JMG 214 JM/6742/03

Nyatakan usaha-usaha yang telah , sedang dan akan diambil oleh nega a anggota !sean bagi men"aya dan meningkatkan integ asi ekonomi !#$!N%

&enubuhan !#$!N adalah dalam semangat 'e sahabatan yanga be kekalan dalam kalangan nega a !sia (engga a dan be usaha untuk beke "asama dalam me)u"udkan antau yang aman , bebas dan makmu se'e ti yang te *atat dengan "elas dalam +ekla asi ,angkok 1-67% Nega a !sean beke "a sama da i segala segi kehidu'an untuk men*a'ai idealisme yang sangat diidamkan itu% &ada . /gos 2000 , 'e tubuhan !#$!N telah 'un men*a'ai angka umu 3. tahun% +alam tem'oh yang 'an"ang ini telah banyak usaha ke "asama yang telah dilaksanakan dan boleh dinilai se"auh mana idealisme !#$!N telah di*a'ai% ,e dasa kan dekla asi ,angkok 1-67 boleh dikelaskan usaha ke "asama

!#$!N ke'ada dua bidang utama iaitu 'olitik dan ekonomi% 1eadaaan 'olitik sekeliling telah membantu ke"ayaan !#$!N da i segi ekonomi% +ekad tahun 1-.0 an dan sebelumnya tidak sama dengan dekad -0 an% +ekad 1-.0 an ialah dekad 'e golakan 'olitik eko an tamatnya 'e ang dunia ke 2% +ekad atahun 1--0 an 'ula menyaksikan tamatnya 'e ang dingin teta'i menam'akkan ke)u"udan masalah ekonomi yang kian umit% 2ni te utama sekali dalam bidang 'e dagangan anta abangsa yang telah be laku 'e balahan 'ada 'e ingkat global atau boleh dikatakan sebagai 'e'e angan 'e dagangan 'ada 'e ingkat anta a )ilayah% (ahun 1--0an talah !#$!N telah me)u"udkan keadaan 'olitik dunia sele'as tamat 'e ang dingin yang menam'akkan kemi i'an ke'ada 'e'e angan $konomi dengan ke)u"udan blok ekonomi yang te besa % ,lok ini dite a"ui oleh $$3 yang mengo ak langkah ke'ada 'enyatuan 'asa an $ o'ah

,a at 4yanga kini dikenali sebagai 1esatuan $ o'ah 5 dan diikuti oleh N!6(! yang dianggotai oleh !me ika #ya ikat, 1anada dan Me7i*o% +i sam'ing itu Je'un kian menn"ol sebagai sebuah nega a yag mem'unyai kuasa ekonomi yang te kuat di dunia% /leh yang demikian, !sean tidak boleh tidak 'e lu mengikut a ah 'e kembangan ekonomi dunia% &ada &e sidangan 1etua Nega a !#$! N di #inga'u a 'ada Janua i 1--2, !#$!N telah memutuskan untuk menubuhkan ka)asan 'e dagangan ,ebas !#$!N 4 !#$!n 6 ee ( ade ! ea, !6(!5 dalam tem'oh 10 tahun dan dimulai dengan 'e "an"ian #kim (a i8 1eutamaan #ama 9ata 43ommon $88e*ti:e &e 8e ential (a i88, 3$&(5 yang mula be o'e asi 'ada 1 Janua i 1--3% 3$&( ialah satu langkah 'e mulaan untuk

me ealisasikan 'e dagangan anta a nega a !#$!N yang mana 'ada akhi nya ba angan yang di'e dagangkan oleh nega a !#$!N akan mem'unyai ta a8 yang 'aling endah anta a 0 ; 0 < saha"a ke*uali komoditi 'e tanian yang belum di' oses% 'e an*angannya 3$&( akan be o'e asi dalam dua 'e ingkat iaitu= 1% usaha menu unkan kada ta i88 'aling tinggi sebanyak 20< bagi ba angan yang sedang di'e dagangkan yang mem'unyai ta i88 lebih da i'ada tem'oh 0 -. tahun% 2% Mengu angkan lagi sehingga 0< dalam tem'oh 7 tahun selebihnya 2ni ialah usaha mem'e tingkatkan 'e dagangan dalamam !#$!N dan "uga men"adikan 'asa an bebas !#$!N be kesan % >alau bagaimana'un, 'elaksanaannya adalah 20< dalam Mengikut

be 'e ingkat mengikut kemam'uan nega a anggota% Malaysia dan #inga'u a be mula 'ada tahun 1--3, , unei 'ada tahun 1--4, 2ndonesia dan (hailand be mula 'ada tahun 1--0 dan 6ili'hina be mula 'ada tahun 1--6%%

#elain 3$&( dan !6(! te da'at bebe a'a ke "asama ekonomi yang diusahakan oleh !#$!N dalam suku abad 'e tama dahulu% !nta anya ialah &e "an"ian 1eutamaan &e dagangan 4& e8e ential ( ading !g eement,&(!5 sebagai usaha a)al !#$!N untuk meningkatkan 'e dagangan dalaman !#$!N dengan 'enu unan ta i88 untuk ba angan te 'ilih% &(! tidak begitu be "aya se'e ti yang diha a'kan% >alau'un ke "asama !#$!N dalam bidang ekonomi belum menghasilkan satu bentuk ke "asama yang kukuh atau dalam bentuk ' o"ek ekonomi yang besa teta'i ke "asma ad ho* atau dalam bentuk ' o"ek yang ke*il dalam bidang ekonomi memang banyak% !nta anya ialah #kema &engongsian ,antuan 1e*emasan Minyak &et ol, iaitu 'engagihan minyak 'et ol dalam keadan te desak se'e ti da u at% 1e "asama ini telah be hasil dan 'ada tahun 1-7a'abila ha ga minyak naik, 2ndonesia dan (hailand telah me)u"udkan 'e tuka an minyak 'et ol sebanyak 40,000 tan met i* dengan nega a (hailand dan Malaysia 'ula be tuka sebanyak 0,000 tan met i* minyak 'et ol dengan nega a (hailand "uga% 'e tuka an ini adalah 'ada ha ga konsesi% & o"ek ke "asama ekonomi yang telah be "aya dilaksanakan dan be 'otensi tinggi untuk be "aya te us ialah dua & o"ek ? ea !#$!N di ba)ah 4!#$!N 2ndust ial & o"e*ts,!2&5 yang didi ikan di 2ndonesia dan Malaysia% &ada tahun 1-.-, kilang u ea di 2ndonesia telah menghasilkan sebanyak 611,040 tan met i* u ea% +an 'ada a)al 1--0 telah menghasilkan se"umlah 103,232 tan met i* u ea% #ebahagian besa da i'ada u ea #emua

yang dihasilkan di"ual ke nega a !#$!N% 6ili'hina me u'akan 'embeli te besa dan diikuti oleh Malaysia dan (hailand%

>alau'un nega a !#$!N belum lagi menam'akkan kema"uan besa yang boleh dibanggakan dalam ke "asama ekonomi teta'i nega a !#$!N da i segi 'e dagangan iaitu 'e dagangan sesame !#$!N dan 'e dagangan !#$!N dengan nega a lua % #atu

'e ka a yang menam'akkan ke"ayaan da i segi 'e dagangan ialah ke "asama di anta a nega a !#$!N dengan 9akan +ialog !#$!N telah me)u"udkan & og am 1e "asama $konomi !#$!N- !ust alia 4!ust alia $*onomi* 3oo'e ation & og amme, !!$3&, 'e hubungan !#$!N- Je'un, +ialog !#$!N ; !me ika #ya ikat, dan +ialog !#$!N ;1o ea #elatan % !kti:iti ekonomi !#$!N diusahakan dalam bentuk dua *a a iaitu, satu da i se*to a)am dan satu lagi se*to s)asta% 1e "asama ekonomi !#$!N menum'ukan akti:iti dalam enam 'e ka a utama iaitu= 1% libe alisasi dalam 'e dagangan 2% usaha sama indust i !#$!N 3% komoditi 4% mem'e teguhkan "alinan 'engangkutan dan 'e ka'alan 0% ke "asama tenaga 6% mem'e kukuhkan system ke)angan #ekto a)am be usaha menubuhkan institusi anta a ke a"aan yang utamanya untuk me)u"udkan uang akti:iti yang akan dige akkan oleh 'ihak s)asta% +alam 'ada itu ke aaan "uga membentuk ke "asama ekoomi te utama 'e indust ian dalam ' o"ek ke "asama indust i !#$!N te utama dalam indust i u ea dan ammonia yang meme lukan modal besa yang hanya boleh ditanggung oleh ke a"aan !#$!N saha"a% ,agi 'ihak

s)asta 'ula dise ah tanggug"a)ab yang be at untuk mengendalikan segala u usan ke "asama ekonomi dalam kalangan 'ihak s)asta !#$!N% &ihak s)asta disela askan oleh Ma"lis &e dagangan dan 2ndust i !#$!N 4!#$!N 3oun*il on 3omme *e and 2ndust y, !3325 dengan ke "asama sya ikat 'e dagangan, 'e niagaan dan 'e kilangan da i setia' nega a !#$!N% !332 "uga

menubuhkan institusi bukan ke a"aan sela i dengan institusi a)am yang ditubuhkan oleh !#$!N untuk melaksanakan atau mengambil kesem'atan yang di)u"udkan oleh !#$!N% 1e a' kali dalam institusi yang ditubuhkan oleh !#$!N, ahli-ahli "a)atan kuasannya anta anya te di i da i'ada ahli ko 'o at yang me)akili !332 da i setia' nega a !#$!N% Jadi di da'ati 'ihak s)asta dan a)am sangat beke "a a'at dalam melaksanakan ke "asama ekonomi !#$!N% !332 ditubuhkan 'ada tahun 1- 72 sebagai 'e tubuhan yang me)akili se*to s)asta )ilayah !#$!N% 2a mula be gabung dengan !#$!N sebagai satu da i'ada &e tubuhan ,ukan 1e a"aan 4Non Go:e nment / ganisatioans, NG/@#5 yang diikti8a oleh !#$!N 'ada 0 +isembe 1-.1% !332 ialah NG/ !#$!N yang te besa dan mem'unyai st uktu 'entadbi an yang te baik di dunia% /b"ekti8 !332 ialah 1 untuk mengu uskan dan menyela askan ke "asama 'e dagangan se*to s)asta sela i dengan ob"ekti8 !#$!N dan 2 untuk meningkatkan 'e tumbuhan ekonomi dan 'embangunan di antau ini dengan 'endekatan, tindakan dan *ita-*ita be sama dalam mem'e kukuhkan asas dan 'enyela asa dalam mema"ukan masya akat !#$!N% !332 telah be usaha untuk meningkatkan ke "asama ekonomi dalam kalangan nega a !#$!N dan dengan nega a lua % +alam meningkatkan ke "asama ekonomi

!#$!N, !332 telah melaksanakan ' o"ek !2JA, teta'i oleh sebab bebe a'a masalah hanya la'an ' o"ek !2JA saha"a yang ba u da'at dilaksanakan se"ak tahun 1-.4 %

,ebe a'a 'engubahsuaian telah dilakukan bagi memastikan maslah yang telah menyebabkan be laku kegagalan kedua-dua skim !2& dan !23 tidak akan be laku ke atas !2JA% !2JA se'e ti mana !23 "uga be tu"uan untuk meningkatkan lagi 'elabu an oleh se*to s)asta di nega a-nega a !#$!N% +i sam'ing itu !2A "uga be tu"uan

menambahkan lagi kelua an ba angan indust i dalam )ilayah !#$!N mene usi sumbe sumbe te kum'ul dan "uga 'e kongsian 'asa an% ,ebe a'a langkah telah diambil bagi menggalakkan kemasukan 'elabu -'elabu s)asta untuk melabu dalam ' o"ek !2JA% +i anta langkah-langkah te sebut ialah dengan membe ikan Ma gin o8 & e8e en*e 4M/&5 te hada' ta i88 yang dikenakan oleh nega a 'engim'o t% +i sam'ing itu, kemasukan 'elabu an oleh 'elabu asing "uga dibena kan% #eku ang0ku angnya dua buah nega a !#$!N mesti be gabung untuk satu-satu ' o"ek !2JA dengan "umlah ekuiti seku angku angnya 01<% Namun begitu !2JA "uga se'e ti !23, masih tidak mam'u un tuk mena ik 'a a 'elabu s)asta % 2ni ke ana ' osedu yang 'e lu dilalui bagi menda'atkan status ' oduk !2A dan "uga kelulusan ' o"ek yang bukan saha"a *e e)et bahkan memakan masa yang lama% /leh itu, bagi memastikan !2JA be "aya dan da'at mena ik lebih 'elabu maka bebe a'a 'engubahsuaian telah dilakuka ke atas skim !2JA ini% ,ebe a'a *adangan telah dikemukan bagi me)u"udkan satu skim yang lebih 8leksible mena ik dan lebih be kesan da i'ada sebelumnya% &e ubahan te sebut meli'uti intensi8 dan "uga

keistime)aan yang dibe ikan ke'ada 'elabu di ba)ah skim ini, di sam'ing memudahkan lagi ' oses 'enyena aian dan "uga kelulusan ' o"ek di ba)ah !2JA%

#ehingga bebe a'a tahun kebelakangan ini hanya 21 ' o"ek !2JA telah di"alankan, namun kebanyakan ' o"ek melibatkan 'emegangan ekuiti oleh sya ikat asing% Banya sedikit saha"a ' o"ek !2JA yang ekuitiya dimiliki dan melibatkan nega a !#$!N dan hanya satu ' o"ek saha"a yang mana ekuitinya dimiliki be sama oleh semua anggota !#$!N% ,oleh dikatakan baha)a skim !2JA telah mengalami bebe a'a 'engubahsuaian bagi memastikan lebih banyak 'elabu an da i'ada 'ihak s)asta% !nta anya ialah skim !2JA telah diubahsuai su'aya sela as dengan ta i88 3$&( bagi mengekalkan M/&% +i sam'ing itu, bebe a'a *adangan ba u dimasukkan ke dalam agenda #$/M% Bal ini adalah bagi membentuk hubungan yang lebih a'at anta a

!#$!N 332 dan #$/MN% ,ebe a'a *adangan tu ut dibentangkan oeh 3/2M$ 'ada mesyua at Mente i-mente i $konomi !#$!N ke 26 di 3hiangmai bagi mem'e baha ui skim !2JA te sebut% !nta a *adangan te sebut ialah 15 3ommon $88e*ti:e & e8e antial (a i8 akan di'e luaskan ke'ada semua ba angan !2JA% 25 1eistime)aan ekskusi8 yang dibe ikan ke'ada ' oduk ba u !2JA akan dite uskan% 35 Minimum ekuiti sebanyak 0< yang mesti dimiliki oleh anggota !#$!N yang mengambil bahagian dalam !2JA akan dilongga kan sele'as em'at tahun da i'ada ta ikh ' o"ek diluluskan% 45 !nggota !#$!N yang tidak mengambi bahagian boleh mengabaikan hak me eka di ba)ah a tikel 14.5 di dalam 9!!2JA sehingga me eka be setu"u untuk mene ima 3ommon $88e*ti:e (a i8 te hada' ' oduk !2JA%

Namun bagitu, )alau'un bebe a'a 'embaha uan telah dibuat, skim !2JA masih tidak mam'u untuk men*a'ai matlamatnya% !da bulan !' il 1--0, mente imente i !#$!N telah mengambil ke'utusan untuk menamatkan skim !2JA dan "uga skim !23 teta'i gagal% &ada 27 !' il 1--6, satu lagi skim ke "asama indust i telah di)u"udkan bagi menggantikan !2JA dan !23 iaitu !23/ 4!#$!N 2ndust ial 3oo'e ation5% &e "an"ian te sebut ditandatangani bagi menyesuaikan skim !2JA dan ,,3 untuk diletakkan di ba)ah skim !23/% &embentukan !23/ diha a'kan akan membantu 'eningkatan ke "asama indust i me entasi sem'adan selain da i'ada meninggkatkan 'elabu an dalam indust i yang be asaskan teknologi se ta akti:iti-akti:iti ekonomi dan "uga indust i yang da'at meningkatkan nilai tambah% +i dalam skim ini sebena nya te da'at bebe a'a ob"ekti8 yang telah dikenal'asti untuk di*a'ai% !nta anya ialah 1 meningkatkan ba angan kelua an indust i !#$!N 2 me a'atkan lagi hubungan dan integ asi !#$!N

3 meningkatkan 'elabu an da i dalam dan lua !#$!N 4 meningkatkan 'e dagagan dalaman !#$!N 0 untuk mem'e baiki hasil sko' ekonomi ke'ada skala yang lebih besa 6 meningkatkan teknologi 7 meningkatkan 'e saingan ba angan indust i !#$!N . meningkatkan 'enye taan se*to s)asta - be tindak saling melengka'i anta a satu sama lain 4te utama dalam bidang indust i5

+alam skim ini satu 8o mula yang dikenali sebagai 7-7 telah digunakan iaitu 'e setu"uan hanya diambil da i'ada nega a-nega a yang mengambil bahagian saha"a% Bal ini adalah bagi memudahkan dan mem'e *e'atkan lagi ' oses

'elaksanaan !23/% #eku ang-ku angnya dua buah nega a !#$!N boleh membentuk satu ' o"ek !23/% &emegang ekuiti sya ikat seku ang-ku angnya 30< mestilah

dimiliki oleh nega a !#$! N% 1eistime)aan utama yang akan dinikmati dalam skim ini ialah kada baya an *ukai yang lebih endah bagi ba angan akhi , ba angan 'e anta aan dan bahan mentah iaitu anta a 0< hingga 0< saha"a, iaitu me)akili kada ta i88 3$&(% +i sam'ing itu, insenti8-insenti8 lain yang te da'at dalam !23/ ini anta anya ialah &e si"ilan 1andungan (em'atan 4Co*al 3ontent !** editation5 dan insenti8 tan'a ta i88 ke'ada nega a anggota !#$!N% #emua nega a anggota !#$! N adalah be hak untuk menye tai skim te sebut namun me eka mesti memenuhi k ite ia-k ite ia yang te tentu yang telah diteta'kan se'e ti be ikut= be gabung dan be o'e asi di mana-mana nega a !#$!N mem'unyai seku ang-ku angnya 30< ekuiti nasional be usaha mengum'ul dan mengongsi sumbe se ta saling melengka'i anta a satu sama lain dalam akti:iti indust i% #kim !23/ boleh dikatakan sebagai satu skim ke "asama indust i yang 'aling be "aya anta a skim ke "asama yang sebelumnya% !23/ sebena nya telah membe i man8aat yang bukan sedikit ke'ada nega a-nega a !#$!N yang lebih baik be banding sebelumnya% Bal ini da'at dilihat be dasa kan nilai eks'o t dan "uga im'o t dalam nega a !#$!N yang telah meningkat% 3ontohnya nilai eks'o t

!#$!N 'ada tahun 1--4 ialah sebanyak ?#D00,.04%26 "uga telah meningkat ke'ada ?#D61,116%00 "uta 'ada tahun 1--0% ,egitu "uga dengan nilai im'o t 'ada tahun 1--4 sebanyak ?#D 46,307%10 "uga telah meningkat ke'ada ?#D00,344%74 "uta 'ada tahun 1--0% #elain itu, dengan adanya skim ini "uga telah da'at meningkatkan lagi daya saing ba angan kelua an !#$!N di 'e ingkat anta abangsa% Bal ini be ikutan

be lakunya 'e tuka an teknologi dan "uga kemahi an se ta 'engetahuan dalam 'engelua an sesuatu ba angan di anta a nega a !#$!N dan sete usnya da'at menghasilkan ' oduk yang lebih baik dan mem'unyai kualiti yang tinggi untuk be daya saing dengan hasil kelua an nega a ma"u% #eki anya ba angan yang

dihasilkan mem'unyai kualiti yang tinggi sudah 'asti ia akan menda'at tem'at di nega a lua dan boleh meningkatkan 'enda'atan melalui 'e tambahan eks'o t% &eningkatan 'e dagangan "uga akan da'at meningkatkan se ta mem'e *e'atkan 'e tumbuhan ekonomi di antau !#$!N% +isam'ing itu, ke "asama indust i yang di"alankan mene usi skim !23/ ini da'at me)u"udkan satu ke "asama dan hubungan yang lebih e at anta a nega anega a !#$!N% &e temuan-'e temuan yang diatu se ta 'e tuka an idea yang dibuat bagi men"ayakan sesuatu da'at me)u"udkan hubungan yang mes a anta a nega anega a !#$!N te sebut% 1eselu uhannya skim !23/ yang masih ba u ini boleh dikatakan agak be "aya "ika dibandingkan dengan skim-skim ke "asama yang telah di"alankan sebelum ini%

10

#ebena nya kegagalan skim-skim ke "asama indust i yang di"alankan sebelum ini adalah be 'un*a da i'ada bebe a'a masalah yang be laku% Masalah-masalah yang menyebabkan kegagalan skim ke "asama te sebut adalah se'e ti ku angnya

'e se8ahaman anggota !#$!N, 'elaksanaan ' o"ek yang ku ang be kesan dan sebagainya% Masalah 'e tama yang boeh dikatakan sebagai 'un*a be lakunya kegagalan skim-skim ke "asama !#$!N sebelum ini adalah ke ana ku angnya komitmen setia' nega a anggota dalam 'elaksanaan sesuatu ' o"ek% 3ontohnya dalam skim !2&, nega a yang telah diteta'kan untuk men"alankan ' o"ek-' o"ek yang te tentu mengambil sika' sambil le)a saha"a% /leh ke ana itu, ' o"ek-' o"ek yang se'atutnya di"alankan tidak dilaksanakan langsung% Masalah yang )u"ud se'atutnya boleh

diselesaikan se'e ti lokasi yang sesuai, sebaliknya ia telah menyebabkan kegagalan ' o"ek #u'e 'hos'ate di 6ili'hina% #elain itu, masalah komunikasi dan tidak ada kese8ahaman anta a nega a anggota tu ut menyebabkan be lakunya kegagalan skim ke "asama indust i !#$!N% Nega a-nega a anggota se'e ti yang diketahui semamangnya mem'unyai 'andangan budaya, so*ial, dan "uga 'olitik yang be beEa% Bal ini telah menyebabkan me eka tu ut mem'unyai 'andangan yang be beEa dalam sesuatu isu yang timbul semasa 'e laksanaan ' o"ek-' o"ek yang telah di an*ang% 3ontohnya dalam skim !23,

nega a-nega a !#$!N yang te libat dalam ke "asam dalam se*to automati8 telah be selisih 'enda'at dalam isu tentang "enama ' oduk yang bakal dihasilkan dan hal ini telah menyebabkan ' o"ek te sebut gagal di"alankan%

11

&englibatan sekto s)asta yang amat ke*il bilangannya tu ut menyebabkan masalah besa dalam 'elaksanaan skim-skim ke "asama indust i !#$!N% +alam skim !2JA dan !23 misalnya, !#$!N be ha a' aga bebe a'a 'e ubahan yang telah dibuat mam'u untuk mena ik minat 'elabu -'elabu s)asta te utama da i'ada nega a !#$!N sendi i% Namun ia masih tidak mam'u untuk mena ik minat 'elabu s)asta untuk membuat 'elabu an me eka sebaliknya 'elabu asing 'ula yang membuat 'elabu an me eka% 1eku angan 'englibatan se*to s)asta ini telah menyebabkan ' o"ek-' o"ek dalam skim ini tidak mam'u men*a'ai matlamatnya% (ambahan 'ula 'elabu an se*to s)asta amat 'en ting bagi memastikan ke)angan yang di'e lukan bagi men"alankan sesuatu ' o"ek men*uku'i di sam'ing melibatkan se*to a)am dalam kegiatan 'e indust ian bagi mema"ukan nega a% 1etiadaan se*to s)asta dalam ' o"ek yang dilaksanakan tu ut menyebabkan kegagalan skim !2& sebelum ini% &e saingan hasil ' oduk yang dikelua kan mene usi skim ke "asama !#$!N dengan ' oduk yang dihasilkan nega a ma"u tu ut men"adi masalah dalam ke "asama indust i !#$!N% 1ualiti yang dihasilkan oleh indust i !#$!N te nyata tidak da'at menandingi kualiti ba angan da i nega a lua % +i sam'ing itu ia tidak mem'unyai daya saing yang tinggi dan tidak mem'unyai tem'at di 'asa an anta a bangsa% 1eku angan 'ublisiti tu ut menyebabkan amai 'a a 'elabu tidak menyeda i tentang ke)u"udan skim te sebut% /leh itu, 'elabu an yang diha a'kan da i'ada se*to -sekto di'e olehi% s)asta um'amanya tidak be "aya

12

1esim'ulan yang da'at dibuat ialah ke "asama !#$!N dalam bidang ekonomi sebena nya masih belum se'enuhnya be "aya ke ana "ika ditin"au masalah yang timbul ke ana !#$!N sendi i te di i da i'ada nega a membangun yang se ba keku angan% >alau'un tenaga manusia "umlahnya besa teta'i !#$!N

keku angan da i segi moda )ang, teknologi dan 'asa an se ta menghada'i saingan yang kuat te utama da i nega a ma"u% Namun demikian dengan kestabilan 'olitik sedikit sebanyak da'at membantu nega a !#$!N dalam usaha meningkatkan 'embangunan ekonomi me eka% ?ntuk dua 'uuh lima tahun yang kedua ini usaha 'e lu ditum'ukan ke'ada kema"uan sosioekonomi )ilayah !#$!N % +iha a' !#$!N akan men"adi lebih matang lagi dalam me)u"udkan ke "asama di kalangan anggota 'ada masa akan datang%

13

, 2,C2/G9!62

1% ! i88, M, and 6ong, 3%/% 1-77, !#$!N 3oo'e ation 2n 2ndust ial & o"e*ts, Malaysia $*onomi* !sso*iation and 2#$!#= 1uala Cum'u % 2% Bassan NaEi i 1halid dan lain-lain, 1--7, &enubuhan dan &e kembangan #emasa !sean = &e s'ekti8 Geog a8i, &ene bit ?ni:e siti #ains Malaysia% 3 4 #olehah !bdul Bamid, 1--7, &embangunan $konomi !#$!N, ?ni:e siti ?ta a Malaysia% Mohamad Faini /ma , 2004, JMG Geog a8i >ilayah !sia (engga a Modu 3 - 0 , &usat &enga"ian Ja ak Jauh, ?ni:e siti #ains Malaysia% = htt'=//id%)iki'edia% / g/)iki/ ka)asan &e dagangan ,ebas

0% 2nte net !#$!N

14