Professional Documents
Culture Documents
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)
YANGIN TESSATI
ANKARA 2007
Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulaabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.
NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. YANGIN TESSATI............................................................................................................ 3 1.1. Yangn Tesisatnn nemi ............................................................................................ 3 1.2. Yangn Tesisat eitleri............................................................................................... 4 1.2.1. Kuru Yangn Tesisat ............................................................................................. 4 1.2.2. Islak Yangn Tesisat ............................................................................................. 7 1.3. Yangn Tesisatlarnn Denmesinde Dikkat Edilecek Hususlar................................ 13 1.4. Malzeme Listesinin Hazrlanmas ............................................................................... 13 1.5. Yangn Boru Tesisat Deme .................................................................................... 13 1.6. Yangn Hidrantlar ...................................................................................................... 15 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 17 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 19 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 20 2. YANGIN DOLABI MONTAJI.......................................................................................... 20 2.1. Elle altrlan Yangn Tesisatlar ............................................................................. 20 2.1.1. Boru Tesisatlarn Demek ................................................................................ 20 2.1.2. Yangn Dolaplarn Monte Etmek ....................................................................... 21 2.1.3. Yangn Vanas, Hortum ve Lans Balantlarn Yapmak .................................... 23 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 25 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 27 RENME FAALYET3 .................................................................................................. 28 3. YANGIN SPRNKLER (SERPC) MONTAJI ............................................................... 28 3.1. Otomatik altrlan Yangn Tesisatlar .................................................................... 28 3.1.1. Boru Tesisatn Demek..................................................................................... 30 3.1.2. Yangn Sprinkleri (Serpiciler) Takmak ............................................................... 31 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 33 LME VE DEERLENDRME -3 ................................................................................ 35 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 36 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 38 KAYNAKA ......................................................................................................................... 39
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 582YIM031 Tesisat Teknolojisi ve klimlendirme Istma ve Shhi Tesisat Yangn Tesisat Yangn tesisatnn nemi, eitleri, uygulamas, yangn dolab ve serpicilerin montajnn verildii renme materyalidir. 40/32 Shhi Tesisat 1-2 modllerini alm olmak. Yangn tesisatn yapabilmek. Genel Ama
Gerekli ortam salandnda yangn tesisatn tanyp standartlarna ve tekniine uygun olarak yangn tesisatn deyebileceksiniz.
MODLN AMACI Amalar Yangn tesisatnn nemini, eitlerini ve yapm kurallarn renebileceksiniz. Gerekli donanm kullanarak standartlara uygun biimde yangn tesisat borusu deyebilecek, yangn dolaplarn ve elemanlarn monte edebileceksiniz. Gerekli donanm kullanarak standartlara uygun biimde yangn sprinkleri takabileceksiniz.
Tesisat teknolojisi atlyesi takm ve avadanlklar, boru eitleri ve ek paralar, yangn dolab ve aparatlar. Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen lme aralaryla kazandnz bilgileri lerek kendi kendinizi deerlendirebileceksiniz. retmen, modl sonunda size lme arac uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.
LME VE DEERLENDRME
ii
GR GR
Sevgili renci, Gnmzde yaanan plansz kentlemeyle artan byk ticari ve endstriyel yaplarda ve konutlarda yangn felaketiyle her geen gn daha fazla karlalmaktadr. Buna lkemizde uygulanan yasa, ynetmelik ve standartlarn eksiklii ile yap teknolojisinde ki teknik uygulama ve denetimlerin yetersizlii eklenince durum daha da vahim bir hal almaktadr. Yangndan doabilecek zararlar nlemenin yolu, yangna neden olabilecek riskleri ortadan kaldrmaktr. Yangn gvenlik nlemlerinin alnmasnn yangn sndrmekten daha ekonomik olduu gerei gz nne alnrsa, bu konuda ilgili kesimlerin eitilmesi lke ekonomisi asndan nem arz etmektedir. Yangnlarn saysnn, yangnlardan oluan zarar miktarnn azaltlmasnn bata gelen yolu kukusuz eitimdir. lgili kiiler ve sektr alanlarna yangnlar nleme ve mdahale eklinin retilmesi lkemizde nemli bir konu olarak ele alnmaldr. Baz yangnlarda yangn tesisatnn istenen oranda etkili olmadn gryoruz. Bir binada yangn tesisatnn mevcut olmas yeterli deildir. Yangn tesisatnn kullanlabilirlii de ok nemlidir. Bu nedenle yangn tesisatnn yapm aamasnda pratik kullanlabilirlii, yangn annda yeterli basn ve debide su verebilmesi dikkate alnmaldr. Ayrca yapmndan sonrada dzenli olarak bakmlarnn yaplmas gerekir. Bu artlarn yerine getirilmemesi yangn tesisatlarn etkisiz klmaktadr. Bu modl sonunda elde edeceiniz bilgi ve beceriler ile yangn tesisat projelerini okuyabilecek ve yangn tesisat uygulama alannda, sizin iin gerekli olan temel bilgi ve becerilere sahip olacaksnz.
ARATIRMA
Yangn tesisatna neden ihtiya duyulur? Aratrnz. Yangn tesisatnn mutlaka yaplmas gereken yerler sizce nerelerdir? evrenizdeki yangn tesisatlarn inceleyerek edindiimiz bilgileri snfta arkadalarnzla paylanz.
1. YANGIN TESSATI
1.1. Yangn Tesisatnn nemi
Yangn; yanc zellikteki kat, sv ve gaz haldeki maddelerin denetim d (kontrolsz) yanmasdr. Bir yangnla ne zaman nerede ve hangi artlar altnda karlalacan kestirmek mmkn deildir. Bu yzden tedbirli olmak gerekir. Yangndan doabilecek can kaybnn yan sra zararlar nlemenin veya azaltmann en bata gelen yolu, yangna neden olacak faktrleri ortadan kaldrmak ve yangna hemen mdahale edebilecek tedbirleri almaktr. Yaplan incelemelerde yangn gvenlik nlemleri ne kadar yetersiz ve kontrol mekanizmas ne kadar yavasa, yangn saysnn ve yangndan doan zararlarn o oranda fazla olduu grlmtr. Yine yaplan incelemelere gre yangn gvenlik nemlerinin alnmas, yangn sndrme ileminden ve yangnn verdii zararlardan daha ekonomiktir. Bir binay yanmaz olarak ina etmek mmkn deildir. O halde yaplacak en akllca i onu gvenli hale getirmektir. Yangn tehlikesini mmkn olduu kadar minimuma indirmek ve yangna abuk mdahale etmek iin daha binalarn tasarm dneminde bir dizi tedbirler dnlmelidir. Bu tedbirler, inaat dneminde uygulanmal ve iletme dneminde ilerlii salanmaldr. lkemizde yangnlar daha ok stma sistemlerinde, mutfaklarda ve aydnlatma sistemlerinde meydana gelmektedir. Yangn kmasnn nedeni ise standartlara uygun cihaz kullanlmamas, bakm yetersizlii ve kullanc hatalardr. Yangnn byk ounluu kullanc hatalarndan ve insanlarn dikkatsizlik ve tedbirsizliinden kaynaklanr.
Yangna ne kadar erken mdahale edilirse o kadar abuk sndrlr ve yol at hasar o denli az olur. Genellikle yangnlarn byk boyutlara ulamasnn en byk nedeni ge fark edilmesi, dolaysyla mdahalenin de ge olmasdr. Yangnn hemen fark edilmesi iin srekli olarak insanlarn gzetlemesi veya otomatik alglama sistemlerinin olmas gerekir. Yangnn belirtileri s, duman ve k radyasyonudur. Genellikle yangnn haber alnmas iin bekiler, detektrler (Is, duman k radyasyonu) ve kamera sistemleri kullanlr. Bir yanma olaynn gereklemesi iin yanabilen madde, s ve oksijen olmas gerekir. Bunlardan birinin eksiklii yanmann olmamas demektir. Her yapda yanabilen madde daima olacaktr. Havada ise oksijen vardr. Bu nedenle kontrolsz yksek bir s veya kvlcm yangna sebep olabilir. Yanma srasnda yanabilen maddeleri suyla soutmak gerekir. Soutma yangnn bymesini nler. te bunun iin binalara yangn tesisat sistemleri kurulur. Yangn tesisat itfaiye gelinceye kadar yangna mdahale etmek, kk yangnlar sndrmek ve itfaiye geldiinde de ona yardmc olacak imknlar salama grevi yapar. Yaplar karmaklatka yangna kar koruyucu ve nleyici nlemlerin alnmas gerei daha nem kazanmtr. Sndrme ileminde su, kpk (Kimyasal ve mekanik kpk) , kuru toz, karbondioksit gaz gibi maddeler kullanlr. Su, sy azaltarak yanma ortamn soutur ve yangn sndrr. Buna karn kpk, toz, karbondioksit gaz alevin zerini bir battaniye gibi rterek oksijenle temas keser. Ancak bunlar her trl hava artlarnda kullanmak mmkn olmayaca gibi yanc maddenin ktlesini soutmayacaklarndan bu rt kalknca yanmann devam etmesi de mmkndr.
tfaiye amal kuru boru sistemi; bu sistemde devrede su yoktur. tfaiye tekilat tarafndan yaplan balant ile su salanr. Sistem zellikle donma tehlikesi olan hacimlerde tercih edilir. Binalarn st katlarnda ve itfaiye aralarnn giremeyecei dar sokaklarda, kapal arlarda ve yaygn alanl binalarda kullanlr. Elle altrlan kuru yangn tesisat; borularn iinde su bulunmaz, yangn annda itfaiye balant azndan tesisata su baslr ve yangna mdahale edilmesi salanm olur. Bu sistem zerinde bulunan btn hortum balantlar itfaiyenin kulland standartlarda olmaldr. Binalarda itfaiyenin hortum tayarak vakit kaybetmemesi iin k azlar yannda en az 15 m uzunluunda hortum bulundurulmaldr.
ekil 1.2: Kuru sistem yangn tesisat (Tesisata suyun itfaiye aralar tarafndan baslaca ngrlmtr. Yangn dolaplar merdiven kat sahanlklarna konmu.)
Otomatik altrlan kuru yangn tesisat; bu tesisatta kuru sistem valfindan sprinkler (Serpiciler) balklarna kadar olan boru ksm normal artlarda basnl hava ile doludur. Yangn meydana geldiinde aa kan s sprinkler (Serpiciler) balndaki civann genleerek cam tpnn patlamas ve balklarn almasna, bylece basnl gazn boalmasn salar. Basncn belli bir deere dmesi ile kuru sprinkler valfi otomatik olarak alr ve borularn ii su ile dolmaya balar. Bu esnada su alarm veya elektrikli basn anahtar elektrik alarmn altrr. Su akt srece alarm almaya devam eder. Tesisat su ile dolunca sprinklerden (Serpicilerden) yangn mahaline otomatik olarak su pskrtlm olur.
ekil 1.3: Otomatik altrlan yangn tesisatnda kolon, datm ve branman borular Sprinklerden (Serpicilerden) suyun pskrme anndaki koruma alan
Otomatik kuru yangn tesisatn meydana getiren ana sistem paralar ek-valf, kuru sistem valf, sisteme en ok 30 dakikada normal hava basnc salayabilecek kapasitede basnl hava kayna, sistem kapasitesi 1900 ltyi getiinde kullanlan akselatr, su motoru alarm veya elektrik alarm ile basn lm cihazlar ve sprinkler balklarndan olumaktadr.
Binaya yangn tesisat iin ayr bir depo balanabilecei gibi hem yangn hem de kullanm suyu iin ortak kullanlabilen bir depo balanabilir. Su deposunun alt yars yangn tesisatna ayrlmtr. Su deposu hacmi hesaplanrken bu husus dikkate alnmaldr. Yangn sndrme sistemleri iin ayrlm blm baka amalar iin kullanlmamal; ayrlan su sadece sndrme sistemlerine hizmet verecek ekilde dzenlenmelidir. Yapda sndrme sistemi olarak sadece yangn dolaplar sistemi mevcut ise depo kapasitesi en az 200 litre debiyi 60 dakika sreyle karlayacak ekilde olmal ve 12 mten kk olmamaldr. 8
Yapda sprinkler sistemi (Otomatik sndrcler) bulunmas durumunda, su deposu kapasitesi yapnn risk snfna bal olarak en az tabloda belirtilen sreyi salayabilecek kapasitede seilmelidir. Risk snf Dk tehlike snf Orta tehlike snf Yksek tehlike snf Debi (I/dakika) 1000 2000 Hidrolik hesaplamalarla belirlenir Sre (dakika) 45 60
Sistemi meydana getiren ana paralar kontrol vanas itfaiye balants, su ak indikatr, slak alarm valf ve sprinkler balklardr.
1.2.2.2. ebeke Basnc ile Sndrcler ehir su basncnn yeterli olduu yaplarda yangn tesisat souk su tesisatna dorudan balanr. Su borusuna ve yangn borusuna birer tersinmez vana konulmas gereklidir. Yangn borusuna ayrca ak durumda mhrlenmi bir vana ve kolonun zerine de bir havalk konulur. Otomatik havalk hem tesisatn tm ile su dolmasn salar hem de suyun gerektiinde (Bakm ve onarm iin ) boaltlmasna olanak salar.
ekil 1.6: ehir su tesisatna dorudan balanm slak sistem yangn tesisat, yangn dolaplar merdiven kat sahanlna konmutur
10
ekil 1. 7: Hem ebeke basnc ile beslenen, hem de itfaiye tarafndan su baslabilen yangn tesisatnda boru balant emas
Yangn tesisatna suyun dorudan ehir ebekesinden ve ikili azdan verildii durumlarda yaplacak balant ekil 1.7de gsterilmitir. Ancak ikili azdan itfaiye tarafndan baslacak su temiz olmayabilir. me suyu ile yangn tesisat suyunun karmamas iin ek-valf kullanlmaldr. 1.2.2.3. Basnlama Deposu le Bu tr tesisatlarda yangn tesisat besleme suyunu basnlama deposundan alr. Kapal bir depo iinde kullanma hazr bekleyen suyun, hava ile itilerek basnlandrlmas tekniidir. Depo ve su, basnl hava sistemi tarafndan srekli olarak basnta tutulur. Bylece her an basnl su tesisatta hazr bulunur. Yangn annda hava basnc tarafndan itilen su, depodaki su ve gaz basnc bitene kadar sisteme su salar. ok katl binalarda oluabilecek basn dengesizliini ortadan kaldrmak iin basn drme vanalar kullanlr. Alt katlarda su basnc 7 bar ile snrlandrlr. st katlarda minimum basn 4 bar alndnda alt katlarda ve hidrofor knda ok yksek basn deerlerine ulalr. Bu basn deerlerinde istenen almann elde edilmesi mmkn deildir. Yksek basnta hortumu kontrol edebilmek ok gtr. Bu nedenle alt katlarda basn 7 bar ile snrlandrlr. Bunun iin basn drcler kullanlr. ok miktardaki suyun (50 mten fazla) basnl kapta tutulmasndaki glk nedeniyle, yksek kapasiteli su talepleri iin uygun olmayan bir sistemdir. Yangn suyunun basnlandrlmasnda kullanlan en yaygn yntem ise pompal sistemlerdir. Bu sistemde almaya hazr bekleyen pompalar, yangn annda almaya balar. Depodan emilen suyu, depodaki su bitinceye kadar, mekanik olarak basnlandrarak gerekli debi ve basnta sistemin ihtiyac olan suyu salar.
11
12
13
a) Dikey dalm-aa
b) Dikey dalm-dngl
c) Yatay dalm-aa
d) Yatay dalm-dngl
14
Yangn tesisat yapmnda dikkat edilmesi gerekenler: Yangn borularn 50 mm aptan kk demeyiniz. Yangn tesisatn proje esaslarna gre deyiniz. Yangn dolabn kolay ulalabilir yerlere koyunuz. Genellikle merdiven boluklar ve kap girileri uygun olur. Serpicileri eit arallarla gerekirse artma biiminde taknz. Borular olabildiince ksa ve dz deyiniz. Yangn borularn daima sva stnden ekiniz. Boru iinde keten, inaat art ve metal artklarnn kalmamasna dikkat ediniz. Bunlar serpici k azlarn kapatabilir. Yangn dolabn uygun ykseklikte ve duvar iine montaj ediniz.
15
Yangn hidrantlarnn esas itibariyle yer st ve yer alt olmak zere iki tipi mevcuttur. Standartlara gre yangn hidrantlarnn anma aplar 80, 100 ve 150 mm olarak gsterilmitir. Hidratlar aras uzaklk ok riskli blgelerde 50 m, riskli blgelerde 100 m, orta riskli blgelerde 125 m ve az riskli blgelerde 150 m alnmaldr
16
Ara ve Gereler Boru anahtar Boru Dirsek, nipel, T Kendir Boya eki Mur Pafta Metre Mengene Kelepe Kum, imento Mala
17
LEM BASAMAKLARI
ekildeki i resmi iin gerekli ara ve gereleri hazrlaynz.
NERLER
Takmlarnzn yaplacak ie uygun olmasna zen gsteriniz. Gereinden fazla malzeme almaynz.
ekilde verilen llere uygun biimde Uygun boyutta eki kullannz. kelepe ve dirsek yerlerini hazrlaynz. ekici elinize vurmaynz. Kelepeyi yerine korumaya alnz. harla tutturarak Su terazisi kullanarak kelepenin gnyesinde olduundan emin olunuz. balayarak Kesme lsn tekrar kontrol etmeyi unutmaynz. Testere ile kesiyorsanz lamann di ynn kontrol ediniz. Di ama esnasnda makine kullanmay unutmaynz. ya
Uygun boyutta boru anahtar kullannz. Boru anahtar ile balant paralarn Boru anahtarnn boruyu ve balant sknz. parasn syrmamas iin doru ynde tutunuz. Hazrladnz boruyu kelepeye takp lleri son vidasn sknz. unutmaynz. Kaak denemesini yapnz. kez kontrol etmeyi
Montajn yaptnz tesisat koruyucu Borular paslanmaya kar korumak iin astar boya ile boyaynz. astar boyay kullanmadan nce boru yzeyini temizlemeyi unutmaynz. Kullandnz ara ve gereleri yerlerine alma alannz koyunuz. unutmaynz. temizlemeyi
18
1.
2. 3. 4. 5.
( ) ehir suyu basncnn yeterli olmad veya su kesintilerinin sk olduu yerlerde depolu yangn tesisat tercih edilir. ( ) ehir su basncnn yeterli olduu yaplarda yangn tesisat souk su tesisatna dorudan balanr.
6.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular, faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.
19
ARATIRMA
evrenizde yangn tesisat bulunan binalar gezerek yangn dolaplarnn nerelere konduunu inceleyiniz. Yangn dolaplarnn ierisinde bulunan donanm inceleyip grevlerini aratrnz. Gnmzde hangi tr yangn dolab aparatlar daha kullanldr, aratrnz. Topladnz bilgileri snfta arkadalarnzla paylanz.
Borular birletirilmeden nce her trl kir, pas ve imalat artklarndan arndrlmal, temizlendikten sonra birletirilmelidir. Dili balant srasnda kullanlan ara balant paralarnn (Fittingslerin) szdrmazlnn salanmasnda keten, teflon veya sv conta kullanlr.
20
ekil 2.1: Elle altrlan yangn tesisat, kolon ve branman borularnn denmesi
Fskiye (Lans) genellikle alminyum alamlardan yaplr ve 25, 50, 65 mm anma aplarnda olur.
21
Yangn dolaplar mmkn olduu kadar koridor k ve merdiven sahanl yaknna, kolayca grlebilecek ve ulaabilecek ekilde yerletirilmelidir. Yangn dolaplar yangn annda katta bulunanlar veya olay yerine gelen itfaiyeciler tarafndan kullanlr. Deiik tip yangn dolaplar mevcuttur. Vana kontroll dolaplarda, yangn dolabnda bulunan vanann almas ile suyun devreyi beslemesi salanr. Normal durumda hortumda su yoktur. Genellikle keten bez hortumlu dolaplarda kullanlr.
Lans kontroll dolaplarda hortumlar srekli su ile dolu olduundan kullanma bakmndan daha kolaydr. Yuvarlak tip kauuk esasl hortumlarn ucunda bulunan lans alarak yangna hemen mdahale edilir. Eitilmi personelin bulunmad yerler iin ok uygundur. Son zamanlarda kolay ve abuk kullanlabilirlii nedeniyle 1 apndaki kauuk hortumlu yangn dolaplar tercih edilmektedir. Yangn dolaplar her katta ve yangn duvarlar ile ayrlm her blmde aralarndaki uzaklk 30 mden fazla olmayacak ekilde dzenlenmelidir. Prensip olarak bir yangn dolab dierini koruyabilecek uzaklkta olmaldr.
22
Yangn dolaplar, binalarn yangndan daha iyi korunmasn salayan otomatik sprinkler sistemlerine alternatif deildir. nemli yaplarda her iki sistem bir birini tamamlar ve bir arada yaplmaldr. Binann sprinkler sistemi korunmas ve katlara itfaiye az braklmas durumunda yangn dolaplar arasndaki uzaklk 45 mye kadar kabilir.
23
24
Ara ve Gereler Yangn dolab eki Mur Keski Har malzemesi Su dzeci Metre
25
LEM BASAMAKLARI
iin gerekli hazrlaynz. ara ve gereleri
NER Takmlarnzn yaplacak ie uygun olmasna zen gsteriniz. Gereinden fazla malzeme almaynz.
Temrin duvarnda llere gre yangn iziminizi yaptktan sonra lsn ve dolab yerini iziniz. terazisini kontrol etmeyi unutmaynz. izdiiniz yangn dolab yerini krarak Krma ilemini uygun boyuttaki eki ve ni hazrlaynz. keski ile yapnz. Kvaml imento harc hazrlaynz. Dolap iin hazrlanan ni yzeylerini imento harc ile svaynz. Harc karmak iin uygun bir yer semeyi unutmaynz. Dolap ni ierisine oturtulduunda arka ve yan yzeylerin yaptnz sva ile temas etmesi gerektiini unutmaynz.
Dolab yerletirdikten sonra terazi ile kontrol etmeyi unutmaynz. Yangn dolabn ni ierisine Dolabn kenarlarndaki boluklar yerletiriniz ve kurumaya braknz. imento harc ile doldurduktan sonra dolap zerindeki ve evresindeki har artklarn temizlemeyi unutmaynz. Yangn vanasn boru ucuna sknz. Yangn vanasna parasn sknz. hortum Balant paralarn gereinden az ve gereinden ok skmamaya zen gsteriniz. Az skarsanz su kaana, balant ok skarsanz balant paralarnn atlamasna neden olabilirsiniz. Kelepeyi skmadan nce hortumun tam ve dzgn bir ekilde yerletiinden emin olunuz. bir ekilde takmaya
Lans (Fskiye) zerine hortum balant Szdrmayacak parasn taknz. dikkat ediniz.
Yangn hortumunu dolap iinde Hortumu doru sardnzdan emin bulunan makaraya sararak lans yerine olunuz. asnz. Kullandnz ara ve gereleri yerlerine alma alannz temizlemeyi koyunuz. unutmaynz.
26
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.
27
ARATIRMA
Bulunduunuz evrede otomatik yangn tesisat yaplm binalar gezerek alma prensibini aratrnz. Gzlemlerinizi snfta arkadalarnzla paylanz.
28
Bir sprinkler sistemi kurarken dikkat edilmesi gereken en nemli nokta, korunmasz alan braklmamasdr. Sprinkler balklar 7 m2 ila 21 m2 arasndaki alanlar koruyacak ekilde, binann risk durumuna ve standartlara uygun olarak yerletirilmesi gerekir.
29
Kuru sprinkler sistemi iinde su bulunmayan bir su datm sistemi ile sprinkler balklarndan meydana gelir. Bu sistemde kuru sistem valfinden sprinkler balklarna kadar olan boru ksm normal artlarda basnl hava ile doludur.
30
sprinkler aaya bakacak biimde, dik tip sprinkler yukarya bakacak biimde, yatay duvar tip sprinkler ise yere paralel olacak biimde taknz.
Montaj tipine uygun taklmayan sprinkler kafas, datamayacandan yangn sndrmede etkisiz kalacaklardr.
suyu
gerekli
biimde
31
Serpiciler aras uzaklk 4,5 myi gememelidir. Her datc boru zerine en fazla 8 serpici taklmaldr. Serpiciler eit aralklarda, gerekirse artma biiminde taklr. Burada dikkat edilmesi gereken en nemli nokta korunmasz alan braklmamasdr. Sistem tipi Hafif tehlike Olaan tehlike Yksek tehlike En fazla koruma alan 21 m 12.1 m 9.3 m ki sprink aras en fazla mesafe 4.6 m 4.6 m 3.7 m
Tablo 3.1: Yangn tehlikesi tipine gre sprinklerin koruma alan ve iki sprink aras en fazla mesafe
Sprink balklarnn yaknnda; springin alma elemann etkileyecek s kayna, menfez, soutucu, elektrikli stc gibi bir kaynak bulunmamasna dikkat edilmelidir. Standartlarn belirledii springler alma scaklklar genellikle 57, 66, 74 ve 80 C scaklkta alr. Sprinklerin alma scakl; sprink kafasnn alarak suyun akmaya balad scaklk deeridir. Sprink alma scakl korunan ortamn beklenen en yksek tavan scaklna gre tespit edilmelidir. Beklenen en yksek tavan scaklnn 20 C fazlasna en yakn scaklk deerli sprink kafas, standart uygulamalar iin uygundur.
32
Ara ve Gereler Kurbaack anahtar Serpici (sprink) 15 x 20 redksiyon 20 T Kendir Slen 20 Galvanizli boru
33
LEM BASAMAKLARI
iin gerekli hazrlaynz. ara ve gereleri
NER
Takmlarnzn yaplacak ie uygun olmasna zen gsteriniz. Gereinden fazla malzeme almaynz.
Redksiyona ve serpiciye dikkatli bir Serpiciye ve redksiyona kendir sarnz ekilde kendir sararz. ve slen srnz Kendir artklar serpicinin deliklerini tkamamaldr. Redksiyonu uygun anahtarla yani Serpiciyi elle redksiyona tutturarak kurbaackla sknz. anahtarla sknz. Serpicinin sklmasnda daha dikkatli olunmal, serpiciye zarar vermemeliyiz. Slen artklarn temizleyiniz. Slen kurumadan temizlenmelidir. artklar
Tesisata su vererek kaak denemesi T nin iki ucuna da boru skarak testimizi yapnz. yapabiliriz.
temizlemeyi
34
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
( ). Otomatik altrlan yangn tesisatlar, yangn ktnda, grevlinin altrmasyla devreye girer.
( ). Yangn ktnda aa kan s sprinklerin alarak suyun pskrtlmesine neden olur. ( ). Binalarda kullanlan sprinkler sistemi slak ve kuru sprinkler sistemi olmak zere iki gruba ayrlr. ( ). Otomatik yangn tesisatnda aa tipi, zgara tipi ve dng tipi boru datm sistemi kullanlr. ( ( ( ). Sprinkler genellikle 30, 40, 50 ve 60 C scaklkta alr. ). Her datc boru zerine en fazla 4 serpici taklabilir. ). Serpiciler eit aralklarla veya artma biiminde taklr.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.
35
Ara ve Gereler 1. Resimdeki aplarda boru 2. Serpici 3. Ahap kalas 4. ek valf 5. Mengene 6. Test tulumbas 7. Vana 8. Kolektr 9. Metre 10. Pafta 11. Test vanas 12. Pafta 13. Keten 14. Boru anahtar 15. Matkap
36
PERFORMANS DEERLENDRME
Aada hazrlanan deerlendirme leine gre kendinizin veya arkadanzn yapt yangn tesisatn deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre, Evet - Hayr seeneklerinden uygun olan kutucuu iaretleyiniz.
GZLENECEK DAVRANILAR
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 iin gerekli ara ve gereleri hazrladnz m? Ahap takozlar tavana tutturdunuz mu? Kolon borusunun balantsn vana ve ek-valf kullanarak yaptnz m ? Kolektr borusunun balantsn yaptnz m? Serpici borularn baladnz m? tfaiye balant parasnn balantsn yaptnz m? Serpicilere keten sararak slen srdnz m? Serpicileri yerlerine anahtarla taktnz m? Tesisata su vererek kaak denemesi yaptnz m? Yaptnz tesisat koruyucu astar boya ile boyadnz m? bitiminde kullandnz ara ve gereleri kaldrdnz m?
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Bu faaliyet srasnda bilgi konularnda veya uygulamal i paralarnda anlamadnz veya beceri kazanamadnz konular tekrar ediniz. Konular arkadalarnzla tartnz. Kendinizi yetersiz gryorsanz retmeninize dannz. Yeterli gryorsanz dier modle geiniz. Tebrikler modl baardnz.
37
38
KAYNAKA KAYNAKA
ZKARA Aydn, Yangn Sndrme Sistemleri, MMO/2002/300 ISISAN, Buderus Shhi Tesisat, Yayn Nu: 272. Makine.Y. Mhendisi KKALI Rknettin, Shhi Tesisat, Issan almalar Nu:147, stanbul, 1997. KUMRAL Sabri, Tesisat Teknolojisi ve lem Yapraklar, Ankara, 2004. SIDAL, Cavit, Etem Sait Z, Yapda Shhi Tesisat, Ankara, 1984. SIDAL, Dr. Cavit; Etem Sait Z, Shhi Tesisat ve Istma Blm Bilgi lem Yapraklar Snf II, GTEF Matbaas, Ankara, 1987.
39