1. Sve funkcije u sferi prometa mogu se svrstati u dvije grupe?

- iste prometne funkcije (obuhvataju sve poslove, koji se obave u vezi sa promjenom oblika vrijednosti robe - heterogene prometne funkcije (uvaju upotrebnu vrijednost robe i omoguuju njeno doturanje od proizvoaa) 2. Grupisanje trokova se moe izvriti na osnovu 5 kriterija. Navedite minimalno 4 kriterija - rema njihovoj ekonomskoj su!tini (tro!kovi materijala, amortizacije i radne snage) - rema mjestu njihovog nastanka (poetno-zavr!ni i tro!kovi istog prevoza) - rema zavisnosti stepena iskori!tenja kapaciteta (zavisni i nezavisni) - rema ue!u u procesu ( proizvodni i re"ijski) - rema stepenu obuhvatnosti utro!aka u proizvodnju ( neposredni i posredni) !. "#jasnite elemente jedna$ine za prora$un maksimalne daljine transportovanja ro#e #aksimalna udaljenost transportovanja$ dma% & ('t ( 'p)) *pp 't- cijena robe u mjestu potro!nje 'p- cijena robe u mjestu proizvodnje *pp- tro!kovi prevoznog puta 1 tone robe na 1 km udaljenosti 4. "#jasnite pojavu da se trokovi odravanja pruga% puteva% zgrada% sao#ra&ajni' sredstava mogu svrstati u zavisne i nezavisne trokove od o#ima sao#ra&aja? +koliko doe do znatnijeg poveanja obima saobraaja dolazi do znatnog sni"enja cijene ko!tanja prevoznih usluga, -bog toga je podjela tro!kova na zavisne i nezavisne jedan od vrlo znaajnih instrumenata u rukama tarifskog politiara, jer on na bazi takvog grupisanja i analitikog posmatranja svakog elementa tro!kova posebno ima mogunosti da se prilagoava zahtjevima privrede i da istovremeno politikom prevoznih cijena obezbjeuje rentabilitet transportnih preduzea, 5. Navedite elemente infrasturkture koja se odnosi na eljezni$ki sao#ra&aj. -zemlji!ta koja slu"e u privredne svrhe -graevinski objekti saobraaja i transporta -graevinski objekti energetskog prenosa graevinski objekti i oprema ** i radio veza iu signalno-sigurnosna postrojenja -privredne zgrade -ureaji i instalacije za organizaciju saobraaja (. )ijene prevozni' usluga mogu se formirati i na osnovu tarifa. *oji vidovi sao#ra&aja i kada koriste tarifni sistem i ta tarife predstavljaju? + redovnom (linijeskom)n saobraaju, koji podrazumijeva obavljanje prevoza po unaprijed utvrenim redovima vo"nje (plovidbe, leta) prevozne cijene odreuju se putam tarifa, /vakav oblika organizovanja saobraaja karakteristian je za "eljeznicu, zatim za linijeske pomorskie i rijene prevoze robe, a prisutan je i u svim vidovima saobraaja kod prevoza putnika, od tarifama se podrazumijeva sistematski izraeni i prema zakonskim propisima objavljeni skup svih odradaba mjerodavnih za prevozni ugovor prevoznih cijena i sporednih pristojbi, kojima se prevoz reguli!e podjednako za svakoga, +. "#jasnite razdvajanje trokova po metodi linije trenda i nacrtajte grafik,

0a grafikon unesemo sve podatke koji predstavljaju ukupne tro!kove na razliitim stepenima zaposlenosti te nakon toga izmeu unesenih taaka povuemo liniju tako da ispod i iznad linije bude jednak broj taaka, #jesto presjeka linije sa osom 1 predstavlja visinu fiksnih tro!kova, /duzimanjem fiksne komponente od ukupnih relativno fiksnih tro!kova za odreeni obim proizvodnje mogue je izraunati varijabilnu komponentu tro!kova po tom obimu proizvodnje, ,. -ta su kalkulacije i $emu slue? 2alkulacija je raunski postupak kojim se izra"avaju cijene a slu"i za dono!enje poslovnih odluka, za kontrolu tro!kova i za kontrolu ekonominosti, .. -ta predstavlja produktivnost i kako se moe izra$unati? roduktivnost predstavlja odnos izmeu ostvarene koliine uinaka i koliine ljudskog rada, upotrebljenog za njihovo ostvarenje, roduktivnost rada se rauna$ r&3) 4 ili s r- koliina uinaka po jedinici rada 4- broj radnika s- broj utro!enih radnih sati 3- koliina uinaka ili r& 4 ili s) 3 r- koliina rada po jedinici uinka //. 0odajni prometni trpokovi se odnose ne /dnose se na proizvodnu funkciju koja se odvija u fazi prometa, 5rijednost koja se stvara u dodajnim proizvodnim funkcijama u sferi prometa dodaje se na vrijednost robe, /2.1o svojoj ekonomskoj sutini svi trokovi mogu se podijeliti na tri osnovne grupe - *ro!kovi materijala- novani izraz utro!aka goriva, pomonog materijala i dijelova za odr"avanje - *ro!kovi amortizacije- novani izraz utro!aka sredstava za rad - *ro!kovi radne snage- novani izraz utro!aka "ivog rada /!. "#jasnite elemente jedna$ine za trokove po / tonskom kilometru *ro!kovi po jednom tonskom kilometru$ *ntkm & *pp 6 *pz) d *pz- poetno- zavr!ni tro!kovi po 1 toni *pp- tro!kovi prevoznog puta 1 tone robe na 1 km udaljenosti d- du"ina transportovanja u km 17, *ro!kovi plata stanikog osoblja mogu se dvojako posmatrati, 2ako. /5. "dnos infrastrukture i voznog parka u sao#ra&ajnim poreduze&ima je razli$it i moe #iti organizaciono vezan i odvojen. 0opiite za slede&e vidove sao#ra&aja taj odnos? a) "eljezniki- infrasturktura i vozni park, po poravilu su, organizaciono i ekonomski vezani u jednom istom preduzeu b) drumski saobraaj- putevi i vozni park su organizaciono i ekonomski odvojeni c) rijeni saobraaj- plovni putevi i plovni parksu po pravilu organizaciono i ekonomski odvojeni d) pomorski saobraaj- saobraajna infrastruktura je organizaciono i ekonomski odvojena od organizatora eksploatacije plovnih parkova- brodova

e) vazdu!ni saobraaj- i u ovoj saobraajnoj grani postoji organizaciona i ekonomska odvojenost izmeu organa i organizacija koje vr!e izgradnju, odr"avanje i eksploataciju aerodroma, i organizacija koje vr!e prevoz robe i putnika, /(. )ijene prevozni' usluga u sao#ra&aju mogu se formirati na dva na$ina a) slobodnom pogodbom- dogovorno ili prema posebnom ugovoru izmeu transportnog preduzea i korisnika usluge b) propisivanjem jedininih prevoznih cijena u obliku tarifa, /+. Navedite minimalno ! od 5 matemati$ko statisti$ki' metoda za razdvajanje trokova$ /,. 2lementi kalkulacije prodajne cijene sastoje se iz - neposrednih tro!kova - op!tih tro!kova izrade (proizvodnje) - op!tih tro!kova prodaje i administracije( cijena ko!tanja, prodajna cijena bez 85 i prodajna cijena /.. *oje metode mjerenja produktivnosti poznaje 0aturalni metod, naturalno-uslovni metod, radni metod i vrijednosni metod, 2/. 0a li su $iste prometne funkcije neproizvodnog ili proizvodnog karaktera? /ne su neproizvodnog karaktera jer ne utiu na vrijednost robe nego samo potpoma"u njenu metamorfozu (kupoprodaja, krediti, ,,,),9ad koji se utro!i na njihovo obavljanje je neproizvodan, 22. Navedite pet vrsta materijalni' trokova u procesu transportni' usluga - tro!kovi goriva i pogonske energije - tro!kovi maziva - tro!kovi materijala za tekue i investiciono odr"avanje kapaciteta - materijalni tro!kovi re"ije pogona - materijalni tro!kovi re"ije uprave 2!. 3eterogena funkcija prometa ima karakter :eterogene prometne funkcije ( uvaju upotrebnu vrijednost robe i omoguavaju njeno doturanje do proizvoaa, (uskladi!tenje, pakovanje,,,) 24. -ta je kapacitet transportni' sredstava i koje vrste kapaciteta poznaje? 25. "snovni elementi za konstrukciju ro#ni' tarifa su - vrsta robe - daljina prevoza - te"ina robe 2(. 4eagi#ilnost ili elasti$nost 5osjetljivost6 trokova ra$una se na osnovu formule i ta oni podrazumijevaju? 2r&;<+*) ;<3 9azliiti tro!kovi razliito reaguju na promjenu stepena kori!tenja kapaciteta, *a elastinost tro!kova u odnosu na promjenu stepena kori!tenja kapaciteta predstavlja reagibilnost tro!kova,/n mo"e biti manji od 1 (degresivni tro!kovi), vei od 1 (progresivni tro!kovi) , jednak 1 (proporcionalni tro!kovi) i jednak = (fiksni tro!kovi), 2+. Nacrtajte i o#jasnite sutinu grafi$ke metode grani$ni' trokova. 0a dinamiku graninih tor!kova djeluje samo degresija i progresija relativno fiksnih tro!kova,

granini tro!kovi se izjednaavaju sa prosjenim, a dalje rastu iznad prosjenih tro!kova, rosjeni tro!kovi dosti"u minimum u optimalnoj zoni, a granini ispred zone optimalnosti, jo! u samoj zoni degresije, 2,. Navedite vrste kalkulacija - prethodna ili pretkalkulacija - naknadna ili obraunska kalkulacija - meukalkulacija ili kontrolna kalkulacija 2.. -ta je renta#ilnost% napii jednu od formula za ra$unanje i o#jasni? 9entabilnost je mjerilo uspje!nosti poslovanja koje pokazuje koliko se jedinica poslovnog rezultata (profit, dobit) ostvaruje na 1== jedinica ulo"enog vlastitog kapitala (glavnice), 9entabilonost imovine se mo"e izraunati$ 9& ( oslovni rezultat(profit,dobit)) ulo"ena glavnica) % 1== ili ako je rije o rashodima 9& ( oslovni rezultat(profit,dobit)) ukupni rashodi) % 1== !7. -ta je ekonomi$nost8 koje vrste prikazivanja ekonomi$nosti poznaje i o#jasni koli$insku ekonomi$nost? >konominost prikazuje koliko se n,j, prihoda ostvaruje po 1 n,j, tro!ka, >konominost se mo"e prikazivati parcijalno, ekonominost izra"ena ukupnim prihodom i ekonominost izra"ena proizvodnjom, !/. 9 $iste prometne funkcije spadaju ?unkcije kupoprodaje, funkcije kredita, funkcije knjigovodstva, ,,, !2. Navedite kako se izraava vrsta trokova za sredstva rada i koje metode o#ra$una poznaje? 5rsta tro!kova za sredstava rada izra"ava se kroz amortizaciju, ostoji vremenski metod, funkcionalni metod i kombinovani metod, !!. Navedite mjerne jedinice u transportu. 0a li se one kao o#im prevoza mogu sa#irati i pod kojim uslovima se mogu sa#rati? ostoje neto-tonski kilometar (prevoz robe), neto-putniki kilometar (prevoz putnika), ostoje jo! i bruto-tonski kilometar, lokomotivski kilometar, vozni kolimetar, kolski kilometar, prevaljeni kilometar,,,, !4. 0a li stepen iskoritenja kapaciteta te'ni$ki' sredstava uti$e na cijenu transporta? *ako% o#jasnite na formuli za prora$un cijene /ntkm. 4tepen iskori!tenja kapaciteta je glavni faktor od koga zavisi jedinina cijena ko!tanja prevozne usluge, 'ijena ko!tanja 1 nkm& *ro!kovi poslovanja) /stvareni obim prevoza @z formule se vidi da !to je obim prevoza vei cijena je manja i obratno, !5. :ormiranje i politika cijena prevozni' usluga #itno opredjeljuju zauzimanje transportnog preduze&a na tritu a i na ekonomsku poziciju samog preduze&a. Stoga se na tritu pojavljuju dvije razli$ite pozicije preduze&a - monopolske pozicije - oligopolske pozicije - autsajderi !(. "#jasnite matemati$ku interpretaciju metode razvrstavanja trokova pomo&u interpolacije i dajte adekvatna zna$enja u funkciji ;<a=>#.

'ilj ove metode ja da se tano utvrdi linija trenda, a time se precizno odvajaju varijabilni i fiksni tro!kovi, @zraunavanje se zasniva na rje!enju jednaine A&a%6b gdje je A- masa ukupnih (relativno fiksnih) tro!kova a- iznos varijabilnih tro!kova po jedinici %- koliina robe u proizvodnji b- fiksna komponenta, odnosno masa fiksnih dijelova !+. "#jasnite kad se i u koje slu$ajeve primjenjuju pret'odna% naknadna i me?u kalkulacija. - prethodna ili pretkalkulacija- izrauje se prije poetka proizvodnje - naknadna ili obraunska kalkulacija- izrauje se nakon zavr!etka proizvodnje - meukalkulacija ili kontrolna kalkulacija- primjenjuje se u sluaju kad se proizvodnja odvija u du"em vremenskom periodu, pa se vr!i kontrola nakon zavr!etka odreene faze, !.. Navedite relativna mjerila uspjenosti preduze&a. - produktivnost - ekonominost - rentabilnost 4/. Svi prometni trokovi dijele se na dvije grupe 1, iste prometne tro!kove- obuhvataju utro!ak rada i sredstava na obavljanju istih prometnih funkcija B, dodajne (proizvodne) tro!kove- odnose se na proizvodnu funkciju koja se odvija u fazi prometa, 5rijednost koja se stvara u dodajnim proizvodnim funkcijama u sferi prometa dodaje se na vrijednost robe, 42. Svi trokovi prevoza prema mjestu nji'ovog nastanka svrstavaju se u dvije grupe a, oetno- zavr!ni tro!kovi (tro!kovi u vezi prijema i otpremanja robe i putnika, tro!kovi oko formiranja vozova ili drugih transportnih tro!kova, tro!kovi odr"avanja i amortizacije stanica, i dio op!tih tro!kova uprave b, *ro!kovi istog prevoza (tro!kovi energije za prevo"enja, tro!kovi odr"avanja i amortizacije saobraajnog puta i saobraajnih sredstava, tro!kovi radne snage voznog osoblja kao i dio op!tih tro!kova uprave, 44. Napiite kako se ra$una stepen iskoritenja kapaciteta transportni' sredstava u jednoj transportnoj organizaciji. stepen iskori!tenja& ostvareni kapacitet) raspolo"ivi kapacitet % 1== 45. 0opunite. @utsajderi na transportnom tritu ili na nekim njegovim dijelovima koriste 2oriste neku vrstu cijena u sijenci, sa kojom mogu da pridobiju odreene prevoze od tr"i!no domonantnih transportera, 4(. Navedite prednosti i nedostatke knjigovodstvene metode razdvajanja trokova. 4,. Aetode kalkulacije. - djelidbene- primjenjuju se u preduzeima koja proizvode samo jednu vrstu uinaka ili nekoliko vrsta srodnih uinaka - dodatne- primjenjuje se u preduzeima koja proizvode dvije ili vi!e vrsta uinaka, 4.. 9 kojim uslovima se vri utvr?ivanje renta#ilnosti uslovnim proizvodom,

/vakav nain obrauna koristi se kada se proizvodi vi!e vrsta istih ili slinih proizvoda C kada su razlike u kvalitetu, dimenziji, bojamaC kada ostvarenu koliinu proizvoda nije mogue jednostavno zbrojiti, 57. Ba koja tri faktora proizvodnje se naj$e&e ra$una parcijalna ekonomi$nost u preduze&ima? - materijal (>m&3 % cijena) *m), - radnu snagu (>rs&3 % cijena) *rs), - sredstva rada (>sr&3 % cijena) *sr), 5/. Cisti prometni trokovi o#u'vataju utroak rada i sredstava na o#avljanju Distih prometnih funkcija i oni se pokrivaju iz stvorenog vi!ka vrijednosti u procesu proizvodnje, 52. 1ostoje tri osnovice za o#ra$un trokova sredstava rada% koje su? /snovica za obraun amortizacije (sredstava rada) mo"e biti$ - nabavna vrijednost stalnih sredstava - revalorizovana vrijednost stalnih sredstava - reprodukciona vrijednost stalnih sredstava 5!. 1odjela trokova transporta prema nji'ovoj zavisnosti od stepena iskoritenja 4vi tro!kovi prema zavisnosti od stepena iskori!tenja dijele se na$ 1, fiksne- nezavisni od obima proizvodnje B, promjenljive- zavisni od obima proizvodnje 54. Navedite 5 od . faktora koji uti$u na cijenu prevoza i stepen iskoritenja kapaciteta transportni' sredstava. +daljenost prevoza *e"ina robe 5rsta robe /dnos bruto i neto rada 4tepen iskori!tenja tovarne sposobnosti prevoznih kapaciteta 4tepen neravnomijernosti prevo"enja +slovi eksploatacije kvalitet prevozne usluge Eustina i razvijenost saobraajne mre"e 55. 0opunite. Sao#ra&ajna preduze&a koriste proizvodni koncept formiranja cijene prevoza ro#e% tj. proizvodni koncept je primjenljiv i u sao#ra&ajnoj grani. "n podrazumijeva da prodajna cijena transportne usluge o#ez#ijedi pokrivanje