Bilgeadam C Kitabi PDF

Modl 1: Programlamaya giri
Hedefler
Program nedir? Programc kimdir? Programlama Dilleri Programlama Dillerinin Tarihesi Programn Derlenmesi
Bu modlde, bir programcnn bilmesi gerek temel programlama kavramlarna giri yaplacaktr. Bir program oluturan eler, alma sreci tamamlanana kadar getii aamalar ayr ayr ilenecektir. Bu kavramlar programcnn ve programlama dillerinin tanmlanmasna yardmc olacaktr. Bu modln sonunda: Bir programn alma prensibini aklayabilecek, Programc kavramn tanmlayabilecek, Deiik programlama dillerinin geliimini aklayabilecek, Derleme ilemini tanmlayabileceksiniz.
Modl 1: Programlamaya Giri
Konu 1: Program nedir?
Bilgisayarn, bir ii yapmas iin tasarlanan komutlar zinciri Program Trleri

Sistem Programlar Srcler (Driver) Uygulamalar
Gnmzde bilgisayarlarn kullanm alanlar byk lde artmtr. Dolaysyla ilerimizi daha hzl ve dzenli bir ekilde yapmamz, bilgisayarlar ne kadar iyi kullandmza baldr. Bunun iin ise, eitli amalara gre yazlan programlar kullanrz. Program, bilgisayarn belli bir ii yapmas iin tasarlanan komutlarn tmdr. Kullanm amalar ve yerlerine gre birok deiik program tr vardr: Sistem programlar Her program, bir iletim sistemi zerinde alr. letim sistemi, dier programlarn almas iin gerekli olan kaynaklar ve ortam salar. Srcler (Driver) letim sistemi ile donanm aygtlar arasnda iletiim salayan programlardr. Klavye ile yazlan yazlarn alglanmas iin, klavyenin src program kullanlr. Uygulamalar letim sistemi zerinde alan, kullanclarn ihtiya duyduu ilevleri salayan programlardr.
Konu: 1
Bir internet sitesini gezmek istediimizde, Internet Explorer taraycs kullanlabilir. Bu uygulama, iletim sistemine sitenin istenilen sayfadaki yaz ve resimleri almasn ister. letim sistemi, a kartyla (Ethernet) src program sayesinde internet sitesinin sunucusuna istei gnderir.
(Ref: MOC 2667 Introduction to Programming - Module 1 - sayfa 3)
Programlarn alma modeli
Veri Girii lem Sonu

Kullanc
lem Bilgisayar Veri girii Printer Sonu
Programlarn kullanlmasndaki ama, girilen bilgilerin ilenip istenilen ekilde sonularn retilmesidir. Veri girii Program, kullanclarn veri girmesi ile balar. Girilen veriler daha sonra ilenmek zere hafzada saklanr. lem Veriler, programn yazlma ekline gre bir dizi ilemden geirilir. Sonu lenen veriler kullancya aktarlr. Programlar, belli kurallar erevesinde yazlr. Bu yazm kurallar sayesinde bilgisayar, programn ileyiini anlar ve gerekli sonular kartr. Yazlan programlar, belirtilen yazm kurallar kontrol edilerek derlenir. Bu derleme ilemi
sonunda, yazlan kaynak kodlar bilgisayarn anlayaca tek dile evrilir. Makine dili denilen bu dil, sadece 1 ve 0 saylarndan olumaktadr. rnek: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. ATM makinesinden para ekmek Kullanc ATM makinesine kartn yerletirir ifresini girer. ATM cihaznda alan uygulama kartta yazan bilgileri okur ifre kontrol ilemi yaplr. ifre doru girilmise kullanc ekmek istedii miktar girer. Bankadaki hesap kontrol edilir. Uygunsa kullancya deme yapar.
Konu 2: Programc Kimdir?
Belirli ilevlere sahip programlar gelitirir Kullanlan teknolojiyi, platformu iyi tanmas gerekir Programc trleri
Mimar Gelitirici Test Mhendisi
Programc, belirli ilevlere sahip programlar gelitirebilen uzmanlardr. Bir programcnn, zerinde alt platformu, kulland teknolojileri iyi tanmas ve bilgisayarn anlayaca mantksal dilde dnebilmesi gerekmektedir. Programclarn ou genellikle ayn ii gerekletirse de, stlendikleri grevlere gre gruba ayrlabilir: Mimar Programlarn yazlmas iin gerekli teknolojileri belirleyen, gerekli durumlarda programn daha kolay ynetilmesi iin kk paralara ayran programcdr.
Konu: 1
Gelitirici Program yazan kiidir. Test mhendisi Programn gelitirilmesi aamasnda, gelitiricilere raporlayan programcdr.
hatann
kaynaklarn
bulan
ve
(Ref: MOC 2667 Introduction to Programming - Module 1 - sayfa 9)
Konu 3: Programlama Dilleri
Programc ile bilgisayarn haberlemesini salar Programlar 1 ve 0 saylarndan oluan makine diline evrildikten sonra altrlr Programlama Dilinin zellikleri:
Szdizimi (Syntax) Gramer Semantik
2500den fazla programlama dili mevcuttur.
Dnyada konuulan her dilin amac iletiim salamaktr. Farkl kltrlerden insanlarn anlaabilmesi iin ortak konutuklar bir dil gerekir. Programla dillerinin amac da bilgisayar ile programcnn haberlemesidir. Programc, bilgisayara hangi komutlarn altrmas gerektiini bilgisayarn anlayaca dilden konuarak syler. Bilgisayarda, programlar makine diline evrildikten sonra alr. 1 ve 0 saylarndan oluan bu makine dili, en alt seviye dildir. Dolaysyla programlarn bu dilde yazlmas olduka zordur. Programclar konuma diline daha yakn, kolay anlalabilecek diller kullanmaktadr. Bu dillere yksek seviye programla dilleri denir. Programlama dillerinin seviyeleri makine diline yakn olup olmamas ile llr.
Bir programlama dili u unsurlardan oluur: Sz dizimi (Syntax) Bir dil, kendine ait kelimeler ile konuulur. Programlama dillerinin de benzer bir davran vardr. Programlama dillerindeki bu kelimeler, programlama dilinin anahtar kelimeleridir - komutlardr. Gramer Programlama dillerini kullanmak iin sadece kelimeleri bilmek yeterli deildir. Eer anlaml bir ekilde bir araya getirilemiyorsa, bu kelimeler hibir anlam ifade etmez. Semantik (anlamsal) Bir dili, kelimeleri doru bir gramer kullanm ile bir araya getirerek kullanabiliriz. Ancak konuulan kelimelerin ne iin kullanld da nemlidir. Bir programlama dilinin zelliklerinin nasl ve ne iin kullanld da, bu dilin semantiidir. rnein bir finans program, Yeni Trk Liras cinsinden bir miktar dolara evirecektir. Yaplacak ilem o andaki parite deerini merkez bankasndan ektikten sonra, girilen miktar bu deerle arpp kullancya gstermektir. Kullanlan programlama dili ARP, GSTER, ETLE komutlar ile bu ilemi gerekletirecektir. ARP ETLE GSTER miktar parite sonu Bu ekilde yazlan program sz dizimi asndan dorudur. Girilen veriler ve komutlar dnda, programlama dilinin anlamayaca bir kelime kullanlmamtr. Ancak komutlar yanl srada kullanlmtr. ARP komutu hangi saylar arpmas gerektiini bilemeyecektir. parite ETLE sonu ARP miktar GSTER parite Komutlar ve deikenleri, programlama dilinin gramerine gre doru yerlerde kullanmamz gerekir. Bu ekilde kullanlan komutlar doru bir ekilde alr. Fakat GSTER komutunun ne iin kullanld yani semantii de nemlidir. stenilen, miktar ile pariteyi arpmak, sonuca eitlemek ve sonucu gstermektir. sonu ETLE miktar ARP parite GSTER sonu (Ref: http://www.cs.sfu.ca/~cameron/Teaching/383/syn-sem-prag-meta.html) u ana kadar 2500den fazla programlama dili yazlmtr. http://www.oreilly.com/pub/a/oreilly/news/languageposter_0504.html) (Ref:
Konu: 1
Bunlardan bazlar Pascal, Basic, C, C++, Java, Javascript, Cobol, Perl, Python, Ada, Fortran, Visual Basic .NET, Microsoft Visual C# programlama dilleridir. Yksek seviye programlama dillerine Visual Basic .NET, Microsoft Visual C++ dillerini rnek verebiliriz. C ile iletim sistemi yazlabilindiinden daha alt seviye bir dil olarak deerlendirilir. Programlama Dillerinin Tarihesi
Makine dili 10110110, 11011110 Yordamlarn (Subroutine) ve Ktphanelerin (Library) olumas 1957 FORTRAN 1959 COBOL 1968 Pascal 1972 C Nesneye Ynelik Programlama Dilleri:
C++, JAVA
2000 .NET
Visual Basic .NET, Visual C#
Bilgisayarlar, icat edilmeleriyle birlikte belli bir ii yapmak iin bir dizi komutlara ihtiya duymulardr. En bata ok basit ilemler yapan bu komutlar zamanla nesneye ynelme (object orientation) gibi ileri seviyede zellikler kazanmtr. lk programlama dilleri, bilgisayarlarn zerinde baz aralarn yerlerini deitirerek veya yeni bileenler eklenerek yaplyordu. Programn ilemesi iin bir devinime ihtiya vard. Eskiden programlar fiziksel olarak yazlyordu. Daha sonra fiziksel programlama yerini elektrik sinyaline brakt. Artk, kurulan elektronik devrelere dk ya da yksel voltajda akm gnderilerek bilgisayarn davran belirlenmeye baland. Yksel voltaj 1, dk voltaj 0 saylarn ifade ediyordu. Bylelikle bugn de kullanlan makine dilinin ortaya kmas iin ilk admlar atlm oldu. Ancak bu ekilde programlar yazmak, sistemi oluturan elektronik devrelerin her program iin batan kurulmasn gerektiriyordu. Bylelikle programlar baz
kavramlar erevesinde yazlmaya baland. ncelikle bilgisayar donanm her program iin batan kurulmamal, bunun yerine basit bir donanmn zerine yazlan komutlar kullanlmaldr. Daha sonra, programlar tek bir komutlar zinciri yerine, kk paralar halinde yazlmaldr. Bu paralarn programn iinde defalarca kullanlabilmesi yordam (subroutine) kavramn ortaya karmtr. Bu modelin kullanlmas ise mantksal karlatrmalar, dnglerin kullanlmasn ve yazlan kodlar tekrar kullanld iin ktphane (library) mantn ortaya karmtr. 1957 ylnda IBM, dk seviye (makine diline yakn) bir programlama dili olan FORTRAN dilini ortaya kard. FORTRAN ile beraber basit mantksal karlatrmalar, dngler, (true-false) lojik ve (integer, double) saysal deikenler kullanlmaya baland. 1959 ylnda, bu programlama dilinin zelliklerini alp, giri k (Input Output IO) gibi yeni ilevler salayan COBOL dili ortaya kt. Daha sonra 1968 ylnda, COBOL ve FORTRAN dillerinin en iyi zelliklerini alarak Pascal ortaya kt. Ayrca Pascal dili, hafzadaki adresler zerinde ilem yapmaya olanak veren iareti (pointer) kavramn beraberinde getirdi. 1972 ylnda C, Pascal dilindeki birok hatay gidererek ortaya kt. C dili ilk defa Unix iletim sistemini yazmak iin kullanlmaya balanmtr. C, dk seviye bir dil olmas, kuvvetli giri k ilemleri salamas gibi birok zellii ile iletim sistemleri yazlmasnda tercih edilmitir. Btn programlama dilleri birok zellie sahip olmasna ramen, modler programlamann birok eksiini gidermek amacyla, yeni bir programlama modeli olan nesneye ynelik programlama - OOP (object oriented programming) ortaya karld. C dilinin ve OOP modelinin tm zellikleriyle C++ dili oluturuldu. C++ dilini, Sun Microsystems tarafndan kartlan Java takip etti. Java dilinin kullanm alanlar, nesneye ynelik bir programlama dili olmas ve beraberinde getirdii p toplama GC (garbage collection) gibi performans arttrc zellikleri ile byk lde geniledi. Microsoft, 2000 ylnda .NET platformunu sunarak, otuzdan fazla programlama dilini ayn at altna toplad. VisualBasic.NET ve VisualC# .NET platformunu kullanan gnmzdeki en gl yksek seviyeli programlama dilleri arasnda yer almlardr. .NET platformu hakknda daha detayl bilgi iin Modl 2ye bakn. (Ref: http://www.princeton.edu/~ferguson/adw/programming_languages.shtml)
Konu: 1
Konu 4: Programn Derlenmesi
Programlama dili derleyicisi:

Gramer ve sz dizimi kontrol Kaynak kodlarn makine diline evrilmesi
Makine diline evrilen kodlarn altrlmas

Kaynak Kod: Derleme Makine Dili: 0110101010 1101010101 1010101111 altrma
Sonu
Programlar yazldktan sonra, almaya uygun hale getirilene kadar bir dizi ilemden geer. Bu ilemi gerekletiren, programlama dilinin derleyicisidir. (Compiler) Programlar, bir programlama dilinin gramer ve sz dizimi yapsna uygun bir ekilde yazlr. Yazlan kodlar o dilin derleyicisi tarafndan kontrol edilir. Kontrol ileminden sonra, bu kodlar bilgisayarn anlayaca makine diline evrilir. Ancak bir yazm ve ya mantk hatas varsa, programcya gerekli hata mesajn verilerek derleme ilemi iptal edilir. Makine diline evrilen kodlar altrlr.
10
Modl Sonu Sorular & Altrmalar
zet
Program nedir? Programc kimdir? Programlama Dilleri Programlama Dillerinin Tarihesi Programn Derlenmesi
1. Var olan bir metin dosyasn (.txt) grntlemek iin Notepad programn kullanabiliriz. letim sistemi, dosyay kullanclara gstermek iin monitr ile iletiim kurar. Monitr iletim sisteminden gelen verilerle gerekli grntleme ilemlerini yapar. Bu senaryodaki program eitlerini belirtin. 2. Bir arkadamza e-posta yollamak istediimizde, e-posta adresi, konu, mesaj bilgilerini gireriz. Daha sonra e-posta uygulamas mesajmz verilen adrese yollar. Programn alma modelinin aamalarn belirtin. 3. C dilini kullanarak yazdnz kodlarn bilgisayar tarafndan altrlabilir hale gelmesi iin hangi aamalarn gereklemesi gerekir?
Modl 2: Microsoft .NET Platformu

Microsoft .NET, uygulama gelitiricilerin yazlm gelitirme srecinde altyap ilemleri iin harcad eforu en aza indirgemek ve daha gvenli, gvenilir ve salkl uygulamalar gelitirebilmelerini salamak iin gelitirilmi altyapdr. Bu modl tamamladktan sonra Microsof.NET platformu hakknda genel bilgi sahibi olacak, .NET Framework ve bileenlerini aklayabilecek, Microsoft .NET platformunun yazlm gelitiricilere sunduu avantajlar tanmlayabileceksiniz.
Konu 1: Yazlm Gelitirme Dnyas

Microsoft 1975 ylnda Bill Gates ve Paul Allen tarafndan kurulduunda vizyonu Her eve, her masaya bir PC idi. Donanm ve yazlm alanlarndaki gelimelerin hz ve birbirlerini srekli tetiklemesinin sonucunda bilgisayar kullanc says hzla artt. Artan kullanc says beraberinde yeni gereksinim ve talepleri ortaya kard. Bu taleplerin doal sonucu olarak da farkl platformlar ve farkl servis salayclar ortaya kt. letiim, finansal hizmetler, ticaret, elence kullanclarn (zellikle internetin yaygnlamasyla birlikte) en youn talep gsterdii hizmetler halini ald. Gnmze baktmzda Microsoftun k noktasndaki hedefine byk oranda ulatn grebiliyoruz. Ancak geldiimiz noktada hzla artan bilgisayar ve internet kullanc says, beraberinde gvenlik, iletiim, entegrasyon v.b. alanlarda eitli engellerin ortaya kmasna neden oldu. Gelimelere kendi amzdan, yani yazlm gelitiriciler asndan baktmzda iler ok daha zor ve zahmetli durumda. Kurumsal uygulamalarn gelitirilmesinde performans, gvenlik, sreklilik gibi konularda belirli bir seviyeyi yakalamak iin olduka fazla efor sarfetmemiz gerekiyor. rnein elektronik cihazlarla soket iletiimi kuracak uygulamalar gelitirebilmek iin iki alternatifimiz var. Birincisi 3. parti firmalar tarafndan gelitirilmi olan bileenler satn almak ve uygulamamza entegre etmek. Dier alternatifimiz ise olduka uzun srecek bir kodlama ile benzer bir iletiim katmann gelitirmek. Her ikiside firmalarn birinci tercihi olmayacaktr. Sorunumuz sadece soket iletiimi noktasnda deil elbette. Blmn banda da belirttiimiz gibi gvenlik, performans, yetkilendirme gibi pek ok konuda uygulama gelitiriciler olduka zahmetli altyap kodlarn gelitirmekle uramak zorunda kalyor. in kt yan gelitirilen bu altyap kodlar ou zaman istenilen verimlilii sunmaktan olduka uzak kalyor. Kabul etmemiz gereken ey, bu altyap kodlarn gelitirecek bilgiye sahip olmadmz, sahip olsak bile altyap kodlarn yazacak zamana ve i gcne sahip olmadmz, zaman ve i gc konusundaki ihtiyalarmz karlayabilsek bile bu kodlarn testi, gvenlii, gvenilirlii, performans ve uygulamalara entegrasyonu konusunda hi bir
zaman istenilen dzeye ulaamayacamzdr. Keke ihtiya duyduumuz tm altyap ilemleri iin hazr, kullanm kolay ve esnek bir platform olsayd. Hayalini kurduum aslnda yle bir sistem: Bir sanal maazada cep telefonlarndan sorumlu departmanda sat mdr olarak alyorsunuz. dndasnz ve akll cihaznza bir mesaj geliyor: Henz piyasaya yeni km olan telefonumuz inanlmaz satlar yapyor, telefon ok popler ve stoklarnzda olduka azalm durumda. Bu mesajn hemen ardndan akll cihaznz zerinden, irketiniz iin fiyat ve teslim zaman asndan en uygun olan tedarikiyi bulup ihtiyacnz kadar telefonu sipari edebiliyorsunuz. Peki ya bu koullar altnda almyor olsaydnz? irketinizden sizi cep telefonunuzdan arayacaklar ve problemi ileteceklerdi. Sonra da siz irketinize ancak dnebildiiniz zaman tedarikilerle teker teker irtibata geerek hangisinin irketiniz iin en yararl olduuna karar verecektiniz. Sipari ve teslimat bilgileri zerinde anlatktan sonra ileminizi tamamlam olacaktnz. Yani sadece bir ka dakikada yapabileceiniz basit bir ilem iin belki de btn bir gnnz kaybedecektiniz. Verimliliiniz derken zamannz etkili ekilde kullanamayacaktnz. Oysa akll cihaznz zerinden tm bu ilemleri ksa bir ekilde zebildiinizden ie gitmenize bile gerek kalmadan zamannz en az ekilde kullanarak irketiniz iin en iyi olan seimi yapabilirsiniz. Kesinlikle iler ok daha verimli ve kolay ilerlerdi.. Elbette bu kurulabilecek hayallerin sadece mobil platforma ynelik blmnden bir kesit.
Konu: 1
Sorunun Temeli
Microsoft, vizyonu dorultusunda att admlarn yazlm gelitiricilere yansyan sonularn srekli izliyordu ve yazlm gelitiricilerin sorunlarn u balklar altnda ele alyordu. Uygulamalarn, sistemlerin ve kurumlardaki birimlerin ve farkl kurumlarn arasndaki iletiim sorunu. alanlarn ihtiya duyduklar verilere, ihtiya duyduklar an, kesintisiz, hatasz ve gvenli bir ekilde ve istedikleri platformdan eriebilmeleri. Uygulama gelitirme srecinde, gelitiricilerin altyap kodlar ile uramas ve bunun sonucunda uygulama gelitirme ve test sresinin uzamas. Bir uygulamann farkl platformlarda altrlabilmesi iin ayn ilemleri gerekletirecek kodlarn tekrar tekrar yazlmas ihtiyac.
Microsoft 1990 ylnda, yaanacak 10 ylda ngrerek bu ve benzeri sorunlara zm sunacak, uygulama gelitiricilerin ve son kullanclarn ilerini kolaylatracak bir platform gelitirmeye balad. Microsoft bu platforma ylesine inanyorduki kaynaklarnn %80inden daha fazlasn, yani kaderini bu platforma balamt. ok geni bir analiz ve gelitirme ekibinin almalarnn sonucunda ortaya kan rn 2000 ylnda dnyaya sunulduuna insanlarn karlarnda grdkleri yap karsnda hissettiklerini tanmlamak iin kullanlabilecek en uygun kelime; Hayranlkt. Microsoft.NET Platformu her trl yazlm gelitirme ihtiyacna ynelik hazr bir altyap sunarak uygulama gelitiricilerin windows, web ve mobil platformlara ynelik uygulamalar, ok daha hzl, kolay ve gl bir ekilde gelitirebilmelerine olanak tanyordu. Uygulama gelitiriciler ifreleme, kimlik dorulama, yetkilendirme, soket iletiimi, her trl veri kaynana ynelik veritaban ilemleri, xml ve web servisi teknolojilerine kadar burada saymadmz (editrler bir modln 100 sayfay gemesine pek scak bakmyorlar) ve hatta milyonlarca snf ve fonksiyonlar hazr ekilde karlarnda grdler. Bu gne kadar gnler, haftalar ve hatta aylar harcayarak gelitirmeye altklar bu yaplarn hepsini karlarnda kullanma hazr bir ekilde grmekten de son derece memnunlard.
Modl 3: Microsoft Visual Studio Arayz
Hedefler
Visual Studio alma ortam Start Page Menler Solution Explorer Paneli Toolbox Paneli Properties Paneli Help Kullanm
Bu modl, Microsoft Visual Studio ara yzn tanmay salar ve etkili bir biimde kullanmay gsterir. Ev ve i yerindeki alma ortamn dzenlemek daha verimli almay salar. Yazlm gelitirilirken de allan ortam tanmak ve kiiselletirmek rahat allmas asndan nemlidir. Bu modl tamamladktan sonra: Microsoft Visual Studio alma ortamn tanyacak, Menlerin ilevlerini aklayabilecek, Balang sayfasnn zelliklerini kullanabilecek, Solution Explorer, Toolbox, Properties panellerini tanyacak, Microsoft Visual Studio Yardm etkili bir ekilde kullanabileceksiniz.
Konu 1: Visual Studio alma Ortam
Visual Studio bir dosya editrdr alma Sayfalar

Sekmeler halinde gsterilir
Ara ubuklar
Men komutlarna grsel ara yz zel ara ubuklar tanmlanabilir
Menler Paneller
Sabitlenebilir, Kayan, Gizlenebilir pencereler
Visual Studio, ok gelimi zelliklere ve yardmc aralara sahip bir dosya editrdr. .NET platformu zerinde gelitirilen proje dosyalar dnda metin dosyalar, sql, rtf uzantl dosyalar da dzenlenebilir. Visual Studio ortamn oluturan ve kullanmn kolaylatran drt ana bileen vardr: alma Sayfalar (Tab Pages) Visual Studio ortamnda dosyalar, birer alma sayfas olarak alr. Bu dosyalar sekmeler halinde sralanr. Sayfalar arasnda CTRL-TAB ksa yolu ile gei yaplr. Bu alma modelinde, sadece bir sayfa grnr ve zerinde alma yaplr. Ancak Visual Studio bize, alma ortamn paralara blme imkn verir. rnek: o
Visual Studio alma ortamn an. Balang sayfas karnza kar. (Eer balang sayfasn gremiyorsanz, Help mensnden Show Start Page komutunu sein) View mensnden, Web Browser alt mensne iaret edin ve Show Browser komutunu sein. Visual Studio amak istediimiz Internet taraycs iin yeni bir sayfa oluturur. CTRL tuuna basl tutarak TAB tuuna basn. Atnz Internet taraycsndan balang sayfasna dner.
Konu: 1
Balang sayfasna sa tklayn ve kan menden New Vertical Tab Group komutunu sein. Visual Studio birden fazla sayfa zerinde alma imknn, sayfalar sekme gruplarna ayrarak salar. Balang sayfasn, sayfa balna basl tutarak, Internet taraycsnn bulunduu sekme grubuna tayn.
PUCU: Visual Studio ortamn bir web taraycs olarak kullanabilirsiniz. Ara ubuklar (Toolbars) Visual Studio, men komutlarn iin grsel ksa yollar ara ubuklar ile sunar. Benzer ilemler iin kullanlan komutlar bir ara ubuunda gruplanr. rnein Standart ara ubuu, yeni dosya oluturmak, bir dosyay amak - kaydetmek gibi genel dosya ilemleri iin kullanlr. Ara ubuklar, varsaylan olarak menlerin altnda bulunur. Ancak ubuklar tanarak yerlerini deitirebilir veya kayan duruma getirilebilir. Ayrca istenen ubuklar saklanlabilir veya gsterilebilir. Ara ubuklarn listesini grmek iin View mensnden Toolbars alt mensne iaret edin. Visual Studio bize kendi ara ubuklarmz oluturma imkn da verir. Farkl ilevlere sahip komutlar gruplanp, kiisel ara ubuu oluturulabilir. rnek: o Balang sayfasnn stndeki bir ara ubuuna sa tklayn. kan men, var olan tm ara ubuklarn listeler. aretli olan ubuklar eklenmi ubuklardr. Bu listeden Web ara ubuunu sein. Web ara ubuu zerine ift tklayn. Bu ilem ubuu floating (kayan men) duruma getirir. Tekrar ift tklandnda, ubuk Dockable (sabit duruma) gelir. Ara ubuuna sa tklayn. Listenin en altndaki Customize (zelletir) komutunu sein. Toolbars sekmesinde New (yeni) komutuna tklayn. kan pencerede ubua Genel lemlerim yazn. Ok tuuna basn. Visual Studio verilen isimde bir ara ubuu oluturur ve kayan durumda grntler.
o o
Commands (komutlar) sekmesinde, Categories
(kategoriler) listesinden Help kategorisini sein. Bu listenin yan tarafnda bulunan Commands listesinden Index komutunu bulun. Bu komutu tayp, oluturduumuz Genel lemlerim ara ubuuna brakn.
Bu ekilde u komutlar da ekleyin.

Categories Tools File View Window Commands Options Exit Show Web Browser Close All Documents
o o
Ara ubuunu, alma ortamnn altna tayarak sabitleyin. Ara ubuuna sa tklayn ve listeden Genel lemlerim ubuunu seerek alma ortamndan kaldrn. Menler Birok alma ortamnn yapt gibi Visual Studio da, benzer eler zerinde ilevleri olan komutlar menler halinde gruplar. Ara ubuklarndan fark sabit
Konu: 1
olmalar ve zelletirmeye ak olmamalardr. Menler bu modlde detayl olarak ele alnacaktr. Paneller Paneller, Visual Studio iindeki pencerelerdir. alma ortamnda birok panel bulunmasyla beraber, Solution Explorer, Toolbox, Object Browser, Properties, Watch, Output, Search Result, Task List gibi ska kullandmz paneller vardr. PUCU: Grmek istenilen paneller View mensnden seilebilir. Paneller, Visual Studio ortam iersinde istenilen yere tanabilir veya sabitlenebilir. Panellerin birka genel zellii vardr: o Auto Hide (Otomatik Gizle): Panelin, fare zerindeyken gzkmesi ve fare ekildikten sonra gizlenmesidir. o Dockable (Sabitlenebilir): Panelin, Visual Studio ortam iersinde bir yerde sabitlenebilme zelliidir. o Floating (Kayan): Kayan paneller herhangi bir yere sabitlenemez. Ancak her sayfann stnde durur ve bylece srekli grnr. Panellerin bu zellikleri Window mensnden eriilebilir. rnek: o
View mensnden Other Windows alt mensn iaret edin ve Favorites panelini sein. Panelin balnda, biri Auto Hide dieri Close olan iki dme grlr.
o o
Auto Hide dmesine basarak paneli gizleyin.
Paneli tekrar sein, Window mensnden Auto Hide zelliini sein. Daha sonra ayn menden Floating zelliini sein. Panelin tanabildii ancak sabitlenemedii grlr. Panel seili iken, Window mensnden Dockable zelliini sein. Bu sefer panelin, tand zaman alma ortamnn herhangi bir yerine sabitlenebildii grlr. Panel seili iken, Window mensnden Hide komutunu sein. Paneli tekrar amak iin bu etaplar tekrarlayn.
Konu 2: Start Page
Visual Studio ortamnn balang sayfasdr Projects

Oluturulan Visual Studio projeleri listesi
Online Resources
nternet zerindeki kaynaklar Kod rnekleri, gncellemeler, makaleler
My Profile
alma ekline gre zel ayarlar
Visual Studio alma ortamn atmz zaman karmza ilk gelen balang sayfasdr. Bu sayfa blmden oluur.
Projects
O ana kadar altnz projeleri gsterir. Bu menden son projelerinizi aabilirsiniz. Son projelerde gzkmeyen bir proje (Open Project) veya yeni bir proje (New Project) aabilirsiniz.
Online Resources
Bu blmde rnek uygulamalar (Find Samples) ipular bulabilir, en yeni teknolojileri, gncellemeleri veya en son eklenen haberleri takip edebilir, MSDN ktphanelerinde kod rnekleri, makaleler aratrabilirsiniz.
My Profile
Bu blmde alma eklinize gre bir profil seebilirsiniz. Profiller; kullanlan ksa yollara, panellerin yerlerine ve grnmlerine, Visual Studio yardmn kullanrken yaplan filtrelemeye gre deiir. rnein, profili Visual C# Developer olarak ayarlarsak Dynamic Help paneli, sayfalarn sa tarafnda ivili olarak durur. Yardm panelinde bir arama yapmak istediimizde ise, sonular Visual C# filtresine gre kar. Ayrca Solution Explorer paneli CTRL-ALT-R ksa yolu ile alr.
Konu: 1
Grnm, ksa yollar ve yardm filtresi birbirinden bamsz olarak da ayarlanabilir. Bu durumda seilen profil, custom (zel) olarak gzkecektir.
At Startup seeneklerinden, Visual Studio alrken hangi pencerenin
gzkeceini belirleyebilirsiniz. rnein, balangta en son altnz projenin almasn istiyorsanz, Load last loaded solution seeneini tercih etmelisiniz. PUCU:
Giri sayfasn kapattktan sonra, Help mensnden Show Start Page
seeneine tklayarak aabilirsiniz.
Konu 3: Menler
Birok uygulamada kullanlan benzer men grnm File, Edit

Dosya, metin dzeni ilemleri
View, Window
Paneller, alma sayfalar grnmleri
Project, Build, Debug

Proje, derleme ve hata ayklama ilemleri
Tools, Help
Yardmc aralar, yardm seenekleri
Visual Studio menleri birok uygulamann menlerine benzer niteliktedir. Men isimlerinde, belirli bir harfinin alt izilmitir. Belirtilen harfler ALT tuu ile birlikte basldnda, o menlere ksa yolla ulalr. Men komutlarnn bazlarnda ise, sadece o komuta zel bir ksa yol tanmldr. Bu ksa yollar CTRL veya SHIFT gibi birka tu kombinasyonu ile gerekleir.
File (Dosya)
Tm dosya ilemleri bu men altndadr. Standart ara ubuu ile bu mendeki baz komutlara ulalr. File mensndeki komutlar ile: o Yeni bir proje, bir dosya veya bo bir solution (zm) oluturmak, o Oluturulmu bir projeyi veya var olan bir dosyay amak, o Web zerinde paylatrlm dosya veya projeler amak, o Ak olan dosya veya projeleri kapatmak, o Recent Files (en son kullanlan dosya veya projeler) amak, o Dosyalar kaydetmek, yazdrmak mmkndr.
Edit (Dzenle)
Tm yaz dzenleme ilemleri iin, bu mendeki komutlar kullanlr. Text Editor ara ubuu da bu mennn komutlarna ksa yoldur. Edit mensndeki komutlar ile: o Copy, Cut, Paste, Delete, Select All gibi temel ilemler o Find And Replace, Go, Bookmark gibi navigation ilemleri
Konu: 1
o o
Outlining ile metinleri gruplama ilemleri
Satrlar yorum satr yapma, yorum satrlarn kaldrma, byk kk harf evrimi gibi ileri seviye ilemler gerekletirilir.
View (Grnm)
Visual Studio alma ortamndaki tm paneller bu men komutlaryla gsterilir. Ayrca Navigate Backward ve Navigate Forward komutlaryla en son allan satra geri dnlr.
Project (Proje) Projeye dosya eklemek, karmak, proje zelliklerini gstermek iin bu men kullanlr. Build (Derleme) Projelerin almak zere derlenmesi iin gereken komutlar, bu men altndadr. Debug (Hata Ayklama) Projede hata ayklarken gereken komutlar Debug mens altndadr. Projenin debug durumunda balatmak, BreakPoints (hata ayklarken durulmas gerek satrlar ayarlamak) gibi ilemler yaplr. Tools (Aralar)
Visual Studio ile beraber yklenen yardmc aralarn listelendii mendr. Ara ubuklarn zelletirmek iin kullanlan Customize seenei gibi Options seenei de en sk kullanlan zelliklerden biridir. Visual Studio alma ortamnn tm ayarlar Options mensnden yaplr. Environment ve Text Editor en sk kullanlan seeneklerdir. Environment (Ortam): Sayfa dzeni ve grnm ayarlar, yaz tipi (font) ve renk ayarlar, komutlar iin ksa yol ayarlar, Internet taraycs ayarlar, yardm ve dinamik yardm ayarlar yaplr. Text Editor (Metin Dzenleyicisi): Farkl programlama dillerine zg yaz dzeni yaplr. rnek: o o o
Tools mensnden Options komutunu sein.
Sol panelde bulunan Environment mensnden Fonts and Colors (Yaz dzeni ve Renkler) sekmesine gelin. Sa panelde bulunan Display items (eleri Listele) mensnden Text alannn sein ve Item background (e arka plan) zelliini Light Grey (Ak Gri) olarak belirleyin. Tm sayfalarn arka plan rengi ak gri olacaktr.
10
Sol panelde Environment mensnden Web Browser sekmesine gelin. Home Page (ana sayfa) zelliinin altndaki Use Default seeneini kaldrn ve metin kutusuna www.bilgeadam.com yazn. Sol panelde Text Editor mensnden C# alt mensn sein. Burada Visual C# diline zel metin dzenleme seenekleri bulunur. Sa panelde, Display sekmesinin altnda Line Numbers (Satr Numaralar) seeneini iaretleyin. Bu seenek, Visual C# projelerinde alrken satr numaralarn gsterir.
Window (Pencere)
Sayfalarn ve panellerin grnmleri ve zelliklerini deitirmek iin kullanlan komutlar bu men altnda bulunur. Tm ak alma sayfalar bu men altnda grld gibi, istenen sayfa seilerek n plana getirilir. Ayrca, Close All Documents (Tm Sayfalar Kapat) komutu ile ak olan btn sayfalar kapatlr. Auto Hide All (Tmn Otomatik Gizle) komutu ile, sabit hale getirilmi tm paneller gizlenir.
Help (Yardm) Visual Studio alma ortamnda ok sk kullanlan yardm panellerinin grnm bu men ile salanr. Bu men ile ayrca, kullanlan Visual Studio alma ortamnn srm hakknda bilgi alnr, son gncellemeler kontrol edilir, teknik destek iin gereken e-posta adreslerine veya telefonlara ulalr.
Yardm kullanm bu modlde detayl olarak ele alnacaktr.
Konu: 1
11
Konu 4: Solution Explorer Paneli
Visual Studio projeleri, bir Solution altnda toplar Solution iinde bulunan tm dosyalar, klasrler grntlenir Panele ait ara ubuu basit ilemler gerekletirir
Refresh, Show All Files, Properties
Visual Basic profilinde, CTRL-ALT-L ile ulalr
Visual Studio alma ortamnda projeler bir solution (zm) altnda alr. Bir solution iine farkl dilde ve tipte projeler dhil edilebilir. Visual Studio ile bir solution aldnda, Solution Explorer paneli ile solution iinde bulunan tm projeleri, ilgili dosya ve klasrleri grntler. Panelde koyu yaz tipinde gzken proje, solution iindeki balang projesidir. Bu panelden, eler zerinde silme, kopyalama, tama, ismini deitirme ilemleri yaplabilir. Ayrca panelin st ksmnda, seilen e zerinde basit ilemler gerekletirmek iin bir ara ubuu bulunur.
Refresh (Yenile)
Proje dosyalar zerindeki deiikliklerin gzkmesini salar.

Show All Files (Btn Dosyalar Gster)
Seilen projenin bulunduu klasrdeki tm dosyalar ve alt klasrleri gsterir. Panelde gzken beyaz eler proje iine dhil edilmemi elerdir. Projede kapsamnda kullanlmak istenen eler (rnein arka plan resmi), zerine sa tklanp Include In Project komutu ile projeye dhil edilmelidir.
Properties (zellikler) Paneldeki tm elerin zellikleri, Properties komutu ile grlebilir. Bu komut seildiinde, enin zellikleri Properties paneli ile grntlenir. (Properties paneli bu modlde detayl olarak ele alnacaktr.)
12
Solution Explorer paneli, View mensnden grlebildii gibi, varsaylan klavye seeneklerinde CTRL-ALT-L ksa yolu ile de grlebilir. (Ref: MSDN, Solution Explorer)
Konu 5: Toolbox Paneli
Projelerde kullanlan eitli bileenler listelenir Nesneler, sekmeler halinde gruplanr

Windows Forms, Web Forms, ClipBoard Ring
Visual Basic profilinde, CTRL-ALT-X ile ulalr
Konu: 1
13
Toolbox (Ara Kutusu) paneli, projelerde kullanlan eitli bileenlerin listelendii paneldir. Buradaki eler, sekmeler iinde gruplanmtr. Her sekme, ortak platformlarda alan veya benzer ilevleri olan nesnelere sahiptir. rnein, Data sekmesinde veri taban ilemlerinde kullanlan bileenler vardr. Windows Forms bileenleri Windows platformunda alan projelerde, Web Forms bileenleri ise Web tabanl projelerde kullanlan nesnelerdir. ClipBoard Ring sekmesinde ise kopyalanan metinler bulunur. Nesnenin silik gzkmesi, o anda allan sayfada kullanlamayaca anlamna gelir.
Toolbox panelinde nesneler, en sk kullanlandan en az kullanlana gre sralanmaktadr. rnein, Windows Forms sekmesinde en stte Label, Link Label, Button, TextBox nesneleri bulunur. Nesneler, yerleri ve sralar tanarak deitirilebilir, ayrca baka bir sekmeye de tanlabilir. Varsaylan sralama dnda, alfabetik olarak da sralama yaplabilir. Visual Studio alma ortamn, Toolbox panelindeki nesnelere yeni isim verme, nesneleri silme veya panele yeni sekmeler ve nesneler ekleme imknlarn da salar. rnek: o o o o
View mensnden Toolbox panelini sein
Panelde herhangi bir yere sa tklayn ve Show All Tab (Btn Sekmeleri Gster) komutunu sein Windows Forms sekmesinde TextBox nesnene sa tklayn. kan menden Rename Item (Ad Deitir) komutunu sein ve Metin Kutusu yazn. Metin Kutusu nesnesini tayarak sekmenin en stne getirin.
14
o o
Panele sa tklayn ve Sort Items Alphabetically (Nesneleri Alfabetik olarak Srala) komutunu sein. Metin Kutusu nesnesinin, alfabetik srada yerini ald grlr. Panele sa tklayn ve Add Tab (Sekme Ekle) komutunu sein. Sekmeye Medya ismini verin. Sekmeye sa tklayn ve Add/Remove Items (Nesne Ekle/Kaldr) komutunu sein. Customize Toolbox diyalog kutusu kar. Burada Toolbox paneline eklenebilecek tm bileenler listelenir. Com Components sekmesine gelin ve listeden Windows Media Player nesnesini iaretleyin. Ok tuuna basarak, diyalog kutusunu kapatn. Windows Media Player nesnesinin, oluturulan Medya sekmesine eklendii grlecektir. Toolbox paneli varsaylan klavye seeneklerinde CTRL-ALT-X ksa yolu ile ulalr.
Konu 6: Properties Paneli
Visual Studio ortamndaki nesnelerin zelliklerini listeler zellik ad Deeri zellikler kategorilere gre gruplanmtr, alfabetik olarak da sralanabilir F4 ile her yerden ulalr
Properties (zellikler) paneli, seilen bir nesnenin zelliklerini grntler. Paneldeki grnm, zellik ad - deeri eklindedir. Silik olarak gzken zellikler salt okunurdur ve deitirilemez. Panelin zerindeki alr liste, alma sayfasndaki nesneleri listeler. Buradan istenilen nesne seilerek zellikleri grntlenir.
Konu: 1
15
Paneldeki zellikler kategorilere gre gruplanmtr, ancak alfabetik olarak da dizilir. Panelin stnde bulunan ara kutusundan Categorized (Kategoriletirilmi) veya Alphabetic (Alfabetik) seilerek zelliklerin grnmleri deitirilir.
Panelin en altnda bulunan blmde, her zelliin aklamas bulunur. pucu: Bir nesnenin zerindeyken F4 tuuna basnca, Properties paneli grntlenir.
16
Konu 7: Help Kullanm

En sk kullanlan kaynaktr MSDN (Microsoft Developer Network) ktphaneleri Dynamic Help erii, seilen nesnelere gre deiir F1 ile dinamik yardm Search Zengin arama seenekleri Index Alfabetik konu dizini Contents MSDN ktphanelerinin hiyerarik grnm
Yazlm gelitirirken en ok kullanacamz kaynaklar yardm dosyalar olacaktr. Bir programlama dilinin ok eitli zellikleri, kullanm farkllklar olabilir. yi bir programc btn bu zellikleri ezbere bilen deil, bu zellikleri en ksa srede bulan, renen ve kullanandr. Yardm dosyalarnn kullanmn bilmek, programcln temelini oluturan nemli unsurlardan biridir. DKKAT: Visual Studio Yardmn kullanmak iin, MSDN (Microsoft Developer Network)
yardm ktphanelerinin yklenmi olmas gerekiyor.
Visual Studio Yardm programcya, gelimi zelliklere sahip paneller ve yardm dosyalar ile geni bir kullanm kolayl salar. Visual Studio Yardm dosyalarnn yaps balk, ierik, ilikili konular (See blmlerinden olumutur. Ayrca her yardm dosyasnn altnda bulunan Send Comments balants ile konu hakknda yorum gnderilebilir.
Also)
Visual Studio Yardm panelleri Dynamic Help, Search, Index ve Contents olarak drde ayrlr. Bu paneller, Help mensnden ulalabilir.
Konu: 1
17
Dynamic Help (Dinamik Yardm)

Dynamic Help paneli, ierii otomatik olarak deien bir aratr. Kod yazarken, panellerde veya sayfalarda nesneler seildiinde, kullancnn baka bir ilem yapmasna gerek kalmadan, o nesne hakknda yardm konularn listeler. F1 tuuna bastmz zaman ise seilen nesneye ait, Dynamic Help panelindeki ilk yardm konusu yeni bir sayfada grntlenir.
Paneldeki yardm konular Help, Samples ve Getting Started olarak blme ayrlmtr. Help blmnde, seilen nesne, bu nesneyle ilikili olan kavramlarn listelendii blmdr. Samples, konuyla ilgili kod rnekleri bulunan yardm dosyalarn gsterir. Getting Started allan sayfalara gre deien, temel ilemleri ieren balang yazlarn gsterir.
Search (Arama)
MSDN ktphanelerinde arama yaplan paneldir. Look for metin kutusuna, aranacak anahtar kelimeler girilir. Filtreleme (Filtered by) ile arama sonular belli konulara gre snrlanr ve istenmeyen seeneklerin gsterilmesi engellenir.
Search panelinde, Search in titles only, Match related words, Search in previous results, Highlight search hits arama
seenekleri bulunur:
Search in titles only: Sadece konu balklarnda arama yapar, ierik
ksmna bakmaz
Match related words: Kelimeleri yazld gibi arar, benzer yazml kelimeleri
aramaz.
Search in previous results: lk aramadan sonra aktif olan bu seenek ile kelimeler, bir nceki aramada bulunan sonular arasna baklr. Highlight search hits: Bulunan yardm sayfalarnda, aranan kelimelerin seili olmasn salar.
18
Bulunan sonular Search Results (Arama Sonular) panelinde gsterilir. Bu panelde o Title, konunun baln o Location, MSDN ktphanelerinde hangi balk altnda bulunduunu o Rank, konunun, aranlan kelimeye olan yaknlk derecesini ifade eder.
Index (Dizin)
Yardm dosyalarndaki btn konular alfabetik srada dizer. Filtreleme ilevi, arama panelinde olduu gibidir. Bu panelin zellii, aranacak kelime yazlrken, bu kelime ile balayan tm konularn alfabetik srada gsterilmesidir. Bu ekilde, aranan konulara ok hzl bir ekilde ulalabilir. Eer bir konu ile ilgili birden fazla yardm dosyas varsa, Index Results (Dizin Sonular) panelinde bu seenekler gsterilir.
Contents (erik)
Contents panelinde, tm MSDN ierii konulara gre hiyerarik yapda, kategorilere ayrlm olarak gsterilir. Bu panelde de ayn ekilde filtreleme yaplarak istenmeyen ierikler kartlabilir. Bir yardm dosyas akken, Help mensnden Sync Contents (erik Senkronizasyonu) komutu seilerek o yardm dosyasnn Contents panelindeki yeri bulunabilir.
LAB 3.1: Help Kullanm

Bu lab tamamlandktan sonra:
Dynamic Help kullanmn renecek, Search paneli ile arama yapabilecek, Contents paneli ile MSDN ktphanelerinin hiyerarik yapsn renecek, Index paneli ile ierie hzl bir ekilde ulaabilecek,
Yardm dosyalarn yorumlayabileceksiniz. Bu lab tamamlamak iin, MSDN yardm ktphaneleri yklenmi olmaldr.
Dynamic Help
1. Help mensnden Show Start Page komutuna tklayn. 2. Help mensnden Dynamic Help komutunu seerek Dynamic Help panelini an. Panelde gsterilen ilk konunun ismi nedir?
Konu: 1
19
3. CTRL-ALT-X tularna basp Toolbox panelini an. Dynamic Help mensnde ne deiti? 4. Toolbox panelinde, Windows Forms tabnda Button nesnesini sein. Dynamic Help panelindeki ilk konunun ismi ne olarak deiti? Button seiliyken F1 tuuna basn. Alan sayfann ismi nedir?
Contents
1. Help mensnden Sync Contents komutuna tklayn. Button Members konulu yardm dosyas hangi konularn altnda bulunuyor? 2. Contents panelinin ilk bal olan Visual Studio .NET altnda, Gettings Assitance altnda, "Using Help in Visual Studio .NET altnda, Tips for Using the Help Keyword Index konulu yardm an. File mensnden Print komutunu sein ve sayfay yazdrn. DKKAT: Sayfay yazdrmak iin bilgisayarnza bal bir yazc bulunmas gerekiyor. PUCU:
salar. Yardm dosyalarn yazdrmak, zellikle uzun metinlerde, kolay alma imkn
3. Contents panelini kapatn.
Search
1. Help mensnden Search komutunu sein. Look for metin kutusuna Visual Studio .NET yazn. Search in titles only, Match related words seeneklerini iaretleyin. Search dmesine basn. Ka tane konu bulundu? En st dereceli konu nedir? 2. Search in previous results seeneini iaretleyin. MSDN kelimesini aratn. Ka konu bulundu? 3. Search in previous results seeneini kaldrn. MSDN kelimesini tekrar arattnz zaman ka konu bulunur? Search in titles only seeneini kaldrnca ka konu bulunur? 4. Search Results ve Search panellerini kapatn.
Index
1. Help mensnden Index komutuna tklayn. Look for metin kutusuna "file types" yazn. lk kan konu nedir? 2. Filtre olarak Visual C# sein. lk hangi konu gsteriliyor? 3. File Types konusu zerine tklayn. Alan sayfada Solution Files (.sln and .suo) adl blm inceleyin. 4. Project Files balnda, Visual Basic and Visual C# alt bal altnda, File Types and File Extentions in Visual Basic and Visual C# konusuna tklayn.
20
5. Alan yardm dosyasn inceledikten sonra, sayfann See Also bal altnda What's New in Projects konusuna sa tklayn. Alan menden Open Link in New Window komutunu sein. Window mensnden New Vertical Tab Group komutunu sein. Bir nceki yardm dosyasyla arasndaki benzerlikleri inceleyin. 6. Window mensnden Close All Documents seenei ile btn sayfalar kapatn ve Visual Studio ortamndan kn.
zet
Visual Studio alma ortam Start Page Menler Solution Explorer Paneli Toolbox Paneli Properties Paneli Help Kullanm
1. Visual C# profili iin, Object Browser paneline hangi ksa yolla ulalr? 2. Visual Studio ortamnda tm sabitlenmi panelleri gizlemek iin hangi men komutu kullanlr? 3. Properties panelindeki zellikler alfabetik olarak nasl sralanr?
Modl 4: Visual C# .NET le Windows Tabanl Programlama
Hedefler
Windows Tabanl Uygulamalar zellikler, Metotlar, Olaylar Windows kontrolleri Deiken, Sabit Tanmlar Veri Tipleri Operatrler
Windows tabanl uygulamalar, Windows iletim sistemi zerinde alan uygulamalardr. Windows uygulamalar Windows formlar ve kontrollerinden oluur. Visual Studio bu formlarn ve zerindeki kontrollerin tasarmn, kodlarn yazlmn byk lde kolaylatrarak uygulama gelitirme srecini daha hzl ve kolay hale getirir. Bu modl tamamladktan sonra: Windows tabanl programlamada kullanlan kontrolleri tanyacak, Kontrollerin zellik, metot ve olay kavramlarn renecek, Visual C# .NET dilinde deiken, sabit tanmlamay renecek, Veri tiplerini tanyacak, Operatrleri kullanabileceksiniz.
HERKES N UNIX
KISIM I:
Konu 1: lk Uygulama (Hello World, The Time Is..)
Windows tabanl ilk uygulama

private void Button1_Click(object sender, System.EventArgs e) { MsgBox("Hello World! The time is " + DateTime.Now); }
Visual C#.NET ile yazacamz Windows uygulamas ekrana, Hello World! yazsn ve o anki zaman gsteren bir bilgi mesajn kartr. Visual Studio alma ortamn an. File mensnden, New alt mensne iaret edin ve Project komutunu sein. New Project diyalog kutusu, yazlaca dile, alaca ortama gre deien projeleri tiplerini listeler. Proje tiplerinden Visual C#Project ve Windows Application tipinin seili olduunu kontrol edin. Name zelliine HelloWorld yazn ve Ok tuuna basn. Alan Windows projesinde balang olarak bir adet Windows Form tasarm grnmnde alr. Toolbox panelinden Button kontroln formun zerine srkleyip brakn. Properties panelini aarak Button kontrolnn Text zelliine Hello World! yazn. Eklenen Button kontrolne ift tklayarak kod sayfasna gein. Button kontrolne basldnda altrlacak kodu yazn:
MessageBox.Show("Hello World! The time is " + DateTime.Now);
NOT:
Yazdnz kodun ne anlama geldiini belirtmek iin yorum satrlar kullanmak,
kodlar okumay kolaylatrr. Yorum satrlar // ile balayarak yazlmaldr.
HERKES N UNIX
BLM 1:
MessageBox.Show metodunun yazld kodun stne, yaplmak istenileni belirten bir yorum satr yazn.
// MessageBox.Show metodu ile kullancya Merhaba diyoruz. // Now zellii ile o andaki saat ve gn // deerlerini de kullancya gsteriyoruz. F5 tuuna basarak projeyi altrn.
PUCU:
alma sayfalarn isimlerinin yannda yldz iaretinin gzkmesi, o sayfada
deiiklik yapldn ancak daha kaydedilmediini belirtir. Proje dosyalarnz CTRL-S tularna basarak ska kaydedin.
Konu 2: zellikler, Metodlar Ve Olaylar

zellikler
Grnm, yerleim, davranlara zgdr Properties paneli Text, Name, Size, BackColor
Metotlar
Yaplan ilemler Parametre ile, Parametresiz arlrlar Focus, Select, Hide, Show
Olaylar
Balarna gelen ilemlerdir Click, MouseDown, Enter
.NET Kontrolleri temel kavramdan oluur.
zellikler
zellikler, kontrollerin grnm, yerleimi veya davranlarna zel niteliklerdir. rnein bir Button kontrolnn Text zellii, zerinde yazan yazya erimemizi salar. Kontrollerin zellikleri, tasarm annda Properties panelinden ulalabilecei gibi, kod tarafnda da okunup deitirilebilir. Kontrollerin birok zellii hem okunabilir hem de deitirilebilir. Ancak baz zellikler salt okunur (ReadOnly) ve salt yazlr (WriteOnly) olabilir. Bu tip zellikler Properties panelinde gzkmezler. Kontrollerin birok ortak zellikleri vardr.
HERKES N WINDOWS
KISIM I:
Text (Yazi)
Kontrollerin Text zellii, zerinde grntlenen yazdr. Bu zellik alma annda ska okunup deitirilerek, kullancyla iletiim salanr. TextBox kontrolne girilen bir deerin okunup Label kontrolne yazlmas iin, kontrollerin Text zellikleri kullanlr.
private void button1_Click(object sender, System.EventArgs e) { label1.Text = textBox1.Text; }
Name (sim) Name zellii kontrollere ulamak iin kullanlan zelliktir. Birok kontroln Text
zellii ayn olabilir. Ancak her biri ayr birer nesne olduklar iin, Name zellikleri benzersiz olmas gerekir.
textBox2.Text = textBox1.Text;
ki TextBox kontrolnn yazlar ayn, fakat isimleri farkldr.

Size (Byklk)
Kontrollerin byklk zelliidir. Height (ykseklik) ve Width (genilik) zelliklerinden oluur. Genellikle tasarm annda belirlenen bu zellik, alma annda da deitirilebilir.
label1.Height = 10; label1.Width = 20; BackColor (Arka plan rengi)
Kontrollerin arka plan renginin ayarland zelliktir. Bu zelliin deeri, Color (renk) nesnesinde tanml deerler ile belirlenir.
ForeColor (nalan rengi)
Kontrollerin zerindeki yazlarn rengini belirler.

private void button1_Click(object System.EventArgs e) { button1.BackColor = Color.Black; button1.ForeColor = Color.White; } sender,
HERKES N UNIX
BLM 1:
Visible (Grnr)
Kontrollerin ekranda grnp grnmediklerini belirleyen zelliktir. True ve

False olmak zere iki deer alabilir. Boolean veri tiplerinden bu modlde
bahsedilecektir.
private void button1_Click(object System.EventArgs e) { // Label kontroln gizle label1.Visible = false; // Label kontroln gster label1.Visible = true; } sender,
Metotlar
Metotlar kontrollerin yapt ilemlerdir. Metotlar parametreyle veya parametresiz arlabilir. Parametreyle armak, metodun girilen deere gre ilem yapacan belirtir. rnein Focus (Odaklan) metodu, parametre beklemeden alr ve kontroln seilmesini salar.
private void button1_Click(object System.EventArgs e) { // lem yapldktan sonra // TextBox kontrolne odaklan textBox1.Focus(); } sender,
Kontrollerin baz ortak metotlar vardr.

Select (Se) Select metodu Focus ile ayndr ama TextBox kontrolnn Select
metodunun dierlerinden bir fark daha vardr. TextBox iindeki yazy, verilen parametreler gre belli bir ksmn ya da hepsini seer.
private void button1_Click(object System.EventArgs e) { textBox1.Text = "Yazlm Uzman"; textBox1.Focus(); // Sekizinci karakterden sonra,
HERKES N WINDOWS
sender,
6 // be karakter se textBox1.Select(8, 5); }
KISIM I:
BringToFront (ne Getir) st ste duran kontroller arasndan en ne getirir. SendToBack (Arkaya Gnder)
st ste duran kontrollerin en arkasna gnderir.

Hide (Sakla) Kontroln gzkmesini engeller. Show (Gster)
Kontroln gzkmesini salar.
Olaylar:
Olaylar kontrollerin bana gelen ilemlerdir. Olaylarn metotlardan fark, bu ilemler kontrollerin elinde olmadan gereklemesidir. rnein bir Button kontrolne tklanmas, o kontroln istei dnda yaplmtr. Bu olayn tetiklemesinde kontroln bir rol yoktur. Bu olaylar gerekletii zaman yaplmas gereken ilemler, ilgili olayn yordamna yazlr. Button1 isimli kontroln zerine tkland zaman gerekletirmek istenen eylemler Button1_Click yordamna yazlr. Visual Studio, olaylarn yordam isimlerini Kontrolsmi_Olaysmi olarak biiminde yazar. Kontroller ile alrken benzer olaylar kullanlr.
Click (Tklandnda)
Kontrol zerine tkland zaman tetiklenen olaydr. Windows tabanl programlamada en sk kullanlan olaylardan biridir.
MouseDown (Mouse tuu basldnda)
Fare, kontroln zerindeyken herhangi bir tuuna basld zaman gerekleen olaydr. Bu olay, Click olayndan nce alr.
MouseUp (Mouse tuu brakldnda)
Fare, kontroln zerindeyken baslan tu brakld zaman alr.

Enter (Girildiinde)
Kontrol seildii veya zerine odaklanld zaman gerekleen olaydr.

Leave (kldnda)
HERKES N UNIX
BLM 1:
Baka bir kontrol seilmek zere kldnda, bu kontroln Leave olay tetiklenir.
VisibleChanged (Grnrl deitiinde)
Kontroln grnp grnmediini belirten Visible zellii deitii zaman tetiklenir. PUCU: Olaylarn alma sralarn test etmek iin tm olay yordamlarna, mesaj kutusu
karan (MessageBox.Show) kod yazn. Daha sonra projeyi altrp kontroller zerinde yaplan deiikliklere gre olaylarn alma sralarna bakn.
Konu 3: Visual C# .NETe Kontrollerin Eklenmesi
Visual Studioya Kontrol Eklenmesi

Toolbox panelinden kontrollerin eklenmesi Form Button TextBox Label ComboBox ListBox Timer
Windows tabanl uygulamalar gelitirirken ska kullanacamz bir grup kontrol vardr. Form kontrol hari dier btn kontroller Toolbox panelinden seilir. Bu kontroller srklenip Form zerine istenilen pozisyona braklr.
Kontroller, ToolBox panelinde zerine ift tklayarak da eklenebilir.

HERKES N WINDOWS
KISIM I:
Kontrollerin tasarm annda byklkleri, yerleri Size ve Location zellikleri ile deitirilebilecei gibi, fare ile de istenilen ekilde ayarlanabilir.
Form
Windows uygulamalar, Windows kontrollerinin tutulduu pencereler olan formlardan oluur. Bir Windows projesi ald zaman Form kontrol otomatik olarak eklenir. kinci bir form eklemek iin Project mensnden Add Windows Form komutunu seilir. Proje alt zaman balang formu grntlenir. Balang formu projenin zelliklerinden deitirilir.
Visual Studio ortamnda formlar, tasarm sayfas ve kod sayfas olmak zere iki farkl sayfada grntlenir. Tasarm sayfas, formun ve zerindeki kontrollerin grnmlerini kolay bir ekilde deitirmeyi salar. Visual Studio bu sayfada yaplan deiiklikleri kod sayfasnda e zamanl olarak gnceller. rnein bir Button kontrolnn geniliini fare ile deitirdiimiz zaman, kod sayfasnda bu
HERKES N UNIX
BLM 1:
kontroln Width zellii yaplan deiiklie gre gncellenecektir. Ayn deiiklikler properties panelinde de grlebilir. Formlarn, dier kontrollerin zelliklerinden farkl baz zellikleri vardr. ControlBox (Denetim Kutusu) Form zerindeki simge durumunda kltme, ekran kaplama ve formu kapama kutularnn grnmn ve eriebilirliini kontrol eder. NOT:
Formun ControlBox zellii False iken uygulama, Debug mensnden Stop Debugging komutu seilerek kapatlabilir.
StartPosition (Balag Pozisyonu) Form ald zaman nerede gzkeceini belirler. CenterScreen seenei formu ekrann ortasnda gsterir. Formlar ald zaman Load olay gerekleir. Eer form, balang formu olarak seilmise, proje balad zaman altrlmak istenen kodlar bu olayn yordamna yazlr.
private void Form1_Load(object sender, System.EventArgs e) { label1.Text = "Proje balatld. Kayt zaman: " + DateTime.Now; }
Button
Bir Windows dmesini temsil eder. Button kontrolne basldnda Click olay tetiklenir. Bu olay gerekletii zaman yaplacak ilemler, ButtonIsmi_Click yordamnda yazlr.
private void btnRenkDegistir_Click(object sender, System.EventArgs e) { btnRenkDegistir.ForeColor = Color.Gray; }
TextBox
Bir Windows metin kutusunu temsil eder. Kullanclarn deer girerek program ile haberlemesini salamak amacyla kullanlr. TextBox kontrolndeki yaz deitii zaman TextChanged olay gerekleir.
private void textBox1_TextChanged(object sender, System.EventArgs e) { // TextBox iindeki yaz deitii zaman // aadaki kod alr. MessageBox.Show("Yaz deitirildi: " + textBox1.Text); }
HERKES N WINDOWS
10
KISIM I:
Label
Bir Windows etiketini temsil eder. Kullancya, form zerinde bir yazy gstermek amal kullanlr. Bu yaznn grnm, Label kontrolnn baz zellikleri ile deitirilir. TextAlign (Yaz Hizalama) Yaznn Label kontrol zerinde nerede duracan belirler.
Font (Yaz Tipi)
Font zellii birok alt zellik tar. Bunlardan bazlar en sk kullanlan zelliklerdir.
o Name
Yaz tipinin ismini belirler. Varsaylan Microsoft Sans Serif seilidir.

o Size
Karakterlerin boyutunu belirler. Varsaylan byklk 8,5 deerini alr. o Bold (Kaln) Yaznn kaln tipte olmasn belirler. o Italic (Yatay) Yaznn italik tipte olmasn belirler. o UnderLine (Alt izgili) Yaznn alt izgili olmasn belirler.
ComboBox
Bir Windows alan kutusunu temsil eder. ComboBox kontrol, kullanclarn baz deerleri alan bir listeden semesini salar. Listeye tasarm annda veya alma annda e eklenebilir. Listeye e eklemek iin kontroln Items zelliinden faydalanlr.
HERKES N UNIX
BLM 1:
11
Tasarm annda e eklemek iin Properties panelinden Items zellii seilir. String Collection Editor penceresinde, her enin deeri tek bir satrda yazlr.
alma annda e eklemek iin kod sayfasnda, kontroln Items zelliinin Add metodu kullanlr.
private void Form1_Load(object System.EventArgs e) { comboBox1.Items.Add("Lise"); comboBox1.Items.Add("niversite"); comboBox1.Items.Add("Yksek Lisans"); comboBox1.Items.Add("Doktora"); } sender,
ListBox
Bir Windows liste kutusunu temsil eder. Kontroldeki eler sabit bir liste olarak grntlenir. ListBox kontrolne e ekleme ilemi, ComboBox kontrolndeki ilemlere ile ayndr. ComboBox kontrolnden fark, birden fazla e seilebilir olmasdr.
private void btnBosSiniflar_Click(object sender, System.EventArgs e) { listBox1.Items.Add("YU6501"); listBox1.Items.Add("YM6221"); listBox1.Items.Add("YM6102"); listBox1.Items.Add("YU6412"); }
HERKES N WINDOWS
12
KISIM I:
Timer
Bir Windows sayacn temsil eder. Saya almaya balad zaman, belirli zaman aralklarnda Tick olay gerekleir. Timer kontrolnn Interval deeri, Tick olaynn ka milisaniyede bir gerekleeceini belirler. rnein Interval deeri 2000 olan bir saya, Tick olaynda yazlan kodlar iki saniyede bir altracaktr. Sayac balatmak iin kontroln Start metodu, durdurmak iin ise Stop metodu kullanlr. Enabled zellii, sayacn aktif olup olmadn belirler.
private void btnBasla_Click(object sender, System.EventArgs e) { // Saya 5 saniyede bir alacak timer1.Interval = 5000; timer1.Start(); } private void timer1_Tick(object sender, System.EventArgs e) { MessageBox.Show("Saya alyor..."); } private void btnDur_Click(object sender, System.EventArgs e) { timer1.Stop(); }
LAB 4.1: Kronometre Uygulamas

Bu lab tamamladktan sonra: Form ve zerindeki kontrollerin grnm zelliklerini renecek,
ComboBox, ListBox kontrollerine e ekleyebilecek, TextBox kontrolnden deer okuyabilecek, Timer kontrolnn alma eklini reneceksiniz.
HERKES N UNIX
BLM 1:
13
Form zerine kontrollerin eklenmesi, biimlendirin yaplmas

1. Kronometre isminde yeni bir Windows projesi an. 2. Properties panelinden, Form1 nesnesinin BackColor zelliini Menu olarak sein. Font zelliini, yanndaki + tuuna basarak geniletin. Font zelliinin alt zellikleri listelenir.
Name zelliini Tahoma, Text zelliini Yazlm Uzmanl Kronometre Uygulamas,
Size zelliini 10 olarak ayarlayn. Form grnm zellikleri, eklenecek kontrollerin (deitirilmedikleri srece) grnmlerini de etkiler. 3. Toolbox panelinden Form zerine bir Label ekleyin. zelliklerini atayn:
Text: Kronometrem Font Name: Forte, Font Size: 28 Dock: Top
TextAlign: BottomCenter 4. Bir Label kontrol ekleyin. zelliklerini atayn:

Text: 0 Font Size: 30 TextAlign: MiddleCenter
Name: lblSure 5. Forma bir Timer kontrol ekleyin. Name zelliini tmrKronometre olarak deitirin. PUCU:
Kod tarafnda kullanacanz kontrollerin isimlerini deitirmek, daha sonra ulamak iin zaman kazandracaktr.
6. Bir ComboBox ekleyin. Text zelliini Hz Sein olarak, Name zelliini de cmbInterval olarak deitirin. Items Collection iine srayla 1000, 2000, 3000, 4000 deerlerini girin. Bu kontrol, alma annda Timer kontrolnn Interval zelliini deitirmeyi, dolaysyla kronometrenin hzn ayarlamay salayacak. 7. Biri Dur, dieri Bala Text zelliklerine sahip iki Button ekleyin. Kontrollerin Name zelliklerini srayla btnDur ve btnBasla olarak deitirin. 8. Bir ListBox kontrol ekleyin ve Name zelliini lbKayit olarak deitirin. Bu kontrol kronometrenin balama ve durma zamanlarn kaydetmeyi salayacak. 9. Bir TextBox kontrol ekleyin. Name zelliini txtSure olarak deitirin ve Text zelliinde yazan yazy silin. 10. Eklenen kontrolleri, resim (Resim numaras) de grnen ekilde dzenleyin.
HERKES N WINDOWS
14
KISIM I:
Kodlarn yazlmas
1. Formun zerine sa tklayn ve View Code komutunu sein. 2. Alan kod sayfasnda, KalanSure isimli bir deiken tanmlayn.
public int KalanSure;
3. Formun tasarm grnmne dnn ve Bala isimli Button kontrolne ift tklayn. btnBasla_Click yordam iine Timer kontroln ayarlayp balatan, ListBox kontrolne kaytlar giren, kalan sreyi Label kontrolnde grntleyen kodlar yazn.
private void btnBasla_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { // Balang zaman "KalanSure" deikenine atanr. KalanSure = System.Convert.ToInt32( txtSure.Text ); // Kalan sre kullancya gsterilir. lblSure.Text = System.Convert.ToString( KalanSure ); // ListBox kontrolne kayt girilir. lbKayit.Items.Add( "Kronometre balad: DateAndTime.Now.TimeOfDay.ToString() ); // belirler. tmrKronometre.Interval = System.Convert.ToInt32( cmbInterval.Text ); // Timer kontroln altrr. tmrKronometre.Start(); }
HERKES N UNIX
"
ComboBox kontrolnden seilen deer, // Timer kontrolnn alma
hzn
BLM 1:
15
4. Dur isimli Button kontrolne ift tklayn. btnDur_Click yordam iine Timer kontroln durduracak ve ListBox kontrolne kaytlar ekleyecek kodlar yazn.
private void btnDur_Click( System.Object System.EventArgs e ) { // Timer kontroln durdurur. tmrKronometre.Stop(); sender,
// ListBox kontrolne kayt girilir. lbKayit.Items.Add( "Kronometre durduruldu: " + DateAndTime.Now.TimeOfDay.ToString() ); }
5. Tasarm grnmnde tmrKronometre isimli Timer kontrolne ift tklayn. tmrKronometre_Tick yordam iine kalan sreyi azaltacak ve sre sfrlandnda kronometreyi durduracak kodlar yazn.
private void tmrKronometre_Tick( System.Object sender, System.EventArgs e ) { // Her saniye getiinde sure deeri 1 azalacaktr. KalanSure = KalanSure - 1; // KalanSure deeri kullancya gsterilir lblSure.Text = System.Convert.ToString( KalanSure ); durdurulur. // KalanSure deeri sfra ulamsa kronometre
if ( KalanSure == 0 ) { tmrKronometre.Stop(); lbKayit.Items.Add( "Sre Doldu: " + DateAndTime.Now.TimeOfDay.ToString() ); MessageBox.Show( "Sre doldu" ); } }
6. Projeyi balatn, metin kutusuna 5 deerini girin. Hz Sein alan kutusundan 1000 deerini sein ve Bala dmesine basn. Sre baladktan ve bittikten sonra ListBox kontrolndeki deiiklikler nelerdir? Hz 3000 olarak seildiinde balama ve biti zamanlar arasndaki sre ne kadardr?
Konu 4: MessageBox
MessageBox, kullancya bilgi gstermek iin alan mesaj kutusudur. Bu mesaj
kutusu drt eden oluur.

Text (Yaz): Mesaj kutusunda verilmek istenen bilgiyi tutan yazdr
HERKES N WINDOWS
16
KISIM I:
Caption (Balk): Mesaj kutusunun baldr Buttons
(Dmeler): gsterileceini belirler.
Mesaj
kutusunda
hangi
dmelerin
Icon (Simge): Mesaj kutusunda gsterilecek olan simgeyi ve ald
zaman kartlacak sesi belirler.

MessageBox.Show("Devam etmek istiyor musunuz?", "Uyar", MessageBoxButtons.YesNo, MessageBoxIcon.Warning);
Mesaj kutusu, kapanrken hangi dmenin basldn DialogResult nesnesi ile programcya bildirir.
if(MessageBox.Show("Deiiklikler kaydedilsin mi?", "Kayt", MessageBoxButtons.YesNoCancel) == DialogResult.Cancel) { // ptal tuuna basld zaman // buraya girilir. }
HERKES N UNIX
BLM 1:
17
Konu 5: Deiken Sabit Nedir, Deikenlerin ve Sabitlerin Tanmlanmas
Deikenlerin - Sabitlerin Tanmlanmas

Dim anahtar kelimesi ile tanmlanr
int sayi; string kelime;
Option Explicit Off, tanmlanmam deikenlerin kullanmna izin verir Deikenlere, kapsam alan dndan eriilemez Sabitler tanmlandktan sonra deitirilemez
const int buffer = 255;
Deiken Nedir, Nasl Tanmlanr

Program yazarken, baz verilerin daha sonra kullanlmak zere bir yerde tutulmas gerekebilir. rnein bir hesaplama yaplrken, nceden hesaplanm verileri kullanmak istenirse, bu verileri tekrar hesaplamak yerine hafzada tutmak performans artracaktr. Veya veritabanndan alnan bir kullanc isminin hafzada tutulmas, bu deer her istendiinde veritabanna balanp alnmasna tercih edilmelidir. Verilerin bu ekilde hafzada tutulmas deikenler ile salanr. Deikenler farkl trde verileri tuttuklar iin, farkl tiplere sahip olabilirler. Bir negatif veya pozitif sayy tutan deiken ile yaz tutan bir deiken farkl tiplere sahiptirler.
int sayi; string kelime;
Tanmlanan deikenlerin tipleri deiken isminden nce belirtilir. Deiken isimlerini belirlerken baz noktalara dikkat etmek gerekir. Boluk, nokta, soru iareti, noktal virgl, ift trnak, tek trnak, aritmetik operatrler, karlatrma ve atama operatrleri, parantezler kullanlamaz. Say ile balayamaz.
HERKES N WINDOWS
18
KISIM I:
Visual C#.NET dilinde tanml anahtar kelimeler kullanlamaz.

Deiken isimlerinde Trke karakter kullanlrsa, farkl dil seenekli iletim
PUCU:
sistemlerinde alma annda hata retecektir.
Hatal baz deiken tanmlar:

int int; short (sayi); int 333sayisi; string kelime; string <isim>;
Ayn tipteki deikenler tek bir satr iinde tanmlanabilir.

int sayi1, sayi2;
Deikenlere deer atamak = operatr ile yaplr. Eitliin sa tarafndaki deer, sol tarafta bulunan deikene atanr. Dolaysyla sa taraftaki ifadenin deeri deimez.
sayi1 = 10; sayi2 = sayi1;
Deikenler tanmlandklar srada balang deeri alabilirler.

string isim = Enis Gnesen;
Deikenler program iinde, tuttuklar verilere ulamak iin kullanlr. Ancak deikenlere ulamak, tanmlandklar yerde veya alt bloklarda mmkndr. Bu kavrama deikenlerin kapsam alan (Scope) denir. Kapsam alan dndaki bir yerden deikene ulalamaz.
namespace NameSpace1 { class Class1 { int SinifDegiskeni; void Sub1() { int YordamDegiskeni; while(true) { int DonguDegiskeni; } } void Sub2() { int YordamDegiskeni2; } } }
Tablo 0-i, kod bloklarndan hangi deikenlere ulaabilindiini gsterir.

Class1 Sub1 Sub2 Loop
HERKES N UNIX
BLM 1:
19
SinifDegiskeni YordamDegiskeni YordamDegiskeni2 DonguDegiskeni Tablo 0-i
Evet
Evet Evet
Evet Evet
Evet Evet Evet Evet
Uygulamann almas deikenlerin kapsam alanlarndayken, bu deikenler bellekte tutulur. Dolaysyla deikenlerin tanmlandklar yer, kullanlaca amaca gre seilmelidir. rnein bir deiken birden fazla yordamda kullanlacaksa, bir st dzeyde (Class dzeyinde) tanmlanmalar gerekir. Ancak sadece bir yordam iinde kullanlan deikenler class dzeyinde tanmlanrsa, fazladan bellekte yer tutar ve performans der. Class seviyesindeki deikenler, ayn class iindeki fonksiyonlar ile deitirebilir ve class rneinin yaam sresinde ilgili zelliklerine eriim salanabilir.
Sabit Nedir, Nasl Tanmlanr

Sabit, srekli ayn deeri tutan deikendir. Uygulamann almas boyunca deimeyen bir deer kullanlyorsa sabit kullanlmas, kodun kolay okunmasn salayacaktr. Sabitler tanmlandktan sonra deitirilemeyecei iin, tanmlandklar anda deerlerinin verilmesi gerekir.
const int x = 1;
Sabitlerin kapsam alanlar deikenler ile ayndr.
HERKES N WINDOWS
20
KISIM I:
Veri Tipleri
Veri Tipleri
Boolean Byte Char Date Decimal Double Int16 - Short Int32 - Integer Int64 Long Single String
String yazi = "Veri tipleri rnekleri; boolean bool = True; char karakter = "A; date tarih = #4/23/2005#; decimal numerik = -123456789; double cift = -1.234E-120; single tek = 3.32E+100; byte bayt = 255; short kisaSayi = -32000; int tamSayi = 2000000000; long uzunSayi = -123456789123456789;
Veri tipi, deikenlerin tuttuklar deerlerin trn ve bellekte tutulacak boyutunu tanmlar. Deikenleri veri tipleri ile tanmlarken verinin boyutuna gre bir veri tipi seilmelidir. Visual C#.NET veri tipleri Tablo 1de listelenmitir. Veri Tipi bool byte char decimal Boyut 2 Bayt 1 Bayt 2 Bayt 16 Bayt Deer true false 0 255 Tek bir Unicode karakteri tutar Maksimum 29 haneli say tutar. +/79,228,162,514,264,337,593,543,950,335 arasnda deer alr Negatif say aral: -1.79769E+308 ile -4.94065E-324 Pozitif say aral: 4.94065E-324 ile 1.79769E+308 -2,147,483,648 2,147,483,647 32,768 32,767 -9,223,372,036,854,775,808 9,223,372,036,854,775,807. Negatif say aral: -3.4028235E+38 ile -1.401298E-45 Pozitif say aral:
HERKES N UNIX
double
8 Bayt
Int32 Int16 Int64 float
4 Bayt 2 Bayt 8 Bayt 4 Bayt
BLM 1:
21
1.401298E-45 ile 3.4028235E+38 string

Tablo 1 double ve float veri tiplerinin aralnda belirtilen E + say ifadesi, 10 ^ say
Maksimum 2,147,483,647 karakter tutar
Unicode
ile arplacan belirtir. rnein 12 E-3 ifadesi, 12 * 0.001 anlamna gelir. -1.7E-5 = -0.000017 -1.7E+10 = -17000000000.0 0.7432E+2 = 74.32 7432E-3 = 7.432 NOT: Int16, Int32, Int64 .NET veri tipleridir. Visual C# dilindeki karlklar short,
int, long veri tipleridir. string yazi = "Veri tipleri rnekleri"; bool b = true; char karakter = "A"; decimal numerik = -123456789; double cift = -1.234E-120; float tek = 3.32E+100; byte bayt = 255; short kisaSayi = -32000; int tamSayi = 2000000000; long uzunSayi = -123456789123456789;
Byk veri tiplerinden kk veri tiplerine dnm srasnda, deer kayplar meydana gelebilir. rnein float tipinden short tipine yaplacak bir dnmde virglden sonraki saylar kaybedilecektir.
float virgullu = 1.12; short kisaSayi = (float) virgullu; // kisaSayi deikenin son deeri 1 olur
HERKES N WINDOWS
22
KISIM I:
struct
Kullanc tanml veri tipi

struct Nokta { int x; int y; void Degistir(int yeniX , int yeniY) { x = yeniX; y = yeniY; }
} struct Ucgen { Nokta n1; Nokta n2; Nokta n3; }
struct veri tipleri, programclarn kendilerinin tanmlad veri tipleridir. struct,
birka veri tipinin bir araya getirilip oluturulduu bileik bir tiptir. struct veri tiplerinde yordam tanmlar da yaplabilir.
struct Nokta { int x; int y; void Degistir(int yeniX , int yeniY) { x = yeniX; y = yeniY; } } struct Ucgen { Nokta n1; Nokta n2; Nokta n3; }
HERKES N UNIX
BLM 1:
23
Dizilerle almak
Diziler
Ayn tipte veriyi bir arada tutar Birden fazla boyutlu olabilir
string [] string [] string [] // ... isimler = isimler; isimler = new string[10]; isimler; new string[4];
Length, Rank GetLength, Clear, Reverse, IndexOf
Dizi deikenleri, ayn tipte birok veriyi bir arada tutmay salar. Benzer ilemlerde kullanlan deikenler bir dizi altnda listelenebilir. rnein kullancdan alnan isimler String tipinde bir dizi iinde toplanabilir.
string [] isimler;
Dizilerin ka eleman ierecei, dizi tanmlanrken ya da daha sonra belirtilebilir:

string [] isimler = new string[10]; string [] isimler; // ... isimler = new string[4];
Dizilerin indisleri sfrdan balar. rnekteki isimler dizisinin 4 tane String tipinden eleman vardr. Dizilerin elemanlarna ulamak iin, istenilen elemann indisi verilmesi gerekir.
isimler[0] isimler[1] isimler[2] isimler[3] = = = = Ali; Ahmet; Mehmet; Aye;
MessageBox.Show(isimler[3]);
HERKES N WINDOWS
24
KISIM I:
Dizilere tek tek deer atanabildii gibi, tanmlarken de balang deerleri atanabilir.
string [] isimler = {"Ali","Ahmet","Mehmet","Aye"};
Diziler tek boyutlu olduu gibi, birka boyutlu diziler de tanmlanabilir.

// lk boyutunda 5, kinci boyutunda 6 int deeri olan // 2 boyutlu dizi int [,] matris = new int[5,6];
Burada dizinin ilk boyutunda 5 tane eleman vardr. lk boyuttaki her eleman iin kinci boyutta 6 eleman bulunur. Dolaysyla toplam 30 elemanl bir dizidir. Bu dizide bir boyut daha olsayd, o boyutun her eleman iin dier boyutlardaki 30 eleman bulunacakt. ok boyutlu dizilerin eleman saylar boyutlarndaki eleman saylarn arparak hesaplanabilir.
int [,,,,] dizi = new int[boyut1,boyut2,boyut3,... ,boyutn]; // Eleman says: // boyut1 * boyut2 * ... * boyutN
ok boyutlu dizilere balang deerleri, dizinin boyutu dikkate alnarak verilmelidir. Boyutlardaki elemanlar kme parantezleri ile gruplanmaldr.
// lk boyutunda 2, ikinci boyutunda 4 eleman olan // 2 boyutlu dizi int [,] matris = {{1, 2, 3, 4}, {5, 6, 7, 8}};
ok boyutlu dizilerin elemanlarna ulamak iin, her boyut iin indis gstermek gerekir.
matris[0, 0] = 1;
Baz dizi zellikleri ve metotlar Diziler, .NET Framework iinde tanml Array snf temsil eder. Tm diziler Array snfnda tanml zellikleri ve metotlar kullanrlar.
Length
Dizinin btn boyutlarndaki toplam eleman saysn veren zelliktir.

ComboBox [] ComboBoxDizisi = new ComboBox[20]; MessageBox.Show(ComboBoxDizisi.Length.ToString()); // Sonu = 20 int [] dizi = new int[1, 4, 4, 5, 6]; MessageBox.Show(dizi.Length.ToString()); // Sonu = 2 * 5 * 5 * 6 * 7 = 2100 Rank
Dizinin boyut saysn veren zelliktir.

MessageBox.Show(dizi.Rank.ToString()); // Sonu = 5 GetLength
HERKES N UNIX
BLM 1:
25
ndisi verilen boyutun ka elemanl olduunu gsterir. Burada indisin sfrdan baladna dikkat edilmelidir.
int [,,,,] dizi = new int[10, 40, 50, 80, 90]; MessageBox.Show(dizi.GetLength(4).ToString()); // Sonu = 90 Clear, Reverse, IndexOf metotlar Array snfnda Shared (paylatrlm)
olarak tanml metotlardr. lemin yaplaca dizi parametre olarak verilmelidir.

Clear
Parametre olarak verilen dizinin, belirtilen indis aralndaki tm deerleri temizler. Temizleme ileminde atanan deer, dizi elemanlarnn tiplerine gre deiir. rnein int tipinde tanml bir dizinin elemanlar temizlenirse 0 deerini alacaktr. Buna karn String tipindeki elemanlar (bo yaz) deerini alr.
int []dizi= {12, 13, 14, 15}; // 1. indisten balayarak, 3 eleman temizle Array.Clear(dizi, 1, 3); MessageBox.Show(dizi[2].ToString()); //Sonu = 0 // Dizinin tm elemanlarn temizler Array.Clear(dizi, 0, dizi.Length); Reverse
Parametre olarak verilen dizinin eleman srasn tersine evirir. Dizinin tm elemanlarnn veya belirli indis aralndaki elemanlarnn sras tersine evrilebilir.
string [] harfler = {"A", "B", "C"}; Array.Reverse(harfler); MessageBox.Show(harfler[2]); // Sonu = A string [] harfler = {"A", "B", "C"}; Array.Reverse(harfler, 0, 1); MessageBox.Show(harfler[2]); // Sonu = C IndexOf
lk parametrede verilen dizide, ikinci parametrede verilen deeri arar. Aranan deer dizide bulunursa indisi, bulunamazsa -1 dndrr.
float [] notlar = {78.1, 99.9, 100, 12.2}; float maxNot = 100; MessageBox.Show(Array.IndexOf(notlar, maxNot).ToString()); // Aranan maxNot deerinin indisi = 2
HERKES N WINDOWS
26
KISIM I:
Debug
Debug
BreakPoint ile alma durdurulur Deikenlerin durumlar izlenir
Autos, Locals, Watch panelleri
Kodlar arasnda ilerlenerek her etapta deikenler izlenir

Step Into, Step Over, Step Out, Continue
Visual Studio Debug arac, alma annda kodlar arasnda satr satr ilerleyerek hatalar bulmay salar. ncelemeye balamak istenen kod satr zerinde bir BreakPoint (durma noktas) konarak, hata ayklaycnn bu satr altrlmadan nce orada durmas salanr.
Uygulama altrldnda, BreakPoint konulan kod satrna kadar durmaz. Belirtilen satra sra gelindiinde, kod sayfasnda, o an zerinde bulunan satr ok ile gsterilir. Visual Studio ile hata ayklarken, tanmlanan deikenlerin o andaki deerler incelenerek mantksal hatalar bulunabilir.
HERKES N UNIX
BLM 1:
27
Hata ayklama srasnda baz Visual Studio panelleri, deikenlerin, kontrollerin ve nesnelerin deerlerini listelemek iin kullanlabilir. Bu paneller Debug mensnde Windows alt mensnden gsterilir. Autos Paneli almakta olan satrdaki ifade ile bir nceki ifadede bulunan deiken ve kontrollerin deerlerini listeler. Locals Paneli inde bulunan kapsam alanndaki tm deikenlerin deerlerini listeler. Watch Paneli Deeri incelenmek istenen deiken veya kontroller bu panele elle yazlmaldr. Kodlar arasnda ilerlemek ve hata ayklamaya devam etmek iin drt yol vardr. Bu komutlar Debug mensnden veya Debug ara ubuundan ulalabilir.
1. Step Into
Kod satrnda bir yordam altrlacaksa, bu yordamn iine girer. Bu yordam farkl bir yerde ise, ilgili sayfa alr ve hata ayklamaya devam edilir.
2. Step Over
Herhangi bir yordam iine girmeden, iindeki kapsam alannda almaya devam eder.
3. Step Out
Bulunan yordamdan karak hata ayklamaya devam eder.

4. Continue
Birden fazla durma noktas yerletirilmise, bir sonraki noktaya kadar almaya devam eder. Hata ayklama, altrlacak hibir satr kalmadnda durur ve uygulama normal almasna devam eder. Durma noktalar kaldrlarak ya da pasif hale getirilerek uygulamann durmas engellenebilir. Btn durma noktalarn kaldrmak iin Debug mensnden Clear All BreakPoints komutu, pasif hale getirmek iin Disable All BreakPoints komutu verilmelidir. Durma noktalarn aktif hale getirmek iin tekrar ayn komut seilmelidir.
HERKES N WINDOWS
28
KISIM I:
Altrma
Bu uygulamada veri tiplerinin kullanm yerlerine, diziler ile alma rneklerine baklacaktr. struct veri tipi 1. Snf isminde bir Windows projesi an. 2. Alan form zerine sa tklayarak View Code komutunu sein. Kod sayfasnda class dzeyinde bir struct tanmlayn.
public struct Ogrenci { public string Isim; public string Soyad; public char Sube; public float OrtalamaNotu; public bool DevamEdiyor; }
3. Ogrenci tipindeki deerleri tutmak iin, class dzeyinde iki elemanl bir dizi tanmlayn
public Ogrenci[] ogrenciler = new Ogrenci[2];
4. Formun Load olayna, uygulama alrken yeni renci ekleme kodlarn yazn.
Ogrenci ogrenci1 = new Ogrenci(); ogrenci1.Isim = "Ali"; ogrenci1.Soyad = "Veli"; ogrenci1.Sube = "C"; ogrenci1.OrtalamaNotu = 67.1; ogrenci1.DevamEdiyor = true; Ogrenci ogrenci2 = new Ogrenci(); ogrenci2.Isim = "Ahmet"; ogrenci2.Soyad = "Veli"; ogrenci2.Sube = "C"; ogrenci2.OrtalamaNotu = 72.9; ogrenci2.DevamEdiyor = true; ogrenciler[ 0 ] = ogrenci1; ogrenciler[ 1 ] = ogrenci2;
5. Forma btnOgrenciEkle isminde bir Button kontrol yerletirin. Bu kontroln Click olayna, diziye yeni bir renci kayd ekleyen kodu ekleyin.
// ogrenciler dizinde bo yer kalmad iin // diziyi, eski deerleri kaybetmeden tekrar // boyutlandrmak gerekir. Ogrenci[] gecici = new Ogrenci[ 3 ]; System.Array.Copy( ogrenciler, gecici,2 ); ogrenciler = gecici; Ogrenci ogrenci = new Ogrenci(); ogrenci.Isim = "Veli"; ogrenci.Soyad = "Veli"; ogrenci.Sube = char.Parse( "D" );
HERKES N UNIX
BLM 1:
29
ogrenci.OrtalamaNotu = System.Convert.ToSingle( 92.1 ); ogrenci.DevamEdiyor = false; ogrenciler[ 2 ] = ogrenci;
ogrenciler dizisine baka bir yordamdan nasl eriildi? Formun Load olaynda ogrenci isimli bir deiken tanmland halde, Button kontrolnn Click olaynda ayn isimde bir deiken nasl tanmlanabiliyor? Dizi ilemleri 1. Forma bntOzellikleriGoruntule isminde bir Button kontrol ekleyin ve Click olaynda, diziden indisi verilen renciyi alan kodlar yazn.
int indis = Int32.Parse(textBox1.Text); Ogrenci secilenOgrenci = new Ogrenci(); secilenOgrenci = (Ogrenci)ogrenciler[indis]; string bilgiler = null; bilgiler bilgiler bilgiler bilgiler bilgiler +=secilenOgrenci.Isim + " " + secilenOgrenci.Soyad; +="\n"; +="Notu: " + secilenOgrenci.OrtalamaNotu + "\n"; +="ubesi: " + secilenOgrenci.Sube + "\n"; +="Devam ediyor mu: " + secilenOgrenci.DevamEdiyor;
MessageBox.Show(bilgiler, MsgBoxStyle.Information, "renci Bilgileri" );
PUCU: "\n"ifadesi, String deikenlerinde yeni satra geilmesini salar. Aritmetik ilemler 1. Forma btnOrtalamaHesapla isminde bir Button kontrol ekleyin ve Click olaynda snfn ortalamasn hesaplayan kodu yazn.
double not1 = ogrenciler[ 0 ].OrtalamaNotu; double not2 = ogrenciler[ 1 ].OrtalamaNotu; double not3 = ogrenciler[ 2 ].OrtalamaNotu; int ortalama = ( ( int )( ( not1 + not2 + not3 ) / 3 ) ); MessageBox.Show( ortalama.ToString() );
2. Not3 deikeninin tanmland yere BreakPoint koyun ve projeyi altrn. 3. Form aldnda btnOrtalamaHesapla dmesine basn. Uygulamann almas durma noktas konulan yerde duracaktr. 4. Debug mensnden Windows alt mensnden Autos komutunu sein. Autos panelinde not1 ve not2 deikenlerinin deerlerini inceleyin. 5. Debug mensnden Windows alt mensnden Watch komutunu sein. Watch panelinde Name stununa ogrenciler yazn. ogrenciler dizisini + dmesine basarak geniletin ve dizinin elemanlarnn deerlerini inceleyin.
HERKES N WINDOWS
30
KISIM I:
6. Debug mensnden Step Into komutunu sein. Bu ilemi Debug ara ubuu ile ya da F11 tuuna basarak yapabilirsiniz. 7. Gsterilen hata mesajn inceleyin. Continue dmesine basarak uygulamay sonlandrn. 8. Uygulamay tekrar altrn ve nce btnOgrenciEkle dmesine daha sonra btnOrtalamaHesapla dmesine basn.
Konu 8: Operatrler
Operatrler
Aritmetik Operatrler
arpma *, Blme /, Toplama +, karma s alma ^, Mod alma (Mod)
Karlatrma Operatrleri
Kk <, Kk Eit =<, Byk >, Byk Eit >=, Eit =, Eit Deil <>
String Operatrleri
&, Split, ToCharArray, Insert, Remove
Visual C# .NET dilinde alrken, deikenler zerinde birok ilem yaplr. Hesaplamalarda aritmetik ilemler, kontrollerde karlatrma ilemleri veya mantksal ilemler yaplr. Bu ilemler iin Visual C# .NET dilinde tanml operatrler kullanlr.
Aritmetiksel Operatrler
Bu operatrler aritmetik ilemlerinde, saylarla veya say tutan ifadelerle kullanlr. arpma
int sayi = 100; sayi = 200 * 2;
Blme
double bolum; bolum = sayi / 23;
karma
HERKES N UNIX
BLM 1:
31
int sonuc = bolum 100;
Toplama
int toplam; toplam += sonuc; // Bu ifade, toplam = toplam + sonuc ile ayn anlama gelir
PUCU:
Aritmetik operatrleri, eittir ifadesi ile beraber kullanlrsa, ilem deikenin
kendisi ile yaplr.
Mod alma
int kalan = toplam % 42; // Sonu, toplam deikenindeki deerin 42 ile // blmnden kalan saydr.
Karlatrma Operatrleri
Bu operatrler veri tiplerini birbirleriyle karlatrmak iin kullanlr. Bu operatrler ile yaplan ilemlerin sonucunda true ya da false deeri dner. Karlatrma operatrleri yalnzca say tipleri zerinde yaplmaz. Kk
double sayi = 1.5; float sayi2 = 1.3; sayi2 < sayi // Sonu: True
Kk Eit
sayi2 <= sayi // Sonu: True
Byk
sayi2 > sayi // Sonu: False
Byk Eit
sayi2 >= sayi // Sonu: False
Eit
sayi2 == sayi // Sonu: False
Eit Deil
sayi2 != sayi // Sonu: True
HERKES N WINDOWS
32
KISIM I:
String Operatrleri
String tipleri zerinde gerekletirilen ilemler iin tanml operatrlerdir. String tipindeki deikenleri birbirine balama + operatr ile gerekleir.
string isim, soyad; string IsimSoyad = isim + " " + soyad; Split
Belirtilen ayraca gre yazy bler, kan sonu String dizisinde tutulur. Ayra karakterleri sonu dizisinde yer almaz.
string Kelime = "Kelime1:Kelime2:Kelime3"; string [] parcalar; parcalar = Kelime.Split(':'); // parcalar dizisinin eleman olur: // Kelime1 // Kelime2 // Kelime3 string [] parcalar2; parcalar2 = Kelime.Split('m'); // parcalar2 dizisinin drt eleman olur: // Keli // e1:Keli // e2:Keli // e3 ToCharArray
String deerinin belli bir blmndeki karakterleri ya da tm karakterlerini, Char dizisi olarak dndrr.
char []harfler = "Kelime".ToCharArray(); // Dizinin 1. elemanndan balayarak 4 karakter oku char [] harfler = "Kelime".ToCharArray(1,4); Insert
String tipinde bir deikenin deerine, ilk parametrede belirtilen yerden balayarak ikinci parametredeki deeri ekler. Ancak bu deikenin deeriyle oynamaz. Yeni oluturulan String ifadesini dndrr.
string sayilar = "0123456789"; string yeniSayilar; yeniSayilar = sayilar.Insert(5, "--- Rakamlar ---"); MessageBox.Show(yeniSayilar); // Sonu: 01234--- Rakamlar ---56789 Remove
lk parametrede verilen deerden balayarak, ikinci parametredeki deer kadar karakter, deikenden karlr.
yeniSayilar = yeniSayilar.Remove(4, yeniSayilar.Length - 4); MessageBox.Show(yeniSayilar); // Sonu: 0123
HERKES N UNIX
BLM 1:
33
zet
Windows Tabanl Uygulamalar zellikler, Metotlar, Olaylar Windows kontrolleri Deiken, Sabit Tanmlar Veri Tipleri Operatrler
1. Arabann fren yapmas ve arabaya arplmas, .NET nesnelerinin hangi kavramlarna girer? 2. 10 saniyede bir, ListBox kontrolne, kullancdan alnan deerleri ekleyen kodlar yazn. 3. Deikenler ile sabitlerin fark nedir? 4. 5 < 6 = -1 ifadesi hangi Boolean deerini dndrr, neden? Option Strict On seildiinde kan hata mesajn inceleyin.
HERKES N WINDOWS
Modl 5: Algoritma ve Dump Coding
Hedefler
Algoritma kurmak Dump Coding zmlemesi Ak diyagramlar
Programlamann temelinde, alma akn, izlenecek yollar belirleyen algoritmalar vardr. Bir i yaplmaya balanmadan nce nasl planlanyorsa, kodlamaya geilmeden nce de bir alma plan belirlenmelidir. Programlar, bu planda yazlan kodlar belli bir sra ile okur ve iler. Dolaysyla algoritma yapsn ok iyi kurmak gerekir. Kurulan algoritmalar ak diyagramlar ile grsel zenginlik kazanrlar. Dump Coding yntemi algoritmalar zmenin uzun fakat etkili bir yoludur. Bu yntem, admlar tek tek inceleyerek algoritma akn zer. Bu modl tamamlandktan sonra: Algoritma kurmay renecek, Dump Coding ile algoritmalar zmleyecek, Ak diyagramlar ile algoritmalar grsel olarak ifade edebileceksiniz.
HERKES N UNIX
KISIM I:
Konu 1: Algoritma Nedir?
Algoritma
in yaplma srasnn belirlenmesidir. , en kk etaplara ayrlr. Olas tm hatalarn tespit edilmesi, gerekli kontrollerin yaplmas gerekir. Algoritmann yn belirlenmelidir
Veri girii Kararlar lemler
Algoritma, bir iin hangi etaplardan geilerek yaplacan gsteren alma plandr. Algoritma bir programlama dili deildir. Programlama dillerine yol gsteren bir yntem dizisidir. Her dilde algoritma yazlp uygulanabilir. rnein bir cep telefonunun el kitapnda yazan, rehber kayd girmek iin izlenecek yollar, o iin algoritmasdr. Algoritma yazarken, programn almas iin kullanlan kaynaklarn, yaplmas gereken kontrollerin veya ilemlerin aka ifade edilmesi gerekir. Ayrca iyi bir algoritma, tm ihtimalleri kontrol edip istenmeyen durumlarda ne yaplmas gerektiini belirtmesi gerekir. rnein, bir e-ticaret uygulamasnda rn sat algoritmas karlr. Satn alnacak rn seildikten sonra, kullancdan adet miktar bilgisi alnr. Uygulama yazlrken, bu deerin Int16 veri tipinde olacana karar verildii dnlrse; kullancnn girdii adet miktar bu deikene atanmadan nce kontrol edilmelidir. Eer Int16 veri tipinin tutamayaca bir deer girilmise, alma annda uygulamann beklenmedik ekilde durduu ya da istenmeyen sonularn retildii gzlemlenir. Ayrca sistemin verdii hata, kullancnn anlamayaca bir mesaj ierecei iin, uygulamann imajn da kt ynde etkiler. Veri girii: alma zamannda ou zaman, ileyiin tamamlanmas iin dardan bir bilgi girilmesi gerekir. Algoritmann almas iin ihtiya duyduu
HERKES N UNIX
BLM 1:
veriler, ilemi balatan kiiden veya belirtilen bir kaynaktan alnabilir. Bu bilgiler salanmadan ilem devam etmez. Kararlar: Karar ve kontrol yaplar algoritmann akn ynlendiren en nemli kavramlardr. Girilen veya ilem sonucunda elde edilen veriler, ilemin amacna gre kontrol edilir ve sonuca gre algoritma ak istenilen yere ynlendirilir. lemler: Algoritmann ak boyunca veriler zerinde deiiklikler, yeni deer atamalar gibi ilemlere ihtiya duyulur. Algoritmalar kurulurken, yaplan ilemlerin yaln halde, tek tek yazlmas okunabilirlii arttrr. Algoritmalar adm sras ile alr ve karar yaplar sonucunda farkl bir yere ynlendirilmedii mddete, bir sonraki adm ile ilemeye devam eder. rnek: Telefon kulbesinden telefon amak iin rnek bir algoritma 1. Telefon kulbesine git 2. Telefon kart al 3. Telefon srasnda ka kii olduuna bak 4. Kii says sfrdan fazlaysa 3 e dn 5. Kap kapalysa kapy a 6. eri gir, kapy kapat 7. Telefon kartn telefona yerletir 8. Ahizeyi kaldr 9. Numaray evir 10. Konumann bitip bitmediine bak 11. Konuma bittiyse kart al, bitmediyse 10 a dn 12. Bir daha konuma yaplacaksa 7 e dn 13. Kapy a, dar k Bu algoritmann ilemesi iin, her ihtimal gzden geirilerek, algoritma ak gerekli yerlere ynlendirilir. rnein kapnn kapal olmas durumunda kapy amak iin gerekli komutlar verilmelidir. Bu algoritmann ihtiya duyduu veriler, ya kullanc tarafndan verilir ya da ilem balamadan nce belirlidir. Sradaki kii says, telefon kart gibi veriler kullanc tarafndan salanm; evrilecek numara, algoritma balamadan nce belirlenmitir.
HERKES N UNIX
KISIM I:
Konu 2: Dump Coding Nedir?
Dump Coding
Kark algoritmalarn zmlenmesi Deikenlerin deerleri yazlarak ileyi takip edilir.
Dump Coding, aptal kodlama anlamna gelir. Bu yntem birok kark algoritmay zmlememizi salar. Dump coding yntemi, algoritmann her admnda, deikenlerin tek tek deerlerini yazp ileyii takip etmektir. rnek: ki saynn OBEB ini (ortak blenlerin en byn) alan algoritmalardan bir tanesi Euclid tarafndan gelitirilmitir. 1. 2. 3. 4. ki say gir. Byk A, kk B A says B saysna bl. Tam blnyorsa, OBEB B saysdr. k A saysnn deerini, Kalan saynn deeri yap A ile B saylarn yer deitir. kinci etaba dn
Bu algoritmann alma mant, Dump Coding yntemi ile adm adm incelenir. 1. ki say girilir. A = 12 ve B = 8 2. A says, B saysna tam blnmyor. Algoritma dier etaptan devam eder. 3. Kalan say = 4. Dolaysyla A = 4 olur. 4. A says ile B says yer deitirilir. A = 8 ve B = 4 olur. kinci etaba dnlr.
HERKES N UNIX
BLM 1:
5. A says B saysna tam blnyor. OBEB = 4
Konu 3: Ak Diyagramlarnda Kullanlan Semboller
Ak Diyagram
Bala Bitir Veri Girii Karar Verme Veri Taban Ekran Printer Fonksiyon Devam
Madde madde yazlan algoritmalarn okunmas kolaydr ancak ileyiin btnn grmek ou zaman mmkn deildir. Ak diyagramlar, algoritmalar grsel biimde gstermeyi, dolaysyla daha anlalr hale getirmeyi salar. Algoritmada yaplacak ilemlerin eitlerine gre eitli semboller kullanlr. Bala Bitir Algoritmann hangi aamadan balayacan ve ne zaman biteceini gsteren semboldr. Bir algoritmay temsil eden ak diyagramnda, bir tane Bala ve bir tane Bitir sembol olmaldr.
HERKES N UNIX
KISIM I:
Veri Girii Kullancdan ve baka bir kaynaktan alnan verilerin isimlerini tutar.
Karar Verme Karar yapsn belirten semboldr. stnde koul ifadesi belirtilir.
Veri taban Veri tabannda okuma veya yazma ilemi yapldn gsterir.
Ekran zerinde yazlan yaznn bilgi olarak ekranda gzkeceini belirtir.
Printer zerinde yazlan yaznn yazcdan karlacan belirtir.
lem Bir ilem yaplacan belirten semboldr. Her ilem iin ayr bir fonksiyon sembol kullanlmas, ak diyagramn daha anlalr klar.
HERKES N UNIX
BLM 1:
Fonksiyon lem sembolne yazlamayacak byklkte ilemler, alt ilem olarak bu sembolle belirtilir.
Konu 4: Algoritma Uygulamalar

Bilet Satma
Bir tiyatro uygulamasnn srekli gerekletirecei temel ilem bilet satmaktr. Bu ilemi gerekletirmek iin gerekli kodlar yazlmadan nce, algoritma kurulmaldr. 1. Kullancnn istedii oyun, gn ve yer bilgileri alnr. 2. Veritaban sorgulanarak, belirtilen gnde oynayan oyunun bo yerleri kartlr. 3. Bo yer says sfrsa, o gnde belirtilen oyun oynamyordur ya da oyundaki btn yerler satlmtr. 4. Her iki durumda da bilet kesilemedii iin ekrana hata mesaj gsterilir. Gn ve oyun bilgilerini batan almak iin ilk etaba dnlr. 5. Kullancdan oturmak istedii yer bilgisi alnr. 6. stedii yerin dolu olup olmad kontrol edilir. 7. Yer dolu ise ekrana hata mesaj gsterilir ve yer bilgisi tekrar alnmak zere 5. etaba dnlr. 8. Yer bosa, veritabannda oyunun yer kaytlar gncellenir. 9. stenilen gn, oyun ve yer bilgilerini ieren bilet yazcdan kartlr.
HERKES N UNIX
KISIM I:
ay Demleme
Bu rnekte, bir ay demleme ileminde yaplmas gereken ilemleri, kontrol edilmesi gereken olaylar ieren algoritma kurulur. 1. Kullancdan su vermesi beklenir. 2. Suyu stma ilemi yaplr. 3. Suyun kaynayp kaynamad kontrol edilir. Kaynamamsa 2. etaba dnlr. 4. ay daha nceden hazr olduu iin, kullancdan beklenmez. Demlie ay koyma ilemi yaplr. 5. Kullancdan, demleme ileminin ne kadar srecei bilgisi alnr. 6. Kullancdan alnan demleme sresi ile imdiki zaman (ayn demlenmeye balad zaman) toplanr. kan deer, BitisZamani isimli deikene atlr. Bu deiken demleme ileminin ne zaman bitecei bilgisini tutar. 7. imdiki zaman, biti zamanndan kkse ayn demlenmesi iin ayrlan sre daha dolmam demektir. Bu sre dolana kadar 7. etap tekrarlanr. 8. ayn demlendiini, kullancya ekran zerinde bildiren bir mesaj kartlr.
HERKES N UNIX
BLM 1:
niversite Eitim Notunu Hesaplama

niversitede bir dersin baar notu, genelde bir vize ve bir final notu hesaplanr. Vize notunun katsays finalden daha dktr. Sonuta kan not 50 ve styse renci geer, 50 altysa kalr. Bu rnek, vizenin %30 ve finalin %70 arlkl olduu baar notunun hesaplanmasn ak diyagram ile gsterir. 1. Notu hesaplanacak rencinin numaras kullancdan alnr. 2. Veritabanndan rencinin vize ve final notlar ekilir. 3. Eer final notu 28 veya daha dkse renci kalr ve 9. etaba gidilir. Bu durumda vize notu 100 olsa dahi, sonu olarak toplanan not 50 altnda olur. Dolaysyla rencinin kalmas kesinleir. Byle bir kontrol yaplmas, gereksiz ilemlerin yaplmasn engeller. 4. Vize deikenine, veritabanndan alnan vize notunun %30 u atanr. 5. Final deikenine, veritabanndan alnan final notunun %70 i atanr. 6. Sonuc deikenine, vize ve final deerlerinin toplam atanr. 7. Sonuc deerinin 50den byk olup olmad kontrol edilir. 8. Sonuc 50den bykse ekrana Getiniz yazan bir mesaj kartlr. Algoritmadan klr. 9. Sonuc 50den kkse ekrana Kaldnz yazan bir mesaj kartlr.
HERKES N UNIX
10
KISIM I:
zet
1. Algoritma kurulurken esas alnacak noktalar nelerdir?

HERKES N UNIX
BLM 1:
11
2. Dump Coding ile Algoritmann fark nedir? 3. Bir rnn bilgilerinin, veri tabanndan grntleme ileminin algoritmasn kurun 4. Bu algoritmay ak diyagram ile gsterin.
ekilerek
kullancya
HERKES N UNIX
Modl 6: Karar Yaplar ve Dngler
Konu 1: Karar Yaplar
Hedefler
If Then ElseIf ile ak kontrol Koul Operatrleri Select Case Karar yaplarnn kullanm yerleri
Uygulamalar altrlrken, yazlan kodlarn alma sras, satrlarn teker teker ilenmesi ile gerekleir. Ancak ou zaman, baz kodlarn sadece belli durumlarda almas istenir. rnein uygulama alrken kullanc ad ve parola sorulmas, kullanclarn seviyelerine gre eriim izinleri tanmlanmas gibi durumlarda kontrol ilemleri yaplmaldr. Bu kontroller de karar yaplar ile gerekletirilir. Algoritmalarn akn kontrol etmekte en byk rol, karar yaplarnndr. Visual C# .NET dilinde farkl ekillerde kullanlan ancak benzer grevlere sahip karar yaplar tanmldr. Bu blm tamamlandktan sonra
if else if karar yaplar ile ak kontrol yapabilecek,
Kontrollerde kullanlan koul operatrlerinin tanyacak,

switch karar yapsn kullanabilecek,
Hangi karar yapsnn nerede kullanlacan reneceksiniz.
KISIM I:
if
If
Koul ifadesi True ise If blouna girilir. Verilen koul saland zaman yaplan ilemleri tutar.
if (gecmeNotu > 50) { MsgBox("Getiniz tebrikler..."); }
if karar yaps, bir koul saland zaman yaplacak ilemleri kapsar. Kontrol
edilecek koul ifadesinin sonucu true deerini alrsa, kme parantezleri arasndaki kodlar altrlr.
if(Koul) { }
rnek: Vize ve final notunu kullancdan aldktan sonra, geme notunu hesaplayan ve notun elliden byk olmas durumunda ekrana getiniz mesajn kartan algoritma.
BLM 1:
3 double gecmeNotu; short finalNotu = short.Parse(textBox1.Text); short vizeNotu = short.Parse(textBox2.Text); gecmeNotu = finalNotu * 0.7 + vizeNotu * 0.3; if(gecmeNotu > 50) { MessageBox.Show("Getiniz tebrikler..."); }
Koul Operatrleri
Koul Operatrleri
And Or Not AndAlso OrElse
Veri tipleri ve deikenler zerinde kontrol yaplrken birden fazla koula ihtiya duyulabilir. Bu durumda, koullar birbirleriyle karlatracak operatrler kullanlr. Bu kontrollerden dnen deerler Boolean tipinde olduu iin, koul operatrleri de bu deerler zerinde ilem yaparlar. & (And) Bu ifade, verilen koullarn kesiimini alr. Eer tm koullarn deeri true ise sonu da true olur. En az bir tane false deeri olan koul varsa, sonu false olur. Koul 1
true true false
Koul 2
true false true
Koul 1 && Koul 2

true false false
4 false false false
KISIM I:
| (Or) Bu ifade, verilen koullarn birleimini alr. Eer tm koullarn deeri false ise sonu false olur. En az bir tane true deeri varsa sonu true olur. Koul 1
true true false false
Koul 2
true false true false
Koul 1 || Koul 2
true true true false
&& (AndAlso) Koullardan biri False ise, dierleri kontrol edilmeden False deeri dndrlr. Bu tip bir kullanm, birok koulun kontrol edilmesi gerektiinde performans arttrr.
string [] dizi; // Diziye eleman ekleme ilemleri // ... if (dizi.Length > 0 && dizi[1].EndsWith(".")) { label1.Text = "Cmle sonundaki kelime: " + dizi[1]; }
Bu rnekte, dizinin ilk eleman zerinde bir kontrol yaplmak isteniyor. Ancak diziye eleman eklenmemise, ilk elemana ularken hata retilecektir. Dolaysyla dizinin uzunluunu da kontrol etmek gerekir. Kontrol And ifadesi ile yaplsayd, dizi elemann noktayla bitip bitmedii ve dizinin uzunluu kontrol edilecekti. Bu durumda i ie if ifadeleri ile uzun bir kod yazlacakt. Pek ok kyaslama gerekecek ve performans decekti. Ancak burada, dizi uzunluu koulu salanmazsa, dier koula geilmeden if kontrolnden klr. || (OrElse) Koullardan biri True ise, dierleri kontrol edilmeden True deeri dndrlr.
string Rol; // Veritabanndan, kullancnn rol alnr. // ... // Sadece Administrator, Moderator ve Power User rolndeki // kullanclar dosya silme ilemi yapabilirler. if (Rol == "Administrator" || Rol == "Moderator" || Rol = "Power User") { // Dosya silme ilemleri }
BLM 1:
Dosya silme ilemi iin, kullancnn rol veritabanndan alndktan sonra, kontrol ilemi yaplr. Eer bir kullancn rol Administrator, Moderator veya Power User rolnden biriyse dier kontrollerin yaplmas gerekmez. Bu rnekte Rol deikeni Administrator deerine eitse, dier iki koul kontrol edilmeden true ifadesi dner.
! (Deil) Bir koulun deerini tersine evirir. Koul false ise true, true ise false olur. Koul
true false ! Koul false true
if else
If Then Else
If koulunda salanmayan tm durumlar iin Else ifadesi kullanlr.
ElseIf
Koullarn salanmad durumlarda, yeni kontrollerin yaplmas iin kullanlr.
Select Case
ElseIf ilevini grr ancak yazlmas okunmas daha kolaydr.
else ifadesi, if yapsndaki koulun salanmad btn durumlarda devreye
girer.
if(Koul) { //Dier kodlar } else { //Dier kodlar
6 }
KISIM I:
rnek: Her 100 milisaniyede bir, formun renginin siyahken beyaz olmas, beyazken ise siyah olmas iin, formun renginin kontrol yaplmas gerekiyor.
public bool Beyaz = true; private void timer1_Tick(object sender, System.EventArgs e) { if(Beyaz) { this.BackColor = Color.Black; Beyaz = false; } else { this.BackColor = Color.White; Beyaz = true; } } if kontrolnde formun beyaz olup olmad bool tipindeki bir deikende tutuluyor. Koulda beyaz adl deiken eer true ise, formun arka plan siyah yaplr. Bu koulun salanmad durumda, yani beyaz deikeninin false olduu durumda, else iindeki kodlar alacaktr ve formun arka plan beyaz yaplacaktr. Her kontrolden sonra beyaz deikenin deitirilmesinin nedeni, formun bir siyah bir beyaz olmas istendii iindir.
else if
if deyimindeki koul salanmadysa else deyimindeki kodlar alyordu.
Ancak baz durumlarda else iinde de kontrol yapmak gerebilir.

if(Koul) { } else if(Koul2) { } else if(Koul3) { }
rnek: Gnn saatine gre karlama mesaj kartmak iin, saat deikeni birok kez kontrol edilmesi gerekir. Sadece bir if kontrol yaplsayd, sadece iki karlama mesaj kartlabilirdi.
string karsilamaMesaji = " BilgeAdama hogeldiniz!"; int saat = DateTime.Now.Hour;
BLM 1:
if ((9 <= saat && saat { karsilamaMesaji = "Gnaydn,"); } else if (12 <= saat && { karsilamaMesaji = gnler,"); } else if (16 <= saat && { karsilamaMesaji = akamlar,"); }
< 12)) karsilamaMesaji.Insert(0, saat < 16) karsilamaMesaji.Insert(0, "yi saat < 18) karsilamaMesaji.Insert(0, "yi
// Formun bal karlama mesajn // gsterecek ekilde ayarlanr this.Text = karsilamaMesaji;
switch
switch deyimi else if ile benzer ilevi grr, ancak okunmas daha kolaydr. switch ile seilen bir deerin kontrol edilmesi Case ifadelerinde yaplr. string karsilamaMesaji = " BilgeAdama hogeldiniz!"; int saat = DateTime.Now.Hour; switch (saat) { case 9: case 10: case 11: karsilamaMesaji = karsilamaMesaji.Insert(0, "Gnaydn,"); break; case 12: case 13: case 14: case 15: karsilamaMesaji = karsilamaMesaji.Insert(0, "yi gnler,"); break; case 16: case 17: karsilamaMesaji = karsilamaMesaji.Insert(0, "yi akamlar,"); break; default: karsilamaMesaji = karsilamaMesaji.Insert(0, "Merhaba,"); break; }
Buradaki switch kullanm, saat deerine gre ilem gerekletirilmesidir. Say, case ifadelerinde verilen deerler eitse ilgili kodlar altrlr. default ise, dier koullarn salanmad tm durumlarda devreye girer.
KISIM I:
break ifadesi, kontroln durmas gerektiini belirtir. Saynn belli deerler aralnda kontrol yaplmas iin bo case ifadeleri kullanlr.
Hangi Karar Cmlesi Nerede Kullanlr?
Karar Yaplarnn Kullanm Yerleri

Select Case ifadesinin yazl ve okunuu daha kolaydr. And, AndAlso operatrleri If yaps ile kullanlabilir.
if ve switch karar yaplar benzer ilevler grseler de kullanm yerlerine ve
birbirlerine gre deiik avantajlar vardr. if else if karar yaplarnda, kontrol edilen deikenlerin ya da deerlerin her seferinde tekrar yazlmas gerekir. Bu durumda switch karar yaps, kodlarn yazln ve okunuunu kolaylatrmas asndan tercih edilmelidir. Ancak switch ile belli deerler aralnda kontrol yaplmas, case ifadelerinin ard ardna yazlmas gerektii iin zordur. Bir grup RadioButton kontrol iinden sadece bir tanesi seilebildii iin, seilen kontrol bulmak iin else if yapsnn kullanm yeterli olacaktr.
if (RadioButton1.Checked) { } else if (RadioButton2.Checked) { } else if (RadioButton3.Checked) { }
BLM 1:
Ancak bu kontroller, CheckBox kontrolnn kullanm yapsna uymaz. Formlarda birden fazla CheckBox kontrol seilebildii iin, seilen kontrolleri bulmak iin sadece if bloklar kullanlmaldr.
if (CheckBox1.Checked) { } if (CheckBox2.Checked) { } if (CheckBox3.Checked) { }
Uygulama
Bu uygulama kullancya, stok durumuna veya tarihe gre deien grntleme seenekleri sunarak, rn katalogu tantlr. rnler kategorilere gre ayrlm bulunmaktadr ve ComboBox kontrolleri ile filtrelerden biri seilmedii takdirde ilem gereklemez. Stok durumu filtresi ile sadece stokta bulunan ya da stokta kalmam satlmakta olan rnler listelenebilir. Tarihe gre filtreleme ile yeni kan rnler ya da tm rnler gzlenebilir. Uygulamada, ak diyagramndan koda gei aamas rahat bir ekilde grlecektir.
Algoritmann incelenmesi
Uygulamann algoritmas balang ve rn ekleme algoritmas olarak ikiye ayrlmtr. Balang algoritmasnda rn kategorisinin, stok durumu ve tarih filtrelerin seilip seilmedii kontrol yaplr. Eer herhangi biri seilmedii zaman kullancya ilgili mesaj gsterilir ve algoritmadan klr. Tm kontroller yapldktan sonra, ilgili kategorideki rnlerin listeye eklenmesi iin dier algoritma devreye girer.
10
KISIM I:
rn ekleme algoritmas, ilk algoritmada seilen kriterlere gre, kullancya gsterilecek rn listesini doldurur. Bu algoritma balang olarak kategori numarasn alr. Bu kategorideki stokta bulunan rnleri listeye ekler. Stok durumu filtresinde Hepsi deeri seiliyse, stokta o an bulunmayan rnler de listeye eklenir. Tarih filtresinde Son kanlar deeri seiliyse, eski rnler listeden kartlr.
BLM 1:
11
Forma kontrollerin eklenmesi

1. UrunYelpazesi isminde bir Visual C# Windows Projesi an. 2. Forma biri lbUrunler dieri lbKategoriler isminde iki ListBox kontrol ekleyin. lbUrunler liste kutusu tm filtreler uygulandktan sonra kan rnleri listeler. lbKategoriler liste kutusuna kategori isimleri ekleyin: Video Kitap
Yazlm 3. Forma biri cmbTarihSirasi dieri cmbStokDurumu isminde iki ComboBox kontrol ekleyin. cmbTarihSirasi son rnleri; cmbStokDurumu stoktaki rnleri gsteren filtre olarak kullanlacaktr. cmbTarihSirasi elemanlarna Son kanlar ve Tm rnler deerlerini, cmbStokDurumu elemanlarna Sadece Stoktakiler ve Hepsi deerlerini ekleyin. 4. lblMesaj isminde bir Label kontrol ekleyin. Dock zelliini Buttom yapn. Bu kontrol filtrelerin seilmedii durumda hata mesajlarn gsterecektir. 5. lblSecilenUrunler isminde bir Label kontrol ekleyin ve lbUrunler liste kutusunun stne yerletirin. Bu kontrol, seilen rnlerin hangi kategoride olduunu gsterecektir. 6. Forma btnListele isminde bir Button kontrol ekleyin.
12
KISIM I:
Kodlarn yazlmas
Bu uygulamada kodlarn tamam btnListele dmesinin Click olayna yazlacaktr. Kodlar arasndaki numaralar ak diyagramnda ilenen durumlara referans gnderir. Algoritma 1, balang algoritmasndaki numaralar; Algoritma 2, rn ekleme algoritmasndaki numaralar ifade eder. 1. btnListele dmesine ift tklayn ve Click olayna gelin. Dmeye her basldnda liste kutusuna ard ardna eler eklenmemesi ve hata mesajlarnn temizlenmesi iin gerekli kodlar yazn.
lblMesaj.Text = ""; lbUrunler.Items.Clear();
2. Kategori listesinden, stok ve tarih filtreleri iin alan kutulardan elerin seili olup olmad kontrol yaplr. Eer seilmemi bir deer varsa, ilgili hata mesaj lblMesaj etiketinde grntlenir.
// Algoritma 1 - 1 if ( cmbStokDurumu.SelectedIndex == -1 && cmbTarihSirasi.SelectedIndex == -1 ) { lblMesaj.Text = "Stok Durumu ve Tarih Sras seiniz."; // Algoritma 1 - 2 } else if ( cmbStokDurumu.SelectedIndex == -1 ) { lblMesaj.Text = "Stok Durumunu seiniz."; // Algoritma 1 - 3 } else if ( cmbTarihSirasi.SelectedIndex == -1 ) { lblMesaj.Text = "Tarih Srasn seiniz."; // Algoritma 1 - 4 } else if ( lbKategoriler.SelectedIndex == -1 ) { lblMesaj.Text = "Kategori seiniz."; } else { // Algoritma 1 - 5 3. if else if deyimlerinde tm kontroller yapldktan sonra else
ifadesine geilir. Algoritmann ak bundan sonra rn ekleme ilemiyle devam edecektir.

switch ( lbKategoriler.SelectedIndex ) { case 0: // Sadece stokta bulunan rnler eklenir. // Algoritma 2 - 2 lbUrunler.Items.Add( "MSDN Tv Visual C# 5" ); lbUrunler.Items.Add( "MSDN Tv Visual C# 4" ); // Stokta bulunan veya bulunmayan rnlerin Hepsi // seiliyse, kalan rnler de listeye eklenir. // Algoritma 2 - 3 if ( cmbStokDurumu.SelectedIndex == 1 ) { // Algoritma 2 - 4 lbUrunler.Items.Add( "MSDN Tv Visual C#" ); lbUrunler.Items.Add( "MSDN Tv Visual C# 2" ); lbUrunler.Items.Add( "MSDN Tv Visual C# 3" ); }
BLM 1:
13
// Eski rnlerin gsterilmesi istenmiyorsa // listeden kartlr. // Algoritma 2 - 5 if ( cmbTarihSirasi.SelectedIndex == 0 ) { // Algoritma 2 - 6 lbUrunler.Items.Remove( "MSDN Tv Visual C#" ); lbUrunler.Items.Remove( "MSDN Tv Visual C# 2" ); } break;
4. Dier iki kategori iin liste ekleme ilemleri ayndr.

case 1: lbUrunler.Items.Add( lbUrunler.Items.Add( lbUrunler.Items.Add( ); lbUrunler.Items.Add( ); "Yazlm Uzmanl 1" ); "Yazlm Uzmanl 2" ); "Yazlm Mhendislii Orta Dzey" "Yazlm Mhendislii leri Dzey"
if ( cmbStokDurumu.SelectedIndex == 1 ) { lbUrunler.Items.Add( "Yazlm Mhendislii Balang Dzeyi" ); lbUrunler.Items.Add( "Access Giri" ); } if ( cmbTarihSirasi.SelectedIndex == 0 ) { lbUrunler.Items.Remove( "Yazlm Uzmanl 1" ); } break; case 2: lbUrunler.Items.Add( "Visual Studio 6.0" ); lbUrunler.Items.Add( "Visual C# .NET Standard 2003" ); lbUrunler.Items.Add( "Visual C# C# Standard 2003" ); if ( cmbStokDurumu.SelectedIndex == 1 ) { lbUrunler.Items.Add( "Visual Studio .NET 2005" ); } if ( cmbTarihSirasi.SelectedIndex == 0 ) { lbUrunler.Items.Remove( "Visual Studio 6.0" ); } break; }
5. swicth ifadesinde tm eklemeler yapldktan sonra ikinci algoritma biter. lk algoritmann son aamas olan, kullancya hangi kategoride rn seildiini gsteren mesaj yazlr ve if karar yaps sonlanr.
// Algoritma 1 - 6 lblSecilenUrunler.Text = lbKategoriler.Text + " Kategorisindeki rnler"; }
14
KISIM I:
Konu 2: Dngler
Hedefler
For Next Dngs While, Until Dngleri Do Loop Dngs ie dngler Dnglerin kullanm yerleri
Algoritmalarda baz ilemlerin tekrar almas iin, onlar her seferinde yazmak gerekir. Ancak bu zm, ok fazla tekrar iin hem yazmay hem de okumay zorlatrr. rnein yz elemanl bir diziye rasgele say atanmas iin ilemin yz defa yazlmas gerekir. Dngler ile ilem sadece bir defa yazlr ve tekrar saysna gre bu ileme geri dnlr.
BLM 1:
15
Bu blm tamamlandktan sonra For ve While dngsn tanyacak, ie dngler kullanabilecek, Hangi dngnn nerede kullanldn reneceksiniz.
For
For Next
Saya, belirtilen aralkta olana kadar ilem yaplr. Step ifadesi, sayacn artaca ya da azalaca miktar belirler. Next ifadesi, sayac otomatik artrr ya da azaltr.
int fahr; int derece; for (int derece = 0; derece <= 100; derece += 10) { fahr = derece * 1.8 + 32; Label1.Text += fahr + " Fahrenheit= "; Label1.Text += derece + " Celcius" + "\r\n"; }
For dngs bir ilemin belirli sayda yaplmas iin kullanlr. for (int i = 0; i < 10; i++) { MessageBox.Show(Merhaba); }
Bu dngde 3 parametre vardr. lk parametre sayacn balang deerini belirler. rnekte, saya deikeni tanmlanp 0 deeri atanmtr. kinci parametre bir koul ifadesidir. Bu koul saland srece dng devam eder. rnekteki dng, i deeri 10dan kk olduu srece devam edecektir. nc parametre, her dngden sonra yaplmas gereken ilemi belirtir. rnekte, her ilemden sonra i deeri bir artrlr.
16
KISIM I:
Dnglerde kullanlan sayalar sadece belli bir sayda ilem yapmay salamaz. Sayalarn artma veya azalma admlar belirli olduu iin, kod iersinde ou zaman bu avantajdan yararlanlr.
listBox1.Items.Add("Karakter - ASCII kod karl"); for (int i = 50; i <= 255; i = i + 2) { listBox1.Items.Add(Microsoft.VisualBasic.Strings.Chr(i) & " - " & i) }
rnein dizi ilemlerinde, dizinin her elamanna ulamak iin saya kullanlabilir. Sayacn artma hz bir olduu iin dizi[sayac] ifadesi, srayla dizinin elemanlarna ulamay salar.
int [] dizi = new int[10]; Random r = new Random(); for (int i = 0; i < dizi.Length ; i++) { dizi[i] = r.Next(100); }
DKKAT: Deiken tanmlamalar For dngsnn iinde de yaplabilir. Bu durumda,

deikenin kapsam alan bu dngyle snrl kalr.
For dnglerinin i ie kullanm

ou zaman For dnglerindeki her etap iin baka bir dngnn kurulmas gerekir. rnein bir mterinin birden fazla telefon numaras bir dizi iinde tutuluyorsa, btn mterilerin telefonlarn listelemek iin iki dng kullanlmas gerekir. lk dng tek tek mterileri almak iin, alt dng ise her mterinin telefonlarn almak iin kullanlmaldr.
BLM 1:
17 public struct Musteri { public string Isim; public string Soyad; public string[] Telefonlari; } public Musteri[] Musteriler; // Musteriler dizisi dolduruyor // ...
private void Button1_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { int i, j; for ( i=0; i<=Musteriler.Length - 1; i++ ) { // lk mteri seiliyor Musteri m = Musteriler[ i ] ; Label1.Text += m.Isim + " " + m.Soyad; Label1.Text += " mterisinin telefonlar:" for ( j=0; j<=m.Telefonlari.Length - 1; j++ Label1.Text += m.Telefonlari[ j ] ; Label1.Text += "\n"; } } }
+ "\n"; ) {
Birden fazla boyutlu dizilerde ilem yaparken de For dngs i ie kullanlabilir. rnein iki boyutlu bir tabloda, ilk boyut iin bir for dngs, dier boyut iin de baka bir for dngs kullanlarak dizinin tm elemanlarna ulalabilir.
Random r = new Random(); string[,] tablo = new string[ 5, 5 ]; byte i = 0; for ( i=1; i<=4; i++ ) { tablo[ 0, i ] = "Yazar " + i; tablo[ i, 0 ] = "Kitap " + i; tablo[ ( ( int )( r.Next(3)) ) + 1, ( ( int )( r.Next(3) ) ) + 1 ] = "X"; } tablo isminde String deerleri tutan bir dizi oluturulur ve dizinin ilk satrna yazar isimleri, ilk stununa da kitap isimleri konur. For dngsnn sayac birden balad iin dizinin 0,0 koordinatl ilk elemanna deer atanmaz.
Yazar 1 Kitap 1 Kitap 2 Kitap 3 Kitap 4
Yazar 2
Yazar 3
Yazar 4
18
KISIM I:
Daha sonra tablonun dier elemanlarna rasgele X deerleri atanr. Bu deer hangi yazarn hangi kitab yazdn gsterecektir. r.Next(3) + 1 ifadesi 1 4 arasnda rasgele say retir. Bu say tablo dizisine indis olarak verildiinde ise, kalan hcrelerde X deeri elde edilir. Yazar 1 Kitap 1 Kitap 2 Kitap 3 Kitap 4 X X X X Yazar 2 Yazar 3 Yazar 4
Tablonun tm elemanlarn listelemek iin i ie iki For dngs kullanlmaldr.

for ( int j=0; j<=tablo.GetLength( 0 ) - 1; j++ ) { for (int h=0; h<=tablo.GetLength( 1 ) - 1; h++ ) { Label1.Text += System.Convert.ToString( tablo[ j, h ] ); } Label1.Text += "\n"; }
Yazarlar ve Kitaplar tablosu hazrlandktan sonra, hangi yazarn hangi kitab yazdn bulmak iin yine tablo elemanlar iinde dolap X deerini aramak gerekir. lk For dngs ile Kitaplar satrnda, ikinci For dngs ile Yazarlar stunlarnda gezilir.
for (int j=0; j<=tablo.GetLength( 0 ) - 1; j++ ) { for (int h=0; h<=tablo.GetLength( 1 ) - 1; h++ ) { // Tablonun her elemannn deeri // X deeri ile karlatrlr. if ( tablo[ j, h ] == "X" ) { Label2.Text = tablo[ 0, h ] + ", "; Label2.Text += tablo[ j, 0 ]; Label2.Text += " kitabn yazyor"; break; } } Label1.Text += "\n"; }
Tablonun her eleman kontrol edilir ve X deeri bulunduu zaman yazar ismi ve kitap ismi ekrana yazdrlr. Yazar isimleri, dizinin ikinci boyutunun ilk srasnda tutulduu iin tablo[0,h] kodu ile ulalr. Kitap isimleri ise, dizinin ilk boyutunun ilk srasnda tutulduu iin tablo[j,0] kodu ulalr. Buradaki h ve j deikenleri o anda kontrol edilen elemann tablodaki indisleridir.
break ifadesi, o anda bulunan For dngsnden kmay salar. Bu rnekte
ikinci For dngs yazarlar stunu zerinde dnd iin, bu dngden kldnda, ilk For dngsne tekrar geilir. Bu sefer yeni bir kitap iin
BLM 1:
19
yazarlar kontrol edilir. Sonuta bir kitab birden fazla yazar yazmasna ramen, grntlenecek olan sadece ilk yazardr.
While
While
Verilen koul gerekletii srece ilem yaplr. Sayac deitirmek iin kod yazlmas gerekir.
int toplam = 0; short sayac = InputBox("Bir say girin"); while (sayac > 0) { toplam += sayac; sayac -= 1; }
While dngs bir koul gerekletii srece alan dngdr. while(Koul) { }
Birden ona kadar olan saylarn toplamn hesaplamak iin, bir ve on arasndaki saylar tek tek yazlp toplanabilir. yi bir yntem olmasa da sonucu verir. Ancak kullancnn girdii bir sayya kadar toplam almak iin bir dng gerekir.
int toplam = 0; int sayac = int.Parse(txtSayiGirisi.Text); while (sayac > 0) { toplam += sayac; sayac -= 1; }
Burada kullancnn girdii saydan itibaren sfra kadar giden bir dng kurulur. Dng sayacn sfrdan byk olduu her durum iin alacaktr. Saya sfrlandnda ise dngden klr.
20
KISIM I:
Sonsuz Dngler
While dngs saya ile kullanlrken, sayacn deitirilmesine dikkat edilmesi
gerekir. Eer saya deitirilmezse, While ifadesindeki koul hep true deeri alaca iin sonsuz dngye girilir. Sadece sayacn kontrol edilmedii durumlarda deil, koullarn yazlmalarndaki mantk hatalar da sonsuz dngye sebebiyet verir.
int i = 0; while (i < 10 | i > 5) { label1.Text = "Sonsuz dngye girildi"; i += 1; } For dngsnde saya, artrma ifadesindeki deerden fazla bir sayda
azaltlrsa yine sonsuz dngye girilir. Bu dngnn almas, int veri tipinin alabilecei minimum deere ulanca hata ile sonlanr.
for(int i = 0; i <= 9; i += 3) { MessageBox.Show("Sonsuz dng"); i -= 4; }
Uygulama
Bu uygulamada, bir satran tahtas zerindeki bir filin hareket alan hesaplanr. Satran tahtas rasgele talarla doldurulur. Verilen bir koordinatta bulunan fil, apraz hareketlerine gre nereye ilerleyebilecei bulunur. Eer filin nnde bir ta varsa, bu tan bulunduu yere ve daha gerisine ilerleyemeyecektir. Filin drt bir yanna apraz olarak hareket edebilecei gz nnde bulundurulmas gerekir. Tahtann doldurulmas 1. Satranc isminde bir Windows projesi an. 2. Form zerine lbHareketAlani isminde bir ListBox, btnGoster isminde bir Button ekleyin. 3. btnGoster dmesinin Click olayna 8 x 8 boyutunda bir dizi tanmlayp dolduran kodlar yazn. Bu dizi bool tipinde deerler tar. Verilen indisteki elemann deeri true olmas, o koordinatta bir tan bulunduunu belirtir.
lbHareketAlani.Items.Clear(); int a,b; Random r = new Random(); bool[,] tahta = new bool[ 8, 8 ]; for ( a=0; a<=7; a++ ) { for ( b=0; b<=7; b++ ) { int sonuc = (r.Next() % 2);
BLM 1:
21
if (sonuc == 1) { tahta[ a, b ] = true; } else { tahta[ a, b ] = true; } } }
Hareket Alan Tahta zerindeki bir fil, drt apraz yne doru ilerleyebilir. Dizide apraz olarak ilerlemek x ve y koordinatlarnn eit oranda artmas ve azalmas demektir. Dizide ilerlerken x ve y koordinatlarnn sfrdan kk ve dizinin boyutundan byk olmamasna dikkat edilmelidir. Drt farkl yne gre, koordinatlar artacak ya da azalacaktr. 1. Fili tahta zerine yerletirmek iin kullancdan koordinatlar aln.
byte x = byte.Parse( txtFilinXKoordinati.Text ) ; byte y = byte.Parse( txtFilinYKoordinati.Text ) ;
2. 0, 0 ynne doru olan yoldaki talarn kontroln yapn. Filin x ve y koordinatlarn birer drerek, koordinatlarda ta var m yok mu kontrol edilir. Eer ta yoksa bu kareye ilerlenebildiini, lbHareketAlani liste kutusuna koordinat eklenerek gsterilir. Yol zerinde bir ta varsa, daha fazla ilerlenemeyecei iin While dngsnden klr.
int i = 1; while ( x - i >= 0 & y - i >= 0 ) { if ( !( tahta[ x - i, y - i ] ) ) { lbHareketAlani.Items.Add((x i).ToString() + " - " + (y - i).ToString() ); i += 1; } else { break; } }
3. 7, 0 ynne doru ilerlenir ve olas hareketler liste kutusuna eklenir.

i = 1; while ( x + i < tahta.GetLength( 0 ) & y - i >=
0 ) {
if ( !( tahta[ x + i, y - i ] ) ) { lbHareketAlani.Items.Add( (x + i).ToString() + " - " + (y - i).ToString() ); i += 1; } else { break; } }
4. 7, 7 ynne doru kontrol yaplr.
22 i = 1; while ( ! ( x + i >= tahta.GetLength( 0 ) | y + i >= tahta.GetLength( 1 ) ) ) { if ( !( tahta[ x + i, y + i ] ) ) { lbHareketAlani.Items.Add( (x + i).ToString() + " - " + (y + i).ToString()); i += 1; } else { break; } }
KISIM I:
5. 0, 7 ynne doru talar kontrol edilir.

) ) { i = 1; while ( x - i >= 0 & y + i < tahta.GetLength( 1
if ( !( tahta[ x - i, y + i ] ) ) { lbHareketAlani.Items.Add( (x i).ToString() + " - " + (y + i).ToString() ); i += 1; } else { break; } }
Debug Kodlar yazldktan sonra indislerin doru kullanldn, dnglerde mantksal hatalar yaplmadn kontrol etmenin en kolay yolu hata ayklayc ile almaktr. Bu rnekte birok dng kurulmutur, filin drt hareket ynndeki engeller kontrol edilir. Tm hareketlerin ileyiine Debug ile kolayca baklr. 1. TextBox ile filin koordinatlarnn alnd yere BreakPoint koyun ve projeyi altrn. 2. x ve y koordinatlarna 0 deerini girin. Filin, tahtann sol st kesinde olduu varsaylr. Bu durumda fil hangi ynde ilerleyebilir? Step Into komutu ile kodlar arasnda ilerleyin ve hangi dng iine girdiini bulun. 3. Locals panelinde i deikeninin deerini izleyin. Ayn panelde tahta dizisinin, o anda kontrol edilen deerine bakn. x ve y deerlerinin bir fazlasn alarak, dier deerin true ya da false olduunu kontrol edin.
Konu 3: Hata Yakalama

Bir uygulama gelitiricisi program yazarken ok eitli hatalarla karlaabilir. Visual C# .NET ortaya kan hata durumlarnda, ok detayl hata mesajlarn uygulama gelitiricisine gnderir. Bu hata mesajlar, hatalarn nerede, nasl yapldn ok detayl bir ekilde gsterir. Hatalarn en ince ayrntsna kadar ilenmesi, uygulama gelitirmede byk kolaylk salar. Visual C# .NET hata mesajlar, alma zaman (Run Time) ve tasarm zaman (Design Time) hatalar olarak ayrlabilir.
BLM 1:
23
Tasarm zaman hatalar, kodlarn yazlmas srasnda derleyici tarafndan bulunan ve Task List panelinde gsterilen hatalardr. Task List panelinde hatann aklamas, hatann projenin hangi dosyasnda ve dosyann kanc satrnda bulunduunu gsterir. Tasarm zaman hatalar szdizimi yanl kullanldnda meydana gelir. alma zaman hatalar, uygulama alrken yaplmas imknsz bir ilemin gerekletirilmesi srasnda meydana gelir. rnein TextBox ile bir saynn alnmas srasnda, kullanc String tipinde bir deer girerse alma zamannda bir hata oluur.
int []dizi = new int[10]; for (int i = 0; i <= dizi.Length; i++) { Label1.Text &= dizi(i) }
Buradaki hata mesaj, dizinin byklnn dnda bir indis verildiini belirtir. Visual C# .NET dilinde uygulama gelitirirken oluabilecek tm hatalar .NET FrameWork ats altnda Exception snflar halinde tanmlanr. rnein dizinin byklnden farkl bir indis verildiinde IndexOutOfRangeException hatas ortaya kar. Tm hatalar gibi bu hata da Exception taban snfndan tremitir.
24
KISIM I:
Try Catch Finally
Try Catch Finally

alma zamannda kan hatalarn ilenmesini salar. Try, hata dourabilecek kodlar tutar. Catch, hata yakalandktan sonra alacak kodlar tutar. Finally, her iki durumdan sonra alacak kodlar tutar.
int dosya = FreeFile(); try { string kayit = "Kayt Zaman: " + Now; kayit += "\r\n" + "Uygulama kaytlar..."; FileOpen(dosya, "C:\\Log.txt", OpenMode.Binary, OpenAccess.Write); FilePut(dosya, kayit); } catch (Exception ex) { MsgBox(ex.Message); } finally { FileClose(dosya); }
alma zamannda ortaya kan hatalar uygulamann beklenmedik bir ekilde sonlanmasna neden olur. Uygulamann devam etmesi iin bu hatalarn yakalanp ilenmesi gerekir. Try Catch Finally bloklar iinde, alma zaman hatalar meydana geldii durumlarda almas istenen kodlar yazlr. Try blou iine, alrken hata retebilecek kodlar yazlrken, Catch blou iine, hata olutuunda yaplmas gereken ilemler yazlr.
int sayi, sonuc; try { Random r = new Random(); sayi = r.Next(3); sonuc = 100 / sayi; MessageBox.Show("Blme ilemi baarl, sonu: " + sonuc.ToString()); } catch (Exception ex) { MessageBox.Show("Blme ilemi baarsz. Hata Mesaj: " + ex.Message); }
Bu rnekte retilen rasgele bir say ile blme ilemi yaplyor. Say sfr deerini aldnda blme ilemi hata retecektir. Dolaysyla bu ilem Try blou iine yazlmaldr. Catch blounda, ilemin baarsz olduunu belirten bir mesaj
BLM 1:
25
yazlr. Exception nesnesinin Message zellii, hatann olutuu zaman retilen mesaj tutar. Exception nesnesinin zellikleri Catch iinde kullanlmayacaksa, tanmlanmasna gerek yoktur.
try { } Catch { label1.Text = "Exception kullanlmyor."; } Finally blounda, Try Catch iinde yaplan tm ilemlerden sonra
altrlacak kodlar yazlr. Finally blounda yazlan kodlar hata meydana gelse de gelmese de altrlacaktr.
try { // Dosya a // Dosya ilemleri } catch (Exception ex) { // Dosya alrken veya ilem yaplrken // hata meydana geldi. } finally { // Dosya kapat } Finally blounda, genellikle, kullanlan kaynaklar serbest braklr. rnekte,
bir dosya alyor. Dosya ama veya dosyaya veri yazma ilemlerinde bir hata meydana geldiinde, Catch ifadesinde bu hata yakalanp ilgili mesaj kullancya gsterilir. Finally blou her halkarda alaca iin dosya kapama ilemi burada yaplr.
Lab 1: ifreleme Algoritmas

Bu uygulamada, verilen bir yaz ifrelenerek bir dizi sayya evrilir. Bu saylar, yazda geen karakterlerin Ascii kodlarnn karm bir halidir. ifreyi zmek iin, ifrelemede izlenen yollarn tersi uygulanr. PUCU:
ifreleme algoritmalarnda yazy ifrelerken izlenen yollarn geri dn olmaldr. rnein rasgele saylar kullanlarak ifrelenen bir yazy, tekrar rasgele saylar kullanarak zlemez.
ifreleme:
Verilen yaznn ifrelenmesi etaptan oluur: Yaznn karakterleri Ascii kodlarna evrilir. Kodlar, gerekiyorsa balarna 0 konarak, 4 haneli yaplr ve sral halde bir String deikeninde tutulur.
26
KISIM I:
Sral ekilde yazlan kodlar, bir batan bir sondan karakter alnarak tekrar dzenlenir. rnek: acf kelimesinin ifrelenmesi: a c f karakterleri Ascii kodlarna evrilir. a = 97 c = 99 f = 102 Kodlar balarna sfr konarak 4 haneli yaplr. 0097 0099 0102 Sral halde bir String deikenine yazlr. 009700990102 Saynn ortasna kadar, nce batan daha sonra sondan rakam alnarak tekrar yazlr. Siyah olarak gsterilen rakamlar, dizinin sonundan alnmtr.
0 02 020 0200 02009 020091 0200917 02009170 020091700 0200917009 02009170090 0 2 0 0 9 1 7 0 0 9 0 9 = ifre Projenin almas 1. Visual Studio ortamnda, Sifreleme isminde bir Windows projesi an. 2. Alan forma lblSifre isminde bir Label kontrol, btnSfrele isminde bir Button kontrol ekleyin. Bu kontroller kullancdan alnan yaznn ifrelenip grntlenmesini salayacaktr. 3. Alan forma lblDesifre isminde bir Label kontrol ve btnSfreyiCoz isminde bir Button kontrol ekleyin. Bu kontroller ifrelenmi yaznn lblSifre kontrolnden alnarak, ifrelenip grntlenmesini salayacaktr. DKKAT:
yazlacaktr. ifreleme algoritmasnn tm kodlar btnSifrele kontrolnn Click olayna
BLM 1:
27
Ascii Kodlarna evirme
1. ifrelenecek yaznn girilmesi iin gerekli kodu yazn. Bir yaz girilene kadar kullancdan yaz istemek iin do while dngsn kullann.
string yazi = null; // Algoritma 1 - 1 do { yazi = txtSifrelenecekYazi.Text; } while ( ! ( yazi.Length > 0 ) );
2. Girilen yaznn karakterlerini bir dizide toplamak iin String deikeninin ToCharArray() metodunu kullann.
// Algoritma 1 - 2 char[] karakterler = yazi.ToCharArray();
3. Karakterlerin Ascii kodu karln tutmak iin kodlar isminde bir dizi yaratn. Karakterler dizisindeki tm elemanlar zerinde ilem yapmak iin bir dng kurun. Karakterler dizisindeki her karakteri Asc hazr fonksiyonu ile Ascii koduna evirin.
int uzunluk = karakterler.Length - 1 ; string[] kodlar = new string[ uzunluk + 1 ]; int i; // kelimedeki her karakterin ASCII kodu alnr for ( i=0; i<=uzunluk; i++ ) {
28 // Algoritma 1 - 3 kodlar[ i ] = ( Microsoft.VisualBasic.Strings.Asc( karakterler[ i ] ) ).ToString(); }
KISIM I:
4. Bu algoritma sonunda elde edilen kodlar dizisi, ifrelenecek olan yaznn her karakterinin Ascii kodunu tutar. Bu dizi dier algoritmann giri deeri olarak kullanlacaktr. Sral Kodlara evirme Ascii karakter kodlar 0 255 arasnda deer alr. Dolaysyla her kod maksimum haneli olacaktr. ifre oluturulurken yaplan son dzenlemede kolaylk salamak iin, bu kodlar 4 haneli yaplr. Daha sonra bu kodlar diziden ekilerek SiraliKodlar adl bir String deikenine yazlr.
1. Dizideki kodlar sral bir ekilde tutmak iin SiraliKodlar adl bir deiken tanmlayn. lk algoritmadan alnan Ascii kodlarn tutan kodlar dizisi zerinde bir dng kurun.
string SiraliKodlar = null; short j = 0; while ( j <= kodlar.Length - 1 ) { j += 1; }
DKKAT: 2 4 etaplarnda yazlacak tm kodlar While dngsnn iine yazlacaktr. Bu dngde kullanlacak Ascii kodunu bir deikene atan kodu yazn.
BLM 1:
29 // Alogritma 2 - 1 string AsciiKodu = kodlar[ j ];
2. AsciiKodu deikeninde tutulan kodun 4 haneli hale getirilmesi iin ka tane sfr eklenmesi gerektiini bulun. Eklenecek sfrlarn says, 4 AsciiKodu deikeninin uzunluu kadardr. rnein 192 kodlu bir deikene eklenmesi gerenken sfr says 4 3 = 1 tanedir.
byte eklenecek = System.Convert.ToByte( 4 - AsciiKodu.Length );
3. Eklenecek say kadar alacak bir dng iinde, sfr ekleme ilemini yapn.
for ( i=0; i<=eklenecek - 1; i++ ) { // Alogritma 2 - 3 AsciiKodu = AsciiKodu.Insert( 0, "0" ); }
4. Dzenlenmi AsciiKodu, SralKodlar deikenine yazn ve sayac bir artrarak dier Ascii koduna gein.
// Alogritma 2 - 4
SiraliKodlar += AsciiKodu; j += 1;
Algoritma sonunda ortaya kan deer, karakterlerin 4 haneli Ascii kodlarn tutan bir String deikenidir. Bu deiken dier algoritmada, tekrar dzenlenmek zere kullanlacaktr. ifrenin oluturulmas Bir nceki algoritmada elde edilen SralKodlar deikeni halen istenilen ifreli yaz deildir. nk 4 haneli kodlar sral bir ekilde durur ve kolayca zlebilir. ifrenin ilk bakta anlalmasn daha da zorlatrmak iin, sralanm kodlar biraz daha kartrlr.
30
KISIM I:
1. Dngde kullanlacak J sayacn sfrlayn ve ifrenin tutulaca deikeni tanmlayn

// Algoritma 3 - 1 j = 0; string Sifre = null;
2. SralKodlar deikeni zerinde yaplacak ilem says, bir batan bir sondan ilerlendii iin, deikenin uzunluunun yars kadardr. Sayacn bu uzunlua kadar tanml olan bir dng oluturun.
// Algoritma 3 - 2 while ( j < SiraliKodlar.Length / 2 ) { j += 1; }
DKKAT:
yazlacaktr.
3 4 etaplarnda yazlacak tm kodlar Do While dngsnn iine
3. ifreye, SralKodlarn j indisli karakterini ekleyin.

//Algoritma 3 - 3 Sifre &= Mid(SiraliKodlar, j + 1, 1)
4. ifreye, SralKodlarn uzunluk j indisli karakterini ekleyin. // Algoritma 3 - 3 Sifre += Strings.Mid( SiraliKodlar, j + 1, 1 ); 5. Sonu olarak kan ifre, girilen yaznn Ascii kodlarnn kark dzende tutulmas ile oluturulur.
// Algoritma 3 - 4 Sifre += SiraliKodlar.Substring(SiraliKodlar.Length - j - 1, 1 );
ifreyi zmek
ifreleme algoritmas kullanlarak oluturulan ifrenin zlmesi, izlenen yollarn tersi uygulanarak gerekletirilir. Deifre algoritmas iki etaptan oluur. 1. Bir batan bir sondan karakter alnarak ifrelenen Ascii kodlar, sral kodlar haline dntrlr. 2. 4 haneli olarak duran sral kodlar, karakterlere evrilir. Karakterler ard ardna konarak deifre ilemi gerekletirilir. rnek: acf kelimesinin ifrelenmi hali 020091700909 eklindedir. Bu kelime ifrelenirken, karakterleri 4 haneli Ascii kodlarn evrilmi ve bu kodlarn rakamlarnn sras deitirilmiti. Bu ifrenin nce 4 haneli sral kodlar haline getirilmesi iin, ifrelenen yntemin tersi ilenir. Srayla okunan rakamlar nce baa daha sonra sona yazlr.
BLM 1:
31
ifre: 0 2 0 0 9 1 7 0 0 9 0 9 Sral kodlara evrim: Srann ilk yars 0 00 009 0097 00970 009700 Srann son yars 2 02 102 0102 90102 990102
Sonu olarak elde edilen sral Ascii kodlar, srann ilk yars ve son yarnsn birleimi olur: 0097 0099 0102 DKKAT:
Srann ilk yars oluturulurken, rakamlar sona eklenir. Ancak srann son yars oluturulurken rakamlar baa eklenir.
Bu 4 haneli kodlar String deerinden Integer deerine evrilir ve bu deerlerin karl olan karakterler yazlr. 0097 97 a 0099 99 c 0102 102 f Elde edilen karakterler birletirildiinde ifre zlm olur: acf DKKAT:
yazlacaktr. Deifre algoritmasnn tm kodlar btnSifreyiCoz kontrolnn Click olayna
ifreyi Sral Kodlara Dntrme Bu algoritma verilen ifreyi sral Ascii kodlarna dntrr.
1. ifreyi lblSifre etiketinden aln ve sral kodlarn oluturulmas iin gereken deikenleri tanmlayn.
// Algoritma 1 - 1 string Sifre = lblSifre.Text; string SiraliKodlar = null; short i = 0;
32
KISIM I:
// Baa ve sona rakam eklenecei iin // deikenlere balang deerleri verilir string ilkYarisi = ""; string sonYarisi = "";
2. ifrenin tm elemanlar zerinde bir dng kurarak, sral kodlarn ilk ve son yarsn oluturun. Kodlarn ilk yars, ifrenin tek haneli rakamlar ile; kodlarn son yars, ifrenin ift haneli rakamlar ile oluturulur. Dolaysyla dngnn sayac ikier ikier artmaldr. ifrenin i indisli rakamn srann ilk yarsna, yanndaki rakam (i + 1 indisli rakam) srann son yarsna ekleyen kodlar yazn.
for ( i=1; i<=System.Convert.ToInt16( Sifre.Length ); i+=2 ) // Algoritma 1 - 2 // Srann ilk yarsnn sonuna rakam eklenir. ilkYarisi += Strings.Mid( Sifre, i, 1 ); // Algoritma 1 - 3 // Srann son yarsnn bana rakam eklenir. sonYarisi = sonYarisi.Insert( 0, Sifre.Substring(i , 1 ) ); }
3. Sral kodlarn ilk yars ve son yars birletirilir. Elde edilen deer, 4 haneli Ascii kodlarnn srayla tutulduu bir String deeridir.
// Algoritma 1 - 4 SiraliKodlar = ilkYarisi + sonYarisi;
Sral Kodlarn Okunmas lk algoritmada elde edilen sral Ascii kodlar, bu algoritmada okunarak karakterlere evrilir ve ifre zlm olur.
1. ifre zld zamanki deerinin tutulaca deikeni tanmlayn ve sral kodlar zerinde bir dng kurun. Sral kodlarn 4 haneli kodlardan
BLM 1:
33
olutuu iin, dngde bir seferde 4 rakam alnacaktr. Bunun iin dngnn sayac 4 artrlmaldr.
i = 0; string yazi = ""; while ( i < SiraliKodlar.Length ) { i += 4; }
DKKAT:
yazlacaktr.
2 3 etaplarnda yazlacak tm kodlar Do While dngsnn iine
2. Dng her seferinde bir Ascii kodu alr. Bu deeri tutan bir deiken tanmlanr ve sral kodlardan 4 haneli rakam bu deikene atanr.
int AsciiKodu; // Algoritma 2 - 1 AsciiKodu = int.Parse( SiraliKodlar.Substring(i , 4 ) ) ;
3. Alnan Ascii kodunun karakter karl bulunur ve yazi deikenine eklenir.

// Algoritma 2 - 2 yazi += Microsoft.VisualBasic.Strings.Chr( AsciiKodu );
4. Dng sonunda elde edilen deer lblDesifre etiketine yazlr.

// Algoritma 2 - 3 lblDesifre.Text = yazi;
Lab 2: Sralama Algoritmas

Bu algoritma, bir dizinin elemanlarn kkten bye sralar.
Dizinin Doldurulmas
1. Siralama isimli bir Windows projesi an 2. Form zerine biri lbSirasiz, dieri lbSirali isimli iki ListBox ekleyin. Bu kontroller dizinin srasz ve sral halini listeler. 3. btnListele ve btnSirala isimli iki Button ekleyin. 4. Formun kod tarafna gein ve bir dizi tanmlayn. Bu dizi bir ok yordamn iinde kullanlaca iin global olarak tanmlanr.
public string[] dizi = new string[ 5 ];
5. btnListele dmesinin Click olayna, diziyi kark bir ekilde isimlerle dolduran kodlar yazn:
dizi[ dizi[ dizi[ dizi[ dizi[ 0 1 2 3 4 ] ] ] ] ] = = = = = "Enis"; "Engin"; "Tamer"; "Kadir"; "Fulya";
int i; for ( i=0; i<=dizi.Length - 1; i++ ) { ListBox1.Items.Add( dizi[ i ] ); }
34
KISIM I:
Dizinin Sralanmas
Sralama algoritmas, dizi zerinde bir dng kurar ve srayla dizinin bir eleman seilir. Bu eleman iin bir baka dng kurulur ve seilen elemann indisine kadar olan tm elemanlarla bir karlatrma yaplr. Kk olan srann bana konmak iin byk olan ile yer deitirilir. rnek 1. Dizinin 2. eleman seilir: Engin Dizinin 2. indisine kadar olan elemanlarla karlatrlr. Engin deeri alfabetik srada Enis deerinden kk olduu iin, bu iki deer yer deitirilir. Sra, Engin Enis Tamer Kadir Fulya olur. 2. Dizinin 3. eleman seilir: Tamer Dizinin 3. indisine kadar olan elemanlarla karlatrlr. Tamer deeri, Enis ve Engin deerlerinden byk olduu iin sralama deimez. 3. Dizinin 4. eleman seilir: Kadir Dizinin 4. indisine kadar olan elemanlarla karlatrlr. Kadir < Tamer olduu iin bu iki deer yer deitirilir. Sra, Engin Enis Kadir Tamer Fulya olur. Kadir deeri , Enis ve Engin deerlerinden byk olduu iin sralama deimez. 4. Dizinin 5. eleman seilir: Fulya Dizinin 5. indisine kadar olan elemanlarla karlatrlr. Fulya < Tamer olduu iin bu iki deer yer deitirilir. Sra, Engin Enis Kadir Fulya Tamer olur. Fulya < Kadir olduu iin bu iki deer yer deitirilir. Sra, Engin Enis Fulya Kadir Tamer olur. Dizideki tm deerler kontrol edildii iin algoritmadan klr.
BLM 1:
35
1. btnSirala dmesinin Click olayna, dizi zerinde bir dng tanmlayn. Bu dng dizinin (1 indisli) ikinci elemanndan balayarak dizi sonuna kadar devam edecektir. Daha sonra bu dng iine baka bir dng daha yazn. Bu dng, ilk dngnn sayacndan balar ve sfr olana kadar devam eder. kinci dngnn amac, ilk dngde seilen eleman, dizinin bana kadar olan elemanlarla karlatrmaktr.
int i; for ( i=1; i<=dizi.Length - 1; i++ ) { int j = i; while ( j != 0 && String.Compare(dizi[ j ], dizi[ j - 1 ]) == -1 ) { // Yer deitirme Algoritmas j -= 1; } } While dngs, j deeri sfr olana kadar ve dizinin kontrol edilen deeri bir
nceki deerden kk olana kadar devam eder. Burada, dizi elemanlarnn kontrolnn sadece bir defa (bir nceki eleman ile) yapld dnlebilir. Ancak kk eleman yer deitirildiinde j deeri bir drlr. Dng tekrar alt zaman, ayn eleman bu sefer dizinin kalan elemanlaryla karlatrlr. AndAlso operatr, j deerinin sfr olma durumunda dier kontroln yaplmamas iin kullanlr. Dier kontrolde dizi(j 1) ifadesi, negatif indisli deere ulalmak istendii iin hata mesaj verir.
36
KISIM I:
2. Yer deitirme algoritmas, bir deikenin deerinin geici bir yerde tutulmas ile gerekletirilir.
Sralama algoritmasnda dizinin j ve j - 1 indisli deerleri yer deitirilir. While dngs iinde Yer deitirme Algoritmas yazan yorum satrn kaldrn ve yerine algoritma kodlarn yazn.
// Yer deitirme string temp = dizi[ j - 1 ]; dizi[ j - 1 ] = dizi[ j ]; dizi[ j ] = temp ;
3. lbSirali liste kutusunda dizinin yeni srasn grntleyen kodlar yazn.

for (int t=0; t<=dizi.Length - 1; t++ ) { ListBox2.Items.Add( dizi[ t ] ); }
Lab 3: Arama Algoritmas

Arama algoritmalar, sral bir liste zerinde bir deerin aranmasdr. Kark srada olan bir listede yaplan arama, ancak listenin bandan sonuna kadar tm elemanlarnn kontrol edilmesi ile gerekleir. Bu yntem byk dizilerde performans drr. Belirli bir srada olan dizilerde ise daha hzl arama yntemleri kullanlmaldr. Bu labda ikili arama yntemi (Binary Search) incelenecektir. DKKAT: kili arama yntemi sadece sral bir dizi zerinde uygulanabilir. Ya da elimizdeki
dizi ncelikle sralanr.
BLM 1:
37
NOT: kili arama ynteminde byk kk kyaslamas yapldndan dizinin sral olmas
gerekir.
Dizinin sralanmas
Arama algoritmas sral bir dizi zerinde alaca iin, dizi oluturulduktan sonra sralanmas gerekir. 1. IkiliArama isminde bir Windows projesi an. 2. Forma btnAra isimli bir Button ve lbDizi adl bir ListBox ekleyin. 3. Kod sayfasna gein ve global bir dizi tanmlayn.
public int[] dizi = new int[ 11 ];
4. Formun Load olayna diziyi rasgele saylar ile doldurmak iin gereken kodlar yazn.
int i; Random r = new Random(); for (i=0; i<=10; i++ ) { dizi[ i ] = r.Next(1000); }
5. Diziyi sralayn ve deerlerini lbDizi adl listeye ekleyin.

Array.Sort( dizi ); for ( i=0; i<=10; i++ ) { ListBox1.Items.Add( dizi[ i ] ); }
Arama algoritmas
kili arama algoritmas, dizi zerinde aranacak deeri nce srann ortasndaki deerle karlatrr. Dizi kkten bye sral olduu iin, eer aranan deer ortadaki deerden kkse arama, dizinin ilk yarsnda devam eder. Dizinin dier yars aranan deerden byk deerler ierdii iin, aramaya dhil edilmez. rnek Kkten bye sral dizi zerinde 9 deeri aranacaktr. Dizi: 1 2 4 7 9 10 12 18 1. Son, ba ve orta deikenleri tanmlanr: Son deeri dizinin son elemannn indisini, ba deeri dizinin ilk elemannn indisini, orta deeri ise son + ba / 2 deerini alr. Orta deeri virgll bir deer alrsa tam sayya evrilir. 2. Balang olarak ba -1, son dizi uzunluu deerini alr. Ba = -1 Son = 8 Orta = (8 1) / 2 = 3 3. Dizinin orta indisli deeri alnr. Dizi(3) = 7
38
KISIM I:
4. Aranan 9 deeri, yediden byk olduu iin, dizini son yarsnda aranr. Ba deikenine orta deeri verilirse, dizinin balang indisi deitirilir, bylece aramalar dizinin son yarsnda gereklemi olur. Dizi: 9 10 12 18 Ba = 3 Son = 8 Orta = (8 + 3) / 2 = 5 5. Dizinin orta indisli deeri alnr. Dizi(5) = 10 6. 9 deeri, ondan kk olduu iin, kalan dizinin ilk yarsnda aranr. Dizi: 9 10 Ba = 3 Son = 5 Orta = (5 + 3) / 2 = 4 7. Dizinin ortasndaki deer alnr: 9 8. Bylece 9 deerinin indisi orta deeri olur.
BLM 1:
39
Kodlar Arama algoritmasnn kodlar btnAra dmesinin Click olayna yazlacaktr. 1. Algoritma iin gerekli bas, son ve orta deikenlerini tanmlayn ve balang deerlerini verin. Aranan deerin indisini tutmak iin de bir deiken tanmlayn.
int int int int son = dizi.Length; bas = -1; orta; indis;
2. Kullancdan aranacak deeri girmesini isteyin.

int hedef = int.Parse(textBox1.Text);
40
KISIM I:
3. Dizide aranacak deer kalmad zaman kan bir dng kurun. Son ve bas deerleri arasndaki fark bire dtnde, dizide aranacak deer kalmamtr.
while ( son - bas > 1 ) { }
4. While dngs iine, dizinin orta indisli deerini alan ve bu deeri aranan deerle karlatran kodlar yazn.
orta = ( son + bas ) / 2; if ( dizi[ orta ] > hedef ) { son = orta; } else if ( dizi[ orta ] < hedef ) { bas = orta; } else { indis = orta; MessageBox.Show( "ndis: " + indis.ToString()); return; }
Eer dizinin ortasndaki deer aranan deerse, indis bulunmu demektir. orta deikeni kontroln yapld deerin indisini tuttuu iin, sonu orta deeri olur ve yordamdan klr. 5. Eer istenen deer bulunamadan dngden klrsa, indis -1 deerini alr. End While ifadesinden sonra, aranan deerin bulunamadn belirten kodu yazn.
indis = -1; MessageBox.Show( "ndis: " + indis + " Aranan deer bulunamad");
BLM 1:
41
zet
1. if ifadesi hangi veri tipini kontrol eder? 2. if - switch karar yaplarnn farklar nelerdir?
3. true | false & false
4. 5. 6. 7. 8.
(true | false) & false ifadeleri hangi deerleri dndrr? 4 boyutlu bir dizinin tm elemanlarn doldurmak iin, dizi zerinde ka tane dng kurulmaldr? Uygulamalar derledikten sonra hatalar hangi yollarla grlebilir? Finally bloundaki kodlar ne zaman alr? Sral arama ynteminde (Linear Search) dizinin elemanlarnn sral olmas gerekli midir? Sral arama yntemin bir dizi zerinde uygulayn.
Modl 7: Fonksiyonlar ve Yordamlar
Hedefler
Sub Function kullanm .NET Tarih, String, Matematik fonksiyonlar Online Offline yardmn etkin kullanm
Uygulama gelitirirken, bir ilemin birok yerde kullanld zamanlar olur. Bu gibi durumlarda bir kere yazlan kodlar, farkl yerlerde tekrar yazlr. Uygulama zerinde bir deiiklik yaplmak istenirse, tekrar yazlan kodlarn tek tek bulunup deitirilmesi gerekir. Bylece hem uygulamann yazm zorlar hem de deiik yapmak giderek imknsz hale gelir. Bu problemler, birok yerde yaplmas istenen ilemlerin fonksiyonlar ve yordamlar iinde yazlmas ile zlr. Sadece fonksiyon ve yordamlarn isimleri kullanlarak, istenen yerlerde kodlar altrlr. Yaplan ilemin sonucunda oluan deer isteniyorsa fonksiyonlar kullanlr. rnein veritabanna yeni bir kullanc ekledikten sonra kullancnn ID numaras isteniyorsa fonksiyon kullanlmaldr. Eer yaplan ilemlerin sonunca bir deer dndrlmyorsa yordamlar kullanlr. rnein bir ComboBox kontrolne e ekleme ilemi yordam iine yazlabilir. .NET atsndaki nesnelerin birok fonksiyon ve yordamlar vardr. Tm fonksiyon ve yordamlarn ka parametre ald, geriye dn deerinin ne olduu, hangi nesneye ait olduklar ezberlenemez. Dolaysyla Visual Studio yardmnn kullanlmas kanlmazdr. Bu modl tamamlandktan sonra: Yordam ve fonksiyon kullanarak kodlarnzn ynetilebilirliini ve esnekliini artracak, Fonksiyon ve yordamlarn farklarn ayrt edebilecek,
KISIM I:
.NET atsndaki tarih ve zaman, matematik, String fonksiyonlarn tanyacak, Offline ve Online yardm etkin bir ekilde kullanabileceksiniz.
Konu 1: Void (Yordam)
Void
Dn deeri olmayan kod bloklardr. Birok yerde kullanlacak kodlar, yordamlar ile gruplanmaldr.
void Temizle() { Label1.Text = ""; ListBox1.Items.Clear(); }
Yordamlar dn deeri olmayan kod bloklardr. Bu yordamlar void ifadesi ile belirtilir.
void YordamIsmi() { }
Uygulama iinde birok yerde alacak kodlar yordam iinde yazlr. Bu kodlar, iine yazldklar yordamn ismi ile arlarak, istenilen yerde tekrar altrlabilir. rnein bir uygulama balarken form zerindeki kontrollerin temizlenmesi gerekiyorsa, bu kodlar bir daha yazmamak iin yordam kullanlabilir.
void Temizle() { label1.Text = ""; listBox1.Items.Clear(); }
Yordam tanmlarken parantezler iine, alabilecei parametreler yazlr. Eer yordam parametre almyorsa parantezlerin ii bo braklr.
BLM 1
void YazilimUrunleriEkle() { ComboBox1.Items.Add("Yazlm Uzmanl"); ComboBox1.Items.Add("Yazlm Mhendislii"); Label1.Text = "Yazlm paketleri eklendi..."; }
Yordamlar tanmladktan sonra baka bir yordam veya fonksiyon iinde kullanlr. Yordam kullanmak iin, gerekli yere isminin yazlmas yeterlidir.
Void DersleriListele() { switch( ComboBox1.SelectedIndex ) { case 0: Temizle(); ListBox1.Items.Add("Access - likisel Veritabanlar"); ListBox1.Items.Add("Programlamaya Giri Ve Algoritma"); ListBox1.Items.Add(".NET Framework"); ListBox1.Items.Add("VB.NET ile Windows Tabanl Programlama"); ListBox1.Items.Add("ASP.NET ile Web Tabanl Programlama"); Label1.Text = "Yazlm Uzmanl dersleri yklendi." ; break; case 1; Temizle(); Ynetimi"); ListBox1.Items.Add("SQL Server Veritaban
ListBox1.Items.Add("Visual Studio .NET ile Uygulama Gelitirme"); ListBox1.Items.Add("ADO.NET ile Veri Ynetimi ve XML"); ListBox1.Items.Add("XML Web Services, .NET Remoting ve COM+"); ListBox1.Items.Add("Proje Ynetimi"); yklendi."; Label1.Text = "Yazlm Mhendislii dersleri
break; default: Temizle(); Label1.Text = "Yazlm paketi seiniz."; break; } }
Burada ComboBox kontrolnden seilen deerin kontroln indis zerinden yaplmas, YazilimUrunleriEkle yordamnda eklenen elemanlarn sras deiirse problem yaratr. Liste kutusuna eklenen dersler yanl paketlerde gzkr. Ancak ComboBox kontrolnn seili metni zerinden kontrol yaplrsa
KISIM I:
da, eklenen isimler deitii zaman bir problem ortaya kar. Bu durumda iki yordamn birbirine bamll grlr. Bu rnekte, bir yordamda deiiklik yapld zaman dier yordamn alma ekli de kontrol edilmelidir. Label ve ListBox kontrollerini temizleyen kodlar sadece iki satr olduu iin Temizle yordamnda yazlmayabilirdi. Ancak bu kodlar DersleriListele yordamnda defa kullanld iin her deiiklikte, kodun yazld yer bulunup gerekli dzeltmeler yaplacakt. rnein temizle ilemi, liste kutusunda Dersler metni gzkecek ekilde deitirebilir. Bu durumda, deiiklii sadece Temizle yordamnda yapmak yeterli olur.
Void Temizle() { Label1.Text = ""; ListBox1.Items.Clear(); ListBox1.Items.Add("Dersler: "); }
Parametre Kullanm
Parametre Kullanm
Parametreler ile yordamlarn davranlar deitirilir. Params, ayn tipten snrsz parametre girilmesini salar.
Yordamlarn baz deerlere gre farkl ilem yapmas istenebilir. lemin bal olduu bu deerlere parametre veya argman denir. Yordamlar parametre alacak ekilde tanmlanp, arldklar srada istedikleri parametreleri verilerek kullanlr.
Void YordamIsmi(VeriTipi Parametre1, VeriTipi Parametre2, ) { }
BLM 1
rnein uygulamann birok yerinde kullancya bilgi vermek amal mesaj kutular kullanlr. Eer bu mesajlar bir yordam iine yazlrsa, daha sonra mesajlar bir Label zerinde gsterilecek ekilde deitirmek kolay olacaktr. Yordamn gsterecei mesajlar parametre olarak verilmesi gerekir.
Void MesajGoster(string mesaj) { Label1.Text = mesaj; } Void Yordam1() { //... MesajGoster("1. Yordam iinden alr."); } Void Yordam2() { //... MesajGoster("2. Yordam iinden alr."); } Void Yordam3() { // ... MesajGoster("3. Yordam iinden alr."); }
Yordamlar arrken tm parametrelerin belirtilen veri tipte verilmesi gerekir. Yordamlar tanmlarken parametreleri isimleri ve veri tipleri belirtilmelidir. Ayrca parametreler deer tipi ya da referans tipi olarak geilecei belirtilmelidir. Yordamn normal akndan klmak istenirse Return ifadesi kullanlr.
Void MusteriBilgisi(int MusteriId) { if( ! MusteriId > 0 ) Return // MusteriId deerine gre // mteri bilgileri veritabanndan ekilir. }
Diziler parametre olarak kullanldklarnda byklkleri verilmez. Fakat parantezler kullanlarak, verilen parametrenin dizi olduu belirtilmelidir.
void MatrisTopla(int [,] matris1 , int [,] matris2) { int x = matris1.GetLength(0); int y = matris1.GetLength(1); if (x != matris2.GetLength(0) matris2.GetLength(1)) { MessageBox.Show("Matris boyutlarnn birbiriyle ayn olmaldr."); || y !=
byklkleri
6 return; } int [,] sonuc = new int[x - 1, y - 1]; for(int i = 0; i < x; i++) { for (int j = 0 ; j < y; j++) { sonuc[i, j] = matris1[i, j] + matris2[i, j]; } } }
KISIM I:
Diziler yordamlara parametre olarak geilirken, sadece isimleri verilir.

int [,]m1 = {{1, 3, 5}, {7, 9, 11}}; int [,]m2 = {{0, 2, 4}, {6, 8, 10}}; MatrisTopla(m1, m2)
Params
Yordamlar ve fonksiyonlar arrken parametrelerin mutlaka girilmeleri gerekir. Ancak baz durumlarda yordamlara ve fonksiyonlara girilecek parametrelerin says tasarm zamannda belli olmaz. params anahtar kelimesi ile yordamlara, ayn veri tipinde parametre dizisi verilebilir. params ile verilen dizi yordamn son parametresi olarak tanmlanmaldr.
public void YasOrtalamasi( byte[] Yaslar ) { int toplam = 0; double ortalama = 0.0; string sinif, params
int i; for ( i=0; i<=Yaslar.Length - 1; i++ ) { toplam += Yaslar[ i ]; } // Parametre verilmezse i = 0 olur if ( i > 0 ) { ortalama = toplam / i; } MessageBox.Show( sinif + " snfnn ortalamas: " + ortalama); }
ya
Ya ortalamasn hesaplayan bu yordamn ilk parametresi verilmek zorundadr. params ile tanml olan dizi, yordam arlrken girilen tm parametreleri tutar. Fakat girilen bu parametrelerin veri tipleri ayn olmak zorundadr. Bu rnekte girilecek yalar Byte tipinde olacaktr.
BLM 1
private void Button1_Click2( System.Object sender, System.EventArgs e ) { // lk parametre verildikten sonra, // istenen sayda parametre verilebilir YasOrtalamasi("YU6112", 45, 14, 25, 28); // Yalar parametre olarak verilmeyebilir YasOrtalamasi("YU6112"); }
Parametrelerin snrl olmamas, dizilere eleman ekleme ilemini kolaylatrr. rnein bir diziye birok eleman eklemek iin, bu elemanlarn bir dizi iinde parametre verilmesi gerekir.
public string[] Raf; public void KitapEkle( string[] Kitap ) { // Raf dizisine, kitaplar dizisinin // elemanlar eklenir. }
Bu yordamn kullanm iin, eklenecek deerlerin nce bir diziye aktarlmas gerekir. Yordamn yazlmas kolay ancak kullanm zordur. Bu yordam kullanacak programcnn ii params ile kolaylatrlr.
public void Mesaj( string msg ) { Label1.Text += msg + "\n"; } ) { public void KitapEkle( string Kitap, byte Genisletme if ( Genisletme == 0 ) { Mesaj( "Dizi boyutu geniletilemedi..." ); return ; } // Geniletme faktr kullancya brakld iin // dizide bo alanlar olabilir. lk bo alan bulunup // veri buraya aktarlr. int i; while ( i < Raf.Length ) { if ( Raf( i ) == ( ( System.String[] )( "" ) ) ) { Raf( i ) = ( ( System.String[] )( Kitap ) ); return; } i += 1; } // Dizide bo yer yoksa yeniden boyutlandrlr. string[] Temp = new string[ i + Genisletme ]; System.Array.Copy( Raf, Temp, Raf.Length ); Raf = Temp; Raf[ i + 1 ] = Kitap; }
nce, diziye bir tek eleman ekleyen yordam yazlr. Dizinin tm alanlar doluysa, geniletme parametresinde verilen deer kadar tekrar boyutlandrlr.
KISIM I:
Geniletme deikeni Byte veri tipinde tanml olduu iin negatif deer alamaz. Dolaysyla dizinin boyutunun kltlmesi engellenmi olur. Bu yordam tek bana kullanlabilir olduu gibi, diziye birok eleman ekleyecek yordama yardmc niteliindedir.
public void Ekle( params string[] Kitaplar ) { for ( i=0; i<=Kitaplar.Length - 1; i++ ) { // Geniletme faktr 5 ile tek tek kitap eklenir. KitapEkle( Kitaplar[ i ], 5 ); } Mesaj( Kitaplar.Length + " kitap rafa eklendi." }
);
Bu yordam ise snrsz parametre alarak, dizi ilemlerinde programcya kolaylk salar.
private void Button1_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { Ekle( "Kitap1", "Kitap2", "Kitap3" ); }
Void Main
Void Main
Balang yordamdr. Application snf kullanlarak, istenen formlar yklenir.
public static void Main() { Application.Run( new Form1() ); }
Yeni bir yordam tanmlarken Main yordam hari istenilen isim verilebilir. Main yordam btn uygulamalarn giri noktasdr. Windows uygulamalarnda formlar yklenmeden nce o form iinde tanml Main yordam altrlr. Bu Main yordamnda Application snf balang formunu Run metodu ile
BLM 1
ykler. Application snf, .NET Framework atsnda, uygulamalar balatmak, ynetmek ve sonlandrmak iin kullanlr. Projenin zelliklerinden balang nesnesi Sub Main olarak ayarlanrsa, uygulama alt zaman tm projede Main yordam arar. Windows uygulamalar gelitirirken Main yordam yazlrsa balang formunun da bu yordam iinde belirtilmesi gerekir. Bu yordam bir modln iinde tanmlanabilir.
public static void Main() { Application.Run( new Form1() ); } Application snfnn Run metodu, parametre olarak balang formu ister.
Uygulama balad zaman hangi formun almas isteniyorsa, bu formdan oluturulup parametre olarak verilir. New anahtar kelimesi, snflar oluturmak iin kullanlr.
Balang formu olarak seilen bir Windows formunda Main yordam tanmlanrsa, bu yordam static olarak tanmlanmaldr. static metotlar uygulama genelinde paylatrlan sabit metotlardr.
public static void Main() { MessageBox.Show("Balang formlar kod ile yklenmelidir."); }
Balang formu olarak ayarlanm bir formun iine bu Main yordam tanmlanrsa, formu yklemek iin herhangi bir kod yazlmad iin uygulama sadece mesaj kutusunu gsterecektir.
10
KISIM I:
Konu 2: Fonksiyonlar
Function
lem yapldktan sonra deer dndrlr. Return ifadesinden sonraki kodlar altrlmaz.
bool KontrolOk() { if (TextBox1.Text.Length > 0 ComboBox1.SelectedIndex > -1) { return false; } return true; }
&
Fonksiyonlar bir ilem yaptktan sonra geriye deer dndrrler. rnein bir arpma fonksiyonunun dn deeri, parametre olarak verilen iki saynn arpm olacaktr. Fonksiyonlarn tanmlar deikenler gibidir.
DnVeriTipi Fonksiyon(VeriTipi Param1, ...) { }
Fonksiyonlarn geriye dn deerleri Return ifadesi ile yaplr.

bool KontrolOk() { if (TextBox1.Text.Length > 0 > -1) { return false; } return true; } private void Button1_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { if (! KontrolOk()) { MessageBox.Show("Seiminizi yaptktan sonra devam edebilirsiniz."); return;
& ComboBox1.SelectedIndex
BLM 1
11 } // Kontrol tamamlandktan sonra yaplacak ilemler
Bu fonksiyonun almas Return ifadesinden sonra yazlan deerin dndrlmesiyle sonlanr. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, fonksiyon deer dndrdkten sonra sonland iin Return ifadesinden sonra gelen hibir kod altrlmaz. Eer dn deerini belirledikten sonra baka bir ilemin yaplmas isteniyorsa, fonksiyon ismi kullanlr. Fonksiyonun ismi bir deiken gibi gzkse de, temsil ettii deer fonksiyonun dn deeridir.
float GunlukKur(string Cinsi) { Switch(Cinsi) { Case "d": Case "D": Return 1.43; Case "e": Case "E": Return 1.81; Case "s": " Case "S": Return 2.91; } }
) {
public double KurHesapla( float Miktar, string Cinsi return Miktar * GunlukKur( Cinsi ); // Bu satrdan sonra yazlan kodlar ilenmez.
} private void Button1_Click1( System.Object sender, System.EventArgs e ) { Label1.Text = System.Convert.ToString( KurHesapla( -1000, "d" ) ); }
rnek: Snf geme notunun hesaplanmas, geriye bir sonu dndrlecei iin fonksiyon ile yazlmas gereklidir. Parametre olarak final ve vize notlar alnr ve bu deerlerle hesaplanan geme notu sonu olarak dndrlr. Vize notlarnn girilmesi zorunlu deildir, dolaysyla bu deerler params olarak verilebilir.
public int NotHesapla( int VizeKatSayisi, params int[] vizeler ) { int vizeToplam = 0; double vizeOrtalama = 0.0; int i; Final, float
12 for ( i=0; i<=vizeler.Length - 1; i++ ) { vizeToplam += vizeler( i ); } if ( i > 0 ) { vizeOrtalama = vizeToplam / i; } float finalKatSayisi = 1 - VizeKatSayisi; return finalKatSayisi * Final + VizeKatSayisi * vizeOrtalama; }
KISIM I:
Fonksiyonun ilk parametresi final notudur. Final notu bir tane olaca iin girilmesi zorunludur. Daha sonra vize notlarnn ortalamas hesaplanarak final notu ile toplanr. Parametre olarak verilen vize katsays, vize notlarnn ortalamadaki arlklarn belirler.
private void Button1_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { int gecmeNotu; gecmeNotu = NotHesapla( 70, System.Convert.ToSingle( 0.6 ), 90, 80, 86, 75, 90 ); MsgBox( gecmeNotu ); }
Fonksiyonlar ve Yordamlarn Ar Yklenmesi
Function Sub OverLoad

Ayn isimde birden fazla metot yazlmasdr. Parametreleri farkl olmaldr.
public void UrunAra( int UrunId ) { // rn numarasna gre arama yaplr. } public int UrunAra( string UrunIsmi ) { // rn ismine gre arama yaplr. // Bulunan rnn numaras dndrlr. }
BLM 1
13
Fonksiyon ve yordamlar kullanrken, ayn isimde birden fazla tanmlanabildikleri grlr. Buna Ar Yklenme (OverLoad) denir. Bir yordamn ve fonksiyonun ar yklenmesi kullanmn kolaylatrr. Ayn isimde farkl seenekler sunmas metotlarn kullanln arttrr.
public void UrunAra( int UrunId ) { // rn numarasna gre arama yaplr. } public int UrunAra( string UrunIsmi ) { // rn ismine gre arama yaplr. // Bulunan rnn numaras dndrlr. } public int UrunAra( string UrunIsmi, DateTime UretimTarihi ) { // rn ismine ve retim tarihine gre arama yaplr. // Bulunan rnn numaras dndrlr. } public int UrunAra( DateTime UretimTarihi ) { // retim tarihine gre arama yaplr. // Bulunan rnn numaras dndrlr. }
Metotlarn ayn isimde olmasnn ayrm parametrelerin veri tipi ve saysna gre yaplr. Metotlarn isimleri, parametre says ve parametrelerin veri tipleri metotlarn imzalarn (Method Signatures) oluturur. rnein rn numarasna gre arama yapan yordamn imzas UrunAra(int) eklindedir. int parametre alan bir UrunAra isminde baka bir yordam veya fonksiyon tanmlanamaz. Fonksiyonlarn dn tipleri ile imzalar tanmlanmaz.
Metotlar ar yklerken dikkat edilmesi gereken baz noktalar vardr. mzalar ayn olan metotlar tanmlanamaz Fonksiyonlar yklenebilir. yordamlarla, yordamlar da fonksiyonlarla ar
Fonksiyonlar dn tiplerine gre ar yklenemez.
14
KISIM I:
Konu 3: String Fonksiyonlar
String Fonksiyonlar
CompareTo Concat CopyTo EndsWith & StartsWith ToUpper & ToLower Join SubString Trim, TrimEnd, TrimStart
String fonksiyonlar, kullanld String deeri stnde verilen parametrelere gre deien ilemler yaparlar. Sonu olarak geriye dndrdkleri deerler, fonksiyonun ileyi amacna gre deiir. CompareTo
Bu fonksiyon, ilemin yaplaca deeri parametre olarak verilen deerle karlatrr. ki deer bir birine eitse 0, parametredeki deer alfabetik olarak nde ise 1, deilse -1 deeri dndrlr.
string yazi1 = "BilgeAdam"; string yazi2 = TextBox1.Text; switch ( yazi1.CompareTo( yazi2 ) ) { case 0: MessageBox.Show( "Yazlar birbirine
eit");
break; case 1: MessageBox.Show( yazi1 + ", " + yazi2 + " kelimesinden sonra geliyor"); break; case -1: MessageBox.Show( yazi1 + ", " + yazi2 + " kelimesinden nce geliyor"); break; } Concat
String deerlerini birletirmek iin kullanlr. Parametre tipi params olduu
iin, snrsz String deikeni birletirilebilir.
BLM 1
15
string kurum = "BilgeAdam"; Label1.Text = String.Concat("Kurum: ", kurum, "ubeler: ", "\n", "Fatih", "Bakrky", "Kadky", "Beikta", "Town Center"); CopyTo
BU fonksiyon ile bir String deikenin belli bir ksm, bir karakter dizisine kopyalanr. Ayrca kopyalanacak dizinin hangi indisten itibaren balanaca da belirtilir.
string yazi = "BilgeAdam"; char[] Karakterler = new char[ 11 ]; // Yaznn 5. karakterinden itibaren alnan 4 karakter, // karakterler dizisinin 3. indisinden balanarak // diziye kopyalanr. yazi.CopyTo( 5, Karakterler, 3, 4 ); // Karakterler dizisinin son hali: // _ _ _ A d a m _ _ _ _
Burada dikkat edilmesi gereken nokta, karakterlerin kopyalanaca dizinin byklnn yeterli olup olmaddr. Dizinin kopyalanmaya balanacak indisi ile kopyalanacak karakterlerin uzunluunun toplam, dizi byklnden kk olmaldr EndsWith & StartsWith Bu fonksiyonlar, String deikeninin, parametrede verilen String deeriyle baladn ya da bittiini gsterir. Geriye dn deeri Boolean tipindedir.
bool degisken.EndsWith(string deger) bool degisken.StartsWith(string deger) string HtmlTag = "<table>"; if ( HtmlTag.StartsWith( "<" ) & HtmlTag.EndsWith( ">" ) ) { MessageBox.Show( "Yazm doru"); } ToUpper & ToLower ToUpper, String deikenin iindeki kk karakterleri bye; ToLower,
byk karakterleri ke evirir.

string yazi = "bilgeADAM"; MessageBox.Show(yazi.ToUpper()); // Sonu: BLGEADAM MessageBox.Show (yazi.ToLower()); // Sonu: bilgeadam Join
Bir String dizisindeki elemanlar, parametre olarak verilen ayra karakteri ile birletirerek tek bir String deikeni dndrr.
16 string [] yazi = {"sim", "Soyad", "Adres", "Email", "Telefon"}; MessageBox.Show(String.Join(";", yazi)); // Sonu: sim;Soyad;Adres;Email;Telefon SubString
KISIM I:
Verilen bir String deerinin, bir blmn String olarak dndren fonksiyondur. stenen karakterlerin hangi indisten balayaca parametre olarak geilir. Bu durumda, balang karakterinden sona kadar okunur. Ancak fonksiyonun, ka karakter okunacan belirten bir parametre kabul eden ar yklemesi de vardr.
string yazi = "BilgeAdam"; MessageBox.Show (yazi.Substring(5)); // Sonu : Adam MessageBox.Show (yazi.Substring(5, 2)); // Sonu : Ad
Trim, TrimEnd, TrimStart
Trim fonksiyonu, parametre olarak verilen bir karakteri, String deikeninin bandan ve sonundan kaldrr. TrimEnd fonksiyonu parametrede verilen karakteri String deikeninin sadece sonundan, TrimStart ise sadece bandan kaldrr. string yazi = "--------Merhaba--------"; MessageBox.Show (yazi.Trim("-")); // Sonu: Merhaba MessageBox.Show (yazi.TrimEnd("-")); // Sonu: --------Merhaba MessageBox.Show (yazi.TrimStart("-")); // Sonu: Merhaba--------
BLM 1
17
Konu 4: Matematiksel Fonksiyonlar
Matematiksel Fonksiyonlar
Abs Ceiling & Floor Cos, Sin, Tan Exp Log Max & Min Pow Sqrt
Uygulamalarda ou zaman matematiksel hesaplamalara ihtiya duyulur. Bu hesaplamalar kolaylatran hazr matematik fonksiyonlar vardr. Bu fonksiyonlar .NET Framework atsnda System.Math uzay alannn iinde tanmlanmtr.
Abs
Verilen bir saynn mutlak deerini dndrr. Dnen deer her durumda pozitif olacaktr.
Math.Abs(-123) // Sonu: 123
Ceiling & Floor
Ceiling fonksiyonu, Double veri tipinde verilen bir saydan byk, en
kk tamsayy verir. Floor fonksiyonu verilen saydan kk, en byk tam sayt verir.
Math.Ceiling(-12.231231) // Sonu: -12 Math.Ceiling(12.231231) // Sonu: 13 Math.Floor(-12.231231) // Sonu: -13 Math.Floor(12.231231) // Sonu: 12
18
KISIM I:
Cos, Sin, Tan Bu fonksiyonlar temel trigonometrik ilemleri gerekletirir. Cos fonksiyonu verilen derecenin kosinsn, Sin saynn sinsn ve Tan saynn tanjantn hesaplar. Parametre olarak verilen derece radyan (360 derece) deeri olarak kabul edilir.
double Derece = 90; Math.Cos(Math.PI * Derece / 180); Math.Sin(Math.PI * Derece / 180); Math.Tan(Math.PI * Derece / 180); Exp
Bu fonksiyon, e sabitinin deerini (yaklak 2,718281 deerini), parametrede verilen say ile ssn alr.
Math.Exp(4) // Sonu yaklak: 54,59815 Log
Logaritmik hesaplamalar iin kullanlan bir fonksiyondur. parametresi verilmezse saynn e tabannda logaritmasn alr.
Math.Log(1000, 10) // Sonu: 3 Math.Log(Math.E) // Sonu: 1
Taban
Max & Min
Max fonksiyonu verilen iki sayy karlatrarak byk olan, Min
fonksiyonu ise saylardan kk olan dndrr.

Math.Max(100, 200) // Sonu: 200 Math.Min(100, 200) // Sonu: 100 Pow
lk parametrede verilen bir saynn, ikinci parametredeki deer kadar ssn alr.
Math.Pow(10,3) // Sonu: 1000 Sqrt
Verilen saynn karekkn hesaplar.

Math.Sqrt(441) // Sonu: 21
BLM 1
19
Konu 5: Tarih ve Zaman Fonksiyonlar
Tarih ve Zaman Fonksiyonlar

DateAdd DateDiff CompareTo DaysInMonth IsLeapYear Parse ToLongDateString & ToLongTimeString ToShortDateString & ToShortTimeString
Tarih ve zaman fonksiyonlar Date veri tipi zerinde hesaplamalar yapan fonksiyonlardr. Bu fonksiyonlar System.DateTime uzay alannda tanmldr.
CompareTo
String ifadelerinde olduu gibi, tarih ve zaman deerleri zerinde de karlatrma yaplabilir. CompareTo fonksiyonu, ilem yaplan tarih ile parametre olarak verilen tarihi karlatrr. Parametredeki tarih kkse 1, bykse -1 veya eitse 0 dndrr. DateTime d = #03/23/2002#; MessageBox.Show (d.CompareTo(Now).ToString()); DaysInMonth
lk parametrede verilen yln, ikinci parametrede verilen aynda ka gn olduunu dndrr.

DateTime.DaysInMonth(2002, 2) // Sonu: 28 IsLeapYear
Verilen bir yln artk yl olup olmadn hesaplar. Dn deeri True ya da False tipindedir.
DateTime.IsLeapYear(1200)) // Sonu: True
20 Parse
KISIM I:
Parametrede verilen String bir ifadeden Date veri tipine evrim ilemini yapar. String ifadesinde verilen ifadenin doru bir tarih ve zaman tipinde olmas gerekir.
DateTime.Parse("23.04.2005 20:20:00") DateTime.Parse("22 July 2005 02:00 PM") DateTime.Parse("18 Haziran 1980")
ngilizceden farkl bir dilde girilen ay isimlerinin tarih tipine evrilmesi iin, uygulamann kltr o dilde ayarlanmas gerekir. // Uygulama kltr Franszca yaplr. FR"); Application.CurrentCulture = New Globalization.CultureInfo("fr// temps deikeninin deeri 23/05/2005 olacaktr. DateTime temps = DateTime.Parse("23 Mai 2005"); // Bu kod hata verecektir. DateTime zaman = DateTime.Parse("23 Mays 2005");
ToLongDateString & ToLongTimeString Verilen tarihi uzun tarih ve zaman formatnda gsteren fonksiyonlardr.
DateTime d = #1/29/2005 12:59:22 PM#; d.ToLongDateString() // Sonu: 29 Ocak 2005 Cumartesi d.ToLongTimeString() // Sonu: 12:59:22
ToShortDateString & ToShortTimeString Verilen tarihi ksa tarih ve zaman formatnda gsteren fonksiyonlardr.
DateTime d = #1/29/2005 12:59:22 PM#; d.ToShortateString() // Sonu: 29 Ocak 2005 d.ToShortTimeString() // Sonu: 12:59
BLM 1
21
Konu 6: Offline ve Online Yardmn Etkin Kullanm

Visual C#.NET dilinde uygulama gelitirirken .NET Framework iinde tanml bir ok nesnenin fonksiyon ve yordamlar kullanlr. Ancak her yordam ve fonksiyonun ald parametreleri ve ne ie yaradklarnn ezbere bilinmesi mmkn deildir. Modl 3 Help Kullanm blmnde MSDN offline yardmnn kullanlmasndan ve neminden bahsedilmiti. MSDN ktphanelerinin Visual Studio iine kurulmamas durumunda online yardm aralar kullanlabilir. Visual Studio, balang sayfasnn Online Resources sekmesinde birok arama kolayl sunar.
Offline Yardm
Offline Yardm
IntelliSense Index, Search, Contens, Dynamic Help Uygulama: String.Format fonksiyonunun aratrlmas
Uygulama gelitirirken, kodlarn yazlmasnda IntelliSense aracndan byk lde faydalanr. IntelliSense, bir kodun yazlmas srasnda ald zaman, yazlan kodlarla balayan tm metot, zellik ve nesneleri programcya sunar. O anda zerinde bulunan enin aklamas, ald parametreler gibi bilgileri de gsterir.
22
KISIM I:
Visual Studio iinde MSDN ktphanelerinde istenen konularn aranmas iin

Index, Search, Contents ve Dynamic Help panelleri kullanlr. Sonu
bulunduu zaman yeni bir alma sayfasnda gsterilir. Bu sayfada aranan kavram ile ilgili detayl bilgiler ve rnekler mevcuttur. rnek: String veri tiplerinin yazdrlmasn deiik formatlarda yazdrlmas String.Format fonksiyonu ile kullanlr. 1. Visual Studio ortamnda bir proje an ve kod sayfasnda String.Format yazn. Fonksiyonu yazdktan sonra parantezi an ve IntelliSense aracnn kard meny inceleyin. Fonksiyon ka parametre alabiliyor? Aa ve yukar oklarla men iinde ilerleyerek fonksiyonun ar yklenmi durumlarn inceleyin. Fonksiyonun ka tane ar yklemesi yazlm? 2. Format yazsnn stne geldikten sonra F1 tuuna basn ve dinamik yardmn at sayfaya bakn. Bu sayfa fonksiyonun tm ar yklemelerini gsterir. 3. Parametre olarak String ve params Object alan fonksiyona tklayn. kan sayfa fonksiyonun detaylarn listeler. lk olarak fonksiyonun sz dizimi verilmitir. Burada parametre isimleri ve tipleri zerinde balantlar grnr. Bu balantlar ile ilgili yardm dosyas alr.
Parameters blmnde bu fonksiyonun ald parametrelerin
tipleri ve kullanm amalarn gsterilir.

Return Value fonksiyonun dn deerinin hangi tipte
olduu ve nasl olutuu gsterilir.

Exceptions blmnde bu fonksiyon kullanlrken meydana
gelebilecek hatalar listelenir. blm, fonksiyonun kullanm yerleri, parametrelerin nasl kullanlaca, parametreler kullanlrken dikkat edilmesi gereken yerler, balantl konular gibi fonksiyon hakknda detayl bilgi verir.
Remarks Example
blmnde, fonksiyonun kullanmna rnekler
verilir.
Requirements blmnde, fonksiyonun alabilmesi iin
gereken aralar ve platformlar listelenir.
BLM 1
23
See Also blm, fonksiyon ile ilikili kavramlara balantlar
sunar.
Remark blmndeki tanmlamalardan ve Examples blmndeki rneklerde
fonksiyonun nasl kullanldn inceleyin. 4. Kod sayfanza gein ve String.Format fonksiyona bir rnek yazn.
int ocak = 1000; int subat = 1100; MessageBox.Show(String.Format("Ocak ay maa {0:C} -- ubat ay maa: {1:c}", ocak, subat));
5. Formatlama ilemleri hakknda daha fazla bilgi almak iin, fonksiyonun yardm sayfasna gelin ve Remarks blmnde Formatting Types balantsna tklayn. Ya da Index panelinden Formatting Types yazn ve yardm sayfasn an. kan sayfada her veri tipi iin kullanlan formatlama seenekleri vardr. Numeric Format Strings balantsna tkladktan sonra alan sayfada NumberFormatInfo balantsna tklayn. Format Character tablosunda deiik formatlama seeneklerini inceleyin ve kodunuzda deneyin. 6. Web ara ubuundan geri tuuna basarak veya Alt Sol Ok ksa yolu ile String.Format Method balkl ilk atnz sayfaya dnn. 7. Parametre olarak IFormatProvider, String ve params Object alan fonksiyon tanmna tklayn. Fonksiyonun kullanmn inceledikten sonra, bu kullanma bir rnek yazn.
MessageBox.Show (String.Format(New Globalization.CultureInfo("it-IT"), "Bugn: {0:dddd MM yyyy}", DateTime.Now));
8. Bu rnekte uygulamann kltr ayarlar deitirilmeden, tarihin istenen kltr ayar ile gsterilmitir. Kltr ayarlarnn tanmlanmasn incelemek iin Index yardm panelinde CultureInfo yazn ve about CultureInfo Class indeksini sein. kan Index Result penceresinde CultureInfo Class indeksini sein. 9. Bu sayfada kan kltr isimlerini rneinizde kullanarak deiik sonular inceleyin. NOT: Trke dil ailesi iin Globalization.CultureInfo("TR-tr")
kullanlr
24
KISIM I:
Online Yardm
Online Yardm
Online MSDN Ktphaneleri Start Page Online Resources Uygulama: Undo yordamnn aratrlmas
MSDN ktphanelerinde offline olarak yardm almak hzl ve etkili bir yntemdir. Ancak bu yardm dosyalarnn gncellenmesi iin MSDN srmnn yenilenmesi gerekir. Online yardm MSDN ktphanelerinin internet ortamnda yaynlanmasdr. Yeni rnekler, makaleler ve dzeltmelerle gncellenen bu yardm dosyalarna http://msdn.microsoft.com adresinden ulalabilecei gibi, Visual Studio ortamndan da bu dosyalar iinde arama yaplabilir. rnek: Windows uygulamasnda kullanlan bir metin kutusunda Geri Al (Undo) ilemi yaplmak isteniyor fakat fazladan kod yazlmak istenmiyor. Bunun iin .NET Framework atsnda hazr bir metodun olup olmad kontrol edilmesi gerekir. Online yardm ile gerekli arama yapldktan sonra kan sonular yorumlanr. 1. Balang sayfasn (Start Page) an ve Online Resources sekmesine gelin. 2. Sol paneldeki menden Search Online mensne gelin ve Search For altndaki metin kutusuna TextBox Undo yazn. Sonularn MSDN Online iinde hangi duruma gre filtrelenebildiini gsteren balantlar kar. Sonular Tm MSDN iinde, MSDN kod ve kardan yklemelerde, MSDN teknik makalelerinde, Microsoft bilgi veri kaynanda,
BLM 1
25
3.
4.
5.
6.
Microsoft.com genelinde filtrelenebilir. Search results for All of MSDN balantsna tklayn ve kan sonular inceleyin. Aranan kaynak .NET Framework iinde kullanlabilmesi istendii iin TextBoxBase.Undo Method (.NET Framework) yardm konusuna tklayn. MSDN Online ktphanelerinin sayfa dzeni, ierii offline yardm ile ayndr. TextBoxBase taban snfnn Undo metodunu inceleyen bu yardm sayfasnda, metot tanmlamas, Remarks, Examples, Requirements ve See Also blmleri grlr. Examples blmnde Visual C# kodlarnn altnda Undo metodunun kullanmn inceleyin. Undo yapldktan sonra silinen kelimelerin bir listede tutulmas ve listeye ekleme ileminin kolay bir ekilde yaplmas isteniyor. Bunun iin Sol panelde bulunan menlerin stndeki Search For metin kutusuna ArrayList yazn ve kan sonularda ilk balantya tklayn. ArrayList snfnn Count, Item zelliklerini ve Add metodunu inceleyin. Ve uygulamanz tamamlamak iin bu zellikleri kodunuzda kullann.
ArrayList silinenler = New ArrayList; Void GeriAl() { // Metin kutusunda geri alnacak bir veri varsa if (TextBox1.CanUndo) { // Eski deerler listeye eklenir. silinenler.Add(TextBox1.Text); TextBox1.Undo(); GeriAlinanKelimeler(); } } // Listeleme ilemini yapan yordam void GeriAlinanKelimeler() { ListBox1.Items.Clear(); for (int i = 0; i < silinenler.Count; i++) { // i indisli Item, liste kutusuna eklenir. ListBox1.Items.Add(silinenler.Item(i)); } }
Lab 1: Kelime Oyunu

Bu uygulamadaki oyun, girilen bir kelimenin son harfleriyle balayan baka bir kelimenin girilmesidir. Oyunun seviyesi, girilecek kelimenin kontrol edilecek harf saysdr. rnein ikinci seviyede, ilk girilen kelime Masa ise, bir sonraki kelime sa ile balamaldr. nc seviyede bu kelime asa ile balamaldr. Kullanc, oyuna ilk seviyeden balar ve be kelime bildii zaman bir sonraki seviyeye geer. Toplam alnan puan, bilinen kelime saysnn seviye kadar kuvveti alnarak hesaplanr.
26
KISIM I:
Projenin Almas
1. KelimeOyunu isminde bir Window projesi an ve forma listedeki kontrolleri ekleyin.
btnBasla ve btnGiris isminde iki Button txtKelime isminde bir TextBox lblMesaj isminde bir Label
tmrSure isminde bir Timer 2. Projenizin kod sayfasna gein ve uygulama boyunca kullanlacak global deikenleri tanmlayn.
// Kontrol edilecek kelime public string kelime; // Oyunun seviyesi public byte OyunSeviyesi = 1; // Timer kontrolnde kullanlacak sre public int kalanSure = 5; // Bilinen kelime says public int tekrar = 0; 3. Uygulamaya giri Sub Main yordamndan yaplr. Bu yordamda
kullancdan, formun balnda grntlenecek bir kullanc ad istenir. Eer kullanc ad bo girilirse form yklenmeden uygulamadan klr.
// Uygulamann giri noktas public static void Main() { string KullaniciAdi = null; KullaniciAdi = Microsoft.VisualBasic.Interaction.InputBox( "Kullanc Ad girin:", "", "", -1, -1 ); if ( KullaniciAdi == "" ) { return; } Form1 oyun = new Form1(); oyun.Text = KullaniciAdi + " yaryor"; oyun.ShowDialog(); }
Yardmc Yordam ve Fonksiyonlar

Uygulamann tamamnda kullanlacak kodlar yordam ve fonksiyonlar halinde yazlarak hem ynetilmesi hem de kullanlabilirlii artrlr. Uygulamada kullanlacak yordam ve fonksiyonlar tabloda listelenmitir. sim
Temizle
Parametreler
lev Zaman
TextBox Focus verir
sfrlar ve kontrolne
OyunuBaslat OyunuBitir String neden
Balang kelimesi alnarak Timer balatlr. Sreyi durdurur, puan
BLM 1
27
ve biti nedeni kullancya gsterir.

Bilgi SonrakiKelimeBilgi String mesaj
kontrolnde mesaj grntlenir.

Label
Girilecek kelimenin hangi harflerle balayacan gsterir.

Byte seviye String kelime1, String
SeviyeAtla Kontrol
Oyunun artrr.
seviyesini
kelime2
kinci kelimenin, ilk kelimenin harfleriyle baladnn kontrol yaplr. Tekrar deerinin, seviye kadar ss alnr.
PuanHesapla
Byte
seviye,
Short
tekrar 1. Yordamlar ve fonksiyonlar yazn Temizle yordam

public void Temizle() { kalanSure = 5; TextBox1.Text = ""; TextBox1.Focus(); }
OyunuBaslat yordam
public void OyunuBaslat() { Temizle(); kelime = TextBox1.Text; tmrSure.Start(); SonrakiKelimeBilgi(); }
OyunuBitir yordam
public void OyunuBitir( string neden ) { tmrSure.Stop(); Bilgi( neden ); Temizle();
int puan; puan = PuanHesapla( OyunSeviyesi, System.Convert.ToInt16( tekrar ) ); MessageBox.Show( "Puannz: " + puan); }
Bilgi yordam
public void Bilgi( string kelime ) { Label1.Text = kelime; }
SonrakiKelimeBilgi yordam
28
KISIM I:
public void SonrakiKelimeBilgi() { string mesaj = null; mesaj += Microsoft.VisualBasic.Strings.Right( kelime, OyunSeviyesi ); mesaj += " ile balayan bir kelime girin"; Bilgi( mesaj ); }
SeviyeAtla yordam
public void SeviyeAtla( byte seviye ) { OyunSeviyesi = seviye; OyunuBitir( seviye + ". seviyeye geildi" ); SonrakiKelimeBilgi(); }
) {
Kontrol fonksiyonu
public bool Kontrol( string kelime1, string kelime2
);
// kinci kelimenin banda oyun seviyesi kadar // karakter alnr. string bas = kelime2.Substring( 0, OyunSeviyesi // kinci kelime, ilk kelimenin sonu ile balyorsa // doru girilmitir. True deeri dner. return kelime1.EndsWith( bas );
PuanHesapla yordam
public int PuanHesapla( byte seviye, short tekrar ) { return Math.Pow( tekrar, seviye ); }
Olaylarn yazlmas
1. tmrSure kontrolnn Tick olayna kalan sreyi kontrol eden kodlar yazn
private void tmrSure_Tick( System.Object sender, System.EventArgs e ) { if ( kalanSure <= 0 ) { OyunuBitir( "Sreniz doldu" ); } else { kalanSure -= 1; } } 2. btnBasla dmesinin Click olayna, oyunu balatan yordam yazn private void btnBasla_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { OyunuBaslat(); }
BLM 1
29
3. btnGiris dmesinin Click olayna, girilen kelimeyi alp kontrolleri yapan kodu yazn. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, tekrar saysnn seviye ile doru orantl olmasdr.
private void btnGiris_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { string girilen = TextBox1.Text; if ( !( Kontrol( kelime, girilen ) ) ) { string neden = null; neden = "Girilen kelime, ilk kelimenin son neden += OyunSeviyesi + " harfi ile
"; balamyor";
OyunuBitir( neden ); } else if ( tekrar > 5 * OyunSeviyesi ) { SeviyeAtla( System.Convert.ToByte( OyunSeviyesi + 1 ) ); } else { tekrar += 1; kelime = girilen; SonrakiKelimeBilgi(); Temizle(); } }
30
KISIM I:
zet
Sub Function kullanm .NET Tarih, String, Matematik fonksiyonlar Online Offline yardmn etkin kullanm
1. Yordam ile fonksiyon arasndaki fark nedir? 2. Main yordam formlarn ve modllerin iinde nasl tanmlanr. Kendi Main yordamnz yazn. 3. Yordam ve fonksiyonlar uygulamalarda kod tekrarn nasl nler? 4. Yordam ve fonksiyonlarn snrsz parametre almasn salayan params neden sonda tanmlanr? 5. Farkl kltrlerde tarih, zaman, metin deerlerini gstermek iin gerekli olan snflar ve fonksiyonlar nelerdir? 6. Yordam ya da fonksiyon ierisiden yordam ya da fonksiyonlar arlabilir mi? Uygulamasn yazn. 7. Bir yordam ya da fonksiyon kendisini arabilir mi? (Recursive) Uygulamasn yazn.
Modl 8: Veri Tipleri zerine leri Bak
Hedefler
Deer Veri Tipleri Referans Veri Tipleri Organizasyon yaps ByVal ByRef
.NET iinde tanmlanabilen veri tipleri temel (primitive) veri tipleri ya da kullancnn tanmlad veri tipleridir. Temel veri tipleri .NET iinde tanmlanm ve baz nemli zellikleri olan tiplerdir. rnein 32 bitlik bir sayy temsil eden Int32 deer tipi temel bir tiptir. Bu temel tipin zerinde aritmetik ilemler yaplabilir. struct olarak tanmlanan kullanc veri tipleri zerinde aritmetik ilemler yaplamaz. Temel ve kullanc tanml veri tipleri, deer tipi ve referans tipi olarak ikiye ayrlr. struct bir deer tipi, Class ise bir referans tipidir. Deer tipleri bellein stack blgesinde, referans tipleri heap blgesinde depolanr. Deer tiplerinin oluturulmas ve silinmesi, sadece deerleri zerinde ilem yapld iin kolaydr. Deer tipinin mr bittii zaman stack yapsndan hemen kaldrlr. Referans tiplerinin oluturulmas, yok edilmesi ekstra bir performans gerektirir. Ancak iki veri tipinin de birbirlerine gre avantajlar vardr. Bu modl tamamlandktan sonra: Temel ve kullanc tanml deer tiplerini tanyacak, Temel ve kullanc tanml referans tiplerini tanyacak, Veri tiplerinin bellei kullanm renecek,
ref kavramn renecek,
Referans ve deer tiplerinin nerede kullanlacan reneceksiniz.
Konu 1: Deer Tipleri
Deer Tipleri
Built-In Deer Tipleri
.NET iinde tanml veri tipleridir.
// Visual C# tanm deer tipi short sayi = 10; // .NET Framework tanm deer tipi Int16 sayi2 = 10;
User-Defined Deer Tipleri

Structure yaps ile oluturulan kullanc tanml veri tipleridir.
public struct Ucgen { public int kenar1; public int kenar2; public int kenar3; public Ucgen( int kenar_1, this.kenar1 this.kenar2 this.kenar3 } }
int kenar_2, int kenar_3 ) { = kenar_1; = kenar_2; = kenar_3;
Deer tipindeki deikenlerin tuttuklar deerler bellekte stack yapsnda bulunur. Bir deer tipindeki deikenin, baka bir deikene atanmas, deerin olduu gibi kopyalanmas ile gerekleir. Dolaysyla ne zaman bir atama ilemi yaplsa, deer tipinin bir kopyas bellekte oluturulur. Bu durum ok karmak deerler ve byk veri bloklar iin performans drr. Ancak deer tipleri, tanml olduu yerden kldnda bellekten hemen silinir.
Built-In Deer Tipleri

Built-In deer tipleri olarak bahsedilecek temel tipler, .NET iinde tanml olan veri tipleridir. Bu deer tipleri saylar, ondalk saylar, bool deerlerini, tarih zaman deerlerini, karakterleri temsil eden yaplardr. Bu tipler, tm .NET dilleri tarafndan kullanlabilir ekilde tanmlanr. Ancak Visual C# dilinde bu deer tiplerine belirli isimler ile ulalr. Visual C#
bool Byte Char Decimal
.NET Framework
System.Boolean System.Byte System.Char System.Decimal
Deer
True / False
8 bit uzunluunda say 16 bit uzunluunda Unicode karakter 128 bit say uzunluunda
Konu: 1
3 Double int Long Short float System.Double System.Int32 System.Int64 System.Int16 System.Single
64 bit uzunluunda kayan tipte say 32 bit uzunluunda say 64 bit uzunluunda say 16 bit uzunluunda say 32 bit uzunluunda kayan tipte say
// Visual C# tanm deer tipi short sayi = 10; // .NET Framework tanm deer tipi Int16 sayi2 = 10;
Kullanc Tanml Deer Tipleri

Uygulamalarda ou zaman Built-in deer tiplerinin salamad zel veri tiplerine ihtiya duyulur. rnein bir gen tipi, kenarlar temsil eden tane say tutan bir deer tipi olarak oluturulabilir. Kullanc tanml deer tipleri Visual C# .NET dilinde struct ile oluturulur.
public struct Ucgen { public int kenar1; public int kenar2; public int kenar3; kenar_3 ) { public Ucgen( int kenar_1, int kenar_2, int this.kenar1 = kenar_1; this.kenar2 = kenar_2; this.kenar3 = kenar_3; } } struct tiplerinde en az bir veri tipi tanml olmas gerekir. struct tiplerinde bo parametreli constructor tanmlanamaz. Deer
tipleri tanmlandklarnda bu constructor ile oluturulur. Ancak bir veya daha fazla parametre alan constructor metotlar kullanlabilir.
struct veri tipleri Class yapsna benzer, ancak deer tipi olduklar
iin oluturulmas yok edilmesi daha kolaydr.
Konu 2: Referans Tipleri
Referans Tipleri
Built-In Referans Tipleri
Object, Built-In referans tipidir. Array, dizilerin Built-In referans tipinde olmasn salar.
User-Defined Referans Tipleri

Class yaps ile oluturulan kullanc tanml referans tipleridir.
// Kullanc tanml referans tipi public class Class1 { public int Deger; }
Referans tipindeki deerlere eriimler, bu deerlerin bellekte oluturulduu yerin adresi ile salanr. Bu deerler bellekteki heap blgesinde oluturulur. Referans tipindeki deikenlerin, baka deikenlere atama ilemleri bellekteki adreslerin kopyalanmas ile gerekleir. Dolaysyla ayn adresteki veriyi gsterir. Bu iki deikenden herhangi biri deitiinde, dieri de deimi olacaktr. Snf ve dizi yaplar referans tipleridir. Dizilerin tuttuklar deerlerin says ou zaman nceden bellidir ama boyutlar ve uzunluklar deiebilir. Dolaysyla dizi deikenlerinin ismi, elemanlarnn bellekte tutulduklar ilk yerin adresini temsil eder. Ancak dizilerin tuttuklar deerler referans tipinde olmayabilir.
Built-in Referans Tipleri

.NET iinde tanml olan class, array yaplar Object snfnda tremitir. Object snf .NET iinde tanml Built-in referans tipidir. Deikenler tanmlandklar srada tipleri belirtilmezse Object tipinde oluturulur. Kullanc tarafndan oluturulan diziler, bir Array snfndan tretilir. Bu snf, diziler zerinde ilemleri kolaylatracak birok zellik ve metot tanmlar. rnein Length zellii dizinin toplam eleman saysn verir, Sort metodu ise dizideki elemanlarn sralanmas ilemini yapar. Dolaysyla Array snf, diziler iin Built-in referans tipi salar.
Konu: 1
5 // Parametre olarak verilen dizinin balang adresidir. // Dolaysyla, bu adres blgesinde tanml // deerlere ulalabilir.
public void Goruntule( int[] dizi ) { for ( i=0; i<=dizi.Length - 1; i++ ) { Label1.Text += dizi[ i ]; } }
Kullanc Tanml Referans Tipleri

.NET iinde tanml snflar kullanlabildii gibi, birok nesneyse ynelik programlama dilinde kullanclar da kendi snflarn oluturabilirler. .NET Framework atsnda, kullanclarn oluturduu bu snflar Object snfndan trer. Dolaysyla bu snflar kullanc tanml referans tipleridir.
// Kullanc tanml referans tipi public class Class1 { public int Deger; } public void Test1() { Class1 sinif = new Class1(); sinif.Deger = 10; Class1 sinif2 = null; // Sinif deikeninin tuttuu adres bilgisi // dier deikene aktarlr. Dolaysyla Sinif2 // deikeni de bellekte ayn yeri temsil eder. sinif2 = sinif; // Sinif deikenin tuttuu adres blgesindeki // deer deitirilir. sinif.Deger = 15; // Sinif2 deikeni de ayn adresi gsterdii iin // sonu 15 olur. MessageBox.Show(sinif2.Deger.ToString()); End Sub
Konu 3: Organizasyon Yapsn nceleme

struct Organizasyon Yaps Ve Bellein ncelenmesi
Structure Organizasyon Yaps

Tanmlandklar anda Stack blmnde oluturulur. Parametre geilen tipler kopyalanr.
Stack
public void Test() { Ogrenci Ali = new Ogrenci(); Ogrenci Veli = new Ogrenci( "Veli", "Mehmet" ); Goruntule(Veli); } public void Goruntule( Ogrenci ogr ) { MessageBox.Show (ogr.adi + " " + ogr.soyadi); }
ogr Veli Ali
struct veri tipi, deer tipi olduu iin, tanmlandklar anda bellekte stack
blmnde oluturulur. Bellekte ayrlan yer struct iinde tanml olan Built-in veri tiplerinin toplam boyutu kadardr. Visual C# .NET dilinde struct veri tipleri New anahtar kelimesiyle de oluturulabilir. Ancak bu constructor metotlar parametre alacak ekilde tanmlanmaldr. Varsaylan parametresiz constructor metotlar CLR tarafndan ilenir. Dikkat edilmesi gereken bir durum da, New ile oluturulan deikenler yine bir deer tipidir ve stack alannda tutulur. NOT:
Classlardan nesne olutururken New anahtar kelimesi kullanlr ancak bu nesneler
heap alannda tutulur.
public struct Ogrenci { public string adi; public string soyadi; public Ogrenci( string isim, string soyisim ) { this.adi = isim; this.soyadi = soyisim; }
Konu: 1
7 } public void Test2() { // 1 - renci deeri tanmland srada // stack alannda yer ayrlr Ogrenci Ali = new Ogrenci(); // 2 - New ile tanmlanan deikenler de stack // alannda oluturulur. // Fark, bu deikenin balang deeri almasdr. Ogrenci Veli = new Ogrenci( "Veli", "Mehmet" ); // 3 - Parametre olarak sipari nesnesinin // adresi verilir Goruntule(Veli); End Sub public void Goruntule( Ogrenci ogr ) { MessageBox.Show (ogr.adi + " " + ogr.soyadi); } 1. Ali deikeni tanmlanrken Stack yaps
Deiken Ali.soyadi Deer = Deiken Ali.adi Deer = Ali Ogrenci
2. Veli deikeni tanmlanrken Stack yaps
Deiken Veli.soyadi Deer = Mehmet Deiken Veli.adi Deer = Veli Veli Ogrenci Deiken Ali.soyadi Deer = Deiken Ali.adi Deer = Ali Ogrenci
Bu deikenler oluturulduktan sonra, bir yordama parametre olarak verildiklerinde, tm deerleri kopyalanr. Deer tipindeki deikenler atama ilemlerinde, olduklar gibi kopyalanr.
3. Goruntule yordam arld zaman Stack yaps
Degisken ogr.soyadi Deer = Mehmet Deiken ogr.adi Deer = Veli ogr Ogrenci Deiken Veli.soyadi Deer = Mehmet Deiken Veli.adi Deer = Veli Veli Ogrenci Deiken Ali.soyadi Deer = Deiken Ali.adi Deer = Ali Ogrenci
Test isimli yordamdan klnca, bu deikenler oluturulduklar srayla stack yapsndan kaldrlr.
Konu: 1
Class Organizasyon Yaps Ve Bellein ncelenmesi
Tanmlandklar anda Stack blmnde oluturulur. Parametre geilen tipler kopyalanr.

public void Test() { Siparis ilkSiparis = null; ilkSiparis = new Siparis( DateAndTime.Now, "Enis Gnesen", "Visual Studio.NET 2003" ); ilkSiparis = new Siparis( DateAndTime.Now.AddYears( -1 ), "Enis Gnesen", "Visual Studio.NET 2002" ); Siparis ikinciSiparis = new Siparis(); ilkSiparis = ikinciSiparis; ilkSiparis.Urun = "BilgeAdam Yazlm Uzmanl"; Goruntule( ikinciSiparis ); } public void Goruntule( Siparis parametreSiparis ) { MessageBox.Show (parametreSiparis.Urun); }
Class Organizasyon Yaps
Heap
Stack
Siparis Siparis Siparis
parametreSiparis ikinciSiparis ilkSiparis
Classlardan (Snf) nesneler oluturulduklar zaman bu nesnelerin deerleri heap blgesinde tutulur. Ancak bu nesneleri gsteren bir adres tutucusu oluturulur ve bu adresin deeri de stack alannda depolanr.
public class Siparis { public DateTime Tarih; public string AliciIsmi; public string Urun; public Siparis() { } public Siparis( DateTime Tarih, string Isim, string Urun ) { this.Tarih = Tarih; this.AliciIsmi = Isim; this.Urun = Urun; } } public void Test() { // 1 - Sipari referans oluturulur Siparis ilkSiparis = null; // 2 - Yeni bir nesne oluturulup,adresi
10
// bu referansa aktarlr ilkSiparis = new Siparis( DateAndTime.Now, "Enis Gnesen", "Visual Studio.NET 2003" ); // 3 - Yeni bir nesne daha oluturulur ve adresi // deikene aktarlr ilkSiparis = new Siparis( DateAndTime.Now.AddYears( -1 ), "Enis Gnesen", "Visual Studio.NET 2002" ); // 4 - Yeni bir referans ve nesne oluturulur Siparis ikinciSiparis = new Siparis(); // 5 - ki deikenin ayn bellek alann gstermesi // salanr ilkSiparis = ikinciSiparis; // 6 - Bu alandaki rn ismi deitirilir ilkSiparis.Urun = "BilgeAdam Yazlm Uzmanl"; // 7 - Parametre olarak sipari nesnesinin // adresi verilir Goruntule( ikinciSiparis ); End Sub public void Goruntule( Siparis parametreSiparis ) { MessageBox.Show (parametreSiparis.Urun); } 1. ilkSiparis tanmlanrken Stack Alan
Deer = 0x00000000 (Bellekte bo bir alan gsterir) ilkSiparis
Heap Alan
Nesne
Adres Bilgisi
2.
ilkSiparis oluturulurken Stack Alan
Deer = 0x00000012 ilkSiparis
Heap Alan
Konu: 1
11
Nesne Siparis Tarih = 10.05.2005 AliciIsmi = Enis Gnesen Urun = Visual Studio.NET 2003
3.
Adres Bilgisi 0x00000012
ilkSiparis referansna baka bir nesne verilirken Stack Alan
Deer = 0x00000056 (Gsterdii adres deeri deiir) ilkSiparis
Heap Alan
Nesne Siparis Tarih = 10.05.2004 AliciIsmi = Enis Gnesen Urun = Visual Studio.NET 2002 Siparis Tarih = 10.05.2005 AliciIsmi = Enis Gnesen Urun = Visual Studio.NET 2003
0x00000012 (Bu adres alanna artk hibir referans ulamyor)
4.
ikinciSiparis oluturulurken Stack alan
Deer = 0x00000088 ikinciSiparis
Heap Alan
Nesne Siparis Tarih =
12
AliciIsmi = Urun = Siparis Tarih = 10.05.2004 AliciIsmi = Enis Gnesen Urun = Visual Studio.NET 2002 Siparis Tarih = 10.05.2005 AliciIsmi = Enis Gnesen Urun = Visual Studio.NET 2003
5.
0x00000056
0x00000012
ikinciSiparis in adres bilgisi ilkSiparis e atanrken Stack Alan
Deer = 0x00000088 (Gsterdii adres ikinci referans ile ayn olur) ilkSiparis
sipari
Heap Alan
Nesne Siparis Tarih = AliciIsmi = Urun = Siparis Tarih = 10.05.2004 AliciIsmi = Enis Gnesen Urun = Visual Studio.NET 2002 Siparis Tarih = 10.05.2005 AliciIsmi = Enis Gnesen Urun = Visual Studio.NET 2003
6.
0x00000056 (Bu nesneyi kalmamtr) 0x00000012
gsteren
referans
ilkSiparis in gsterdii nesnenin rn ismi deitirilirken Stack Alan
Konu: 1
13
Heap Alan
Nesne Siparis Tarih = AliciIsmi = Urun = BilgeAdam Yazlm Uzmanl Siparis Tarih = 10.05.2004 AliciIsmi = Enis Gnesen Urun = Visual Studio.NET 2002 Siparis Tarih = 10.05.2005 AliciIsmi = Enis Gnesen Urun = Visual Studio.NET 2003
7.
0x00000056 (Referanslarn kaybetmi nesneleri, Garbage Collector bellekten siler) 0x00000012 (Referanslarn kaybetmi nesneleri, Garbage Collector bellekten siler)
ikinciSiparis in gsterdii deer Goruntule yordam ile gsterilirken Stack alan
Deer = 0x00000088 parametreSiparis
Heap Alan
14
Nesne Siparis Tarih = AliciIsmi = Urun = BilgeAdam Yazlm Uzmanl
Sonu olarak gsterilen deer, heap alannda 0x00000088 adres numaral nesnenin rn ismi olur. Parametre olarak verilen nesneler heap alannda tekrar oluturulmazlar. Referans olarak geen deikenler aslnda deer tipleridir. Ancak nesnenin tm deil sadece adres deerinin kopyas oluturulur.
ByVal ve ByRef ncelemesi
ByVal ByRef
ByVal
Parametreye, deikenin deeri geer.
public void ElemanDegistir( int[] dizi, int index, int yeniDeger ) { dizi[ index ] = yeniDeger; }
ByRef
Parametreye, deikenin adresi (referans) geer.
public void Ekle( ref string Kelime, string eklenecek ) { Kelime = Kelime.Insert( 0, eklenecek ); }
Fonksiyon ve yordamlara parametre verilirken varsaylan olarak, deikenlerin deerleri verilir. Parametre olarak verilen deikenler zerinde deiiklik yaplmas iin bu parametrelerin bulunduu adres bilgilerine ihtiya vardr. Referans tipindeki deerler parametre olarak geildiklerinde, referanslar verilir. Ancak deer tipleri parametre olarak verildiklerinde bu deerler kopyalanr ve asl deikenin tuttuu deere ulalamaz. Bu karklklar zmek iin, yordamlarda parametreler ref olarak belirtilir.
Konu: 1
15
Normal parametre olarak verilecek deikenin deeri ile ilem yaplacan belirtir. Dolaysyla bu parametrenin deeri deitirilemez.
// Deiecek olan kelime normal verilmitir public void Ekle( string Kelime, string eklenecek ) Kelime = Kelime.Insert( 0, eklenecek ); } private void Button1_Click1( System.Object sender, System.EventArgs e ) { string mesaj = "Hello"; Ekle( mesaj, " World" ); MessageBox.Show (mesaj); } mesaj deikenin deeri, yordama deer olarak verilmitir. Dolaysyla
yordamn zerinde alt deer, mesajn bir kopyasdr. Bellek alannda fiziksel olarak farkl yerlerde dururular. Yani deiiklik yaplan deer, sadece bir kopyadr. Yordam sonlandnda kopya olarak oluturulan deer silinecek ve asl deer deimemi olarak kalacaktr. Bu durumda parametre olarak mesaj deikeninin adresi verilmelidir. Dolaysyla yordamdaki parametrenin ref olarak tanmlanmas gerekir.
public void Ekle2( ref string Kelime, eklenecek ) { Kelime = Kelime.Insert( 0, eklenecek ); } string
Parametre olarak referans tipinde bir deiken verilirse bir fark olmaz. Referans tipleri, nesnelerin bulunduu heap alanlarnn adresini tutar. Dolaysyla normal tanmlanan parametreye referans tipinin deeri (adres bilgisi) kopyalanr. Bu kopya zerinden ayn adres alannda deiiklik yaplr.
// Parametre ByVal ile tanml olsa dahi, deitirir // dizinin belirtilen indexteki deeri, // adres olarak eriilir. public void ElemanDegistir( int[] dizi, int index, int yeniDeger ) { dizi[ index ] = yeniDeger; } private void Button1_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { int[] sayilar = new int[ 3 ]; sayilar[ 0 ] = 111; sayilar[ 1 ] = 222; sayilar[ 2 ] = 333; ElemanDegistir( sayilar, 1, 1000000 ); MessageBox.Show( sayilar[ 1 ] ); // Sonu = 1000000
16 }
zet
Deer Veri Tipleri Referans Veri Tipleri Organizasyon yaps ByVal ByRef
1. Deer deikenleri ve referans deikenleri arasndaki fark aklaynz. Her iki deiken tipinin de yer ald parametreleri ieren bir yordam yazn. Deikenlerin verilerinin deiip deimediinin gzlemleyin. 2. struct yapsn aklaynz. Kompleks bir veri tipi stucture yapsnda kodlayn. Yazlan veri tipinin uzunluunu hesaplayn.
Modl 9: Windows Programlama
Hedefler
Listeleme Kontrolleri
ListBox, TreeView, ComboBox
Resim Kontrolleri
PictureBox, ImageList
Dzenleme Kontrolleri
TabControl, Panel, HScrollBar, VScrollBar
Zaman ve Tarih Kontrolleri

DateTimePicker, MonthCalendar
Dinamik Kontroller
alma annda eklenen kontroller
Visual C#.NET ile Windows Tabanl Programlama modlnde, Windows Formlarna ve kontrollerine giri yaplmt. .NET atsnda, Windows uygulamalarnn grnm ve kullanm zenginliini artrmak iin birok kontrol vardr. Visual Studio ile varsaylan olarak gelen kontrollerin dnda birok kontrol de Windows uygulamalarna eklenebilir. Bu modl tamamlandktan sonra:
ListBox, TreeView, ComboBox gibi listeleme kontrollerini tanyacak, PictureBox, ImageList gibi resim kontrollerini tanyacak, TabControl, Panel, HScrollBar, VScrollBar gibi dzenleme
kontrollerini tanyacak,
DateTimePicker, MonthCalendar gibi zaman ve tarih kontrollerini
tanyacak alma annda forma yeni kontroller oluturup ekleyebileceksiniz.
Konu 1: Formlar ve Windows Forms Kontrolleri

Form Nesnesi
Formlar
Kullanc ile iletiimi salar Show ve ShowDialog ile birden fazla form alr. Balang formu projenin zelliklerinden ayarlanr.
Windows uygulamalar, kullanc ile iletiimi Form nesneleri ile salar. Formlar, grnm zellikleri, pencere stili deitirilerek ve zerine kontroller eklenerek zelletirilir. Ayrca birden ok form nesnesi kullanlarak, uygulamalar zenginletirilir.
Birden Fazla Form Oluturmak

Windows uygulamalar birden fazla form nesnesinden olutuu iin, projelere form eklemek her zaman gereklidir. Bir Windows projesine yeni bir form eklemek iin: 1. Solution Explorer panelinden projeye sa tklayarak ya da Project mensnden Add Windows Form komutunu seilir. 2. kan menden Windows Form esinin seili olduuna kontrol edilir ve bir isim verilerek form eklenir. Balang formlarnn ayarlanmasnn yan sra, uygulamada bir formdan baka bir formun almas ve ayarlanmas sk karlalan bir durumdur. Form nesneleri, System.Windows.Forms namespace iinde bulunan Form
Konu: 1
snfndan tremi snflardr. Dolaysyla yeni bir Form oluturmak iin, istenen Form snfndan bir nesne oluturulmas yeterlidir.
frmYeni yeniForm = New frmYeni;
Yeni oluturulan formlarn gsterilmesi, formun Show ve ShowDialog metotlar ile yaplr. ShowDialog metodu, form gsterildikten sonra, kapanana kadar dier formlara eriimi engeller. ShowDialog metodundan sonra yazlan kodlar, form kapandktan sonra altrlr.
frmYeni yeniForm = New frmYeni; yeniForm.ShowDialog(); // Bu kodlar yeniForm kapandktan sonra altrlr MessageBox.Show(Form kapand...) ; ShowDialog ile gsterilen formlar, hangi durum ile kapandklarn belirten bir DialogResult sonucu dndrrler. Bu kullanm MessageBox.Show hazr
fonksiyonu ile ayndr.

frmSatis frm = New frmSatis; if (frm.ShowDialog == DialogResult.Yes) { // Verileri kaydet }
Formun hangi diyalog sonucu ile dneceini, zerindeki Button kontrollerinin DialogResult zellii ile belirlenir. Eer dmenin bu zellii Yes olarak ayarlanmsa, Form bu dmeye baslp kapand zaman, DialogResult.Yes deerini dndrr. rnein bir Windows uygulamasnn, kullancnn girdii verilere gre deiik formlarn amas iin Main yordamndan faydalanlr.. Bu yordamda, kullancnn istedii form dinamik olarak yklenir.
public void Main1() { string grup = null, parola = null; grup = Interaction.InputBox( "Kullanc grubu:", "", "", -1, -1 ); parola = Interaction.InputBox( grup + " grubuna giri iin parola girin:", "", "", -1, -1 ); // // // // Gruplarn parolas kontrol edilir ve ilgili grubun formu alr. Eer parola veya grup ismi yanl girilirse hata formu yklenir. switch ( grup.ToUpper() ) { case "SATI": if ( parola.ToUpper() != "SATIS_PAROLA" HataFormuYukle( "Sat departman } else {
) {
parolas yanl!" );
frmSatis(); }
frmSatis satisDepartmani = new satisDepartmani.ShowDialog();
break; case "YNETM": if ( parola.ToUpper() != "YONETIM_PAROLA" ) { HataFormuYukle( "Ynetim departman parolas yanl!" ); } else { frmYonetim yonetimDepartmani = new frmYonetim(); yonetimDepartmani.ShowDialog(); } break; default: HataFormuYukle( grup + " isminde bir grup bulunamad" ); break; } } // Hata formu, verilen parametredeki mesaj // gsterecek ekilde ayarlanr ve yklenir. public void HataFormuYukle( string mesaj ) { frmHata hataFormu = new frmHata(); hataFormu.lblHataMesaji.Text = mesaj; hataFormu.ShowDialog(); }
Ayn Windows projesi iinde alan formlar almadan nce kontrollerinin zellikleri deitirilebilir. rnein hata formu gsterilmeden nce, zerindeki Label kontrolnn Text zellii ilgili hata mesajn gsterecek ekilde ayarlanabilir.
Form zellikleri:
zellik
AcceptButton
Deer Tipi
Button
Aklama Form zerinde Enter tuuna basld zaman tklanacak Button kontrol Form zerinde Esc tuuna basld zaman tklanacak Button kontrol Formun effaflk oran (0 -1 aras)
CancelButton
Button
Opacity
Double
Konu: 1
5 MaximizeBox MaximizeBox Boolean Boolean
Ekran Kapla dmesinin grnrl Simge Durumunda Klt dmesinin grnrl ve Minimize dmelerinin tmnn grnrl
Maximize Close,
ControlBox
Boolean
StartPosition
FormStartPosition
Form ald zaman, ekran zerindeki konumu Formun pencerelerin gzkmesi tm zerinde
TopMost
Boolean
FormBorderStyle MaximumSize MinimumSize
FormBorderStyle Size Size
Formun kenar stili Formun alabilecei maksimum byklk Formun alabilecei minimum byklk
Form Olaylar:
Olay
Click Closing Closed Load KeyDown
Aklama Form zerine tkland zaman gerekleir Form kapanmadan hemen nce gerekleir Form kapandktan sonra gerekleir Form yklenirken gerekleir Form zerindeyken bir tuun baslmas ile gerekleir Baslan kaldrlmas gerekleir tuun ile
KeyUp
Form Metotlar:
Metot
Hide
Aklama Formu
Visible
zelliini yaparak, gizler

Close
False
Formu kapatr. Eer form balang formuysa uygulama sonlanr Formu gsterir. Hide ile gizlenmise, Visible zellii True yaplr. Formu diyalog kutusu olarak gsterir.
Show
ShowDialog
rnek: Bir Windows formunun kapanmasn ynetmek iin, o formun Closing olayna ve Close metoduna ihtiya vardr. Kapanmasn yavalatmak iin bir Timer kontrol kullanlr ve formun effafl yavaa azaltlr.
private void Form1_Load( System.Object sender, System.EventArgs e ) { this.Text = "Hogeldiniz... " + DateTime.Now; } private void Form1_Closing( object sender, System.ComponentModel.CancelEventArgs e ) { // Kapanma olay gereklemeden nce iptal edilir e.Cancel = true; Timer1.Start(); } private void Form1_KeyDown( object sender, System.Windows.Forms.KeyEventArgs e ) { // Shift-Ctrl-F3 tular basldnda uygulama kapanr if ( e.Shift & e.Control & e.KeyCode == Keys.F3 ) { this.Close(); } } private void Timer1_Tick( System.Object sender, System.EventArgs e ) { // Formun grnmez hale gelince uygulama kapanr if ( this.Opacity == 0 ) { Application.Exit(); } else { this.Opacity -= 0.1; } }
Konu: 1
Label
Label
Kullancya bilgi veren etikettir.
Label kontrol Form zerinde kullancya bilgi vermek amal kullanlan
etikettir.
Label zellikleri
zellik
TextAlign
Deer Tipi
ContentAlignment
Aklama Yaznn, zerindeki belirler. etiket pozisyonu
BorderStyle
BorderStyle
Kontroln kenar stilidir. FixedSingle deeri, kontroln kenar izgilerini gsterir. Fixed3D deeri, kenarlarn boyutlu olmasn salar Etiket zerinde grntlenmek istenen resmi tutar Etiket zerindeki resmin nerede duracan
Image
Drawing.Image
ImageAlign
ContentAlignment
belirler
RightToLeft RightToLeft
Etiket zerindeki yaznn ynn belirler. Eer Yes deerini alrsa, yazlar sadan sola gsterilir
Label1.BorderStyle = BorderStyle.Fixed3D; // Visual Studio klasr altndaki simgeler kullanlabilir Label1.Image = Image.FromFile("C:\Program Files\ _ Microsoft Visual Studio .NET 2003\Common7\Graphics\icons\Flags\FLGTURK.ICO"); Label1.ImageAlign = ContentAlignment.MiddleRight; Label1.RightToLeft = RightToLeft.Yes; Label1.Text = "Trke";
NOT:
Resmin bulunduu yer kontroln sa tarafnda bulunacak ekilde ayarlanmasna
ramen sol tarafta gzkr. Bu durum, RightToLeft zelliinin Yes olarak atanmasndan kaynaklanr.
Konu: 1
TextBox
TextBox
Kullancdan bilgi almak iin kullanlr.
Metin kutular, kullancdan bilgi almak iin kullanlr.
TextBox zellikleri
zellik
MultiLine
Deer Tipi
Boolean
Aklama Metin kutusuna birden fazla satrda deer girilebilmesini salar. False durumunda ise, metin kutusunun ykseklii deitirilemez Metin kutusunda kaydrma ubuklarnn grnmesi. Varsaylan olarak kaydrma ubuu grntlenmez, ancak Horizontal, Vertical kaydrma ubuklar ya da ikisi birden gsterilebilir. Metin kutusuna parola girilecekse, girilen
ScrollBars
ScrollBars
PasswordChar
Char
10
karakterlerin hangi karakter olarak grneceini belirler.

WordWrap Boolean
Metin kutusuna girilen deerlerin, satr sonlandnda bir alt satra geilmesini belirtir. Eer MultiLine zellii False ise, alt satrlar tanml olmayaca iin bu zelliin bir etkisi grlmez. Metin kutusunun alabilecei maksimum karakter saysn belirtir. Metin kutusunun yazmaya kar korumal olduunu belirtir. Metin kutusuna karakterler girilirken byk veya kk harfe evrilmesini salar. Upper deeri byk, Lower deeri kk harfe evrimi salar.
MaxLength
Integer
ReadOnly
Boolean
CharacterCasing
CharacterCasing
TextBox Olaylar
Olay
TextChanged
Aklama Metin kutusundaki yaz deitii zaman gerekleir.
TextBox Metotlar
Metot
Cut Copy Paste
Aklama Seilen karakterleri siler ancak hafzada tutar. Seilen kopyalar Hafzaya karakterleri karakterleri alnan metin
Konu: 1
11
kutusuna yaptrr
Clear SelectAll
Metin kutundaki yazlar temizler Metin kutusundaki tm yazy seer
rnek: Form zerinde girilen deerlere gre tek saylarn hesaplanmas ve grntlenmesi ilemi iin TextBox kontrolnn birok olayndan ve zelliinden yararlanlr.
private void Form1_Load( System.Object sender, System.EventArgs e ) { // Form yklenirken kontrollerin ayarlanmas: txtAltSayi.MaxLength = 2; txtUstSayi.MaxLength = 4; txtSayilar.Multiline = true; txtSayilar.ScrollBars = ScrollBars.Vertical; txtClipBoard.ReadOnly = true; txtClipBoard.Multiline = true; } // Bu olay hem txtUstSayi hem de txtAltSayi kontrolnn // TextChanged olaynda gerekleir. // Handles ifadesinden sonra kontroller virglle ayrlmtr private void txtUstSayi_TextChanged( System.Object sender, System.EventArgs e ) { TekSayiYazdir(); } public bool Kontrol() { // Metin kutularna say girildiyse if ( IsNumeric( txtUstSayi.Text ) & IsNumeric( txtAltSayi.Text ) ) { // ve alt limit 0 dan byk, ve st limitten kkse int ust = txtUstSayi.Text; int alt = txtAltSayi.Text; if ( ust > alt & alt > 0 ) { // giri doru yaplmtr return true;
12 } }
// Kod buraya gelirse, giri yanl yaplmtr return false; } public void TekSayiYazdir() { if ( !( Kontrol() ) ) { return; } txtSayilar.Clear(); int alt = txtAltSayi.Text; int ust = txtUstSayi.Text; // Saylar metin kutusuna, tek saylarn yazdrlmas for ( i=alt; i<=ust; i++ ) { if ( i % 2 == 1 ) { txtSayilar.Text += i + Constants.vbCrLf; } } } // Saylarn txtClipboard isimli metin kutusuna kaydedilmesi: private void btnKaydet_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { txtClipBoard.Text = txtSayilar.Text; // Saylarn kopyalanmas iin, nce seilmesi gerekir txtSayilar.SelectAll(); txtSayilar.Cut(); } // Cut yordam arldktan sonra veriler kopyalanr. // Paste ile bu kopyalanan veriler geri yazdrlr. private void btnYukle_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { txtSayilar.Clear(); txtSayilar.Paste(); }
Konu: 1
13
Button
Button
Komut vermek iin kullanlan dmelerdir.
Windows uygulamalarnda, form zerinde komut dmeleri olarak kullanlr.
Button zellikleri
zellik
DialogResult
Deer Tipi
DialogResult
Aklama olduu form ShowDialog metodu ile arld zaman, dn deerini belirler Dmeye basldnda ve dmenin zerine gelindiinde grnen format belirler Ait
FlatStyle
FlatStyle
Button Olaylar
Olay
Click
Aklama Dme tkland gerekleir zerine zaman
14
rnek: Bir formun zerindeki dmelerin DialogResult zellikleri deitirilerek, zel bir mesaj kutusu tasarlanabilir.
private void btnIslemYap_Click ( System.Object sender, System.EventArgs e ) { OnayFormu onay = New OnayFormu; onay.btnHayir.DialogResult = DialogResult.No; onay.FlatStyle = FlatStyle.Flat; onay.btnEvet.DialogResult = DialogResult.Yes; onay.btnEvet.FlatStyle = FlatStyle.Flat; if (onay.ShowDialog == DialogResult.Yes) // Kayt ilemleri... }
Konu: 1
15
CheckBox
CheckBox
Kullancya seenekler sunmay salar. Birok seenek seilebilir.
Kullancnn birok seenei birden semesi iin kullanlr.
CheckBox zellikleri
zellik
Checked CheckAlign
Deer Tipi
Boolean ContentAlignement
Aklama Kontroln seili olmadn belirler olup
Seme kutusunun ve zerinde yazan metnin birbirlerine gre konumlarn belirler Kontroln seme kutusu ya da dme eklinde olmasn belirler Seili olup olmamas dnda, Intermediate durum da eklenir. Eer kontrol Intermediate durumundaysa Checked zellii True olur. Kontrole basld
Appearance
Appearance
ThreeState
Boolean
AutoChecked
Boolean
16
zaman seili duruma geileceini belirtir. Eer bu zellik False ise, kontroln durumunu deitirmek iin, Click olaynda, Checked zelliini gncellemek gerekir
CheckBox Olaylar
Olay
CheckChanged
Aklama Seme kutusunun durumu deitii zaman gerekleir.
rnek: Bir GSM ebekesinden fatural hat alnda toplam tutar hesaplanrken, baz seenekler CheckBox kontrolleri ile sunulabilir.
// Form zerindeki tm seme kutularnn durumu // deitii zaman, toplam fiyat tekrar hesaplanr double toplam = txtAcilisTutari.Text; // lk faturada 22 YTL al bedeli eklenir if ( cbOzelIletisimIlkFatura.Checked ) { toplam += 22; } // KDV eklenir if ( cbKDV.Checked ) { toplam *= 1.18; } // zel letiim vergisi eklenir if ( cbOzelIletisim.Checked ) { toplam *= 1.25; } txtToplam.Text = toplam;
Konu: 1
17
RadioButton
RadioButton
Sunulan seeneklerin bir tanesini semeyi salar. GroupBox kontrol ile gruplanr.
GroupBox
Kontrollerin dzenlenmesini salar. Balk yazs bulunur.
Panel
Yatay Dikey kaydrma ubuklar bulunur.
RadioButton kontrolleri, kullancya sunulan seeneklerden sadece bir tanesinin seilmesine izin verir. Form zerinde birden fazla RadioButton konulduunda bu kontrollerin sadece bir tanesi seili olabilir. Fakat baz durumlarda, farkl seenek gruplar kullanlarak kullancnn birden fazla seim yapmas istenebilir. Bu durumda, baz seenekler GroupBox kontrol ile gruplanmaldr.
Bu kontroln zellikleri ve olaylar CheckBox kontrol ile ayndr. Sadece bir seenek seilebildii iin, kontrollerin yaplmas CheckBox kontrolne gre daha kolaydr.
GroupBox
Bu kontrol kontrollerin mantksal bir dzende gruplanmas iin kullanlr. inde bulunan kontrollerin ileyilerinde bir farkllk grnmez. Bir grup RadioButton kontrolnn, dier RadioButton kontrollerinden etkilenmemesi iin kullanlr.
Panel
GroupBox kontrol gibi, kontrollerin belli bir dzende gzkmesini salamak
iin kullanlr. GroupBox kontrolnden fark olarak yatay ve dikey kaydrma ubuklarnn bulunur, ancak Panel zerinde balk yazs bulunmaz.
18
Panel zellikleri
zellik
AutoScroll
Deer Tipi
Boolean
Aklama Panelde kaydrma ubuklarnn grnrln belirler
Paneller, seeneklere gre bir grup kontroln gizlenmesi veya grntlenmesi aamasnda etkili bir rol oynar. rnek: RadioButton, GroupBox ve Panel kontrolleri, BilgeAdam eitim anketi formunun tasarmnda kullanlabilir. Anket, bir eitimin rnleri hakknda yaplr. Anket bilgileri eitim ara gereleri ve eitim ierii zerinde ok iyi den ok kt ye kadar bir deer verilmesiyle oluturulur. Sonu olarak elde edilen anket bilgileri kullancya gsterilerek onaylamas beklenir.
Global deikenlerin oluturulmas:
// Ozet bilgilerinin tutulduu deiken private string AnketOzet; // Onaylama dmesinin aktif hale gelmesi iin // tm oylamalarn yaplm olmas gerekir private bool IcerikOyuSecildi, AracOyuSecildi;
Formun yklenmesi srasnda, kontroller zerinde yaplan ayarlar:
private void Form1_Load( System.Object sender, System.EventArgs e ) { // Sistem ve yazlm seeneklerini tutan // GroupBox kontrolleri gizlenir:
Konu: 1
19 grpSistem.Visible = false; grpYazilim.Visible = false; // Anketleri tutan Panel kontrol gizlenir pnlAnket.Visible = False; // Onayla dmesi oylamadan nce pasif haldedir btnOnayla.Enabled = False; }
Eitimler seildiklerinde, ilgili alt seeneklerin grntlenmesi salanr. Alt seenekler, ayr GroupBox kontrollerinde tutulur.
private void rbYazilim_CheckedChanged( System.Object sender, System.EventArgs e ) { // GroupBox kontrollerini grnmleri, eitimleri // seili olmasyla doru orantldr. grpYazilim.Visible = rbYazilim.Checked; grpSistem.Visible = rbSistem.Checked; UrunTemizle(); pnlAnket.Visible = False; } // rnler balang deerlerine evrilir void UrunTemizle() { rbMCSD.Checked = False; rbMCSE.Checked = False; rbSistemUzmanligi.Checked = False; rbYazilimUzmanligi.Checked = False; }
Alt rnler seildiklerinde, anket paneli grntlenir ve panelin karlama mesajnda, ilgili rnn ismi gsterilir.
private void rbSistemUzmanligi_CheckedChanged( System.Object sender, System.EventArgs e ) { string panelMesaji; // Bu olay tetikleyen RadioButton kontrol alnr RadioButton basilan = sender; lblKarsilamaMesaji.Text = basilan.Text + " iin anket girii:"; pnlAnket.Visible = true; }
Anketlerde, ilgili konularda oylama yapld zaman, oylama dmesi aktif hale getirilir ve anket mesaj oluturulur.
// Eitim ierii iin verilen oy private void rbCokIyi_Icerik_CheckedChanged( System.Object sender, System.EventArgs e ) { IcerikOyuSecildi = true; RadioButton basilan = sender; AnketOzetiCikar( "Eitim ierii: " + basilan.Text
);
20
} // Eitim ara gereleri iin verilen oy private void rbCokIyi_Arac_CheckedChanged( System.Object sender, System.EventArgs e ) { AracOyuSecildi = true; RadioButton basilan = sender; AnketOzetiCikar( "Eitim ara gereleri: " + basilan.Text ); } public void AnketOzetiCikar( string ozet ) { AnketOzet += ozet + Constants.vbCrLf; if ( IcerikOyuSecildi & AracOyuSecildi ) { btnOnayla.Enabled = true; } }
Anket bilgileri oluturulduktan sonra, onay dmesi aktif hale gelir. Bu dmeye basld zaman kullancya girdii bilgiler mesaj kutusu ile gsterilir. Kullanc onayladktan sonra kayt ilemleri gerekleir.
private void btnOnayla_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { string mesaj; mesaj = "Yaplan anket sonucu: " + Constants.vbCrLf + AnketOzet + Constants.vbCrLf; mesaj += "Bilgileriniz kaydedilecektir. Devam etmek istiyor musunuz?"; if ( MessageBox.Show( mesaj, MsgBoxStyle.YesNo, "Anket Sonucu" ) == DialogResult.No ) { return; } else { // Anket kayt ilemleri...
Konu: 1
21 } }
ListBox
ListBox
Nesnelerin listelenmesini salar. stenen sayda e seilebilir.
Kullancya sunulan seeneklerin bir liste halinde grnmesini salar. Liste kutusundan istenen sayda e seilebilir.
ListBox zellikleri
zellik
Items
Deer Tipi
ListBox.ObjectCollection
Aklama Liste kutusuna eklenen elerin tutulduu koleksiyon nesnesidir. Liste kutusundan seilen eyi alr. Liste kutusundan seilen eleri alr. Seilen eler dinamik bir dizide tutulur. Liste kutusundan seilen enin indisini
SelectedItem SelectedItems
Object SelectedObjectCollection
SelectedIndex
Integer
22
alr.
SelectedIndices SelectedIndexCollection
Liste kutusundan seilen elerin indislerini bir koleksiyon nesnesinde tutar. Listenin elerinin tutulduu veri kaynadr. Veri kayna bo geilirse Items koleksiyonuna eklenen eler grntlenir. Veri kaynandan gelen elerin, kullancya gsterilecek zelliidir. Veri kaynandan gelen elerin, dn deerini belirleyen zelliidir. Seilen enin, liste kutusunun ValueMember ile belirtilen zelliidir. Liste kutusundan ka tane e seilebileceini belirtir. None deeri 0, One deeri 1, MultiSimple ve
MultiExtended
DataSource
Object
DisplayMember
String
ValueMember
String
SelectedValue
Object
SelectionMode
SelectionMode
deerleri birden fazla enin seilebileceini belirtir.

MultiColumn Boolean
Liste kutusundaki elerin biden fazla kolonda grntlenmesini belirler.
Konu: 1
23
ListBox Olaylar
Olay
SelectedIndexChanged
Aklama Liste kutusunda bir e seildii zaman gerekleir.
ListBox Metotlar
Metot
GetItemText
Aklama Parametre olarak verilen nesnenin liste kutusunda gsterilen yazsn dndrr. Parametre olarak verilen indisteki enin seili olup olmadn dndrr. Parametredeki String ifadesini liste kutusunda arayarak, bulduu ilk enin indisini dndrr
GetSelected
FindString
rnek: Tedarikiden alnacak ve stokta bulunan rnleri listelemek ve alm satm ilemi yapmak iin ListBox kontrolleri kullanlabilir.
rnlerin tutulmas iin bir Struct oluturulur. Bu rn yapsnn ToString metodu tekrar yazlmtr. Bunun nedeni, ListBox kontrolnde listelenen nesnelerin grntlendii deer ToString metodu arlarak belirlenir. Dolaysyla liste kutularnda istenen formatta deerin gzkmesini salamak iin ToString metodunun tekrar yazlmas gerekir.
public struct Urun { public string Ismi;
24 public double Fiyat;
public Urun( string UrunIsim, double UrunFiyat ) { Ismi = UrunIsim; Fiyat = UrunFiyat; } public override string ToString() { return string.Format( "{0} - {1:C}", Ismi, Fiyat ); } }
Liste kutularnn zellikleri ayarlanr ve iine eleman doldurulur.
private void Form1_Load( System.Object sender, System.EventArgs e ) { lbTedarikci.SelectionMode = SelectionMode.MultiExtended; lbStok.SelectionMode = SelectionMode.MultiExtended; UrunEkle(); } public void UrunEkle() { Urun u = new Urun(); u = new Urun( "Kalem", 1.49 ); lbTedarikci.Items.Add( u ); u = new Urun( "Silgi", 0.39 ); lbTedarikci.Items.Add( u ); u = new Urun( "Defter", 4.99 ); lbTedarikci.Items.Add( u ); u = new Urun( "Cetvel", 1.99 ); lbTedarikci.Items.Add( u ); u = new Urun( "Pergel", 2.99 ); lbTedarikci.Items.Add( u ); u = new Urun( "Not Defteri", 3.79 ); lbTedarikci.Items.Add( u ); }
Tedariki liste kutusundan, stok liste kutusuna e aktarlmas iin, seilen deerler nce liste kutusuna eklenir. Daha sonra bu seilen deerler, dier listede olmayaca iin tek tek kartlr.
private void btnEkle_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { // Tedarikiden alnan rnler stok listesine eklenir foreach ( object item in lbTedarikci.SelectedItems ) { lbStok.Items.Add( item ); } // Stok listesine eklenen tm rnler // tedariki listesinden kartlr foreach ( object item in lbStok.Items ) { lbTedarikci.Items.Remove( item ); }
Konu: 1
25
btnCikar.Enabled = true; btnHesapla.Enabled = true; }
Stok listesinden e karmak iin, ekleme ilemine benzer kodlar altrlr.
private void btnCikar_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { // Tedarikiden alnan rnler stok listesine eklenir foreach ( object item in lbStok.SelectedItems ) { lbTedarikci.Items.Add( item ); // Stok listesine eklenen tm rnler // tedariki listesinden kartlr foreach ( object item in lbTedarikci.Items ) { lbStok.Items.Remove( item ); } if ( lbStok.Items.Count == 0 ) { btnCikar.Enabled = false; btnHesapla.Enabled = false; } }
Stoktaki toplam fiyatn hesaplanmas ilemi, rnlerin fiyatlarnn alnp toplanmas ile gerekleir.
private void btnHesapla_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { double toplam = 0; for (int i=0; i<=lbStok.Items.Count - 1; i++ ) { Urun urun = ( ( WindowsApplication8.Form1.Urun )( lbStok.Items[ i ]) ); toplam += urun.Fiyat; } lblToplam.Text = System.Convert.ToString( toplam ); }
Stok listesindeki bir enin seildii durumda, bu enin fiyat grntlenir.
private void lbStok_SelectedIndexChanged( System.Object sender, System.EventArgs e ) { Urun secilen = new WindowsApplication8.Form1.Urun(); secilen = ( (Urun )( lbStok.SelectedItem ) ); lblUrunFiyat.Text = string.Format( "{0:C}", secilen.Fiyat ); }
26
CheckedListBox
CheckedListBox
ListBox yapsndadr. eler iaret kutusu ile gsterilir.
Liste kutusunun tm zellik, metot ve olaylarn alr ve listedeki elerin iaret kutusu ile gsterilmesini salar.
CheckedListBox zellikleri
zellik
CheckedItems
Deer Tipi
CheckedItemCollection
Aklama Liste kutusunda iaretlenmi eleri tutar Liste kutusunda iaretlenmi elerin indislerini tutar Liste kutusunda eye tkland zaman iaretlenmesini belirler. False ise ilk tklamada e seilir, ikinci tklamada seme kutusu iaretlenir.
CheckedIndices
CheckedIndexCollection
CheckOnClick
Boolean
CheckedListBox Metotlar
Metot Aklama
Konu: 1
27 GetItemSelected
Parametre olarak verilen indisteki enin seili olup olmadn dndrr lk parametrede verilen indisteki elemann seili olup olmadn, ikinci parametrede verilen Boolean deeri ile belirler
SetItemSelected
rnek: Kategori bana stoktaki toplam rnlerin gsterildii bir uygulamada, listelenen kategorileri semek iin bu kontrol uygun olur.
Listede bir e seildii zaman, seilen tm kategorilerin rn stok durumu alnr ve toplam rn says kullancya gsterilir.
private void chlistKategoriler_SelectedIndexChanged( System.Object sender, System.EventArgs e ) { int toplam; toplanr. i++ ) { { // Listedeki seilen elerin rn adeti
for ( i=0; i<=chlistKategoriler.Items.Count - 1; if ( chlistKategoriler.GetItemChecked( i ) ) object secilen = null; secilen = chlistKategoriler.Items( i ); // Stok durumunu gsteren fonksiyon arlr toplam += StokDurumu( secilen.ToString() } }
);
lblToplamUrun.Text = "Seilen kategorilerdeki toplam rn: " + toplam; } // Kategoriye gre, stoktaki rnlerin belirlenmesi public int StokDurumu( string kategori ) { switch ( kategori ) {
28 case "Film": return 1100; case "Mzik": return 982; case "Bilgisayar": return 302; case "Kitap": return 1222; default: return 10; }
// Ekleme ilemi private void btnKategoriEkle_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { chlistKategoriler.Items.Add( txtKategoriAdi.Text ); }
ComboBox
ComboBox
Listelenen eler alan kutuda grntlenir. Listeden bir tane e seilebilir.
Liste kutusu ile ayn zelliklere sahiptir. Ancak listelenen eler alan bir kutuda grntlenir ve listeden en fazla bir tane e seilebilir. Liste kutusuna gre bir baka farkll ise, istee bal olarak, kullancn alan kutu zerinde deer girebilmesidir. Dolaysyla bir TextBox kontrol gibi de davranabilir.
ComboBox zellikleri
Konu: 1
29
zellik
DropDownStyle
Deer Tipi
ComboBoxStyle
Aklama Kontroln listeleme stilini belirler. Simple stil, listedeki sadece bir eyi grntler. DropDown stili, listenin tm elemanlarn grntleyerek seilmelerini ve kullancnn deer girmesini saar.
DropDownList
kullancnn deer girmesini engeller.

DropDownWidth Integer ComboBox kontrolnn
alan listesinin geniliini belirler.

MaxDropDownItems Integer
Kontrole eklenebilecek maksimum e saysn belirler. Kullancnn girebilecei maksimum karakter saysn belirler. Seilen enin grntlenen yazsn belirler.
MaxLength
Integer
SelectedText
String
rnek: Tarih ve say formatlarn, kullancnn seimine brakarak bir say veya tarih yazdrma ilemi ComboBox kontrolleri ile yaplabilir.
ComboBox kontrollerinin zelliklerinin ayarlanmas ve format tiplerine
e eklenmesi
private void Form1_Load( System.Object sender, System.EventArgs e ) {
30
cmbFormat.DropDownStyle = ComboBoxStyle.DropDownList; cmbFormatString.DropDownStyle = ComboBoxStyle.DropDownList; cmbFormat.Items.Add( "Tarih Format" ); cmbFormat.Items.Add( "Say Format" ); }
Tarih ya da say formatlarndan biri seildii zaman, ikinci ComboBox kontrolne deiik format seenekleri eklenir.
private void cmbFormat_SelectedIndexChanged( System.Object sender, System.EventArgs e ) { cmbFormatString.Items.Clear(); switch ( cmbFormat.SelectedIndex ) { case 0: cmbFormatString.Items.Add( "dd - MM cmbFormatString.Items.Add( "yyyy*MM*dd "dddd
yyyy" ); hh:mm" );
cmbFormatString.Items.Add( dd.MM.yy hh:mm:ss" ); break; case 1: cmbFormatString.Items.Add( cmbFormatString.Items.Add( cmbFormatString.Items.Add( break; } }
"C" ); "P" ); "N" );
Format seildikten sonra metin kutusuna girilen deer alnr ve ilgili formatta gsterilir
private void System.EventArgs e ) switch ( case
btnGoster_Click( System.Object sender, { cmbFormat.SelectedIndex ) { 0: DateTime d = txtYazi.Text; lblSonuc.Text = d.ToString( cmbFormatString.Text ); break; case 1: int i = txtYazi.Text; lblSonuc.Text = i.ToString( cmbFormatString.Text ); break; } }
Konu: 1
31
NumericUpDown
NumericUpDown
Saysal deerlerin yukar aa oklar ile seilmesini salar
DomainUpDown
Object tipinde nesnelerin seilmesini salar.
Bu kontrol kullancnn, saysal bir deeri girmesini veya yukar aa oklar ile semesini salar.
NumericUpDown zellikleri
zellik
HexaDecimal
Deer Tipi
Boolean
Aklama Saylarn on altlk tabanda grntlenmesini belirler. Aa yukar oklar kullanldnda, saylarn artma ve azalma admlarn belirler. Kontrolde gsterilen saylarn alabilecei maksimum deeri belirler. Kontrolde saylarn minimum gsterilen alabilecei deeri
Increment
Decimal
Maximum
Decimal
Minimum
Decimal
32
belirler.
ThousandSeparators Boolean
Saylarn basamak ayracn gsterilmesini belirler. Kontroln gsterdii say deerini belirler.
True deerini alrsa kullancnn giri yapmasn engeller.
Value ReadOnly
Decimal Boolean
NumericUpDown Olaylar
Olay
ValueChanged
Aklama Kontroln say deeri deitii zaman gerekleir
NumericUpDown Metotlar
Metot
DownButton
Aklama Aa dmesine basar ve say deerini drr. Yukar dmesine basar ve say deerini artrr. zaman deerlerinin ayarlanmas
UpButton
rnek:
kurarken, tarih ve NumericUpDown kontrol ile yaplabilir.
Alarm
Tarih ve zaman deerlerinin alabilecei maksimum ve minimum deerler ayarlanr.
private void Form1_Load( System.Object sender, System.EventArgs e ) { nYil.Minimum = 1; nAy.Minimum = 1;
Konu: 1
33 nGun.Minimum = 1; nYil.Maximum = 2099; nAy.Maximum = 12; nGun.Maximum = 31; nSaat.Minimum = 0; nDakika.Minimum = 0; nSaat.Maximum = 23; nDakika.Maximum = 59; nYil.Value = DateAndTime.Now.Year; nAy.Value = DateAndTime.Now.Month; nGun.Value = DateAndTime.Now.Day; nSaat.Value = DateAndTime.Now.Hour; nDakika.Value = DateAndTime.Now.Minute; }
Bu deerlerden herhangi biri deitii zaman, doru tarih ve zaman deerinin girilmesi kontrol edilir
private void nGun_ValueChanged( System.Object sender, System.EventArgs e ) { string tarih; tarih = nGun.Value + "." + nAy.Value + "." + nYil.Value; if ( !( IsDate( tarih ) ) ) { MessageBox.Show( tarih ); } string zaman; zaman = nSaat.Value + ":" + nDakika.Value; if ( !( IsDate( zaman ) ) ) { MessageBox.Show ( zaman ); } }
DomainUpDown
NumericUpDown kontrol ile ayn yapdadr ancak saysal deerler yerine
Object tipinde deerler tutar. Bu deerler kontroln Items koleksiyonunda tutulur. Kontrol, bu zellii ile liste kutusuna benzemektedir.
DomainUpDown zellikleri
zellik
Items
Deer Tipi
DomainUpDownItemCollection
Aklama Kontroln elerinin tutulduu dinamik bir listedir. Kontrolde seilen eyi tutar.
SelectedItem
Object
34 Wrap Boolean
Liste sonuna gelindiinde bataki veya sondaki eye geri dnlmesini belirler.
DomainUpDown Olaylar
Olay
SelectedItemChanged
Aklama Kontrolde seilen e deitii zaman gerekleir.
rnek: Metin kutularnn deitirilmek istenen yaz tipleri DomainUpDown kontrolnde tutulabilir.
private void Form1_Load( System.Object sender, System.EventArgs e ) { for ( i=0; i<=10; i++ ) { dFont.Items.Add( System.Drawing.FontFamily.Families[ i ].Name ); } dFont.Wrap = true; } private void dFont_SelectedItemChanged( System.Object sender, System.EventArgs e ) { if ( dFont.SelectedIndex >= 0 ) { TextBox1.Font = new Font( dFont.SelectedItem.ToString, 15 ); } }
Konu: 1
35
HScrollBar / VscrollBar
HScrollBar VScrollBar
Saysal deer tayan kaydrma ubuklardr.
Horizontal Vertical ScrollBar kontrolleri, saysal bir deer tayan kaydrma ubuklardr. Tuttuklar deerlerin saysal olmas bakmndan NumericUpDown kontrolne benzer. Bu kontroller, zerlerinde kaydrma ubuklar olmayan kontroller zerinde kullanlabilir. rnein bir ListBox, Panel gibi kontrollerin kendi ScrollBar kontrolleri vardr. TextBox kontrolnn de ilgili zellikleri ayarlanarak yatay ve dikey ScrollBar kontrolleri gsterilebilir.
ScrollBar zellikleri
zellik
Value
Deer Tipi
Integer
Aklama Kaydrma pozisyonuna deeri tutar. ubuunun gre alnan
SmallChange
Integer
Kontrol, stndeki oklar ile kaydrld zaman eklenecek ya da kartlacak deeri tutar. Kontrol, kaydrma ubuundaki bolua tklanarak kaydrldnda zaman eklenecek ya da kartlacak deeri tutar.
Value zelliinin alabilecei maksimum deeri tutar
LargeChange
Integer
Minimum
Integer
36 Maximum Integer
Value zelliinin alabilecei
minimum deeri tutar
ScrollBar Olaylar
Olay
Scroll ValueChanged
Aklama ubuklar kaydrldklar zaman gerekleir. Kod ile ya da ubuklar kaydrlnca Value zellii deitii zaman gerekleir.
rnek: Bir ComboBox kontrolnn elerini listelemek iin, aaya doru bir kaydrma ubuu grntlenir. Ancak listedeki baz elemanlarn kontrole smyorsa, alma annda bu kontroln genilii artrlabilir.
private void Form1_Load( System.Object sender, System.EventArgs e ) { hsGenislik.Maximum = ComboBox1.Width * 2; hsGenislik.Value = ComboBox1.Width; } private void hsGenislik_Scroll( System.Object sender, System.Windows.Forms.ScrollEventArgs e ) { ComboBox1.Width = hsGenislik.Value; }
Konu: 1
37
TrackBar
TrackBar
Kaydrma ubuunun pozisyonu grsel olarak takip edilir. Pozisyon, klavye tular ile deitirilebilir.
Bu kontrol, ScrollBar kontrollerine benzer yapdadr ancak kontrol, bir cetvel biiminde olduu iin, zerinde durulan pozisyon grsel olarak takip edilebilir. Kontroln, kaydrma ubuklarndan bir fark da zerine odaklanabilir olmasdr. Dolaysyla kontroln Value deeri klavyede bulunan yukar, aa, sa, sol oklar ve PageUp, PageDown dmeleri ile deitirilebilir.
TrackBar zellikleri
TrackBar kontrolnn birok zellii ScrollBar kontrollerinin zellikleriyle
ayndr. Fakat kontrol daha esnek hale getiren birka zellii vardr. zellik
TickStyle TickFrequency Orientation
Deer Tipi
TickStyle Integer Orientation
Aklama Kontroln deerini gsteren izgilerin pozisyonunu belirler izgiler arasnda kalan deerlerin saysn belirler Kontroln ynnn yatay veya dikey olmasn salar.
38
TabControl
TabControl
Sekme sayfa yaps sunar. TabPage nesnelerinden oluur.
TabControl nesnesi, iinde sekme sayfalar tutan yapdr. Bu sayfalar, TabPage nesneleri olarak oluturulup yaplandrldktan sonra TabControl
nesnesinin TabPages koleksiyonuna eklenir. Ekleme ilemi, Properties paneli ile tasarm annda da yaplabilir.
TabControl zellikleri
zellik
HotTrack
Deer Tipi
Boolean
Aklama Fare ile sekme sayfalarnn zerine gelindiinde, isimlerinin grsel olarak deimesini belirler Sekme sayfalarnn boyutunu belirler Eklenen sekmelerin birden fazla satrda st ste gzkmesini belirler Fare sekme sayfalarnn zerindeyken bilgi mesajnn gsterilmesini belirler Seilen belirler sekme sayfasn
ItemSize Multiline
Size True
ShowToolTips
Boolean
SelectedTab
TabPage
Konu: 1
39 SelectedIndex TabCount TabPages Integer Integer TabPageCollection
Seilen sekme indisini belirler
sayfasnn
Sekme saysn belirler Kontroln iinde bulunduu sekme sayfalarnn koleksiyonudur.
TabControl nesnesine TabPage sayfalar eklemek iin tasarm annda TabPages Collection Editor penceresinden yararlanlabilir.
TabPage zellikleri
Sekme sayfalar, normal form tasarmlar gibi kontroller eklenerek yaplr. TabPage kontrol Panel kontrolnden trer ve Panel kontrolnn tm zelliklerini alr. zellik
ToolTipText
Deer Tipi
String
Aklama Bu zelliin deeri, fare sayfann zerindeyken, bilgi mesaj olarak gsterilir. Ait
40
olduu TabControl nesnesinin ShowToolTip zellii True olmaldr. rnek: Bir kullanc kaydnn tek bir formda grntlenmesi isteniyorsa, bu form TabControl ile kk sayfalara blnebilir.
DateTimePicker
DateTimePicker
Takvimden zaman deeri seilmesini salar. Takvim yaps alan kutu eklindedir.
Bir alan kutudan zaman deeri semeyi salar. Seilen deer Date tipinde olur.
Konu: 1
41
DateTimePicker zellikleri
zellik
CalendarTrailingForeColor
Deer Tipi
Color
Aklama Bir nceki ve bir sonraki ayn gnlerinin grntlenme rengi Takvim balnn nalan rengi Takvim balnn arka plan rengi Takvim arka plan rengi Takvimdeki plan rengi yazlarn n
CalendarTitleForeColor CalendarTitleBackColor CalendarMonthBackground CalendarForeColor CalendarFont ShowCheckBox
Color Color Color Color Font Boolean
Takvimin gsterilecei yaz tipi ayarlar Tarih deerinin yannda seme kutusunun gsterilmesi. Seme kutusu grntlendii zaman, tarihin seili olup olmadn gsterir Kontroln grntlenecei format belirler. Long, Short deerleri uzun ve ksa tarih formatn, Time sadece zaman gsterir. Custom deeri, CustomFormat zelliine girilen formatta gsterileceini belirler Tarihin hangi formatta gsterileceini belirler. Seilen belirler tarih deerini
Checked
Boolean
Format
DateTimePic kerFormat
CustomFormat Value MaxDate MinDate ShowUpDown
String Date Date Date Boolean
Kontroln alabilecei maksimum tarih deeri Kontroln alabilecei minimum tarih deeri Kontroln formunu alan kutu ya da yukar aa oklar formatnda gsterir. Bu zellik True olduunda, kontroln format,
NumericUpDown
42
kontrolnn olur.
formatnda
rnek: Verit tabanndan bir kaydn belli tarih aralklar ile sorgulanmas srasnda, kullancnn balang ve biti tarihlerini semesi iin bu kontrol kullanlr.
private void Form1_Load( System.Object sender, System.EventArgs e ) { TarihAyarla( dtBaslangic ); TarihAyarla( dtBitis ); } public void TarihAyarla( DateTimePicker dtTarih ) { dtTarih.Format = DateTimePickerFormat.Custom; dtTarih.CustomFormat = "dd - MM - yyyy"; dtTarih.MaxDate = DateAndTime.Now.AddYears( 2 ); dtTarih.MinDate = DateAndTime.Now.AddYears( -2 } private void System.EventArgs e ) DateTime basTarih sonTarih btnAra_Click( System.Object sender, { basTarih, sonTarih; = dtBaslangic.Value; = dtBitis.Value;
);
if ( DateTime.Compare( basTarih, sonTarih ) == 1 ) { return; } string Sql; Sql = "Select * From Siparisler Where SiparisTarih Between "; Sql += basTarih + " And " + sonTarih; // } komutunu altr
Konu: 1
43
MonthCalendar
MonthCalendar
Takvimden bir zaman aral seilmesini salar.
DateTimePicker kontrolnn alan takvimi biimindedir. Bu kontrol kullancya, tarih alanlar zerinde daha esnek almay salar.
MonthCalendar zellikleri
DateTimePicker kontrolnn birok zelliini almasna ramen, baz
zelliklerinde deiiklikler grlr. rnein Value zellii bu kontrolde yoktur. Bu kontrolden seilen deerler, bir tarih araldr. Dolaysyla tek bir Date tipini tutan bir zellik yoktur. zellik
MaxSelectionCount SelectionRange
Deer Tipi
Integer SelectionRange
Aklama Bir seferde maksimum ka gn seileceini belirler. Balang ve biti tarihlerinden oluan bir seim aral nesnesidir. Seilen tarih aralnn hangi tarihten itibaren baladn belirler Seilen tarih aralnn hangi tarihte bittiini belirler leri geri dmelerine
SelectionBegin
Date
SelectionEnd ScrollChange
Date Integer
44
basld zaman ka atlanacan belirler

MonthlyBoldedDates Date()
ay
Takvimde hangi gnlerin kaln yaz tipinde gsterileceini belirler. aretlenen gnler, her ay iin kaln gsterilir. Takvimin alt ksmnda, sistem takvimine gre hangi gnde olduunu gsterir Takvimde, o gnn seili olmasn belirler Takvimin sol tarafnda, yln hafta numaralarn gsterir
ShowToday
Boolean
ShowTodayCircle ShowWeekNumbers
Boolean Boolean
MonthCalendar Olaylar
Olay
DateChanged
Aklama Seilen tarihten farkl bir tarih seildiinde gerekleir Yeni bir tarih seildii zaman gerekleir. DateChanged olay gerekletikten hemen sonra bu olay gerekleir.
DateSelected
rnek: Yaplacak grevlerin tutulduu bir Windows uygulamasnda, grevin balang ve biti tarihleri tek bir MonthCalendar kontrolnden kolaylkla seilebilir.
Konu: 1
45
Grevlerin tanmlanmas iin bir Grev snf oluturulur.
public class Gorev { public string GorevIsmi; public DateTime BaslangicTarihi; public DateTime BitisTarihi; // Liste kontrollerinde grevin isminin grntlenmesi // iin, ToString metodunu tekrar yazmak gerekir. public override string ToString() { return GorevIsmi; } public Gorev( string Isim, DateTime basTarihi, DateTime bitTarihi ) { this.GorevIsmi = Isim; this.BaslangicTarihi = basTarihi; this.BitisTarihi = bitTarihi; } }
Grevler eklenecei zaman, yeni bir grev nesnesi oluturulur ve grevin balang-biti tarihleri ayarlanr.
private void Form1_Load( System.Object sender, System.EventArgs e ) { // Maksimum iki hafta seilsin MonthCalendar1.MaxSelectionCount = 14; } private void btnEkle_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { DateTime baslangicTarihi = MonthCalendar1.SelectionStart; DateTime bitisTarihi = MonthCalendar1.SelectionEnd; string gorevIsmi = txtYeniGorev.Text; Gorev yeniGorev = new Gorev( gorevIsmi, baslangicTarihi, bitisTarihi ); ListBox1.Items.Add( yeniGorev ); } private void ListBox1_SelectedIndexChanged( System.Object sender, System.EventArgs e ) { Gorev secilen; secilen = ListBox1.SelectedItem; MonthCalendar1.SelectionStart = secilen.BaslangicTarihi; MonthCalendar1.SelectionEnd = secilen.BitisTarihi; txtYeniGorev.Text = secilen.GorevIsmi; }
46
Timer
Timer
Zaman deeri ayarlanabilen sayatr. Interval zellii ile, ka milisaniyede bir alaca belirlenir.
Windows uygulamalarnda saya grevini grr.
Timer zellikleri
zellik
Enabled Interval
Deer Tipi
Boolean Integer
Aklama Kontroln aktif olmadn belirler. olup
Sayacn hangi zaman aralnda bir almas gerektiini belirler. Milisaniye cinsindedir.
Timer Olaylar
Olay
Tick
Aklama
Interval zelliinde belirtilen zaman deeri getiinde gerekleir.
Timer Metotlar
Metot Aklama
Konu: 1
47 Start Stop
Sayac balatr Sayac durdurur
ProgressBar
ProgressBar
Yaplan ilemlerin ilerleyiini gzlemeyi salar. Maksimum ve minimum deerleri arasndaki pozisyonu gsterir.
ProgressBar, belli bir andaki deerinin, alabilecei deer aralna gre yzdesini gsterir. Yaplan bir ilemin ilerleyiini gstermesi asndan olduka kullanl bir kontroldr.
ProgressBar zellikleri
zellik
Minimum Maximum Value
Deer Tipi
Integer Integer Integer
Aklama Kontroln alabilecei minimum deer belirler Kontroln alabilecei minimum deer belirler Kontroln verilen deer aralndaki pozisyonunu belirler
rnek: ProgressBar bir saym ileminde kalan durumu gstermek iin kullanlabilir.
48
ProgressBar ile durumun gsterilecei ayr bir form eklenir. Burada
sayma ileminin hz iin bir Timer bulunur. Saya her ilediinde yeni deer ProgressBar kontrolnde gsterilir.
public int kalan; private void Durum_Load( System.Object sender, System.EventArgs e ) { kalan = ProgressBar1.Maximum; Timer1.Start(); } private void Timer1_Tick( System.Object sender, System.EventArgs e ) { if ( kalan == 0 ) { Timer1.Stop(); this.Close(); } int aralik; aralik = ProgressBar1.Maximum ProgressBar1.Minimum; int oran = ( aralik - kalan ) / aralik * 100; Label1.Text = oran + "% tamamland"; kalan; } ProgressBar1.Value = ProgressBar1.Maximum kalan -= 1;
Oluturulan bu form, balang formundan arlarak durum gsterilir.
private void Form1_Load( System.Object sender, System.EventArgs e ) { CheckBox1.Checked = true; } private void btnBaslat_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { Durum frmDurum = new Durum(); frmDurum.Timer1.Interval = TextBox1.Text; if ( CheckBox1.Checked ) { frmDurum.ShowDialog();
Konu: 1
49 } }
ErrorProvider
ErrorProvider
Hata mesajlarn kontrollerin yannda gsterir.
Form zerindeki kontrollerin yannda hata mesajlar gsterilmesini salar.
ErrorProvider zellikleri
zellik
BlinkRate
Deer Tipi
Integer
Aklama Hata simgesinin milisaniyede bir sneceini belirler ka yanp
BlinkStyle
ErrorBlinkSytle
Hata simgesinin yanp snme stilini belirler. AlwaysBlink, her zaman,

BlinkIfDifferentError
farkl bir hata meydana geldiinde yanp sneceini belirler. NeverBlink ise simgenin yanp snmeden grntleneceini belirler
Icon Icon
Hata mesajlarnn gsterilmesi srasnda kan simgeyi belirler
50
ErrorProvider Metotlar
Metot
SetError
Aklama Kontrollerin mesajlarnn belirlenmesi kullanlr hata iin
ErrorProvider kontrol forma eklendii zaman, Properties panelinde,
kontrollerin ekstra zellikleri grnr. Bu zellikler, forma eklenen her

ErrorProvider iin oluturulacaktr.
zellik
IconAlignment On ErrorProviderIsmi
Aklama Hata simgesinin, kontroln zerinde nerde bulunacan belirler Hata simgesinin, kontrolden ka piksel uzakta duracan belirler Varsaylan belirler hata mesajn
IconPadding On ErrorProviderIsmi
Error On ErrorProviderIsmi
rnek: Kayt ilemlerinin yapld srada, isim soyad ve TC kimlik numaralarnn girileri ErrorProvider kontrol ile denetlenebilir.
Metin kutularnn Validating olaynda, girilen verilerin kontrolleri yaplr ve gerektii durumlarda ErrorProvider ile hata mesajlar gsterilir.
private void txtIsim_Validating( object sender, System.ComponentModel.CancelEventArgs e ) { if ( txtIsim.Text == "" ) { ErrorProvider1.SetError( txtIsim, "sim alan bo girilemez" ); // Bu komut olayn gereklemesini engeller // Dolaysyla veri girilmeden bu alandan klamaz e.Cancel = true; }
Konu: 1
51 else { // Eer beri doru girilmise, Error simgesini // gizlemek iin, hata mesaj bo girilir ErrorProvider1.SetError( txtIsim, "" ); } } private void txtSoyad_Validating( object sender, System.ComponentModel.CancelEventArgs e ) { if ( txtSoyad.Text == "" ) { ErrorProvider1.SetError( txtSoyad, "Soyad alan bo girilemez" ); e.Cancel = true; } else { ErrorProvider1.SetError( txtSoyad, "" ); } } private void txtTCKimlik_Validating( object sender, System.ComponentModel.CancelEventArgs e ) { if ( !( IsNumeric( txtTCKimlik.Text ) ) ) { ErrorProvider1.SetError( txtTCKimlik, "Kimlik numaras yanl girildi" ); e.Cancel = true; } else { ErrorProvider1.SetError( txtTCKimlik, "" ); } }
52
PictureBox
PictureBox
Resim grntlemeyi salar.
Form zerinde bir resim grntlemek iin kullanlr.
PictureBox zellikleri
zellik
Image SizeMode
Deer Tipi
Image PictureBoxSizeMode
Aklama Kontroln resim kaynan belirler Kontroln, resmi nasl grntleyeceini belirler. AutoSize deeri, kontroln bykln resmin byklne gre ayarlar. CenterImage deeri, resmi kontroln ortasna gelecek ekilde ayarlar. Normaldeeri, kontroln sol st kesine gre konumlandrr. StretchImage deeri, resmi kontroln byklne gre boyutlandrr ve resmin tam grnmesini salar.
Konu: 1
53
rnek: Form zerinde bir resmin deiik boyutlarda gsterilmesi iin PictureBox kontrol tercih edilir.
private void Form1_Load( System.EventArgs e ) { ComboBox1.Items.Add( ComboBox1.Items.Add( ComboBox1.Items.Add( ComboBox1.Items.Add( }
System.Object sender, "Normal" ); "Ortala" ); "Sdr" ); "Otomatik Boyutlandr" );
private void ComboBox1_SelectedIndexChanged( System.Object sender, System.EventArgs e ) { switch ( ComboBox1.SelectedIndex ) { case 0: PictureBox1.SizeMode = PictureBoxSizeMode.Normal; break; case 1: PictureBox1.SizeMode = PictureBoxSizeMode.CenterImage; break; case 2: PictureBox1.SizeMode = PictureBoxSizeMode.StretchImage; break; case 3: PictureBox1.SizeMode = PictureBoxSizeMode.AutoSize; break; } } private void btnGoster_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { PictureBox1.Image = Image.FromFile( txtResimYeri.Text ); }
54
ImageList
ImageList
Resimleri liste halinde tutar. Kontrollerin elerine resim atanmasn salar.
ImageList kontrol, form kontrolleri ve iinde bulunan eleri iin arka plan resmi salayan bir listesi grevini grr.
ImageList zellikleri
zellik
Images
Deer Tipi
ImageCollection
Aklama Kontroln iinde bulunan resimlerin listelendii dinamik bir koleksiyondur. Bu zellik bir koleksiyon olduu iin, dier liste kontrollerinin elerinin resmini belirleme ilemi byk lde kolaylar. Kontroln tuttuu resimlerin bykln belirler Listedeki resimlerin bu zellikte belirtilen renkteki blgeleri saydam olur.
ImageSize TransparentColor
Size Color
Windows uygulamalarnda ImageList kontrolnn kullanm, dier kontrollerin ImageList zellii olarak belirlendikten sonra gerekleir. Bu kontrollerin listeledii elerin arka plan resimleri ImageList kontrol ile belirlenir.
Konu: 1
55
rnek: ImageList kontrolnde tutulan resimler bir say oyununda rasgele resim gstermek iin kullanlabilir.
private void btnYerlestir_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { int max = ImageList1.Images.Count - 1; Random r = new Random(); PictureBox1.Image = ImageList1.Images( r.Next( PictureBox2.Image = ImageList1.Images( r.Next( PictureBox3.Image = ImageList1.Images( r.Next( PictureBox4.Image = ImageList1.Images( r.Next( }
max )); max )); max )); max ));
LinkLabel
LinkLabel
Nesnelere balant kurulmasn salar. Metin iinde birden fazla balant tutabilir.
56
Bu kontrol, nesnelere balant kurmak iin kullanlr. Text zelliinde birden fazla nesneye balant kurulabilir. Bu durumda, kontrole tkland zaman hangi balantnn ilenecei Click olaynda belirlenir.
LinkLabel zellikleri
zellik
LinkArea
Deer Tipi
LinkArea
Aklama Balantnn hangi karakterler arasnda aktif olacan belirler Balantnn yazsnda bulunan izginin ne zaman gsterileceini belirler.
HoverUnderline
LinkBehavior
LinkBehavior
deeri fare zerinde durduu zaman,

AlwaysUnderline
deeri her zaman alt izili olduunu belirler.

NeverUnderline
deeri ise balant yazsnn altnn izilmeyeceini belirler.

LinkColor Color
Balantnn zellii False olduu zaman gsterilecek rengini belirler

LinkVisited
LinkVisited
Boolean
Balantnn en az bir kere tklandn belirler Balantnn

LinkVisited
VisitedLinkColor
Color
zellii rengini
True olduu zaman
gsterilecek belirler
Links LinkLabel.LinkCollection
Kontroln Text zelliinde bulunan balantlar tutar
LinkLabel Olaylar
Olay
Click
Aklama Kontroln zerine
Konu: 1
57
tkland zaman gerekleir. Dier kontrollerin tklama olayndan farkl olarak, LinkLabel zerinde hangi balantya basld anlalr. rnek: letiim bilgi formunda e-posta ve internet adresleri gibi balantlar gstermek iin LinkLabel kullanlr.
private void Form1_Load( System.Object sender, System.EventArgs e ) { string bilgi; bilgi = "BilgeAdam web sitesi: http://www.bilgeadam.com" + Constants.vbCrLf; bilgi += Constants.vbCrLf + "Mail ile ulamak iin tklayn" + Constants.vbCrLf; LinkLabel1.Text = bilgi; // nternet adresinin balad karakterden // itibaren link eklenir LinkLabel1.Links.Add( 22, 24, "http://www.bilgeadam.com" ); // Mail adresinin balad karakterden // itibaren link eklenir LinkLabel1.Links.Add( 72, 8, "mailto:postakutusu@bilgeadam.com" ); } private void LinkLabel1_LinkClicked( System.Object sender, System.Windows.Forms.LinkLabelLinkClickedEventArgs e ) { int tiklanan; tiklanan = LinkLabel1.Links.IndexOf( e.Link ); //Tklanan linkin ziyaret edildii belirtilir LinkLabel1.Links( tiklanan ).Visited = true; // Linki altrmak iin ilgili ilem gerekletirilir
58
System.Diagnostics.Process.Start( e.Link.LinkData ); }
TreeView
TreeView
elerin hiyerarik yapda grntlenmesini salar. TreeNode nesnelerinden oluur.
Bu kontrol, iinde bulunan eleri hiyerarik bir yapda grntler. Her eklenen e bir dm temsil eder. Dmler birleerek aa yapsn olutururlar. Dmler kk ve alt dm olarak ikiye ayrlr. Kk dmler, kontroln ilk srasnda yer alr ve ayn seviyededir. Alt dmler, kk dmlerin ve dier alt dmlerin altna eklenebilir.
TreeNode nesnesi
TreeView kontrolnde gsterilen eler, zelliklerini TreeNode snfndan alr. Kk ve alt dmlerin tm TreeNode tipindedir. Her dmn bir Nodes zellii vardr. Bu zellik, dmn, alt dmlerinin tutulduu koleksiyondur. Alt dmler oluturulup bu zellie eklenebilir. TreeNode dmleri oluturulup, zellikleri atandktan sonra TreeView kontrolnde gsterilmesi iin, TreeView nesnesinin Nodes koleksiyonuna eklenmesi gerekir.
TreeNode zellikleri zellik

Text
Deer Tipi
String
Aklama Dmn stnde gsterilen yazy belirler
Konu: 1
59 Nodes Checked TreeNodeCollection Boolean
Dmn alt dmlerini tutan koleksiyondur

TreeView kontrolnde seim
kutular gsteriliyorsa, dmn iaretli olup olmadn belirler

NextNode PrevNode LastNode FirstNode NodeFont FullPath TreeNode TreeNode TreeNode TreeNode Font String
Ayn seviyedeki bir sonraki dm gsterir Ayn seviyedeki bir nceki dm gsterir Alt dmlerinin sonuncusunu gsterir en
Alt dmlerinin ilkini gsterir Dmn yaz tipini belirler Dmn, kkten kendisine kadar olan tm dmlerin Text zelliklerini sralar Dmn ait olduu
TreeNode nesnesini belirtir
Parent
TreeNode
TreeNode Metotlar Metot

Collapse
Aklama Dmn ilk seviyedeki alt dmlerini gizler. Eksi iaretine baslmas ile ayn grevi grr. Dmn ilk seviyedeki alt dmlerini gsterir. Art iaretine baslmas ile ayn grevi grr. Dmn alt dmlerini son seviyeye kadar gsterir. Dmn durumu aksa kapal, kapalysa ak duruma getirir Verilen parametre True ise tm alt dmlerin, False ise sadece ilk seviyedeki dmlerin saysn verir.
Expand
ExpandAll Toggle
GetNodeCount
60
TreeView zellikleri
zellik
CheckBoxes
Deer Tipi
Boolean
Aklama Dmlerin yannda iaret kutularnn gsterilmesini belirler Kontroln tm eleri iin varsaylan resmin, ImageList iindeki indisini belirler. Bu zelliin kullanlmas iin, kontroln ImageList zelliinin belirlenmesi gerekir. enin zerine gelip seildiinde gsterilecek resmin, ImageList iindeki indisini belirler Seilen dm belirler Kontroln ilk kk dmn gsterir Dmler arasnda izgilerin gzkmesini belirler Alt dmleri gsterip gizlemek iin kullanlan art eksi iaretlerinin gzkmesini belirler Kk dmlerinin izgilerinin ve art eksi iaretlerinin gzkmesini belirler Bir dmn FullPath zelliinde gsterilen dmleri ayran karakterleri belirler
ImageIndex
Integer
SelectedImageIndex
Integer
SelectedNode TopNode ShowLines ShowPlusMinus
TreeNode TreeNode Boolean Boolean
ShowRootLines
Boolean
PathSeparator
String
TreeView kontrolne kod ile dm eklenebildii gibi, tasarm annda Visual
Studio TreeNode Editor penceresini kullanarak da dm eklenebilir.
Konu: 1
61
TreeView Metotlar
Metot
CollapseAll ExpandAll
Aklama Kontroln tm dmlerini gizler Kontroln tm dmlerini gsterir
TreeView Olaylar
Olay
BeforeSelect AfterSelect BeforeCollapse AfterCollapse BeforeExpand AfterExpand
Aklama Dm seilmeden nce gerekleir Dm seildikten sonra gerekleir Dm kapanmadan nce gerekleir Dm kapandktan sonra gerekleir Dm almadan nce gerekleir Dm aldktan sonra gerekleir
62
rnek: rn kategorileri, genelde tek kategori olarak ele alnsa da, aslnda hiyerarik bir yapda incelenmeleri gerekir. Her kategorinin sonsuz sayda alt kategorisi olabilir. Bu tip kategoriler, en iyi ekilde TreeView kontrol ile grntlenebilir.
Yeni kategori ekleme ilemi kk dm ve alt dm olarak yaplabilir. Eer RadioButton kontrollerinde kk dm seilmise ana kategori; alt dm seilmise, seilen kategorinin altna bir alt kategori eklenir.
private void btnYeniKategoriEkle_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { TreeNode secilen; secilen = TreeView1.SelectedNode; if ( RadioButton1.Checked ) { // Kk dm eklenir TreeView1.Nodes.Add( txtYeniKategori.Text ); } else if ( RadioButton2.Checked ) { // Seilen kategoriye alt kategori eklenir secilen.Nodes.Add( txtYeniKategori.Text ); } }
Seilen bir kategorinin silinme ilemi iin, o dmn hangi ana dme ait olduu bulunmaldr.
private void btnSil_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { TreeNode secilen = TreeView1.SelectedNode; if ( !( secilen.Parent == null ) ) { Seilen dm, Parent dmnn Nodes // koleksiyonundan kartlr. secilen.Parent.Nodes.Remove( secilen ); } else { // Eer Parent yok ise Kk dmdr. TreeView1.Nodes.Remove( secilen ); //
Konu: 1
63 } }
Tm dmlerin gsterilmesi ve seilen dmn hiyerarik yapsnn gsterilmesi
private void btnGoster_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { TreeView1.ExpandAll(); } private void btnKategoriGoster_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { TreeNode secilen = TreeView1.SelectedNode; MessageBox.Show ( secilen.FullPath, MsgBoxStyle.OKOnly, "Kategori Yolu" ); }
ListView
ListView
elerin deiik ekillerde listelenmesini salar. ListViewItem nesnelerinden oluur. Her e, ListViewSubItem alt elerinden oluur.
Kullancya deiik listeleme seenekleri sunan bir kontroldr. inde bulunan eler, tek bir nesne olarak veya detaylar ile gsterilebilir. Dolaysyla eler ListViewItem nesnesi, detaylar ise ListViewSubItem nesnesi olarak tanmlanr.
64
ListView zellikleri
zellik
View
Deer Tipi
View
Aklama Listenin grnmn belirler. LargeIcons deeri listedeki elerin byk resimle, SmallIcons kk resimle grnmesini salar. List deeri, eleri kk resimle fakat alt alta grnmesini salar. Details deeri, alt elerin kolonlar altnda grntlendii detay grnm salar. Detay grnmnde, kolonlarn kullanc tarafndan dzenlenebilmesini belirler elerin ne zaman etkinletirileceini belirler. OneClick deeri, enin tek tklamayla, Standard deeri, enin ift tklamayla aktif hale geleceini belirler. TwoClick deeri seili iken, ilk tklandnda e seilir, daha sonra ikinci defa tklandnda ise e aktif hale gelir. elerin yannda seme kutularnn bulunmasn belirler Detay grnmnde iken, elerin alt elerinin gsterilecei kolonlar tutan koleksiyondur Detay grnmde,
AllowColumnReorder
Boolean
Activation
ItemActivation
CheckBoxes
Boolean
Columns
ColumnHeaderCollection
FullRowSelect
Boolean
Konu: 1
65
enin satrnn belirler

GridLines Boolean
tm detay seilmesini satrlar ayrc gzkmesini ve
Kolonlar arasnda izgilerin belirler
LabelEdit
Boolead
alma annda, kullancn, liste elerinin yazsn deitirmesini belirler. Bu zelliin kullanlmas iin, Activation zellii Standard olmas gerekir.
ListView Olaylar
Olay
AfterLabelEdit
Aklama enin deitikten gerekleir enin deimeden gerekleir yazs sonra yazs nce
BeforeLabelEdit
rnek: Windows Explorer ile dosya grnmleri ListView ile gerekletirilir.
Form yklenirken ListView kontrolne kolon ve eler eklenir. Ayrca

ComboBox kontrolne grnm seenekleri eklenir.
private void System.EventArgs e ) {
Form1_Load(
System.Object
sender,
66
ComboBox1.Items.Add( "Detay" ); ComboBox1.Items.Add( "Byk Simgeler" ); ComboBox1.Items.Add( "Kk Simgeler" ); ComboBox1.Items.Add( "Liste" ); ComboBox1.DropDownStyle ComboBoxStyle.DropDownList; ListView1.Columns.Add( HorizontalAlignment.Left ); ListView1.Columns.Add( HorizontalAlignment.Left ); ListView1.Columns.Add( HorizontalAlignment.Left ); "Ad", "Boyut", "Tr",
100, 50, 170,
ListView1.View = View.Details; ListViewItem oge = new ListViewItem( "bin" ); oge.SubItems.Add( "" ); oge.SubItems.Add( "Dosya Klasr" ); oge.ImageIndex = 0; ListView1.Items.Add( oge ); oge = new ListViewItem( "Form1.vb" ); oge.SubItems.Add( "11 KB" ); oge.SubItems.Add( "Visual C# Source" ); oge.ImageIndex = 2; ListView1.Items.Add( oge ); oge = new "WindowsApplication1.sln" ); oge.SubItems.Add( "1 KB" ); oge.SubItems.Add( "Microsoft Solution Object" ); oge.ImageIndex = 1; ListView1.Items.Add( oge ); } ListViewItem(
Visual
Studio
ComboBox kontrolnde seilen deer deitii zaman, ListView grnm
deiir.
private void ComboBox1_SelectedIndexChanged( System.Object sender, System.EventArgs e ) { switch ( ComboBox1.SelectedIndex ) { case 0: ListView1.View = View.Details; break; case 1: ListView1.View = View.LargeIcon; break; case 2: ListView1.View = View.SmallIcon; break; case 3: ListView1.View = View.List; break; }
Konu: 1
67
Dinamik Kontroller
s
Dinamik Kontroller
alma annda oluturulup forma eklenir. AddHandler ile kontroln olaylarna eriilir.
Void Yordam1() { Button b = new Button(); b.Click += new EventHandler(ButonaBasildi); } Private Void ButonaBasildi(Object sender ,EventArgs e) { }
Kontroller tasarm annda eklenip ayarlanabildii gibi, alma annda da oluturulup forma eklenebilir. Kontrollerin, Properties panelinde gzken tm zelliklere kod tarafnda ulalabildii iin alma annda nceden oluturulmu bir kontroln zellii deitirilebilir. Bununla birlikte, yeni bir form oluturup gsterme ilemi gibi, alma annda yeni bir kontrol oluturup, zellikleri atanp form zerinde gsterilebilir. Yeni eklenen kontrollerin olaylarna erimek iin EventHandler nesnesi kullanlr. Olay gerekletii zaman altrlacak kodlarn bulunduu yordam ise EventHandler nesnesi oluturulurken, parametre olarak geilmelidir.
button1.Click+=new EventHandler(button1_Click);
Bu ekilde tanmlanan yordamlarn, kontroln olay tanmlaycs ile ayn parametrelere sahip olmaldr.
private void button1_Click(object sender, EventArgs e) { }
68
rnek: Form zerinde srekli dme eklenen ve dmelerin, basld zaman yok edildii bir oyun yazlmas iin, bu dmelerin dinamik bir ekilde oluturulmas gerekir.
Form zerindeki bir Timer kontrol, iki saniyede bir dme oluturup forma ekler.
private void Timer1_Tick( System.Object sender, System.EventArgs e ) { // Yeni bir dme oluturulur. Button b = new Button(); b.Height = 30; b.Width = 30; b.Text = "X"; int maxLocation_Y, maxLocation_X; // Yeni dmenin yeri form dnda bir yerde olamaz maxLocation_X = this.Width - b.Width; maxLocation_Y = this.Height - b.Height; Random r = new Random(); // Dmenin bulunaca yer rasgele ayarlanr. b.Location = new Point( r.Next( maxLocation_X ), r.Next( maxLocation_Y ) ); b.Click +=new EventHandler(ButonaBasildi ); // Oluturulan kontrol, Formun kontroller // listesine eklenmelidir. this.Controls.Add( b ); }
Oluturulan kontrollere tkland zaman altrlacak yordam yazlr.
Konu: 1
69 private void ButonaBasildi( System.Object sender, System.EventArgs e ) { // Kontroln, zerine basld zaman yok edilmesi sender.Dispose(); }
Form yklendii zaman Timer nesnesi almaya balar
private void Form1_Load( System.Object sender, System.EventArgs e ) { Timer1.Interval = 500; Timer1.Start(); }
Lab 1: Internet Taraycs

Bu labda, Windows altnda bulunan Microsoft Web Taraycs kontroln projeye ekleyerek Internet taraycs gerekletirilir. Bu labda kullanlan kontroller ve teknikler:
LinkLabel Ana sayfaya balant salar. RadioButton Balantlarn yeni ya da ayn pencerede almas seeneini sunar. GroupBox RadioButton kontrollerini gruplamak iin kullanlr. TabControl Tarayclarn farkl pencerelerde gzkmesini salar.
Microsoft Web Taraycs Internet sitelerini grntlenmesini salar.

Dispose Metodu TabPage sayfalarnn silinmesi iin kullanlr. foreach Sayfalarn tmnn kapanmas iin kullanlr.
Dinamik Kontroller Balantlar yeni bir sayfada ald zaman, yeni bir TabPage oluturulur. Bu sayfann iine yeni bir tarayc kontrol oluturulup eklenir. Daha sonra bu sayfa TabControl nesnesine eklenir.
Kontrollerin eklenmesi
Yeni bir Windows projesi an ve ToolBox paneline Microsoft Web Taraycn ekleyin. Not: ToolBox paneline kontrol ekleme ilemleri iin Modl 3 e bakn
70
Form zerine tablodaki kontrolleri ekleyin belirtilen zelliklerini ayarlayn. Kontrol Kontrol smi
TextBox txtAdres RadioButton - rbAyniSayfa RadioButton - rbYeniSayfa GroupBox GroupBox1 LinkLabel LinkLabel1 Button btnSayfaKapat Button btnTumunuKapat TabControl TabControl1 TabPage TabPage1 Text Text Text Text TabPages Dock Text Dock
zellik
Text Checked
Deer http://
True
Ana Sayfa Sayfay Kapat Tm Sayfalar Kapat Yeni bir sayfa ekleyin
Bottom
Sayfa 1
Fill
Tarayc AxWebBrowser1
Konu: 1
71
Kodlarn yazlmas
1. Form yklenirken LinkLabel kontrolnn gsterecei balanty ve formun AcceptButton zelliini ayarlayn.
private void Form1_Load( System.Object sender, System.EventArgs e ) { LinkLabel1.Links.Add( 0, 9, "http://www.bilgeadam.com" ); this.AcceptButton = btnGit; }
2. Yazlan Internet adresine gitmek iin kullanc, ayn sayfay veya yeni alacak bir sayfay kullanabilir. Seilen duruma gre ayn sayfada ya da farkl sayfada Internet sitesini grntleyen kodlar yazn.
private void btnGit_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { // Girilen balantnn banda http ifadesi // bulunmuyorsa bu ifade eklenir if ( !( txtAdres.Text.StartsWith( "http://" ) ) ) { txtAdres.Text = txtAdres.Text.Insert( 0, "http://" ); } // TabControl nesnesinde sayfa yoksa ya da Yeni Sayfa // seenei seilmise, adres yeni sayfada gsterilir. if ( rbYeniSayfa.Checked || TabControl1.TabPages.Count == 0 ) {
72
YeniSayfa( txtAdres.Text ); } else { AyniSayfa( txtAdres.Text ); } public void YeniSayfa( string link ) { // Dinamik kontroller oluturulur. TabPage sayfa = new TabPage( link ); AxSHDocVw.AxWebBrowser tarayici = new AxSHDocVw.AxWebBrowser(); tarayici.Dock = DockStyle.Fill; // Tarayc TabPage kontrolne eklenir sayfa.Controls.Add( tarayici ); // Oluturulan sayfa TabControl nesnesine eklenir. TabControl1.TabPages.Add(sayfa); // Yeni alan sayfa seili olarak gsterilir TabControl1.SelectedTab = sayfa; // Tarayc, verilen balanty grntler tarayici.Navigate(link); } public void AyniSayfa( string link ) { // Internet sitesi, seilen sayfada gsterilir. TabPage sayfa = null; sayfa = TabControl1.SelectedTab; AxSHDocVw.AxWebBrowser tarayici = null; // Tarayc, sayfann kontrolleri iinde bulunur. // Sayfada baka kontrol bulunmad iin, ilk // kontrol taraycdr. tarayici = ( ( AxSHDocVw.AxWebBrowser )( sayfa.Controls[ 0 ] ) ); sayfa.Text = link; tarayici.Navigate( link ); }
3. Ana sayfa balantsna tkland zaman, BilgeAdam internet sitesinin yeni bir sayfada almasn salayan kodlar yazn.
private void LinkLabel1_LinkClicked( System.Object sender, System.Windows.Forms.LinkLabelLinkClickedEventArgs e ) { YeniSayfa( System.Convert.ToString( e.Link.LinkData ) ); }
4. Seilen sayfay ve tm sayfalar kapatan kodlar yazn.

private void btnSayfaKapat_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { TabPage sayfa = null; sayfa = TabControl1.SelectedTab; if ( !( sayfa == null ) ) {
Konu: 1
73 sayfa.Dispose(); } } private void btnTumunuKapat_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { foreach ( System.Windows.Forms.TabPage sayfa in TabControl1.TabPages ) { sayfa.Dispose(); } }
Lab 2: 4 Haneli Say Bulma Oyunu

Bu labda, MasterMind oyunundan uyarlanm 4 haneli say bulma oyunu programlanr. Oyunun ileyii rakamlar farkl ya da ayn olarak tutulan 4 haneli saynn tahmin edilmesidir. Tahmin edilen sayyla ilgili ipucular verilir. Yerini tutan rakamlar iin + ile, rakamlar tutmayan ancak say iinde geen rakamlar ile belirtilir. rnek: Tutulan say: 1980 Tahmin 1: 4952 pucu: +1 (Sadece 9 rakam yerini tuttu) Tahmin 2: 9820 pucu: +1 -2 (0 yerini tuttu, 9 ve 8 bulundu ancak yeri tutturulamad) Bu labda kullanlan kontroller ve teknikler:
ListBox Yaplan tahminleri tutmay salar DomainUpDown Oyunun zorluk derecesinin seilmesini salar ErrorProvider Kullancnn, tahminleri dzgn formatta girip girmediini kontrol eder. e Dngler Farkl rakamlar olan saylar retmek ve
tahminleri kontrol etmek iin kullanlr.
TextBox txtTahmin ListBox ListBox1 DomainUpDown DomainUpDown1 Items
zellik
Deer
Farkl Saylar Tekrarl Saylar
74 Text Button btnTahminEt Button btnYeniOyun Label lblMesaj Text Text
Zorluk Sein Tahmin Et Yeni Oyun
Kodlarn Yazlmas
Sistem tarafndan tutulacak saylar, DomainUpDown kontrolnde yaplan seime gre farkl ya da ayn rakamlara sahip olacaktr.
private int BulunacakSayi; public int SayiUret() { int sayi = DortHaneliSayi(); // Saydaki rakamlar tekrar edilebilirse if ( DomainUpDown1.SelectedIndex == 1 ) { return sayi; } // Saynn rakamlar birbirinden farkl // olana kadar say retilir while ( !( SayiKontrol( sayi ) ) ) { sayi = DortHaneliSayi(); } return sayi; }
Rakamlar birbirinden farkl drt haneli say retir.

public int DortHaneliSayi() { Random r = new Random(); int sayi = r.Next(10000); // Say 4 haneli olana kadar tekrar retilir while ( sayi < 1000 ) {
Konu: 1
75 sayi = r.Next(10000); } return sayi; }
Saynn rakamlarnn birbirinden farkl olmasn kontrol eder.
public bool SayiKontrol( int sayi ) { char[] rakamlar = sayi.ToString().ToCharArray(); edilir // Rakamlar tek tek bir birleriyle kontrol
j++ ) {
// Tekrarlanan rakam varsa False dner for (int i=0; i<=rakamlar.Length - 2; i++ ) { for (int j=i + 1; j<=rakamlar.Length - 1; if ( rakamlar[ i ] == rakamlar[ j ] ) { return false; } } } return true; }
Yeni oyun dmesine tkland zaman say retilir ve oyun balar
private void btnYeniOyun_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { BulunacakSayi = SayiUret(); lblMesaj.Text = "Yeni Oyun! Say retildi..."; }
Metin kutusunun Validating olaynda, girilen deerler kontrol edilir.
private void txtTahmin_Validating( object sender, System.ComponentModel.CancelEventArgs e ) { if ( txtTahmin.Text.Length == 4 ) { ErrorProvider1.SetError( txtTahmin, "" ); } else { ErrorProvider1.SetError( txtTahmin, "Say yanl girildi" ); e.Cancel = true; } }
Tahmin edilen saynn hangi rakamlarnn tutuu kontrol edilir

public string TahminKontrol( int sayi ) { string sonuc =""; // Sonu kmesindeki art ve eksi says byte arti = 0; byte eksi = 0; byte i, j; char[] sdizi; sdizi = sayi.ToString().ToCharArray();
76
char[] sBulunacak; sBulunacak = BulunacakSayi.ToString().ToCharArray(); // Yerleri tutan saylar bulunur for ( i=0; i<=3; i++ ) { if ( sdizi[ i ] == sBulunacak[ i ] ) { arti += 1; } } // Yerleri tutmayan saylarn kontrol for ( i=0; i<=3; i++ ) { for ( j=0; j<=3; j++ ) { if ( i != j ) { if ( sdizi[ i ] == sBulunacak[ j ] ) eksi += 1; break; } } } } if ( arti sonuc } else if ( sonuc } else if ( sonuc } else if ( sonuc } } private void btnTahmin_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { ListBox1.Items.Add( TahminKontrol( int.Parse(txtTahmin.Text ) ) ); } == 0 & eksi == 0 ) { = "0"; arti == 4 ) { = "Tebrikler!"; arti != 0 && eksi != 0 ) { = "+" + arti + " -" + eksi; arti == 0 ) { = "-" + eksi;
return sonuc;
Lab 3: Hafza Oyunu

Hafza oyunu, belli sayda kart iinden ayn resme sahip olanlarn bulunmas ile gerekletirilir. Bu labda, form zerine, seilen seviye kadar kart ekleme ilemi yaplr. Kontroller alma annda eklenecei iin dinamik olarak oluturulmaldr. Bu labda kullanlan kontroller ve teknikler:
ComboBox Seviyenin seilmesi iin kullanlr ImageList Eklenen kartlarn resimlerini tutar
Konu: 1
77
Dinamik kontroller Kullancnn setii seviye kadar kart ekleme ilemi iin kullanlr.
Tag Kontrollerin Tag zellii, o kontrole ait bilgi tutmak iin kullanlr.
Bu labda, yeni eklenen kartlarn hangi resmi tayaca kontrol Tag zelliinde tutulur.
ComboBox ComboBox1
zellik
Items
Deer 4 Kart 8 Kart 16 Kart 8 tane resim ekleyin
ImageList ImageList1
Images
Kodlarn Yazlmas
1. ComboBox kontrolnden seviye seildii zaman, form zerinde var olan tm dmelerin silinip, seilen seviye kadar dme eklenmesi gerekir. Bu ilem oyunu batan balatr.
public void KartYerlestir( int kartSayisi ) { DugmeleriSil(); int x = 10; int y = 50;
78
zellikleri
for (int i=1; i<=kartSayisi; i++ ) { // Dinamik bir dme oluturulur ve // ayarlanr Button kart = new Button(); kart.Height = 30; kart.Width = 30; kart.Location = new Point( x, y );
kart.Click += new System.EventHandler( ButonaTiklandi ); this.Controls.Add( kart ); // // Bir sonraki eklenecek olan dme ilk kontroln 70 piksel sanda
olacaktr
x += 70; gerekir. // Dme Form snrlar iinde olmas
if ( x > this.Width ) { x = 10; y += 50; } } KartResimYukle(); }
2. Dmeleri silme ilemi, form zerindeki tm dmelerin bir listeye atlp daha sonra formun kontrollerinden kaldrlarak yaplr.
public void DugmeleriSil() { ArrayList silinecek = new ArrayList(); tutulur // Form iindeki Button kontrolleri bir listede
foreach ( System.Windows.Forms.Control c in this.Controls ) { if ( c is Button ) { silinecek.Add( c ); } } for (int i=0; i<=silinecek.Count - 1; i++ ) { this.Controls.Remove( (Control)silinecek[ i } }
] );
3. Kartlara resim yklerken, her resim iki karta yklenmesi gerekir.

public void KartResimYukle() { // Dmeler bir listeye alnr. ArrayList dugmeler = new ArrayList(); foreach ( System.Windows.Forms.Control c in this.Controls ) { if ( c is Button ) { dugmeler.Add( c ); }
Konu: 1
79 } Random r = new Random(); int i = 0; da // Kartlar ikier ikier ele alnr. ki karta
// ayn resim atanr. Ve bu iki kart dmeler // listesinden kartlr. while ( dugmeler.Count > 0 ) { Button kart1 = null, kart2 = null; kart1 = (Button)dugmeler[ r.Next( dugmeler.Count - 1 ) ]; kart1.Tag = i; dugmeler.Remove( kart1 ); kart2 = (Button)dugmeler[ r.Next( dugmeler.Count - 1 ) ]; kart2.Tag = i; dugmeler.Remove( kart2 ); i += 1; } }
4. Eklenen kartlara tkland zaman, ilk seferde bir kart alr ve resmi gsterilir. kinci kart ald zaman bu iki kartn resmi aynysa kart formdan kaldrlr.
private Button AcikKart; private bool acik = false; private void ButonaTiklandi( object sender, EventArgs e ) { Button kart = (Button)sender; // Eer ilk kart alyorsa if ( !( acik ) ) { // Kart grntle kart.BackgroundImage = ImageList1.Images[ int.Parse(kart.Tag.ToString()) ]; AcikKart = kart; acik = true; // Eer ikinci kart alyorsa } else { // Alm kartn resmi, yeni alan kartn // resmi ile aynysa, bu kartlar silinir if ( kart.Tag == AcikKart.Tag ) { this.Controls.Remove( kart ); this.Controls.Remove( AcikKart ); } else { AcikKart.BackgroundImage = null; } acik = false; } }
80
Lab 4: Hesap Makinesi

Bu labda, bir hesap makinesinde kullanlan genel fonksiyonlar gerekletirilir. Bu labda kullanlan kontroller ve teknikler:
Button Hesap makinesindeki her ilem ve say iin bir dme
kullanlr
Try Catch Finally Hesaplamalar yaplrken, kullancn yanl bir
deer girmesi durumunda kacak hatalar yakalamak iin kullanlr.
Button 0 9 aras her say iin
zellik
Text
Deer Temsil ettikleri saylar
Button(Sayi) isminde bir dme ekleyin. rnek: 5 says iin Button5

Button Her ilem iin bir dme Text
ekleyin: arpma, blme, toplama karma, eitlik, temizleme
Temsil ettikleri ilemler. * +/-=C
Konu: 1
81
Kodlarn Yazlmas
1. lemin trn ve seildiini belirleyen, girilen bir nceki sayy tutan global deikenleri yazn.
private bool IslemSecildi = false; private double Sayi; private string Islem;
2. Say dmelerinden herhangi birine basld zaman, metin kutusunun grnmn deitiren ilemi yazn.
private void Button1_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { if ( !( IslemSecildi ) ) { txtSayi.Text += ((Button)sender).Text; } else { txtSayi.Text = ((Button)sender).Text; IslemSecildi = false; } }
3. lem seildii zaman, bir nceki girilen sayy tutan kodlar yazn.
private void btnCarp_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { Islem = ((Button)sender).Text; try { Sayi = double.Parse(txtSayi.Text); IslemSecildi = true; } catch ( Exception ex ) { MessageBox.Show( "Say dzgn formatta girilmedi); } finally { txtSayi.Text = ""; txtSayi.Focus(); } }
4. Eittir dmesine basld zaman aritmetik operasyonu yapan kodlar yazn.

private void System.EventArgs e ) switch ( case btnEsit_Click( System.Object sender, { Islem ) { "*": Sayi *= double.Parse(txtSayi.Text); break; case "/": Sayi /= double.Parse(txtSayi.Text); break; case "-": Sayi -= double.Parse(txtSayi.Text); break;
82
case "+": Sayi += double.Parse(txtSayi.Text); break; } txtSayi.Text = Sayi.ToString(); }
5. C (temizle) tuuna basld zaman, metin kutusunu temizleyen ve global deikenleri balang deerlerine getiren kodlar yazn.
private void btnTemizle_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { Sayi = 0; IslemSecildi = false; txtSayi.Text = ""; txtSayi.Focus(); }
zet
Listeleme Kontrolleri
ListBox, TreeView, ComboBox
Resim Kontrolleri
PictureBox, ImageList
Dzenleme Kontrolleri
TabControl, Panel, HScrollBar, VScrollBar
Zaman ve Tarih Kontrolleri

DateTimePicker, MonthCalendar
Dinamik Kontroller
alma annda eklenen kontroller
1. Formun kapanmasn effafln yavaa azaltarak salamak iin, formun hangi olay, zellik ve metotlarndan faydalanr? Uygulamasn yazn. 2. Fiziksel olarak bulunduklar yerlerin bir dizide tutulduu resimlerin, slayt gsterisi eklinde gsterilmesi hangi kontroller ile salanr? Uygulamasn yazn.
Konu: 1
83
3. Kurumsal bir irketin elemanlarnn bal olduklar departmanlar ve mdrleri hiyerarik olarak hangi kontrol ile gsterilebilir? Her mdr ve departman baka bir mdr ve departmana baldr. Uygulamasn structure yapsn kullanarak ve ilgili kontroller ile birlikte yazn. 4. Microsoft Excel ile oluturulan sayfalar, ayn pencerede tutulur. Bir Windows uygulamasnda snrsz sayda sayfann ayn form zerinde tutmay hangi kontrol salar? Bu sayfalar alma annda oluturulmak istenirse, kontroln hangi zelliklerinden faydalanlr.
Modl 10: Men Tasarm ve MDI Formlar
Hedefler
Menler
MainMenu, ContextMenu

ToolBar ToolTip StatusBar NotifyIcon RichTextBox
Konu 1: Men Tasarm

Windows uygulamalarnda en ok kullanlan tasarm aralar menlerdir. Dosya, dzen, grnm gibi menler neredeyse tm Windows uygulamalarnda, belli bal ilerin yaplmasnda kullancya kolay eriim salar. Uygulamalarda, menlerde tanmlanan ilemlere grsel ksa yollar sunulur. Bu ilem ara kutular ile salanr. Bu blm tamamlandktan sonra:
MainMenu, ContextMenu kontrolleri ile men tanm yapabilecek, ToolBar kontrol ile tasarmda ara ubuklarn kullanabilecek, ToolTip kontrol ile men aralarnn kullanm hakknda bilgi salayacak, StatusBar, NotifyIcon kontrolleri ile uygulamalarn tasarmn zenginletireceksiniz.
Menler
Windows uygulamalarnda kullanlan iki tip men vardr. MainMenu, formlarn banda duran sabit mendr. ContextMenu, fare ile sa tklandnda kan mendr.
MainMenu
MainMenu
Formlarn banda duran mendr. MenuItem nesnelerinden oluur. Men elerine ksa yollar atanabilir.
Windows uygulamasna bir men eklemek iin, Toolbox panelinden bir MainMenu kontroln forma srkleyin. Eklenen men bir bileen olarak formun alt blmnde gzkecektir. Ancak stne gelindiinde formun balnn hemen altnda belirir. Men esi eklemek veya ismini deitirmek iin stne gelinir ve balk yazs yazlr. Properties panelinde bu mennn MenuItem olarak eklendii grlr.
Menye MenuItem eklendiinde hemen altnda ve yannda, men eklemek iin bir yer alr. Bu alan yere de men ismi girip, alt men eleri oluturulabilir. Men elerine basld zaman bir ilemin gereklemesi iin, kontrole ift tklanarak bu enin Click olayna geilir. altrlmak istenen kodlar buraya yazlr.
Konu: 1
private void menuYeni_Click(System.Object sender, System.EventArgs e) { }
Men elerine isim verirken & iareti kullanlarak, kullancn klavyenin ALT tuuyla bu eyi altrmasn salanabilir. & iareti hangi karakter ile kullanlrsa, ksa yol olarak o karakter kullanlr.
MenuItem zellikleri zellik

Checked
Deer Tipi
Booleand
Aklama Men esinin yannda seili olduuna dair bir iaretin gzkmesini salar Men esinin durumda olmadn belirler aktif olup
Enabled
Boolean
RadioCheck
Boolean
enin seilme stilinin RadioButton dmesi olarak gzkmesini salar. Menye ulam iin bir ksa yol tanmlar. Mennn ksa yolunun, isminin yannda gzkmesini belirler Alt menlerin tutulduu koleksiyondur.
ShortCut ShowShortCut
ShortCut Boolean
MenuItems
MenuItemCollection
rnek:
private void Form1_Load( System.Object sender, System.EventArgs e ) { MenuItem dosya = new MenuItem( "D&osya" );
// Yeni ileminin yaplmas iin bir men eklenir. MenuItem yeni = new MenuItem( "&Yeni" ); yeni.Shortcut = Shortcut.CtrlN; yeni.ShowShortcut = true; yeni.Select += new System.EventHandler( YeniClick ); dosya.MenuItems.Add( yeni ); // Ama ileminin yaplmas iin bir men eklenir. MenuItem ac = new MenuItem( "&A" ); ac.Shortcut = Shortcut.CtrlO; ac.ShowShortcut = false; ac.Select += new System.EventHandler( AcClick ); dosya.MenuItems.Add( ac ); MainMenu1.MenuItems.Add( dosya ); } private void AcClick( System.Object sender, System.EventArgs e ) { } private void YeniClick( System.Object sender, System.EventArgs e ) { }
Konu: 1
ContextMenu
ContextMenu
Kontrollerin ContextMenu zelliine atanr. Kontrollere sa tkland zaman kan mendr.
ContextMenu, bir kontroln stne sa tkland zaman kan mendr. Bu men uygulamaya eklendii zaman Properties panelinde, kontrollerin ContextMenu zellii olarak bu men atanabilir.
ToolBar
ToolBar
Menlerin ilevlerine grsel ksa yollar sunar. ToolBarButton nesnelerinden oluur. ImageList kontrol ile kullanlr. Hangi dmeye basld ButtonClick olay ile anlalr.
ToolBar kontrol menlerin altnda kullancya ksa yollar, kullanm kolayl
sunan bir kontroldr. Kontroldeki eler ou zaman ImageList kontrolnn salad resimler ile gsterilir. Resim yerine yaz da gsterilebilir ancak yaz ile ilem listelemek menler ile salanr. ToolBar kontrolnde yaplacak ilemler bir ToolBarButton olarak gsterilir. ToolBar zellikleri zellik Deer Tipi Aklama
Konu: 1
7 Buttons ToolBarButtonCollection
Kontroln dmelerinin tutulduu koleksiyon Kontroldeki dmelerin boyutunu belirler. Dmelerin boyutlar ayr ayr belirlenemez. Stili DropDownButton olarak seilmi
ToolBarButton
ButtonSize
Size
DropDownArrows
Boolean
dmelerinin alt mensnn grnmesini belirler

ToolBar kontrolne ToolBarButton dmeleri eklemek iin kontroln Buttons zelliinde faydalanlr. Tasarm annda Properties panelinden Buttons zelliine basld zaman kan pencerede, kontrole dme eklenir.
ToolBarButton zellikleri zellik

Style
Deer Tipi
ToolBarButtonStyle
Aklama Dmenin grnm stilini belirler. PushButton deeri standart bir dmeyi, ToggleButton basld zaman basl kalan bir dmeyi, Separator deeri dmeler arasnda
eder. DropDownButton deeri dmenin yannda bir mennn alacan belirler.

DropDownMenu Menu
bir
ayrac
temsil
stili olarak seilmise, yannda kacak meny belirler. Bu men sadece ContextMenu cinsinden olabilir.
DropDownButton
Kontroln
Pushed Text ImageIndex
Boolean String Integer
Dmenin basl olmadn belirler
olup
Dmenin zerinde yazan yazy belirler kontrolne bir balanmsa, bu zellik dmenin hangi resmi gstereceini belirler.
ToolBar ImageList
ToolTipText
String
Dmenin durulduu gsterilecek belirler.
zerinde zaman ipucunu
Dmelere tkland zaman almas istenen kodlar, ToolBar kontrolnn ButtonClick olayna yazlr. Ancak burada hangi dmeye basld kod yazarak bulunmas gerekir.
private void ToolBar1_ButtonClick( System.Object sender, System.Windows.Forms.ToolBarButtonClickEventArgs e ) { switch ( ToolBar1.Buttons.IndexOf( e.Button ) ) { // Ayralar da bir ToolBarButton olduu iin // indisler kontrol edilirken buna dikkat edilmelidir case 0: // Kopyala
Konu: 1
9 case 1: // Kes case 2: // Yaptr case 4: // Geri Al case 6: // Yardm break; } }
ToolTip
ToolTip
Kontrollerin zerine gelindiinde bilgi mesaj verir. Mesaj, kontrollerin ToolTip on ToolTip1 zelliine yazlr.
Bu kontrol, form zerindeki kontrollerin zerine gelindii zaman ipucu gstermek iin kullanlr. ToolTip forma eklendii zaman, kontrollerin zelliklerinde ToolTip on [ToolTip kontrolnn ismi] eklinde bir zellik belirir. Bu zellie verilen yazlar, alma annda kontrollerin ipucunu belirler. ToolTip zellikleri zellik
Active
Deer Tipi
Boolean
Aklama Kontroln aktif olup olmadn belirler. False deerini alrsa, form zerinde ipucular grntlenmez.
AutoPopDelay,
AutomaticDelay
Integer
10
InitialDelay, ReshowDelay deerleri
iin otomatik sreleri ayarlar.

AutoPopDelay Integer
pucunun grntlenme sresini belirler. pucunun gzkmesi iin, fare imlecinin kontrol zerinde durmas gereken sreyi belirler Yeni bir kontroln zerine gelindii zaman, bu kontrole ait ipucunun gsterilmesi iin gereken sreyi belirler. Seilen kontrol aktif olmad zamanlarda dahi ipucunun gsterilmesini salar.
InitialDelay
Integer
ReshowDelay
Integer
ShowAlways
Boolean
Konu: 1
11
StatusBar
StatusBar
Windows formlarnn durum ubuudur. ShowPanels birden fazla panelin gzkmesini salar. Paneller birden fazla durum mesaj gsterilmek iin kullanlr.
Windows uygulamalarnda formlarn altnda bulunan durum ubuunu temsil eder. Durum ubuklarnda sadece bir yaznn grntlenebildii gibi, iindeki paneller ile birden fazla durum yazs grntlenebilir. StatusBar zellikleri zellik
Panels
Deer Tipi
StatusBarPanelCollection
Aklama Kontroln iinde birden fazla yaz grntlemek iin kullanlan panelleri tutar. Birden fazla panelin gzkmesini belirler.
StatusBar kontrolnn yannda, formun boyutunu deitirmek iin kullanlan simgenin gzkmesini belirler
ShowPanels SizingGrip
Boolean Boolean
Text
String
zerinde yazan yazy belirler. Eer ShowPanels zellii True ise, bu zellikte yazlan yaz
StatusBar
12
gzkmez.
StatusBar kontrolne panel eklemek iin kontroln Panels zelliinden
yararlanlr.
Panel zellikleri zellik

AutoSize
Deer Tipi
StatusBarPanelAutoSize
Aklama Panelin baz durumlara gre otomatik boyutlandrmasn salar. None deeri panelin boyutunun deimeyeceini, Contents deeri, panelin ierdii yazya gre deieceini belirler. Spring deeri, durum ubuundaki bo alanlarn paylalmasn salar. Panelin kenarlk stilidir. Raised deeri, panelin bir dme gibi gzkmesini, Sunken deeri, panelin bask gzkmesini salar. None deeri, kenarlarn gzkmesini engeller. Panelin yazsnn hizalanmasnn belirler.
BorderStyle
StatusBarPanelBorderStyle
Alignment
HorizontalAlignment
Konu: 1
13 Text Width MinWidth String Integer Integer Panel zerinde yazan
yazy belirler Panelin belirler

Panel
geniliini boyutunun deerini
minimum belirler.
Style StatusBarPanelStyle
Panelin zerindeki yazlarn stilini belirler. Text deeri, normal yaz gzkmesini salar. OwnerDraw, deiik font ve renklerde yazlarn grntlenmesini salar Panel zerinde grntlenen simgeyi belirler
Icon
Icon
private void Form1_Load( System.Object sender, System.EventArgs e ) { StatusBarPanel p = new StatusBarPanel(); p.MinWidth = 100; p.AutoSize = StatusBarPanelAutoSize.Contents; p.Alignment = HorizontalAlignment.Left; p.BorderStyle = StatusBarPanelBorderStyle.Raised; p.Style = StatusBarPanelStyle.Text; StatusBar1.Panels.Add( p ); Timer1.Interval = 1000; Timer1.Start(); } private void Timer1_Tick( System.Object sender, System.EventArgs e ) { StatusBarPanel panel = new StatusBarPanel(); panel = StatusBar1.Panels[ 0 ]; panel.Text = System.Convert.ToString( DateAndTime.Now ); }
14
NotifyIcon
NotifyIcon
Windows grev ubuunda grntlenen simgedir.
Windows uygulamalarnn, Windows grev ubuunda grntlendii simgeyi belirler.
NotifyIcon zellikleri zellik

Icon
Deer Tipi
Icon
Aklama Grev ubuunda gzkecek simgeyi belirler Simgeye sa tkland zaman alacak men Simge zerine gelindiinde grntlenecek yazy belirler.
ContextMenu Text
Menu String
Konu: 1
15
RichTextBox
RichTextBox
TextBox kontrolnden daha gelimi zelliklere sahiptir.
Seilen yaznn rengi, yaz tipi deitirilebilir Madde iaretleri kullanlabilir. Satr balarndaki boluklar ayarlanabilir.
Normal bir metin kutusundan daha gelimi zelliklere sahip bir kontroldr. TextBox kontrolnde yaznn yaz tipi, bykl gibi ayarlar yaplabilir. Ancak sadece seilen yaznn rengi, yaz tipi, satr ba genilii, madde iaretleri kullanm gibi ayarlar yapmak mmkn deildir. RichTextBox kontrol, bu tip zengin zelliklerin kullanlmasn salar.
RichTextBox zellikleri
RichTextBox kontrol kullancya birok seenek sunar, dolaysyla tasarm ve
alma annda eriilebilen birok zellii bulunur. Tasarm annda ulalabilecek zellikler: zellik
ZoomFactor
Deer Tipi
Single
Aklama Metnin bykln belirler. 1 64 aras bir
16
deer alr.
WordWrap Boolean
Uzun yazlarn bir sonraki satra geerek grntlenmesini salar Balant olarak girilen yazlarn LinkLabel eklinde alglanmasn belirler Satrlar String dizisi olarak tutar Satrlarn madde iaretinden ka piksel akta duracan belirler
Tab tuunu bir karakter
DetectUrls
Boolean
Lines BulletIntend
String() Integer
AcceptsTab
Boolean
olarak alglanmasn, dolaysyla bu tua basldnda kontrolden klmasnn engellenmesini belirler

ShowSelectionMargin Boolean
Satr bandaki boluun gsterilmesini belirler Satrlarn maksimum uzunluunu piksel cinsinden belirler.
RightMargin
Integer
alma annda ulalabilecek zellikler: zellik

Capture
Deer Tipi
Boolean
Aklama Kontrol iine yaz yazarken farenin gizlenmesini belirler En son yaplabilecek Undo ileminin tipini tutar
Undo ilemi yapldktan
UndoActionName
String
RedoActionName
String
sonra, en son yaplabilecek Redo ileminin ismini tutar.

SelectedText SelectionBullet String Boolean
Seilen metni belirler Seilen satrn madde
Konu: 1
17
iaretli olarak grntlenmesini belirler

SelectionAlignment SelectionColor SelectionFont SelectionIntend Boolean Color Font Integer
Seilen satrn hizalanmasn belirler Seilen metnin rengini belirler Seilen metnin yaz tipini belirler Seilen satrn, sol kenara olan uzakln belirler Seilen metnin uzunluunu belirler
SelectionLength
Integer
RichTextBox Metotlar Metot

Find
Aklama Metin kutusu iinde, parametre olarak verilen bir yazy arar. Yazy ilk grd yerin indisini dndrr. Bir dosyadan metni ykler alnan
LoadFile SaveFile
Parametre olarak verilen konumdaki dosyaya, metni yazar. Dosyann rtf veya doc uzantlarnda kaydedilmesi, zengin ieriin grntlenmesi asndan nemlidir. Yaplan alnr ilem geriye
Undo Redo
Geri alnan ilem tekrar yaplr
18
RichTextBox olaylar Olay

TextChanged
Aklama Metin kutusundaki yaz deitii zaman gerekleir Metin iindeki bir balantya tkland zaman gerekleir
LinkClicked
Lab 1: Notepad uygulamas

Bu labda, RichTextBox kontrolnn salad kolaylklarla bir metin editr uygulamas gelitirilir. Bu uygulamann kullanmn kolaylatrmak iin menler, ara ubuu ve durum ubuundan faydalanlr.
Bu labda kullanlan kontroller ve teknikler:

MainMenu Dosya, dzen, grnm ve yardm ilemleri iin kullanlr ContextMenu Ara ubuunu gizlemek ve kopyala, yaptr, kes gibi
metin ilemleri iin kullanlr

RichTextBox Yazlan metnin tutulmas iin kullanlr NotifyIcon Uygulamann gzkmesini salar
simgesinin
grev
ubuunda
ToolBar Kaydetme, dosya ama, hizalama gibi ilemlere ksa yollar salamak iin kullanlr. ImageList Ara ubuundaki dmeleri resimlerini belirlemek iin
kullanlr
SaveFileDialog Dosyalarn kaydedilmesi srasnda kullanlr. OpenFileDialog Dosyalar amak iin kullanlr. FontDialog Yaz tipini deitirmek iin kullanlr. StatusBar Dosyalar ald zaman isimlerini ve kayt durumlarn
grntlemek iin kullanlr.
Konu: 1
19
ContextMenu ContextMenu1
zellik
Deer Geri Al, Kes, Kopyala, Yaptr, Sil, Tmn Se deerlerini ieren men eleri ekleyin Gizle deerini ieren bir men esi ekleyin
ContextMenu ContextMenu2 ToolBar ToolBar1 Buttons
Kaydet, A, Kopyala, Kes, Yaptr, Undo, Redo, Madde aretle, Sola Hizala, Saa Hizala, Ortala komutlar iin dmeler ekleyin. Her dmenin ImageIndex zelliine, ImageList iinde bulunan resimlerden uygun olann indisini atayn. Ara ubuundaki eleri temsil eden resimler ekleyin
ImageList ImageList1
Images
OpenFileDialog
OpenFileDialog1
SaveFileDialog
SaveFileDialog1
FontDialog - FontDialog1 StatusBar - StatusBar1 ShowPanels Panels True
ki tane panel ekleyin. lk panelin AutoSize zelliini Contents olarak belirleyin. Uygulamanz simge sein
True
NotifyIcon - NotifyIcon1
Icon Text
iin
bir
Notepad Uygulamas
RichTextBox RichTextBox1
Dock
Uygulamaya son olarak bir MainMenu ve ilgili alanlara MenuItem elerini ekleyin. Parantez iinde belirtilen tular, men elerine erimek iin kullanlacak ksa yollardr. Bu deerleri, men elerinin ShortCut zelliine ekleyin.
20
Dosya o Yeni (Ctrl N) o A (Ctrl O) o Kaydet (Ctrl S) o Farkl Kaydet o k Dzen o Geri Al (Ctrl Z) o Kes (Ctrl X) o Kopyala (Ctrl C) o Yaptr (Ctrl V) o Sil o Bul o Yaz Tipi o Tmn Se Grnm o Sola Hizala o Saa Hizala o Ortala o Madde aretle o Ara ubuunu gizle Yardm o Hakknda
Uygulamaya frmBul isminde yeni bir form ekleyin. Bu form, metin kutusunda aranan deeri bulmak iin kullanlacaktr. Forma, arama ilemleri iin gereken kontrolleri ekleyin. Kontrol Kontrol smi
Button Button1 Button Button2 CheckBox cbTumKelimeyiSec
zellik
DialogResult Text Text Text Checked
Deer DialogResult.OK Bul ptal Bulduktan sonra tm kelimeyi se

True
TextBox txtAranan
Konu: 1
21
Kontrolleri ekledikten sonra Button1 ve Button2 dmelerinin Click olayna, formu kapatan kodlar yazn:
private void Button1_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { this.Close(); } Uygulamaya frmHakkinda isminde yeni bir form ekleyin. Bu form, uygulama
bilgilerini ierir.
Kodlarn yazlmas
Dosya ismini ve dosyann kaydedilip edilmediini tutan deikenleri tanmlayn
private bool Kaydedildi = true; private string DosyaIsmi;
Men elerine kod eklemeden nce, yaplacak ilemler yordamlar iine yazlr. Bylece kodun karmakl azalr ve deiiklik yapmak kolaylar. Durum ubuunda deiiklik yapma ilemlerini yazn. Durum ubuu, dosya ama kaydetme gibi ilemler sonunda deiecektir
public void DurumDegistir() { StatusBar1.Panels[ 0 ].Text = DosyaIsmi; if ( Kaydedildi ) { StatusBar1.Panels[ 1 ].Text = "Kaydedildi"; } else { StatusBar1.Panels[ 1 ].Text = "Kaydedilmedi"; } }
22
Dosyaya kaydetme ve farkl kaydetme ilemlerini yazn.
// Kaydetme ilemi public void Kaydet() { if ( DosyaIsmi == "" ) { FarkliKaydet(); } else { RichTextBox1.SaveFile( DosyaIsmi ); Kaydedildi = true; } DurumDegistir(); } // Farkl kaydetme ilemi public void FarkliKaydet() { string dosya; // Kaydedilecek yeri semek iin // SaveFileDialog kutusu gsterilir salanr // Dosya yoksa otomatik olarak oluturulmas SaveFileDialog1.CreatePrompt = true; if ( SaveFileDialog1.ShowDialog() == DialogResult.OK ) { dosya = SaveFileDialog1.FileName; RichTextBox1.SaveFile( dosya ); DosyaIsmi = dosya; Kaydedildi = true; } DurumDegistir(); }
Yeni bir dosya veya var olan bir dosyay ama ilemlerini tanmlayn.
public void DosyaAc( bool yeniDosya ) { if ( !( Kaydedildi ) ) { switch ( MessageBox.Show( "Dosya kaydedilsin mi?","", MessageBoxButtons.YesNoCancel) ) { case DialogResult.OK: // Kaydetme ilemi yaplr Kaydet(); break; case DialogResult.Cancel: // lem iptal edildi return; } } if ( !( yeniDosya ) ) { // Varolan bir dosya alr. string dosya = null; if ( OpenFileDialog1.ShowDialog() == DialogResult.OK ) { dosya = OpenFileDialog1.FileName; RichTextBox1.LoadFile( dosya ); DosyaIsmi = dosya; } } else {
Konu: 1
23
// Yeni bir dosya alr RichTextBox1.Clear(); DosyaIsmi = ""; } Kaydedildi = true; DurumDegistir(); }
Bulma ilemlerini gerekletiren kodlar yazn. Burada yeni bir form alp, orda girilen deerlere gre arama ilemi yaplr.
public void Bul() { // Bulma formu grntlenir, iptal tuuna basldysa frmBul bul = new frmBul(); if ( !( bul.ShowDialog() == DialogResult.OK ) ) string aranan = bul.txtAranan.Text; if ( aranan == "" ) { return; }
klr
{ return; }
// Bulduktan sonra kelimenin tmn iaretlenmesi bilgisi alnr bool TumKelimeyiSec = bul.cbTumKelimeyiSec.Checked; // Bulunan ilk indis alnr. int start = RichTextBox1.Find( aranan ); if ( !( TumKelimeyiSec ) ) { // Sadece aranan kelime seilir. RichTextBox1.Select( start, aranan.Length ); } else { int son = start; int bas = start; while ( son < RichTextBox1.Text.Length - 1 && RichTextBox1.Text.Substring( son, 1 ) != " " ) { son += 1; } while ( bas > -1 && RichTextBox1.Text.Substring( bas, 1 ) != " " ) { bas -= 1; } ); } } RichTextBox1.Select( bas + 1, son - bas - 1
ToolBar dmelerine basld zaman gerekleecek kodlar yazn.

Bu kodda belirtilen indis numaralar, uygulamanzda ToolBar kontrolne
Dikkat:
eklediiniz dmelerin indis numaral ile farkllk gsterebilir. Yaplan ilemler yorum satr olarak geilmitir. Bu ilemleri, dmelerin indislerine gre tekrar dzenleyin. Dmelerin indislerini renmek iin ToolBar kontrolnn Buttons zelliine bakn.
24
private void ToolBar1_ButtonClick( System.Object sender, System.Windows.Forms.ToolBarButtonClickEventArgs e ) { // Baslan dmenin indisine gre ilem yaplr. switch ( ToolBar1.Buttons.IndexOf( e.Button ) ) { case 0: //Kaydet Kaydet(); break; case 1: // Ac DosyaAc(False); break; case 3: // Kopyala RichTextBox1.Copy(); break; case 4: // Kes RichTextBox1.Cut(); break; case 5: // Yaptr RichTextBox1.Paste(); break; case 7: // Geri Al RichTextBox1.Undo(); break; case 8: // Tekrarla RichTextBox1.Redo(); break; case 10: // Madde iaretle RichTextBox1.SelectionBullet = Not RichTextBox1.SelectionBullet; break; case 11: // Sola Hizala RichTextBox1.SelectionAlignment = HorizontalAlignment.Left; break; case 12: // Ortala RichTextBox1.SelectionAlignment = HorizontalAlignment.Center; break; case 13: // Saa Hizala RichTextBox1.SelectionAlignment = HorizontalAlignment.Right; break; } }
Dosya iinde bulunan bir balantya tkland zaman, bu balanty ilgili taraycda aan kodlar yazn.
// Linke git
Konu: 1
25 private void RichTextBox1_LinkClicked( object sender, System.Windows.Forms.LinkClickedEventArgs e ) { System.Diagnostics.Process.Start( e.LinkText ); }
Dosya iine yazlan yaz deitii zaman gereken kodlar yazn
private void RichTextBox1_TextChanged( System.Object sender, System.EventArgs e ) { Kaydedildi = false; DurumDegistir(); }
Uygulama kapanrken dosyann kaydedilmesini soran kodlar yazn.
// Kapanrken dosyann kaydedilmesi kontrol edilir. private void Form3_Closing( object sender, System.ComponentModel.CancelEventArgs e ) { if ( !( Kaydedildi ) ) { switch ( MessageBox.Show ("Dosya kaydedilsin mi?", "", MessageBoxButtons.YesNoCancel) ) { case DialogResult.OK: // Kaydetme ilemi yaplr Kaydet(); break; case DialogResult.Cancel: // ilem iptal edildi e.Cancel = true; break; } } }
Her men esinin altna, ilgili ilemleri yazn. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, baz ContextMenu elerinin ve MainMenu elerinin ayn ilemi yaptdr. rnein Geri Al komutu, her iki mende de vardr. Bu kodlar farkl yordamlar yerine, ayn yordamn iine yazarak Handles ifadesine iki men esinin Click olay yazlr.
rnek:
private void MenuItem19_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { RichTextBox1.Undo(); }
Bu kodda belirtilen men isimleri, uygulamanzda MainMenu veya ContextMenu kontrolne eklediiniz menlerin isimleri ile farkllk gsterebilir. Yaplan ilemler yorum satr olarak geilmitir. lgili men esine ift tklayarak Click olaynda, burada belirtilen ilemleri yazn.
Dikkat:
// Yeni Dosya a private void MenuItem13_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) {
26 DosyaAc(True); }
// Dosya A private void MenuItem14_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { DosyaAc(False); } // Kaydet private void MenuItem15_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { Kaydet(); } // Farkl Kaydet private void MenuItem16_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { FarkliKaydet(); } // k private void MenuItem18_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { Application.Exit(); } // Geri al private void MenuItem19_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { RichTextBox1.Undo(); } // Kes private void MenuItem21_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { RichTextBox1.Cut(); } // Kopyala private void MenuItem22_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { RichTextBox1.Copy(); } // Yaptr private void MenuItem23_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { RichTextBox1.Paste(); } // Yaz sil private void MenuItem24_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { // silinecek kelime RichTextBox kontrolnde seilen kelimedir string silinecek = RichTextBox1.SelectedText; // secilen kelimenin indisi bulunur int i = RichTextBox1.SelectionStart; RichTextBox1.Text = RichTextBox1.Text.Remove(i, silinecek.Length);
Konu: 1
27 } // Tm yazy se private void MenuItem28_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { RichTextBox1.SelectAll(); } // Yaz tipini se private void MenuItem36_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { // Font seerken, renklerin de grnmesi salanr. FontDialog1.ShowColor = True; if (FontDialog1.ShowDialog == DialogResult.OK) { RichTextBox1.SelectionFont = FontDialog1.Font; } } // Sola Hizala private void MenuItem29_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { RichTextBox1.SelectionAlignment = HorizontalAlignment.Left; } // Saa Hizala private void MenuItem30_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { RichTextBox1.SelectionAlignment = HorizontalAlignment.Right; } // Ortala private void MenuItem32_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { RichTextBox1.SelectionAlignment = HorizontalAlignment.Center; } // Madde iaretle private void MenuItem33_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { RichTextBox1.SelectionBullet = Not RichTextBox1.SelectionBullet; } // Hakknda formunun gsterilmesi private void MenuItem34_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { frmHakkinda hakkinda = New frmHakkinda(); hakkinda.ShowDialog(); } // Ara ubuunun gizlenmesi, MainMenu ve Toolbar kontrolne // atanan ContextMenu yaplr. private void MenuItem37_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { ToolBar1.Visible = MenuItem37.Checked; MenuItem37.Checked = Not MenuItem37.Checked;
28 }
// Dosya bulunmas private void MenuItem26_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { Bul(); } }
MDI Formlar
MDI Formlar
Multiple Document Interface Bir ok alt formu barndran formlardr. Bu formlarn IsMdiContainer zellii True yaplr. Alt formun MdiParent zellii, ait olduu ana formu belirler MdiChildren zellii alt form dizisini verir.
Multiple Document Interface formlar, iinde birden fazla form barndran formlardr. MDIChild olarak eklenen bu formlar birbirinden tamamen bamszdr. rnein bir Excel dosyas iinde birden fazla sayfa olabilir. Bu sayfalar ana forma baldr. Ana form kapand zaman bu sayfalar da kapanr. MDIParent olarak nitelendirilen bu ana formlarn, MDIChild formlarn amak ve ynetmek iin menlere ihtiyalar vardr. Formlar MDI olarak tanmlamak iin IsMdiContainer zelliinin True olarak ayarlanmas gerekir.
Konu: 1
29
MDI formlara alt formlar eklemek iin, form oluturma ilemleri bilinen ekilde yaplr. Ancak formun MDIParent zellii belirlenmelidir.
AltForm f = New AltForm(); // Oluturulan form, ana forma balanr. f.MdiParent = this; f.Show();
Bir formun sahip olduu alt formlara ulamak iin, MDIChildren zelliinden yararlanlr. Bu zellik tek boyutlu bir Form dizisidir.
// Tm formlar kapatr. // Alt formlar kapand zaman, dizi otomatik olarak // yeniden boyutlandrlr. while (this.MdiChildren.Length > 0) { this.MdiChildren[0].Close(); } // Tm formlar Minimize eder for (int i = 0; i < Me.MdiChildren.Length; i++) { this.MdiChildren[i].WindowState = FormWindowState.Minimized; }
Alt formlar geniletildiklerinde, form zerinde yazan bal ana forma tanr. Alt formda tanml bir men, ana formun mens ile birleir. Bu men birleim ilemine Merge denir. Men eleri varsaylan olarak, ana formdaki menlerin yanna eklenir. Ancak men elerinin MergeType zellii ile varsaylan deer deitirilebilir.
MergeType.Add
Varsaylan deerdir. Bu deeri alan men eleri, birleme sonucunda menye eklenir.
MergeType.MergeItem
Bu deeri alan menler, sonu mensnde ayn MergeOrder deerindeki menlerle birleir.
MergeType.Replace
Birleme sonucunda bu men, ayn MergeOrder deerinde olan e ile deitirilir.

MergeType.Remove
30
Birleme sonucunda bu men kartlr.
Alt formlar, ana forma basamak eklinde eklenir. Birok alt form ile allyorsa bu formlarn dzenlenmesine ihtiya duyulur. Alt formlar dzenlemek iin formun LayoutMdi metodu kullanlr.
this.LayoutMdi(MdiLayout.TileHorizontal) this.LayoutMdi(MdiLayout.TileVertical) this.LayoutMdi(MdiLayout.Cascade) this.LayoutMdi(MdiLayout.ArrangeIcons)
MDI Form iindeki alt formlardan seili olana ulamak iin, formun ActiveMdiChild zellii kullanlr.
if (! this.ActiveMdiChild == null) { this.Text = this.ActiveMdiChild.Text; }
Konu: 1
31
Fare Olaylar
Fare olaylar
MouseEventArgs, olayla ilgili parametreleri tutar. MouseDown
Dmeye basld zaman gerekleir.
MouseUp
Baslan dme kaldrlnca gerekleir.
MouseMove
Kontroln zerinde hareket edince gerekleir.
Fare olaylar, formlar zerinde farenin bir tuunun tklanmas, zerine gelmesi gibi olaylardr. Bu olayla ilgili parametreler, olay gerekletii zaman MouseEventArgs nesnesi ile kullancya bildirilir.
MouseEventArgs zellikleri: Button Click
Hangi fare dmesine basldn gsterir. Olay gerekleene kadar, dmeye ka defa basldn belirler. rnein fareye ift tklanmsa 2 deerini alacaktr.
Delta X Y
Farenin ortadaki dmesinin dnme orann gsterir. Kontrole gre, farenin tkland pozisyonun x koordinatn gsterir. Kontrole gre, farenin tkland pozisyonun y koordinatn gsterir. NOT: Fare olaylar MDI formlar zerinde gereklemez.
MouseDown olay
Farenin herhangi bir dmesi basld zaman gerekleir. Kontroln Click olaynda nce alr.
32
MouseUp olay
Farenin baslan dmesi kaldrld zaman gerekleir.
MouseMove olay
Farenin, kontrol zerinde hareket etmesi ile gerekleir.
Lab 2: File Browser

Bu labda, verilen bir konumdaki klasrlerin listelenmesi, seilen klasrn bilgilerinin alt formlarda grnmesi uygulamas gerekletirilir.
Bu labda kullanlan kontroller ve teknikler:

MainMenu Klasrlerin grntlenecei konumu belirlemek, yeni
klasr eklemek, klasr silmek gibi ilemler iin kullanlr.

ContextMenu Seilen klasrn alt klasrlerini listelemek, klasr
listeden kaldrmak iin kullanlr.

TreeView Belirtilen konumdaki klasrleri ve alt klasrleri listelemeyi
salar.
StatusBar Seilen dosyalarn konumlarn grntlemeyi salar. ListBox Alt klasrlerin listelenmesi iin kullanlr.
Form ContextMenu ContextMenu1
zellik
isMDIContainer
Deer
True
Alt Klasrler, Kaldr deerlerini ieren men eleri ekleyin Yeni Konum, Dosya
MainMenu MainMenu1
Konu: 1
33
Bilgileri deerlerini ieren men elerini ekleyin

StatusBar StatusBar1 TreeView TreeView1
Uygulamaya DosyaBilgileri isminde yeni bir form ekleyin. Form iine tablodaki kontrolleri ekleyin ve zelliklerini ayarlayn. Kontrol Kontrol smi
MainMenu MainMenu1
zellik
Deer Yeni, Sil, Kapat deerlerini ieren men elerini ekleyin
ListBox ListBox1
Dock
Fill
Kodlarn yazlmas
Ana Form Belirtilen konumdaki klasrleri listeleyen kodlar yazn.
= public string[] KlasorleriAl( string konum ) { string[] klasorler System.IO.Directory.GetDirectories( konum + @"\" );
for (int i=0; i<=klasorler.Length - 1; i++ ) { klasorler[ i ] = klasorler[ i ].Remove( 0, konum.Length + 1 ); } return klasorler; }
Form zerinde grntlenecek klasrlerin bulunduu yeri tutan deikeni ve yeni formun almasn yazn.
private string YeniKonum;
public void FormBilgileri() { DosyaBilgileri f = new DosyaBilgileri(); f.MdiParent = this; f.Text = YeniKonum + TreeView1.SelectedNode.FullPath; f.KlasorleriListele(); f.Show(); }
Yeni konumu seen men altna, TreeView kontrolnde alt klasrleri listeleyen kodlar yazn
// Yeni konum seilmesi private void MenuItem2_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) {
34
YeniKonum = Microsoft.VisualBasic.Interaction.InputBox( "Konum girin:", "Yeni Konum", @"C:\", -1, -1 ); string[] klasorler = KlasorleriAl( YeniKonum ); for (int i=0; i<=klasorler.Length - 1; i++ ) { TreeView1.Nodes.Add( klasorler[ i ] ); } TreeView1.SelectedNode = TreeView1.Nodes[ 0 ]; }
TreeView kontrolnde bir klasr seildii zaman durum ubuunda klasrn ismini grntleyen kodlar yazn.
private void TreeView1_AfterSelect( System.Object sender, System.Windows.Forms.TreeViewEventArgs e ) { StatusBar1.Text = YeniKonum + TreeView1.SelectedNode.FullPath; } ContextMenu iinde tanmlanan ilemleri yazn.
Alt klasrlerin listelenmesi
// Alt klasrler private void MenuItem3_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { TreeNode secilen = TreeView1.SelectedNode; secilen.Nodes.Clear(); string konum = YeniKonum + secilen.FullPath; string[] altKlasorler = KlasorleriAl( konum ); { } for (int i=0; i<=altKlasorler.Length - 1; i++ ) secilen.Nodes.Add( altKlasorler[ i ] ); }
Klasrn kaldrlma ilemi
// Seilen klasrn listeden kaldrlma ilemi private void MenuItem4_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { TreeNode secilen = TreeView1.SelectedNode; if ( secilen == null ) { return; } if ( secilen.Parent == null ) { TreeView1.Nodes.Remove( secilen ); } else { secilen.Parent.Nodes.Remove( secilen ); } }
Dosya bilgilerini grntleyen kodlar yazn
// Dosya bilgileri MainMenu esine tklandnda private void MenuItem5_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { FormBilgileri(); }
Konu: 1
35
// Dosya bilgileri TreeView esine ift tklandnda private void TreeView1_MouseDown( object sender, System.Windows.Forms.MouseEventArgs e ) { if ( e.Clicks == 2 ) { FormBilgileri(); } }
Farenin ortadaki tekerleinin dndrlmesi ileminde, TreeView iinde seilen eden bir nceki veya bir sonraki eye gidilmesi iin gereken kodlar yazn.
private void TreeView1_MouseWheel( object sender, System.Windows.Forms.MouseEventArgs e ) { if ( TreeView1.SelectedNode == null ) { return; } if ( e.Delta < 0 ) { TreeNode sonraki = TreeView1.SelectedNode.NextNode; if ( !( sonraki == null ) ) { TreeView1.SelectedNode = sonraki; } } else { TreeNode onceki = TreeView1.SelectedNode.PrevNode; if ( !( onceki == null ) ) { TreeView1.SelectedNode = onceki; } } }
DosyaBilgileri formunda yazlacak kodlar: Alt klasrlerin listelendii kodlar yazn

public void KlasorleriListele() { ListBox1.Items.Clear(); string[] klasorler = System.IO.Directory.GetDirectories( this.Text + @"\" ); for (int i=0; i<=klasorler.Length -1; i++ ) { ListBox1.Items.Add( klasorler[ i ] ); } }
Yeni klasrn eklenmesi iin gereken kodlar yazn.
private void MenuItem3_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { string yeniKlasor = Interaction.InputBox( "Yeni klasr ismi girin:", "", "", -1, -1 ); yeniKlasor = yeniKlasor.Insert( 0, this.Text + @"\" ); System.IO.Directory.CreateDirectory( yeniKlasor ); KlasorleriListele(); }
Seilen klasrn silinmesini salayan kodlar yazn.
private void MenuItem2_Click( System.Object sender, System.EventArgs e ) { string silinecek;
36
silinecek = ListBox1.SelectedItem.ToString(); System.IO.Directory.Delete( silinecek, true ); KlasorleriListele(); }
zet
Menler

1. MainMenu ve ContextMenu nesnelerini ve kullanm alanlarn aklaynz. Kontrolleri ieren bir uygulama gelitirin. 2. ImageList kontrolnn kullanm amacn ve kullanmn aklaynz. Kontol ieren bir uygulama gelitirin. 3. SDI ve MDI form yaplarn aklaynz ve her iki tr iin birer rnek uygulama gelitirin.
Modl 11: Veri Yaplar
Hedefler
Access ortam Veri tipleri Veri modelleme teknikleri
Birok irket, kurum ve kaytlarn tutan yaplar iin verinin nemi ok byktr. Verilerin kt zerinde tutulmas hem aramalarn yaplmas hem de kayt dzeni asndan ok zor bir yntemdi. Bilgisayarlarn i yaamnda kullanlmaya balanmas ile verilen ynetimi daha da kolaylat. Ancak bu teknoloji ilerledike kullanlmas zorlamaya balad. Verilerin tutulmas metin dosyalarndan tablolara aktarld. Gnmzde veri ve tablo yaplarnn ynetimi artk veritaban yneticilerin eline braklm durumdadr. Windows ve Web uygulamalarn ou veri zerine younlar. Uygulamalarda veriye hzl bir ekilde ulamak ve veriyi ynetmek iin tablo yaplarnn iyi bir ekilde modellenmesi gerekmektedir. Bu modlde Microsoft Access veritaban zerinde veri yaplarnn kullanlmas ilenir. Bu modl tamamladktan sonra: Microsoft Access ortamn tanyacak, Veritabanlarnda kullanlan deiik veri tiplerini tanyacak, Veri modelleme tekniklerini reneceksiniz.
Konu 1: Access e Giri

Access Microsoftun ilikisel veritabandr. indeki birok sihirbaz yardm ile kullanm kolayl ve hzl bir ekilde tablo tasarmnn yaplmasn salar. Access tasarm grnmlerinde, tablolarn yapsn analiz etmek iin sorgular kolay bir ekilde oluturma ilemini kolaylatrr. Karmak bir dosya yaps olmamas tanabilirliini kolaylatrr ve her platformda almasn salar.
Access Ortam
Access ortam
Grev Blmesi
Balang Yardm Arama Sonular Dosya Arama Yeni Dosya
Tablo oluturmak
Tasarm grnmnde tablo Sihirbaz ile tablo Veri girerek tablo
Access ortam, veritaban gelitirirken kullancya birok kolaylk sunar. Access ald zaman sa panelde Grev Blmesi kar. Bu panel birok ileme ksa yol salar. Balang Access Office Online balang sayfasdr. Microsoft haber sitelerine balantlar ve en son alan veritabanlarn listeler. Yardm Online yardm seeneklerini sunar Arama sonular Online yardmda bulunan sonular listeler Dosya Arama Belirtilen yerde, belli tipte dosyalar aramay salar. Yeni Dosya
Konu: 1
Yeni bir veri taban dosyas veya veri eriim dosyas amak iin kullanlr.
Bo veritaban komutu verildii zaman Yeni Veritaban Dosyas diyalog kutusunda, dosya ismi girilip yeni veritaban oluturulur. Oluturulan veritaban dosyalarnn uzants mdb olur. Daha nceden oluturulmu bir veritabann amak iin Dosya mensnden A komutu verilir. Ctrl O ksa yolu da dosyalar amak iin kullanlabilir. Veritaban ald zaman, veritaban zerinde yaplabilecek tm ilemleri sunan bir pencere kar. Veritaban nesnelerini ynetilmesi bu pencere ile yaplr. Sol panelde bulunan nesneler sekmesinde, veritabannda bulunabilecek tm nesneler listelenmitir. Bir nesne tipi seildiinde, veritabannda bulunan bu tipteki tm eler grntlenir. rnein Tablolar sekmesine gelindiinde veritaban zerindeki tablolar grntlenir, yeni tablo oluturmak iin seenekler sunulur.
Veritaban Nesnesi oluturmak

Veritaban penceresinde nesneleri oluturmak iin farkl yollar sunulmutur. Tablolar oluturmak iin bu ksa yollardan yararlanlabilir. Tasarm grnmnde tablo olutur Bu seenek ile tablodaki verilerin tasarm tamamen kullancya braklmtr. Kullanc alan adlarn kendisi girip, ilgili veri tipini ve gerekli ayarlar seebilir.
Sihirbaz kullanarak tablo olutur Access iinde ok sk karlalan, kullancya byk hz salayan sihirbaz yardm ile tablo oluturulur. Sihirbaz, hangi tipte tablo oluturulacan, nceden hazrlanm zengin ablonlar kullancya sunarak belirler.
Veriler girerek tablo olutur
Konu: 1
Bu seenek ile tablolar veri girii ile oluturulur. Access kullancnn girdii verilere gre alan says ve tipi belirler. Ancak alan adlarn daha sonradan deitirilmelidir.
Oluturulan tablolar tasarm ve veri sayfas grnmlerinde incelenebilir. Veri sayfas grnm kullancya veri girmesi iin byk kolaylklar salar. rnein Evet/Hayr veri tipindeki bir alan veri girilmesi iin bir CheckBox grntlenir. Ayrca tablonun ilikide olduu tablolar bulunur ve alt tablo olarak kullancya sunulur.
Tablolar oluturulduktan sonra aralarndaki ilikilerin kurulmas grntlenmesi iin ara ubuunda likiler dmesi kullanlr.
ve
Konu 2: Veri Yaplarna Giri
Veri Yaplar
Metin Veri Tipleri
Text, Memo
Saysal Veri Tipleri

Byte, Integer, Long Integer Single, Double, Decimal
Tarih Veri Tipi

Genel Tarih, Uzun Tarih, Ksa Tarih Orta Uzunlukta Tarih, Uzun Saat, Ksa Saat
Yes/No Veri Tipi OLE Veri Tipi

Veritabanlarnda veriler ayn tipinde tutulmaz. Bu durum kk veriler iin fazla yer alanlar amay engelledii gibi deiik formatlardaki verilerin ynetilebilirliini artrr. rnein kategori tablosunda tutulan verilerin says genellikle azdr ve ok fazla artmaz. Dolaysyla bu verilerin tekil alannda tutulan saynn ok byk veri tipinde olmas gerekmez. Ancak makalelerin tutulduu bir alann kapasitesinin ok byk olmas gerekir.
Metin Veri Tipleri

Metin (Text) Metin bilgilerini tutmak iin tanmlanan veri tipidir. Bu deere girilebilecek maksimum karakter says 255 tir. Bir alana belirtilen uzunluktan kk bir deer girildiinde, kalan bo yerler iin kaynak ayrlmaz. Metin veri tipi saysal deerler de ierebilir.
Konu: 1
Not (Memo) Maksimum 65535 karakter tutar. Byk metinsel veriler iin tercih edilmelidir.
Saysal Veri Tipleri

Say veri tipinin birden fazla alan boyutu vardr. Bayt (Byte) 0 255 arasnda bir say Tamsay (Integer) - 32,768 ile 32,767 arasnda bir say Uzun Tamsay (Long Integer) - 2,147,483,648 ile 2,147,483,647 arasnda bir say Tek (Single) Negatif say aral: 3.402823E+38 ile 1.401298E45 Pozitif say aral: 1.401298E45 ile 3.402823E38 ift (Double) Negatif say aral: 1.79769313486231E+ 308 4.94065645841247E324 Pozitif say aral: 1.94065645841247E324 1.79769313486231E+308 Ondalk (Decimal) 10^381 ile 10^381 arasnda say Otomatik Say (AutoNumber) veri tipi, alana veri girildii zaman otomatik olarak belirlenen saylar ifade eder. Saylar rasgele ya da birden balayarak girilir.
Tarih Veri Tipi

Tarih alanlar iin deiik boyutlarda depolama seenekleri sunar. Genel Tarih Ksa Tarih ve Uzun Saat birleimi bir grnmdr. Uzun Tarih 12 Aralk 2004 Pazar formatnda grnr Orta Uzunlukta Tarih 12 Ara 2004 formatnda grnr Ksa Tarih 12.12.2004 formatnda grnr Uzun Saat 15:11:19 formatnda grnr Ksa Saat 15:11 formatnda grnr
Evet/Hayr Veri Tipi

Bir bit deerinde, evet ve hayr deerlerini alan veri tipidir. Veri sayfalarnda veya sorgu sonucunda bir CheckBox ile ifade edilir. Eer seili ise bu alann deeri -1, deilse 0 olur. Bu alan sorgulanrken -1 ve 0 deerleri kontrol edilmelidir.
OLE Veri Tipi

Alana bir nesne eklemek veya balamak iin kullanlan veri tipidir. Resimler, Excel dosyalarn veya bir dosyadan seebileceiniz herhangi bir nesne balanabilir.
Konu 3: Veri Modelleme Gereksinimleri
Veri Modelleme Gereksinimleri

Normalizasyon
Birinci Normal Form kinci Normal Form nc Normal Form
Primary Key Foreign Key likiler

Bire Bir Bire Sonsuz Sonsuza Sonsuz
Verileri tablolarda tutarken baz modellemelere gereksinim duyulur. rnein yazlan bir verinin tekrarlamamas nemlidir. rnler tablosunda kategori isim olarak tutulursa, ayn kategorideki rnleri iin bu isim tekrardan yazlmas gerekecektir. Bu durum, tabloya hem veri girii zorlatrr, hem de deiiklik yaplmak istenirse her rnn kategorisini deitirmek gerekir. Bu tip sorunlar normalizasyon kurallarn ortaya karmtr.
Konu: 1
Normalizasyon, yer alanndan kazanma, veri tutarll ve leklenebilirlik amacyla tablolardan gereksiz verilerin kartlmas ilemleridir. Bu ilemler, tablolarn etapta normal formlara getirilmesi ile gerekleir.
Birinci Normal Form
Birinci Normal Form

Yatay dzeyde gereksiz veri tekrar yaplmaz. Bir kolonda sadece bir veri tutulur. Tekrarlanan veriler iin ayr bir tablo oluturulur.
Bu ilem, yatay dzeyde gereksiz veya tekrarlanan verilerin kartlmasdr. Satrlarda en az dzeyde veri tutulmas ve bir bilginin sadece bir kolonda bulunmas salanr. rnek: Bu rnekte bir eitmen grubunun yapt projeler bir veritabannda tutulur. Verilerin tek bir tabloda tutulmas baz problemlere yol aacaktr. Eitmen1 Ali Ali Eitmen2 Veli Veli Proje Uzmanlk Kitab Mhendislik Kitab Konu Windows Windows, Web Saat 300 350 Kurum BilgeAdam BilgeAdam
Bu rnekte, projelerin eitmenleri iki ayr alanda tutulmutur. Bu durum 1NF (birinci normal form) kuraln ihlal etmitir. Yani bir satrda, bir verinin tekrar etmesi sz konusudur. Bu tabloda projeleri iki eitmen ile snrlanm oluyor. Ancak bir kitab birok eitmenin yazd durumlar da olabilir.
10
Ayrca proje konularnda birden fazla bilgi tutulur. Mhendislik Kitab projesinin Windows ve Web olmak zere iki tane konusu bulunur. Belli bir konuya gre arama yapmak zorlar. Eitmenler tek bir alanda toplanp, konular kitaplara gre tekrar dzenlenebilir. Eitmen Ali Veli Ali Veli Proje Uzmanlk Kitab Uzmanlk Kitab Mhendislik Kitab Mhendislik Kitab Konu Windows Windows Web Web Saat 300 300 350 350 Kurum BilgeAdam BilgeAdam BilgeAdam BilgeAdam
Yeniden dzenlenen bu tabloda ise bir kitap projesi iin iki tane satr oluuyor. Ayrca Mhendislik kitabnn sadece Web konusunda olduu grlyor. Dier konu iin de ayrca iki satr eklenmesi gerekir. Eitmen Ali Veli Ali Veli Ali Veli Proje Uzmanlk Kitab Uzmanlk Kitab Mhendislik Kitab Mhendislik Kitab Mhendislik Kitab Mhendislik Kitab Konu Windows Windows Web Web Windows Windows Saat 300 300 350 350 350 350 Kurum BilgeAdam BilgeAdam BilgeAdam BilgeAdam BilgeAdam BilgeAdam
Ancak bu ekilde verilerin gereksiz yere tekrarland grlr. Veriler bu ekilde tekrar yazldklar zaman hata yaplma olasl artar. Dolaysyla veri btnl bozulur. rnein Mhendislik Kitab yerine Muhendis Kitapi gibi bir veri girildii zaman, alnacak raporlarda elikiler meydana gelir. Dolaysyla bu tekrarlanan verilerin ayr bir tabloda tutulmas gerekir. Eitmen No 1 2 Eitmen Ali Veli
Konu: 1
11
Konu No 500 501 Proje No 100 101
Konu Windows Web Proje Uzmanlk Kitab Mhendislik Kitab Saat 300 350 Kurum BilgeAdam BilgeAdam
Eitmenler ve konular tablosundaki verilerin birer numaras vardr. Bu verilere erimek iin konu veya eitmenin ismiyle deil, numara ile ulalacaktr. Dolaysyla tablolarda onlarca karakterin tekrarlanmas yerine, verileri temsil eden numaralar tekrarlanacaktr. Bu durum hem veritabannn bymesini engeller hem de tablo zerinde kayt aramalarn hzlandrr. Tablolar birbirinden ayrldktan sonra projelerin hangi eitmenler tarafndan yapld ve hangi konularda olduu bilgileri kaybedilmitir. Bu bilgilerin elde edilmesi iin tablolar arasnda ilikiler kurmak gereklidir. likilerin kurulmas iin tablolarn, birbirlerine referans vermesi gerekir. Yani bir tablodan dierine ulamak iin bir bilgi gerekir. rnein bir projenin hangi konuda olduunu belirlemek iin, konu numarasna ihtiya vardr. Bu numara, projenin hangi konuda olduunu belirleyecektir. Tablolar arasnda ilikileri kurmak iin bu numaralarn doru biimde kullanlmas gerekir. Bu numaralar davranlarna gre ikiye ayrlr.
12
Birincil Anahtar (Primary Key)
Primary Key
Bir ya da birden fazla alan Primary Key yaplabilir. Alanlardaki veriler tekrarlanamaz.
Tablonun bir ya da birden fazla alan, tek bir veriyi temsil etmesi iin Birincil
Anahtar yaplr. Bu anahtar verinin bir daha tekrarlanmamasn salar ve
ilikiler kurulurken ana tabloyu belirler. rnekteki Birincil Anahtar olan alanlar Eitmen No, Proje No ve Konu No alanlardr. Birden fazla alann Birincil Anahtar olarak tanmlanmas, alanlarn tuttuu verinin birleik olarak tekliini salar. rnein sipari detaylar tablosunda, sipari numaras ile rn numarasnn beraber tekrarlanmamas gerekir. Aksi halde bir sipariteki rnn iki farkl adet, indirim vs. bilgileri olacaktr. Sipari No 100 100 102 100 rn No 680 679 680 680 Adet 1 2 1 2 ndirim 0 10 15 5
Bu tabloda sipari ve rn numaras beraber Birincil Anahtar yaplmtr. Dolaysyla bu alanlarn herhangi birisinde bir veri tekrar olabilir. nemli olan bu iki alann beraber ayn veri tutmamasdr. rnekte 100 numaral siparite 680 numaral rn kayd iki defa gemitir. Yaplacak sorgularda, bu rnn siparite 1 adet olduu ve 0 YTL indirim yapldn, ayn zamanda 2 adet olduunu ve indirimin 5 YTL olduu grlr. Bu da verinin tutarlln bozar.
Konu: 1
13
Access ile tablolarda Birincil Anahtar oluturmak iin, istenen alanlar seilerek ara ubuundaki Birincil Anahtar dmesine baslr.
Yabanc Anahtar (Foreign Key)
Foreign Key
Baka bir tablonun Primary Key alanna referans gsterir likideki Primary Key zerinde gncelleme ve silme ilemleri, bu alanda da yaplabilir.
Cascade Update Cascade Delete
likilerde, Foreign Key alanndaki deer kontrol edilebilir

Enforce Referential Integrity
Bir tablo iinde baka bir tabloya referans vermek iin, o tablonun numaras kullanlr. Yani o tablonun Birincil Anahtar alanna gnderme yaplr. Bu ilemin yaplmas iin, referans gnderen tabloda bu verinin tutulmas gerekir. Farkl bir tablonun birincil anahtarn tutan alana Yabanc Anahtar denir. rnein, ark listesinin tutulduu bir tabloda albm numaras, albmler tablosundaki Birincil Anahtar olan alana referans verir.
14
Bu anahtarlarn kullanm ilikilerin tanmlanmasnda byk neme sahiptir. Tablolarn normalizasyonunun salanmas iin birbirleriyle ilikilendirilmeleri gerekir. eit iliki vardr. 1. Bire bir iliki (One to One) 2. Bire sonsuz iliki (One to Many) 3. Sonsuza sonsuz iliki (Many to Many) Access ile tablolar arasndaki ilikiler, bir alannn srklenip dier tablodaki bir alann zerine braklmas ile kurulur. Access bu alanlarn Birincil Anahtar olup olmadna bakarak ilikinin cinsini belirler.
liki tanmlanrken kan likileri Dzenle penceresinde, tablolardaki hangi alanlar zerinde iliki kurulaca gsterilir. Buradan ilikinin tr davran hakknda zel ayarlamalar yaplr. Bilgi Tutarllna Zorla (Enforce Referential Integrity) Bir tablodaki verinin dier tabloda var olup olmadn kontrol eder. likili Alanlar Ardarda Gncelle (Cascade Update) Birincil Anahtar zerinde bir deiiklik yaplmsa, ilikide olduu tablolardaki Yabanc Anahtar alanlar da deitirir.
likili Kaytlar Ardarda Sil (Cascade Delete) Tabloda bir kayt silindii zaman, ilikide olduu tablolardaki veriler de silinir.
Konu: 1
15
Tekil Kst (Unique Constraint)
Unique Constraint
Primary Key dndaki alanlarn tekil olmas Unique tanmlanrken alan indekslenir.
Baz durumlarda, Birincil Anahtar olmayan alanlarn bazlarnn da tabloda birden fazla gemesi istenmez. rnein renci tablosundaki bir numara baka bir renci iin geerli deildir. Ya da sicil tablosundaki bir TC kimlik numaras da tekrarlanmaz. Bu alanlarn Tekil olarak tanmlanmas gerekir. Access ile tablo tasarlarken, alanlarn Tekil olarak tanmlanmas indekslemeyi gerektirir. Bir alann indekslenmesi, tabloda aramalarn o alan zerinden daha hzl yaplmasn salar. Ancak her alan zerinde indeks kullanlmamaldr. Bu durum sorgularn performansn artrmak yerine drr. zerinde ska sorgu altrlan alanlar indekslenebilir.
16
Bire bir iliki

Bir tablodaki bir kayt, dier tablodaki bir veri iin ancak bir kez kullanlabilir. rnein sicil tablosu, bir kiinin ismini, soyadn ve kimlik numarasn tutuyor. renci tablosu ise rencinin okul numaras, snf gibi kayt bilgilerini tutuyor. renci ile sicil arasnda bire bir iliki vardr. renci tablosundaki bir veri, sicil tablosunda sadece bir veriyi referans gsterebilir. Sicil tablosundaki bir veri de, renci tablosundaki bir veri iin kullanlabilir. Dolaysyla bir rencinin bir sicili olabilir, bir sicil ise sadece bir renciye ait olabilir. Tablolar arasndaki bu ilikiler iki Birincil Anahtar zerinden yaplr.
Bire sonsuz iliki

Tablodaki bir verinin, ilikide olduu tabloda birden fazla kullanlabilir. rnein bir araba ve model tablolar arasnda bire sonsuz bir iliki vardr. Araba tablosundaki bir veri, model tablosundaki bir veriyi bir kez kullanabilir. Ancak model tablosundaki bir veri, araba tablosunda birden fazla veri tarafndan kullanlabilir. Yani bir arabann sadece bir modeli olur ve bir model birden fazla arabann modeli olabilir. Tablolar arasnda bire sonsuz bir iliki oluturmak iin, birden fazla veride geecek olan tabloda Birincil Anahtar, bu deerin bir kere tutulaca tabloda Yabanc Anahtar olmak zorundadr.
Konu: 1
17
Sonsuza sonsuz iliki

ki tablo arasnda sonsuza sonsuz bir ilikiyi temsil eder. Tablolardaki her veri dieri iin birden fazla kullanlyorsa, iki tarafl sonsuz bir iliki vardr. rnein bir film ve oyuncu tablolar arasndaki iliki sonsuza sonsuzdur. Film tablosundaki bir veri, oyuncular tablosunda birden fazla veri iin kullanlabilir. Ayn ekilde oyuncu tablosundaki bir veri, filmler tablosunda birden fazla veri iin kullanlabilir. liki u ekilde tanmlanabilir: Bir oyuncu birden fazla filmde oynayabilir. Bir filmde birden fazla oyuncu bulunabilir. Tablolar arasnda sonsuza sonsuz bir iliki kurmak iin, ara tabloya ihtiya duyulur. Bunun nedeni, her iki tablodaki verilerin birden fazla ei bulunabilir olmasdr. Yaplan ara tabloda, iki tablodan alnan Birincil Anahtar alanlar konur. Bu alanlar ikili Birincil Anahtar yaplarak veri btnl salanm olur.
Tablolarn birinci normal forma getirilmesi iin ilikilerin kurulmas gerekir. Bu durumda, ayrlan tablolarn birbirleri ile ilikiler saptanmas ve bunun sonucunda Yabanc Anahtar alanlarnn eklenmesi veya ara tablolarn oluturulmas gerekir. rnein, Proje ile konular arasnda bir sonsuza sonsuz bir iliki vardr. Bir projenin birden fazla konusu olabilir ve bir konuda birden fazla proje yaplabilir. Bunun iin ara tablonun kurulmas gerekir. Konu No 500 501 Konu Windows Web
18
Proje No 100 101
Proje Uzmanlk Kitab Mhendislik Kitab Konu No 500 500 501
Saat 300 350
Kurum BilgeAdam BilgeAdam
Proje No 100 101 101
Bu tablo ile 100 numaral Uzmanlk Kitab projesinin 500 numaral Windows konusunda olduu grlr. Bu tablo biimi, belli konulardaki projelerin sorgulanmasn da destekler. Eitmenler ile projeler arasnda da sonsuza sonsuz bir iliki vardr. Bir eitmen birden fazla projede bulunabilir. Bir projeyi birden fazla eitmen yrtebilir. Dolaysyla bu iliki iin de bir ara tablo yaplmas gerekir. Eitmen No 1 2 1 2 Proje No 101 101 100 100
Konu: 1
19
kinci Normal Form
kinci Normal Form

Kolon dzeyinde veri tekrar yaplmaz. Kolonlarda tekrar edilen veriler ayr bir tabloda tutulur.
Birinci normal form satr baznda gereksiz verilerin kartlmasyd. kinci normal form ise kolon baznda veri tekrarn kontrol eder. Eer bir kolonda bir veri, birden fazla kullanlyorsa bu verilerin ayr bir tabloda tutulmas gerekir. rnekte kurum ismi BilgeAdam, tm satrlar iin yazlmtr. Dolaysyla bu kolonda veri tekrar yaplmtr. Bu kurum ismi ayr bir tabloda tutulup, ana tabloda numaras ile referans gsterilmelidir. Kurum No 221214 Kurum smi BilgeAdam ehir stanbul Adres Barbaros Bulvar Beikta
Bu durumda, projeler ve kurum tablosu arasnda bire sonsuz bir iliki olduu iin, projeler tablosuna hangi kuruma ait olduunu belirtmek iin bir Yabanc Anahtar eklenir. Proje No 100 101 Proje Uzmanlk Kitab Mhendislik Kitab Saat 300 350 Kurum No 221214 221214
20
nc Normal Form
nc Normal Form
Primary Key ile direk ilikisi bulunmayan alanlar ayr bir tabloya alnr.
nc normal formda tablonun, Birincil Anahtar ile direk ilikisi bulunmayan, ancak dier alanlara bal alanlar bulunur. rnein kurumlar tablosunda ehir ismi alan, kurum ile dorudan balants yoktur. Adres alan ile daha ok balantldr. Bu alanlarn ayr bir tabloya alnmas nc derece normalizasyondur. Tablolar ayrldktan sonra aralarndaki ilikiler belirlenmelidir. Bu rnekte bir kurumun birden fazla adresi olabilir. Ancak bir adres, sadece bir kuruma aittir. Kurum No 221214 Adres No 17982 Kurum smi BilgeAdam ehir stanbul Adres Barbaros Bulvar Beikta Kurum No 221214
nc normal forma getirilen tablolarn dier formlarn da kstlarn salamas gerekir. Adres tablosundaki ehirler alan, her adres iin tekrarlanacaktr. Bu da ikinci normal form kuralnn ihlali demek olur. Dolaysyla ehir alann ayr bir tablo olarak ayrmak gerekir.
Konu: 1
21
ehir No 34 Adres No 17982
ehir smi stanbul ehir No 34 Adres Barbaros Bulvar Beikta Kurum No 221214
(Sehirler Ornek_likiler)
Uygulama: Alveri Modeli

Bir e-ticaret internet sitesinin hedefi, rnlerin byk kitlelere satn gerekletirmektir. nternet kullanclar bu hedef kitleyi oluturur. Satlan rnler, bu kullanclara eitli hizmetler sunularak pazarlanmaldr. Veritabannda rnlerin tutulmas, stok durumlarnn ve siparilerin gzlenmesi kadar kullanc kaytlarnn tutulmas, yeni kampanyalarn almas, rnler hakkndaki yorumlarn tutulmas gibi kavramlar da nemlidir. Veritabannn tasarlanmasnda bu kavramlar tek tek ele alnp incelenmelidir.
Kaynak ynetimi modl

E-ticaret firmasnn rnlerinin ynetimi, stok, sipari ve firma bilgilerinden oluur. rnlerin stoklardaki durumlar takip edilmeli ve gerektii zaman firmalardan tedarik edilmeleri gerekir. Dolaysyla rnler, firmalar, sipariler, stoklar bu modlde ilenmelidir. rnler: Bu tablo, rnlerin detayl bilgilerini tutar. rnn ismi, birim fiyat, eklenme tarihi, zellikleri, retimde olup olmad, incelenme says gibi bilgilerin tutulur. rnlerin hangi kategoride olduklar ve salayc firma bilgileri de tutulmaldr. Ancak kategori ismi kolon baznda birok defa tekrarlanaca iin ikinci normalizasyon kuralna gre ayr bir tabloya alnmaldr. Salayc firma bilgileri de ayn ekilde ayr bir tabloda tutulmaldr. Bu durumda bire sonsuz bir iliki oluur. Yani bir firma birden fazla rn salar, ancak bir rn sadece bir firma tarafndan salanr. Dolaysyla bu iki alan Yabanc Anahtar olarak tanmlanmaldr.
22
Firmalar: Firma bilgileri ayr bir tablo olarak tutulur. Bilgi olarak adres, mteri temsilcisi ismi, e-posta ve web sayfas tutulur.
Sipariler: rnler satn alndktan sonra, sipari bilgisi olarak kayda geer. Siparilerin nakliye creti, sipari verilme ve gnderilme tarihi, havale ile deme durumlarnda son deme tarihi, gnderilecek adres, denip denmedii ve
Konu: 1
23
sipariin iptal edilip edilmedii gibi bilgileri tutulur. Ayrca sipariin hangi kaytl kullancnn verdiini de tutmak gerekir. Bir siparii sadece bir kullanc verebilir ve bir kullanc birden fazla sipari verebilir. Dolaysyla bir sonsuz bir iliki oluturmak iin kullanc numaras Yabanc Anahtar olarak tanmlanmaldr.
Sipariler ile rnler arasnda sonsuza sonsuz bir iliki vardr. Yani bir siparite birden fazla rn bulunabilir. Bir kullanc ayn anda birden fazla rn almak isteyebilir. Ayn ekilde bir rn birden fazla siparite bulunabilir. Yani bir rn birden fazla kullancya satlabilir. Bu durumda sipariler ile rnler arasnda ayr bir tablo yaplmas gerekir. Bu ara tablo, bir sipariteki bir rn bilgisini tutacaktr. Dolaysyla bu tabloyu daha etkin bir ekilde kullanlabilir. rnein belli bir siparite bir rnden ka tane alnd ancak bu tabloda tutulabilir. Ve bu rn, yaplan bir kampanyadan alnyor olabilir. Bylece bu kaytta kampanya bilgilerinin de tutulmas gerekir.
24
Stok Merkezleri: rnlerin belirli ehirlerde veya belirli merkezlerdeki stoklar tutulmas gerekir. Sipariin verildii yere en yakn stoktan rn gndermek iin bu stok blgelerinin tutulmas gerekir. Bu stokun adres, e-posta, merkez olup olmad bilgileri tutulmaldr.
Konu: 1
25
Stok ile rnler arasnda sonsuza sonsuz bir iliki vardr. Yani bir stok merkezinde birden fazla rn bulunabilir ve bir rn birden fazla stok merkezinde bulunabilir. Bu iliki iin ara bir tablo yaplmaldr.
Mteri ynetim modl

Kaynak planlamalar yapldktan sonra, bu kaynaklarn mteriye ne ekilde sunulacana karar verilmelidir. Kullanclar internet sitesini kullanrken kendilerine bir hesap aabilirler. Ve siparilerini bu hesap ile yaptklarnda, kendilerine ait istatistikleri kolayca elde edebilirler. rnein bir kullanc, en ok hangi kategoride rnleri satn aldn sorgulayabilir. Kullanclar, siparilerini vermeden nce rnlerle ilgili bilgi almak isteyebilir. Bu rnleri daha nce alan kullanclarn yazdklar yorumlardan faydalanmalar iin, rn yorumlarnn da tutulmas gerekir. Ayrca kullancya deiik tarihlerde alan, belli sreli kampanyalarn sunulmas e-ticaret sitesinin kullanmn artracaktr. Kullanclar rnleri incelerken, satn almadan nce sepetlere ekleyebilirler. Bylece siteyi tekrar ziyaret edince, daha nceden inceledikleri ve sepete ekledikleri rnleri grebilirler. Kullanclar: Bu tabloda kullanc hakknda bilgiler tutulur. sim, soyad, e-posta, kayt tarihi gibi bilgilerin yan sra siteye giri yapmak iin kullanc ad ve parolann da tutulmas gerekir. Bu parolann deiiklii durumda gvenlik sorusu ve cevab da ayrca tutulmaldr.
26
Yorumlar: Kullanclarn yaptklar yorumlarn bir tabloda tutulmas gerekir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta, bir kullancnn yorum yazmas iin sisteme giri yapmas gerekmez. Dolaysyla burada kullanclar tablosuna bir referans gstermeye gerek yoktur. Yorumlar yazan kiileri takma adlar, yazd yorumlar, tarih ve verdii puan tutulmaldr. Ayrca yorumun hangi rn hakknda yapldn belirten ve rnler tablosuna referans gsteren bir Yabanc Anahtaralannn tutulmas gerekir.
Konu: 1
27
Sepetim: Kullanclarn rnleri inceledikten sonra sepetlerinde saklamas iin oluturulan bir tablodur. Bu tabloda rn numaras ve kullanc numarasna referans gsterilmelidir. Bu rnlerin eklenme tarihi ve adeti de tabloda tutulmaldr. Kullanclar rnleri, srekli sepete ekleyip kartabilir. karma ileminde, verinin tablodan silinmesi gerekir. Ancak bir kaydn srekli eklenip silinmesi performans drr. Dolaysyla rnn sepetten kartldn belirleyen bir yes/no veri tipinde alan belirlenebilir. Bu alann deeri evet ise rn sepettedir ve kullancya gsterilir. rnn tekrar ekleme ileminde ise sadece bu alan gncellenir.
Kampanyalar: Kullancya sunulan kampanyalar e-ticaret kavramnda nemli bir yer alr. Bu kampanyalar bir ya da birden fazla rnn belli tarihler arasnda toplam fiyatta belli bir indirim yaplmasyla gerekleir. Kampanya tablosunda kampanyann balang biti tarihleri, devam edip etmedii, ve yaplan indirim birer alan olarak tutulmaldr.
28
Bu durumda bir kampanyada birden fazla rn olabilir. Bir rn ise birden fazla kampanya dhilinde olabilir. Dolaysyla ara tablo eklenerek sonsuza sonsuz bir iliki kurulmaldr.
Konu: 1
29
zet
Menler

1. Veritaban ynetim sistemi kavramn ve bu sistemlere neden ihtiya duyulduunu aklayn. 2. Microsoft Access platformunun avantajlarn aklayn.
30
3. Microsoft Access'te yer alan veri trlerini ve kullanm alanlarn aklayn. 4. Birincil Anahtar ve Yabanc Anahtar yaplarn ve kullanm alanlarn aklayn. rnek bir veri taban gelitirin.
Modl 12: SQL Giri
Hedefler
Select cmlesi: Sorgulama Update cmlesi: Gncelleme Insert cmlesi: Veri Ekleme Delete cmlesi: Silme Join: Tablolar birletirme
SQL dili (Structured Query Language), veritabanlar zerinde sorgu yapmak iin kullanlan bir dildir. Sorgular, analiz aamalarnda, veri eklerken gncellerken ve silerken kullanlr. Sorgular tek bir tablo zerinde yaplabilecei gibi birok tablodan veri okunmay salar. Sorgular zerinde konan kriterler, detayl veri analizi yapmak iin kullanlr. Bu modl tamamladktan sonra
Select cmleleri ile tablo sorgulayabilecek,
Kriterler, hesaplama ekillendirebilecek,
fonksiyonlar
kullanarak
sorgular
Update sorgusu ile tablolar gncelleyebilecek, Insert sorgusu ile tablolara veri ekleyebilecek, Delete sorgusu ile tablolardan veri silebilecek, Join ile birden fazla tabloyu birletirip sorgu altrabileceksiniz.
Access ile Sorgu Oluturmak
Access ile sorgu oluturmak

Tasarm grnmnde sorgu Sihirbaz ile sorgu
Access ile sorgular grntlemek, oluturmak iin veritaban penceresinden sorgular sekmesi seilir. Sorgular iki ekilde oluturulabilir. Tasarm grnmnde sorgu Sorgular, istenen tablolar ve gerekli alanlar eklenerek oluturulur. Burada sorgunun farkl grnm ekli vardr. Tasarm grnm, SQL grnm ve Veri sayfas grnm.
Tasarm grnmnde sorgular, tablolarn grsel olarak eklenip, alanlarnn seilmesi ile oluturulur. Tablolar balama ilemleri, kriterler ve alan isimlerinin SQL diline evrilmesi Access tarafndan yaplr.
Konu: 1
SQL grnmnde sorgular, SQL cmlesinin kullanc tarafndan yazlarak oluturulur. Bu modlde sorgular, bu grnmde oluturulacaktr.
Veri sayfas grnmnde, SQL sorgusunu altrldktan sonra verilerin grnmdr. SQL sorgular altrldktan sonra da bu grnme geilir.
Sihirbaz ile sorgu Access sihirbaz, tablolar zerinde yaplacak sorgularn kolay ve hzl bir ekilde oluturulmasn salar.
Select From Where
Select Sorgusu
Tablolardan veri ekmek iin kullanlr. From ile tablolar belirtilir. Where ifadesinden sonra kriterler yazlr.
SELECT Alanlar FROM Tablo smi WHERE Kriterler
SELECT Urunler.Isim, Urunler.BirimFiyat FROM Urunler WHERE Urunler.Isim LIKE '*Studio*'
Select sorgusu tablolardan veri kmesi ekmek iin kullanlan sorgudur.
Sorgunun yaps Select Alanlar From Tablo smi Where Kriterler eklindedir. Bu cmlede Select kelimesinden sonra gelen alanlar, tablolar oluturulan kolonlardr. Sonu kmesinde, tablonun hangi alanlar olacan gsterir. Burada yaplan kolon baznda filtrelemedir.
Konu: 1
5 From ifadesi, sorgunun hangi tablo veya tablolar zerinde yaplacan gsterir. Where ifadesinden sonra, sorgu kmesinde, verilen kritere uyan satrlar grntlenir. Bu yaplan satr baznda filtrelemedir. SELECT * FROM Urunler
Buradaki yldz ifadesi, tm alanlarn listelenecei anlamna gelir.

SELECT Urunler.Isim, Urunler.BirimFiyat, Urunler.EklenmeTarihi FROM Urunler Select ifadesinde alanlarn ismi verilirken, hangi tabloya ait olduu da yazlr.
Ancak bu durum tek tablo zerinden yaplan ilemler iin gerekli deildir. Birka tablo zerinde sorgu yapld zaman, alanlar tablo ismiyle belirtmek gerekir.
SELECT Isim, BirimFiyat, EklenmeTarihi FROM Urunler
Where ifadesinden sonra yazlan kriterler mantksal karlatrmalardr. Bu karlatrmalar alanlardaki deerler zerinde yaplr. Karlatrmalar aritmetik olabildii gibi metinsel de olabilir.
Byk Alandaki deerin verilen bir deerden veya baka bir alandan byk olduunu kontrol eder.
SELECT Urunler.* FROM Urunler WHERE Urunler.IncelenmeSayisi > 100
Byk Eit Verilen bir alann veya deerin, kontrol edilen alandan byk veya alana eit olduunu kontrol eder.
SELECT Urunler.*
6 FROM Urunler WHERE Urunler.IncelenmeSayisi >= 100
Kk Alandaki deerin verilen bir deerden veya baka bir alandan byk olduunu kontrol eder.
SELECT Urunler.* FROM Urunler WHERE Urunler.IncelenmeSayisi < 100
Kk Eit Verilen bir alann veya deerin, kontrol edilen alandan kk veya alana eit olduunu kontrol eder.
SELECT Urunler.* FROM Urunler WHERE Urunler.IncelenmeSayisi <= 100
Between - And Alandaki deerin iki deer arasnda olduunu kontrol eder. Deerlere eit olduklar durumlar da sonu kmesine dhil edilir.
SELECT Urunler.* FROM Urunler WHERE Urunler.IncelenmeSayisi BETWEEN 100 AND 200 Not
Verilen kritere uymayan kaytlar dndrr.

SELECT Urunler.* FROM Urunler WHERE NOT Urunler.IncelenmeSayisi = 0 Like
Alandaki deerin belirli bir metin biimde olduunu kontrol eder.

SELECT Alanlar FROM Tablo WHERE AlanIsmi LIKE Pattern Pattern ifadesinde yazlan karakterler, alanlarn iinde kesin olarak geecek karakterlerdir. rnein Isim LIKE Enis. Ancak baz zel karakterler farkl anlam ifade ederler. rnein * karakteri sfr veya daha fazla karakteri temsil eder. Isim LIKE *ni* ifadesi sfr veya daha fazla karakter ile balayan, ni ile devam eden ve yine sfr veya daha fazla karakter ile biten kelimeleri kontrol eder. rnein Deniz, Nil, Seni, Ni deerleri bu biime uyacaktr. Pattern
rnek
deeri dndren rnek

True
False
deeri dndren rnek
Konu: 1
Sfr veya birden fazla karakter * zel karakterlerin kullanm Tek karakter ? Tek Say # Karakter Aral Aralk D
Nu* Be [*]
Nuray, Nuri Be *
Banu Beikta
?n Versiyon # [a-z] [!0-9]
an, in Versiyon Versiyon 1 a, b, c a, b, c 5,
ban, anak Versiyon 10, Versiyon 43, 2 1, 2, 3
rnek: Microsoft Studio rnlerin listelenmesi

SELECT Urunler.Isim FROM Urunler WHERE Urunler.Isim Like '*Studio*'
Is Null
Baz alanlarn deerleri bo braklm olabilir. Bo braklan alanlarn deerleri Null olarak geer. Sorgularda bo alanlarn kontrol Is Null ifadesi ile yaplr.
SELECT Urunler.* FROM Urunler WHERE Urunler.Ozellikler Is NULL
Bir sorguda birden fazla kriter kullanlabilir. Ancak bu kriterlerin AND veya OR ifadeleri ile ayrlmalar gerekir. AND ifadesi ile ayrlan kriterlerin hepsinin saland satrlar sonuca dhil edilir. OR ifadesi ile ayrlan kriterlerin herhangi biri saland satrlar sonuca dhil edilir. rnek: 12.12.2002 den sonra kaydolmu, ismi E ile balayan kullanclar.
SELECT * FROM Kullanicilar WHERE Kullanicilar.KayitTarihi > #12/12/2002# AND Kullanicilar.Isim Like 'E*';
E-posta adresi veya web adresi olan firmalar.

SELECT Firmalar.Isim, Firmalar.Email, Firmalar.WebSayfasi FROM Firmalar
WHERE ((Not (Firmalar.Email) Is Null)) OR ((Not (Firmalar.WebSayfasi) Is Null));
Hesaplama Fonksiyonlar
Hesaplama Fonksiyonlar
Sum Toplam Avg Ortalama Max Maksimum Min Minimum Count Sayma
AS anahtar kelimesi ile sonu alanna mantksal isim verilir.

SELECT Count(KullaniciId) AS [Toplam Kullanc Says] FROM Kullanicilar;
Alanlar zerinde sayma, toplama, ortalama alma gibi aritmetik ilemlerin yan sra minimum maksimum deerlerin alnmas gibi ilemler de yaplabilir. Bu ilemlerin sonucunda saysal bir sonu ortaya kar. Bu say, sonu tablosunda gsterilirken herhangi bir alan ismi ifade etmez. Dolaysyla sonu tablosunda saysal deerleri gsterilirken mantksal bir isim verilmesi gerekir. Bu ifade ise AS anahtar kelimesi ile belirtilir.
Sum
Kriterlerin saland alanlar zerinde toplama ilemi yapar.
SELECT Sum(IncelenmeSayisi) AS [Toplam Incelenme Sayisi] FROM Urunler WHERE Uretiliyormu = -1;
Konu: 1
Avg
Kriterlerin saland alanlarn ortalama deerini alr.
SELECT Avg(Urunler.BirimFiyat) AS [Ortalama Fiyat] FROM Urunler WHERE Uretiliyormu = -1;
Max
Kriterlerin saland alanlarn maksimum deerini alr. Metinsel deerlerde alfabetik olarak sralama yapar.
SELECT Max(Isim) AS [En son geen kullanc] FROM Kullanicilar; SELECT Max(KayitTarihi) AS [En son kaydolan kullanc] FROM Kullanicilar;
10
Min
Kriterlerin saland alanlarn minimum deerini alr.
SELECT Min(Isim) AS [En bata geen kullanc] FROM Kullanicilar; SELECT Min(KayitTarihi) AS [lk kaydolan kullanc] FROM Kullanicilar;
Count
Deeri Null olmayan satrlarn ka tane olduunu verir. Genellikle tablolardaki satr says istendiinde bu fonksiyon kullanlr. Ancak bu tip bir sorguda, saylan alann bo bir deer almamas gerekir. Primary Key alannn zerinden bir saym yaplabilir.
SELECT Count(KullaniciId) AS [Toplam Kullanc Says] FROM Kullanicilar;
Konu: 1
11
Insert
Insert Sorgusu
Tablolara veri eklemek iin kullanlr.
INSERT INTO Tablo (Alan1, Alan2,) VALUES (Deer1, Deer2)
INSERT INTO Siparisler (KullaniciId, NakliyeUcreti, SiparisTarihi, SonOdemeTarihi, Adres ) VALUES (1, 3, '20.05.2005', '25.05.2005', 'Beikta Istanbul')
Insert Select cmlesi ile birden fazla satr tabloya eklenir.
Insert sorgular tablolara kayt eklemek iin kullanlr. Bu kaytlar eklenirken
tablo isimi, alan ad ve hangi deerlerin eklenecei belirtilmelidir. Insert sorgularnda dikkat edilmesi gereken nokta, gerekli olan (Null kabul etmeyen) alanlara deer eklenmesi unutulmamaldr. Szdizimi:
INSERT INTO Tablo (Alan1, Alan2,) VALUES (Deer1, Deer2) Values ifadesinde verilen deerler, tablonun yazlan alanlaryla ayn srada
olmas gerekir.
INSERT INTO Siparisler ( KullaniciId, NakliyeUcreti, SiparisTarihi, SonOdemeTarihi, Adres ) VALUES (1, 3, '20.05.2005', '25.05.2005', 'Beikta Istanbul')
Bu tip Insert sorgularnda sadece tek bir deer girilebilir. Ancak baz durumlarda birden fazla verinin girilmesi istenebilir. Bu durumda, girilecek deerler Select cmlesiyle baka bir tablodan alnr. rnek: denen siparilerin tutulduu ayr bir tablo oluturulur. Sipari tablosundan bu tabloya tm denen kaytlarn aktarlmas ilemi Insert Select cmlesi ile yaplr.
INSERT INTO OdenenSiparisler ( SiparisId, KullaniciId, NakliyeUcreti, SiparisTarihi, GonderilmeTarihi, Adres)
12
SELECT SiparisId, KullaniciId, NakliyeUcreti, SiparisTarihi, GonderilmeTarihi, Adres FROM Siparisler WHERE Odendi = -1;
Update
Update Sorgusu
Tablolarda veri gncellemek iin kullanlr.
UPDATE Tablo SET Alan1 = Deer1, Alan2 = Deer2,
UPDATE Kullanicilar SET ParolaSorusu = 'Yeni Soru', ParolaCevabi = 'Yeni Cevap' WHERE KullaniciId = 23
Sorgu yazlrken Where kriterinin unutulmamas gerekir.
Update sorgular tablolarda var olan kaytlarn belirli alanlarnn gncellenmesi ilemini yapar. Bu sorguda da tablo, alan ve yeni deerlerin belirtilmesi gerekir. Szdizimi: UPDATE Tablo SET Alan1 = Deer1, Alan2 = Deer2,
Bu sorguda dikkat edilmesi gereken en nemli nokta, belli kaytlarda gncelleme ilemi yaplyorsa WHERE kriterinin unutulmamas gerekir. Aksi halde tablodaki tm kaytlar, sorguda belirlenen deerleri alacaktr. rnek:
UPDATE Kullanicilar SET ParolaSorusu = 'Yeni Soru', ParolaCevabi = 'Yeni Cevap' WHERE KullaniciId = 23
Konu: 1
13
Delete
Delete Sorgusu
Tablolardan veri silmek iin kullanlr
DELETE FROM Tablo
DELETE FROM Sepetim WHERE KullaniciId = 12
Tablodan veri silmek iin kullanlr. Bu sorguda alan isimleri belirtilmez, ancak WHERE kriterinin unutulmamas gerekir. Szdizimi:
DELETE FROM Tablo smi
rnek:
DELETE FROM Sepetim Where KullaniciId = 12
14
INNER JOIN
Inner Join
Tablolar birletirmek iin kullanlr. Primary Key ve Foreign Key alanlar zerinden birletirme yaplr.
SELECT Alanlar FROM Tablo1 AS isim1 INNER JOIN Tablo2 AS isim2 ON isim1.Alan = isim2.Alan
SELECT StokDurumu.Adet, Urunler.Isim FROM Urunler INNER JOIN StokDurumu ON Urunler.UrunId = StokDurumu.UrunId;
Birden fazla tablodan kayt ekilmek istendiinde, bu tablolarn Primary Key ve Foreign Key alanlar zerinden birletirilmeleri gerekir. Tablolar birletirmek, birok bilgiyi sonu kmesinde tek bir tablo olarak gstermeyi salar. rnein bir rnn hangi kategoride olduu bilgisi rnler tablosunda vardr. Ancak bu deer o kategori numarasn belirttii iin, son kullancya bir ey ifade etmez. Kategori ismi ise, kategoriler tablosunda durur. Sonu kmesinden kategori ismini grntlemek iin bu tablolarn birletirilmesi gerekir. Szdizimi:
SELECT Alanlar FROM Tablo1 AS isim1 INNER JOIN Tablo2 AS isim2 ON isim1.Alan = isim2.Alan
Burada tablo isimlerine birer takma isim verilmitir. Bu isimler alanlarn seiminde yazm kolayl salar. Baz alanlar birbirleriyle ayn isimde olduklar iin bu alann hangi tabloya ait olduu belirtilmelidir. Alan isimleri
SELECT isim1Alan1, isim1.Alan2, , isim2.Alan1, isim2.Alan2 FROM Tablo1 AS isim1 INNER JOIN Tablo2 AS isim2 ON isim1.Alan = isim2.Alan ki tablonun birletirme ilemi, ON ifadesinden sonra belirtilen alanlar zerinden
yaplr. Burada, iki tablo arasnda iliki kurulan alanlar belirtilmelidir.
Konu: 1
15
rnek: rnlerin stoklardaki miktarn renmek iin stok ve rnler tablolarn birletirmek gerekir.
SELECT StokDurumu.Adet, Urunler.Isim FROM Urunler INNER JOIN StokDurumu ON Urunler.UrunId = StokDurumu.UrunId;
kiden fazla tablodan bilgi ekmek iin, nce iki tablo birletirilir. Sonu olarak kan tablo ile de dier tablolar tek tek birletirilir. Birletirme ilemi ((Tablo1 + Tablo2) + Tablo3) + Tablo4 eklindedir. Inner Join kullanlrken parantezlerin unutulmamas gerekir. rnek: Bir kullancnn sepetindeki rnlerin birim fiyatlar sorgulanmak istendii zaman kullanclar, sepetim, rnler tablolar ilikide olduklar alanlar zerinden birletirilmelidir.
SELECT k.Isim, k.Soyad, s.Adet, u.BirimFiyat FROM (Urunler u INNER JOIN Sepetim AS s ON u.UrunId = s.UrunId) INNER JOIN Kullanicilar AS k ON k.KullaniciId = s.KullaniciId WHERE k.KullaniciId = 1
16
Group By
Group By
Ayn verilerin gruplanmasdr. Hesaplama fonksiyonlar ile kullanlr. Hesaplama fonksiyonunda kullanlmayan alanlar gruplanmaldr.
SELECT k.Isim, k.KategoriId, SUM(u.BirimFiyat) AS [Toplam Fiyat], COUNT(UrunId) AS [rn Says] FROM Urunler u INNER JOIN Kategoriler k ON u.KategoriId = k.KategoriId GROUP BY k.KategoriId, k.Isim
Hesaplama fonksiyonlarnn kullanld sorgularda Select ifadesinden sonra sadece hesaplanan alan sonu kmesine eklenmiti. Ancak ou zaman, hesaplanan bir alanlar ile birlikte dier alanlarn da sonu kmesinde olmas istenir. rnein belli bir kategoride ka tane rnn bulunduu, kategori numaras sonu kmesinde olacak ekilde isteniyor. Bu durumda, rnler tablosundaki kaytlarn sayma ileminin gerekletirilmesi iin nce kategori numarasna gre gruplanmas gerekir.
SELECT k.KategoriId, COUNT(UrunId) AS [rn Says] FROM Urunler u INNER JOIN Kategoriler k ON u.KategoriId = k.KategoriId GROUP BY k.KategoriId
Tablodan kategori numaras dnda baka herhangi bir alan daha isteniyorsa, bu alan Group By ifadesine ya da bir hesaplama fonksiyonunun iine alnmaldr.
SELECT k.Isim, k.KategoriId, Sum(u.BirimFiyat) AS [Toplam Fiyat],
Konu: 1
17 COUNT(UrunId) AS [rn Says] FROM Urunler u INNER JOIN Kategoriler k ON u.KategoriId = k.KategoriId GROUP BY k.KategoriId, k.Isim
Aritmetiksel lemler
Aritmetiksel lemler
Toplama, karma, Blme, arpma
SELECT Urunler.Isim, BirimFiyat * 1.18 AS [KDV Dahil Fiyat] FROM Urunler
Sorgular srasnda, alanlar zerinde toplama, karma, arpma, blme gibi aritmetiksel ilemler yaplabilir. Bu ilemler sabit deerler ile yaplabildii gibi baka alanlardaki deerler ile de yaplabilir. rnek: Birim fiyatlarnn KDV eklenmi halini gsteren sorgu.
SELECT Urunler.Isim, BirimFiyat * 1.18 AS [KDV Dahil Fiyat] FROM Urunler
18
SELECT Sum(BirimFiyat) * 1.18 AS [Toplam rnler Fiyat KDV Dahil] FROM Urunler
rnek: Stoklarda, rezerve edilmemi toplam rn says

SELECT Urunler.Isim, Sum(StokDurumu.Adet StokDurumu.Rezerve) AS [Ak rn Says - Tm Stoklar] FROM Urunler INNER JOIN StokDurumu ON Urunler.UrunId = StokDurumu.UrunId GROUP BY Urunler.Isim;
Toplama ilemi, saylar zerinde yaplabildii gibi metinsel deerler zerinde de birletirme grevi grr. rnek: Kullanclarn isim ve soyadlarnn beraber grntlenmesi
SELECT Kullanicilar.Isim + ' ' + Kullanicilar.Soyad AS [sim Soyad] FROM Kullanicilar
zet
Menler

1. Select ifadesinin kullanm alann aklayn ve bir rnek SQL cmlesi gelitirin.
Konu: 1
19
2. Insert ifadesinin kullanm alann aklayn ve bir rnek SQL cmlesi gelitirin. 3. Update ifadesinin kullanm alann aklayn ve bir rnek SQL cmlesi gelitirin. 4. Delete ifadesinin kullanm alann aklayn ve bir rnek SQL cmlesi gelitirin. 5. Delete ve Update ifadelerini kullanrken dikkat etmemiz gereken noktalar aklayn. 6. Cascade Delete ve Cascade Update ifadelerini ieren bir veri taban uygulamas gelitirin ve silme durumunu gzlemleyin.

Bilgeadam C Kitabi PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bilgeadam C Kitabi PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Modl 1: Programlamaya giri

Modl 1: Programlamaya Giri

Konu 1: Program nedir?

Bilgisayarn, bir ii yapmas iin tasarlanan komutlar zinciri Program Trleri

(Ref: MOC 2667 Introduction to Programming - Module 1 - sayfa 3)

Programlarn alma modeli

Veri Girii lem Sonu

lem Bilgisayar Veri girii Printer Sonu

Modl 1: Programlamaya Giri

Konu 2: Programc Kimdir?

(Ref: MOC 2667 Introduction to Programming - Module 1 - sayfa 9)

Konu 3: Programlama Dilleri

2500den fazla programlama dili mevcuttur.

Modl 1: Programlamaya Giri

Modl 1: Programlamaya Giri

Konu 4: Programn Derlenmesi

Programlama dili derleyicisi:

Makine diline evrilen kodlarn altrlmas

Modl 1: Programlamaya Giri

Modl Sonu Sorular & Altrmalar

Modl 2: Microsoft .NET Platformu

Konu 1: Yazlm Gelitirme Dnyas

Modl 1: Programlamaya Giri

Modl 3: Microsoft Visual Studio Arayz

Modl 3: Microsoft Visual Studio Arayz

Konu 1: Visual Studio alma Ortam

Visual Studio bir dosya editrdr alma Sayfalar

Modl 3: Microsoft Visual Studio Arayz

Commands (komutlar) sekmesinde, Categories

Bu ekilde u komutlar da ekleyin.

Auto Hide dmesine basarak paneli gizleyin.

Modl 3: Microsoft Visual Studio Arayz

Konu 2: Start Page

Visual Studio ortamnn balang sayfasdr Projects

seeneine tklayarak aabilirsiniz.

Modl 3: Microsoft Visual Studio Arayz

Birok uygulamada kullanlan benzer men grnm File, Edit

Project, Build, Debug

Outlining ile metinleri gruplama ilemleri

Tools mensnden Options komutunu sein.

Modl 3: Microsoft Visual Studio Arayz

Yardm kullanm bu modlde detayl olarak ele alnacaktr.

Konu 4: Solution Explorer Paneli

Visual Basic profilinde, CTRL-ALT-L ile ulalr

Proje dosyalar zerindeki deiikliklerin gzkmesini salar.

Modl 3: Microsoft Visual Studio Arayz

Konu 5: Toolbox Paneli

Projelerde kullanlan eitli bileenler listelenir Nesneler, sekmeler halinde gruplanr

Visual Basic profilinde, CTRL-ALT-X ile ulalr

Modl 3: Microsoft Visual Studio Arayz

Konu 6: Properties Paneli

Modl 3: Microsoft Visual Studio Arayz

Konu 7: Help Kullanm

Dynamic Help (Dinamik Yardm)

Modl 3: Microsoft Visual Studio Arayz

LAB 3.1: Help Kullanm

3. Contents panelini kapatn.

Modl 3: Microsoft Visual Studio Arayz

Modl Sonu Sorular & Altrmalar

Modl 4: Visual C# .NET le Windows Tabanl Programlama

Konu 1: lk Uygulama (Hello World, The Time Is..)

Windows tabanl ilk uygulama

Yazdnz kodun ne anlama geldiini belirtmek iin yorum satrlar kullanmak,