het er ehuum aglangt, u mi het eifaeh nid
gwBt, was mitim iseh. Erscht wo mer nohm Ksse no ehly
im Sehopf umegstange sy u versehnuppet hei, iseh ihm du d
Looti ufggange. Es syg ihm eifaeh gar nid eso raeht wohl,
het er mer gseit, aber ganz im Vertroute. Es syg ihm do
oppis passiert i dam Malterseh inne, het er mer briehtet,
aber i sol1's niemmere sage. Es war ihm de seho nid raeht,
we' s d Bri sott umevernah. Er war gwB no z rachterzyt
uf das Malterseh yehe cho. Er heig der eint Choli ehonne
ryte u weneli meBe loufe. Di Bri heig ihm wellen es
Traseh ga. Verfroore, win er gsi syg, heig er das Glesli nid
lang agluegt. Er heig's eifaeh abeglaart u du erseht gsprt,
daB es Petrolium syg. Item, si heig wieder ygsehankt, u gab
was er si gewehrt heig mit Hangen u FeBe u gseit, er mog
der Sehnaps nid guet verlyde, heig si nid abgga. Es gang
nt uf eim Bei, u ar heig dankt, er dorf se nid toube maehe,
seho so wage der Chundschaft nid. Er heig ere nid dorfe
sage, si heig der latz Gutter verwtseht. Item, mit Todes-
veraehtig het da guet Hansueli ou das zwoite Glesli Petro-
lium zuenim zwangt, u dawag iseh er naehhar vo Maltersch
heiglffe i Oberaargou abe, ohni oppis z asse. Er het mer
aber no einisch agha, i sol1's do eh raeht niemmere sage, wi's
ihm ggange syg.
38
I ha mi aber doch du nid mogen berha u ha's einiseh em
Gotti brichtet. Da het nabe der Landwirtschaft no ne Chra-
merlade gha, u vo denn ewagg iseh uf jedem Batziwasser-
gutter e Petroliumetiggette ufgehleipet gsi. Di Tauner hei
das glyeinisch begriffe, u we der Gotti so voreme Wareh se
gfrogt het: Weit dr zerseht es Petrolium?, de isch d Ant-
wort nie nei gsi.
I bsinne mi ou no a oppis angerseh, wo em Hansueli ei-
niseh passiert iseh. Er het vil vom Baregrabe ghort briehte,
u 's het ne deeht, er moeht di Barinen ou einiseh gseh. Der
RoBhandler het das gwBt, u won er einiseh e Handu gha
het i der Nooehi vo Barn, wo's vilieht es RoB het gga hei-
znah, het er der Hansueli uf all Fall mitim gnoh. Mit dem
Tram sy si d Stadt abgfahre, u wil der RoBhandler no op-
pis ungerhands gha het z Muri usse, het er der Hansueli
bim Baregrabe gheiBe warte bis er umeehom. Da iseh der-
wylen dert ufeme Bank ghoeket u het zuegluegt, wi di Lt
bi dene Stange Rebli gehouft hei u wi si dermit um das
st einige Betsehgetbratt vom Baregrabe umegstange sy. Er
het sech so syni Gedanke gmacht vo wage dene Rebline.
Er het gfunge, im Oberaargou unge gab es de seho sehoneri,
omu do um Roggu ume, nid nume sottigi Leiterboumnegeli.
Ou het' s ne deeht, da Grotze, won er do so ber di Muur
y gseh het, da ehonnte si de oppen ummache. Da syg jo
ehlingudr. We's eehly nooeher war, de reiehti er da ei-
niseh znaeht mit dem Chaarli. Wytersch het er si noie nid
gaehtet. ]ez wi der Meisehter no oppen angerhalb Stunge
der Aargouerstalden abehunnt, iseh grad es Tram do-
gstange, u si sy ygstige. Hansueli het e Todesangseht us-
39
gstange, wo da Wagen ber d Nydeggbrgg grumplet isch,
u er het si mit Hangen u F e ~ e gha. We da donnersch
Chaare do berusgheiti i d Aaren abe u ar numen i Finke-
holzschuehne u im Ermuschilee! Er het nid dorfe dradanke.
Es het ihm ordeli gwohlet, wo's dr d GrachtigkeitsgaB uf-
ggangen isch. Uf einisch frogt der RoBhandler:
U jez - Hansueli. - Hescht jeze d Bare gseh?
Der Hansueli isch grad gsi wi frsch vom Himmel abe.
Wo - wo het's Bare? Isch also da guet Ma angerhalbi
Stung lang bim Baregrabe ghocket u het e kei Bar gseh.
Der Muurerchrischte isch vor der Badschr ussen uf sym
Malchstuehl ghocket u het Bsetzisteine verlochet. Er het alls
chonne, der Chrischte. Er het gmuuret, Chisubsetzine
gmacht u Frplatte platzet. Das het er de ganz apparti
guet verstange. Wenn amen Ort es Frwarch nid racht het
welle zieh, de het men eifach der Chrigu greicht. Er het
albe gseit, d Dokter, das sygi allzame dummi Hagle. Do
doppli si eim e Halbstung lang am Ranzen ume u wssi
nachhar glychvil wi vorhine. Wenn ar aber einisch i ne
Frplatten ycheluegi, de wssi ar uf sy tri Seel sofort
won es heig. Item, jez isch er also wiedereinisch im Bad uf
der Stoor gsi, u dertharen isch er gang garn ggange. Nid, die
meischte Handwarker hei sscht bere Bank ewagg der Bad-
wirt echly gschoche vo wage syr StraaBigi, aber Chrigele het
das nt gmacht. Wenn danimoppeneinischbrelethet: Seh,
Chrischte! Nid gang nume luege! Pressier echly! de het
ihm da ganz gmetlig umegha:
He z Donnerwatter - mi cha nid nume schaffe! Mi
mues luegen ou! Es brnnt omu allwag ~ e n e
40
Win er jez do so gmetlig ei Stei um der anger verlochet
het, isch ufeinisch der Dokter voranim gstange.
FlyBig, Chrischte - flyBig?
Eh der Donner - hescht du mi jezen erchlpft! isch
Chrischte zwaggschosse, u du het er di letschti Zylete mit
Sang deckt.
Der Dokter het ihm do so zuegluegt, win er mit der
Breithoue di Chleck zwsche de Steine mit Sang gfllt het.
D Steibsetzer hei's de richtig gabig, het er gspasset.
Die decken ihri Fahler mit Sang.
Jo - aber d Dokter, die hei's no vil gabiger, het
Chrischten umegha. Die decken ihri Fahler mit Hard.
Da cha me bruuche, het der Dokter gfunge u isch ber
d StrooB beren i d Anlagen abe. Dert ungen isch der Bad-
wirt grad voreme Huuffe Grien zuechegstange, wo vo der
letschte Bouerei no isch vrblibe. Schon kIar isch ds Bad-
bechli voranim dr d Erlen u Haselstuden i d Matten use-
glffe. Uf einisch isch ihm en Idee cho. Er het vil deren
Ideene gha, der Badwirt. Er het da Grienhuuffen agluegt
u de wieder das Bechli, wo do so luschtig anim dre glnt-
scherlet isch. Am .And isch er fertig worde mit syne Betrach-
tunge. We der Badwirt oppis het im Chopf gha, de het es
radibuschi meBe gmacht sy.
Chrischte! het er gage der Badschr ueche ghornet.
Aber erscht bim dritte Mol isch der Chrigu langsam, lang-
sam ufgstange, het der Rieme vom Malchstuehl glost u
nachhar rehjig wieder yto, fr nen a d Stalstrfalle z
han ke. Im glychlige Tampo het er der Tubaksecku vre-
gnoh u ygmacht. Win er gagem Bechli aben isch, hatti zwee
chonne Krach bercho derwage. Der eint hatt chonne sage,
es war glffe, u der anger hatt gradsoguet chonne bhoupte,
dam sag me sogar im Kanton Barn schlarpe.
41
Der Badwirt isch ulydigen um da Grienhuuffen ume-
gstampflet, u sys Gitzibartli het gage der Schr uechezit-
teret.
Seh, Chrischte! - Pressier echly!
He z Donner - i ha ou warte bis opper greft
het! het Chrischte nabem dregnrzt u
no ne chlyneri bersetzig ycheto.
So, Chrischte - do isch Grien u Sang - u im Tenn oben
isch no vrige Zimant. - Du - eh, du chascht do nes Brggli
machen bere Bach bere. Der Charrer cha dr halfe - Ver-
stange?
Chrigu het vorlofig no nt derglyche to, er'sch ver-
stange heig. Er het da Grienhuuffen agluegt u das Raschteli
Zimant, wo im Tenn oben i allnen Eggen ume verztteret
gsi isch, dermi t vergliche.
Ja - das langt nid! het er andtligen afe Lut gga.
W as langt .nid?
. He - da Zimant!
Jez isch der Badwirt elastisch worde.
Los, Chrischte - mi cha alls, we me wott. Mi nume
nid gang meine, mi bi allem Hffe Zimant drygheie,
nachhar der Tfel nmmen usenangere bringt, we's
einisch wieder furt sott.
Also guet! het Chrischte frin salber gsrmt u ne fr-
schi SodereteMurtechabis berto. Was anger choi, das chan
i mytriseel ou!
Afe go Zimis nah, het der Wirt zruggreft, won er bim
Bad dr di breiti Stagen uf ischt.
Chrigu het im Bechli d Finger gwasche u d Tubakpfyffe
ufene PEaischtersinzu gleit, hinger d Meyestock hingere.
W on er i d Gaschstuben ynecho ischt, isch grad es frsches
Stubemeitschi dra gsi, ihm sys Gigertschiwasser yzschanke.
42
Chrigu het ob allem Abhocke das Glesli eso agluegt, wi ne
Leu e Platte voll Griesbry.
Ja - das wott i nid! het er greklamiert. Das isch nid
mys Glesli!
Isch jez allwag nid glych. - Chunnt dank nid
het si das Meitli gwehrt.
Dnd i wott mys Glesli! isch Chrischten ufbrunne. r
isch do besser deheime gsi weder d ChJlnere. Ob allem
Dischpidaz isch grad der Badwirt zum Nabetstbli uscho.
Dert eis vo de nah, het er zum Buffert bere
dtet. Da wott eifach sys Maas ha.
Srmugring! isch's dam Meitschi ertrunne, aber mi
het nid chonne wsse, meint es der Badwirt oder Muurer-
chrigele.
Nu jeze, da isch zfride gsi mit sym Glesli u het si so racht
Zyt gnoh zu dam Zimisnah. We men amen Ort Arbeit heig,
de mes me sorgha derzue, het er albe gseit. Nume nt ver-
schysangschtige. Wenigschtes ihm heig d Arbeit no niem-
mer ewaggnoh. Jez do so nes Glesli Bronnts, das mes mit
Verstang trouche sy. Das mes me so racht chschte, u de
gspr me's zwo-, drmol, bis es dunge syg. Es isch aber
de ou scho mangisch vorcho, er bi dam Chschte vore
Verstang usecho isch.
Wo Chrigele syni zwo Malagaglesli voll Batziwasser so
racht mit Verstang trouche u mit Brot u Chas verschoppet
gha het, daWs nid so gleitig chonn .verrche, isch er i d
Schr bere go Lade vresueche .zum Y schale vo dam Bach-
brggli. Bynim salber het er dankt, es nahm ne jez doch
z Tfusdonner wunger, wi das usechom, eso nes Bach-
brggli fascht nume vo Sang u Grien, wo hochschtes es par
Zimantseckli sy drannen usgstoupet worde. Weder d B-
rine machi jo alben ou Roschti ohni Schmutzigs, nid zsame-
43
ze11t, u es heig's alben ou fr ne Zytlang, het er frin salber
glaehet u di Lade zum Beehli aehetreit. Der Badwirt het si
nmme zeigt, derfr aber der Charrer, u dam het er bi dam
Y sehalen a11i Ardesehang gseit.
Du biseh jezen e dumme Sakermant! - Du biseht jo
dmmer weder Tfus Chngle! - Wo biseht du d Schuel
ggange? - Omu allwag nid zum Gottlieb Amme. - Reich
afe di Souerei abe, wo mer de sol1e zimante dermit!
Si hei verfluecht mege huu se, dag es i jedi Amacheten
echly oppis breicht het.
Do so11 de kei vollgfragnige Badgascht drberlouffe,
sscht gheit es de mytriseel zsame! het Chrigu prophe-
tet, won er da Draek ygf11t het. Am Morge druf het er du
no der berzug gmacht u sehon abgribe. Im 'Wag usse het
derwylen eine stillgha mit dem Rytwageli u gang zum
Bechli bereghoopet.
Jo - brel du nume! - I ha ou mege warte, bis d cho
biseh! Chrigu het nt derglyche to, dag er'sch ghort heig.
Am And het da Bur sys Biggerli amene Lattehag abunge u
iseh dr d Anlagen abcho. Es isch eine gsi do vo obenabe.
Gregti, Chrischte!
Ou sovli, het da blog gmacht u zuegfiegget.
Dir ehonnt's ou i ds Hingere donnere, du merktisch es
nidemol.
Ja lue - eh ... t. I ha's ou eso wi der alt Groppi z Hut-
tu, weischt, do der Tsehingg. Da het albe gseit: We schaf-
fen i, de schaffen i, u wenn suuffen i, de suuffen i.
Hesch vil z te?
He, das gsehscht! - Grad jeze han i do nes Brggli
gmacht vo blogem Grien u Sang. - 's sol1 mer das eine
noehemache!
Jaaaa - het es's de?
44
Ja - das weis i nid. - Do muescht du der Badwirt go
froge. - Da het gseit, es heig's. - Jeze mues me halt warte,
bis es gfrt, de wird de da Dreck wohl hert warde. -
Was woscht?
He - du sottisch uechecho. - Oppis eho ge luege. - I ha
do verwiehen e neuen Ofe lo mache, u jez wird da Chatzer
nid warm. Er zieht eifach nid. - Sottisch unbedingt cho
Iuege, wo das het.
So - sotti - eh ... t. - U de der anger? - Da wo ne
gmaeht het?
Los, Chrischte, maeh jez nid der N aar. Du weischt jo,
win es ggangen isch. Aber wenn i dir jeze sage, du muescht
cho Iuege, de isch das en angerlei. Du hescht no nie nt ver-
gabe mege maehe. - Wosch cho oder nid?
He, das chunnt ufe Badhans ab.
Guet. - Das isch wenigschtes afen en Antwort. Mit dam
wi11 i jeze grad go rede. Mach dys Waarli numen afe zwag.
I nihme di grad mi t mer.
Mit dam isch da Bur gagem Bad bere.
Oppe naehere HaIbstung isch ds Stubemeitli cho refe.
Wo Chrischten i d Gaschtstuben ychechunnt, isch dert scho
nes Glesli Batziwasser zwaggstange, dasmoI ds raehte.
Gab men acht der Schnaps nid ou ohni Gigertschi chonnt
mache? het er das Meitschi gfrogt. Bynim saIber het er
dankt, das war doch ungfahr ds glyehlige, wi ohni Zimant
es BrggIi z mache.
We de fertig bischt dobe, ehunscht de eho ussehaIe! -
Naehhar muescht de no ne Bitz Bsetzi mache! Mit dam Be-
fahI vom Bad wirt isch der Chrisch ten uf das R ytwageli ueche-
ggogeret. D Chno het er faseht nahe den Ohren obe gha, u
d Tubakpfyffen isch ihm zwsehe de Beinen acheplampet.
So. - Hab di!
45
Es isch guet e Wuche vorbyggange, bis Chrigu wieder
umecho isch. Bim U sschale vo dam Bachbrggli het er em
Charrer brichtet, wi das ggange syg bi dam Bur.
Dert war no z sy - tuusige Donner! - E Choscht heig
er gha un es Bronntsli zum Znni u zum Zobe - Herr-
gott Ninive! - Nid num e do so schlachte donnersch Bnde-
ler, wo me si fascht mes schiniere, anere Flimahre ds
Chrtz oder d Ungersatz yzrybe dermit.
Ja - u de da Ofe? het der Charrer welle wsse.
Mhm! - Da Ofe! - Jo weischt, das war si eigetli nid
derwart gsi. Da Ofen isch racht ufgsetzt gsi, het Chrischte
brichtet. - Er hei g scho, won er ds Rueihori ufto heig, gseh,
wo der Fahler syg. Eine vo denen ufgstellte Hupersteine
sygi verdrahjt drinne gsi u heig der Zug vermacht. Er hatt
nume mit der Hang chonnen ychelange u ne zwagdrahje, u
di Sach war i der Ornig gsi. Aber do hatt er jo Tinte
gsoffe ha, wenn er das gmacht hatt. - Srarnemillione, bi der
Choscht u bi dam Schnaps, wo's eigetli grad schad syg drum,
nen berhoupt z suuffe. Derzue heig er grad guet derwyl
gha, u ihm derwy len opper do das Brggli stahli, das
syg ou nid gsi z forchte. I tem, er hei g da Ofen abgschrisse
u wieder frsch ufgsetzt. He jo - worum ou nid! Der Bur
syg jo meh weder num e zfride gsi u heig ihm no nes schons
Trinkgaldt gga.
Bi allem Brichten isch Chrigu mit dem letschte Lade ds
Bort ufgropplet, u das Brggli het gar nid so ne leidi
Gattig gmacht. Der berzug het zwar scho chly galbelet,
schier eso wi nes halblynigs Hosefdle, anstatt es meh
graulochtig usgseh hatt. Es isch aber einewag e fyrligen
Ougeblick gsi, wo das Dankmol vo Handwarkertechtig-
keit u blutt dogstangen isch, we scho kei
Bundesrot, Regierungsrot oder sscht es Tier isch um
46
de Wag gsi. BloB e Badgascht i poschtgalbe Halbschuehne,
Sydesockli u schneewyBe Tennishose isch hbscheli drufuse
trappet.
Haltet's? het er gmacht u Chrigu agluegt.
Chascht mira probiere! - Wirsch es de scho gseh! het
da pomadig Bscheid gga. Im glychen Ougeblick het das
Brggli vo beidne Bortere noche gage der Mitti zue afoh
chiere.
Chrigu isch bleich worde. Er het vor Chlupf ds Muul offe
vergasse, u d Tubakpfyffen isch ber ds Bort us i Bach ache-
gheit.
Jez geit alls em Tfu zue!
Noch eine hohe Saule i galbe Halbschuehne, Sydesockli u
Flanallhose zeugt von verschwund'ner Pracht. Im Desume-
luegen isch aber ou die sytligen i d Glunggen usegrtscht, u
d Walle vom Badbechli sy luschtig ber di ganzi Herrlich-
keit ewaggploderlet.
Es isch fascht es Luege gsi, wi alben im Seeleuebassing im
Zoologische Garte z Basel.
Chrigu u der Charrer sy i ds Wasser use u hei di schone, -
wyBe Tennishose wieder a ds Bort uechegstellt.
Glnggi! - pfuscher! Das isch ds erschte gsi, wo das
labigen Ungerseeboot andtligen afe het chonne vre-
schnopse.
Mira woll! - Worum steischt druf, du sturme Saker-
mant! het Chrischten umegmuulet u i de Ruine vo dam
. Bachbrggli sy Tubakpfyffe gsuecht.
Wi usem Bode gschosse, isch ufeinisch der Badwirt do-
gstange.
Chrzdonnerwatter, Chrischte!-Du - du Bohnechalb!
Es het ihm fascht d Red verschlage. Mit dam flotschflatter-
nassen Eland isch er gagem Bad zue.
47
]a mira! - I verma mi nt! het der Chrigu hinger dene
Zweene drybangglet. Das chunnt dervo, wenn en jedere
Hotelier d Saeh besser wott verstoh weder der F aehma!
I han eeh do briehtet vom Muurerehrigu. Er iseh e Zytlang
uf der Hooehi obe gwohnt, im Stoekli vomene Burehof, op-
pen e Halbstung vom Dorf ewagg. I dam Stoek iseh einiseh
zmitts i der Naeht, oder seho meh gagem Morge, Fr uf-
ggange. ]ez stell me si vor, der Stock sovli nooeh bim Hus
zueche u niemmer do zum Losehe weder di par eigete Lt.
Di nooehsehti Sprtze e. Halbstung wyt ewagg. I bi denn i
der Frondi gsi, aber der Bur het mer einisch salber briehtet,
wi das denn ggange syg. Der einzig wo kei Angseht gha
heig, syg der Chrigu gsi. Da hatt ihm solle halfen e Leitere
reiehe uf der yfahrt obe, fr am Husdaeh azstelle. Aber
nid e Sehritt gleitiger war da glffe. Es heig ihn hooeh uf-
gha, aber es hatt ne nid verwungeret, wenn da no zerseht d
Pfyffen ygmaeht hatt. ]eze, das Stoekli iseh abebrunne bis
uf der erseht Ring, aber ds Hus hei si wenigsehtes mogen
ebha, bis vom Dorf noehe di ersehti Sprtze eho iseh u
zgraehtem Wasser gga het.
]ez am Morge, wo der Chrischte i der Hosehtert usse sys
Waarli erlase het, het der Bur zuenim gseit:
]0, jo, Chrisehte. - Was maehe mer jeze mit dir?
]a, das weis i nid, het da pomadig Bseheid gga.
Weder, i bi no nie niene gsi. berhoupt, wenn i alls gwih
hatt, de war i myseele nid zum Naseht us. Das bitzeli Wer-
mi hatt i seho no moge verlyde.
U war der Chrisehte gchennt het, het das seho fascht
gloube. Es iseh eso gsi. D Dili vo syr W ohnig iseh mit
48
Bisigsteiplatten abdeekt gsi, u so het ds Fr syne
Stube gar nid eso vil gmaeht, u we's eine hatt moge ver-
lyde, de war das sieher der Chrigu gsi.
Ds Chriesistahle, das mes gehennt sy, het er albe gseit, der
alt Muurerliebu. Nume do so im Versehleikte ane Boum
zuechedyehe, grad prezis wi ne Sehelm, das syg nt.Uver-
schant mes me sy, uversehant wi ne Wantele. Mit Chare,
Leiteren u Chorbe mes men usreke, u di frachi Rohre
dorf men ou nid deheime loh. Wenn eine mit zwoine Rosse
u miteme Wage e saehsmeterige Tramu gang go shle, de
falli das ou minger uf, als wenn er znaeht mit dem Charen
es drseh Grotzli gang go reiehe. r heig einiseh e Chries-
boum glaart am heitere hale Tag. Da, won er syne gsi syg,
da syg eho tue wi der hal Tfu, aber ar heig ihm ds bos
Muul aghankt, er andt1ige froh gsi syg z sehwyge.
Maeh num e d Azeig, du bagguhaarige, verdrahjtnige
Milion du! I reke de ou us - weiseht - u i weis allwag de
meh vo dir weder du vo mir.
Wohl, das heig gwrkt! - Das Mannli syg zsame-
gschmuuret wi ne gsehwellte Hardopfu u heig si faseht no
versproehe, er berhoupt oppis gseit heig. I tem, ar heig
fertig gchrieset, ohni no opper es Muul ufto hatt der-
wage. berhoupt syg me jo dumm. Mi mes nume luege,
wi's di Tierer machi, di Herre Bankdirakter, Fr-
spracher u N 0tare. Wi meh eine gstohle heig oder
ungerschlage, wi meh einen astimiert ward im
Moos obe. Nachhar berehom er e sehoni Stell ufeme Str-
bro oder sseht amen Ort, won er syni Leidtragende wie-
der frsch ehonn reiggle u ploge.
49
]ez mit dam Chriesistahle syg es gang am beschte ufeme
Boum schon zmitts im March vo zweene, wo enangeren uf
der Latte heigi wi Fr u Bchsebulver.
He jo - do isch doch alben e schone Chriesboum gstange
im Fuhrenacher obe. Der halb het em Chlay ghort u di
angeri Helfti em Bammert. U Chriesi het da gha, schoni
schwarzi, dag es d Escht fascht a Boden abe zoge het. Dert
han i gchrieset amene schone Nomittag. Leitere han i keini
bruucht. Da Boum het Gradusenescht gha, wo me vom
Stamme !loche schon het chonne drberusertsche. Z hamp-
felewys han i chonne nah. Es isch no kei Montsch derhinger
gsi. Oppe nachere Stung isch der Bammert derharcho, mit
dem Bieli ungerem Arm . .Ar het i Wald uechewelle. I ha ne
vo wytems gseh cho, bi aber nid erchlpft. Ganz hbscheli
han i mi uf Chlays Syten beregloh. Der Bammert isch stiU-
gstange u het a Boum uechegluegt, dag sys Geigbockbartli
wie ne Kompagnodle gage Himel ueche zeigt het.
,Grann num e, du Milion!' han i fr mi salber gseit u mi
schon stiUgha.
,Was machscht du do obe?'
,He - chriese tuen i, das gsescht dank!'
] ez het er afoh loszieh. AUs ward eim gfrasse. Nidemol
uf de Bomen obe sygi d Sach sicher. I bin ihm aber nt
schuldig blibe. ,Los, Bammert, das geit di e Drack a, solang i
nid uf dyr Syten ane chriese!'
,la - war het dr gseit, du dorfischt uf der angere Syten
ane go gwnne?'
,He war acht, du Sturm! - Das isch dank oppe gly er-
rote - der Chlay. Sscht gang frog ne.' I ha nid bruucht
Chummer z ha, dag der Bammert der anger gang go froge,
gab's wohr syg. Er het grad gmacht, wi wenn ihm e Chriesi-
stei i ne hohle Zang cho war.
50
,Wirscht de hoffetlig wsse wo d Mitti ischt!'
,He kIar. - Sscht we d 's nid gloubscht, chascht mira
vom Gibel obenabe cho sankle!'
Do isch nt gsi zwelle. Da isch no lang zweneli schlau gsi
fr Muurerliebele. Er het mit dem Bieli uf syr Syten anen
en Ascht abegschrisse u afoh Chriesi asse. Nachhar isch er
gagem Wald zue. Er het aber no mangisch zrugggluegt.
Gagem Obe, der Bammert isch scho lengschte wieder de-
heime gsi, chunnt der Chlay vo syr Hardopflere nochen
ber d Syten ueche. I ha der Chorb bereits voU gha.
,War het dir gseit, du dorfisch do chriese?'
,Dasch jez no ne Frog! - War acht weder der Bammert!
I wett berhoupt e Naar sy u uf dyr Syten ane go zsame-
lase. Dert het's jo fascht e keini, u derzue sy si scho fascht
verryffet. '
Was het er welle sage? I bi uf Bammerts Syten ane gsi u
han ihm vo dert us fraveli di frachi Rohre dorfen ahanke.
Won ihm no ne toUi Hampfele ganz ryffi Chriesi uf syr
schynige Platte versprtzt un ihm der schwarz Saft wines
Bechli bersch Zifferblatt achegrnelet isch, het er'sch du
andtlige lo gahe. I ha mi Chorb no chonne fertig flle, u
kei Montsch hatt usegfunge, weli Chriesi vo Bammerts u
weli vo Chlays Dolder sy. Di zwe verdrahjtnige Saker-
mante, die hei jo enangere ds Muul nid moge ggonne.
Wo mir der Muurerliebu das brichtet het, han i mer
mege sage: Gstohlen isch gstohlen, u racht isch's natrli
nid. Hingage dene zweene Gaaggine han i' s i ds Hingeren
yche moge ggonne.
Es isch en ahi Sach. Wo zwee zsame strytte, de freut si e
dritte ...
51
Merkwrdig, wi eim do, we men i nes gwBnigs Alter yne-
chunnt, mangisch so Lt i Sinn chome, wo me sit unzahlige
]ohre nmmen an se dankt het. Es sy Lt, wo scho lengsch-
ten a dam sti11e Platzli lige, vo dam kei Wag meh zrugg-
fehrt i ds alte Hei u ds alte Labe. U kurios, es sy meischtes
nid oppe Lt, wo im Laben oppis hei gha z bedte, nei,
ganz eifachi Montsche, wo eim dr ihri Eigeligi ufgfa11e sy.
I bi denn z I-Iuttu i der Lehr gsi, wo amene Marit es
merkwrdigs Fuehrwarchli bi der Schmitte vorbygfahren
isch, en alte, lodelige Graschare, u z beidsytig sy a de Stange
anstatt Lande mit alte Halsligstmpe gschundtnigi Tannli
abunge gsi. Zwsche dene Stanglinen innen isch e magere
Biliam derharcho z stogele, wi we d BahnhofstrooB mit
Eiere pflaschteret war, eso Sorg het er gha. Es war eigetlech
e Schmu gsi, aber di Farb het meh so i ds Galbeligen bere-
gschilet. Wenn e Locherstei cho war, de hatt der Buuch
chuum drberewaggmoge, u di Rppi hatt me blinzlige
chonne zelle. Mi hatt do ou chonne froge: Was choscht't do
so ne Reif? A dam Glettiladehals oben isch en alte Cheh-
chomet ghanget mit Sytebletter vo alte Sprtzeschlch, u
am Leitseili het me di verbagglete Chnopf chuum chonne
zelle. U jez der Fuehrme. Er isch i dam Charen inne gstange,
het ds Leitseili gmulche u mit dem Geiseli gfislet wi ne Ho-
seladebueb. Es isch es chlys, schytters Mannli gsi, wo ne
suure Luf\: grad hatt mogen umgwahje. Jez isch grad en
angere Fuehrme bi dam Fuehrwarchli dregfahre u het im
Verbygang dam Falch eis glitzt mit der Geisle. Da het e
Fluug gnoh, u das Mannli het's grad hingertsi i das Chare-
gfi abegsetzt.
Kari hab di! het eine brelet vo der Eintracht noche, u
di Lt hei glachet wi d Naare. Mi het mer du gseit, das syg
jeze der Chashtte-Kari, Chorber, Handler u nabezueche
52
Polizeier i dam frndtlige, sunnige Burenaschtli dert a der
Talsyten obe. Dihr wardit vilicht sage:
Wi cha jezen es sottigs MannliPolizeier sy? Dir meBit
nid vergasse, dert git es keini Verbracher u keini Radou-
breder, u oppe fr d Azeiger z vertrage u fre Gmeinrot z
poschte, fr das het's der Kari wohl to.
N umen einisch isch er anere Mission nid gwachse gsi, u
die Sach war bal echly dramatisch worde. Der Gmeinschry-
ber het ne miteme Vagant, wo d Schrif\:e nid ganz het i der
Ornig gha, uf Rohrbech abe gschickt ufe Polizeiposchte.
Zerscht isch das no ganz ordeli ggange, u der Kari het sech
frei echly gsprt als Polizeiorgan. Wo aber keini Hser meh
cho sy, isch es fertig gsi mit syr Autoritat. Da Kundi isch anes
Bord aglage u het e kei Scheiche meh verrehrt. Es isch ihm
allwag wider ds Ehrgfehl ggange, mit dem Kareli i das
groBe Dorf yzmarschiere. Vilicht het er dankt, mi chonnt
nen ou, wi di noblere Delinquante, wi oppe d Bankdirakter
u d Frspracher, im Auto abefehre. Das war aber gar nid
mgli gsi, wil's denn dert obe no gar keini Auto gha het.
Der Kari isch inere grselige Verlageheit inne gsi. Er het
mit Liebi probiert, er het drohjt, aber das isch grad eso vil
gsi, wi we men amenen Elifant a ds Hinger speuti oder
Wasser bernen nten abelaarti. Da Vagant isch glage. Wo
ne der Kari abrelet het: Bin i Polizeier oder du? het
danim zur ~ t w o r t gga, er so11 ihm, dert lacke, won er
hbsch syg. Nachhar het er ihm no d Zungen usegstreckt.
]ez_hingagen isch der Kari ufgladeret:
Also, so lig, du Blitzg! Jez gohn i hei go der Revolver
reiche! Elleini isch er wieder der Hoger uf. Jez, won er
wieder umecho isch mit sym Gschtz, es isch nid grad e
Browning gsi, u er hatt chuum es Tennstor breicht dermit,
isch da Vagant niene meh gsi. Gab er du uf eigeni Rachnig
53
ufe Polizeiposchten isch, was weis i. Uf aU FaU isch nt meh
do gsi weder ds Nascht im Bortligras.
Jez aber da Schmu, wo eigetlech e kei Schmu meh gsi
isch. Er het fascht meh so ne F arb gha wi ne Kanarievogu.
Der Kari het gfunge, a dam gang nt meh uf. Er het e wyEi
Wuchen agsteUt, da Schmu gmetzget, bim AppizaUer un-
gen es par Pfung Spack gchouft u RoEwrscht gmacht. Die
het er verhtzt uf aU Syten ume, i Schwyzerhof uf Barn u
i ds Hotel Ritz z Neujork, wo albe d Frschtlichkeiten u d
Diplomaten abstyge. Er het gseit, er syg guet uscho u hatt
no ei Schmu bruucht. Di Lt heige ne fascht gfrasse drum.
Sowyt war jezen aUs racht gsi, wenn er jeze nume wieder
es angersch RoE gha hatt. Am Mittwuche druf isch er zu
mym Lehrmeischter cho.
Du, Adolf, wEtischt mer e keis RoE?
Der Meischter het richtig Freud gha a dam Mannli.
Ja, wi sott das oppen eis sy?
He, du weischt, es bruuchti jo nid gar der Schonscht z sy
u ou nid grad e Schmu!
Jo, was dankscht, daE oppe chonntischt zahle?
He, we's oppen eine war, wo no chly
weischt, echly ne gangige, so achzg oder nnzg Frankli
wett i no woge!
Der Meischter het glachet. Jo lue, um das Galdt ber-
chunnscht du allwag e keis RoE!
Er het aber doch no eis bercho, der Kari, ob fr achzg
oder nnzg Frankli, das chan i natrli nid sage.
Der Kari het aber nabem RoE no angeri Sorge gha, u weis
Gott nid di chlynere. Es isch ihm du i synen alte Tage no i
Gring cho z hrote, wenn er scho fr ihn eUeini fascht nid
het moge gchute. Er isch aber gar nid zfride gsi mit syr
54
F rou, u er het ds Gfehl gha, die bring ne no zvollem ber
nt. Jez isch er einisch uf Rohrbech abe i ne Lade u het
gfrogt, gab si nid echly so bessere Charesalb hatti.
Fr was wettisch da? het d FrouBtler frndtliggfrogt,
u der Kari het ere ds Harz usglaart. Wi si jo wssi, heig er
verwiche ghrote. Jez syg aber sy Frou gar verfluecht e
Vertenligi u heig im Gring, im Tag drmol z choche, won
ar vorhinen im Tag bosdings einisch gchochet heig. Die
bruuchi Schmutzigs em Tfel abe, sogar no fr i d Hard-
opfubitzli, u das vermog ar nid. Jez hei g ar dankt, eso chly
besseri Wagesalbi t's ou fr die donnersch Gde. U de
no eis, het er gseit. Sscht seit men albe, wi meh
Schmutzigs daE me nahm, wi besser daE d Sach ward, u do
isch's grad ds Gageteel. Wi minger daE me nimmt, wi bes-
ser daE's wird.
Das het ihm d Frou Btler ohni wytersch gloubt.
I sym Hsli het der Kari vil Muheime gha, u we die am
abe so racht hei afoh Musig mache, i der Chuchi oder unger
em afen unge, de isch er natrli wetig worde. Er het's abe
nid gha wi der Chuchibueb ufem Schiff vom Kolumbus:
Mein Heimchen zirpt! Mein Heimchen zirpt!
So singt und tanzt er ihnen,
und wenn es nicht vor F reude stirbt,
dann sitzt es bald im Grnen!
Jez, Karis Muheime war es natrli nid im Troum z Sinn
cho z starbe, weder vor F reud no vor Langizyti. Ei u aU
aben isch das ewige, langwylige Konzart losggange, u das
het ne ganz verruckt gmacht. Er het mangisch nid chonne
schlofe u de oppe i der Toubi mit der Pischtole ungeren afen
55
ungere gschosse. De isch es en Ougeblick still worde, aber
nacheme Wyli wieder frsch losggange. Jez het er ou wie-
dereinisch i der Wuet inne sys Panzerabwehrgschtz glade
miteme blinge Schutz. Da het aber nid abwelle, u 's het ihm
eifach nid gchabslet. Er het der Hahne no einisch gspannet,
aber gab er abdrckt het, vorvert i Louf ychegluegt. Jez isch
der Schutz ab u ihm di ganzi Ladig i sys Polizeiergfraas
yche. Z toden isch es jo nid ggange, aber einewag, si hei ne
uf Huttu tue i ds Spital.
Jo, der Kari. Er bruucht scho lang e keis meh, weder
fr achzg no fr nnzg Frankli, kei Charesalb fr i d
Roschti u kei Pischtole fr uf d Muheime z Er lyt
ou scho lang z Rohrbech unge, u en angere vertreit jeze d
Azeiger i sym liebe, frndtlige Dorfli a der Syten obe.
Es git nt Truurigersch uf der Walt obe, a)s we zwe Noch-
ber wage Marchgschichten uneis warde u afoh prozidiere.
Gwohnli het niemmer nt dervo weder hochschtes d Advo-
kate, we d Lt dumm gnue sy, die lo ine Sach ychezlange.
Bim Prozidieren isch no keine rych worde u wenn er ou
hundertmol Racht bercho hatt. So ne Prozidiertfu isch
der alt gsi, e u gytige Sakermant
nt eso. Da het aghankt won er num e chonnen u moge
het, u d Frsprache hei da gchennt vo Barn bis uf Basel abc.
Da het gang racht gha, u we men ihm ds Gageteel a de Fin-
gere het chonne nocherachne.
Der Balmer-Gottfried isch sy gsi, mit dem
Acherland, mit der einte Matte u mit der Hoschtert. Er het
aber nid gnue chonne sorgha, der anger nid oppe Grund
gha het zum Ahanke.
56
Joggis Chriesbom sy wyt i Balmersch Land ycheghanget,
u Gottfried het ihm zwoi-drmol Bscheid gmacht, er sol1
sen echly zruggschnyde. Wo alls nt abtreit het, isch der
jung Balmer salber druflos u het di Reiggle em March noh
es bitzeli ufgstutzt. D Escht het er lo ligge.
Scho gly druf isch der Landjeger cho mitere Vorladig vor
Amtsgricht. Gottfried isch die Sach zwider gsi. Nume nid
prozidiere!
Bi der erschten Ussprach isch der Joggi drygfahre wi ne
Muni ine Chrishuuffe, un e getligi Losig isch nid mgli gsi.
Es het en Ougeschyn gga, u di Grichtsherre sy der Meinig
gsi, Gottfried heig nid num e ds Racht gha, di Escht em
March noh abzsage. Er hatt sogar ds Racht gha, se z bhalte.
Alls was ber ds March berehanget, isch Eigetum vom
Joggi het verlore u drberyche no toll chonne
Choschte zahle. Er het to, wi wenn ihm ds groschten Un-
racht gscheh war u sofort vor Obergricht we11e. Sy Fr-
sprach het ihm aber gseit, er sol1's lo galte. Es trag nt ab.
Joggi hatt chonne Bsetzisteine frasse vor Tobi. Dam
Donner we11 er' sch de reise, so bal er T rifti hei g !
Alls was ber ds March berehanget, isch Eigetum vom
Da Grichtsentscheid het nid us sym herte Barner-
gring usewelle, u Tag u Nacht het er do dranumegstudiert.
J ez einisch hei Balmersch e Wagen am March a lo stoh,
ohni oppis z danke derby. Joggi het aber sofort er-
lickt, d Diechsle meh weder um d Helfti ber sys March
ychehanget.
AUs, was ber d March berehanget, isch Eigetum vom
Eis Gurts isch er go ne Sage reiche u het di hert-
holzig, blaugstrichnig Diechsle em March noh abgsagt.
Der jung Balmer isch wetig worde. Mi sott d Azeig
mache, het er gmeint, aber der Vatter isch nid des Sinns gsi.
57
Nume nid prozidiere! - Es isch nO keine rych worde derby,
u wird's scho gar nid. 's isch jo schad derfr,
aber zletschtemand verman i no salber e neui Diechsle lo
zmache. Vo dam wett i keini.
Das isch Joggi wieder nid racht gsi. Ds Chaaren isch e
langwyligi Sach, wenn eim niemmer Kampf git. Es hatt ne
wungergnoh, wi ds Gricht i dam Fall tat etscheide. Mi
chonnt oppis lehre derby.
Jez isch der Heuet cho, u Balmersch hei ihri Matte gmahjt,
abe grad die, wo a het. Gwohnli
macht me das eso, da wo zerscht mahjt, vo eim March-
stei zum angere louft u de am Treib noh amahjt. Der Noch-
ber, da hout de eifach der Raschten ab, syg's jezen echly
zweneli oder echly zvil. Bi Lte, wo guet zsamen uschome,
chunnt das ufene Santimeter nid a. Mi mues aber de nid e
zum ha.
Nu jeze, der jung Balmer het das der salb Morge gmacht,
wi's scho der u der Vatter gang gmacht hei, u wy-
tersch nt derby dankt. Gab er nid ganz grad glffen isch
vo eim Marchstei zum angere, was weis i. J oggi het d Azeig
gmacht wagem bermahje. Zmitts im schonschte Heuen in-
nen isch ds Gricht cho nen Ougeschyn nah. Es het wrkli
feschtstelle, Balmersch es par Santimeter ber-
bere ghoue hei.
Gab er en Entschadigung verlangi fr das Gschys? het
der Grichtspresidant der Joggi gfrogt, u 's het gwatterleich-
net hinger syne dicke BrIleglesere. Derno het er em Bal-
mer-Gottfried frndtlig d Hang gga u der Chleger lo stoh
wi ne Schnuderbueb. Aber Joggi het verlangt. Wage dam
Schbeli Mschergras, wo chuum es gfllt hatt,
hei Balmersch F rankli zahIe,ohni d Choschte,
won es gga het.
58
Im mdet hei BaImersch wiederume zerscht gmahjt. Das-
mol het aber der Vatter salber welle derby sy. D Mahder
hein ihm em ganze March noh es Riemli lo stoh, op-
pen e Schueh breit, u du het er se grad zu Zge gha. Zletsche-
mand syg me doch de ou e kei Schuelbueb meh.
Dasmol isch jeze Joggi zweni gschyd gsi. Er het schon
gwartet, bis Balmersch ihrersch md hei dinne gha, u du
isch er ou druflos. Er het eifach der Raschten abghoue, win
es sit alte Zyte der Bruuch gsi isch. Er het alls gnoh was no
gstangen isch, ohni lang uf ds March z luege. Jez het aber
der Vatter Balmer en Azeig gmacht vo wagem bermahje.
Joggi het zur Usred gha, er heig jo nt angersch gmacht,
weder der Raschten abghoue, u das heig me so lang ar wssi
gang eso gmacht. Vatter Balmer hingage het ganz rehjig
erklart, ar heig zu jeder Zyt d WeIi, em March noh u we's
no so schmal war, es Riemli Ioh z stoh. Das Racht het ds
Gricht anerchenne u het's no so garn gmacht. Der
Grichtspresidant het em Joggi no so racht alli rdeschang
gseit, u 's war ihm de scho lieber, er gsach ne nmme do im
SchloK
Balmer-Gottfried het zwar gseit, er mocht de do kei Pro-
fit mache, hingage di vom Heuet nome hatt er de scho
garn wieder ume.
Ohni es Wort z sage, het Joggi das Galdt abegleit u isch
zum Loch us. Es sott eme njedere Stryttfu eso goh.
Di Chronik vo dam lieben Oberaargouerdorf Bleibech, wo
synerzyt i der Bylag vom Langethaler Tagblatt cho isch,
het ein intrassiert u agheimelet. Bleibech isch fr s Oberaar-
gouer idantisch mit Barner Halblyn und Kreiskommand(J.
59
Di jngeri Generation bsinnt si zwar nmme so genau a die
beide Begriffe, derfr aber mir eltere Semeschter umso bes-
ser. War wett ne nid gchennt ha, sen alte, liebe Kreiskom-
mandant Emil Gygax, der Vater vo sym Amtsnachfolger
F ranz Gygax! Mir hei ne in Erinnerig als straBige, churz-
abungnen Inspaktionsoffizier, aber unger der ruuche Schale
isch e gmetlige, guldlutere Charakter gsteckt, e Montsch
mit gsungem Humor, wo ou der Humor u d Schlagfertig-
keit vo syne Datle het 10 galte. Us dam gsunge Verhaltnis
zwschen Offizier u Mannschaft isch no htt mangi luschtigi
Anekdote bekannt, wo mer fr alli2yte mochti feschthalte.
So isch er ou gang wieder mit dem Gfreite Laderma zsame-
grote, wo als SpaBvogel isch bekannt gsi u em Kreiskom-
mandant nt schuldig bliben isch.
Mir danke do grad a di salb Waffeninspaktion z Madis-
wil, wo der Gfreite Laderma garn es neus Rockli ygmartet
hatt. Er het bhouptet, ds alte syg ihm z ang. Der Komman-
dant het mit zweene Fingere hinger da Rocklichragen abe-
glangt, fr z luege, ob di Angabe stimmi.
I gloube's wohl, dihr mogit nid gschnuppe, we men es
sottigs Schilee drunger ahet!
Jez isch das bekannte, luschtige Frli ufgladeret i dene
graue Soldatenouge.
Ja, do isch nt z mache! het der Laderma luschtig ume-
gga. 's isch halt Halblyn vo Bleibech!
Der Gfreite Laderma het sys Rockli bercho.
Der glychlig Laderma isch einisch vom Kommandant zu-
nere Nachinspaktion verknurrt worde. 2uefellig hatten
aber ou syni drei Breder a di glychlig Inspaktion solle.
Ja, das geit nid! het der Laderma proteschtiert.
Wiso acht nid?
60
He, wil myni drei Breder die Inspaktion ou grad
meBe mache u mir lang nid Saches gnue hei, fr zvierehoch
a ne Waffeninspaktion z goh.
Gefreite Laderma isch vo de:t;" Nachinspaktion dispansiert
worde.
Einisch het der Kommandant nach ere Waffeninspaktion
z Madiswil mit synen Offizier no ne chlyni Nachinspaktion
gha. Es isch ziemli spat worde. Won er andtligen ufem
chrzischte Wag ber Rtschele hei isch, het er so ufem
halbe Wag, im sogenannte WyBestei, ds Bedrftnis bercho,
echly z verschnuppe. Bi Nacht u Nabel isch aber d Wahl
vome gabige Platzli gang echly en usicheri Sach. Mi cha nie
wsse, i was yne daB me hocket.
Am angere Morge het ne d Muetter gfrogt: Um ds
Gottswille, Vatter! - Wo hescht du dyni Hose dawag ver-
dracket?
2 Rtschelen obe. - Im WyBestei.
Der Kommandant het das Erlabnis einisch inere luschtige
Gsellschaft salber brichtet, u der Laderma het das i d Nasen
bercho.
Wo ne der Kommandant bi der noochschten Inspaktion
wage syne Hosen agsunge het: Wo zum Donner syt dihr
desumegrtscht? het ihm der Laderrna ganz gmetlig er-
klart: 2 Rtschelen ane. - Im WyBestei!
Er isch ohni N achinspaktion dervocho.
I bsinne mi ou no guet a d Nachmuschterig z Langete, bim
Erschte Waltchrieg. Mit Tamburen u Musig sy mer gmeins-
wys derthi marschiert, di SchieBfertige mit der Waffe. No
der sanitarischen Ungersuechig hei mer Ma fr Ma i der
groBe Vehmarithalle meBen atratte. Vornochen isch uf je-
61
der Syten es Tischli gstange fr ds Bro. Am einte Tischli
isch da bekannt Lehrer Gdel vo Urschebech mit emen
angere Zivilischt ghocket und uf der angere Syte e junge
Ltnant mit eme Schryber. Als eine vo den erschte bin i
abgfertiget worde u ha der ganz U fmarsch vo der Mann-
schaft chonne verfolge. Churz no mir isch ou der Laderma
cho, der Gwehrriemen ber der Achsle. Zu Frideszyte war
er eigetlech nmme dienschtpflichtig gsi, aber als bekannt
guete Schtz het er nt dergage gha, wieder frsch fr ds
Vatterland yzstoh. Vor der Nachmuschterig isch er es par
Wuchen im Jura hinge gsi, i me waltabglagnige Schmuggler-
naschtli am Doubs unge . .Ar u sy Vatter sy vo Bruef Reif-
macher gsi u hei de vo Zyt zu Zyt d Hasle salber ghoue,
waggonwys. I der Zyt het der Laderma e schone, blonde
Vollbart loh wachse, wo usgezeichnet zu sym ganze Wase
pah het. I ha ne fascht nid umekennt, won er i dam dr
d Marithalle hingerecho isch. A dam einte Tischli isch er
glyeinisch mit dam junge Ltnant zsamegrote wage der
Reisen tschadigung.
Was! het er da abrelet. Do chunnt men axtra vo
Weschtindie hei fr ds Vatterland halfe z verteidige, u de
sol1 me nidemal Reisentschadigung bercho! Mit dene
Worte het er mit der Fuuscht uf das Tischli ghoue, d ~ der
Ltnant ganz erschrocke nohm Tintegtterli glangt het, wo
jeden Ougeblick het chonnen ber das schone Protokoll us-
laare. Ganz hlflos het er a di Chraftgstalt uechegluegt, wo
ganz guet eme Knschtler fr Jakob Heers Collani, der
Chnig der Bernina, hatt chonne Modall stoh. Mit s angerne
het der ~ e h r e r Gdel quitschvergnegt dam Wortwachsu
zueglost . .Ar het der Laderma vom Militardienscht noche
gchennt. Zmitts i der Diskussion isch ufeinisch, wi imene
guetystudierte Theaterstck, der Kreiskommandant Gygax
62
vor der Gruppe zuechegstange. Jez win er do sy ehemalig
Datu gseh het, isch e frndtlige Schyn ber sys markante
Gsicht ggange.
Syt dihr nid der Laderma?
Es schneidigs Zsamechlepfe vo schwaren Absatze.
Wo-wohl, Herr Kommandant! - Da bin i!
He z Donner, sit wenn heit dihr e sottigen Urwald ume
Gring ume?
Jez het si da bekanntSunneblick dr daschon blond Voll-
bart dregstohle.
Jo, wssit dr, Herr Meyor, i bi jeze wuchelang am
Doubs hinge gsi, u dert wird's gar verfluecht lang nid Freh-
lig. Jo, und jez isch das abe no ds Winterhoor.
Der Gfreite Laderma het sy Reisentschadigung bercho.
Nachem Brand vom Lotzwiler Schuelhus het der Kreis-
kommandant eim vo syne Lotzwiler Frnde uferen offene
Charte gschribe:
Wohltatig ist des Feuers Macht.
Die Charten isch scho zmorndischt a Absander zruggcho
mit dem folgende Nachsatz:
Nach Bleienbacher Art entfacht.
Ungfahr zu der glychlige Zyt wi der Kreiskommandant het
ou der Howald-Glais, se nachmalig Regierungsstatthalter,
gamtet. Das isch e sunnige Montsch gsi, u ou di schwerschte
Schicksalsschleg hei dam sy gsung Optimismus, sy guldig
Humor nie ganz chonne nah. Ou ber ihn sy no htt vil
Anekdoten im Umlouf, wo mer nid ganz wetti vergasse. Sy
63
Garriere het er als junge Notar bi s z Madiswil agfange.
Als usgezeiehnete Sanger isch er eis vo den yfrigschte Mit-
glieder vo sem Mannerchor gsi, un es Gsangfescht ohni
Howald-Glais hatt seeh e Mannerchorler gar nid chonne
vorstelle. ]ez einisch amene sottige Feseht, wenn i nid irre z
Burdlef, es heig zwe Tag duuret, iseh er naeheme luschtige,
echly feehten Obe spat, oder besser gseit frech, i ds Hotel
cho und uf sys Zimmer.
Won i Liecht gmaeht ha, het er is brichtet, iseht dert
scho einen im Nascht glage. - Was mache? Item, i ha gmeint,
es syg eine vo sne, ha nid lang Kumedi gmaeht, da bi de
Beine gnoh u nen a Boden usegsehrisse. Es het nume so
gehlefelet! U war isch es du gsi? Der Dokter Garsehter vo
Dietu. Da heig ihm du alli Sehang gseit u derzue no chonne
noehewyse, daB er do ganz am latzen Ort sygi. D Zimmer-
nummere heig zwar gstimmt, aber ds Hotall nid.
Naeheme luschtige Mannerchoroben iseh der Howald-
Glais, ds Harz voll Sunneschyn u der Chopf voll Lieder,
syr Wohnig i der SteigaB zuegondlet. Am Dorfbaeh noh isch
er no guet eho, aber d Hustre het er nid grad im erschten
Alouf breieht. Er het eehly z vil raehts gha u iseh am Garte-
hag glandet. Dert isch er du vo Seheieli zu Seheieli dranoh-
toopet. Wele Donnerwatter het mer jeze do ne Leiter-
wagen i d StrooB yehegstellt? het er am nd Lut gga.
Amene Samschti zobe sy di Mannerchorler no der ebig
bi mene Glas Wy no ehly binenangere gsi, wi si's oppe so zum
Bruueh gha hei. Si hei gsunge wi d Lerehe. ] ez isch am an-
gere Tiseh e junge Handwarksburseht ghoeket, wo sech uf
der Walz dohare veriiret gha het. Da iseh begeischteret gsi
vo dam Singe u het gfrogt, gab er nid ou dorft halfe? ]ez
64
het das si zeigt, daB das en usgezeichnete Sanger iseh u der-
zue no guet het ehonne sehnorregygle. Der Glais het sofort
der Naar gfrasse gha a dam Kundi u het ne z Gaseht gha.
Er het abwaehsligswys mitim gsunge u gmugyglet, u nach-
har het er no mitim der Pinteehehr gmaeht. Im Reiche der
Tone erblhet das Schone. Am angere Tag het nen e Man-
nerehorler gfrogt, wenn er heieho syg u win ihm di Kunscht-
turnee agsehlage heig.
Los sag, het der Glais gseit. Da Kundi han i eifaeh be-
nydet. Es mues eifach sehon sy, e Handwarksburseht z sy
oder e Vagant!
Vo s ewagg iseh der Howald-Glais uf Aarwange eho,
zerseht als Griehtssehryber, u spoter iseh er du als Griehts-
presidant gwahlt worde. Er iseh aber gang eine vo sne
blibe. Wo mer ne no sym Abschied no ehly gfyret hei, het is
sy Amtsnachfolger, der Herr Frspraeh u Griehtspresidant
Challer, ganz es frohlechs Msehterli verzellt vo sym Amts-
antritt. He jo, do syg ar vo allne Syten ufmerksam gmaeht
worde, es syg de nid ganz kouscher im SehloB Aarwange.
Dert syg's de unghrig.
Eh, das wird doeh wohloppe nid sy!
]a - wowohl! Frogit nume d Frou Statthalter. Die ehan
eeh Uskunft ga!
Bi der ersehte Glageheit heig er also d Frou vo sym Vor-
ganger, wo derwylen isch Regierungsstatthalter worde, vor-
gnoh.
Aber losit, Frou Statthalter. Stimmt das, was d Lt do
sage, vo wagen es syg unghrig im SehloB z Aarwange?
D Frou Statthalter heig das so miteme heimlige Laehle
zuegga. ]a jo, das stimmt scho chly, aber tU eh maeht das
allwag nt!
65
Wei's hoffe! - Aber jez meBit dr mer doch nO sage, wi
das sech zeigt het.
He, das isch eso, het mer d Frou Statthalter erklart. Da
Spuck isch i der Regel am Samschti znacht losggange u man-
gisch ou no dr d Wuchen us, wenn oppen amen Ort es
Chaferfescht isch abghalte worde. So um Mittinacht ume,
oder mangisch no spoter, het me bernide d Hustre ghort
schletze, daB es das ganze SchloB erhudlet het. Nacheme
Wyli isch de so nes Gschleipf d Stagen ufcho, uheimelig, i
chan ech' s sage!
Ja, U de?
He, losit jez nume! - De het me ghort, wi opper der
Gang noche chunnt z toope u do u dert e Tre probiert, bis
di rachti cho isch.
U de nachhar?
D F rou Howald het glachet.
He abe, de isch de der Grichtspresidant do gsi!
Us syr Aarwangerzyt het s der Howald-Glais mangs
luschtigs Stckli verzeUt. Do hei g er einisch so vier Breder
im SchloB gha, i Ungersuechigshaft, u zwar fr par Tag. Jez
chonnt me mei ne, wi das dene langwylig vorcho syg. Jo, kei
Red dervo. Der eint heig es Chartespil bynim gha, u do
heige si zsame gjasset vo eir Tagheiteri bis am Obe, eifach,
bis si nt meh gseh heige. Die heige sech albe chuum Zyt
gnoh zum Bankett, wo ne d Frou vom Landjeger, ob mit
oder ohni Dessar, gserviert het. Dr nes Loch i der Tre
heig me dam Chleeblatt chonne zueluege, u er heig man-
gisch Freud gha a dam Yfer, wo me hatt chonne meine, es
gangi wenigschtes umeneBurehof. Galdt hei g natrli e keine
gha, ou nid e Batze, aber derfr e njedere wenigschtes acht
bis zache Chnopf a de Hose u aUwag nid vil weniger am
66
Schilee u a der Chutte. Um das beinige Kapital syg es do
ggange wi um di eigni Saligkeit. U bschisse heige si enan-
gere, welen erger. Jez, wo me di Vogel wieder hei g meBe]o
flge, heig der eint niene meh e Chnopf gha, weder a de
Hose, no am Schilee, no a der Chutte. Er heig aUs verspilt
gha. Bi dam zartlechen Abschied vom SchloB heig er gang
mit eir Hang d Hose meBe ha, daB sinim nid abegrtscht
sygi. V agan teschicksal!
Es angersch Mal hei g er ou so ne Breder a der Pangsion
gha. W on er ne heig meBe lo goh, heig er ne zuenim uf ds
Bro gnoh unim so racht vatterlech zuegsproche.
Los, i hoffe, es syg de ds letscht Mal, daB i di do im
SchloB atriffe!
He abe, gal!, het da Kundi troche gseit. Du chunscht
jo jez gloub uf Langete a ds Regierungsstatthalteramt.
Einisch, so imene chalte Winter, heige si ou so einen i
Choscht u Logis gha. Wo da sys Semeschter heig abghocket
gha, syg er zum Ytritt i ds neue Labe z allererscht i Baren
bere go nes Trasch bstelle.
Du, isch das nid gar verfluecht chalt gsi dert ane? het
nen e verwandti Seel gfrogt, eso racht voU Beduure.
Nidemol! - I ha mi gar nid gha z erchlage, het da
SchloBpangsionar Bscheid gga.
Weischt, ds Ungsngschten isch gang der Drzug. Aber
dert ane het das noe nt gmacht. Dert wird nid gang
tret.
Wi im SchloB Aarwange, so het der Howald-Glais ou als
Statthalter nabe mangem Schware ou mangs luschtigs Inter-
mezzo gha. Einisch hatt er so bimene Stryt zwsche zweene
67
Nochbere solle der Friedesangu spile. Won er em erschte
abglost gha het, het er dam uf d Achsle dopplet. Ja, du
hescht racht! - Die Sach isch doch so kIar wi ne Wurscht-
suppe! - Do git's gar nt z brichte!
N achhar isch der anger zuenim cho u het ihm da FalI uf
sy Art u Wys brichtet.
Ja, du bischt im Racht. - Do git's nt z hueschte! isch
em Glais sy Bricht gsi.
Der Aktuar het dene Verhandlige mit eigete Gfehle zue-
glost, u wo der zwoit isch furt gsi, het er si nid chonnen
berha. Aber losit jez, Herr Statthalter. Das geit doch nid!
Jez heit dr beidnezsame Racht gga. Das isch doch kei Lo-
gik!
Da het echly glost u nachhar meBe zuega: Los, jez
hescht du ou racht!
Einisch isch eine imene Strytfall zuenim cho um Rot froge.
Was sol1 i jeze do mache, Herr Statthalter?-Het da mir
nid dorfe sage, i sol1 ihm i ds Hingere blose! Was tet dihr
mir do rote?
Der Statthalter het sech echly bsinnt u nachhar es Urteil
abgga, wo gwB no der Chnig Salomon hatt chonnen es
Bispil nah dra.
Jo, los, das isch natrli derfr u derwider, aber i a dym
Platz, i miech's nid!
Einisch het er vo Amts wage bi S obe z te gha. W on er
fertig gsi isch mit syne Gschafti, hatte ne di Gmeinsmanne
garn no chly bhalte. Glais het abgewehrt. Verstoht, i war-
teti natrli no so garn, aber i ha z Langete no ganz e wich-
tigi Sitzig, won i ums Verrode nid darf versuume. Mit
dam isch er gagem Bahnhof zue u dert i da Nomittagszug
68
ygstige, wo mangisch zache Minute oder e Viertustung
manoveriert. Jez het der Statthalter allwag ou nid grad e
langi Nacht hingerim gha. Chuum isch er abghocket, het ne
der Schlof gnoh. Der Zug isch do so hin- u hargfahre, aber
ufeinisch het es e Schnall gga. Der Statthalter isch ufgschosse
u het schlofsturm zum pfaischter us gluegt.
Donnerwatter! - Scho Madiswil! Er isch usgstige, u der
Zug isch ohni ihn abgfahre. Z Langeten unge hei si a der
wichtige Sitzig vergaben ufe Statthalter gwartet.
I weiB nid, gab afen opper oppis vo dam gschribe het, was
mir synerzyt en alte Ma brichtet het. He nu, i verze11en ech's
num en eso, win i's salber ghort ha.
Der Dokter Burkhalter vo Langete, der pfarrer Amme
vo Lotzu u der Schwellimller sy mit dem Schesli vo
Rtschele noche gage Madiswil zuecho. I der stotzige Bisig-
hohlen obe isch ne der Mechan verheit, u ds RoB het di Sach
nmme mogen ebha. Wi di wildiJagd ischdasFuehrwarchli
dr da ghogerig Wag ab gcheBlet, daB es scho zwe starch
Manne bruucht het, fr berhoupt ume nochezluege. Der
pfarrer u der Dokter sy wi d Chlabls am Sitzglander obe
ghanget, u d Buechli u d Stude vom Bisigwaldli sy wi ne
greni Wang anne vorbygsiechet.
Tfeli, Tfeli! isch's em Dokter ertrunne.
Watterli, Watterli! het der pfarrer ds Echo gmacht.
Der Schwellimller het mit beidne Beinen a der ungere
Chaschtetravarse verstellt u ds Leitseili gmulche, so starch
as er moge het.
Himmu - H ... Donnerwatter! Jez geit di ganzi Herr-
lichkeit em Tfu zue!
69
Es isch aber nid sovli wyt cho. Z ungerischt im Rank het
er ds chonnen i ne Matten usereise, u si sy no einisch
mi t dem Schracke dervocho.
Der Dokter Burkhalter het mangs erlabt uf syr wytloufige
Praxis, und e Ma wi Guld isch er gsi. Htt redt me vo So-
zialismus. Das isch e Begriff, wo mangisch mit dem eiget-
liche Sinn vom W ort gar nt meh z te het. Der Dokter
Burkhalter isch aber e Sozialischt gsi, nid mit de Worte,
aber mit der Tat, u dam sott me no htt es Dankmol setze.
Wenn amen Ort ineren arme F amilie opper isch chrank gsi,
de het er z halbzyt nid nume nt gheusche fr d Behandlig,
er het no Galdt derzue gga fr d Apitheeggermittu. Stunge-
wyt isch er syne Paziante nohggange oder nochegfahre, jedi
Stung i der Nacht, ou wenn er zum vorus het, er
nt berchunnt fr sy Mehj.
So isch er ou einisch znacht ganz spat mit sym Schesli vo
Madiswil gage sym Langete zuegfahre. Es isch denn natrli
no nid gsi wi jeze: D het im Roschbech ungen e
Chrump gmacht gagem Galgeloli zue, u linggs u rachts der-
vo isch en Urwald gsi vo Erlen- u Haselstude, en uheimelige
Wag. Wi jez der Dokter do so ganz gmetlig dr di Wild-
nis abfahrt u syne Gedanke nochehanget, gseht er ufeinisch
e Platz wyt voranim im bleiche Moonschyn e Montsch am
Wag astoh. Er het d Geisle, won er sscht fascht meh zum
Flattiere als zum Dryschloh bruucht het, echly feschter i d
Finger gnoh. Win er noocher chunnt, gseht er, es es
Froueli isch miteme Chorbli am Arm. Das het ihm dtet, es
wett ryte. Gchennt het er'sch nid. E Chopflumpe het
ds Gsicht fascht verdeckt, u derzue isch es z fyschter gsi.
Montschefrnd, wi der Dokter eine gsi isch, het er sofort
stillgha. Er het dam F roueli afe ds Chorbli abgnoh un ihm
70
nachhar wellen uechehalfe. Do gsprt er, er e chreftigi
Mannehang i de Fingere het. Lo goh u ds Geislebtzi lo ber
Fannys Rggen achepfyffe, isch eis gsi. Dam isch das stober
vorcho. Es isch si dam nid gwahnet gsi. Es het e Fluug gnoh
u ta ta tam, ta ta tam isch es gage Gueteberg zuegstobe. Der
Dokter het ds lo loufe u dr ds Schybli im Laderver-
deck gschwing e Blick hingere to. Do isch e Schatten
am Packtreger obe ghanget u het gluegt hingerueche z cho.
Glcklicherwys sy d Dornli vom Rache no spitz gsi, so
das nid mgli gsi isch. Erscht obehar em Bad isch da uheime-
lig Schatte dehinge blibe. Im Bad isch kei Liecht meh gsi, u
so isch der Dokter grad zuegfahre bis hei. Ds Fanny het
tropfet, u der Dokter hatt bal salber e Dokter notig gha.
Mit gschlotterige Hange het er aber doch no zerscht ds
abgribe, gab er mit dam Chorbli ynen isch. Erscht dinne het
er abdeckt, u was isch drinne gsi? E ganze Bung Dietercch' e
gladni doppulOufigi Pischtole, es Masser un e Schlagring.
71
Bi s ufem Land
Wi vier Buebe ds Rouken u ds Jasse verlehrt hei
Es isch bi de Schuelbuebe en eigeti Sach mit dam Rouke u
mit dem Jasse. Es sol1 mir niemer we11en aga, si foien a
rouke, wil es se guet dechi. Nei, das isch dumms Zg.
Guet decht's e keine u de meischte wird es im Afang zum
Starbe schlacht derby. Ganz en angere Grund isch ds Trib-
warch zu dam, wo de so nohdinoh zunere Sucht usartet. I
dene J ohre het men eifach so nes dumms Ehrgfehl. Mi
meint, mi syg kei Ma, solang me nid mit so mene Lung
oder miteme Stumpen im Muul chonn desumeloufe. E wy-
tere Grund, wo eim derzue trybt, isch ds Verbot vo de-
heime, u verboteni Frcht dechen eim bekanntlech am
beschte.
I bi ganz sicher, es fieng mange junge Burscht nid a
rouke, we me ne deheime wett zwange derzue. N ume nid
oppis uf ds Kommando mache!
So het mir synerzyt e Frnd brichtet, wi ihn der Schu-
meischter vom Rouke kuriert heig u no drei anger mitim.
D Oberschuel heig i d Einsidelei hingere chonne go reise. Jez
ufem Wag vo dert wiederumen uf Solethurn zrugg sygi di
Burscht eso zchppeliwys dervotschottelet, u jedes heig op-
pis gmoffelet, wi's jo so der Bruuch isch ufere Schuelreis. De
g r o ~ r Bueben isch das aber wider ds Ehrgfehl ggange,
mit de Meitline z louffe. Si hei salber e Bande gmacht, u an-
statt Schoggela u Tafeli het eine Stmpe verteelt. Do hei si
afoh zieh wi der L ybhaftig aneren arme Seel. Si hei gmeint,
es achti si dam niemmer. Der Schumeischter isch mit den
73
angere vorusgjogglet u het nt derglyche to. Das het di vier
Bueben am meischte gfreut. Z Solethurn sy si wieder wi di
heilig Unschuld nocheglffe, i ds Zghus, i d Sankt-Urse-
Chile u was sscht oppen isch z luege gsi i der lieben alte
Stadt. Mi isch guet heicho u het ds Gfehl gha, es syg e
schoni Reis gsi. Am Morge druf isch wiederume Schuel gsi,
u jez isch das cho, wo me gang am meischte gschoche het u
wo me derwage mangisch lieber nid war go reise, der Uf-
satz. Nu, es isch no ganz ordeli ggange. D Meitschi hei vo
der Einsiedelei gschribe u d Buebe vom Zghus, vo de
Rschtunge, vo de Waffe u vom Joggeli, wo eim aspeut, we
me ihm ds Visier lpft. Es isch e lange Vormittag worde,
aber andtlige het's doch englefi gschlage am Chilezyt obe.
Der Schumeischter het battet, aber nachhar isch no ne Nach-
satz cho, wo wi ne Bomben i das Chppeli Bueben yche-
gschlage het.
Roucher vo geschter warte. Es sol1 mer e keine z Herr-
gets sy u dervo loufe! Jez het es Labe gga. Nume di vier
Snder im vorderschte Bank sy blybe hocke u hei drygluegt
wi Schybi uf der Folter, u d Meitli hei ne im Usegoh no
Rebli gschabt. Wo d Schuelstubetre hinger em letschte
zuegschletzt isch, isch der Schumeischter rehjig hinger em
Pult vrecho. Er isch i der Regel no ehl y en agriffige gsi, u
d Buebe hei scho der cken yzoge. Aber do het' s gar nid
Gattig gmacht no Schleg. Da het es Etui us der Chuttebuese
gnoh u ame njedere vo dene Snder e brandschwar Bris-
sago gga u ne sogar no azndtet.
So, der erscht wo fertig isch dermit, cha hei. U jeze zo-
gen am Boge! Di vier hei afoh zieh, daB's ne d Backe ganz
innertsi gschrisse het. Si hei wohl gwBt, was ne wartet de-
heime, we si z spat chome. Aber wo di Brissago afen um ds
Halbe gchurzet gha hei, het sen afen einen abgleit u der
74
Finger ufgha: I mues use! U gab der Schumeischter het
chonne jo oder nei sage, isch da Bueb zum Bank usgschloffe
u zum Loch us. Di angere hei mitere wahre Todesverachtig
wyterzoge, aber wo si ghort hei, wi si der anger scho im
Gang ussen bergit, isch's bi ihnen ou fertig gsi. Si hei
gschlckt u gworglet u nachhar isch einen um der anger un-
gfrogt u chasbleich zum Loch us.
Der Schumeischter het si nachhar vorem Schuelinspakter
meBe verantworte, wil nen eine vo dene Vater verchlagt
het. Er het meBe zuegah, es syg natrli scho chly e RoBkur
gsi, aber es gang eifach nid angersch, u 's heig ne ganz sicher
nid meh gschadt weder das Roukle i den Eggen ume.
Di Buebe sy Ma.nne worde, aber si sy em Schumeischter
gang dankbar gsi, wil e keine vonnen e Roucher worden
isch.
Und jeze ds Jasse. Worum i salber nid Jasser worde syg?
bin i mangisch gfrogt worde. I chan ech das scho sage. Afen
erschtes het mer'sch niemmer verbotte, sscht war i's vilicht
ou worde. Es isch aber no ganz en angere Grund. Als ffe-
nnzgpfndigsBrschteli bin i i ne groBi Schmitten i d Lehr
cho, u was das salbzyt het gha z bedte, das choi sech di
httige junge Lt chuum meh vorste11e. Am Morgen am
ffi han i meBe Fr ha, wenn i nid so nes rachts Donner-
watter ha we11e risgiere. Bis zum Zmorge het me mangiseh
es Dotze Paar RoByse gmacht, u de isch das der ganz Tag
ggange, wi wenn ei Tfu der anger nah wett. Drufschloh,
de Rossen ufha vom Morge bis zobe. Vo Mittagstung isch
salten einisch d Red gsi. Mi het meBe froh sy, we me wage
de Rossen berhoupt Zyt gha het, z Mittag z asse. Zwe
Oben i der Wuche hei mir Lehrbuebe
gha. Am achti zobe het die agfange, aber i ha salten einisch
75
z dichterzyt moge bcho, wil i zerscht tipptopp ha meBen
ufruume. De het me natrli ou nid so ungwasche chonnen
abspringe. Dertdre bin i de scho no chly en exakte gsi. De
isch das ggange bis am zachni u bis me de andtlige todmed
het chonnen i ds Bett gheie, isch es halbi englefi worde. Isch
kei Schuel gsi, de het es gheiBe: Du muescht no dert u dert
hi, ame Bur oppis go bringe, zume Wagner oder mit Wark-
zg i d Schlyffi, mangisch e Stung wyt. We me de heicho
isch, am zachni oder englefi, het ein e kei Montsch gfrogt,
gab men oppe no Hunger hei g u garn e Bitz Brot mocht.
Aber Hunger het e junge, wachsige Montsch jo gang, nume
Galdt fr oppis z choufe het so nes Lehrbebli e keis gha.
De am Samschti znacht hei mer salte vor den Englefe chonne
d Zifferbletter wasche. We nid aUs schon suber isch ufgruumt
gsi, d Maschinen u d Transmission blitzblank putzt, de het
ein der Meischtergsell am Sunndi de Morge scho gly zum
Bett usgjagt u mi het frsch druflos chonne. So isch das
ggange, Wuchen y u Wuchen us. Im Summer het das eim no
nid sovli gmacht, aber der Winter het me fascht nid dorfen
erwarte. Do meine d Lt, so inere Schmitte mes es doch
gang schon warm sy. Si gloube's nid, daB mangisch so i
chalte Wintere nabe der EB zueche ds Wasser im Loschtrog
no dre Tag het moge gfrre. ]ez, we men am Obe no
amen Ort a d Wermi chonne hatt! Das het's denn aber nid
gga, nienen e warmi Stube, wo men oppe hatt chonne lasen
u schrybe. U d Chammere! Ums Gottswille! Vo Heize kei
Red. Mi het meBe froh sy, we's eim nid uf ds Bett abe-
gschneit het u eim d Schueh nid sy agfrore ungerem Stuehl.
Osere vier sy mer so imene chlyne Chammerli inne glage,
zwe u zwe i eim Bett. I gseh' s no htt, wi di zwe GseUe im
Bett der Schirm hei ufgspannet, wil ds Schneewasser wi nes
Bechli dr d Dili abcho isch. ]ez het's aber no so chalt moge
76
sy, gjasset isch glych worde. Mit ufgstellte Chrage u d Chap-
pen ber d Ohren abezoge, sy si um das gwaggelige Tischli
umeghocket u hei mit gstabelige Fingere ds Spil gmischlet u
usgga. Isch oppen eine nid do gsi, de han i, als der ]ngscht,
i d Satz meBe. Es isch nid es Froge gsi, gab i well halfe.
Das isch e Befahl gSl, wo me het meBe pariere. Da,wag bin
i mangisch, zum Umgheie med, uf der Gufere ghocket, ha
gschlotteret vor Chelti u derby halb gschlofe. De han i d
Charte gga, win es's oppe so breicht het. De isch der Krach
wage dam losggange, bis oppen eine gseit het: Mach daB d i
ds Nascht chunscht! Dawag lehrscht du i dym ganze Labe
nie jasse. Du bischt jo no dmmer weder Tfus Chngeli!
De bin i wieder ungeregschloffe, u di angere hei anstatt e
ChrzjaB oppen e Schaffhuser gschmatteret. I chan ech nid
sage, wi garn i mi denn alben als dumme Sakermant ha lo
taxiere. Mit dam isch mer aber ganz en empfindligi Lcke
bliben i myr allgemeine Bildung, aber di betraffende Betzer
sy i spotere ]ohre no mangisch zuemmer cho fr das u di-
sersch z froge, wo zwar mit dem ]asse nt het z te gha. I
ha ne garn Uskunft gga.
Aber jeze, worum e Frnd vo mir het ghort jasse? Es isch
zuefellig eine vo dene vierne Roucher. Als Bueb het's ne a
allne Hoore zoge, wenn amen Ort es Spil isch usgga worde.
Er het salber gang eis im Sack gha u bi jeder Glageheit mit
dreine Schuelkamerade gschwing bis uf tuusig gmacht, ei-
nisch im Stal usse, ds anger Mal i der Schnafustube oder uf
der Spycherlouben ane. Si sy aber niene sicher gsi, u d Muet-
ter u d Schweschtere hei ufpaBt wi d Haftlimacher, oder de
isch se d ]umpfere go verchlage, u de isch der Vatter dry-
gfahre so miteme rachte Donnerwatter. I de Nochberhser
isch's no erger gsi, u drum hei si fr oppis angersch meBe
luege. I der Schnafustube im hingere Husegge, wo men ou
77
als Gschiircli.mmerli bruucht het, isch en alte grselige
Bachofe gstange, wo sit ]ohre nmme bruucht worden isch.
Dert drinne ware si allwag am sicherschte, hei si dankt, u
dert suechti se kei Chnoche. Amene Sunndinomittag hei si
derglyche to, si gangi echly ber Fald. Si sy aber numen i d
Schnafustube hingere u hei da Bachofe schon suber useputzt.
Nachhar sy si all vier ychegschloffe. Es isch natrli scho chly
nider gsi, aber i der Wyti hei si meh weder nume Platz gnue
gha. Eine het e Cherzen im Sack gha. Die hei si zmitts dry-
gstellt u sy nachhar ufem Buuch drumumeglage. Vom Blach-
tori noche, wo me nume vo ussenoche mitere Falle het chon-
ne bschlie5e, hei si es Schnerli ynegnoh, da5 si nume
gschwing hei chonne zuezieh, we si oppere hei ghort ber ds
Bschttloch oder der Schopf nochecho. Die Sach isch al so
ganz patant gsi, u Opfu u Bire hei si gnue ynegnoh, da5 si
nid hei me5e'Hunger ha. A jedem strube Sunndi hei si sech
jezen i da Ofen yche verschloffe u da steinig Bode mit ihrne
Trmpfe, mit Bur, Nall u A5 erchnodet. Kei Montsch het
en Ahnig gha, wo di Buebe sy. ]ez einisch, es het gar gr-
seli strub Watter gmacht, u dene Buebe het es ganz bsun-
gersch guet gfalle i ihrem Reduit. Dussen isch ds Wasser
dre Schregwag ab gagem Hus cho z schie5e u i Schopf yche-
glffe. Der Vatter het i der Schnafustuben e Schufle greicht,
fr echly z wehre. Di Buebe hei ne ghort dre Schopf noche-
cho. Si hei sofort d Cherzen abblose u si schon stillgha. Ds
Tori hei si es bitzeli zuezoge, aber doch numen eso, da5 si
no Luft gnue gha hei. ]ez, wo der Vatter nacheme Wyli
wieder ynechunnt, fr di Schufle z versorge, gseht er, daB
ds Ofetori nid ganz zue isch. Er het' s zvollem zuegsto5e u
mit der Falle bschlosse. Wo syner Schritte uf der Bsetzi ver-
polet gha hei, het das Chleeblatt ufgschnuppet u ds Tori
wieder wellen uftue, aber das isch vo ussenoche bschlosse gsi
78
u alls Rdele het nt abtreit. ]ez het's dene Viernen afoh
Angscht mache. Si hei mit de Schuehnen a ds Tori hare-
gstopfet, aber das het e kei Wank to. Di Stunge sy ume-
ggange. Es isch Zyt worde zum Fuere, Zyt fr i d Htte, u
kei Bueb do. ]ez het's nen afoh Angscht mache, u d Meitschi
sy i d Nochberhser go froge. Dert het's drhar ghei5e,
ihrer sygi ou no nt heicho.
A viernen Orte het opper anger i d Htte me5e. A vier-
nen Orte hei si mit schwarem Harze z Nacht ggasse, u di
Metter u Schweschtere hei Ougewasser gha.
Wo sy di Buebe?
Di Vatter hei poleetet, aber emand hei si's ou mit der
Angscht z te bercho.
Es isch Nacht worde, nni, zachni. Di ganzi Nochber-
schaft isch uf de Beine gsi. Alls isch uf d Suechi uf all Syten
ume u gang wi angschtliger wieder zruggcho. Mit schwarem
Harze hei si andtlige d Suecherei fr di salbi Nacht ufgga,
wil me jo kei Ahnig gha het, wodre da5 me no soll. Ei
Troscht het me gha, ds Wsse, da5 sehr wahrschynli doch
all vier binenangei-e sy.
Derwyle sy di Buebe fascht rasend worde i dam nidere
Bachofen inne. Si sy vo dam Stopfen a ds Blachtori afen eso
med gsi, daB si eifach nmme moge hei. I ihrem Eland
inne hei si afoh briegge, was zwar schlacht paBt het zu dene
]aBbreder. Si hei der Ote nmme chonne nah u gwh,
daB si do inne me5en ersticke, we se niemmer fingt. BloB
vo Zyt zu Zyt het no eine probiert a das Tori harezstopfe,
aber dussen isch es still blibe. A ~ Egge do inne hatt jo kei
Montsch dankt. Es isch gage den Englefe ggange, wo der
Vatter no en Ougeblick miteme Nochber im obere Huseg-
gen isch blybe stoh, u dam sy Hung isch bynnen am Bode
glage. Ufeinisch het da der Chopf uf. Er isch ufgstange,
79
-- ---
dre Schopf noche u vor der Schnafustube blybe stoh. Er
isch mit de Ta1pen ber d Tr abegfahre u het afoh sne.
Jez het's di Manne doch wungergnoh, was der Hung heig.
Der Vatter het d Latarne greicht. Wi d Tren ufggangen
isch, isch der Hung ychegschosse u am Bachofen ueche-
gstange. Si hei no so nes schwachs Pole ghort am Ofetori,
u wo si ufto hei, isch ne fascht ds Harz stillgstange. Ds
Chartespil isch, i tuusig Fatze verrupft, im ganze Bachofen
ume verztteret gsi u derby, jeden es Hffli Eland, di vier
Buebe.
Meh tod weder labig hei si sen usezoge, u ihri Toubi het
so amene stillen Erbarme Platz gmacht. Di versprochnige
Schleg het e keine vonnen bercho. Mi het ds Gfehl gha, si
sygi eigetlech gstroft gnue.
Es isch lang ggange, bis si sech echly vo dam Eland erhoue
gha hei, aber es Chartespil het vo denn ewagg keine meh
agrehrt.
Ds Burelibe
Es isch alls em Wachsu ungerworfe uf ser schone Walt, ou
ds Labe bi de Burelte, oder das vilicht grad am meischte.
Mir wei einisch echly zruggluegen i di Zyt, wo der
atti ds gnoh het. Denn het me no nt vo
elektrischem Liecht. Bim Schyn vonere Petroliumlampe isch
men am Obe ume Tisch umeghocket. Mi isch aber ou gly
ungere, fr ds 01 z spare. I der Chuchi usse het ufeme Ladli
am Stubetrbischtu e Neolintagu es bitzeli Heiteri gga,
me d Sach grad eso bosdings het mogen erchenne. Drunger-
zueche het si e steinigi Frplatte mit hochschtes zwoine
Lochere breit gmacht, u di het's tue, ds Choche fr d
Lt u fr d Sau. U abe so eifach isch ou ds Chochgschiir gsi,
80
di ysige Pfanne, d Roschtipfanne u di ehrige Hafe. Aber mi
het ou gchochet u isch zfride gsi derby. Denn het me no nt
vo kombinierte Platteherde mit schonem Aluminium-
chochgschiir, vo elektrische fr d Sau gar nid
z rede. We me i ne sottigi Burechuchi ynetrappet isch, de
isch eim ds Wasser i d Ouge gschosse vo wagem Rouch' wil
me denn no keini Chemi gha het. We me si aber einisch
echly isch gwahnet gsi a di egiptischi Fyschteri, de het me s
obezueche gseh plampe vo Spacksyte, Hammli, Schfeli u
armsgrobe Wrschte. A die Roukine dankt htt no mange
Bur. Nid er oppe grad Langizyti hatt dernoh, aber op-
pis Bessersch het es uf der Walt nid gga weder oppis us der
Asni abe, wi men im 1-\mmital obe dam Rouchfang albe
gseit het. Do drahare ma no htt e kei no so schoni, moderni
Rouki glange.
U jeze di Glasschaft so imene Burehus inne! Mi het no
nt vo vo Sevres u no weniger vo Lange-
thaler Porzellan. I dene Schaft innen isch schons Langnouer,
Heimbarger oder Matzedorfer Gschiir gstange, Roschtip1at-
ten u Milchhafe, Beckli u Plattli, di Platte meischtes
no mit der Johrzahl. Imen Eggen innen isch oppe no nes
hardigs Ankechbeli gstange vo anno denn u denn. Mi het
sorggha zu dene Sache, u si sy mangisch Johrhunderti alt
worde. Ou vo silberigem oder versilberetem Bsteck het me
no nt Blachig Loffu u Gable het me gha. Im chries-
boumige Buffert, wo i dene Burestube nabe der Tre i der
Chuchiwang isch yboue gsi, het men ou keis Porzellan welle
go sueche, derfr aber schongschliffnig Chindbettigtter u
Gleser mit der Johrzahl druffe, schoni Zinnraller, Zinn-
channen u Channli, drbeinig chupferig Gaffeechanne, wo
htt der Stolz sy vo mangem Herrebffet i der Stadt. A der
Pfaischterwang noh isch e Wangbank glffe, u dervorzue-
81
chen isch da groB chriesbmig Schragetisch gstange mit der
grselige Tischdrucke. De het es Staballe gha, mangisch
schn gschnitzt u vilicht mit dem Wappe vo der Familie. Mi
frogt sech htt mangisch, worum di Staballe i dene Bure-
stube eso verschide gsi syge. Das isch vo do har cho, wil
die salte zur glyche Zyt u vom glyche Schryner sy gmacht
worde. Es sy gwhnli Hochzytsgschank gsi, wo salte grad
miteme Trossu i ds Hus cho sy.
A mangem Ort het's a der Wang obe no Rigle gha fr
Masser, Gablen u Lffu, u vornoche, im Eggeli bi GroBattis
Platz, isch ufeme Bankli obe di alti, schni Bible gstange mit
dem Messingbschleg. U si isch nid nume dert gstange, nei,
ppeneinisch het se der GroBatti abegnoh u ppen es Ka-
pitu drus glase. Mir het mangs Schns chnne gseh so inere
Burestuben inne, Sache, wo sech vom Vatter ufe Suhn ver-
erbt hei sit Johrhunderte, alt Schaft u Gumode, schn ygleit
u mit altem Bschleg.
Du isch di Z yt cho, wo mer lieber nid wei dradanke.
Handler sy dene Burehser noh u hei di alte, schne Sache
zsamegchouft, di Buffert, di Gumode, d Schragetische, di
Zinn tller u Zinnchanne. Die Sache hei der Wag gfunge i d
Museen u i d Herrschaftshser vo der Stadt, wo me der
Wart besser het gwBt z schetze. Ufem Bankli, wo alben
em GroBatti sy Bible gstangen ischt, dert steit jezen e mo-
derne Radioapparat. Die alte, schne Schragetische u d Sta-
balle sy ewagcho. Der Handler het jo eso schn zahlt der-
fr. Am Platz vom chriesbmige Buffert isch jezen es
Kitschmbeli mit farbige Schybli, u drinne macht si das
neumdische Porzellan breit. Mir wei zwar ds Ching nid
mit dem Bad uslaare. Es het no vil Burehser, wo di alte,
schne Sache blibe sy u in Ehre ghalte warde. Htt sy di
meischte Lt gottlob gschyder worde, aber leider z spat. Wi
82
mangisch ghrt me ineren Usstellig oder imene Museum p-
pen e Burefrou sage: Eh, das und dais, das hei mir dehei-
men ou no gha. Es heimelet se, we si di alte Mbel, di
Channe, di Taller u Ankechbeli gseht, aber d Y sicht u ds
Verstandnis chunnt leider z spat, u alli di schne Sache sy
um keis Galdt meh umezchoufe.
Ganz glych wi i de Burestuben u Chuchine isch i de Spy-
cheren ufgruumt worde. Was sy doch albe fr schni Sache
ghanget dert ane: alti Trachte, Tschpli, Manteli, Schwafu-
hetli u Spitzehuube. Fr d Manne galbhalblynig Pltzli-
hose, Chutteli mit Fdlechlopfer u zwone Zylete Chnpf,
ryschtigi Hemmli mit ufgstellte Chrage u alls was derzue
ghrt het. Das alls cha me ppe no imene Museum luege,
aber saI te meh imene Burespycher inne, u das isch schad. Wi
schn war'sch, we me di Sache no deheime hatt u de Chinge
chnnt si ge: Luegit, das isch no em GroBmetti sys Hoch-
zyttschpli u das isch em GroBatti sy Bchleidig gsi. Das
alls chnnt me jeze no ha, we me' s nid liechtsinnig verhzt
u verhandelet hatt.
U de di Wsch! Fascht uf jedem Burehof usse het eim
frecher, blau wi nes Bargseeli, e Flachseren aglachet, we si
blehjt het. Mi het ganz apparti druf gha, wenn ppen es
Meitschi het welle hrote. Mi het alls salber zoge, der Flachs
u ds Warch, u do u dert het men ppen ufeme steinige Bitz,
wo's nid so schad gsi isch drum, e steinigi Frgruebe gseh,
wo men im Herbscht d Brachhtte drber ufgstellt het. Mi
het der Flachs u ds Warch i der Hoschtert usse grooBet, u de
hei di Burefrouen u -meitschi vo der ganze Nochberschaft
zsamegspannet zunere Brachete. Der Simon Gfeller het das
i sym Heimisbach eso schn chnne dartue, wi das ggangen
isch. Mi het di Lt lybhaftig vor sech gseh, der Gtti, win er
mit dem nasse Chrisbasen ufpaBt wi ne Haftlimacher, daB.
83
nid oppen es Gletli i d Spreiti ueehe veriiret u di ganzi
Sach macht ufzladere. Mi gseht ou der Sehumeisehter als sy
Stellvertratter, ds Annemareili, ds Gritli u ds Barglisetteli.
U de di zwoi Bracherewyber, wi si zsame Krach berehome,
d Muurere der Sehallhase der Chropf zum Jagglibangu us-
sehryh u wi die der Muurere derfr i ihrerseh Naseht
ueehefahrt, dag si drygseht, wi we me se dr d Drosch-
maschine gloh hatt. Mi ghort der Gotti, wo zerseht no chly
F reud het a der Branzete, am nd aber do eh abwehrt u ne
drohjt, er fahr ne mit dem Chrisbasen ber ds Zifferblatt
abe, we si nid luggsetzi.
Salbzyt het me no drhar a de Spyeheren obe di Flaehs-
ehntteli gseh hange. Mi het die de dre Winter dre gchar-
tet u verspunne, u der Waber het men ou nid wyt mege go
sueehe. Faseht i jedem Burehus iseh unger der Wohnstuben
es Wabehallerli gsi, u dert het der Grogatti oder oppen e
Gotti ds Garn verwobe. Es het sehon Handzwaehele gga,
Hemmlituech, de wieder Lynteeher, Tisehteeher u Azg.
Das het Tueeh gga, wo's het gha dr Generatione dre. U
glyeh wi mit dem Flaehs un em Wareh isch es ou ggange mit
dem Wulige. Mi het salber Sehof gha, u das het Wule gga
fr Halblyn, wo me harzhaft het dorfen es Zndholzli
astryehe am Hingere.
Do iseh verwiehen einisch es Mannli do us de Bargen abe
i ne Tueehladen eho u het gfrogt, gab si nid ou Halblyn
heigi, wo me sehwedisehi Zndholzli chonnt azndte dra.
Die F rog eha me verstoh so bimenen alte Tubakeler.
D Choseht. Wi iseh das synerzyt no eifaeh ggange! Mi het
no nt gwgt vo Vitamine A, B, C u so wyter, u mi het nid
mit jedem Loffu, wo men ychegstoge het, hunderti oder
tuusigi vo Bazille gschlekt. Mi het nt gwgt vo Maggi-
oder Knorr-Supperolle, vo Magerone oder angerem gchouft-
84
nigem Zg. Mi het e gueti Hardopfu- oder rbssuppe gcho-
chet, Milch derzue trunke u iseh wohl gsi derby.
U de ds Brot. Vo Beekebrot iseh denn i de meisehte Buren-
orte no kei Red gsi. Fascht bi jedem Burehus iseh oppen es
Ofehsli gstange, wo me salber het chonne bache. Sachs- u
mehpfndigi Roggebrot het me gmacht, u zwar fr drei
oder vier Wuche. Die het men i Challer abeto, u dert isch es
fascht no besser worde. De sy allimol ou no es par Waye
gmacht worde, gueti Ankeruumen- oder Opfuwaye, u das
iseh jedesmol es Fescht gsi fr di ganzi Hushaltig.
U so eifach wi i de Stuben u i de Chuchine isch es natrli
ou im Stal ggange, was ds Fuetter, ds Liecht u aUs angeren
anbetrifft. Denn het me nid all Wuchen einisch oder zwoi-
mol ehonnen i d Gnosseschaft fahre, fr frondi Fuetter-
mittu z reiche. Di meischte Burelt hatti ds Galdt ou gar
nid gha derzue. Mi het ds eigete Gwaehs lo rybe, ds Chorn,
der Roggen u der Haber. Vo Weize het me frecher i ser
Gaget no nt gwgt. Im Stal us se het me no nienen e Zi-
mantchrpfe gseh, kei Schiebbaare, u vo Salbschttrankine
gar nid z rede. Vo elektrischer Belchtig het me no kei Ah-
nig gha. Grog gviert oder sogar dreggig holzig Latarne mit
dem Oltageli drinne hei der Dienscht mege tue, u wo afe
di erschte Sturmlatarne sy ufcho, het me gmeint, was das
fr ne Furtschritt syg.
D Arbeitszyt. Im Winter het me's gmetlig gnoh. Denn
het's no nid gheige Tampo! Tampo! We me fertig gsi isch
im WaI d, ds Bronnholz oder viIicht ou ds Bouholz isch
gschIagen u gfehrt gsi, de het me deheime z te gha mit
Sagen u Holze. U oppis dorfe mer nid vergasse: ds Drosche.
Vo Droschmaschine het me denn no nt gwgt. Mi het alls
mit dem Flegu drosche.
85
Hert Arbeitshand hei d Flegu packt,
salbviert u z sachse, schon im Takt
hei si di Garbe drosche.
De het das tont ds TaI y, ds TaI us,
vo dam u disem Burehus,
gab d Starne sy verlosche.
Der oder der Gotti hei a struube Tagen ou oppc
no Banger gmacht im schon warme Stal inne. Dawag isch
der Winter umeggange, u mi het echly chonne lOie. Im
Frehlig het me bizyte wieder agfange mit demDussewarche,
aber mi het nid gmeint, d Hardopfu scho im Merzen
i Bode. Es isch mangisch Brochmonet worde, bis di letschte
sy gsetzt gsi. A de meischten Orte het me se no mit der
Houen ungereto, uf de Hofe het me du afe mit dem
pf1egli gfhrlet, aber de glych mit der Houe deckt. Zum
z Acherfahre isch no kei Salbschthalter do gsi. Ganz eifach
pf1eg het me bruucht, no mit holzige Rieschtere, u de isch
a de meischten Orte no mit de Chehne gfahre worde.
uf Heimet het men afe gha, aber salbzyt het
no fascht e njederi Chueh lehre zieh. Das het man-
gisch scho chly bolzwoglet zsame, aber es isch ou ggange, u
d Zyt isch denn no nid Galdt gsi.
We de ds Land isch parat gsi zum saje, de isch der
atti, der Vatter oder der Gotti mit dem Sack ber der
Achsle dren Acher usgstopfet, ganz gsatzlig, Schritt fr
Schritt, u het ei Hampfele Soome um di angeri ber dam
schwarze Bode lo verrnele. Es mues albe ganz es eigets
Gfehl gsi sy, we me do e Teel vo der letschten rn wieder
am Boden a vertrouet het.
De isch der Heuet cho, der mdet, d rn. Am Morgen
am zwoi, dr het es 'Tagwacht gga, u fyschterlige het men
86
afoh mahje. We's de zgrachtem taget het, isch der Bitz am
Bode gsi, gmahjt u gworbet, u de isch me hei go Zmorgen
asse, we si's eim nid oppen uf d Matte brocht hei. Es isch
albe schon gsi, so inere Zilete Mahder inne z stoh u mit dem
Streich leizhalte. We der oder der Gotti guet het
dangelet gha un es so racht guet ghoue het, de isch das
Mahjen e Freud gsi. So dre Nomittag het me de ds Gras
gchehrt, am Oben ufgrachet oder gschochlet, u am Tag druf
oder bermorndrisch het me chonnen ychetue, we ds Watter
ghulfe het.
Gumiwage? - Nei, Leiterwage mit holzigen Achse u
schuehlange Radnabe sy dr di Walm us gfahre, u d Sach
isch ynecho, so guet oder so schlacht wi htt. We de ds md
u ds Gwachs isch dinne gsi, de isch eis vo de schonschte
Feschte cho im ganze Burelabe, d Sichlete. Lasit i Jeremias
Gotthalfs Ue li der Knecht oder ueli der Pachter, wi das albe
ggangen isch so ufeme mmitaler Burehof usse. Do isch nt
gspart worde. Es isch bachen u brote worde di ganzi Wuche
vorhar, u d Dienschten u d Tauner hei si scho wuchelang uf
da Tag gfreut. Ufem Tisch het der Meye vo Chornblueme,
Chorn- u Roggenahri nid gfahlt, u do isch ggassen u trunke
worde bis wyt i Nomittag yne.
N achem mdet u der rn isch ds Hardopf1en a d Reihe
cho. Hardopfugraber? - Nei! Nidemol mit dem Pf1egli
het me sen usgmacht. het scho lang vorhine i der
Schnafustube neu Stilen i d Charscht gmacht oder di alte
neu verbisset. U de isch drygschlage worde, Streich um
Streich. Einisch het es vil gga, u de sy bi jedem Streich za-
chen u meh dere Ttschi vretrohlet, ds ]mp-
ferli u d Burscht chuum hei moge nochegcho mit Uflase. Es
angersch Mol het me fascht nid der Soommen umenber-
cho. Do dra het ou di httigi Zyt nid vil ganderet, nume
87
dag me d Hardopfu htt, gab's vil oder weni, mit dem
Graber usmacht.
Nohm Hardopflen isch wieder ds Saje cho, u der ganz
Kreislouf vo de Landarbeite het wieder frsch voragfange.
Vo oppisem han i no nid gredt, vo der Pflanzig. Was weis
doch e Stedter, wi das ischt, we me Tag fr Tag es Chorbli
voU Bohne cha go reiche ufe pflanzplatz! Er weis ou nid wi
das ischt, we me derzue es schons Bitzli Spack oder es Sch-
feli cha usem Rouchfang abenah. Das wsse sogar vil Bure-
lt nid z schetze, u die sy z duure. I mocht so eim sage:
Louf einisch i der Stadt dre Marit u rachne de zsame, was
so nes enzigs Zmittag choschtet, wo bi dir ohni lang z rachne
ufe Tisch chunnt. Jedes Salathouptli choschtet drygg u meh
Rappe, es njedersch Chabis- oder Chohlihouptli mange
Batze, vom Bluemchohli, de Rebli, Krbs, Bohnen u de
Hardopfle gar nid z rede. Rachnen einisch noche, was das
aUs wart isch, ou we du salber vilicht nt hescht z verchoufe.
Es git Arbeit, fryli, vil Arbeit dr ds Johr us, aber mi het
z asse, oder es mes de gar aUs fahle. Was git's jez bessersch
weder morges u obets e gueti Hardopfurooschti mit Spack-
mmpfeli, derzue e Bitz salberbachnigs Brot un es Beckli
voU Gaffee oder Milch. Bruucht's do no meh! U nid nume
das. Es isch no mangs angersch, wo der Stedter um aUs Galdt
nid cha choufe u wo du Tag fr Tag vergabe hescht: di
liebi, gsungi Heimatluft, wo so mange Burebueb u mangs
Buremeitschi chrank wird, we si sen e zytlang megen et-
mangle.
Wenn berem Tali d Sunne glanzt
u d Bom mit Loub u Bluescht verchranzt,
gang lue de still vom Burehus
i Garten u dr d Hoschtert us!
88
Fescht im Dorf
Mir heige wider einisch meh Glck gha weder Verstang,
het mir am Sunndinomittag eine gseit, wi we nid grad das
es Zeiche vo Verstang war, zmitts i dene Ragetagen innen
e sottige Prachtssunndi usezlase fr se Musigtag. Das isch
natrli nume so der Verbouscht uf sersch sprichwort1ech
bekannte Feschtwatter. Mir goh abe nid ufe Radio wi anger
Lt. Mir hei ganz angeri Zeiche. Z Zri im Niederdorf isch
do synerzyt en alte Schumacher gsi, wo mit hundertprozan-
tiger Sicherheit ds Watter vorusgseit het. Jez het das so ne
Profasser vo der Meteorologischen Anstalt, wo uf natur-
wsseschaftlecher Grundlag d Watterbrichten usegga het,
richtig wungergnoh, was da eifach Ma do fr Anhaltspunkte
heig. Er isch zuenim u het ne gfrogt. Da Schuehni het nume
glachet. Jo, wsset Si, es isch do i der Stadt obe so ne ver-
ruckte, sturme Profasser. Jez warten ich immer, bis dam sy
Bricht dussen isch, u de machen i grad ds Gageteil. Dag das
denn stimmt, das hei Si salber chonne gseh. U Hingergag-
Chrischte seit albe, ar bruuchi kei Baremeter u kei Radio.
Uf d Tier mes me luege un uf d Vogel. Wenn syni Hehn-
ner am Ragen umespringi, de syg ds Watter gwohnli nid
bock. We de aber sy gflammet Moudi uf der Schyterbygi
ussen a der Sunne liggi, de syg das ds bescht Schonwatter-
zeiche. U f das goh mir abe. Wo mir vor parne J ohre, blog
acht Tag usenangere, bim schonschte Watter ds Hornuu-
gerfescht u ds Turnfescht gha hei, do het eine gseit:
Heit doch da cheibe Rebesunndi ou no grad!
89
Und jez abe da Rebesunndi.
We d Dahliepracht i de Garten ussen afoht zsamehuure
u d Buren i der unge ds letschte galbelige
Herbschtgras mahje, de chunnt fr sersch Dorf der letscht
u wichtigscht und das isch der Rebesunndi. I
bruuche do nid vil Wort z verlre drber, es chennt da
alls, Land uf u Land ab. Er isch gang der letscht Sunndi im
Wymonet, u wenn e Madiswiler ds ganz Johr us nie hei-
cham, a dam Tag fahlt er sicher nid. Es albe, we men
e Ryffematter Bueb frogi, weles di drei hochschte
Feschttage sygi im Johr, de sagi da ganz sicher: Ds Neu-
johr, d Oschteri u der Schafschiid. U grad eso wurd ou e
Madiswiler Bueb der Rebesunndi zu de hochschte Fescht-
tage zelle. Eh, was het me sech doch albe gfreut uf da Tag,
es isch nid zum sage! Scho am Samschti vorhine het's eim
a allne Hoore zoge gagem Bareplatz zue, u we's echly ne
Lcke gga het, so zwschem Grase, de het me gschwing
go luege, wi der Scheidegger ds ufstellt.
Wi bi allem im Labe isch ou do d Vorfreud gsi we-
der d Sach salber. Es isch ou e keis Wunger. Jeden astandige
Bueb het sech doch am Rebesunndi im
umeli lo zringsetum zwirbele, u we's ihm derby ou
zum Chotze schlacht worde war. Das moge z verlyde, ohni
eim der Hals wieder ber d Labchueche zrugggrtscht
isch, das isch fr s Buebe Ehresach gsi. Wi mangisch sy mer
doch chatzsturm, chasbleich u mit glesigen Ouge zu der
Trllen usgheit: I bsinne mi ou no, eine gmoogget het:
Scheidegger, dr Tuusiggottswille hab still! - I mues go
chotze! Aber schon isch es einewag gsi, schon wi alls, wo
hingeris lyt im Montschelabe. I gseh ne no jeze, my Frnd
Walter, er isch du spoter Lehrer u Schuelinspakter worde,
win er mer gwunke het so vomene Stang noche. Es isch
90
numen eschlysTischli gsi mitemenApparatdruffe, u zringset-
um sy oppen es Dotze Gummischlchli bis fascht a Boden
abeghanget. Der WaI ter isch hinger dam Tischli zuechen am
Bode gchneuet u het mir ou zwoi dere Schlchli, wo no der
Ohreschmalz vomene Halbdotze Vorganger isch dra gsi, i d
Hang drckt. U do hei mer ds erscht Mol i sem Labe
schwarz Gramophon- oder Radiomusig glost, i weis nrnme,
weles vo beidne. Eigetlech hat das Lose zwe Batze gchosch-
tet, aber fr was Galdt usga, we men oppis gratis cha ha.
Mir hei denn, ohni z danken es syg nid racht, im Chlyne
gmacht, was htt im praktiziert wird. Mir isch das
chlynen Erlabnis wi nt eso i lieber Erinnerig blibe, vilicht
us dam Grund, wil da, wo denn bymmer gsi isch, scho lang
a dam stille Platzli lyt, wo's keis Umecho meh git.
U htt? - Htt macht es mer Langizyti, we der Rebe-
sunndi nochen isch, Langizyti, wenn i amen Ort e
spilmusig ghore dderle. Worum? - Wil me nohdinoh sal-
ber i Herbscht ychegrtscht isch. Es isch eim grad eso, wi we
men uferne Barg obe stieng u de zruggluegti. Di einti Syte
lyt no im Sunneschyn, warm u heiter, u das isch die Strccki,
wo me harcho isch, si Jugetzyt. De geit es hbscheli anen-
abe uf die Syte, wo scho toif im Schatte lyt. Es tschuderet
eim schier echly bi dam .nenabegoh, begryfflig, we me da-
wag vo der Sunne chunnt.
Was no blybt? Es liebs, stills Danke
a ne wunderbari Zyt,
an ne Z yt, wo nid cha starbe,
we si ou dehinge lyt.
Und jeze mocht i nech no oppis echly verzelle vo dam
Rebesunndi. I bi ganz sicher, es berchunnt no mangi u
91
mange es bitzeli Heiweh bim Lase, aber hinger dam Hei-
weh steit e liebi, stilli Freud. U we me mi frogt, gab das aUs
wohr syg, won i do gschribe ha, de sagen i ganz harzhaft:
Jo.
's isch eis kei rachte Madiswiler, wenn er amene Rebe-
sunndi nid heichunnt oder doch wenigschtes a hei dankt,
het scho se Schumeischter, der alt Fritz Amme, albe gseit.
U 's isch wohr. Mi dankt nie eso zrugg a d Jugetzyt, wi
grad um da Tag ume. Isch das alben e schoni Zyt gsi, wo me
no mit vier Batzen im Sack z Rebesunndi isch u de nide-
mol aUs bruucht het.
I ha mangs Johr nt dervo gseh, aber jedesmol het mir
am Obe vorhine der Brieftreger e Drucke brocht mitere
Bygi Labchueche drinne. De han i z morndrischt Rebe-
sunndi gfyret, syg's jez im a d t l ~ n d inne gsi, im Zribiet
us se oder mynetwage imenen Eggeli vo sem Kanton Barn.
De han i ame stillen Ort ganz elleini myni Labchueche
ggasse u derzue a hei dankt.
Salbzyt isch das no gar eso eifach ggange. Do isch der
Scheidegger vo Mnchebuchsi mit sym schone RoBlispil do
gsi un es par Labchuechen- u Gschiirstang. Aber htt! - Du
liebi Zyt! I ha usgahnds der Wuche mit der Afuhrbanne
welle go Y se reichen ufe Bahnhof abe, aber i bi nid drecho.
Ungernoche het der Schlosser-Juli mit zwoine Rosse Parisol
abgfehrt fre billig J akob, dere, wo ihre sachsi choi drun-
ger sy ohni naB z warde, das heiBt, we's nid oppen ungsin-
net chunnt cho ge ragne. De syg no ne Wage Hosetrager
dunge, Gummi hinten u Gummi vorvert un e Wage Starnli-
fade, wo me sachs Stck berchunnt fr nes Frankli, derzue
no eis gratis u zwoi drberyche. A der Rampi het der
Froueverein grad Simumahl usglade u Anke zum Chechle,
92
erzue no ne groBi Maschine. Si sagen, es syg e PreB, wo
me mit sibehundert Atmosphare Druck d Rmpf chonn i d
Chneublatze drcke. E Stanzi fr d Zaggeli i d Schlf-
chechli z mache, heige si scho ds letscht J ohr zuecheto. F re-
cher het me das alls vo Hang meBe mache. D Hebuchechli
hei di F rouen uf de Chnoie meBen uszieh. Si hei se de rich-
tig albe zerscht gwasche, d Chnoi. Jez wird der Teigg mit
der Dampfwalzen ustrohlt u de mit der Maschine d Run-
zele drydrckt.
J ez guet, i bi also ou dert nid drecho. I bi wieder zrugg
mit myr Banne, bim neue Stadtpark ber d Brgg u gage
der SteigaB. Dert het der Sarasani grad syner vierzgzantne-
rige Walfisch usglade u sen i Dorfbach bere i GaBli-Godis
Fischchaschten ychegheit. A Chniglehrers Gartehag sy e
ganzi Zilete Rinozerosser abunge gsi, u abeme Opfuboum
abe hei mi es par Affe mit seBe Suurgrauech bangglet. D
Y schbare hei si scho vorhine imene Chalbergfi i Geiser-
hanse Yschruum uecheto bis zur Vorstellig. Ufeme Huuffen
Y sebahnschwellen obe het der 1etscht Mohikaner, wo si
scho vor achtzg Johre zum letschte Mol zeigt hei, imenen
abgschoBnige Infanterieblusli mit Schmirgutuech amenen
alte Ordonnanzrevolver umegripset. Aber ds Intrassan-
tischte sy halt doch di junge Leue, u das mues i nech jez no
brichte, wi der Sarasani zu dene cho isch.
Do isch er einisch mit syr Expedition i der Weschti Sa-
hara gsi, ziemli wyt nabenusse. Es isch wenigschtes wyt u
breit e keis Kino u keis Beizli um de Wag gsi. Do isch er
amen Obe nohm Fyrobe muet terseeleleini no chly i der
Weschti umetipplet u het gheubeeret. Jez, win er do so i
dene Heubeeristuden umelouft, het's ne decht, er gsehj op-
pis derharcho. Bekanntlech isch der Sarasani e Barner, i
glouben e Regsouer, do vom Ringebech vre, u do het er
93
erscht gseh, daB es e grselige Leu isch, wo da bereits isch
ufim obe gsi. ]ez het er richtig ds Pach gga; der Leu uf u
noche. I weis nid, wi mangs hundert Kilometer daB si da-
wag enangere nohgsachet sy. Item, da Ma het bal nmme
moge gschnuppe, u der Leu het ou glauet. Er hatt garn ab-
gga, wenn er sech derfr gha hatt u di Ahi deheime nid
gschoche hatt. ]ez het der Sarasani zmitts i der Weschti
ussen es groBes FaB gseh stoh, wo obenochen e kei Bode meh
gha het. Der Moschterei-Zulliger het das denn verlore, won
er em Sunnewirt z Chartum es Fueder SeBmoscht het meGe
bringe, do vo dene Tessiner T rble. Es het omu druffe gheiGe
Mosterei Madiswil. Sarasani nid fuI, dergage zue, der Leu
uf u noche. Wo si oppen afe drei Stung lang um das FeBli
umegsachet gsi sy, isch das dam Leu afe z dumm vorcho. Er
het e talle Satz gnoh u drber bere welle. Aber, gab er
zweni e langen Alouf gnoh het, was weis i, er isch i das F aB
abegheit, u Sarasani mit syr bekannte Geischtesgagewart
het difig kantum gmacht. ]ez isch der Leu drungerunge gsi.
Da het richtig to wi der Tfel, grad wi ne Leu, aber Sara-
sani isch uf dam FaB obe ghocket u het verha. Aber das isch
es Warte gsi!
Ds Flobertpischtoli het er im Lager ufem Buffert oder
ufem Nachttischli gha lo ligge. ]ez het aber der Leu der
Schwanz zum Spunteloch usgstreckt; Sarasani, nid fuI, het
dranne zoge was er moge het u difig e groBe Chnopf dry
gmacht. Das isch sy Rettung gsi.
] ez, won er nach oppe zwoine ] ohre wiedereinisch i di
Gaget cho isch, isch ihm ou da Leu wieder ebcho mit sym
FaB am Stil. Er het aber ungerdessi ]ung gha. Es sy e ganzi
Raglete dere junge Leuli desumegsprunge, es njedersch mit-
eme FeBli am Stil, un uf jedem het es gheiBe: Moschterei
Madiswil.
94
]ez, we me der Sach nid eso sicher war, chonnt me fascht
meine, es war alls er loge.
War' sch aber nid gloube wi11, da sol1 hah eifach z Rebe-
sunndi cho.
(Nachschrift. Ich weis's no guet, i bi denn no ne Bueb gsi,
won i das Expeditionserlabnis irget amen Ort ha ghort ver-
zelle. Das het mir eso ne kolossalen Y druck gmacht, daB i's
i mym ganze Labe nmme vergasse ha. I mues allimol dra-
danke, wenn i miteme Zirkus oder miteme zoologische Gar-
ten in Berehrig chume.)
Der M eitlistreik
Spinnet, jublet mangi Frou.
Vatter, ga11, i goh de ou,
u du chascht mi de zum Zeiche
daB dr lieb bi, umereiche.
Der Spinnet, das isch so lang me weis gang de Frouen ihre
Tag gsi, wo si sech scho lang vorhine druf freue. Nid, das
cha me jo begryffe. Einisch so racht harzhaft dorfe zueche-
hocke, ohni vorhar salber gchochet z ha, das mues jo schon
sy fr ne F rou.
]ez isch wiedereinisch der Glungge-Spinnet noche gsi. D
Glungge, nid die, wo der ]eremias Gotthalf im ueli der
Chnacht u im Ue li der Pachter dervor brichtet het, nei, aber
es isch e Wirtschaft, wo scho zu Gotthalfs Zyte wytumen-
angeren isch bekannt gsi. Si isch oppen e Halbstung vom Dorf
ewagg, schon glage, u vo dreine Syte mit Tannewald ygrah-
met. Glungge het me re gseit, wil dernaben e groBe Weyer
95
gsi isch, wo me ganz guet hatt chonne Weid1igfahre druffe.
A da Spinnet sy nid nume d Froue, dert sy ou d Meitli vom
Dorf u vo de Nochbergmeine garn ggange, u dert isch
mange Chnopf fr ds ganze Labe g m c h ~ worde u wo
nume da mit der Sagesse wieder het chonne lOse. Jez hei sech
aber di Meitli fascht allimo1 megen ergere. Worum? Di
Spinnete sy jo wi me weis gang amene Samschti, u denn hei
d Buebe bekanntlech Mannerchor. Jez hatte si jo em Diri-
gant oppen einisch chonne ds Ultimatum stelle: Bis am
Nni singe mer u nid e Minute 1enger, u nachhar goh mer
a Spinnet! Mir dorfe doch di Meitli nid dawag 10 warte bis
am Chrumpe sibezachni! Aber nei, die hei ggaagget bis
am Zachni, ou we keis Konzart, keis Theater u nt oppis
eso isch um de Wag gsi. Aber anstatt dag si denn difig ab-
gschuehnet wari gage der G1ungge zue, hei si zerscht no ne
Zytlang plaraggeret u Mulaffe feel gha ufem Dorfplatz. De
hei si wieder e frsche Stumpe oder ds Stutzerli azndtet, u
de sy si, chumen i nid htt, so chumen i morn, andtligen afe
ds StrooGli hingeregstopfet. Die sy ihrne Meitline sicher gsi.
Si hei gwGt, dag die jo nid elleini heidorfe u meBe warte,
bis di Herre vo der Schopfung chome, fr se heizstooGe. De
isch das gwohnli halbi englefi oder englefi worde, bis si de
i der Glungge hinge glandet sy. We si de no grad i Tanzsaal
ueche wari, de hatt das no einisch nid sovli gha zsage. Aber
mangisch sy si de no zerscht ungeryche i d Gaschtstube, fr
miteme Bier di Blatze z chelen im Hals hinge, wo si bi
dam Singe hei abgmacht gha. Di Meitli sy mangisch fascht
vergitzlct im Tanzsaal obe, bis si de andtligen afe so nes
Hosegschlotter zeigt het ungerem Trgreis. Si wari man-
gisch garn drusglffe vor Toubi, aber di Meitli vom Dorf sy
dert dre minger weder nt. Die dorfe znacht nid Nases
lang loufe elleini, u we si echly oppis rehrt imene Hag
96
inne, de ga die ds Pach, wi we da mit de Hornli u mit dem
Chehschwanz hinger ne war, wo men albe d Lt z forchte
macht dermit. De erscht no ohni Mannevolch vo der Glungge
hei! - Mgm! - Um keis Galdt vo der Walt! Afen erschtes
isch es unghrig dert bi de Burgerlacheplatze vore, u wyt u
breit e keis Hus. Sogar ds Setti, wo doch tags ame njedere
der Hoogge gschlage hatt, isch znacht eifach nt gsi. Do sy
di Meitschi vo dene Hof u vo den Usserviertle vil guraschier-
ter gsi. Die sy i Tochterechor cho u no de Zachne oder den
Englefe elleini hei, gab's jez dre Wald ggange syg oder nid.
Di angere hei se mangisch oppen es Platzli begleitet, aber
nume bis zum Dorfusgang, u de hei si se elleini lo loufe.
Jez do i der Glungge, do wari jo richtig Buebe gnue gsy
us de Nochberdorfer, wo no so garn das Opfer brocht u di
Hehndschi echly troschtet hatte. Aber das isch nid rotsem
gS1.
We d Dorfler so eine mit eim vo ihrne Meitschine ver-
wtscht hei, de hei si ne prglet u ne i erscht bescht Brunne
gheit. Es isch jo ihne salber ou nid vil besser ggange, we si a
fronde Blemline hei welle go schmocke.
Jez hei aber di Meitschi am Donschti zobe no der Toch-
terechorebig zsamen abgmacht, dene Herre mes jez einisch
der Standpunkt klargmacht sy. Si gangi alli a Spinnet, aber
zoben am Nni wardi der Streik eroffnet. Denn soll eis
um ds angere parat sy fr enangere z traffe bim Wageschopf
hinge, u de gange si zsamen i ds Dorf vre amen Ort echly
go luschtig sy. Aber niemere nt sage! Das hei si sech tr u
heilig versproche. U jez hei si sech vorgstellt, was di Buebe
wardi fr Gringe mache, we si de groGartig hingere chomi,
ungfahr eso wi ne Pascha i sys Harem, u de keini vo dene
Dame, respaktiv keis vo dene Meitli, meh ume syg. Da Ge-
dan ke het ne wohlto bis zusserischt i chlynscht Zehjen use.
97
Numen oppis het ne Gedanke gmacht. Mi het natrli nid
dorfe dradanke, vo der Glunggen ewagg dr ds StrooBli
vrezgoh. Es chonnti einewag preiche, daB me dene Stfe-
rine ufem Wag e b c h ~ m wenn es ne doch einisch sott z Sinn
cho, im Mannerchor echly ehnder Fyrobe z mache. De war
natrli aUs nt. Si hei also meBe der Rank mache dre
WaI d y u de dr di fyschteri Hohlen ab gagem Dorf zue. Es
sy aber zwoi vo dene Nabenusmeitschine derby gsi, u die
hei nume glachet. Das war si jeze no derwart! hei si gseit.
Es hei g seyen ou no niemmer gnoh, we si vom Tochterechor
hei sygi. U wenn ou, de wari si no so froh, se wieder ume-
zbringe.
Jez war also aUs im Blei gsi, u di Meitschi hei wohl dra
glabt. Nume niemmere nt sage! Das hei si enangere i d
Hang versproche u ou im Sinn gha, das z hal te. N umen
oppe bim GroBatti oder bim Gotti hei si echly oppis lo ver-
lute.
Da Samschti isch cho, u sovli luschtig isch es scho lang
nmme ggange amene Glunggespinnet. Di Meitli hei gsunge,
tanzet u zwschenyche Verhabni bige, daB es der Wirti
ganz Angscht gmacht het, es blybi de nt fr seye salber fr
zmorndrischt. Dasmol isch keis vo dene Meitschine hei go
haIfe Znacht choche u d Sau fuere, wi oppen angeri Johr ou.
Si hei eifach grad dregmacht. Wo's aber het afoh fyschtere
u d Tannen um d Glunggen ume ihrer Gible wi schwarz
Finger i Nachthimmel uechegstreckt hei, do sy ne d Harzli
schwerer u schwerer worde. Es isch albe doch schon gsi an-
geri Johr, we der Hans, der Fritz oder der Chrischte cho sy,
u we's ou erscht no den Englefe gsi isch, u me de do so schon
Arm in Arm oder no ermer het chonne dr di chalti Wintr-
nacht heiloufe. Jez isch es Nni worde, si hei gar nid gwBt
wie, u dermit het ou da historisch Ougeblick gnoochet. Di
98
angere Spinnere u ihri Haschpler hei nid chonne begryffe,
wo jeze di Meitschi vom Tochterechor ufeinisch hicho sy.
Die hei derwy len bim Wageschopf hinge gschnadelet u sech
zsamegloh wienes Chppeli Hehner, we's wott donnere.
Frndtlig het ds Liecht vom schone warme Tanzsaal hei-
teri Chrz zeichnet uf dam schmale StrooBli, u vo der Syte
gagem Dorf zue isch d Nacht wi nes groBes schwarzes Tuech
ufem Burgerland glage. I die Nacht use hei si jeze meBe, di
Meitli, u si hatti weis nid was drum gga, we si wieder
zruggdorfe hatte unger ds breite Dach vo der Glungge. Das
hatte nen aber di Gringli nid zuegga, u so hei si vom
StrooBli danne gagem Wald zuegrankt. Schnee het es e
keine gha, aber einisch echIy a di Fyschteri gwahnet, hei si's
no ganz ordeli gseh. Di beide Ussehofmeitschi sy harzhaft
vora, ds Setti u di angere Meitschi i eir Chuppele hinger-
noche. Es het aber e keis welle nabenusse loufe. De Chinge
sei t men albe, we si sech forchti, de solle si pfyffen oder
singe, abe zum Zeiche, daB si sech nid forchti. Do war jezen
es ganzes Stimmregischter binenangere gsi, Sopran, Alt u
BaBstimme, aber do war weder ds Singe no ds Pfyffe mgli
gsi. Die hbsche Meitschigsichtli hei gschnadelet vor Angscht,
u di OugIi hei uf all Syten ume gspanyflet, gab sech nid op-
pis verrehri so inere Studen inne. U gschnppeIet hei si! Es
het se decht, mit sott ihre HarzschIag wyt umenangere
ghore. So ne Viertumoon het nume ganz schch dr di
Tanngrotzli drepfylet. De isch wieder e Wulche drber-
ggange, u da Wachsu isch fascht gforchtiger gsi, weder we's
ganz fyschter gsi war. Jez dert, wo der Waldwag dr da
jung Ufwachs dreggangen isch u d Tannli zbeedsytig
brschtedick gstange sy, isch dene Meitschi ds Harzli zvol-
lem hingere Gloschlibangu abegriitscht. Stober hei si i di
Dickete ynegIuegt. Herrjemerschgottundvatter! We me
99
nume seho dre war! Ufeinisch e Brel. Dert isch eine
glage, zmitts im Waldwag inne. Si hei ei Baagg um der
anger usgloh, u di ganzi Blotere iseh wieder zrugggsehosse,
aber uf diser Syten isch einen im Wag inne gstange, wi
nes Unghr. Do sy di Meitli wi ne Fluderte Spatze usen-
angeregstobe, eis do us, ds angere dert us, aber si sy nid
wyt eho. Do het alls Brele nt abtreit. Es iseh zringsetum
labig worde i dam jungen Ufwachs inne, u si sy gsi wi inere
Muusefalle. Aber gsehntzt hei si, wi albe Angerese Moudi,
wenn oppe Gmeinsehryberseh Waldeli ungsinnet ber d
Bsetzi noehe eho iseh, fr am Stamme vom Zuekerpflmli-
boum eho z sehmoeke. Gab si ou e Hogerrgge gmaeht hei
wi der Moudi, das hei di Buebe nid ehonne gseh, wil grad
wieder e Wulche bere Moon ggangen iseh. Si hei's nume
chonne gspre, aber der eint oder anger vo dene Buebe het
meh weder einiseh tuusche, bis er di Rachti gha het.
Di Meitsehi sy ganz ergelsehteret gsi. Si hei gsehnppelet u
gehybet, aber nohdinoh hei si sech erhoue u seeh o gar nt
meh gforehtet, aber ds Setti het dene Bueben aHi rde-
sehang gseit, was das fr ne Manier syg, eim dawag go z er-
sehreeke. Di Buebe hei glaehet u grehelet wi am Tsehappu-
rnseht syner Hangsehte, we se der Haber gstoehe het. Am
Himmel oben isch es Wlchli wieder es bitzeli vrersch-
grtseht, u im bleiehe Moonsehyn hei si mogen erehenne, wi
nen Eiehhorn bere Stamme vomene Rafetannli abehunnt,
fr z luege, was es do z lache gab.
Wi het do eh da Dtsehlandsehwyzer, wo bim ersehte
Wa!tehrieg i Oberaargou zruggcho iseh, albe zur Hand-
orgele gsunge?
Die Manner sind alle Verbreeher,
aber lieb, aber lieb sind sie doch!
100
Des Sinns sy ou di Meitsehi gsi, wo si jeze d Polonaise
gmacht hei der Waldwag zrugg u gage der Glungge zue. Ds
Chilezyt im Dorf unge het grad englefi gsehlage. Mi het' s
grad no so bosdings moge ghore. Wo si dre Gang y sy, het
es vo der . Chuehi noehe gschmoekt vo Brotwrscht u Zibele-
sehweizi, u jez hei di Buebe gfunge, si heigen es guets Znacht
meh weder nume verdienet. Bim Gsundheitmaehe hei si der
Gotti lo wohllabe, wo ne do echly oppis vo dam Meitli-
streik het 10 z wsse tue.
Im Dorf unge hei scho di ersehte Gggle Tagwaeht
gmaeht, wo do u dert oppen es heimeligs Burehus so nes
Paarli gsehlekt het.
A der Osehtere druf sy oppen es Halbdotze dere Charten
i d Walt usegfloge, wo's druffe het:
... freuen sieh, Ihnen usw.
Am nooehsehte Glunggespinnet het die u di si gfahlt, wil
ehurz vorhine e jungi Spinnere oder e ehlyne Hasehpler iseh
agstange. Aber si hei lieb a da salben Obe zruggdankt u
gfunge, das syg der .sehonscht Spinnet gsi i ihrem ganze
Labe!
D Fahneweih
Mta, mta, mtarerata! Mta, mta, mtarerata! het es tont
vom alte Schuelhsli noche. Di neui Blaehmusig het ebig
gha, u di par Manne hei pfuuret, was si nume hei moge i d
Rohre bbringe. Der Spangeler, wo do vor Johren iseh us der
Frondi heieho, het se gleitet. Aber es iseh no gmiggerig
ggange. Es Cornett, en ersehti u zwo zwoit Trumpete, es
Althorn un e verblete das iseh di ganzi Bsatzig gsi.
Di Instrumant hei besseri Zyte gseh gha, gab si andtlige bi
der Musig vo Hingerbach glandet sy. Der Spangeler, als
101
u Fachma, het sen echly zwaggmacht u usblet, u
jeze hei si so quasi e Wiedergeburt chonne fyre. Der Span-
geler het einisch sogar es Inserat i Amtsazeiger ufga: IdJ.
empfehle mich zur Reparatur samtlicher Blechinstrumente,
vom Cornett bis zum Standigen Kunden werden
die Locher gratis ausgebeult. Meh cha me vome Spangeler
nid verlange.
Mta, mta, mtarerata! Mta, mta, mtarerata! het es tont
i da schon, warm Frehligsoben use, d Bueben ufem
Turnplatz usse ganz elastisch worde sy. E Basler Feriebueb,
wo gseit het, es gang faltsch wi ne Hung, hei si dregwanzt,
er no mange Tag e kei Hoserumpf meh het moge ver-
lyde. D Hingerbacher hei eifach Freud gha a ihrer Musig u
hei nt lo uf se cho. het albe gseit, as chenni
synen us allnen use. Er machi gang Huttata, huttata!.
Am meischte Freud het albe d Spanglere gha. Wo si ihre Ma
ghrote het, war'sch ere nid im Troum ygfalle, si der-
mit der zueknftig Musigdirakter vo Hingerbach tat h-
rote. r salber het d Melodie blose, u we's albe so schon
tont het ber d Syten us: Joggeli het zum Babi gseit, oder
Mues i denn, mues i denn zum Stadtel hinaus, het si albe
schier Ougewasser bercho. We si sech vorgstellt het, wi's
war, wenn ihre Spangeler wieder furtgieng u seyen elleini
do lies, de isch ere der J agglibangu z ang worde u ihrersch
Harz het popperet bis a Hals ueche. Nu jeze. Zu re rachte
Gmein ghort e rachti Blachmusig, do sy d Hingerbacher
vom Gmeinsmuuser bis abe, oder besser gseit ueche zum
Gmeinrot, eir Meinig gsi, u fr di noochschti Gmeinsver-
sammlig isch ou scho ne Bytrag fr d Musiggsellschaft Har-
monie uf de Traktande gstange. Das isch zwar numen e
Formsach gsi, wil jo sowiso der hingerscht Gmeinsbrger
gfunge het, e Musig, das syg e rachti Sach, u die mes men
102
ungersttze. Am meischte hei si aber d Schtze derfr
ygsetzt. Worum? Si sy grad vor der Fahneweih gstange, un
es Fescht ohni Blachmusig, das isch eifach nobis. Si hei i Ge-
danke scho da schon Feschtzug gseh, d Musig vora, Joggeli
het zum Babi gseit, u hingerdry d Fahne, es par Mannen i
Uniform, d Ehredame, der Gmeinrot, d Schtzegsellschaft
mit der Fahnegotte vo Vorderbach, der Gmischtechor usw.
Si hei de Nochbergmeinen einisch so racht welle zeige,
me de do no lang nid hingerem Moon deheime syg u dessit-
halber e kei Konkurranz heig z schche. I de Schtzever-
sammlige isch jedi Frog es langs un es breits verhandlet
worde. Ds Wichtigschten isch d Feschtred gsi. D Buebe vom
Gmischtechor sy der Meinig gsi, der Schumeischter sott se
ha. Da machi jo d Inschrifte, u de gieng es grad im glyche
zue, di Feschtred ou grad z Fade z schloh. Der Statthalter- .
Felix, als Presidant vo der Gsellschaft, isch nid des Sinns
gSl.
Es syg nid gseit, fr jede Drack so ne Buechstabe-
ryter zueche mes. Es sygi doch i der Gmein inne no
Manne gnue, wo so ne Feschtred num e so chonnti usem
Ermu vreschttle.
He jo, het afen eine vo de Gmischtechorler gseit, aber
de me si de nid verwungere, we di Red ou wrkli
armlig us dam Ermu vrechom. Er het ganz gnau
wo der Felix drewott. Da het der Schumeischter u( der
Latte gha vo wage Gmeinammes Bethli, won ar salber nid
numen eis, aber beidi Ougen ufis gha het. Jez, da Felix war
eigetlech ganz e flotte Burscht gsi, enzige Suhn u Draguner,
aber e liechti Hutt, so wyt ne d Sunnen agschinne het.
Der alt Statthalter isch gstorbe, wo sy Bueb Hosen u Schilee
no het anenangere gha, u das isch fr da nid guet gsi. Mit
der Muetter het er gmacht, was er welle het, u dawag het er
103
si zumene Herreshnli usgwachse, wo di angere Bureshn
nume no so vo obenaben agluegt het. Was weit dr, der Hof
isch do gsi, ds Galdt ou, u jez het nt meh gmanglet weder e
f10tti Frou mit der notige Hingerlag, u bi Gmeinammes
Bethli war a11s binenangere gsi. Das isch aber nid schtzig
gsi, ou we nid e junge, solide Lehrer u Gmischtechordirigant,
Charakters halber grad ds Gageteel vom Felix, war do gsi.
Jez abe di Schtzeversammlig. Mi het al so gnau gwfh,
was der F elix wott. Mi isch nid yverstange gsi, aber wil ar
isch Presidant gsi un e schone Schbu a di neui Fahne gga
gha het, het me ne nid ganz chonnen uf d Syte ste11e. Mi isch
du ratig worde, der Gmeinamme sol1 di Fahne vo der
Gmein us der Gse11schaft berga, u der Felix chonn se de ls
President inere schone Red verdanke. Mi hatt's zwar scho
garn gseh, we de Schumeischter di Red tat z Fade schloh,
dag se der Felix num e chonnt ablase. Das war aber dam
ryche Shnli a ds Puntenoori ggange, u so het me's halt lo
galte. Mi het no abgmacht, mi we11 di Fahneweih ufem
Schuelhusplatz ha, u de der zwoit Akt, miteme guete Zimis,
bim Schiegstang. Der Wag vom Schuelhus zum Feschtplatz
gab de ne gueti Glageheit zumene schonen Umzug. Am Obe
chonn me de zum Pinte-Jakob aben i ds Sali, dag di junge
Lt no chly Glageheit heigi zum Tanze. Mit der Fahnegotte,
der Schtzegsellschaft vo Vorderbach, het me fr da Anlag
e chlyne Schtzematsch abgmacht, u so war jez also aUs pa-
rat gsi. Da Tag isch noocher u noocher cho, u d Musig het
drufhi ploderlet em Tfel es Ohr ab. Mi het fascht ds
ganze Dorf z ungerobsi gheit, d Hser abegwasche, drum-
ume putzt, d Mischtstock schon zpfet u mit Chrisescht ga r-
niert. Bi jedem Dorfygang sy Triumpfbogen ufgstellt
worde, u der Schumeischter het derzue d Inschrifte gmacht.
Eini het gheige:
104
Liebi Schtze, Schtzefrnde,
's freut is aHi, nech gseh z cho.
's wird euch a dam schone Feschtli
mangs warms Harz etgageschloh.
Am angere Dorfygang isch gstange:
Es Gwehrli am Rgge,
es Chranzli am Huet,
am Arm es liebs Meitschi,
das gfallt jedem guet.
Das isch alls schon mit Tannechris ygfasset gsi u mit Papir-
roseli garniert. Ou bi de Hsere vom Dorf het men am Obe
vorem Fescht do u dert en Inschrift zsamebuechstabiert. Bi
der Schmitte het es gheige:
Ds Schmieden isch en eigni Sach.
Do derzue bruucht's Lt vom Fach,
Chraft u Schneid bi jedem Ding
u nid zletscht e herte Gring.
Mi isch ds Dorf us glffe u het si gfreut, dag alls eso racht
gsundiget usgseh het. Ufem Turnplatz obe het der Spange-
ler mit syne Manne d Marschmusig ytrllet, Mues i denn,
mues i denn zum Stadtel hinaus. D Dorfbuebe sy noche-
gjogglet, und uf jedem Gsicht isch gstange: Gall ser!
E wunderschone F rehligstag isch hingerem Wald ueche-
cho, e Morge, er hatt gar nid schoner chonne sy. Scho am
Sachsi hei drei Morserschtz ber ds Dorf ewaggdonneret,
dag bi de Burehsere d Faischterschybe nume so gchlefelet
hei. Eso ne Morge voreme Fescht isch schoner weder ds
105
Fescht salber. Jungi Meitschi i der Barnertracht sy vo dene
schone Burehof noche cho. Si hei sech's nid lo nah, z trutz
em Fescht uf Vorderbach abe z Predig z goh. Derwyle hei
deheime di Metter ganz axtra nes guets Zmittag ploderet.
Di Manne sy nohm Fueren u Grasen i de Schopf ume-
gstange oder hei mit de Nochber brichtet ber ds Wattcr u
ber ds Fescht. Di junge Burschte hei no das u diser
sch
gha
abzmache, vo wagem Schiege, wagem Feschtzug ezatera. U
andtligen isch da hischtorisch Momant noche gsi. Vo allne
Syte noche sy di Lt vo de Nochbergmeine gagem Dorf zue
zglet. D Musig isch vom Schuelhus noche ds Dorf abglffe,
fr d Fahnegotte, d Schtzegsellschaft vo Vorderbach, z
empfoh. Di Manne hei d Trumpete putzt gha, dag si gglanzt
hei wi purIotigs Guld, d Schnauz gwichst, u di Sach het frei
echly ne Gattig gmacht. Bim Triumpfboge, grad afangs em
Dorf, hei si si ufgstellt, u wo de Vorderbacher ihri Fahnen
isch derharcho z floterIe, het der Spangeler d Hang ufgha,
u du isch's losggange: Joggeli het zum Babi gseit.
Si hei no nid eso mangs Stck chonne. Das do isch aber
am beschte ggange, u drum hei si's gang wieder vorume
gnoh. Mit der Musig sy ou di angere Lt derharcho, der
Gmeinrot, der Gmischtechor, d Schtze, u mi het grad der
Feschtzug zsamegstellt. Eso himuardeschon het d Musig no
nie blose wi jez, wo si vor der Vorderbacher Schtzefahne
gagem Dorf zue gmarschiert isch. Vor allne Hseren usse
sy Lt gstange, Frouen u Meitschi i der Barnertracht u d
Mannen u d Bueben i der wahrschafte Halblynbchleidig.
Si chome! Si chome! het's bal do, bal dert gheige, u wi
warme F.rehligssunneschy:n isch d Freud uf allne Gsichtere
gstange. Linggs rachts, linggs rachts, hei d Buebe dam
Feschtzug agschlosse, u di Alte sy gmetlig hingernoche
trappet, ufe Schuelhusplatz ueche, wo di Fahnenbergab
106
het solle vorgnoh warde. Es isch es schons Luege gsi. Grad
hinger der Musig isch der Statthalter-Felix grogartig i der
alte Gavallerieuniform uf sym Eidgenog dam Feschtzug
voragritte. Das BiggerIi het zaberIet u gschwanzlet zu der
Marschmusig - es isch e wahri Freud gsi. Linggs u rachts
vonim sy zwe Rekrute glffe, wo grad im grogen UrIoub
sy deheime gsi. Das het guet zsamepagt u ganz vatterlan-
disch usgsch. Aber die beide hei nt Guets gha, wil da Eid-
genog sys Hingergschiir bal hieume, bal dertume bangglet
het u keine sicher gsi isch, i welem Ougeblick ihm da Biliam
uf d Hehnnerouge trappet. Hinger der Gruppen isch der
Fahnrich vo der Schtzegsellschaft Vorderbach cho u linggs
u rachts vonim es hbsches Barnermeitschi miteme Bluemme-
buggee, u das Fahnli het gfloterIet im Frehligssunneschyn,
es isch e wahri F reud gsi. Hinger der F ahne dry sy schon im
Takt der Gmeinrot, der Gmischtechor u d Schtze vo Vor-
der- u Hingerbach gmarschiert, u d Stroogeborter sy ganz
schwarz gsi vo Lten usem Dorf salber u vo de Nochber-
gmeine. Eso ne Feschtzug gseht me nid all Tag, u drum het
das niemmer garn versuumt. Der Musig het es zwar afen
afoh gnegele. Es isch starch obsi ggange, u unbarmharzig
het d Sunnen uf di Trumpeten achegstoche. Mi hatt si nid
verwungeret, we d Looti ufggange war a dene Blachflte.
Wi ds Wasser ber ne Tropfsteigrotte isch der Schweig ber
di Mannen abeglffe. Si hei jez scho zum vierte Mol blose
Joggeli het zum Babi gseit. Es isch numen es Glck gsi,
dag d Lt d Wort nid gchennt hei zu dam schone; klassische
Musigstck. Aber jeze, d Hingerbacher hei Freud gha dra,
u das het ihne schoner i d Ohre tont weder de Wiener An
der schonen blauen Donau. Der Hosehdeschnyder het
gseit, d Barner Stadtmusig syg e Drack dergage, u der Ste-
fan Jaggi gab em Spangeler nid d Fetteri. ndtligen isch
107
me dobe gsi ufem Schuelhusplatz. Aber jezen isch no ds
Schwerschte cho fr d Hingerbacher Harmonie, der Fahne-
marsch, u der Spangeler isch dam so weneli sicher gsi wi der
Felix syr Feschtred.
Ufem Turnplatz isch e Rednerbhni gstange, schon mit
Efeu u Papirroseli verchranzt. Uf der Stirnsyten isch e
schoni Zeichnig gsi vom Schumeischter, e Zachnerschybe,
linggs u rachts es Gwehr u i den oberen Eggen e Zeiger-
chelle. Drungerzueche het's gheige:
Red u mach amen angere Platz.
Bi schuehlange Reden isch ds Halbe fr d Chatz.
Das het er richtig suber gmacht, der Schumeischter. Das het
ou em Gmeinamme sys Meitschi dankt, wo schon i der Bar-
nertracht nid so wyt vonim danne bim Gmischtechor gstan-
gen isch. D Vereine hei si im Halbkreis um di Chanzlen
ume verteelt, der Vorderbacher Fahnrich Iinggs dervor-
zueche u rachts der zueknfl:ig Fahnrich vo Hingerbach, di
neui Fahne no im Wachstuechfuetter versorget. ]ez het d
Musig der Fahnemarsch ploderlet. Es isch gwg no ganz
ordeli ggange, u der Spangeler het glanzt wi ne SaIbsthaI-
terrieschtere nohm z Acherfahre.
]ez isch der Gmeinamme ds SdgIi uf. Es isch jo eso ab-
gmacht gsi, dag ar di Gescht sol1 begreKe u de d Fahnen
bergah. Er het ds Blatt mit der fertige Begregigsred usem
Chittubuese gnoh u's voranim uf ds Chanzubratt gleit. Es
het aber niemmer gwgt, dag ds Bethli die scho vor Wu-
chen em Schumeischter het abglaschelet gha. Da isch n<)..trli
no so garn uf da Wunsch ygstige. Wi wett men ou so amene
hbsche Buremeitschi oppis chonne hingerha! U berhoupt:
noblesse oblige. Der Gmeinamme isch zwar salber ou nid
108
ufe Chopf gheit gsi, aber so ne Feschtred isch halt doch echly
oppis angersch weder di par W ort im Gmeinrot oder anere
Gmeinsversammlig.
]ez het er am Stumpe d Gluet usdrckt u da i ds Schilee-
taschli ghalte. Rehjig het er ber di fronde Gescht u ber
syner Hingerbacher ewaggluegt, u nachhar het er agfange:
Warti Schtze u Schtzefrnde! Es isch eso der Bruuch i
sem liebe Schwyzerlandli, dag, w n ~ e Verein es par
]ohrli Bstang gha het, ou scho der Wunsch erwachet nachere
Fahne. Ob da Wunsch do bi s berachtiget isch oder nid, do
drber wei mer htt nid strytte. Binere Schtzegse11schaft
cha me da Wunsch aber z a11erierscht verstoh. Ds Schiegen
isch nid numen e Privatsach, nei, es isch Dienscht am Vat-
terland, u wi jedes Battalion sy eigeti Fahne het, so mocht
ou e njederi Schtzegsellschaft oppis ha, wo me cha dran-
ueche luege, oppis, wo ein zsamehet fr alli Zyte. U jez do
si schoni, neui F ahne.
's isch nid blog e Fatze Syde
mit dem gstickte Wappe drinn.
Was druff stei t, het fr s alli
ganz en arnscht e, toife Sinn.
Wenn vo irget ere Syte
d Ruehwvom Vatterland wurd gstort,
de isch's kIar, dag ou der Hingerscht
uf sy Fahne Treui schwort.
Das isch's, worum e Schtzegse11schaft vor alIn e Vereine am
erschte ds Racht het, es eiget s Fahnli z ha. I dam Sinn, liebi
Schtze, wei mir jeze zsamethaft di schoni Fahnen aluege. I
dam Sinn mocht i sen euch i treui Obhuet ga. Heit sen in
Ehre!
109
Langsam u fyrlig het er jeze das Wachstuechfuetter ab-
gnoh u di Fahnen ufgrollet.
Oooooh! - Das isch jeze cheibe schon!
Das isch ei Meinig gsi bi der ganze Feschtgmein. Uf eir
Syten isch ds Wappe vo der Gmein ygstickt gsi, uf der
angere Syte fascht ds glyche Bild wi uf der Feschtinschrift
vom Schumeischter, e Zachnerschybe, zwoi Gwehr u zwo
Zeigerchelle. Es isch wrkli es schons Fahnebild gsi. Der
Gmeinamme het das Fahnli ufgha u 's nachhar em Fahn-
rich berga. Da het's es parmallo dr d Luft floterle. D
Syde het gruuschet i der frsche Bise. Der vernicklet Spitz
het glitzeret i der Frehligssunne, u es isch es schons Luege
gsi. Nachhar isch di Schtzefahne vo Hingerbach nabe dere
vo Vorderbach gstange, eini linggs, di angeri rachts vo der
Rednerbhni, u d Musig het wieder der Fahnemarsch plO-
derlet, es bitzeli faltsch, aber einewag no schon. Der Felix
isch schier echly schalus worden ber da flott Fahnrich. Am
liebschte hatt ar di Ehr ou no grad bernoh, aber alls cha
me leider nid ha uf der Walt obe.
] ez isch eine vo de Vorderbacher Schtze vrecho u het
em Gmeinamme e langligi, chartepapirigi Drucken berga.
Mit parnen eifache Worte het er gseit, we me di Ehr heig,
amen Ort Gotti oder Gotte z sy, de syg es so der Bruuch,
dag me dam Toufiching ou es Gschankli machi. Fr d
Schtzegsellschaft Vorderbach syg es i dam Fall nid num e
Pflicht, nei, es syg dirakt e Freud, dam alte, schone Bruuch
nohzlabe. Der Gmeinamme het e schone, silberige Bacher
uf ds Chanzubratt gstellt un es Oooooh! und Eeeeh!
isch dr di Feschtgmein dreggange. Vo allne Syten isch da
schon Bacher bewunderet worde. Mi het ne scho ganz gseh
im neue Fahnechaschten im Pintli unge, bi de Lorbeer-
mranze, wo bis jeze nume so wi Heubirlig, uf eme Burger-
110
rtteli a de Gaschtstubewangen ume verztteret ghanget
sy. ] ez isch nen aber ou no oppis angersch i Sin n cho, daB
men ou no hatt solle luege fr Wy, fr da Bacher grad
yzweihe. Wo me da Vorderbacher mit syr Drucke gseh het
hingerem Fahnrich zueche, het men echly en Ahnig gha, es
chonnt oppis eso sy wi ne Bacher, aber mi het dankt, es gab
de no Glageheit gnue zprobiere, wie der Wischtelacher us
dam oppe fr ne Chuscht heig. Im Schiegstang syg jo de
aUs parat fr di . ugwartige Gescht, u we's scho chly warm
syg, ward oppen einewag niemmer verdurschte bi der Fah-
nenbergab ufem Schuelhusplatz. Bim Zsamestel1e vom
Feschtzug heig me ne jo afen es Glas Wy offeriert. Mi het
also da Bacher wiederumen ypackt u ne mit der Drucken
unger d Chanzlen ungeregstellt bis uf wyteres.
]ez isch ou fre Felix der hischtorisch Ougeblick noche-
gsi. Der httig Tag het fr ihn so meh oder weniger e
Chraftprob solle warde zwschen ihm un em Schumeischter,
u em Gmeinamme sys Meitschi ward oppe gschyd gnue sy,
fr der Ungerschid eso racht z gseh. Uf eir Syte da rych,
enzig Buresuhn mit dam schone Hof u uf der angere Syte
das Schumeischterli mit syr gmiggerige Bsoldig. Es het ne
decht, do sott si es Meitschi oppe glyeinisch usbsinnt ha. U
was d InteUiganz anbetrifft, bhetis. We men i der Schuel
scho keis Chilcheliecht isch gsi, sider het me no mangs noche-
gmacht i der landwirtschaftlige Schuel u i Spezialkrse.
Derzue isch me de no bi der GavaUerie, u das wott ou oppis
sage. Zwar, der Schumeischter isch Faldweibu, aber nume
bir Infantil1erie, win er alben im Gspag salber gseit het,
aber das zel1t si no lang nid zsame. ]ez also, der httig Tag
het solle zeige, was meh gilt. D Feschtred het er fix u fer-
tig i der Buese gha, u die isch so vil wart wi em Schu-
meischter syner par Inschriften u Zeichnige, wo d Lt es
111
sottigs eheibe Gheie hei derwage. Er het dr di Lt dre-
drckt u iseh ds Stagli uf. Ganz wohl isch's ihm zwar nid
gsi bi der Saeh, aber d Sporen u der Sabu hei gchlefelet, ds
Nickuzg am Chappi u d Epolette hei gglitzeret, u der
EidgenoE, wo nid so wyt vonim ewagg iseh amene Latte-
hag abunge gsi, het grehelet. Das het ihm es bitzeli Hebi
gga. Was ihm am mingsehte paEt het, isch der Schumeischter
gsi, wo znooehseht bi der Rednerbhni mit Gmeinammes
Bethli u den angere Gmisehteehormeitsehine gstangen isch.
Es het der Felix deeht, da luegi eso verflueeht uversehant
vermokt dry, wi wenn er dam hbsche Meitsehi bereits
sieher war. Aber nei, mytriseel nid! Da mues nid Freud
ha! J ez het er dam we11e zeige, daE men ou oppis iseh, we
me scho nid vier J ohr lang um d Hoehschuel umegsprungen
iseh. Er het di dtsehi Sigaren uf ds Chanzubratt gleit u sy
sehon Vortrag dernabe. Es het natrli niemmer chonne
wsse, wi mangi Naeht daE er dranumegehnorzet het u wi
mangiseh daE ihm d Muetter ne het meEen ablose. Si het
alben Ougewasser bereho, wenn er so racht losgsehmat-
teret het: Liebi Sehtzen u Sehtzefrnde! - Gemeini
Bande - Do het er de alben e Kunschtpouse gmaeht, gab er
zuegfahren iseh, der Frndsehaft u der Vatterlandsliebi
umsehlieEen s! D Muetter het albe nid gnue ehonne lose.
Si het der Felix seho ganz gseh als zueknftige Parlamanta-
rier, als GroErat, Nationalrat oder war weis, vilieht sogar
als Nachfolger vom Minger-Ruedi. Nid, wenn eine dawag
cha rede, de verdieneti er'seh meh weder nume, daE er ou
hoeheren Orts anerehennt wurd. Der Felix hatt syr schone
Red ou garn no ne Sprueh oder es Gedicht aghankt, aber
fr das hatt er de seho hingere Sehumeisehter meEe, u das
hatt ihm der Stolz um ds Verrode nid zuegga. Sy sehon Red
i sch also jeze voranim ufem Chanzubratt glage, wenn er im
112
FalI der Fade sott verlre, was aber nid iseh gsi aznah.
Aber jeze het er abe nid bloE d Muetter als Publikum vor-
anim gha. Do iseh jeze ds ganz Vorderbach u Hingerbaeh
binenangere gsi u derby der Gmeinamme u sys Meitschi.
Voranim zuechen iseh vo der Dtschen es fyns Rouehli i der
warme Frehligsluft verfluderet. Der Felix het eehly ver-
moglig ghueschtet, a sym Sehnauzli drahjt, u jez het's ehon-
ne losgoh.
Liebi Sehtze u Schtzefrnde! - Hrkmm. - Gemeini
Bande ... aber gab er no syr sehone Kunstpouse het ehonne
wyterfahre, het seho eine vo de Vorderbeehler drybaagget:
Was sy mer? u en angere het vrebrelet: Naht nen
abe! - Gat ihm ufe Gring! U gab der Felix sy sehon Satz
vo Frndsehaft u Vatterlandsliebi het ehonne fertigmache,
het seho ne Sehuelbueb uf ds Chanzubratt dtet u gstagglet:
D - d - dert brnnt's!
Der Felix het si nid gaehtet gha, daE sy schon Vortrag
der Dtsehen echly iseh z nooeh eho u het afoh brnne. Er
isch ou nid Sehmied gsi, wo mit eim Griff das Papirli zsame-
gwuusehet u ds Fr glOsehe hatt. Gab er si nume raeht het
chonne bsinne, het das sehone Manuskript z glanzem brunne,
u d Lt hei grehelet u glaehet wi d Naare.
Du, Felix - du heseht de do riehtig e frigi cheibe Red.
Do sol1 dr de nid oppen es Meitli z nooch eho, sseht fla-
deret' s de ou uf wi synerzyt em Moses sy Dornhag!
Silanzium! het der Sehumeisehter dam Kraeh abbram-
set. Loht ne doch lo rede!
Der Felix het no einiseh agfange:
Liebi Sehtze u Sehtzefrnde! - Gemeini Bande der
Frndsehaft u der Vatterlandsliebi umsehlieEen s. Grad
htt isch wieder e Tag, wo das so raeht zur Galtig ehunnt,
indam mir do si neui, schoni Schtzefahne dorfen yweihe!
113
Jo, aber vori wr si bimene Hoor verbrunne! het scho
wieder eine drygschnorret.
Silnzium! het der Schumeischter wieder brelet.
As lyt mir als Presidnt vo der Schtzegsellschaft ob,
allne dene hrzlig z danke, wo do mitghulfe hei a dm
schne Wrk!
Hescht nt z danke, het wieder eine drygmegge1et.
Du hescht jo der besser Teel dra zahlt!
Nundedie - haltit doch afen eui Suppechleck! - Loht
doch die lo rede, wo Uftrag hei derzue, het der Schu-
meischter di Lt we11e gschweigge, aber die sy jez ganz
usem Hsli use gsi u hei nid chonne ho re ds Chalb abloh.
Bis jeze het der Felix sy Red no so ziemli us se chonne, aber
jez isch er no ganz verlyret. Einer fr alle, a11e fr einen!
het er no gstrmt. U berhoupt, es wr no mngs z sge.
Bravo Felix! - D hescht wieder cheibe guet brocht! -
Das htt dy Muetter nid vil besser chonne sge! - Abe jo, es
wr no mngs z sge, aber wsse mues me's! - So - Musig
oder ds Gldt ume! Spngeler, mach vo dr, sscht mache mer
de myseelen es Nei, wenn a der noochschte Gmeinsver-
sammlig bere Bytrag fr dyni Jerichoposune so11 ab-
gstimmt wrde.
Es isch eifach nt meh gsi z mache. Si hei wieder der
Fahnemarsch blose, u derwylen isch der Felix abemPodium
abe. Er het ds Gfehl gha, er heig si schier echly blamiert.
Gmischtechor! het's ufeinisch u im Ougeblick
isch das chlyne, subere Schrli ume Schumeischter ume-
gstange.
ist alles so prchtig
und mir ist es so wohl,
wenn meim Schtzle bedchtig
e ich hol.
114
Schon het das tont, u der Schumeischter het syni Lt i de
Fingere gha.
Mein Herzlein tut sich freue,
und es blht wohl auch darin.
Jo, do het's blehjt i zwone junge Montschehrze, aber
imen angere dernben isch Gift u Ga11e gsi.
Der Feschtzug isch wiederume zsmegste11t worde. We
me d Matsch mit de Vorderbechler no het we11en ust6ige,
isch es hochschti Zyt gsi. Derzue het men jezen afe Hunger
gha u no meh Durscht. Der Felix het nmmen i Feschtzug
we11e. Er isch ganz verdonneret gsi u touben ber di ganzi
Wlt. Am tobschten isch er aber gsi bere Schumeischter,
wo do mit dene Gmischtechormeitschine glachet u gsunge
het. Aber wart er nume! - Jez chunnt no ds u dert
isch de di beschti Glgeheit, dm z zeige, wi alt u wi tr.
Er het der heigschickt, und es sol1 ihm de eine der
Charabiner i hingere bringe. Der Feschtzug
isch parat gsi, u, di beide Fhne vora, wieder ggem Dorf
zue. D Musig isch afe ganz erlchnet gsi, u es het se ggem
zuezoge, wi d Cheh zum Brunne.
Der Bcher! - isch's jezen am Gmeinamme no grad z
Sin n cho, wo der Feschtzug isch ygstellt gsi. Er het di Drucke
difig ungerem Chnzeli vregnoh u sen em Muuser-Chrigu
g, er sol1 dermit alls der Noochi noh i Schiegstang abe.
Der Pinte-Jakob sol1 d Bcher, gf11t mit guetem Walliser,
parat ha, we der Feschtzug chom. Der Chrigu het's begriffe
u isch abgschet uf syne chrumme Beine, di Bcherdrucken
ungerem Arm. Aber whretdm der Feschtzug der Lan.d-
noh isch, isch r d stotzig abgcheibet, hin-
ger Htten abe. Jez, gb er si bi dm Pres-
sieren echly zwene1i ufe gachtet het, was weis i.
115
Er het si ufeinisch amene Schwiirli gstoglet, u 's het nen
berschlage wi ne Cheigu. Di Bacherdrucken isch ber ds
Bort usgsatzet. Amene Wydlistock isch si "blybe bhange,
aber der Dechu het's abgjatet, u da schon Bacher isch wyter
trohlet u dirakt i Ferdus Geigemischtgllen yche. Es freue
sich, wer da atmet im rosigen Licht, da unten aber ist's
frchterlich! Em Chrigu isch fascht ds Harz stillgstange
vor Chlupf. Da Bacher! - Er isch ds Bort abgsachet. Ob
allem Springe het er d Chutten abzogen u d Ermu hin-
gereglitzt. Vor dam chlyne zuechen isch er a
Bode gchneuet'u het di wohlschmockigi Brehji mit de Fin-
geren erlase. Und ein Arm und ein glanzender Nacken
wird bloK Der Chrigu isch zwar nid ganz i di Glunggen
abe wi Schillers Toucher i d Charibdis, aber doch mit dem
glychlige Gfell, und hoch in sein er Linken schwingt er den
Becher mit freudigem Winken. Er het natrli nmme
moge gcho, da Bacher amen Ort go z wasche. Er het ne
gschwing echly abputzt, natrli umen ussenoche. Nachhar
isch er difig ds Bort ufgschnoderet u het ou no der Dechu
gfunge. Bim Wydlistock obe het er der Bacher i ds Fuetteral
abegloh, der Dechu drufgschmatteret, u druf isch er no z
vollem gagem Schiegstang zue. Er het hochschti Zyt gha.
Mi het d Musig scho ganz nooch ghort. Der Pinte-Jakob het
grad no so bosdings moge gcho, syr Tochter da Bacher i d
Hang z drcke un e Flasche Walliser 10 dryzgluntsche, isch
der Feschtzug scho do gsi. Di Musikante hei frei glauet, u
der Schweig isch bachwyg bersen acheglffe. Zerscht hei
jez aber di beide Fahnrich, der Gmeinrot u di fronde Gescht
megen abtrankt sy, u dene het me der Finger ou nid
megen yneha. Am erschten isch natrli der Vorderbacher
Fahnrich dracho, u da het e Schluck gnoh win es Kamel no
vier Wuche Sahara. Druf het er der Schnouz gschlacket u
116
mit der Nase glitzt wi nen alte Chngelibock. Das isch es
Wyli! - Herrgott Ninive! - Da cha me bruuche! - Bockele
mues er, sscht isch's nt! - Derigi Ruschtig sott me ha!
Das het ou der Hingerbacher Fahnrich gfunge, won er
der erscht Schluck gnoh het us dam silberige Bacher. Der
Pinte-Jakob isch gang wieder mit frsche Flasche parat
gstange, fr nochezflle, we der Bacher sy silberig Bode z
uverschant zeigt het, u er het das Grehm wi Syrup yche-
zoge. Wi meh Lt dag aber ds Muul draghankt hei, wi
minger dag da Wy bockelet het, u wo andtligen afe d Mu-
sig z Gnade cho isch, isch' s nume no ganz ordinari Walliser
gsi. Vo Bockele kei Red meh. Die hein ihm du der Gu vo
Geigbockferdus Mischtglle no z vollem gnoh.
Vorem Schiegstang sy Tischen u Bank ufgmacht gsi. Es
het es guets Zimis gga, fr d Vorderbacher gratis, u ihre
Silberbacher isch no mangisch voll u abe so gleitig wieder
laar worde. Zwschenyche hei di Mannen ihri Schtz ab-
gga. Der Statthalter-Felix het nt chonne mache. Er het do
i d Hitz un i d Tobi ychen eis Glas um ds angeren abe-
glaart. Wenn er nechter gsi isch, de isch er eine vo de
Beschte gsi i der Hingerbacher Schtzegsellschaft, aber htt
het ihm eifach alls gfahlt. Mit dem Schumeischter het er
scho gar nmme chonne konkurriere. Das isch eine vo de
Gfelligschte gsi. Da het nt gmerkt vo der Walliser Geig-
bockchuscht. Er het mit sym Gmischtechorli anstandshalber
Segmoscht glderet u mit nen eis Lied um ds angere
gsunge. Im Schiegstang het er zwschenychen es Resultat
gschosse, wo keine . meh drahare moge het. Ihm isch' s gsi z
verdanke, dag d Hingerbacher d Vorderbacher um mangs
Punkt berschosse hei. Der Felix isch fuchstfelswild gsi.
Afe die abverheiti Feschtred, d Yversucht ufe Schumeischter
u jez no das schlachte Schiegresultat. Er het eis Glas um ds
117
angeren abeglaart, u ou Meitschi, wo ne sseht gar nid so
ungarn gseh hei, hei si vonim zruggzoge. Es het ganz e
Sehatte gga uf da schn Tag. Es isch aber einewag no ne
gmet1ige Nomittag worde, u wo di Buremannen u -bueben
am Obe hei go malche, de hei si nume gseit: Uf
Wieder 1 uege!
Mi het nohm Znaeht bim Pinte-Jakob no ehly welle
wyterfyre. Ou d Meitsehi si hei, der Muetter go halfe
choche u d Sau fuere. Si hei si aber seho ufen Oben u
uf ds .Tanze gfreut. Di meisehte Vorderbaeher Sehtze hei
no gwartet u mit ihne natrli ou der Statthalter-Felix. Er
het ei Zwer em angere nohglaart, es sogar em Pinte-
Jakob het afoh gruuse.
Du, Felix - sttiseht acht nid ou hei! het er da jung
Burseht gmahnet, aber da het ihm nume ds bs Muul
aghankt.
Das geit di nt a! het er brelet. Oder bin dr afen
ppis sehuldig blibe? - Gall, der Sehumeischter bruuchscht
nid heizsehieke. Da geit sseht. Aber we d nume sttig hat-
tiseht wi da, de war dys Wirte ds Battle versuumt! Bring
no ne Liter, oder no lieber grad e Doppuliter!
Er het bere ganz Tisch nochen ygschankt, de Vorder-
bacher u der Musig.
Aber htt zobe mues de no ne Fuhre goh, do bin i guet
derfr!
Wo di erschte Lt sy umeeho, iseh er imene Stadium gsi,
wo ne der Pinte-Jakob salber schier lieber nmme gseh hatt.
So eine eha amene Wirt di ganzi Gaschtig vertrybe. U 's
iseh eso eho, wi der Jakob dankt het, u jez hatti di Lt doch
garn no ehly welle gmetlig sy. Am meisehten Angscht het
es eim gmaeht, der Felix der Charabiner no glade het
bynim gha.
118
Wo di Mei tsehi agrekt sy, wiederume sehon i der Bar-
nertraeht, isch er sofort hinger die. Am meisehte het er
Gmeinammes Bethli noehegha. Einisch het es mi tim tanzet,
aber won er'seh zum zwite Mol iseh eho froge, het es ihm
gseit, er soU de wieder eho, wenn er neehter syg. Druf isch
es mit dem Sehumeisehter go tanze. Jez iseh riehtig erseht
raeht Murten ber gsi. Er het afo wesehttue, het der Sehu-
meisehter usgftzlet un ihm drhjt, er schli nen ab, sobal
er ne gabig verwtsehi. Da het nid vil drumto, aber er isch
gsi, u mi het gseh, wi's inim warehet. Er het si
so uf da Obe gfreut gha, u jez iseh ihm aUi Freud verderbt
gsi. Zwar, ds Bethli het ihm ungerem Tisch dr d Hang
drekt, zum Zeiehe, es de zuenim stang,. aber einewag,
der Oben iseh verpfuseht gsi. Wohl hei si no nes par Lieder
gsunge, aber es iseh e Sehatten uf aUem glage. Jez het der
Felix ou no mit de Vorderbacher Handu agfange, u wo aUs
Abwehre nt abtreit het, het ne der Pinte-Jakob usegstellt.
r elleini hatt jo nid mge gfahre mitim, aber d Buebe vom
Gmischteehor hein ihm ghulfe. Es isch aber einewag e kei
rachti Stimmig meh ufeho, u seho bizyte het es Fyrobe gga
im Tanzsaal obe. Di Lt sy i d Gasehtstuben abe no ppis
go asse oder doeh wenigsehtes es Gaffee go trinke. Ou di
Gmisehtechor-Meitsehi u -Buebe sy no ehly binenangere
blibe, aber nmme lang. Eis Paarli um ds angeren iseh zum
Loch us, u 's het niemmer verwungeret, wo der Sehu-
meisehter mit dem Bethli isch ufgstange, fr 's heizbegleite.
Der Felix iseh niene meh ume gsi. Mi het aber der Schu-
meischter gwarnet. We da i dam Zuestand syg, de syg er e
Gfahrlige, u bsungerseh jez, won er di letsehti Tre hinger
ihm un em Bethli zuegsehlage hei g, chnn me fr nt meh
guet sy. Der Felix syg gang es verwhntnigs Shnli gsi u
nid gwahnet e Wunseh lo z fahre. Der Sehumeisehter het
119
das guet begriffe, win es dam Burscht mues z Muet sy, wenn
en angere das Meitschi heibegleitet, won ar salber so garn
hatt. Aber das cheibe Suuffe! Bethli het gar nt dergage
gha, won er ganz still sy Arm dr syne drezoge het, u da-
wag sy si zsame dr da schon Frehligsoben us glffe. Hin-
geranne hei si no d Blachmusig ghort: Mues i denn, mues i
denn zum Stadtel hinaus. Im Nomittag het der Schu-
meischter gang schier litze, we di alten Instrumant
so racht gschranzt hei. ]ez het er Freud gha dra u hatt em
Spangeler ganz axtra e gueti Flasche moge zahle, wenn ar
salber scho fascht nt trunke het. Vo wyt ane het men e
]utz ghort, u voneren angere Syte nochen isch Bscheid cho.
Vo wyt ungen im het men es Meitschilache ghort
chlingele. Do isch der Felix vergasse gsi. Ds Bethli het si
ganz nooch zuenim zueche gloh. D Manteli u di
Trachtenermu hei im heitere Moonschyn zndtet. Di
schwarsilberige, achtfache Gollerchetteli u d Tatsche hei
gglitzeret, u di sydig Scheube het bim Loufe gruuschet. Dert
bim Dornhag, won e Platz wyt ds gsoumet het,
het si der Schumeischter nmme chonnen berha. Er het sys
Meitschi i d Arme gnoh, un es Mntschi, nei, e ganzi Zilete
Mntschi uf das liebe Goschli drckt, u ds Bethli isch ihm
keis schuldig blibe. Do het er ufeinisch zwo Hang gsprt
ume Hals ume, u ds Bethli het e Brel usgloh.
Felix!
Im Desumeluege het si der Schumeischter gchehrt gha u
der anger packt. Er het ihm der Hoogge gschlage, u da wag
sy si zsame z Bode. Das Meitschi het lut ufbriegget vor
Angscht, aber scho sy zwoi angeri Paarli noche gsi. Di
Buebe sy zuechegsprunge, aber es isch nid notig gsi z halfe.
Der Felix isch ungervr gsi u het vergabe nohm Charabiner
glangt, wo hingeranim am Bort aglagen isch. Er het si
120
gwehrt wi ne Verruckte, aber dene junge uverbruuchtnige
Chreft isch er nid gwachse gsi. Er het gfluecht, di
angere frei eso tschuderet het, aber der Schumeischter het ne
z Bode drckt un ihm so racht vatterlandisch weschtgseit.
Bin i dschuld, du e sottige himmutruurige Fink
worde bischt, wo sech jeden astandige Waffekamerad mues
schame wage dr? We du deheime hattisch win i,
de war es allwag besser usecho mit dr. U jeze setz lugg,
sscht zeige dr de do unger Zge, was e sottige Schnuder-
bueb cigetlech verdienet hatt!
]ez het er nen ufgloh, isch aber parat gsi, we's der Felix
nid ha tt welle lo gal te.
Fritz, lan g mer dert der Charabiner!
Er het ds Magazin usegnoh u d Patrone, wo no sy dinne
gsi, i d Chuttetasche ghalte. - Gfahrlige Zg - u besser
isch besser! Nachhar het er em Felix di Waffen i d Finger
gga.
So, und jez mach d heichunnscht, u zwar nullkom-
maplotzlich! Es angersch Mol chonnt's dr de vilicht weni-
ger guet goh. I chonnt de derfr sorge, d dys schonen
Uniformli go umebringen uf Barn ueche. Fr
das, w d hinecht do gleischtet hescht, han i ff Zge. Das
sott lange! - U jez Guetnacht!
Der Felix het nt meh gseit. Er het der Charabiner
aghankt u isch wieder zrugg gage der Pin te. Wenn ihm aber
eine hatt chonnen i ds Gsicht luege, de war er erschrocke
ber da wo do drinn ufglauet ischt.
Es sy es par Minute gsi, sider der Felix der
Schumeischter agfalle het, ds Warch vomen Ougeblick. Di
dr Paarli sy ganz verstoberet binenangere gstange. Ds
Bethli het still briegget, u di angere Meitschi sy ou nid wyt
gsi dervo. Es het sen eifach beelandet, da schon Tag,
121
wo me si dawag gfreut het druf, eso het meBen usgoh. Bi
de Buebe het si di Sach echly angersch usgwrkt. Si hei ds
Gfehl gha, mi hatt das Herreshnli so racht pflumeling
solle dreschwarte, daB es nachhar gwBt hatt was watz.
Der Schumeischter isch nid des Sinns gsi. Es isch ihm zwider
gsi, daB ar als Lehrer, ganz ohni 's z welle, do ine sottigi
Sach ynegroten isch. Aber zletschtemand isch men ou kei
Schuelbueb meh. U berhoupt, zumene grobe Warkzg
ghort e grobe Stil.
Dert wo si der Wag teelt, hei di zwoi Paarli Guetnacht
gseit u sy gagem Dorf zue. Ds Bethli u der Schumeischter
hei der anger Wag gage Gmeinammes Hof zuegrankt. Er
chom de gly noche, het er den angere no nochegreft, aber
die hei nume glachet. Die hei us eigeter 'Erfahrig gwBt, wi
gleitig daB das geit, we me ds erscht Mol es Meitschi hei-
begleitet. Do mues me gang frsch wieder probiere, wi so
Meitschimlimntschi e Chuscht hei, u e Schumeischter
isch zletschtemand ou numen e Montsch. Es isch ihm nid vil
angersch ggange weder jedem angeren ou. Wo andtligen a
Gmeinammes Hustr hingerem Bethli der Rigu gchlepft
het, isch der Morge nmme wyt gsi. Der Schumeischter isch
im sibete Himmel obe gsi, u 's het ihm nienehalb eso pres-
siert fr hei. Langsam isch er dr d Hoschtert uf u het gang
wieder meBe zruggluegen uf das liebe Hei, wo do ungerim
zueche gschlofe het. Hinger den Umhangli vo syr Meitschi-
stube het ihm ds Bethli nohgluegt. Es het Angscht gha.
Wenn ihm der Felix no amen Ort pahi! Der Hof isch ganz
elleini gstange. Erscht ob der Hohle, wo wi ne schwarze
Tinteflaaren i der silberige Heiteri vom Moonschyn do-
glagen isch, sy di erschte Hser vom Dorf cho, u dert het
alls gschlofe. Ou vo der Pinte noche het me nt meh ghort.
Wi da schwarz Schatte vo der Hohle sy Schatz gschlckt
122
gha het, het ds Bethli ds pfaischter welle zuetue. Do het e
Ton, grad wi ne scharpfe Geislechlapf, d Stilli vo der schone
F rehligsnach t verschrisse.
Der Felix! Das isch sy erscht Gedanke gsi. Es isch wie-
der d Stagen ab u d Hoschtert uf, u d Angscht het's erhud-
let wi nes aschpigs Loub. Es het nt angersch dankt, weder
der Schumeischter liggi scho amen Ort i sym junge Bluet,
vilicht scho tod. Z oberscht i der Hoschtert isch ihm da aber
etgagecho, totebleich. Es isch ihm grad a Hals ghanget.
Ruedi! - Ums Tuusiggottswille - macht's dr oppis?
I weiWs no nid - aber oppis isch allwag scho. Er het
doch no Munition gha.
Si sy zsame dr d Hoschtert ab. Im Hus isch jez meh
weder a eim Ort Liecht gsi. Der Gmeinammen u d Muetter
sy halbagleitnig i der Chuchi gstange. Si hei no kei Ahnig
gha, was eigetlech ou do los isch. Es het verwungereti Ouge
gga, wo ds Bethli mit dem Schumeischter ynecho isch. Aber
mi het nid lang Zyt gha z froge.
Der Statthalter-Felix het u:6.n gschosse, het ds Bethli
bloB gseit u em Schumeischter e Staballe zuechegrtscht. Er
isch nmme breite gsi u het si num e so lo drufpletsche.
Do - uf der lingge Syte, het er no gmacht. Dernoh
isch's ihm schwarz worde vor den Ouge, u di groBi Bure-
stuben isch mi tim zringsetum ggange wi nes RoBlispil. Mi
het sofort der Chriesiwassergutter greicht, aber der Schu-
meischter het abgwehrt. Er trinki prinzipiell e kei Schnaps.
A dam Geischtige heig er jo di ganzi Souerei z verdanke.
Si hein ihm echly d Stirne gwasche, u derby het er si wieder
es bitzeli bchymt. Aber do het jez meBe gluegt sy. Unge-
rem linggen Arm het d Chutte vorvert u hingevert es Loch
gha, u drunger sy ds Schilee u ds Hemmli verschranzt gsi u
flatternaB vo Bluet. Ganz hbscheli het men ihm das Zg
123
abzoge u di Wunde mit warmem Wasser usgwasche. Do het
es si nid lang gfrogt, schickt es si oder schickt es si nid. Ds
Bethli het das mit syne gspazierige Fingerli gmacht, win
es's im Samariterkurs z Vorderbach unge het glehrt gha. E
sottige Fall isch ihm zwar no nie unger d Finger cho. Es het
e Druckverband agleit, aber ds Bluet het gang wieder dr
alls dredrckt. Es het ihm es Hemmli vom Brueder vre-
gga, wo grad z Aarou unge d Gavallerierekruteschuel
gmacht het u wo ungfahr i der glychlige Wahrig gsi isch wi
der Paziant. Derwyle het der Gmeinamme em Dokter Vo-
geli z Vorderbach aglte. Das isch es Original gsi, e ruuche
Sakermant nt eso, aber e guldlutere Montsch, u als
das wytumenangere bekannt.
So! het er gmacht. U wagen euer cheibe Fahneweih
so11 i jezen e Stung ehnder zum Nascht us! Wi mangen isch
es? - Nume so wage der Flickruschtig u de"Nahtlig.
He, es decht mi, es sotts oppe tue mit eim! het der
Gmeinamme umegga. Es hatt nid vil gfahlt, d sem
Schumeischter ds letschte Rezapt schrybe. - Er
isch also bi mir.
Guet, i chume. I ha zwar nid vil uf dene cheibe Buech-
staberyter, aber fr da war es einewag no schad.
Ungerwylen isch ds Zmorge noche gsi, u do isch em
Schumeischter ganz axtra Ehr ato worde. Do hei d Hehn-
ner wieder einisch fr was si Eier gleit hei. Der
Schumeischter isch zwar nid oppe hert dryglage. Di Wunde
het ne millionisch gschmirzt, u er hat fascht nid mogen ufe
Dokter gwarte. Scho gly nohm ssen isch da aber do gsi. Er
het der N otverband abgnoh.
Prima! het er gmacht zum Gmeinamme. Dys Meitli
het oppis glehrt bymer! Er het di Wunden ungersuecht, u
der Schumeisch ter het derby echl y gli tzt. Tuet' s oppe weh?
124
Jo, scho chly, aber maehit nume zue. Es wird oppe nid
z tode goh.
Nei, das grad nid, aber oppe verfluecht wyt dernabe
dren isch es nid ggange. Weles rdechalb het das ehonne?
Der Statthalter-Felix.
So, das glycht dam wieder einisch. Der Statthalter war
e rachte Ma gsi. Er isch aber zwanzg Johr z gly gstorbe, u
di Alti berehunnt jez de di Sehleg, wo si em Junge hatt
solle ga. Heit dr d Azeig gmacht?
N ei, un i ha ou gar nid im Sinn, eini z maehe. Mir isch' s
no lang wohler weder dam!
He jo, i gloubes wohl. Um da Prys lies si no mange
garn es Loch dr d Sunndigehutte het der
Dokter gmaeht u derzue zum Bethli beregluegt. Aber die
Sach hatt ehonne fahle! - Heit dr Sehuel?
N ei. - Mir hei grad F erie.
Desto besser. U htt heit dr eeh afe sehon still. Vorem
Obe goht dr mer nid ueehe. Die warden eeh wohl ou oppis
z sse ha. .
Mit dam het er sys Waarli zsamepaekt u welle goh, aber
ds Bethli het grad der Tiseh zwaggmacht un es wahrsehafl:s
Znni ufgsteUt. Ds Chriesiwasser, wo der Sehumeisehter
eso nt gsehetzt het, isch jeze doeh no z Ehre cho. Eso heig
er d Chriesi am liebsehte, het der Dokter gseit. Hingagen
em Statthalter-Felix war'seh de scho gschyder, er nahm se
frsch vom Boum.
Jez, wahretdam si do so gmetlig bim Tisch ghocket sy,
isch der Httebueb eho sage, si sueehi der Statthalter-Felix.
Er syg vom Feseht no nt heieho, u d Statthaltere syg i eir
Angseht inne. Si heig i d Wirtschafl: abegschiekt, aber der
Pinte-Jakob ou nt. Der Felix syg ganz spat, oder
besser gseit frech, no einiseh umeeho u heig Sehnaps gheu-
125
sche. Nachhar heig me ne nt meh gseh. Vo der Sach zw-
schen ihm un em Schumeischter het no niemmer nt gwh.
Die dr Paar hei zsamen abgmacht, si welli das fr seye
bhalte. Der Felix het sen einewag erbarmet. Produkt der
Erziehung, het der Schumeischter gseit. Da Aschlag i der
Hohlen oben isch zwar chuum gsi gheimzhalte. Nid, a dam
Schutz het si zwar e kei Montsch gachtet gha, aber der Dok-
ter cha nid guet tags bimene Burehus zuechen u danne, ohni
da6 opper oppis dervo merkt. Der Dokter salber z froge,
hatt si richtig niemmer trouet. Da het einisch amene Froueli,
wo nen uf der Stro06 aghoue het, was los syg do im Noch-
berhus obe, e Rachnig gstellt fr arztlichi Konsultation. U
einisch hei es par jung Lohle welle ds Chalb mache mitim.
Si hein ihm nacheme Krach i der Pinten agltet. - Beibruch.
Won er cho isch mit sym Gferli, hei sinim e Stuehl vre-
gga mitemen abverheite Bei. Der Dokter het das eso
agluegt, sys Gferli uspackt un e regurachte Verband agleit.
VoZyt zuZyt het er de ne Bsuech gmacht u nachhar e znf-
tigi Rachnig gstellt. Di Srmle hei me6e zahle. Do het's
gar nt ga z brichte. E Dokter Vogeli loht si nid fr nt u
wieder nt i der Walt umesprange. Derfr het er amenen
arme Froueli nt gheusche, won es etschlipft isch un es Bei
broche het.
Ubere F elix het also niemmer chonnen U skunft ga. Der
Spangeler het gw6t z brichte, er hei g am Morge, won er
vo der Pinte gage heizue syg, e Schutz ghort im Wald obe,
grad ob Statthalters zueche. Di junge Lohle chonni's jo nie
lo galte, u 's mes gang oppe no ne Chalberei abgloh warde.
Eh weder nid syg das der Lixu gsi. Di angere heigi jo, wo
si am Obe hei sygi go malche, der Charabiner mit ne hei-
gnoh, u der Lixu syg allwag ussert de Vorderbacher der
enzig gsi, wo nid hei syg. J ez, die heigi jo uf di angeri Syten
126
ume me6e u nt am Waldsoum obe z te gha. Der Lix, da
chenn me jo afe. Da ward dert ufem Bankli obe sy Mords-
ploder usgschlofe ha.
Es isch scho i Vormittag ycheggange u heitere hale Tag.
U f dam holzige Bankli a der Syten obe, wo me so schon
bere Statthalterhof u ber ds ganze liebe Dorf ewaggseht,
isch der Felix erwachet. Frndtlig isch der Roch us de Che-
mine vo de Burehof im frsche Frehligsmorge verfluderet,
u drberewagg het me der Stungeschlag vo der Vorderbach-
Chile ghort. Aber bim Felix isch der Barometer unger Null
gstange, u 's isch ihm ganz miserabel z Muet gsi, wonim so
nohdinoh, wi dr ne Schleier dre, ds Bsinne a di ver-
gangnigi Nacht cho isch. Er het si gschamt, gschamt, wi no
nie i sym ganze Labe! Der Felix isch im Grund e kei
schlachte Montsch gsi, aber halt eifach ds Produkt vonere
ungueten Erziehig. Wi het der Dokter Vogeli gseit? Der
Statthalter war e rachte Ma gsi, aber er isch zwanzg Johr
zgly gstorbe. Aber da Felix, wo jeze do wi verdonneret uf
dam Bankli obe ghocket isch, isch nmme da Felix gsi wi no
vor parne Stunge. Eso isch er no nie drinne gsi i sym ganze
Labe. Voranim 'zueche het er der Charabiner gseh ligge, ds
Magazin laar. Da Schutz, wo der Spangeler am Morge het
welle ghort ha, isch der letscht gsi. Er het di Waffe nid mo-
gen aluege, u wenn si nid Eigetum vo der Eidgenosseschaft
gsi war, de hatt er se am liebschte am erschte beschte March-
stei z Fatze verschlage.
D Rach gage Schumeischter, gage ds Bethli u di ganzi
Walt het Nni zoge mit der besseren Y sicht. Es het gschaf-
fet u gworglet inim. Di Wort vom Schumeischter: Bin i
dschuld, da6 du e sottige himmutruurige Fink worde bischt,
wo sech jeden astandige Waffekamerad mues schame wage
dr?, die -hei ne gschmirzt bis zinnerscht yche. Aber
127
zletsehtemand het doch ds Bessere vo sym Charakter m-
gen obenuf geho.
Nei, dene will i zeige, daB der Statthalter-Felix nO lang
nid da isch, wo si ne derfr hei!
Mit dam Vorsatz isch der Felix der Rein ab, sym sehne
Hei un em neue Laben etgage.
Er het das Versprache ghalte.
128
Wie myni beiden erschte Bcher worde sy
Wie eim doch mangisch ppis ganz ungsinnet wieder i Sinn
chunnt, wo eso wyt zrugglyt!
Vor mer zueehe lyt e Charte, won i vor vilne ]ohren
einisch bercho ha, u die lutet:
Mein Lieber! Wie Du weiBt, bin ich fr morgen abend
von eurem Gem.-Chor zu einer Vorlesung verpflichtet. Ich
komme um sechs Uhr abends in M ... an, und es wrde mich
herzlich freuen, wenn Du mieh abholen knntest.
Mit freundliehem GruB Dein Simon Gfeller.
]eze, i ha denn der Simon Gfeller seho lang drfe duze,
verstht, nid ppe vo mir us, aber wil er'sch nid angerseh
het welle ha. U wi das eho iseh? I ghre ne no htt, win er
so uf sy gmetligi Art u Wys gseit het:
Los, sag, mir wei de do nid ppis mache, wo mer sowiso
nid ser labelang ehi halte. Mir duze enangere!
I bi grad dirakt ersehroeke. ]a, das darf i doeh nid! Stell
me si vor, we mir einisch i dernoh ere Gsellschaft zsame
chami u i Eueh tat mit Du arede!
Los, wenn i eim ds Du atrage, de duzt er mi drhar u
nid numen unger vier Ouge!
]a, aber de der Dokter h. e.?
]aso - der Dokter! - ]ez wei mer hingage hre strme!
Er het mer d Hang etgagegstreekt, u i ha harzhaft ygsehlage.
Denn het e Frndsehaft agfange, wo mi wi kei angeri gfreut
het, u wo der Simon Gfeller gstorben iseh, het's mi decht,
jez heig i niemere meh.
129
Jez, wi mir synerzyt bekannt worde sy zsame, das isch
ganz en eigeti Sach. Es het e Zyt gga, won i fascht a11 Wu-
chen einisch oppen es Gedicht i mene Lokalblatt gha ha.
Jung u dumm, wi men oppe seit im Labe. Nu, grad jung
bin i denn zwar nmmemeh gsi, nume no dumm. Grad i
der Zyt han i vo der Redaktionskommission en Afrog ber-
cho wagere Gedichtsammlig, wo si als Gschankbandli fr d
Abonnante im Sinn hatti z drucke. Es het sech derby fascht
usschIieBIech um myni Sache ghandIet. Jez han i aber e kei
Ahnig gha, was i der Kommission sol1 fr nen Antwort ga
u was i sol1 verlange fr myni VarsIi. Ds Finanzielle isch
eigetlech fr mi Nabetsach gsi, aber dihr wardit verstoh,
daB es nid Iiecht isch, so Sache, wo men i stille Stunge
gschribe het, Ioh i d Walt usezgoh. Es isch eso meh oder
weniger es Prysga vo sym Innerschte, u das isch bekannt-
lech nid liecht. Jez het's mi decht, i sott do mit eme ver-
troute Montsch drber chonne rede, aber mit wam? Bim
BSV bin i denn natrli no nid gsi, u wenn ou, war i sicher
einewag nid zerscht a da grote. Simon Gfe11er, isch's mer
grad z Sinn cho. Da chonnt dr a11wag am beschtenUskunft
ga. Nu, i ha ds Harz i beid Hang gnoh u dam es natts
Briefli gschribe. I ha ne gfrogt, gab i oppen einisch dorft zue-
nim cho. I hatt do oppis mitim z besprache. Tag fr Tag
han i en Antwort erwartet, aber es isch keini cho. Das het
mi moge, i cha gar nid sage wie. Isch der Simon Gfeller nid
da, wi me nen us syne Schrifte kennt? Das han i mi gang u
gang wieder meBe froge. Uf der angere Syte het di Kom-
mission uf my Antwort gwartet. Der Lehrer u GroBrat
Hans Chnig, wo ou i der Kommission gsi isch, isch zuemer
cho.
Los, Jakob, jez muescht di hingage dezidiere! Mir choi
nmm lenger warte.})
130
J ez han i ds Harz no einisch i beid' Hang gno u dasmal
em Joseph Reinhart uf Solethurn gschribe, aber dam grad
erkIart, um was daB es gang. I ha mym Brief ou grad es
par vo myne SacheIi bygleit. Scho bermorndrisch isch d
Antwort do gsi. Der Profasser het gschribe, die Sach intras-
sier ne, aber das syg oppis, wo me mndlig sott chonne
drber brichte.
Falls Ihnen unser Iiebes, altes Stadtchen nicht unsym-
pathisch ist, mochte ich Sie herzlich einladen, zu mir zu
kommen, und zwar nicht nur fr eine Stunde. Bringen Sie
Ihre Sachen mit.
Mi t herzIichem GruB Ihr J osef Reinhart.})
Ob mir das lieben alte Stedtli unsympathisch gsi isch? I
bi also uf das Solethurn usegreiset, schier echly gschlotterig.
Das Gfehl isch mer aber gly vergange bi der Art u Wys,
win i vom J osef Reinhart u syr liebe F rou bi ufgnoh worde,
nid wi ne Fronde, nei, wi ne lieben alte Bekannte. I bi glei-
tig erwarmet, u 's isch eine vo myne schonschte Tage worde
i mym ganze Labe. Eso wohl han i mi no salten amen Ort
gfehlt. I ha myni Manuskript bimer gha, u i ha fascht nid
dorfe schnuppe, wo der Herr Profasser eis BIatt um ds
angeren umgkehrt het, nachdam er se het glase gha. Am
nd luegt er uf.
Losit, i mocht ech jezen oppis sage. Schrybit der Re-
daktionskommission es frndtligs Briefli. Es tej nech leid,
aber dihr chonni t nid uf ihre Vorschlag ygoh. J ez tet dihr
di SammIig no chly erganze, u de chomit dr wieder zu mir
uf Solethurn use. Dihr stellit eifach es natts Gedichtbandli
zsame, u dam wil i de Gotti sy. I mocht ech aber jeze scho
sage, fr nen Unbekannte isch es schwar, miteme Gedicht-
131
bandli bimene Verlag azcho, bsungersch fr Mundart. Truu-
rig gnue, daB me das mues sage, aber es isch leider eso. Heit
dr no nt i Prosa? Es war nachhar liechter.
. Nei, do dra han i no nie dankt.
J ez het mi aber da Gedanke nmme lo goh. Es het mi
decht, es meBt eigetlech schon sy, so ber eigeti u frondi
Erlabnis oppis echly z schrybe. Jeze, nohm Zvieri isch mer
der Herr Profasser sys lieben alte Stedtli cho zeige, gab was
i gseit ha, i wett ne de nid z hert versuume. Er isch no mit
mer i d Einsiedelei hingere, u uf em Wag het er mer vo sym
Galmis brichtet. U we's mer racht syg, de chom er mer ei-
nisch sys alte Hei cho zeige.
I cha nid sage, mit welne Gfehle daB i am Obe ziemli
spat wieder gage heizue gfahre bi. U merkwrdig, my an-
geborni Angscht, i chonnt opperem ungschickt cho oder
leschtig warde, die isch der salb Nomittag ganz verlore
ggange. Mi te re stille F reud het mer der J osef Reinhart vo
syne Barnerfrnde brichtet, vom Simon Gfeller u vom Ja-
kob Brki z Dettlige. Dam sym Suhn Roland syg er sogar
Gotti. Am meischte z danke het mer sy Vorschlag gga vo
wageme Prosabandli. Das het mer eifach e kei Rehw
meh gloh. Nu, i ha kei Zyt versuumt i mym Bruef. I bi all
Tag vom morgen am sachsi bis zoben am sibni am Ambos
gstange, aber i parne Wuchen isch ds Manuskript fr mys
Prosabandli Oberaargouerlt fix u fertig doglage. I mocht
Ech nid sage, wi spat, oder besser gseit wi frech i alben
i ds Bett bi. Eso ungfahr mues es amene Wilderer, amene
Schmuggler oder amene Trinker z Muet sy. Er chennt
sys Laschter, aber er wird ihm nmme los. Er cha nmmen
angersch u gheit z trutz de beschte Vorsatze gang wieder
ry zrugg.
Grad eso isch es mir ggange mit dem Schrybe.
132
Aber jeze der Simon Gfeller. Die Sach, won i derwage so
garn hatt welle mitim rede, isch dr da Bsuech bim Josef
Reinhart fr mi nmmen i Frog cho, aber ou ar het mer no
oppe dreine Wuche no nes par Wortli gschribe. Uf die hi
hatt i aber weiB Gott nid zuenim dorfe. Er het allwag
gmeint, i syg do so ne junge Lall, won ihm do so fr nt u
wieder nt sy Zyt well cho abstahle. Us dene parne Satzen
use het's mer schiergar eso der Aschyn gmacht, daB er uf my
Bsuech garn tat verzichte. Mir mues mer aber dertdre nid
mit der Schleguachs winke. I bi derdrwille bloB so umenen
Illusion ermer worde.
I der Z yt han i aber z Basel ungen e Vorlasig gha, u oppe
vierzache Tag spoter isch ufem hiesige Zivilstandsamt e
Brief vorglage, ungerschribe vom Simon Gfeller. Er mocht
im Uftrag vonere Basler Familie ds Geburtsdatum vom Ja-
kob Chaser ha. Walt ghei um! Zivilstandsbeamte i. V. bin i
gsi. My Kolleg het denn grad d Zentralschuel gmacht u isch
berhaupt fascht gang im Militardienscht gsi. I ha alSo di
verlangten Angabe ber my warti Parsonlechkeit gmacht,
unter Kostenfolge, und mit welem Gfehl, das cha me sech
danke. Verstoht, es hatt jo grad eso guet fr ne grichtlichi
Sach chonne sy, wenn i scho ganz sicher gsi bi, daB i z Basel
unge no nie kei uryffen Opfu gfrasse ha. Item, di Zyt isch
umeggange, u i ha nt meh a das dankt. Aber am Obe vor
mym Geburtstag isch vo dert nochen es schons Buech cho
mit Widmung, u zwar vonere ganz unbekannte Familie.
Der Tag druf isch wiederumen es Packli do gsi, miteme
liebe Pastellbildeli vo der Grabehalde u mit der Widmung
Dem lieben Meister in aufrichtiger F reundschaft. Simon
Gfeller. Bekanntlich isch der Simon Gfeller nid nume
Lehrer u Schriftsteller, er isch ou no Landschaftsmoler gsi, u
sicher keine vo de schlachtischte. Das Bildeli isch mer no
133
htt ds liebschte won i ha. Mit dam Paste11 isch ou e frndt-
ligi Yladig cho zumene Bsuech i der Grabehalde. J ez han i
aber i mym ganze Labe gang ds Gfehl gha, gueti Frnd-
schafte sygi miteme gwBnen Abstand am wartvollschte. I
ha aber e Frnd, u dam sy Muetter u d Gfeller-Muetter sy
zsamen im Seminar gsi und ou nachhar dick befrndet. Us
dam Grund isch da i der Grabehalden obe gsi wi deheime.
Da het mer du kei Ruehw gloh, bis i einisch mitim bi zu
GfelIersch ueche. Denn het eini vo de liebschte Frndschaf-
ten agfange, won i i mym Laben einisch gha ha. U aben a
dam Tag het mir der Simon, win i scho ygangs gseit ha, ds
Du atreit. Nid eigetlech das liebe Du het mi so unerchannt
gfreut, aber das, wo dermit isch verbunge gsi, der ganz lieb
Verchehr vo Montsch zu Montsch. I ha nachhar no mangi
schoni Stung erlabt i der Grabehalden obe, u nid nume der
Simon Gfeller, ou syni Lt sy mir eso racht vo ganzem
Harze lieb worde. I gseh ne noh, win er do i syr heimelige
Wohnstube vorem Bankchaschte zueche gchnoilet isch u eis
um ds angere vo syne Bildere zeigt het.
Weischt, het er gseit, my Suhn u der Schwiegersuhn,
die lOh mi jo als Moler nid lo galte, natrli, als Akademiker.
Aber die choi mer sage was si wei. I mole d Sach eso, win i
se salber gseh, u sem Herrgott sol1 me nid zvil welIen i ds
Handtwarch pfusche. Eso, win ar'sch macht, isch es gang
am schonschte.
I gseh nen ou no, won er mer am Klavier ds erscht Mol
mys Bargblemli vorgspilt het, won ar no mym Tagscht i
der Dorflinge vertonet het. Du muescht den echly nabe-
dre lose! het er gseit. Weischt, mys Klavier isch nmme
ganz bock! U du hei mer das Liedli zsame gsunge, wi
d Lerche, vilicht nid ganz sovli schon, aber uf a11 FalI
lter.
134
Es watterbruuns Hsli,
es Gartli dervor,
u drinnen es Mei tschi
mit Chruuselihoor.
U unger de Chruusle
es Gsichtli so fyn,
wi Opfubluescht albe
im Meysunneschyn.
Drus luege zwoi Ougli
mordsluschtig i d Walt,
we ds harzige Mli
eim Gschichtli verze11t.
Z woi Backeli het es,
wo's Grebli drinn git,
ganz axtra zum Mntschle.
As wott aber nit.
Das Liedli isch du spoter a der Simon-GfelIer-Fyr vom
Barner Heimatchorli am Radio gsunge worde.
Aber jeze di Charte, won i ygangs dervo brichtet ha. Ose
Gmischtechor het fr ne wohltatige Zwack es Konzart vor-
stands gha u derzu der Simon Gfeller zunere Vorlasig ver-
pf1ichtet.
Er het also zuegseit, u mit der Charte het er mer welle
z wsse tue, mit welem Zug daB er chom. I ha die aber
nid, oder besser gseit z spat, bercho. Wo mi der Diri-
gant isch cho froge, gab i nid mitim wett ufe Bahnhof cho
der Simon Gfeller abhole, isch es natrli nid nei gsi. Jez,
wi mer dert bi der Poscht dre sy, chunnt grad der Brief-
135
treger wi ne frschgsalbete Blitz zum Loch uszschieEe mit
der Charte.
Lue do! 's isch mangisch doch no guet, we der Brief-
treger oppis list! het er bloE gmacht, u i ha wytersch nt
dankt derby. Won i das aber em Simon brichtet ha, het da
graduseglachet, wil i sym Theaterstck Der Poschtheiri,
wo der salb Obe het solle gspilt warde, grad prezis di
glychlige Wort vorchome: 's isch mangisch no guet, we der
Brieftreger oppis list.
Nu, mir sy zerscht hei go z Nacht asse u nachhar a da
AnlaE. Es isch e schonen Obe worde, dank me, afen es
Theaterstck vom Simon Gfeller u nachhar e Vorlasig vo
ihm salber. Di Lt hei eifach Freud gha, u der Simon nid
vil weniger. A der Tombola het er no nes schons Taller
bercho, u das het er grad myr Schweschter verehrt, fr ds
Znacht u ds bernachtsy, het er gseit. Mir hei das Taller no
htt als liebs Andanken a Simon Gfeller in Ehre. Oppis het
mi der salb Obe no so racht vo ganzem Harze gfreut. Er
isch vo allne Syten yglade gsi zum Schlofe, aber er het ganz
kategorisch erklart:
J a nei! I dan ke, aber i goh zu Chaser Kobi!
Wo mir, echly spat, oder besser gseit frech, sy heicho,
han i mym liebe Gascht sys Zimmer zeigt u nid wyter
dankt. Es isch Wintermonet gsi u scho ziemli chalt, aber mir
hei jo Zentralheizig u ds Ghtt warm vo zungerscht bis
zoberscht. I ha dankt, die Sach syg i der Ornig. Am Morge,
won i zuenim ueche bi, ha ne gfrogt:
Und jez, hescht guet gschlofe?
Los, gwE nid damnoh! Es het mi eifach z platzewys
schier gfrore het er gmacht. W enn i d Dechi abegstooEe
ha, han i obenoche nt meh gha, u we sen uechezoge ha, de
het's mi schier a d FeE gfrore.
136
J ez hei ser Lt zum Bruuch, bim Bette d Dechine zsame-
zlegge u se z tromsigs hareztue. J ez han i das Bett eso
agluegt u di Dechi berleit.
Lue do! - I gloubes wohl, es heig dr niene glangt! Es
isch mer am Obe vorhine gar nid i Sinn cho, ds Bett fr my
bernachtler zwagzfoogge.
J ei bin i doch e Chueh gsi! het er glachet, wo d Dechi
grad um ds Halbe grooEet het. Aber weischt, das muescht
du verstoh. D Muetter macht mer deheime ds Bett gang
zwag, daE i nume grad cha dryschlffe, u do han i halt nid
lang gluegt.
Jo, war d Gfeller-Muetter gchennt het, da het das ohni
wytersch chonne begryffe. Si het i junge J ohren ou mangs
erlabt mit ihrem Simon, win ar mir salber brichtet het, aber
ihrersch Sorge u ihri Liebi hei si zahlt gmacht. I danke grad
dra, was er mer bi eiin vo syne Bsueche gseit het, won i ne
gfrogt ha, worum er elleini cho syg? Mir hatti d Muetter ou
garn gha:
Jo weischt, die geit nienehi. Die isch am baaschte de-
heime, u 's isch ere nie wohl, we si nid oppis z sorge het!
Es het mer einisch eine gseit, u zwar ganz e fromme Ma:
Der Simon Gfeller chonn jo sowyt scho racht sy, uf all Fall
e guete Lehrer, aber er gloubi nt. - Nid? Jez isch es scho
besser gsi, da heig nid gwEt, was i bymer salber dankt ha.
I ha der Simon Gfeller angersch gchennt, u punkto From-
migkeit hatt i ne nid gage der anger tuuschet. r het abe sy
Religion nid uf der Zunge gha, derfr aber im Harz inne,
win er mer einisch gseit het.
Los, sag, es chunnt nid uf das ab, was eine schynt. Es.
chunnt uf das ab, was er wrkli ischt. Er well mer jezen
oppis brichte, fr mer z zeige, win es mit der Frommigkeit
vo vilne Userwahlte stang.
137
Bekanntlech isch der Simon Gfel1er nid nume Lehrer,
Moler, Musiker u Schriftstel1er, er isch ou e guete Bejivatter
gsi. Er hat albe gseit, ds Bejele, das syg eis vom Schonschte,
won es berhoupt chonn ga im Labe. Do gsehj me so racht i
ds Tribwarch vo sem Herrgott yne. Bim Bejele lehr men
aber ou d Montsche so racht chenne, u zwar eso, wi si wrkli
sygi. Do heig er einisch ei m, u de ganz eme fromme Ma, mi
hatt chonne Rosechranz sagnen anim, meBe go halfe Wa-
ben uswachsle. Es syg e bretig heiBe Tag gsi u d Beji grad
dirakt verruckt. Ihm salber heig das natrli nid vil gmacht,
aber der anger syg glyeinisch elastisch worde.
Eh, du Chatzer! heig er gmacht, wo nen afen eis
gstoche heig. Bim zwoiten u dritte Stich syg es gang wi
grober cho, u zletschtemand syg er zvol1em explodiert. Er
heig afoh dryschloh u gfluecht wi ne Seerouber. Jez heig er
si aber nmme mogen berha. Er heig dam uf d Achs1e
dopp1et:
Du -los! - We1e gilt jez? - Da do oder da wo d sscht
bischt?
Jez syg da Ma doch rot worde. Jo, du hescht eigetlech
racht.
I sym Buech Dritti, Metti u der Chlynn het er gschri-
be: Das war also se Dratti gsi, un i tuuscheti ne no htt a
kei angere!
U ds glyche mocht i vom Simon Gfeller sage: I tuuscheti
ne als F rnd a kei angere!
Lasit syni Tagebuechbletter, wo zu sym achtzgischte Ge-
burtstag im Bandli Vermichtnis vo sym Suhn Werner sy
zsamegstel1t u usegga worde. Dert berchunnt me so racht
en Yblick i sys innerschte Fehlen u Dahke.
138
Zum Sibezgischte
Wenn i mys Labesacherli betrachte,
fr z luege, win es syg mit Frucht verseh,
de mues i leider Gott erachte:
2um Rehmen isch es nid - herrjeh!
Es lookt kei stolzen Ablick zum Verwyle.
Das schmirzt mi wager htt echly.
Di Garbe lige dnnlocht i de 2yle,
u d Ahri dorfti schwerer sy.
I hatt der Flueg no toifer sol1e richte,
no strammer solle Chnolle bschloh,
u Chrut u Uchrut besser sichte,
's hatt mangs vil brever chonne cho.
Drum gseh zum Hal1eluyasinge
i gar kei Grund. So geit's eim halt.
Es chlaffet zwsche Wel1en u Vollbringe
im Labe gang e weschte Spalt.
Doch lohn i glych der Chopf nid hange
u sage mer: Bis du no froh.
Isch dir ou mangs dernabe ggange,
's hatt ou no dmmer chonne goh!
U de am SchluB di schone Wort, vo eim, wo nachem Ur-
teil vomene Pharisaer nt gloubt het.
Und doch ware es so leicht, von der gottlichen Liebe zu
reden. Wie ist die Liebe einer Mutter, eines Vaters, eines
Bruders, einer Schwester oder einer Freundin so groB, so er-
139
haben und doeh nur ein sehwaehes, bescheidenes Abbild von
der gottliehen Liebe! Wie das Glhen eines Leuchtkafer-
chens im Verhaltnis zur strahlenden Sonne. Ieh wiU mir
keinen Glaubenszipfel aus dem Herzen lassen, der
mich getrostet und angespornt hat. Ieh halte mieh an das
Einfaehe, Verstandliehe, z. B. an die Stelle im 1. ]ohannes-
brief, 4. Kapitel, 16. Vers, die ieh einmal auf meinen Grab-
stein wnsche:
Und wir haben erkannt
und geglaubt die Liebe,
die Gott zu uns hat.
Gott ist die Liebe,
und wer in der Liebe bleibt,
der bleibt in Gott
und Gott in ihm.
Jo, und jez lyt er scho lang dert obe bi der heimelige Chile
vo Ltzufleh bi syne Vorganger, em ]eremias Gott-
hal f un em Eman uel F riedli.
Sys Hei aber i der Grabehalden obe, das luegt no, wi zu
syne Labzyte, frndtlig ber sys lieben Ammital ewagg.
Und jeze no einiseh der ]osef Reinhart. I ha no ds Glek
gha, ihm zu sym achtzigschte Geburtstag dorfe z gratuliere,
u zwar mit folgende Worte:
Unserm lieben, verehrten Herrn Professor Josef Rein-
hart, Schriftsteller in Solothurn, zu seinem achtzigsten Ge-
burtstag.
140
Du blickst zurck in ferne, liehte Weiten,
in die entsehwundne Zeit von dazumal.
Aus dieser Zeit heute still herber
manch einziglieber, warmer Sonnenstrahl.
Du blickst zurek auf Deine ]ugendtage,
auf aU das Schone, das sie Dir gebraeht,
denkst an das Elternhaus, Dein liebes Galmis,
an das in alter Treu Du stets gedaeht.
Du siehst Dich dort in jugendlicher Freude .
dureh liebe, altvertraute Raume gehn
und fhlst mit stiUem, seligem Empfinden
den lieben Duft der Heimat Dieh umwehn.
Und in Gedanken moehtest Du umfassen,
wie einst, die liebe, warme Elternhand,
und mocht'st von ihr Dieh wieder fhren lassen
zurek in jenes langstentsehwundne Land.
Frisch steht vor Dir die Zeit der jungen Liebe,
das stiUe Glek im eignen, kleinen Kreis.
Du siehst um Dich, von Deiner Hand geleitet,
so manches junge, hoffnungsvolle Reis.
An Deinen Augen ziehen stiU vorber
die aehtzig ]ahre Mensehenleid und Glck.
Doeh nur das Glek zahlt heut, die schweren Stunden,
die Du erlebt, sie treten stiU zurek.
Du hast erreicht, was wenigen beschieden.
freudig diesen lieben Tag.
Es klopft fr Dieh an Deinem Wiegenfeste
manch treues Herz mit jungem, frohem Schlag.
141
Was Dich heut grBt, das ist die liebe Heimat
in ihrem schonsten, herbstlich bunten Kleid.
Dich grBt die Jugend, grBen liebe Freunde
aus alter, lieber, tingstentschwundner Zeit.
Auf stillen, altvertrauten Heimatwegen
gehn uns're tiefstempfundnen Wnsche mit.
Der Herrgott sei mit Dir. Sein reicher Segen
begleit Dich fernerhin auf Schritt und Tritt.
Uf da Glckwunsch isch als Antwort e Charte cho, e Radie-
rig vo sym Galmis u nabedra im Tagscht:
Die vielen Blumen und Glckwnsche und die Ge-
schenke, die der Bote am Verenatag uns ins Haus getragen
hat, bereiten uns heute noch groBe Freude und Beglckung,
aber in ihrer F reundlichket veranlassen diese Zeilen des
Verbundenseins die Sorge: Wie so11 ich mich bedanken?
Wenn ich daran denke, qaB diese Glckwnsche bei aller
Herzlichkeit so viel Nachsicht enthalten, so darf ich viel-
leicht hoffen, daB mir solche Nachsicht auch geschenkt wird,
wenn ich auf diesem Wege meinen herzlichsten Dank sage.
Solothurn, im September 1955 In steter Verbundenheit
J osef Reinhart.
Nid eigetlech da offiziell Tagscht het mi bis zinnerischt
yche gfreut, aber das, wo uf der Rcksyte vo dam Blatt mit
zitteriger Schrift isch gschribe gsi:
Ganz besonderen Dank noch fr den lieben Glck-
wunsch. Wenn auch Dein Hammer Dir etwas schwer ge-
worden ist, so geht es mit der Feder noch leicht.
Glckauf! Dein Josef Reinhart.
142
Die Ared, das liebe Du, das het mi gfreut, i cha gar nid
sage wie. Im Gedicht isch das jo ganz salbschtverstandlig,
dert chunnt das Sie oder Dihr gar nid i Frog, aber im par-
sonlige Verchehr hatt i natrli der Herr Profasser nid dorfe
mit Du arede. DaB aber ar das liebe Du i syne letschte Tage
fr mi bruucht het, das isch ganz e bsungeri Ufmerksamkeit
gsi, es liebs Gschank. Es isch ds Letschte gsi, won i vom Jo-
sef Reinhart bercho ha.
Es geit jo nid lang, de bin i salber a dam Zil, wo der Si-
mon Gfeller u der J osef Reinhart scho vor J ohren aglangt
sy. Jez han i numen ei "Wunsch, daB einisch ou a mym Grab
e liebe Frnd tat blybe stoh, mit de glychlige, liebe Ge-
danke, win i se ha a de Greber vo dene zweene v r h ~ t
Gonner.
My Wunsch ischs gsi myr labelang,
i mocht de bi mym letschte Gang
kei Huuffe Lt, kei groBi Gschicht,
vor allem us keis Grehm, keis Bricht.
Dihr, wo nt Guets heit gseh a eim
im Labe, blybit still deheim
u sparit eui schone Wort.
Si wari do am latzen Ort.
Was i de mocht bim letschte Gang?
Es Tonli Heimatgloggeklang.
Par Montsche, wo mi lieb gha hei
u frndtlig an mi danke wei,
vil Blueme un e liebi Hand,
wo ds letschte Platzli hatt imstand.
Und bracht im Summer no der Fohn
Dorflinge-Blueschtduft, das war schon!
143