OPERATIVNI SISTEMI UBUNTU 8.

04, PRAKTIKUM ZA VEBE

VISOKA POSLOVNO-TEHNIKA KOLA
UICE
PREDMET:

OPERATIVNI SISTEMI
PRAKTIKUM ZA IZVOENJE VEBI

AUTORI :

mr SLOBODAN PETROVI

KOLSKA:

2010/2011 GODINA

1.

2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.

14.
15.

Pokrenite liveCD Ubuntu

(Upali raunar, taster DELETE pritisni na tastaturi, strelice na tastaturi gore, dole, levo, desno slue za kretanje po
menijima, dirka Enter za ulaz u stavke, Esc za izlaz, nai stavku Frst boot device ili 1st boot device, Enter, CD, 2nd boot
device HDD; U nekim verzijama BIOS-a nai Boot menu i izabrati za redni broj 1. CD, za redni broj 2. HDD, F10, Yes,
Izabrati jezik, strelice gore i dole za kretanje, izabrati Try Ubuntu without any shange to your computer, dirka Enter,
saekati da se Ubuntu podigne)
Ugasite Ubuntu, uvedite ga u hebernaciju
(gornji desni ugao, dugme prekida ON/OFF, ILI System, Quit, izabrati opcije Restart ili Shut Down, tj. Hibernate
saekati dok se ne pojavi: Please remove the disc ...., izvaditi CD i pritisnuti taster ENTER)
Pronai informcije o Ubuntu, GNOME, pomo za rad
(System, About Ubuntu, About GNOME, Help and Support)
Promeni pozadinu radne povrine
(desni klik na radnu povrinu, Change Desktop Background, Tab Background, Theme, dugme Customize, tab Fonts,
promenite font ...)
Ukljui Screen server, promeni rezoluciju
(System, Preferences, ScreenSaver, izabrati screen server, Preview, Leave Fullsreen, Close; System, Prefernces, Screen
Resolution, promeniti rezoliciju, Apply)
Ukljui tednju elektrine energije za monitor i hard disk
(System, Preferences, Power Managment, tab On AC Power, Put computer to sleep... , izabrati klizaem koliko min, Put
displey ..., klizaem izabrati koliko min, tab General, Actions ... )
Dodati stavke u meniju
(System, Preferences, Main Menu, ekirati ili deekirati stavke, Move Up ili Move Down za promenu redosleda stavki u
meniju, Close)
Formiraj preicu na radnoj povrini. Promeni joj ime. Obrii je.
(Applications, npr. Games, desni klik na neku stavku, Add this launcher to destop, desni klik na ikonu na desktopu,
Rename, ukucati novo ime, Enter, desni klik na ikonu na desktopu, Move to Trash)
Formiraj preicu na panelu, ukloni je iz panela
(Applications, npr. Games, desni klik na neku stavku, Add this launcher to panel, desni klik na ikonicu na Panelu, Remove
from Panel)
Dodaj podrku za jezik po izboru
(System, Preferences, Keyboard, tab Layouts, Add, Leyouts, pronai Serbia, Variants: Latin, Add, izaberi jezik po izboru,
Layout Options, klik na Layout switching, klik na Alt+Shift change layout, Close, Close).
Demonstrirati podeavanja mia
(System, Preferences, Mouse, General tab, Mouse Orientation, Pointer Speed, Double-click Timeout, test, Close)
Proveri tip fajl sistema za HDD i slobodan prostor
(Places, Computer, desni klik na naziv diska, Mount Volume, nai ikonu na desktopu, desni klik na ikonicu, Properties,
tab Basic, Type: folder, free space, Total capacity, Tab Volume, File System, Media, Close )
Formiraj nov folder, 2 podfoldera, pa 3 podfoldera, kopiraj jedan od tri podfoldera u poetni folder, promeni mu ime,
izbrii foldere na najniem nivou
(desni klik na desktop, Create Folder, dati ime po izboru, taster enter, dvostruki klik na ime novog foldera, File, Create
Folder, dati ime po izboru, taster enter, desni klik na prazan prostor, Create Folder, dati ime po izboru, taster enter,
dvostruki klik na neki od dva podfoldera, formirati tri nova foldera, desni klik na jedan od tri foldera, Copy, dugme Up,
desni klik, Paste, desni klik na folder, Rename, ukucati novo ime, taster enter, dvostruki klik na prvi folder, Edit, Select
All, taseter DELETE)
Sigurno ukloni USB flesh ureaj
(desni klik na naziv ureaja, Unmount)
Kompresuj sadraj foldera
(Examples, desni klik na fajl ili folder, Create Archives, uneti naziva, tip arhive i mesto za smetaj arhive, Create)

OPERATIVNI SISTEMI UBUNTU 8.04, PRAKTIKUM ZA VEBE

16.

17.
18.

19.

20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.

27.
28.
29.

30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.

Viestruko selektovanje fajlova ili foldera.

(Otvori folder Examples
a. Sekvencijalno selektovanje: klik na prvi objekat, pritisni taster SHIFT, klik na poslednji objekat u folderu.
b. Nesekvencijalno selektovanje: klik na objekat, pritisni taster CTRL, klik na eljeni objekat u folderu.
c. Selektovanje svih fajlova i foldera u prozoru: Edit menu, klik Select All)
Prikai atribute fajla
(desni klik na bilo koji fajl, Properties, tab Basic, Type, Size ..., tab Permissions (prava pristupa) Owner (autor), Group
(grupa), Others (svi ostali): Read only samo za itanje, Read and Write itanje I pisanje, Close)
Obrii fajl, povrati ga. Isprazni Trash.
(Examples, desni klik na fajl ili folder, Copy, desni klik na desktop, Paste, desni klik na ikonicu kopiranog fajla, Move to
Trash, donji desni ugao ekrana, dvostruki klik na kantu, prevuci fajl na desktop, Empty Trash za pranjenje ili trajno
brisanje iz kante)
Pregled fajlova u folderu prikazanih preko ikona. Demonstriraj razliite naine araniranja ikona : po imenu, datumu,
veliini i sl.
(Examples, View as Icons, klik na lupu + ili za uveen ili umanjen prikaz ikona, View menu, Arrange Items, By Name,
By Size ..., Compact Layout.)
Prikaz foldera sa detaljima u sledeem poretku : Name, Size, Type, Autor (owner), Prava (permissions).
(Examples, View as List, klik na lupu + ili za uveen ili umanjen prikaz, View menu, Visible Columns, odaberi traene
kolone koristei opcije Move Up ili Move Down, klik na Name sortirano po imenu itd.).
Demonstriraj prikazivanje vremena (Time) u 24-asovnom i 12-asovnom formatu.
(desni klik na sat na panelu, Preferences, izabrati format 24 ili 12, Time Settings, podesi tano vreme i datum).
Pokrenite aplikaciju Writer.
(Applications, Office, OpenOffice.org Word Processor, File, Open, nai .doc fajl, otvoriti ga, videti razliku izmeu
programa za rad sa tekstom )
Pokrenite aplikaciju Calc
(Applications, Office, OpenOffice.org SpreadSheet, File, Open, nai .xls fajl, otvoriti ga, videti razliku izmeu programa
za rad sa tabelama)
Pokrenite aplikaciju Impress
(Applications, Office, OpenOffice.org Presentation, From Templete ili Open existing ..., Open, nai .ppt fajl, videti
razliku izmeu programa za rad za prezentacije)
Demonstriraj uklanjanje/instaliranje programa
(Applications, Add/Remove programs, ekirati/deekirati programe po izboru, Apply Changes, Aplly).
Demonstriraj uklanjanje/instaliranje softverskih paketa
(System, Administration, Synaptic Package Manager, mnogo vei izbor softvera, desni klik na paket u koloni Package,
Mark for Installation, Mark for Reinstallation, Mark for Removal, Mark for Complete Removal za instaliranje,
reinstaliranje, uklanjanje I kompletno uklanjanja (zajedno sa konfiguracion fajlovima) softverskih pakata, Apply, Apply)
Auriranje Ubunta sa najnovijim dopunama
(System, Administration, Update Manager, deekirati ako neto ne elimo da se aurira, Description od update (opis
dopune), Install Updates)
Prelazak na sledeu verziju Ubunta
(System, Administration, Update Manager, New distribution release .... is available, Upgrade, Upgrade)
Pokreni program za prekid rada programa, prekinuti proces, promeniti prioritet procesa.
(System, Administration, System Monitor, Processes, desni klik na proces, Stop Process zaustavlja proces, End Process
forsirani regularan zavretak procesa, Kill Process prekid procesa, Change Priority, kliza pomeriti od -20 (visok)
preko 0 (noramlan) do +20 (nizak) za prioritet), Change Priority)
Kako ostvariti dinamiki monitoring performansi raunara?
(System, Administration, System Monitor, Resources, CPU History, Memory and Swap History, Network History).
Koji korisnik, koja je komanda i koliko virtualne memorije zauzima svaki proces.
(System, Administration, System Monitor, Processes, Preferences, Processes, ekirati User, Virtual Memory, Command
Line, Close, proitati korisnik, komanda, virtualna memorija)
Pokreni opciju za skeniranje fajl sistema ili foldera.
(Applications, Accessories, Disk Usage Analyzer, Scan Filesystem, Scan Folder, izabrati folder, Open).
Pronai sve fajlove tipa XLS na HDD drajvu C:
(Places, Search for Files, Name contains: .xls, Look in folder: File System, Find)
Pronai sve skrivene fajlove tipa XLS na HDD drajvu C:
(Places, Search for Files, Name contains: .xls, Look in folder: File System, Select more options, Available options, Show
hidden and backup files, Add, Find)
Ukljui/ukloni pokretanje servisa pri startovanju sistema
(System, Administration, Services, ekirati/deekirat servis, Close)
Promeni uvodni ekran
(System, Administration, Login Window, tab Local, klik na uvodni ekran, Close )
2

OPERATIVNI SISTEMI UBUNTU 8.04, PRAKTIKUM ZA VEBE

37.

38.
39.
40.
41.

42.

43.

44.

45.

Formiraj korisniki nalog

(System, Administration, Users and Groups, tab Account, Username: po izboru, Profile: Desktop user, User password: po
izboru, Confirmation: ponoviti istu ifru, tab User Privileges, ekirati/deekirati prava, tab Advanced, Main group: users
ili ubuntu, OK)
Koja verzija Ubuntu, kernela, GNOME je instalirana? Koji je procesor?
(System, Administration, System Monitor, tab System, proitaj verzije Ubuntu, kernela, GNOME, processor, memory).
File Management Preferences - tav Views
(Places, Computer, File Browser, Edit, Preferences, tab Views, Default View, preminiti podeavanja za View new folders
using, Arrange items itd, videti efekte, Close)
File Management Preferences - tav Behavior
(Places, Computer, File Browser, Edit, Preferences, tab Behavior, Behavior, preminiti podeavanja na, videti efekte,
Close)
Rad u Terminalu osnovne komande
(Applications, Accessories, Terminal, kucati pwd tekui folder, ls - sadraj foldera, ls al sadraj foldera sa
podacima: prava pristupa (r itanje, w pisanje, x izvrjavanje, vlasnik i grupa kojoj pripada vlasnik, veliina, datum
modifikacije, naziv fajla, foldera), man uputstvo za komandu (npr. man ls ili man pwd, izlaz taster Q) cd .. promena
foldera za jedan nivo navie, cd \ - prelaz na koreni direktorijum, cd ime_direktorijuma prelaz na navedeni
direktorijum, sudo dopijate privilegije root korisnika (sva prava), mkdir ime_direktorijuma kreira nov direktorijum
(npr. sudo mkdir ja), rmdir ime_direktorijuma brie navedeni direktorijum, (npr. sudo rmdir ja) cd --help help,
pomo za komandu, exit izlaz iz Terminala)
Rad u Terminalu prekinuti proces
(Applications, Accessories, Terminal, kucati ps spisak procesa, ps e ili ps-aef - vie informacija, izabrati proces i
njegov PID, kill PID prekida proces, kill -9 PID sigurno prekida proces (npr. pronai proces gnome-terminal, proitati
PID (npr. 8891) i kucati kill 8891 terminal je zatvoren nasilno), ps -help -uputsvo za komandu ps, man kill
uputstvo za komandu kill, exit izlaz iz Terminala)
Rad u Terminalu promeniti prava nad fajlom/folderom
(Applications, Accessories, Terminal, kucati ls - sadraj foldera, ls l sadraj foldera sa podacima: prava pristupa (r
itanje, w pisanje, x izvravanje, vlasnik fajla/foldera i grupa kojoj pripada vlasnik, veliina, datum modifikacije,
naziv fajla/ foldera), chmod promena prava nad fajlom/folderom (npr. kucati ls -l, videt prava foldera Music, kucati
chmod 777 Music, ls -l videti promenu; 777 = rwx rwx rwx = 4+2+1 4+21 4+2+1 = 777 ili r-x -w- --x = 4+0+1
0+2+0 0+0+1 = 521 (chmod 521 Music), r=4, w=2,x=1), chmod -help -uputsvo za komandu chmod, man chmod
uputstvo za komandu chmod (taster Q-izlaz), exit izlaz iz Terminala)
Skini ceo ekran. Skini aktivan prozor
(otvoriti bilo koju aplikaciju, taster na tastaturi PRT SCR (PRINT SCREEN) ceo ekran, ALT+PRT SCR aktivan
prozor, Save screenshot, Name: ukucati ime, Save in folder: izabrati gde ete snimiti, Save, otvori Write, Edit, Paste ili
Applications, Accessories, Take Screenshort, ceo ekran Grab the whole desktop, aktivan prozor Grab the current
window, Take Screenshot, Save screenshot, Name: ukucati ime, Save in folder: izabrati gde ete snimiti, Save, otvori
Write, Edit, Paste)
Pomo u radu sa Ubuntu
(System, Help and Support, Ubuntu Help Center, pregled pomoi po temama pregledati teme, Search, ukucati
re/rei/pojmove za pretragu (npr. file, .doc itd.))