You are on page 1of 60

The Irrawaddy

Weekly

Journal

Vol.1, No.6, February 9 , 2014

NEWS & ANALYSIS

'PfcwfydwfqdkYrIMum;u

cdkeDrsm;
pm - 6

News & Analysis

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

Politics

zGJUpnf;yHkjyifqifa&;? jrefrmhaEGOD;ESifh EdkifiHa&; tIyfawmfyHk

"mwfyHk -Reuters

The Irrawaddy

tpdk;&ESihfvTwfawmfMum; oabmxm;uGJvGJ tm;NydKifrIonf Nidrf;csrf;a&;ESifh zGJUpnf;yHk jyifqifa&;tay: rnfodkYtusKd;oufa&mufrnfenf;/

tm&yfEikd if rH sm;ESirhf wl aoG;rpGe;f bJ toGif


ul;ajymif;a&;vkycf v
hJ Ukd jrefrmh Edik if aH &;? pD;yGm;a&;
jyKjyifajymif;vJru
I kd ]jrefrmhaEGO;D } vdYk wifpm;ac:
a0:cJhMuygw,f/ orwOD;odef;pdefeJYppfAdkvfcsKyf
a[mif;awG OD;pD;cJhwJh tajymif;tvJ[m 2014
ckEpS f Zefe0g&Dvukerf mS yJ t&Sed u
f ek o
f mG ;jyv
D m;vdUk
ar;cGe;f xkw&f rSm jzpfygw,f/ taMumif;uawmh
rMumao;cifu jynfaxmifpkvTwfawmfudk wif
oGif;cJhwJh zGJUpnf;ykH tajccHOya'avhvmokH;oyf
a&; yl;aygif;aumfrwD&Jh avhvmawGY&SdcsufeJY okH;
oyfcsuf tpD&ifcHpmaMumifhyg/
'DtpD&ifcpH mrSm wdik ;f &if;om;e,fajrawGrmS
ukd,fydkifjyXmef;cGihf? ukd,fydkiftkyfcsKyfcGihfwdkYukd
jyifqifay;zdYk wifjycJah yr,fh 'Dru
kd &ufwpf twdu
k f
tcHawG vdv
k m;aeMuwJw
h yfrawmfukd Edik if aH wmf
&JU trsK;d om;OD;aqmifru
I @u avQmch szeYkd rYJ q
J E
&Sif trsm;pkMum;rSm a&yef;pm;aewJh twdu
k t
f cH
acgif;aqmif a':atmifqef;pkMunf orwjzpf
cGifhudk ydwfyifwm;qD;xm;wJh Oya'jy|mef;csuf
awGukd jyifqifzYkd vlwode;f ausmf uefu
Y u
G w
f ,f
vdYk rSwcf sujf yKxnfo
h iG ;f wifjycJw
h mrdYk jrefrmjynf
olawGeJY EdkifiHjcm; tpdk;&awG pdwfvIyf&Sm;cJhwJh ]
jyKjyifajymif;vJa&;} NyD;oGm;cJhNyDvm;vdkY avhvm
apmifMh unfo
h l trsm;pku a0zefvmcJMh uygw,f/
wyfrawmf udk,fpm;vS,fawGeJY EdkifiHa&;
ygwDawGu udk,fpm;vS,f pkpkaygif; 109 OD;eJY
yg0ifzGJUpnf; xm;wJh yl;aygif;aumfrwDu 2008
zGJUpnf;yHk tajccHOya' jyifqifa&; tBuHjyKcsuf
40541 vufcH&&SdaMumif; azmfjyygw,f/ wyfr
awmfudk Edik if aH wmf&hJ trsK;d om;OD;aqmifru
I @udk

jyifqifzUkd tBujH yKcsuaf ygif; 27148? a':atmif


qef;pkMunf orwjzpfcGifh ydwfyifxm;wJhyk'fr
59 p udk jyifzdkY 5740? zGJYpnf;ykHyg yk'frwckckukd
jyifqifrnfqdkygu vTwfawmfukd,fpm;vS,f
tm;vkH;\ 75 &mcdkifEIef;ausmfu oabmwl&ef
vdktyfwmudk jyifqifzdkY 5620 &Sdw,fvdkY wifjy
xm;ayr,fh rSwfcsuftaeeJU tJ'gawGukd rjyifzYkd
tBuHjyK vufrSwfxdk;awmif;qdkrI 106102 OD;
&Sdw,fvdkY tpD&ifcHpmu qdkygw,f/
'Dt&ifcpH m[m rjzpfrae vkyaf qmif&r,fh
aemufq;Hk ydwaf wmh r[kwyf gbl;/ 'gayr,f'h g[m
a':atmifqef;pkMunfvv
kd m;wJh jyKjyifajymif;vJ
a&;udk rvdv
k m;wJh twdu
k t
f cHawG &Sw
d ,fqw
kd m
w&m;0if &Sif;&Sif;vif;vif;today;csuw
f ckyg/
xl;qef;wmu 'DtpD&ifcHpmwifoGif;wJ h t cg
vTwfawmfxJrSm&SdaewJh a':atmifqef;pkMunf
tygt0if trsd K ;om;'D r d k u a&pD t zG J U csKyf u
vTwaf wmfu,
kd pf m;vS,af wGuuefu
Y u
G jf cif;tvsO;f
r&SdwmygyJ/ 'gayr,fha':atmifqef;pkMunfeJY
eD;pyfwJh jynfaxmifpk vTwfawmfem,u ol&OD;
a&Tref;u 'DtpD&ifcHpmudk tajc cHNyD; zGJUpnf;ykH
tajccHOya' jyifqifEdik fa&; ]taumiftxnf
azmfrI} aumfrwDopfw&yfukd zGJUpnf;zdkY TefMum;
cJhjyefygw,f/
tJ'DaumfrwDopfrSm jynfaxmifpkBuHhcdkif
a&; ESizfh UHG NzK;d a&;ygwDu vTwaf wmftrwf 14OD;?
wyfrawmfom; vTwfawmf ukd,fpm;vS,f 7 OD;?
trsKd;om; 'Drkdua&pD tzGJUcsKyfu trwf 2 OD;?
wkdif;&if;om;ygwDwcsKdUu vTwfawmftrwf 8
OD; pkpkaygif; 31 OD;eJY zGJUpnf;jyefygw,f/ tpD&if

cHpmxJrSm wdkif;&if;om;e,fajrawGrSm ukd,fydkif


jy|mef;cGihf? ukd,fydkiftkyfcsKyfcGihfwdkYukd jyifqif
ay;zdYk tBujH yKxm;ayr,fh zGUJ pnf;ykt
H ajccHOya'
jyifqifa&;[m tpdk;&u OD;aqmifjyKvkyfaejyD;
wyfrawmfuvnf;yg0ifaqmif&GufaewJh Nidrf;
csr;f a&; aqG;aEG;yGaJ wGeUJ wku
d f u
dk f oufa&mufrI
&SdwmrdkY xm0&Nidrf;csrf;a&;&zdkY 'DzGJUpnf;yHkjyifqif
a&;ub,fvt
kd usKd ;jzpfxeG ;f aprSmvJvYkd wkid ;f &if;
om;EkdifiHa&;acgif; aqmifwcsKdUu ar;cGef;xkwf
vmjyefygw,f/
&Srf;trsKd;om; 'Drkdua&pDtzGJUcsKyfrS acgif;
aqmif OD;pkdif;TefYvGifu ]]vTwfawmfu zGJUpnf;
vkdufwJh 31 OD;aumfrwDuol&JUvkyfykdifcGihfeJY
bmawGvyk rf vJ/ avmcD;vmtypf&yfa&;qk;H jzwf
csuaf wG&w
dS ,f/ bm;tHrmS vnf; aqG;aEG;yGJ vkyf
OD;r,f/ tm;vkH;yg0ifwJh EkdifiHa&;aqG;aEG;yGJ
vkyOf ;D r,f/ vTwaf wmf&UJ 31 OD; zGUJ pnf;ykjH yifqif
a&;aumfrwDu tpkd;&Nidrf;csrf;a&; aumfrwD
Mum;rSm yl;aygif;aqmif&GufrI &SdzkdYvkdw,f/ ESpf
aygif; 50 ? 60 jynfwGif;ppfjyemudk tcsdef
ay;&rSmyJ/ tpk;d &Nird ;f csr;f a&;aumfrwDuajz&Si;f
wJh[mudk vTwfawmf 31 OD;aumfrwDu b,fvdk
oabmxm;rvJ/ vTwfawmf 31 OD;eJY tpkd;&
vkyfaewJh[mMum;rSm qufpyfrI r&Sd&ifawmh
jrefrm jynf tcuftcJjzpfr,f}} vdUk ajymygw,f/
or w OD ; od e f ; pd e f O D ; aqmif w J h tpk d ; &eJ U
ol&OD;a&Tref; OD;pD;wJhvTwfawmftMum; tm;NydKif
rI jzpfay:aeNyD; vTwfawmfu jy|mef;xm;wJh
Oya'awG[m zGJUpnf;ykHtajccHOya'eJY rnDvdkY
qkdNyD; tpkd;&u zGUJ pnf;ykHtajccHOya'ckHH;k tqkH;

tjzwf&,lzdkY jyifqifaewmrdkY tJ'Dtm;NydKifrI


uvnf; wkid ;f &if;om;vufeufuikd rf sm;eJY Nird ;f csr;f
a&;? typf&yfa&; aqG;aEG;rItay: oufa&muf
rI&rdS ,fqw
kd hJ ok;H oyfcsuaf wGvnf; &Sad eygw,f/
'ghtjyif zGJUpnf;yHkjyifqifa&; ]taumiftxnf
azmfa&;} aumfrwDopf[m ]avhvmok;H oyfa&;}
aumfrwDvdk wyfudk,fpm;vS,fawGeJY BuHhcdkifa&;
ygwDu,
kd pf m;vS,af wGu trsm;pkrUkd usm;oem;rS
EGm;csrf;om&r,fh tajctaevdkYvnf; ajymqdk
aeygw,f/
]]twkduftcH tiftm;pkawGu vTwfawmf
rSmtiftm;enf;w,f/ tajccHOya' jyifqifEidk f
zkYu
d BuhcH dik fa&;eJY wyfujyifay;rSyJ&rSm}}vdYk trsKd;
om; vTwaf wmfu,
dk pf m;vS,f OD;zke;f jrihaf tmifu
ajymygw,f/ &Sr;f wkid ;f &if;om;rsm; 'Dru
kd &ufwpf
ygwD oDaygNrdKUe,f jynfolYvTwfawmf ukd,fpm;
vS,f OD;&JxGef;uawmh wkdif;&if;om;a'oawG
twGuf tajccHOya'jy|mef;csuw
f csKUd ukjd yifqif
vdrhfr,fvdkY ajymygw,f/ ]]ckdif0ef? NrdKU0efawGukd
jynfov
l x
l u
k wku
d f u
dk f a&G;aumufwifajrm uf
vkdY &vmr,f/ oH,Zmway:rSm tcGefaumufcH
rIuawmh jynfaxmifpkeJY a'otpkd;&Mum;rSm
b,fvdkcGJa0rvJqkdwmawmh aqG;aEG;&OD;r,f
xifw,f}} vdkYajymygw,f/
pdwf0ifpm;zdkU aumif;wmu vuf&Sd 2014
ckEpS t
f wGi;f tajccHOya'jyifqifa&;eJyY wfouf
NyD; oabmxm; uGJvmEkdifajc&SdwmrdkY awmif;qkd
rIawG? qlyrl t
I Murf;zufraI wG jzpfvmEkid w
f ,fvUkd
Zefe0g&D v 9 &ufaeYu usi;f ycJw
h hJ jynfaxmifpk
tpkd;&tzGJUtpnf;ta0;rSm orwOD;odef;pdefu
vrf;TefrSmMum;cJhwmyg/ ]]jynfwGif;? jynfy
owif;rD',
D mrsm;\ zdtm;ay;rIrsm; jzpfay:vm
NyD; rdrdwdkYtpkd;&twGuf tvm;wludprsm;ay:
aygufvmygu tcuftcJ tusyt
f wnf;rsm;ESifh
&ifqkdifBuHKawGY&rnfjzpfaMumif;? ,cktcsdefwGif
qefYusifbuf oabmxm;&Sdolrsm;ue,fajr
toD;oD;odYk uGi;f qif; pnf;H;k Ny;D qlyal wmif;qdrk I
rsm; ae&mtoD;oD;wGif ay:aygufvmap&efzef
wD;vkyfaqmifaeonfudk tm;vHk;todyifjzpf
aMumif;}} vdkU orwu oufqkdif&m0efBuD;Xme
rsm;udk TefMum;xm;ygw,f/
'Dvdk ajymqdkwm[m trsdK;om; 'Drkdua&pD
tzGcYJ sKyf Ou|a':atmifqef;pkMunfu zGUJ pnf;yHk
tajccH Oya' jyifqifa&;qkdif&me,fvSnhfa[m
ajymrIawG csi;f ? u&ifeUJ &Sr;f jynfe,f c&D;pOfawG
rSm vkyfaecsdefeJUvnf; wdkufqdkifaeygw,f/
wcsed w
f nf;rSm azazmf0g&Dv 2 &ufaeY &efuek Nf rKd U?
A[ef;NrdKUe,f ? AdkvfpdefrSef tm;upm;uGif;rSm
BuHhckdifa&; vTwfawmftrwf OD;atmifodef;vif;
tygt0if BuHhckdifa&;ygwD0ifrsm;? trsKd;bmom
omoem apmihaf &Smufa&; tzGUJ rsm;? oHCmawmf
wcsKUd tygt0if vlO;D a& 500 ausmf wufa&muf
cJhwJh aqG;aEG;pkkH;yGJrSm a':atmifqef;pkMunf
orwrjzpfapa&;uefo
Y wfxm;wJh tajccHOya'
yg yk'rf 59 (p) ry,fzsuaf &;udk axmufccH MhJ uwm
uvnf; orw pd;k &dro
f vdjk zpfvmzdv
Yk rf;pvm;vdYk
awG; p&mjzpfvmygawmhw,f/

The Irrawaddy
Vol.1, No. 6 February 9, 2014

abmvHk;awmfvSefa&;
qifETJoifhNyD

21 &mpk Facebook ckepfaxG&o


&DAsL;
yef;csDjyyGJ

pm - 16pm - 32

pm - 40

pm - 38

SPECIAL REPORT

vlem jrefrmjynf
pm -14

raMumufacwfu umwGef;q&m odkYr[kwf

umwGef;azodef;
pm - 50

]]pdefac:csufawGu tcGihftvrf;awG
jzpfvmw,f}}
a':0if;0if;wifh (City Mart) ESifh tifwmAsL;
pm - 24

jrpfxJu &efukefIcif;
um;awG? vlawGeUJ ysm;yef;cyf Iy,
f u
S f
cwfaewJh &efukefudkpdwfnpfvdkY xGufajy;
csiaf e&if &efuek jf rpfxJ taysmpf ;D oabFmay:
wufvu
kd yf g/ tm;vyf&ufawGrmS &efuek jf rpf
xJrmS npmpm;&if; naecif;ae0ifcsed u
f dk cHpm;
Edik yf gw,f/
pm - 26

News & Analysis

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

History

tif;pdefwdkufyGJxJu ]]wHjrufpnf;}}
&efydkif

"mwfyHkrsm; - a*sydkif^The Irrawaddy

tay:qHk;

jynfwGif;ppf tpvdkY qdk&r,fh emrnfausmf


]]tif;pdefwdkufyGJ}} jzpfyGm;cJhonfrSm ,ckESpf az
azmf0g&D 1 &ufaeYqv
kd Qif 65 ESpjf ynfNh yjD zpfygw,f/
vGwfvyfa&;&NyD; wESpftMumrSm jzpfcJhwJh
tif;pdefwdkufyGJ[m 1949 ckESpf? azazmf0g&Dv
1 &ufaeYrSm pwifcJh&m av;veD;yg; MumjrifhNyD;
wJhaemuf arv 22 &ufaeYwGif tqHk;owfomG ;
cJhygw,f/
emrnfBuD; tif;pdefwkdufyGJ[m &ufaygif;
122 &ufMumcJhNyD; aemufqHk;rSmawmh jrefrmh
wyfrawmf[m u&ifppfwyfawGukd jyefqw
k o
f mG ;
atmif wkdufEkdifcJhygw,f/ 'DwkdufyGJrSm jrefrmha&
wyfrmS Akv
d Bf u;D wm0efxrf;aqmifaewJh OD;ausmf
odef;vGifu a&wyftajrmuf bkdzm (Bofors)
udk ajray:ukd qGJwifNyD; wkdufyGJ0ifcJhygw,f/ 'D
d yf JG
bkzd m&JU emrnfuawmh ]]wHjrufpnf;}} vkYd wku
xJrSmyJ ay;cJhygw,f/ (bdkzmESpfvufrSm wvuf

uawmh ]]&efyHkcGif;}} vdkY trnf&w,f/ aemuf


wvufuawmh ]]wHjrufpnf;}} yg/)
tif;pdew
f u
dk yf jJG zpf&jcif;eJY u&ifaoewfuikd f
wyf&if;rsm;u u&iftrsKd;om;umuG,fa&;wyf
rsm; (KNDO) eJY yl;aygif;&ef BudK;pm;jcif;[m
e,fcsJUya,m*? u&ifawG&JU oD;jcm;vGwfvyfwJh
vlrsK;d tjzpf cGx
J u
G &f efBupH nfrv
I Ykd trsm;u ajym
qkd oHk;oyfMuayr,fh? jynfwGif;ppfrSm ukd,fwkdif
yg0ifwkdufckdufcJholwcsKdUuawmh u&ifawGtae
eJY aphpyfr&avmufatmif tvsiftjref ykefuef
zdYk jzpfvmwm[m aemufu,
G u
f wGe;f tm;ay;wJh
taMumif;tcsufwcsKdUaMumifhvkdY qdkygw,f/
ppfNy;D acwf wyfrawmf (a&) rSm tJ't
D csed f
u Ad k v f B uD ; tjzpf wm0ef x rf ; aqmif c J h o l
OD;ausmfodef;vGif[m &efukefu olY&JUaetdrfrSm
xdkifNyD; vGefcJhwJh 65 ESpfu jzpfcJhwJh emrnfausmf
tif;pdew
f u
kd yf eJG YJ tJ'w
D u
kd yf u
JG tpdwt
f ydik ;f wck

tay:
vuf0J

jzpfwJh ]]0ufaumf}} wdkufyGJtaMumif;udk &Sif;jyyg


w,f/
]]wu,fawmh u&ifu wkid ;f jynfyek u
f efcsif
vkdY r[kwfbl;? olwkdYukd oGm;qGvkdYjzpfwm? tvHk
u&ifNcHukd ArmawGu oGm;rD;dIUw,f? 'gawGu
OD;ae0if; ya,m* enf;enf;ygw,f/ rD;dIUawmh
olwkdY cHvkduf&wmaygh/ tJ'Dawmh tif;pdefu
vlawGtaeeJY olwu
Ydk ,
dk o
f w
l Ykd umuG,&f awmh
r,f? KNDO udk ac:w,f? KNDO tif;pdefxJ
0ifvmw,f/ Armu ykvdyfawGbmawGeJY 0kdif;
w,f/ 'gayr,fh tjyifuvluvnf; bmrSrvkyf
ovkd txJu u&ifuvnf; csJvifhrvkyf&Jbl;}}
vkdY ol&JU tif;pdefwkdufyGJ tawGUtBuHKudk ajymjy
ygw,f/
'ghtjyif AdkdvfrSL;BuD;atmifBuD; (aemif Akdvf
rSL;csKyf) ta&;ay:zGJUpnf;cJhwJh tmPm& qkd&S,f
vpfygwD&UJ cg;yku
d af qmifwyf UMP ppf&J (vJA;D )

- &efukefudk u,fwif&mwGif toHk;0ifcJhonfh


wHjrufpnf;trnf& bdkzm tajrmuf/
- t&m&Sdi,ftjzpf ol\Hk;cef;xJwGif
AdkvfBuD;ausmfodef;vGifudk awGU&pOf/
- 0ufaumfwdkufyGJ okyfazmf yef;csDum;a&SUwGif
awGU&aom OD;ausmfodef;vGif/

awG&JU pnf;urf;rJh &efp wkdufcdkufrIawGaMumifh


tajctaeu ydrk q
dk ;dk &Gm;oGm;wmvkYd oluoH;k oyf
ygw,f/
tckqdk&if touf 80 ausmfaeNyDjzpfwJh
OD;ausmo
f ed ;f vGi[
f m vGwv
f yfa&; r&cif 1947
ckESpfrS pwifNyD; a&wyfOD;pD;csKyf AdkvfrSL;BuD;
cifarmifbdk udk,fpm; ppfOD;pD;t&m&SdwOD;taeeJY
ppfHk;&Sd Munf;? a&? av tpnf;ta0;rsm;ukd
wufa&muf&ol jzpfygw,f/ KNDO BuD;pkd;&m
jrpf0uRef;ay:rSm&SdwJh Armhaoewfukdif wyf&if;
(3) udk ab;tE&m,fr&Sd tjrefq;kH &efuek af &muf
atmif a&vrf;aMumif;opfuo
dk ;kH Ny;D yifv,f0u
ae ac:aqmifEkdifcJholwOD;vnf;jzpfygw,f/
]]tJ'Dwkef;u r*Fvm'Hku vufeufwkdufudk
azmufNyD; awmcdkw,f qkdwmu u&ifwpkyg?
wu,fh tiftm; &Sdwmu tpkd;&u &efukefukd
umuG,fzkdY jynfeJY awmifilrSm csxm;wJh u&if

News & Analysis

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

aoewfuikd w
f yf&if; ESp&f if;yJ/ trSeaf wmh tJ'w
D yf&if; awGu
tif;pderf mS &Sw
d hJ olwYkd u&ifaqGrsK;d om;csi;f awG t0kid ;f cH&w,f
Mum;awmh olwrYkd umuG,&f if olwYdk aqGrsK;d awG aoukeaf wmh
r,fqkdNyD;awmh tif;pdefudk qif;vmwm}} vdkY OD;ausmfodef;vGif
u xkdpOfu tajctaeukd &Sif;jyygw,f/
tJ'D jynfeJY awmifilu qif;vmwJhwyfawGudk wm;qD;
zdkYtwGuf tJ'Dwkef;u AdkvfBuD;ausmfodef;vGifeJY tzGJU[m
wHjrufpnf;eJt
Y wl wdu
k yf 0JG ifcw
hJ mjzpfygw,f/ tJ'D u&ifwyf
eJY yJcl;u 0ufaumfa'orSm awGUqHkwdkufyGJjzpfcJhvdkY ]]0ufaumf
wdkufyGJ}} vdkY trnfwGifcJhwm jzpfygw,f/ NAdwdoQu oifwef;
ay;xm;wJh tJ'D u&ifwyfawG &efukefudka&mufcJhr,fqdk&if
ordik ;f rSm tvSnt
hf ajymif; &So
d mG ;Edik yf gw,f/ 'Dae&mrSm bdzk m
wHjrufpnf;eJY AdkvfBuD;ausmfodef;vGifwdkYtzGJUu tJ'D wyful
qif;vmwJh u&ifvufeufudkifwyf&if;udk wm;qD;EdkifcJhwm
jzpfygw,f/
aeYv,fbufus&if wm0eftwdkif; u&ifwyfawGudk
NrKd UxJukd 0ifrvmEdik af tmif wm;qD;ayr,fv
h nf; nbufus&if
awmh tJ'Dwkef;u AdkvfBuD;ausmfodef;vGif[m olY&JU u&if
oli,fcsi;f awGeYJ &efuek Nf rKd Uv,fu ky&f iS f akH wGrmS tar&duef
u aemufqHk;vmwJh kyf&SifawGudk oGm;MunhfNyD; tciftrif
rysuf aeEdik cf w
hJ hJ oabmxm;jynf0h wJh a&wyfrawmf Adv
k Bf u;D
a[mif;wOD;vnf; jzpfygw,f/ 'DtaMumif;awGudkawmh
]]NrdKUrvGif}} uavmifeJY a&;om;wJh ]]&efukefNrdKUawmfudk u,f
wifvdkufwJh wHjrufpnf;}} qkdwJh oludk,fwdkif a&;xm;wJh
pmtkyfxJrSm rSwfwrf;wifxm;ygw,f/
'DwdkufyGJaemufydkif;rSmawmh AdkvfBuD; ausmfodef;vGifudk
vnf; vef'efudkydkYNyD; ppfoifwef; wufapcJhw,f/ 'gayr,fh
1950 tapmydkif;rSmawmh jrefrmjynfudk jyefvmcJhygw,f/
taMumif;&if;uawmh oifwef; twlwlwufaewJh jrefrmh
wyfrawmf t&m&SdwOD;u ]]u&ifvlrsKd;rsm;udk pmemol}} vdkY
uke;f acsmcJv
h yYkd g/ 'gaMumifh Adv
k cf sKyBf u;D ae0if;u OD;ausmo
f ed ;f
vGiu
f kd &efuek u
f jkd yefac:cJyh gw,f/ 'gayr,fh OD;ausmo
f ed ;f vGif
&JU wdkif;&if;om; u&ifawGtay: jrifwJhtjrifawGuawmh
vlBu;D vlaumif;qefNy;D Edik if BH u;D om;yDowmudk awGU&ygw,f/
]]tJ'Dwkef;u u&ifu &efukefudk odrf;rd&if u&ifu
vlenf;pk? Armu vlrsm;pk? olwkdYtaeeJY umvMum&Snf
wkdif;jynftkyfcsKyfvkdY r&bl;? tJh'Dawmh ArmeJY nd&rSmyJav/
twlwltkyfcsKyfqkd&if tay;t,lrQoGm;r,f/ jzpfEkdifwmu
"eo[m, tzGJUxJ jyefa&mufoGm;Ekdifw,f/ 'gqkd wkdif;jynf
u qk&d ,
S v
f pfrjzpfb;l aocsmw,f/ tckvdk jrefrmhq&dk ,
S v
f pf&UJ
ESpaf ygif;oH;k q,f'Pfudk cHcsirf ScH&rSmaygh}} vkdY OD;ausmfodef;
vGifu twdwfudk jyefajymcJhygw,f/
rnfokdYyif qkdapumrl vGefcJhaom 65 ESpfu pcJhwJh
jynfwGif;ppfrD;[m tckwkdif rNidrf;ao;? Nidrf;owf&ef BudK;pm;
aeonf qkdaomfjim;vnf; waiGUaiGU avmifaeqJvdkY qkd&yg
r,f/

]]tJ'Dwkef;u u&ifu &efukefudk odrf;rd&if u&ifu vlenf;pk? Armu


vlrsm;pk? tJh'Dawmh ArmeJY nd&rSmyJav/ twlwltkyfcsKyfqkd&if tay;t,lrQoGm;
r,f/ jzpfEkdifwmu "eo[m, tzGJUxJ jyefa&mufoGm;Ekdifw,f/ 'gqkd wkdif;jynf
u qkd&S,fvpfrjzpfbl;}}
tif;pdefwdkufyGJ
-

1949 ckESpf? azazmf0g&Dv 1 &ufaeYwGif pwif wdkufyGJjzpf/


,if;ESpf arv 22 &ufaeYwGif wdkufyGJNyD;/
tpdk;&wyfbufrS (&JabmfoHk;usdyf0if? aemifwGif AdkvfrSL;csKyf) AdkvfrSL;BuD; ausmfaZm OD;pD;/
u&iftrsdK;om; umuG,fa&;wyf (KNDO) rS apmpHzdk;oif? apmbOD;BuD;wdkY acgif;aqmif/
yGJOD;xGufwGif trSwf (5) Armhaoewfudkif wyf&if;rS AdkvfrSL;vSaomif; (atmifqef;ol&d,) tygt0if t&m&Sd t&mcH
tMuyfwyfom; 80 cefYusqHk;? 120 cefY 'Pf&m&/
KNDO bufrSvnf; tvm;wlta&twGufcefY xdcdkufusqHk;rI &Sd/
tif;pdeft0ifayguf rif;"rukef;? EGm;xdk;ukef;? awmifolukef;? apmfbGm;BuD;ukef;? OD;pudefausmif;wdkuf? BudKUukef;? OD;aomf
yef;uefpuf? apmbifqifNcH? *srm;NcH? tif;pdef usrf;pmoifausmif;? wd&pmef aq;ausmif;? tif;pdefrD;&xm;pufacgif;HkwYkd
ppfajrjyifjzpfcJh/
KNDO xdk;ppfwBudrfwGif ordkif;vrf;qHktxd a&mufcJh/
KNDO bufu apmbOD;BuD;eJY ref;*sdef;xGe;f atmifwYkd tdE,
d oH;kH tultnDjzifh zqyv tpdk;& 0efBuD;csKyf OD;EkESifh
aqG;aEG;/ Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJ ratmifjrif/
KNDO bufrS ulnDrnfh u&ifaoewfudkif wyf&if; (2) onf 0ufaumfwHwm;wGif Armhaoewfudkifwyf&if; (3) \
acsrIef;jcif;cH&/
KNDO xdk;ppfrqifEdkifawmhbJ tif;pdefrSae jrpf0uRef;ay:odkY qkwfcGm/

News & Analysis

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

Sanction

'PfcwfydwfqdkYrI ql;Mum;u Al;cg; cdkeDrsm;


The Irrawaddy

rmEdkifiH yGifhvif;vmrIeJYtwl toGiful;ajymif;a&;umv ppftpdk;&vufxufu BuD;yGm;csrf;omcJhwJh


cdkeDawGvnf; tar&duef&JU ydwfqdkYta&;,lrI pm&if;xJuaevGwfajrmufzdkY enf;rsdK;pHkeJY BudK;pm;ae
Muygw,f/

jref

cdkeDawG BuD;yGm;csrf;omcJhwJh enf;vrf;awGay:rlwnfNy;D tar&duef b@m


a&;0efBuD;Xme&JU txl;owdxm; apmifhMunfh&rnfholrsm; (SDN) pm&if;
uae vGwfajrmufEdkifzG,f&SdolawG &Sdayr,fh wcsdKUuawmh vGwfajrmufzdkY
vrf;rjrifygbl;/
tar&dueftaeeJY ydwq
f t
Ykd a&;,lraI wGy,fzsuaf &;rSm xnfo
h iG ;f
pOf; pm;wJt
h csuaf wG &Syd gw,f/ t"duuawmh t"r odr;f qnf;xm;wJh
ajr awGjyefay;a&;? jrefrmEdik if t
H oGiu
f ;l ajymif;a&; vkyif ef;pOfrsm;rSm
wwyfwtm; yg0ifjcif;eJY vlrIa&;vkkyfief;awGrSm pdwfa&mudk,fyg
vkyfaqmifa&;wdkY jzpfygw,f/
'gayr,fh cdek aD wG taeeJyY w
d q
f Ykd ta&;,lrI pm&if;uaevGwf
ajrmufEdkifzG,fr&SdwJh taetxm;rsKd;vnf; BuHK&zdkY&Sdygw,f/ ppf
tpdk;&vufxufrSm vufeufarSmifcdkvkyfrI? rl;,pfaq;0g;a&mif;
0,freI YJ odr;f qnf;xm;wJh v,f,majrawGukd jyefay;zdt
Yk pDtpOf
r&SdolawGuawmh vGwfajrmufp&m vrf;rjrifygbl;/ ppftpdk;&
vufxufrmS vufeufa&mif;0,fraI wGxJ yg0ifywfoufw,f
vdkY pGyfpGJcHxm;&wJh OD;awZ? rl;,pfaq;0g; a&mif;0,frIawGeJY
ywfoufNy;D aiGrnf;awGukd aiGjzLvkycf w
hJ hJ Asia World ukrP
D
ydkif&Sif OD;xGef;jrifhEdkif (ac:) pwDAifavmwdkY[m tJ'DowfrSwf
csufawGxJ NidaeEdkifygw,f/
bdef;bk&if avmfppf[ef&JUom; OD;xGef;jrifhEdkifu ppftpdk;&
vufxufrSm AdkvfcsKyfBuD; oD[ol& wifatmifjrifhOD;&JU t&Sdeft0geJY
ppfbuf? t&yfbuf pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;rSm tcGifhta&;&,lcJholjzpf
ygw,f/ wkwef YJ ppftpd;k & qufqaH &;rSmMum;cHjzpfcNhJ y;D opfvyk if ef;? aqmuf
vkyaf &; vkyif ef;awGuae &efuek t
f jynfjynfqikd &f m avqdyef YJ rEav;avqdyaf wG
&JU Ground Handling vkdYac:wJh avqdyf0efaqmifrIvkyfief;awGtxd vuf0g;BuD; tkyfEdkifcJh
ygw,f/ ydwq
f t
Ykd a&;,lrpI m&if;u vGwaf jrmufa&;rSm ywjrm;eJY ausmufprd ;f ukeo
f ,
G rf aI wGrmS
qufET,faeolawGvnf; uif;vGwfcGifh&zdkY rjrifyg/ tar&duef tpdk;&u jrefrmEdk ifiHrS
ausmufrsuf&wemawG wifoGif;rI
wm;jrpfcsufudk ,refESpf Zlvdkifv
twGif;uxyfNyD; oufwrf;wdk;cJhyg
w,f/
tar&duef tpdk;& taeeJY
vnf; jrefrmEdkifiH jyefvnfxl
axmifcsdefrSmtultnDay;Edkif
zG,f&SdwJhtvm;tvm&SdwJhcdkeD
wcsKdUudk apmifhMunfhaeygw,f/
'gaMumifv
h nf; wcsKd Ucdek aD wG[m
olwdkY vkyfief;awGudk xifomjrif
om vkyaf qmifz?Ykd tcGerf sm;ay;
aqmifz?Ykd odr;f ,lxm;wJah jrawG
eJY wjcm; rormwJhenf;eJY ydkif
qdkifcJhwmawGudk jyefay;zdkY BudK;
yrf;vmMuwmudk awGU&ygw,f/
OD;awZeJY ol&OD;a&Tref;&JUom;
OD;atmifoufref;wdkY ydkifqdkifwJh {&m
a&T0gukrPDuvnf; odrf;qnf;ajr
wcsKdUudk jyefay;cJhNyD; Max Myanmar
Group Ou| OD;aZmfaZmfuawmh odrf;,l
cJhwhaJ jrawGukd jyefay;wm? avsmfaMu;ay;wm
awGvkyfcJhygw,f/ OD;aZmfaZmftaeeJYuawmh
&efuif;uav;aq;&Hkudk wnfaqmufay;cJhwm
aMumifhtmHkpdkufrI&cJhNyD; a':atmifqef;pkMunf
udk,fwdkif aq;Hkudk oGm;a&muf Munfh&IcJhygw,f/
,refEpS t
f wGi;f OD;aZmfaZmfu tar&duefb@ma&;
0efBuD;Xme&JU ppfaq;rIawGudk cH,lcJhNyD; pm&if;

tif;awGudk csjycJhygw,f/ tcktcsdeftxd tar&duef&JU pifawmfaumufcHr,fh


olawGxJ a&SUwef;rSmawmh OD;aZmfaZmfeJY jrefrmEdkifiHukefonfBuD;rsm;eJY pufrI
vkyfief;&Sifrsm; toif;csKyfOu| OD;0if;atmifwdkY &Sdaeygw,f/ olwdkYESpf
a,mufuawmh jyKjyifajymif;vJa&;rSm tvdkuftvsm;oifh ygvmwJh
pHjycdkeDawG jzpfvmEdkifzG,f&Sdygw,f/
ppftpdk;& vufxufuwnf;u wcsKdUaom cdkeDBuD;rsm;[m
tar&duefu Public Relations Firm awGudk aiGyHkay; iSm;&rf;NyD;
t&dyfqdk;atmufuae vGwfajrmufcGifh&zdkY BudK;yrf;cJhwmawG &SdcJhyg
w,f/ 'gayr,fh vuf&t
dS oGiu
f ;l ajymif;p tajctaerSmawmh'rD u
kd
a&pD twdkuftcH tiftm;pkawGeJY qufqHa&;xlaxmif&efBudK;
yrf;jcif;tm;jzifch dek w
D csKUd [molwyYkd &kH yd u
f t
kd zwfq,fz?Ykd apmifh
Munfhaeol&JU tjrifrSm trSwfaumif;&zdkY BudK;yrf;vmMuyg
w,f/ OD;aZmfaZmf? xl;xa&;'if; Ou|OD;awZwdt
Yk ygt0if
cdek rD sm;[m trsKd ;om;'Dru
kd a&pDtzGUJ csKyf NLD udk tvSLaiG
ay;zdkY wef;pDaecJhMuygw,f/
dk ufpyfraI Mumifh tvSL&Siaf wG&UJ *kPo
f u
d m ydw
k uf
'Dvq
wmxuf NLD ygwDtay: a0zefraI wGu ydrk sm;aecJyh gw,f/
2012 ckESpf 'DZifbmvtwGif;u NLD &JU ygwD&efyHkaiG&SmazG
yGJrSm OD;awZu usyfodef; 700 vSLcJhygw,f/ 'ghtjyif
orw OD;odef;pdefeYJ eD;pyfolwOD;jzpfwhJ OD;ausmf0if;ydkifqkid f
wJh Sky Net kyfoHu vSL'gef;wJh usyfodef; 1350 udv
k nf;
NLD vufcc
H yhJ gw,f/ 'Dvkd tvSLaiGvufcjH cif;aMumifh NLD
ygwDudk a0zefrIajymqdkrIawG &SdcJhygw,f/
NLD udk vSL'gef;wJh aiGyrmP[m jrefrmcdkeDolaX;
Bu;D rsm;twGuf wnpmt&ufz;kd ? rkezYf ;kd ? yJz;kd avmufy&J w
dS ,fvYkd a0zefoal wGuqdyk gw,f/wcsKUd
u cdkeDawGqdk&if EdkifiH&yfjcm;u avmif;upm;0dkif;awGrSm wnwnf;udk tar&duefa':vm
1 odef;ausmf (jrefrmaiG odef; 1 axmifausmf) jzKef;Edkifw,fvdkY qdkMuygw,f/
tar&duef&UJ apmifMh unfrh u
I ae vGwaf jrmufzYkd 'Dru
kd a&pD
twdu
k t
f cHawGeYJ [efjyqufqaH &; xlaxmifae&ayr,fh
vnf;wzufrmS cdek aD wGtaeeJY wcsed u
f olwcYkd sr;f om
<u,f0a&;qnf;uyfcJh&wJh aemufuG,fu MoZm&Sdol
awG rNidKjiifatmifvnf; BudK;yrf;ae&ygw,f/
armf',fvf trsKd;orD;i,frsm;eJY aps;BuD;wJh
NydKifum;awGudk oabmuswwfol cdkeDolaX;
wOD;[m NLD eJY ywfoufcw
hJ t
hJ wGuf tNird ;f
pm; 'kAdkvfcsKyfrSL;BuD; OD;armifat;&JU trsuf
a'goeJY 2012 ckESpfwkef;u &ifqkid fch&J zl;w,f
vdYk qdyk gw,f/ xdt
Yk wli,f&,
G w
f o
hJ al X; wOD;
[mvnf; a':atmifqef;pkMunftdrf udkoGm;
a&mufvnfywfum NLD udk aiGvLS cJw
h t
h J wGuf
tjyif;txef qlyljypfwifcH&w,fvdkY od&yg
w,f/ tJ't
D wGuf aemufu,
G u
f MoZm&Sad e
olBu;D udak iGaMu; tajrmuftjrm;tukefcH
awmif;yefcJh&w,fvkdY qdkygw,f/
MopaMw;vsEik d if q
H pf'eDNrKdUu Macquarie
wuodkvfu jrefrmhpD;yGm;a&; uRrf;usifol
a'gufwm a&SmifwmeJvf (Dr. Sean Turnell)
uawmh ]]olwu
Ykd pD;yGm;a&;rSmvdyk J Edik if aH &;rSm
vnf;pm;usujf rifr,fh olawGyg/ 'gayr,fh aocsm
wmuawmh uGjJ ym;olwcsKUd ay:xGuv
f mEdik yf gw,f/
wu,fvdkY olwdkYrSmvkyfzdkY qE&Sdr,fqdk&if toGiful;
ajymif;a&;udpa wGukd vkyEf ikd rf ,fh t&if;tES;D &So
d t
l enf;
i,fxJuqdkawmh usaemfwkdY apmifhMunfh&r,fvdkY xifyg
w,f}} vdkY rSwfcsuf ay;xm;ygw,f/

News & Analysis

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

Corruption

OD;atmifaomif;eJY om;awG <u,f0orQ jynfolUb@mrsm;om


The Irrawaddy

pkESpfrsm;pGmMum ppftkyfcsKyfa&;udk tqHk;owfvdkufNyD;aemuf


jrefrmEdkifiHonf urmhtqif;&JqHk; EdkifiHpm&if;0ifoGm;onfESifh
ajymif;jyeftcsdK;nDpGm csrf;om<u,f0NyD; usef&pfcJholrsm;wGif cdkeDrsm;ESifhtwl
0efBuD;a[mif;? ppfAdkvfcsKyfa[mif;rsm;vnf; yg0ifonf/

q,f

jynforl sm;\ vufxrJ S cd;k ,lc&H onfjh refrm


jynf\ obm0 o,HZmwrsm;rS &&Sad om tusK;d
tjrwfrsm;? jrefrmEdkifiH\ pD;yGm;a&; vkyfief;BuD;
rsm;onf cdek rD sm;\ tdwx
f w
J iG f &Sad eonfqykd g
vQif ,if;rSmpkpak ygif;\ xuf0ufjzpfEikd Nf y;D usef
xuf0ufrmS 0efBu;D a[mif;? Adv
k cf sKyaf [mif; cdek D
rdom;pkrsm;\ tdwfxJwGif &Sdaeayonf/
ppf t pd k ; &vuf x uf 0ef B uD ; rsm;teuf
tcsrf;omqHk;[kk owfrSwfcH&olrsm;wGif pufrI
(1) 0efBuD;a[mif; OD;atmifaomif;ESifh rdom;pk
0ifrsm;vnf; yg0ifonf/
OD;atmifaomif;\ ZeD;rSmtxufwef;jy
q&mr tNidrf;pm; a':cifcif&DjzpfNyD;om;orD;
rsm; rSm Adv
k rf LS ;Bu;D rd;k atmif? pD;yGm;a&;vkyif ef;&Sif
OD;aeatmif? 'kAdkvfrSL;BuD; jynfatmif? pD;yGm;a&;
vkyif ef;&Siaf ':cifi&k nfNzKd ;wdjYk zpfonf/ OD;atmif
aomif;a&m pD;yGm;a&; vkyfief;&SifolYom;rsm;yg
tar&duefESifhtaemuf EdkifiHrsm;\ ydwfqdkY
ta&;,lrI pm&if;oGif;jcif; cHxm;&onf/
OD;atmifaomif; wefcdk;xGm;pOfuqdkvQif
ya&m*suw
f ck &&Sad &;twGuf vmbfaiGukd olu
Y kd
omruol\ udk,fa&;t&m&Sd ESpfOD;udkyg ay;&
onf[k ud,
k w
f ikd Bf uKH &onfh pD;yGm;a&;orm;rsm;u
ajymMuonf/ BuD;rm;aom pufHkBuD;wck cGifhjyK
rdefY&&Sda&;twGuf OD;atmifaomif;\ udk,fa&;
t&m&SEd pS Of ;D udk ode;f 4 axmif vmbfx;kd cJ&h onf[k
pD;yGm;a&;orm;wOD;uqdo
k nf/ vmbfay;vmbf
,lrvkyv
f b
kd J vrf;d;k vrf;pOftwdik ;f pD;yGm;a&;
tcGifhtvrf; awmif;cHolrsm;udkrl tawGUrcHcJh
acs/
tpd;k & ya&m*suw
f ckpD vkycf iG &hf a&;twGuf

OD;atmifaomif;
wefcdk;xGm;pOfu qdkvQif
ya&m*sufwck &&Sda&;twGuf
vmbfaiGudk olYudkomru
ol\ udk,fa&;t&m&Sd
ESpfOD;udkyg ay;&onf[k
udk,fwdkifBuHK&onfh
pD;yGm;a&;orm;rsm;u
ajymMuonf/

OD;atmifaomif;\om;rsm;u aumfr&Sicf 7 &m


cdkifEIef;txd awmif;qdkavh&Sdonf[k
od&onf/ Edik if aH wmf tusK;d tjrwf
rsm;udk Mum;rSjzwfckwf,lonfh
oabmjzpfonf/ EdkifiHjcm;
ukrPDrsm;a&m? jynfwGif;
ukrPDrsm;yg
OD;atmifaomif;\
pufr(I 1) 0efBu;D Xme
ESifh tvkyfvkyfvQif
BuHK&rnfh ud p jzpf
onf/ pifumylwGif
aiGay; aiG,lrsm; jyK
vkyfavh&SdNyD;
OD;atmifaomif;
\ om;wOD;rSm
pifumylwGif
a':vm oef;csD
wefonfh ydkifqdkifrI
rsm; trsm;tjym; &Sdae
onf/ ,if;ydik q
f ikd rf rI sm;rSm
jrefrmjynfojl ynfom;rsm;
&oifo
h nfh aiGrsm;jzifh 0,f
,lxm;jcif;jzpfonf ]]pufrI
0efBuD;XmerS 0efxrf;rsm;
jynfyodkY avhvma&;? ynm
awmfoifomG ;a&;twGuf OD;atmif
aomif;uawmfudk vufaqmifBuD;BuD;
rsm; uefawmh&avh&Sdonf/ AdkvfrSL;BuD; a[mif;
OD;atmifaomif;onf pufrI (1) 0efBuD;tjzpf
1997 ckESpfrS etz\ w&m;0iftmPm ouf
wrf; ukefonhf 2010 jynfhESpftcsdeftxd 14
ESpfMum wm0ef,cl o
h J nf/ xdkumvtwGif; jrefrm
Edik if \
H pufru
I @onf OD;atmifaomif;\om;
rsm; tygt0if ppfacgif;aqmifydkif;ESihf eD;pyf
aom pD;yGm;a&;orm;wpk\vuf0g;Bu;D tkyt
f oH;k
cscHb0 qdkufa&mufcJh&onf/
bDvsHemolaX;BuD; OD;awZuJhokdY pD;yGm;

rjzpfaomfvnf;
OD ; atmif a omif ; \
om;ESpf OD;jzpfol OD;jynfatmifEiS fh
OD;aeatmifwdkYonf OD;oef;a&T ppftpdk;&wGif
yg0ifaom zcif\ t&dSeft0gudktoHk;cs oef;
<u,folaX;rsm; jzpfoGm;cJhMuonf/ OD;jynf
atmifESihf OD;aeatmifwdkY ESpfOD;ydkifaom pD;yGm;
a&;vkyfief;rsm;wGif opf? a&eHESihf obm0"mwf
aiGU? vQyfppf"mwftm;vdkif; oG,fwef;rIqdkif&m
ypn;f ? bPfvyk if ef;? [dw
k ,fEiS fh aqmufvyk af &;
vkyfief;rsm; yg0ifonf/
Page 8

News & Analysis

Page 7 -

Vol.1, No.6

OD;atmifaomif;eJY om;awG . . .

xdknDtpfudkESpfOD;ydkif pD;yGm;a&;tifyg,m
BuD;onf pD;yGm;a&;vkyfief;aygif;rsm;pGm csdwf
qufxm;aom vkyif ef;Bu;D wckjzpfonf/ t"du
o
D nf Edik if w
H umpD;yGm;a&;
tm;jzifh IGE ukrP
vkkyfief;rsm; tkkyfpkESihf IGE Pte Ltd. \ atmuf
wGi&f o
Sd nf/ ukrP
D vufurf;pmapmift& a&eH?
obm0 "mwfaiGUESihfowKwGif; vkyfief;rsm;vkkyf
udkifaom UNOG Pte Ltd (UNOG Co Ltd
ESifh United National Oil & Gas [kkvnf; ac:
onf/) onf IGE ukrP
D tkypf ak tmufwiG &f NSd y;D
uRe;f opfp;D yGm;a&;vkyk af omMRT Co. Ltd onf
vnf; IGE atmufwGif&dSonf/
2008 ckESpf oHwref aMu;eef;wckwGif
United International uRef;opf ukkrPDydkif&Sif
OD;0if;atmifu tar&duef oHwrefwOD;tm;
]]IGE onf jrefrmEdkifiH uRef;opfvkyfief;wGif
'kwd,tBuD;qHk; ukrPDwckjzpfNyD; 2007 ckkESpf
wGif tar&duefa':vm 75 oef;ausmf 0ifaiG
&Sdonf}} [kk ajymqdkcJhaMumif; azmfjyxm;onf/
OD;atmifaomif; rdom;pko
k nf 2010 jynhEf pS w
f iG f
wnfaxmifcJhaom ,lEkdufwuf tr&mbPfudk
vnf; ydkifqdkifonf/
etz ppftpdk;& tmPmvTJajymif;cgeD;wGif
tpd;k &ydik f ypn;f rsm;tm; yk*k v
u
d ydik t
f jzpf xkwf
a&mif;cs&mwGif IGE onf &efukefNrdKUwGif ,cif
u tpdk;&ydkif tqihfjrihf [dkw,f 3 ckjzpfaom
px&if; [dw
k ,f? 'l;qpf tif;vsm;vdwEf iS o
fh rw
[dkw,frsm;wGif tpk&S,f,m 50 &mckdifEIef;txd
0,f,&l &dcS o
hJ nf/ atmif&NJ zKd ;ukrP
[
D k trnf&
aom pdkufysdK;a&; xkwfukefrsm; a&mif;csaom
ukrPDonfvnf; OD;atmifaomif; rdom;pkydkif
yifjzpfonf/
2008 ckESpftwGif; jyifyodkY aygufMum;cJh
aom tar&duefow
H ref aMu;eef;wckw
k iG f IGE
ukrPDudk 1994 ckkESpf wnfaxmifNyD; 2001
ckESpfwGif pifumylEdkifiHwGif rSwfyHkwifcJhonf[k
od&onf/ UNOG tm; jrefrmEdkifiHESifh pifumyl
EdkifiH ESpfEdkifiHpvHk;wGif rSwfyHkwifxm;NyD; 2000
jynfhESpfwGif wnfaxmifcJhonf/
tjyifodkY aygufMum;vmonhf tar&duef
oHwref vQdKU0SufaMu;eef;rsm;wGif OD;atmif
aomif;\ om;ESpOf ;D pvH;k udk Adv
k cf sKyrf LS ;Bu;D a[mif;
OD;oef;a&T ESifh tvGeef ;D pyforl sm;[kk azmfjyxm;Ny;D
OD;oef;a&Tuvnf; if;wdkYudk rdom;pkozG,f
oabmxm;onf[k azmfjyxm;onf/ xdn
k t
D pfukd
ESpfOD;onf ]]rdom;pk tquftoG,f? ppftpdk;&
ESihf taeeD;pyfjcif; wdkYudktoHk;csNyD; tvGefcsrf;
omoGm;Muonf}} [kvnf; &efukeftajcpdkuf
pD;yGm;a&;orm;wOD;\ ajympum;udk udk;um;NyD;
aMu;eef;wGif a&;om;xm;onf/
OD;jynfatmifonf etz ppfaumifpDwGif
ESpaf ygif;rsm;pGmMum 'kw,
d MoZmtBu;D qH;k jzpfol
'k AkdvfcsKyfrSL;BuD;a[mif; OD;armifat;\ orD;
jzpfol a':eEmat;\ cifyGef;vnf;jzpfonf/
2009 ckEpS f ZGev
f twGi;f azmfjyxm;aom tar
&duef oHwref aMu;eef;wapmifwiG Of ;D armifat;
onf NrKd ;NrKd ;jrufjruf &Edik af om pD;yGm;a&;vkyif ef;
vkyyf ikd cf iG rfh sm; csay;&mwGif OD;awZxuf olo
Y m;
ruf OD;jynfatmifudk ydkOD;pm;ay;onf[k a&;

okyfazmf-pdkif;pdk;Munf

The Irrawaddy

OD;atmifaomif;\ om;ESpOf ;D pvH;k udk


Adv
k cf sKyrf LS ;Bu;D a[mif; OD;oef;a&TESihf tvGefeD;pyfolrsm;[kk
azmfjyxm;NyD; OD;oef;a&Tuvnf; if;wdkYudk rdom;pkozG,f
oabmxm;onf[k azmfjyxm;onf/
xdn
k t
D pfukd ESpfOD;onf rdom;pk tquftoG,f?
ppftpdk;&ESihf taeeD;pyfjcif; wdkYudktoHk;csNyD;
tvGef csrf;omoGm;Muonf/
om;xm;onf/
Munf;? a&? av uGyfuJndEdIif;a&;rSL; ESihf
AdkvfcsKyfBuD;a[mif; OD;a&Tref;ESihf 'k AdkvfcsKyfrSL;
BuD;a[mif; OD;armifat;wdkY ESpfOD;onf vkyfief;
topfrsm;? vdik pf iftopfrsm; csay;&mwGif if;wdYk
twGufyg a0pm;rQpm;vkkyfaom OD;aeatmif?
Max Myanmar ukrPD OuX OD;aZmfaZmf ESihf
OD;a&Tref;\om; OD;atmifoufref;wdkYudk ydkOD;pm;

ay;onf[k tar&duef oHwrefrsm;udk jyefvnf


azmufonfcscahJ om &efuek t
f ajcpdu
k f pD;yGm;a&;
orm;wOD;udk udk;um; 2009 ckESpf vQdKU0Suf
aMu;eef; wckwGifvnf; a&;om;xm;onf/
IGE onf aejynfawmfwnfaqmufa&;
twGuf wm0ef,laom ukrPD 8 ckteuf wck
jzpfonf/ NrKd UawmfopftwGi;f tpd;k &Xme taqmuf
ttkHaygif;rsm;pGm wnfaqmufay;&onhftjyif

bef*vdk aygif; 30 yg0ifaom Mu,fav;yGihf


tqihf&dS IGE ydkif Hotel Amara udkyg wnf
aqmufcJhonf/ wjcm;aqmufvkyfa&; ukrPD
rsm;uJhodkYyif jrefrmtpdk;&onf IGE tm;0ef
aqmifrItwGuf tcaMu;aiG ray;aomfvnf;
wckvQif tar&duef a':vm 2 odef;wefaom
um;wifykdYcGihf vdkifpif 15 ckkcsay;cJhonf/
2011 ckESpf Zefe0g&Dv tapmydkif;wGif
IGE onf tpd;k &\ uke
k o
f ,
G af &; rl0g'aumifpD
(TPC) xHrS a&T*ufpf ydkufvdkif; pDrHudef;wnf
aqmufa&;twGuf toHk;jyK&ef ydkufvdkif;rsm;
wifoGif;cGihf&cJhonf/ xdkYtjyif IGE ESihf tjcm;
aom ukrP
rD sm;onf Edik if jH cm;odYk opftm;vH;k udk
jrefrmhopfvkyfief;trnfjzihf ydkYaqmifcJhNyD; opf
a&mif;cs&onhf tusKd;tjrwf tm;vHk;udk pD;yGm;
a&;ukrPDrsm;uyif &cJhonf/
onfrSm ppftpdk;&vufxuf emrnfqdk;
txGufqHk; 0efBuD;OD;atmifaomif;ESifh rdom;pk
wdkY\ csrf;om<u,f0cJhyHk wpdwfwydkif;yif jzpf
onf/ olaY vmuf rcsr;f omonfw
h ikd f olwEYkd iS Ef iS f
csr;f om<u,f0cJMh uaom ppfAv
kd af [mif;rsm;? wEG,f
iifwpifyg aqG;rsK;d rsm;vnf; tajymif;tvJrsm;
jyKvkyfaeonfh jrefrmEdkifiHwGif vufndK;xdk;rvGJ
&Sdaeonf/
'k AdkvfcsKyfBuD;a[mif; 0if;jrifh? AdkvfcsKyf
armifOD;? AdkvfcsKyf aomif;at;? AdkvfrSL;csKyf ol&
armifeD? ydkYaqmifa&; 0efBuD;a[mif; AdkvfcsKyf
odef;aqGwdkYonfvnf; &cdkifjynfe,fwGif if;wdkY
wdik ;f rSL;rsm; jzpfpOfu a'ocHrsm;\ v,fajrrsm;?
ajrvGwfajrdkif;rsm;? EGm;pm;usufajrrsm;udk
a'ocH ajrpm&if;XmeESifhaygif; ZeD;rsm;? om;
orD;rsm;\ trnfaygufjzifh odr;f ,lcMhJ uzl;onf/
xdaYk emuf a&Tobm0"mwfaiGUpDru
H ed ;f ay:ayguf
vmaomtcg usyfodef;axmifcsD ukrPDrsm;odkY
a&mif;pm;cJhMuonf/
tpdk;& pDrHudef;rsm;wGif vmbfay;vmbf,l
jcif;? pD;yGm;a&; vkyif ef;Bu;D rsm;udk vuf0g;Bu;D tkyf
jcif;rSonf ajr,mrsm; odrf;qnf;,ljcif; txd
enf;trsKd;rsKd;jzifh csrf;om<u,f0cJhMuaom ppf
tpdk;& 0efBuD;a[mif;rsm;? AdkvfcsKyfa[mif;rsm;
onf ,cktcg orw OD;odef;pdef tpdk;&tzGJU?
tmPm& BuHhcdkifa&;ygwDESifh ygvDrefrsm;xJwGif
xifxifay:ay: &SdaeMuqJjzpfonf/
t&yfom;cdek rD sm;taejzifh ydwq
f t
Ykd a&;,l
rI pm&if;rS y,fzsufcHvdk jzpfap? ajymif;vJae
aom jrefrmjynfwGif qufvuf&yfwnf&ef jzpf
ap enf;rsKd ;pHjk zifh tajymif;tvJrsm; pwifjyKvyk f
aecsdefwGif ppftkyfcsKyfa&; t&dyfxJwGif jrefrm
jynforl sm;xHrS at;"m;jywdu
k cf MhJ uaom ppfAv
kd f
a[mif;rsm;ESifh ,if;wdkY\ aqGrsKd;rdom;pkrsm;rSm
vufcarmif;cwfaeEdkifqJ jzpfonf/ ,if;wdkY\
jrefrmho,HZmw? tusKd;tjrwfrsm;udk rw&m;
odrf;,lxm;rIrsm;? bdk;bGm;ydkif tarGuJhodkY cHpm;
aerIrsm;twGuf rMumrD wcsed cf sed w
f iG f jynfoEl iS hf
&ifqdkif&ayvdrfhrnf/
udk;um;
What Does the Future Hold for
Aung Thaung & Sons ?
By Seamus Martov

News & Analysis

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

Military

taemufEdkifiHrsm;eJY jrefrm ppfbufqufqHa&;


b,favmuf wdk;wufrvJ
vGefchaJ om 25 ESpf 'Drku
d a&pDta&; qEjy
olrsm;udk tMurf;zuf ESrd ef if;owfjzwfNy;D uwnf;
u jrefrmhwyfrawmfeUJ qufo,
G af &; jzwfawmuf
xm;cJhwJh ppfbufqufqHa&;udk jyefvnfpwif
zdkY tar&duefeJY NAdwdoQtpdk;&wdkUu qE&Sdae
ayr,fhxifoavmuf wdk;aygufcJhyHkray:yg/
wkwf vTr;f rd;k rIu ke;f xGuv
f w
kd hJ qE&w
dS m
jrefrmwdYk jyocJw
h ,fvYkd ,HMk unfjy;D tar&duefeUJ
NAw
d ed t
f pd;k &wdu
Yk ,cif ppftpd;k & tzGUJ 0ifa[mif;
wa,mufjzpfayr,fh orwOD;odef;pdef&JU jyKjyif
ajymif;vJa&; vkyfaqmifrIawGudk todtrSwfjyK
um csrw
S x
f m;cJw
h hJ ydwq
f u
Ykd efY owfxm;rIrsm;udk
ajzavQmah y;cJyh gw,f/ 'gayr,fh ppfa&;yl;aygif;
rIudk jyefvnfwnfaqmufwm[m tvGef owd
BuD;pGm vkyfaqmif&r,fh udpjzpfNyD; 0g&SifwefeJU
vef'efwt
Ykd wGuf jrefrmhwyfrawmftay:tenf;
i,fom usefawmhwJh wGef;tm;awGxJu wckvdkY
IjrifMuyHkyg/
a':atmifqef;pkMunf&hJ axmufcHtm;ay;
rIaMumihf tar&duefppfbuf Oya'uRrf;usif
olawG NyD;cJhwJhESpfu jrefrmEdkifiHrSm ESpfvwm
umvtwGif; c&D;pOf 2 acguf a&muf&SdvmcJhNyD;
vlt
Y cGit
fh a&;? w&m;Oya' pd;k rd;k a&;wdu
Yk kd jrefrmh
wyfrawmft&m&SdBuD;awG b,fvko
d if,lEkid frvJ
qdkwm avhvmcJhMuygw,f/ tvm;wl NAdwdoQ
tpd;k &uvnf; Zefe0g&Dv tapmydik ;f u jrefrmppf
t&m&Sdrsm;udk avhusihf oifwef;ay;cJhygw,f/
rESpu
f atmufwb
kd mvtwGi;f vef'efu'kd w
k ,
d
tBurd af &mufomG ;wke;f u emrnfausmf qif;[wfpf
(Sandhurst) awmf0if ppfwuov
kd t
f xdomG ;Ny;D
a':atmifqef;pkMunfu jrefrmEdkifiHu vHkNcHKa&;

wyfzGJUrsm;udk avhusihfoifwef;ay;zdkU NAdwdefudk


awmif;qdkwdkuf wGef;cJhw,f/
oifwef;tpDtpOf[m ppfwyfrl0g'csrSwf
olrsm;twGuf &nf&G,fyHkpHcsxm;NyD; 'kwd,Adkvf
rSL;BuD; tqihfuae AdkvfrSL;csKyf tqihf&SdolawG
twGuf zGihfvSpfwmvdkY od&ygw,f/
,refEpS f Zefe0g&DvtwGi;f usi;f yNy;D pD;cJw
h hJ
oifwef;[m Edik if aH &;oifwef;? ppfa&;r[kwb
f ;l
vdUk Zefe0g&DvtwGi;f jrefrmjynfukd vma&mufchJ
wJh Department for International Development
k if q
H ikd &f mH;k \tBu;D tuJjzpfol
(DFID) jrefrmEdi
Gavin McGillivray u {&m0wDudkajymcJhyg
w,f/ ]] UK Defence Academy uOD;aqmif
cJhNyD;awmh jrefrmppfbuft&m&Sd 40 avmufeJY
EdkifiHjcm; a&;0efBuD;Xmeu t&yfom;0efxrf;
tcsKdUwufa&mufcJhygw,f/ oifwef;rSm ppfwyf
u jynfolY0efxrf;taeeJY b,fvdk tvkyfvkyf&
r,f? acwfrpD pfwyfwckub
kd ,fvpkd rD cH efcY &JG w,f
qdkwmudk oifMum;ay;ygw,f/ vlYtcGihfta&;?
wm0efc,
H rl v
I yk x
f ;kH vkyef nf;awGeYJ acwfr'D rD u
kd
a&pDtzGJUtpnf;wckrSm ppfwyfuxrf;aqmif&
r,hfwm0efawGtaMumif; aqG;aEG;ajymjycJhyg
w,f}} vdkY ajymygw,f/
vlt
Y cGit
fh a&;udk a&SUwef;wifwhJ taemuf
EdkifiHawGu owdMuD;MuD;eJU csdefcGifnm nd&rSmu
awmh wkwEf ikd if yH g/ jrefrmEdik if t
H ay: tcgtm;
avsmpf mG tompD;,lwwfwhJ tdref ;D csi;f wkwEf ikd if H
udk rESpfu AdkvfcsKyfrSL;BuD; rif;atmifvdIifoGm;
a&muf vnfywfc&hJ m aumfaZmeDcif;BuKd Ny;D orw
&Su
D siyf if;uvnf; vufcaH wGUqHck w
hJ ,f/ wkwf
EdkifiH[m 1980 ESpfrsm;aESmif;ydkif;uwnf;u

"mwfyHk - Sandhurst

The Irrawaddy

2013 ckESpf atmufwdkbmvwGif NAdwdefEdkifiH qif;[wfpf awmf0ifppfwuodkvf


a':atmifqef;pkMunf rdefYcGef;ajympOf/

jrefrmEdik if t
H wGuf tm;xm;&wJv
h ufeufaxmuf
yHhol jzpfvmcJhw,f/ zdESdyfcsKyfcs,fwJh ppftpdk;&
aMumihf tjcm;urmhEdkifiHawGu jrefrmEdkifiHudk
ypfy,fxm;Mucsed rf mS wkwEf ikd if u
H ppfvufeuf
ypnf;rsm; a&mif;csay;cJhw,f/
taemufwdkif; tpdk;&awGtaeeJY jrefrm
ppfwyfeJY qufpyfrI[m owdxm;NyD; jznf;jznf;
rSerf eS f taumiftxnfazmfr,fyh ykH g/ wcsed w
f nf;
rSm jrefrmppfAdkvfcsKyfawG wkwf MoZmvTrf;rdk;rI
atmuf jyefa&mufoGm;rSmvnf; olwdkYurjrif
vdMk uygbl;/ ordik ;f rSmvnf; qufpyf ywfoufchJ
wJh tpOftvm&Sdw,f/ 1952 ckESpfupNyD;
NAdwdoQudkvdkeDjzpfcJhzl;wJh jrefrmEdkifiHu ppfwyf
t&m&St
d ajrmuftrsm; qif;[wfpf ppfwuov
kd f
eJYtjcm;EdkifiH&yfjcm; ppfausmif;rsm;rSm oifwef;
awG wufcJhzl;w,f/ 1952 u 1956 ckESpf
twGi;f jrefrmt&m&Sd 65 OD; wufa&mufcw
hJ ,f/
tar&duef ppfwyf&JU Fort Leavenworth
Command and General Staff Collage ?
Mopaw;vs&JU Fort Queenscliff wdkYrSmvnf;
jrefrmppft&m&SdawG oGm;a&mufynmoif,lcJh
w,f/
'gayr,hf jrefrmppfwyfudk taemufEdkifiH
awGu ppfa&;oifwef;awGay;vdkY vlom;csif;
pmemaxmufxm; wwfvmNyD; ynm&Sifqefvm
apr,fvYkd ,lq&ifawmh rSm;ygr,f/ OyrmtaeeJU
xdik ;f ppfwyfukd Munhyf g? tar&duef&UJ tcdik t
f rm
r[mrdwfjzpfNyD; ppfwyfcsif; qufqHa&;u tm;
aumif;armif;oefjzpfayr,hf ppftmPmtBudrf
Budrfodrf;cJhNyD; NyD;cJhwJh 7 ESpfuvnf; wBudrf
tmPmxyford ;f cJah o;w,f/ ordik ;f udk jyefMunhf
&if jrefrmEdkifiHu emrnfqdk;eJY ausmfMum;wJh
]jzwfav;jzwf} AsL[mudk NAdwdefrSm jrefrmppf
t&m&SdawG ppfynmoifMum;aepOfu enf;jy
q&mawGeJU aqG;aEG;yGJwckrSm&cJhwmyg/
jzwfav;jzwf AsL[mqdkwm a'ocHvlxkukd

twif;tMuyf ajymif;a&TUae&mcsNyD; txl;pcef;


awGrSm uefYowfydwfqdkYxm;jcif;? vufeufudkif
olyek af wGukd aiGaMu;? vlol pkaqmif;a&;eJo
Y wif;
tquftoG,fawG jzwfawmufxm;jcif;wdkY
yg0ifygw,f/ 'DAsL[mudk NAdwdoQuudkvdkeDe,f
csUJ wJh acwfumvrsm;twGi;f u xda&mufatmif
jrifpmG toH;k cscNhJ y;D aemufyikd ;f rSm jrefrmppfwyfu
tarGqufco
H l jzpfvmcJw
h myg/ vGecf w
hJ EhJ pS af ygif;
rsm;pGmuxkwaf 0cJw
h hJ ud,
k af wGUrSww
f rf; pmtkyf
wtkyfrSm AdkvfrSL;BuD; xGef;wifu olvef'efu
jyefa&mufNyD; rsm;rMumrD 1960 tapmydkif;ESpf
twGif;rSm olYuGyfuJrIatmufu wyfzGJUawGeJY
oHk;&ufMum ppfa&;avhusihfrI tpDtpOfwckjyK
vkyfjyocJh&m tJ'Dtcsdefu umuG,fa&;OD;pD;csKyf
jzpfaom AdkvfcsKyfBuD;ae0if;vnf; wufa&muf
cJhw,fvdkY a&;cJhygw,f/
tcktcsed x
f ad wmh 'Dru
kd &ufwpf taemuf
urmeJYjrefrmh wyfrawmfeJY jyefvnfZmwfaygif;
zdkYqdkwm tvSrf;a0;aeqJyg/ 'DESpf Zefe0g&Dv
twGif; orwtdkbm;rm; vufrSwfa&;xdk;cJhwJh
tar&dueftpd;k &&JU tok;H p&dwx
f rJ mS jrefrmEdik if H
twGuf ppfa&;tultnD? oHwrefa&; toHk;
pm;&dwef YJ USAID pDru
H ed ;f awG yg0ifygw,f/
'gayr,fh orwtdkbm;rm;u EdkifiHjcm; ppfbuf
qdik &f m b@ma&;axmufyrhH I tpDtpOf atmuf
uae jrefrmEdik if t
H wGuf &efyakH iGawmif;cHcjhJ cif;
r&Syd gbl;/ 'ghtjyif jrefrmtpd;k &taeeJY Edik if aH &;
tusOf;om; tm;vkH;udk >cif;csufr&Sd vTwfzdkY?
w&m;rQwwJh a&G;aumufyGJjzpfzdkY tajccHOya'
jyifzdkY? vlYtcGihfta&; csKd;azmufolawGudk tjypf
ay;ta&;,lwmawG xifomjrifomatmifvyk zf Ykd
awGtygt0if wdusaocsmwJh jyKjyifajymif;vJ
a&; vkyfief;pOfawGudk taumiftxnfazmfrS
tar&dueftpd;k &uaxmufcyH yhH ;kd zdyYk g0ifygw,f/
ajrmufudk&D;,m;eJY ppfa&;tquftoG,f vkH;0
jzwfzdkYuvnf; ta&;MuD;ygw,f/

10

News & Analysis

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

Social Media

Facebook aMumihf vlrsKd;a&;y#dyu jzpfyGm;rI ydkrsm;vm


jrefrmEdkifiHwGif jzpfyGm;cJhaom vlrsKd;a&;
y#dyursm;onf Facebook vlrIuGef&uf toHk;
jyKolrsm;u jzpfpOfwcsdKUtay: OD;wnfNyD; vlrsKd;
ESpfrsKd;tMum;trkef;yGm;rI ydkrdkwif;rmvmatmif
txdef;tuGyfrJh a&;om;azmfjyaeaomaMumihf
y#dyut&Sdef ydkrdkjrihfwufvm&jcif; jzpfaMumif;
jrefrmhrD'D,mudk okawoejyKaeNyD; pme,fZif;
orm;rsm;tm; oifwef;ydkYcsaeaom Internews
u qkdonf/
jrefrmEdkifiH&dS aeYpOf owif;pm 12 apmif?
a&'D,kdXme 2 ck? tifwmeuf0ufbfqdkufESihf
Facebook tygt0if owif;a&;om; azmfjy
csufaygif; 60 ausmf\ y#dyu tMurf;zufrI
qkdif&m a&;om;rIrsm;tm; Internews u
avhvm okawoejyKNyD; azmfjycJhonhf ppfwrf;
jzpfaMumif; od&onf/
Internews onf jrefrmEdi
k if t
H wGi;f jzpfymG ;
cJhaom tMurf;zufrIjzpfpOfrsm;tay: jrefrmh
owif;rD'D,mwcsKdU\ a&;om; azmfjycsufrsm;
tm; 2013 ckESpf pufwifbmvrS pwifum
ESpv
f Mum apmihMf unhaf vhvmrIrsm; jyKvyk cf o
hJ nf
[k od&onf/
Ak'bmom0ifrsm;ESihf tpvmrf bmom0if
rsm;tMum; tMurf;zufrIrsm; jzpfyGm;ay:ayguf
cJNh y;D aemufyikd ;f Facebook vlru
I eG &f ufay:wGif
ESpfzuftrkef;yGm;rIrsm; ydkrdkrsm;jym;vmcJhaMumif;?
,if;odkY trkef;yGm;rIrsm; ydkrdkwif;rmvmjcif;onf
txdef;tuGyfrJh a&;om;csufrsm;aMumihf jzpfyGm;

&onf[k avhvmawGU&Sd&aMumif; okawoejyK


olrsm;u qkdonf/
]]Facebook ay:rSmu 'Dvdk y#dyuawG
ydkBuD;xGm;atmif txl;jyKa&;om;wJholawGu
twkta,mifawG rsm;ygw,f/ Facebook
toHk;jyKolawG&JU ydkzkdif;awG[m tppfr[kwfzdkY
&mcdik Ef eI ;f ydrk sm;w,f/ 'Dvkd tqk;d 0g;qH;k a&;om;
csufawG&JU aemufuG,frSm b,folawG&dSEdkifvJ
qkdwm odzkdYtvGefcufcJygw,f/ 'Dvdka&;om;rI
awGukd *sme,f? owif;pmapmifawGrmS uavmif
trsKd;sKd;eJY emrnfazsmufNyD; a&;om;Muwmudk
awGU&ygw,f}} [k okawoejyK&mwGif yg0ifol
wOD;u qkdonf/
jrefrm owif;rD'D,morm;rsm; taejzihf
y#dyuowif;rsm; a&;om;&mwGif tpd;k &owif;
rsm;udk ydkrkdtm;xm; a&;om;cJhMuNyD; y#dyursm;
ydkrkdqkd;0g;cJhcsdefwGif wjcm; owif;&if;jrpfrsm;udk
csUJ xGif toH;k jyKvmonfukd awGU&onf[k if;u
qkdonf/
y#dyuowif;rsm; a&;om;&mwGif jzpfpOf
yg0ifolrsm;ESihf ywfoufNyD; taemufwkdif; rD'D
,mrsm;ESihf jrefrm rD'D,mrsm;tMum; a&;om;
azmfjyrIrmS rwlujJG ym;pGm a&;om;rIrsm;&So
d nfukd
awGU&aMumif; if;u qufajymonf/
,if;tjyif 2013 {NyDvrS pwifxkwfa0
cGifh &cJhaom jynfwGif; aeYpOfxkwfESifh tywfpOf
xkwf owif;pm? *sme,frsm;u tqkdygy#dyu
owif ;rsm;tm; rsufESmzHk ;owif ;rsm;tjzpf

"mwfyHk -a*sydkif^The Irrawaddy

oD[wdk;

Facebook wGif

txdef;tcsKyfrJh a&;om;rIrsm;aMumifh y#dyursm;ydkqdk;vmcJhonf/

azmfjyMuNyD; twGif;pmrsufESmrsm; a&;om;


wifqufyHktrsKd;rsKd;jzihf yHkESdyfazmfjyrI jyK&mwGif
owif; t&if;tjrpf tm;enf;rI? bufvdkuf
a&;om;rIrsm;udk awGU&aMumif; avhvmrIppfwrf;
wGif azmfjyxm;onf/
Facebook onf tar&duef jynfaxmifp?k
u,fvDzkd;em; jynfe,ftajcpdkuf Non-Profit
Organization wck jzpfNyD; vuf&dSwGif tm&S?

Oa&my? ta&SUtv,fydkif;a'o? vufwiftar


&duESihf ajrmuftar&duwdkYwGif EdkifiHaygif; 90
rD'D,mESihf ywfoufaom urmvHk;qkdif&m
okawoejyKvyk if ef;rsm; aqmif&u
G v
f su&f o
Sd nhf
tzGJUtpnf; jzpfonf/ Internews udk 1982
ckESpfu pwifwnfaxmifcJhjcif;jzpfaMumif; od&
onf/

Peace

{&m0wDwdkif; u&ifvlxkudk Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf KNU &Sif;vif;


qvdkif;oefYZif^ykodrf
u&iftrsKd;om;tpnf;tHk; (KNU) u
tpdk;&ESihf yl;aygif;azmfaqmifaeonhf Nidrf;csrf;
a&; vkyfief;pOfrsm;udk {&m0wDwdkif; a'oBuD;&Sd
u&if wdkif;&if;om;rsm;xH &Sif;vif;wifjyrIrsm;
jyKvkyfcJhonf/
KNU u u&if trsKd;om;pnf;vHk;nDGwf
a&;ESihf Nidrf;csrf;a&;aumfrwD (KUPC) ESihfyl;
aygif;NyD; ykodrfNrdKUwGif {&m0wDwdkif;a'oBuD;
twGif;&Sd u&ifvlxkESihf awGYqHkyGJ usif;ycJhjcif;
jzpfonf/ ,if;awGUqHyk JG KNU tzGUJ ud,
k pf m;z'dk
ref;Nird ;f armif OD;aqmifaom tzJUG uNird ;f csr;f a&;
vkyif ef;pOfrsm;udk u&ifvx
l x
k H &Si;f vif;wifjycJh
onf/
KNU? KUPC ESifh {&m0wDwi
kd ;f a'oBu;D &Sd
u&if vlxak wGUqHyk u
GJ kd ykord Nf rKd Uwaumif;bk&m;
vrf;&Sd uufovpf c&pf,mef bk&m;ausmif;0if;
twGif; Zefe0g&D 30 &ufESihf 31 &ufaeYwdkY
wGif usif;ycJhonf/
KNU tzGUJ 0ifrsm;? {&m0wDwi
kd ;f a'oBu;D ?
&efuek w
f ikd ;f a'oBu;D ESifh weoFm&Dwikd ;f a'oBu;D
tpdk;& tzJGUrSu&if wdkif;&if;om;a&;&m0efBuD;
rsm;? u&ifEdkifiHa&;ygwD acgif;aqmifrsm;? u&if
bmoma&;acgif;aqmifrsm;? u&if vlrItzJGU
tpnf;rsm;ESihf {&m0wDwdkif;a'oBuD; twGif;&Sd
NrdKUe,f 26 NrdKUe,frS u&ifudk,fpm;vS,frsm;
wufa&mufcJhMuNyD; tpkd;&ESihf KNU wdkY\ Nidrf;
csrf;a&;azmfaqmifrItay: aqG;aEG;ar;jref;rI

rsm; jyKvkyfcJhMuonf/
jrefrmEdik if w
H iG f {&m0wDwikd ;f a'oBu;D onf
u&ifwdkif;&if;om; trsm;qHk;aexdkifonhfa'o
wckjzpfNy;D u&ifwikd ;f &if;om;OD;a& 3 oef;ausmf
&Sad Mumif; vl0ifrI Bu;D Muyfa&;Xme pm&if;rsm;t&
od&onf/
KNU \ Nidrf;csrf;a&; vkyfief;pOfrsm;tm;
,ckuJhodkY vma&muf &Sif;jyjcif;ESihf ywfoufNyD;
yef;waemfNrKdUe,fu&ifpmayESif h ,Ofaus;rIaumfrwD
wJGzuf twGif;a&;rSL;(1) ref;0if;armifu]]tck
vdk z'dkref;Nidrf;armif OD;aqmifNyD; Nidrf;csrf;a&;
vkyfief;pOfawG vm&Sif;jywm t&rf;0rf;omyg
w,f/ usaemfwt
Ykd aeeJv
Y nf; Nird ;f csr;f a&;vdv
k m;
ygw,f/ Nidrf;csrf;zdkY vkyfaqmifaewJh udpawGudk
vnf;tm;ay; axmufcHw,f/ [dkacwftcgu
rNird ;f csr;f cJv
h Ykd tdraf tmufrmS uwkwu
f si;f wl;Ny;D
aecJh? pm;cJh&wJhb0awGudk usaemfwdkY jzwfoef;
cJhzl;ygw,f/ tJ'Dvdk b0awGudk jyefra&mufcsif
ygbl;}} [k ajymonf/
,cif tpdk;&rsm;vufxufu rNidrf;csrf;cJh
onfrsm;udk tpdk;&opfvufxufwGif Nidrf;csrf;rI
&&Sad p&efEiS &fh &Sx
d m;onhf Nird ;f csr;f a&;azmfaqmif
rIupd r sm;udk aemufaMumif;jyefrvSnafh p&ef BuKd ;
yrf;aeaMumif; z'dkref;Nidrf;armifu qufajym
onf/
]]orwBuD; OD;odef;pdef wufvmwJh aemuf
ydik ;f rSm jynfwiG ;f ppf &yfpzJ ?Ykd jynfwiG ;f Nird ;f csr;f a&;

wnfaqmufzYkd orwBu;D u d;k d;k om;om;eJv


Y yk f
aqmif taumiftxnfazmfcJhw,f/ usaemfwdkY
orwBuD;eJYvnf; 5 BudrfawGUqHkcJhNyD;NyD/ orw
Bu;D &JU wdik ;f jynftay:xm;wJh oabmxm;awGukd
usaemfwdkY taotcsmodw,f/ wdkif;jynfudk
wu,f wd;k wufapcsiw
f q
hJ E olrY mS &Sw
d t
hJ wGuf
aemufaMumif; jyefrvSnEfh ikd yf gbl;/ usaemfwu
Ykd
vnf; jynfwiG ;f ppfukd ESpaf ygif; 60 ausmf jzwfchJ
&wJh vlrsKd;wrsKd;? tzJUG tpnf;wcktaeeJY aemuf
aMumif; jyefrvSnhfEdkifatmif bufpHkBudK;yrf;ae
w,f}}[k if;uqdkonf/
orw OD;ode;f pdeOf ;D aqmifonhf tpd;k &tzJUG
ESihf KNU wdkYonf typftcwf&yfpJa&;pmcsKyf
udk 2012 Zefe0g&Dv 12 &ufuvufrw
S af &;xd;k
cJhMuonf/ typftcwf&yfpJNyD;aemufydkif; 2 ESpf
wmumvtwGi;f rawmfwqjzpf&yfrsm;rS vJNG y;D
u&ifjynfe,f wdu
k yf rGJ sm;r&Sad wmhonht
f wGuf
a'ocHjynforl sm; pdwcf sr;f omaeMuaMumif; z'dk
ref;Nidrf;armifu ajymonf/
]]typftcwf&yfpNJ y;D 2 ESpw
f mumvtwGi;f
rSm u&ifa'oawGrSm rawmfwq jzpfrIuvJGvdkY
wdkufyJGpOfawG vHk;0r&Sdawmhbl;/ tJ'Dawmh jynf
wGif;ppf&JU'Pfudk ESpfaygif; 60 ausmfcHcJh&wJh
vlrsKd;wrsKd; taeeJYusaemfwdkY u&iftrsKd;om;
awG 2 ESpfwm umvtwGif;rSm awmfawmfudk
pdwfcsrf;omMuygw,f/ 'gu Nidrf;csrf;a&;jzpf
xGef;wdk;wufrIaygh}} [kif;u qdkonf/

KNU u wEdkifiHvHk; typftcwf&yfpJa&;


pmcsKyfudk tpdk;&ESihfvufrSwfa&;xkd;NyD;ygu Nidrf;
csrf;a&;aqG;aEG;yJGudk wufvSrf;rSmjzpfaMumif;
A[dktvkyftrIaqmifaumfrwD0if z'dkref;Nidrf;
armifu &Sif;jyonf/
]]wEdkifiHvk;H typftcwf &yfpJa&;pmcsKyfukd
KNU taeeJY vufrSwfxkd;NyD;&if EdkifiHa&;aqG;
d ufvSrf;rSmjzpfw,f/ tJ'DEkid fiHa&;aqG;
aEG;yJGukw
aEG;yJGrSmawmh wwdkif;jynfvHk;rSmyg0ifywfouf
wJhtiftm;pkawG jzpfwJhtpdk;&&,f? vTwfawmf
&,f? wyfrawmf&,f? usaemfwdkY wkdif;&if;om;
vufeufudkifawmfvSefa&; tiftm;pkawG&,f?
'Drdkua&pD tiftm;pkawG&,f vlxktoif;tzJGU
awG&,f yg0ifNy;D awmh trsm;ajymaeMuwJh yifvkH
uJhodkYaom nDvmcHudkaqmif&GufoGm;rSm jzpfyg
w,f}} [k if;u qufajymonf/
KNU udk 1947 ckESpf? azazmf0g&Dv 5
&ufu pwif zJUG pnf;cJjh cif; jzpfNy;D jynfwiG ;f ppfwiG f
t&SnfMumqHk; wkdufyJG0ifcJhonhf wdkif;&if;om;
vufeufudkif tzJGUwckjzpfaMumif; od&onf/
{&m0wDwdkif; a'oBuD;onf u&iftrsKd;
om;acgif;aqmifrsm;trsm;tjym; arG;xkwfay;
cJh&ma'owck jzpfNyD; ,cifutpdk;&ppfwyfESihf
KNU wyfwYMkd um;wdkufyGa
J ygif;ajrmufjrm;pGmjzpf
yGm;cJhonhf teufa&mif e,fajra'owck jzpfcJh
onf/

News & Analysis 11

The Irrawaddy
Vol.1, No.6
Labour

xdkif;a&muf jrefrmvkyfom;rsm; Xmaejyef&ef


oHt&m&Sd wdkufwGef;

"mwfyHk -a*sydkif^The Irrawaddy

Nidrf;Nidrf;^csif;rdkif

xdkif;EdkifiH rJaqmufNrdKU&Sd a&TUajymif;tvkyform; EdkifiHom;pdppfa&;Hk;/

xdik ;f Edik if w
H iG f tvkyv
f yk u
f ikd af eonhf av;ESpf
f ;kH oGm;aom tvkyo
f rm;rsm;
ADZmoufwrf; ukeq
taejzihf xdkif;&J zrf;qD;rcH&ap&ef ESpfEdkifiH
oabmwlnDcsuf MOU wGif ygonhftwdkif;
jrefrmjynfokdY jyefNyD;rS jyefvnf0ifa&mufoihf
aMumif; jrefrmtvkyform;a&;&m oHt&m&Sd
OD;ausmfausmfvGifu ajymqdkonf/
2009 ckEpS u
f vufrw
S x
f ;kd xm;onhf jrefrm
ESihf xdik ;f tpd;k & em;vnfrpI mcRev
f mT t& ,m,D
EdkifiHul;vufrSwf udkifaqmifxm;aom jrefrm
tvkyform;rsm;taejzihf av;ESpfqufwdkuf
tvkyv
f yk Nf y;D ygu jrefrmjynfwiG f 3 ESpjf yefvnf
aexdkifNyD;rSom xdkif;EdkifiHodkY jyef0ifcGihf&rnfjzpf
onf/
odkYaomf ,refESpfu xdkif;? jrefrm tvkyf
orm; t&m&Sdrsm; aqG;aEG;csufrsm;t& tvkyf
orm;rsm;udk 3 ESpt
f pm; 1 v jyefae&ef? aemuf
qkH;wGif e,fpyfodkY wnomjyefNyD; e,fpyfHk;rsm;
wGif ADZmoufwrf;wdk;NyD; jyefvm&ef avQmhcs
oabmwlnDxm;cJhonf/ ,if;aqG;aEG;csufrsm;
onf xdkif;tpdk;& 0efBuD;Xmeu w&m;0if vuf
rSwfxdk; xkkwfjyefxm;jcif; r[kkwfay/ xdkYtjyif
vuf&Sd xdkif;EdkifiHa&; rwnfrNidrfrIrsm;aMumihf
tvk y f o rm;rsm; ouf w rf ; wd k ; a&;twG u f
e,fpyfHk;rsm; zGihfvSpfEdkifjcif; r&Sdao;ay/
oufwrf;ukef tvkyform;rsm;udk quf
vufaexdkifcGihfjyKNyD; zrf;qD;rIrvkyf&ef jrefrm
oHHk;u arwm&yfcHxm;aomfvnf; xdkif;NrdKUe,f
wcsKdUwGif zrf;qD;rIrsm; &SdaeqJjzpfonf/ xdkY
twGuf rnfou
Ykd n
l v
D yk af qmifay;Edik rf nfenf;[k

ar;jref;&mwGif ]]usaemfwEYkd pS Ef ikd if H MOU pmcsKyf


xJrSm ygwJhtwdkif; tvkyform;wa,mufu 2
ESpf 2 cgeJY av;ESpfae/ 3 ESpfjyef&r,f/ aemuf
wcgusawmh 1 v jyefavQmw
h ,f/ aemufwcgus
awmh jyefavQmNh y;D tjrefq;kH &atmif olwBYkd uKd ;pm;
ay;r,f/ 'gyJajymwm/ olwdkYvnf; rzrf;bl;vdkYrS
rajymwm/ usaemfwdkYbufuvnf; olwdkY rzrf;
atmif wwfEdkifoavmuf arwm&yfcHw,f/
'gyJvkyfvdkY&rSmaygh}} [k tvkyform;oHt&m&Sd
OD;ausmfausmfvGifu qdkonf/
jrefrmtvkyform;rsm; zrf;qD;cH&rIrsm;rS
vGwaf jrmuf&ef taumif;qH;k enf;rSm xdik ;f Oya'
twdik ;f vdu
k ef moihaf Mumif; oluqdkonf/
]]tvkyo
f rm;awGtaeeJY xdik ;f Oya'twdik ;f
vdkufemwm taumif;qHk;aygh/ xdkif;Oya'u
b,fvdkajymxm;vJ/ usaemfvnf; b,fvdk oGm;
ajymvd&Yk rSmvJ/ wwfEikd o
f rQ aqmif&u
G af y;w,f/
'gayr,hf ADZmjynho
f mG ;wJv
h u
l awmh Edik if w
H um
Oya'twdkif;&Sdr,f/ ADZmjynhfoGm;&if aevdkYr&
bl;? jyef/ jyefNyD;awmh pmtkkyftopf? ADZmtopf
vkyfNyD; jyefwufvm/ 'gxHk;pHyJav/ tck avm
avmq,f tqifrajypOfumvrSmawmh tJ'gyJ
vdkufemHk&Sdwmaygh}} [kvnf; ajymqdkonf/
ADZmoufwrf;wd;k &ef e,fpyf;Hk rsm; rzGiEhf ikd f
ao;bJ zGizfh BYkd uKd ;pm;aeqJjzpfaMumif; jrefrmoH;Hk
rS tvkyform;qdkif&m oHt&m&Sdu qdkonf/
]](tvkyo
f rm;) at*sipf aD wG &Sw
d ,f/ at*sipf eD YJ
csdwfNyD; MOU eJY jyefwufvmvdkY&wmyJ/ tvkyf
d f
orm;topftaeeJY tvky&f iS ef YJ wcgwnf; csw
qufNyD; tvkyform;ac:vTm (demands) ,lNyD;

aqmif&GufvdkY&wmyJ}} [kvnf; qdkonf/


xdik ;f owif;rsm;wGif MOU t& tvkyo
f rm;
wOD; jrefrmjynfwGif jyefae&rnfh tcsdefonf 3
ESpfjzpfNyD; jynfawmfjyefae&r,hf&uf avQmhcs
jyifqifjcif;rsm;tm; xdik ;f tpd;k &taejzifh twnf
rjyKxm;ao;aMumif; od&onf/ ]]twnfjyKwm
rjyKwmuawmh olwdkYtydkif;aygh/ ESpEf ikd if t
H pnf;
ta0; qH;k jzwfcsuaf wGt& wvxdavQmch sr,fvYkd
ygNyD;om;/ aemufqHk;tcsufuawmh tjrefqHk;
aqmif&u
G af y;r,fvYkd ygNy;D om;/ tJ'rD mS usawmh
tcsdefumv owfrSwfcsuf rygbl;ayghaemf/ 'g
usaemfwb
Ykd ufrmS taxmuftxm;eJY &Sw
d [
hJ maygh}}
[k OD;ausmfausmfvGifu qkdonf/
xdkif;EdkifiHwGif vwfwavmjzpfyGm;aeaom
Edik if aH &;jyemawGaMumihf tpd;k &tzGUJ vkyif ef;
rsm; &yfqdkif;xm;&NyD; azazmf0g&Dv 2 &ufaeY
xdik ;f a&G;aumufyt
JG Ny;D tpd;k &opfvufxufwiG f
rS jrefrmtvkyform;udpudk qufvufaqmif
&GufEdkifrnfjzpfonf/
]]ckeu twnfrjyK&ao;bl; qdkwmu
usaemfwdkYbufu oufwrf;ukefoGm;wJh tvkyf
orm;awG tvkyfqufvkyfEdkifzdkY &ufaygif; 180
xyfaecGihfjyKay;zdkYvnf; xdkif;tpdk;&qDrSm ajym
xm;w,f/ 'guawmh tpdk;&tzGUJ u twnfrjyK
&ao;bl;}} [k if;uajymonf/
oufwrf;ukefvGefoGm;onhf tvkyform;
aomif;*Pef;ausmf&SdNyD; 2014 ckESpfukefwGif
oufwrf;ukefrnhfol 1 odef;ausmftxd &SdEdkif
aMumif; od&onf/ odkYaomf r[mcsKdifa'o
wckwnf;rSmyif oufwrf;ukefqHk;awmhrnhfol

waomif;ausmf&SdaeNyD; oufwrf;vGef tvkyf


orm;rsm;udk wcsKdUtvkyf&Sifrsm;u tvkyfxkwf
vdkufjcif;rsm;vnf; &SdaMumif;? wcsKdUrSm zrf;qD;
rcH&atmif tmPmydik rf sm;xH aiGay;ae&olrsm;
&SdaMumif; r[mcsKdif tajcpdkuf xdkif;EdkifiHa&muf
jrefrmEdkifiHom;rsm;tzGJU (MAT) twGif;a&;rSL;
OD;cdkifBuD;u {&m0wDodkY ajymonf/
]]usaemfwdkY r[mcsKdifu MPP ig;aowm
pufHkrSm vGefcJhwJh 2 ywf (Zefe0g&D vv,f) u
tvkyform; 28 a,muf ADZmukefvdkY tvkyf&Sif
u armif;xkw
k v
f u
kd Nf y/D aemufxyf tvkyo
f rm;
300 ausmfavmufuvnf; azazmf0g&D 5 &uf
aeYrmS oufwrf;ukeaf wmhrmS / olwYkd tvky&f iS u
f
qufrcefYawmhbl; ajymaew,f}} [kk qdkonf/
tvkyform;a&; vIyf&Sm;olrsm; tqdkt&
w&m;0if rSwfyHkwifxm;aom tvkyform; 1
'or 7 oef;xJrS wodef;ausmfonf aemufv
wGif ADZmoufwrf; av;ESpfjynhfMuawmhrnf[k
od&onf/
]]tpdk;&qDrSm 2009 ckESpf ESpfpydkif;u
tvkyform;ywfpydkY pvkyfwJhvlawG&JU tcsuf
tvufpm&if;awG &Sdawmif&Sdyghrvm;vdkY usaemf
oHo,jzpfw,f/ bmjzpfvdkYvJqdkawmh tvkyf
orm; oHt&m&Sw
d Ykd ajymajymaewJh vl 1 aomif;
ausmyf &J w
dS ,fqw
kd m usaemfwt
Ykd MhH oaew,f/ 'g
wEdik if v
H ;Hk jzpfEikd yf ghrvm;/ usaemfwrYkd [mcsKid u
f
pufHkawGrSmwif vl 1 aomif; ruawmhbl;/
2009 azazmf0g&DrmS r[mcsKid u
f tvkyo
f rm;awG
wmcsDvdwfrSm oGm;vkyfMuwm/ wywfwywfudk
3-4 &m&Sdw,f}} [k udkcdkifBuD;u ajymonf/
tvkyform;rsm;twGuf wpHkw&m rvkyf
ay;Edkifygu vkyftm;acgif;yHkjzwfrI? vlukeful;rI
ponhf ,cifu tvkyo
f rm;rsm; BuKH awGUcHpm;cJh
Mu&onht
f wdik ;f wywfjyefvnfrnhf tajctae
twGuf pdk;&drf&aMumif;vnf; olu qdkonf/
]]tck r[mcsKdifrSmudkyJ oufwrf;vGefoGm;
vnf; qufaevd&Yk atmif? cku awmfawmfrsm;rsm;
u oufqdkif&m xdkif;tmPmydkifeJY &JudkaiGay;NyD;
em;vnfrIeJY aexdkifcGihf&atmif zefwD;aeMuNyD/
uwfuav;awG xkwaf y;xm;w,f/ 'DNrKd Ue,fxJ
rSm rzrf;bl;aygh/ txufuod&ifawmh zrf;wm
aygh/ tvkycf iG x
f u
J ae tjyifuakd wmh vGwv
f w
G f
vyfvyf oGm;vdkYr&bl;aygh/ t&ifuvdk ydwf
avSmifNyD; tvkyfvkyf&r,hf tajctaeawGaygh/
'gt&ifuvdk jyefjzpfaewm/ 'Dvdkqdk&if olwdkY
twGuf vkyt
f m;cwef;wl&zdYk tvkyo
f rm;tcGifh
ta&; tjynhft0&zdkY tmrcHcsuf vHk;0r&Sdawmh
bl;}} [kvnf; ajymonf/
]]jrefrmoH;kH uaeNy;D awmh tvkyo
f rm;awG
udk jyef&ifvnf;jyef? r[kw&f ifvnf; bmvkyo
f ihf
w,fqdkwm w&m;0ifaMunmwmrsKd; vkyfoihf
w,f}} [kk OD;cdkifBuD;u tBuHjyKonf/

12

News & Analysis

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

Refugees

jrefrm'kuonf ac:,la&; tpDtpOf tar&duef &yfqdkif;

"mwfyHk -a*sydkif^The Irrawaddy

vif;oefY^csif;rdkif

xdkif;-jrefrm e,fpyf&Sd r,fv 'kuonfpcef;/

tar&duefEkdifiHonf jrefrm'kuonfrsm;
kd Nf yD
ac:,ltajccsrI tpDtpOfukd tqH;k owfvu
jzpfaMumif; ukvor*u xkwjf yefvu
kd Nf y;D aemuf
'kuo
nfrsm;tMum; us,jf yefpY mG *,ufu
dk cf wf
rI&SdaeaMumif; owif;&&Sdonf/
xdkif; - jrefrm e,fpyfa'o&Sd pcef;rsm;rS
'kuo
nfrsm;tm; cdv
k cHI iG afh y;onhf tar&duef\
9 ESpfMum tpDtpOfudk &yfem;vdkufjcif;jzpf
aMumif; ukvor*u Zefe0g&Dv 30 &ufaeYu

xkwfjyefonf/
tqkyd g xkwjf yefcsut
f & aemufq;Hk vufcH
cJhonhf tpDtpOfrSm NyD;cJhonhf Zefe0g&D 24 &uf
wGif aemufq;Hk vufcjH cif;jzpfaMumif;? 2005 ckEpS f
upNy;D jrefrm'kuo
nfrsm;udk tar&duefEikd if u
H
vufcaH y;cJ&h mwGif vlO;D a& 73,000 vufccH NhJ y;D
jrefrm'kuo
nf trsm;qH;k vufco
H nhf Ekid if v
H nf;
jzpfaMumif; od&onf/
xkdif; - jrefrme,fpyf xkdif;EkdifiH wmhcfckdif

tkef;zsefNrKd Ue,f&dS tkef;zsef 'kuonfpcef;rS EkdifiH


a&;tusO;f om;a[mif; udak tmifcidk u
f 'kuo
nf
rsm; t"dutm;udk;&onhf tar&duefu 'ku
onfrsm; tkypf v
k u
dk t
f ajccsaexkid cf iG fh tpDtpOf
&yfqkdif;vdkufonhftwGuf 'kuonfrsm;tMum;
dkufcwfrIrsm; jzpfaeaMumif; {&m0wDudk ajym
onf/
]]usaemfwkdY 'kuonf tukefvHk;eD;yg;u
wwd,Ekid if aH wGuo
kd mG ;zkYd t"duxm;w,f/ xm;

wJhtcgrSm tar&duefu t"dujzpfw,f/ olu


trsm;qH;k ac:wJv
h l jzpfwmaMumihyf g/ tJ't
D ay:
rSm 'kuo
nfawGu trsm;Bu;D arQmv
f ihx
f m;cJw
h m?
tck tar&duefu &yfvdkufawmh arQmfvihfcsuf
awG aysmufq;kH oGm;wmaygh}}[k tke;f zse'f u
k o
nf
pcef;rS Ekid if aH &;tusO;f om;a[mif; ukad tmifcikd f
u ajymqkdonf/
wcsKdU'kuonfrsm;\ rdom;pk t&if;tcsm?
ZeD;? cifyGef;onfrsm;u tar&duefodkY a&muf
ESiNfh y;D jzpfae&m xku
d o
hJ Ykd tpDtpOf &yfpv
J u
dk jf cif;
twGuf rdom;pk jyefvnfaygif;pnf;a&; arQmv
f ihf
csuf aysmufqHk;ukefaMumif;? 'kuonf trsm;pk
onf jrefrmjynfokdY vHk;0 rjyefvdkMuaMumif;?
tjcm;Ekid if rH sm;u ac:,lonhf ta&twGuo
f nf
tvGeef nf;Ny;D wcsKUd Ekid if rH sm;uvnf; ac:,la&;
tpDtpOf tvGefMumjrihfaMumif;vnf; olu
qufajymonf/
xkdif;EkdifiHtajcpkduf EkdifiHa&; tusOf;om;
rsm; ulnaD pmihaf &Smufa&;toif; wGzJ uftwGi;f
a&;rSL; OD;bkMd unfuvnf; ,ckuo
hJ Ydk 'kuo
nfrsm;
tm; tkyfpkvdkuf jyefvnftajccscGihfudk kyfodrf;
vdkufjcif;onf apmvGef;ao;aMumif;? EkdifiHa&;
tusOf ; om;a[mif ; 'k u o nf r sm;ud k v nf ;
twif;tusyf tdrjf yefyo
Ykd nhf taetxm; rjzpf
&efvdkaMumif; {&m0wDudkajymonf/
]]'D v d k tajctaerS m tar&d u ef u
Resettlement (wwd,Edi
k if u
H kd a&TUajymif;tajc
k jf cif;) ukd rvkyaf wmhb;l qkad wmh apmvGe;f ae
pdu
w,fvkdY usaemfwkdYxifw,f/ EkdifiHa&; tusOf;
om;a[mif;awGu olwkdYudk,fwkdifu jrefrmjynf
wGi;f rSm vHNk cKH w,fvYdk pdwx
f rJ mS rcHpm;&ao;bl;/
qkad wmh twif;tusyf tdrjf yefyw
Ykd hJ tpDtpOfrsK;d
wGef;ykdYvkdufwmuawmh roihfavsmfbl;aygh}} [k
oluqkdonf/
'kuo
nfpcef;rsm;twGi;f &Sd Ekid if aH &;tusO;f

Corruption

&yfaus; a&G;aumufyGJ rormrI &mcdkifEIef; 60 ausmf


olZm
orw OD;odef;pdef tpdk;&opf wufvmNyD;
aemuf yxrqHk;tBudrf usif;yonhf &yfuGuf?
aus;&Gm tkyfpk tkyfcsKyfa&;rSL; a&G;aumufyGJwGif
wEkid if v
H ;kH twdik ;f twmESifh a&G;aumufyrJG orm
rI &mcdkifEIef; 60 ausmf&SdcJhaMumif; 88 rsKd;quf
Nidrf;csrf;a&;ESihf yGihfvif;vlYtzGJUtpnf;u xkwf
jyefvdkufonf/
2012 ckEpS ?f 'DZifbmv 1 &ufaeYu pwif
usif;ycJhonhf &yfuGuf? aus;Gm tkyfpk(&yfaus;)
tkyfcsKyfa&;rSL; a&G;aumufyJGtwGif; 'Drkdua&pD
enf;vrf;rus a&G;cs,cf MhJ uonhf tajctaersm;
ESifh ywfoufNy;D &yfuu
G ?f aus;&Gmtkypf k tkycf sKyf
a&;ydkif; jyKjyifajymif;vJa&;qkdif&m 2013-2014
tpD&ifcHpmudk Zefe0g&Dv 31 &ufaeYu w&m;
0if xkwfjyefjcif;jzpfonf/

,if;xkwfjyefcsufwGif jrefrmEkdifiHw0ef;
&yfuGufaygif; 2891 &yfuGuf? aus;Gm tkyfpk
aygif; 13698 tkyfpkESihf aus;&Gmaygif; 64917
&Gm usif;ycJh&mwGif jynfolvlxk ukd,fpm;jyK
&yfuGuf? aus;&Gm tkyfcsKyfa&;rSL;rsm;rSm wEkdifiH
vHk; twkdif;twm\ 38 &mcdkifEIef;om&SdaMumif;
od&onf/
]]NrKd Ue,ftyk cf sKyaf &;rSL;awGu Bu;D Muyfay;&
r,hftzGJU0if 5 OD;udk udk,feJYeD;pyf&mawGudkyJ
wm0efjyefay;wmawGU&w,f/ aemufNy;D NrKd Ue,f?
cdkiftqihfu tkyfcsKyfa&;tzGJU0ifawG&JU MoZm
vTr;f rd;k rIawGvnf; &Sw
d ,f/ 'gawG[m tajccHus
wJh tpdk;&awGjzpfzkdYqkd&if tajccHtusqHk; 'Drkd
ua&pD jyKjyifajymif;vJa&;wck taeeJq
Y &dk if *k
wpdu
k f vkyaf y;oihw
f ,f}}[k 88 rsK;d qufausmif;

om; acgif;aqmifwOD;jzpfonhf udk*sifrDu ajym


onf/
&yfuGuf? aus;&Gm tkyfcsKyfa&; Oya't&
w&yfuGufvQif tkyfcsKyfa&;rSL; wOD;? aus;&Gm
tkypf k wpkwiG f tkycf sKyaf &;rSL;wOD; a&G;cs,&f rnf
jzpfonf/
&yfuu
G f (odrYk [kw)f aus;Gmtkypf k tkycf sKyf
a&; Oya' tcef; (4) tyd'k f (6) t& NrKd Ue,ftyk f
csKyaf &;rSL;onf &yfuu
G (f odrYk [kw)f aus;Gmtkypf k
twGi;f &Sd trsm;MunfnKd av;pm;Ny;D MoZm&So
d nhf
&yfrd? &yfz(5) OD;udk aG;cs,f BuD;Muyfa&;tzGJU
tjzpf wm0efay;&rnf jzpfonf/
avhvmawG&Y cdS surf sm;t& &efuek w
f idk ;f a'o
BuD;? yJcl;wkdif;a'oBuD;? {&m0wDwkdif;a'oBuD;?
rEav;wkid ;f a'oBu;D ESifh ppfuikd ;f wkid ;f a'oBu;D

rsm;rSm jynfolvlxk udk,fpm;jyK tkyfcsKyfa&;a&G;


cs,frIrsm; awGU&onf/
wkid ;f &if;om;rsm; trsm;pkaexkid o
f nhf jynf
e,ftm;vH;k wGif vlxu
k ,
kd pf m;jyK &yfuu
G ?f aus;
Gm tkycf sKyaf &;rSL;rsm; tvGeef nf;yg;aMumif;od&
onf/ jynfe,frsm;wGif tkycf sKyaf &;rSL;rsm; raG;
cs,Ef idk o
f nfrmS &yfuu
G ?f aus;Gm tkycf sKyaf &;rSL;
udk vlxu
k ,
kd w
f idk f yg0ifaG;cs,Ef idk af Mumif; tod
ay;rIrsm; us,u
f s,jf yefjY yefY r&Scd jhJ cif;? wcsKd Ujynf
e,ftrsm;pkwGif vHk;0r&SdcJhjcif;udkvnf; awGU&Sd&
onf/
tkycf sKyaf &;r@dKio
f nf ESpaf ygif;rsm;pGmjynf
olvx
l Ek iS fh roufqidk o
f uJo
h Ykd aMumuf&UHG aecJMh u
ojzihf jynfov
l x
l t
k rsm;pkonf ,ckwidk f rouf
qkid o
f uJo
h Ykd aexkid af eMujcif;? xdt
Yk jyif jynfe,f

News & Analysis 13

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

om;a[mif;rsm;rSm ESpaf ygif;rsm;pGm ,cif jrefrm


ppftpk;d & tusO;f axmifrsm;wGif aevmcJ&h olrsm;
jzpfNyD; rnfonhfykdifqkdifrIrQvnf; r&SdMuouJhodkY
jrefrmjynfjyef rnfodkYrQ tajccs aexkdifp&m
vnf; r&SdaMumif;? tusOf;axmifwGif; ESpfaygif;
rsm;pGm aevmcJh&NyD; 'kuonfpcef;rsm;wGif
qif;qif;&J&J qufvufaexkdif&if; if;wdkYtae
jzihf oufarG;0rf;ausmif;rI jyefvnfxal xmifEidk f
&ef tvGefcufcJaMumif; udkatmifckdif uvnf;
ajymqdkonf/
jrefrmjynfoYdk jyefomG ;&efrjzpfonhf Ekid if aH &;
tusOf;om;a[mif;rsm;? ppfajy; 'kuonfrsm;
twGuf tar&duef tajccsaexkdifcGihfay;&ef
jyefvnfo;kH oyfoihaf Mumif; xdik ;f -jrefrm e,fpyf
'kuo
nfpcef;rsm;&Sd Ekid if aH &;tusO;f om;a[mif;
wcsKdUuvnf; ajymonf/
xkdif;-jrefrm e,fpyf&Sd EdkYzdk; 'kuonf pcef;
&rfrZH &yfuGuf 12 wGif aexkdifol 'kuonf
trsKd;orD;wOD;uvnf; ]]tar&duefuawmh
jyefvnfaygif;pnf;a&; tpDtpOfukd &yfvu
kd Nf yv
D Ykd
raeYnu toHcsUJ pufeYJ pcef;xJrmS vdu
k af Munm
w,f/ tar&duefu &yfvkdufNyDqkdawmh usrwkdY
udak c:wJh usew
f EhJ idk if aH wGrmS yJ ajymif;a&TUtajccs
vkYd &awmhrmS aygh? arQmv
f ihcf suaf wmh tawmftm;
,kwfoGm;w,f}}[k {&m0wDudk ajymonf/
xkdif;-jrefrme,fpyf xkdif;EkdifiH wmhcfckdif?
tkef;zsefNrdKUe,f&Sd EdkYzdk; 'kuonfpcef;wGif ukv
or* 'k u o nf rsm;qdk if &m r[mrif ; BuD ; H k ;
(UNHCR) udk Zefe0g&Dv 22 &ufaeY eHeufyi
kd ;f
u 'kuonf 150 ausmf qEjyrI jzpfyGm;cJhao;
onf/
wwd,EkdifiHrsm;wGif jyefvnf tajccs
aexkdifa&; tpDtpOfrsm;wGif vlYtcGihfta&;
csKd;azmufrIrsm;ESihf cGJjcm;qufqHrIrsm; &Sdaeonhf
twGuf tqkyd gvky&f yfrsm; &yfwefaY y;a&;twGuf
qEjyMujcif; jzpfonf/
xkdYaemuf ,ckuJhokdY tar&duefu if;wkdY
EkdifiHwGif tajccsaexkdifcGihf tpDtpOf &yfqkdif;
onhf xkwfjyefaMunmrI ay:xGufvmjcif;jzpf
onf/
EdzYk ;kd 'kuo
nfpcef;wGif qEjyrIEiS yfh wfouf
UNHCR taejzihf qEjyolrsm; ajymaeouJh

ok d Y cG J j cm;quf q H r I r&S d a Mumif ; xk d i f ; Ek d i f i H


befaumuftajcpku
d f ;kH rS ajyma&;qkcd iG &fh o
dS l rp
Vivian Tan u UNHCR ukd,fpm; jyefvnf
wkHYjyefajymqkdxm;onf/
xkdif;-jrefrm e,fpyf 'kuonf pcef;rsm;&Sd
'kuo
nfrsm;\ rdom;pk0ifrsm; wpnf;wvH;k wnf;
twlaea&; arQmfvihfaeMuonf[k tckdiftrm
,HMk unfaMumif;? odaYk omfvnf; wwd,Ekid if w
H iG f
rdom;pkt&if;tcsm&dSonhf 'kuonfrsm;twGuf
om UNHCR u wwd,Ekid if rH sm;wGif jyefvnf
tajccsaexkdifa&;ukd rsufESmvkduf vkyfaqmif
aejcif; r[kwfaMumif; rp Vivian Tan u
{&m0wDukd tD;ar;vfjzihf taMumif;jyefMum;onf/
]]'kuonf wOD;jzpfzkdYqkdwm xkdif;EkdifiHu
pcef;awGrSm jyefvnf ae&mcsxm;a&;twGuf
pOf;pm;ay;zkdYqkdwm xkdif;wm0ef&SdolawGu tJ'D
oludk rSwfyHkwifpm&if;oGif;zkdY yxrqHk; vkyf&rSm
yg/ tJ'aD eYu tkypf k (qEjyolrsm;) u b,fwek ;f
urS yHkrSefvkyf&wJh rSwfyHkwifxm;wmrsKd; r&Sdbl;/
NyD;awmh tJ'Dtkyfpk[m wwd,EkdifiH tajccsa&;
t&nftcsif;vnf; rjynhfrDygbl;}} vkdY olu
qkdonf/
EdkYzdk; pcef;wGif;&Sd qEjy 'kuonfrsm;u
if;wkdYxJutrsm;pkonf UNHCR wGif rSwfyHk
nftjzpf
wifxm;Ny;D Pre [k ac:qkad om 'kuo
S pf m&if;0if UNHCR ESifh e,f
yPmr owfrw
pyfwavQmuf ulnDapmihfa&Smufa&; GefYaygif;
tzGJU (TBC) u &dumESihf usef;rma&;qkdif&mudk
nf wOD;
axmufychH aH e&olrsm;jzpfaMumif; 'kuo
jzpfonhf udak usmjf rihaf qGu {&m0wDuakd jymonf/
qufvufNy;D qEjyrIwiG f yg0ifol if;tae
ESifh wwd,EkdifiH tajccscGifh t&nftcsif;vnf;
jynhfrDaMumif;? ZeD;onfvnf; tar&duefwGif
tajccs aexkdifaeonhftwGuf udkifaqmifxm;
onhfvufrSwfrSm xkdif;tpkd;&ESihf UNHCR wkdY
todtrSwjf yKxm;onf MPO tqihjf zpfaMumif;
vnf; &Sif;jyonf/
xdkif;jrefrm e,fpyf&dS tkef;zsef? EkYzd k;d ? r,fv?
r,fvOD;? xef[if;? bef'Y ,
Hk rf;? r,f&mrd?k u&ifeD
ponhf 'kuo
nfpcef; 9 ckwiG f vuf&dS 'kuo
nf
120000 ausmf&daS eaMumif;vnf; ukvor*\
xkwfjyefcsuft& od&onf/

Women

trsKd;orD;rsm; wef;wltcGihfta&;
r&&SdvQif EdkifiHzGHUNzdK;a&; aESmihfaES;Ekdif
eef;qdkifEGrf
trsK;d orD;rsm;onf Ekid if aH &;? vlraI &; vkyif ef;rsm; acgif;aqmifrEI iS fh qH;k jzwfcsucf s&mwGif
trsK;d om;rsm;ESifh wef;wltcGit
fh a&; r&&Syd gu Edik if zH UHG NzKd ;rI aESmihaf ES;Ekid af Mumif; trsK;d orD;tcGifh
ta&; vIyf&Sm;olrsm;u ajymonf/
jrefrmEkdifiH\ vlOD;a& xuf0ufcefYonf trsKd;orD;rsm; jzpfaomaMumihf if;wdkYtaejzihf
trsKd;om;rsm;ESihf wef;wlnDrQ tcGihfta&; &&Sdygu Edik if zH UHG NzKd ;rI &mEIe;f jynhjf zpfvmrnf jzpfaMumif;
Gender Equality Network rS a':arpHy,fjzLu {&m0wDodkY ajymonf/
]]trsKd;orD;awGuk,
d fwdik f tcGift
h a&; &&ifawmif ,HkMunfcsuf&d&S deS YJ ae&m,lzYkd vdkygw,f/
OD;aqmifEdkifwJh qHk;jzwfcsufcsEdkifzdkYtwGuf usrwdkY oifwef;awGudk ae&mtESHY qufwkdufay;ae
ygw,f}} [k a':arpHy,fjzLu qkdonf/
,if;tjyif trsK;d orD;rsm;umuG,af &;Oya' xGuv
f m&eftwGuv
f nf; aqmif&u
G af eaMumif;
vnf; if;uajymonf/ trsKd;orD;rsm;\ tawGUtBuHK cHpm;csufrsm;udk Oya'a&;qGJcsdefwGif
xnho
f iG ;f a&;qGrJ nfjzpfaMumif;? trsK;d orD;tzGUJ tpnf;trsK;d rsK;d ESifh ae&ma'otES&YH dS trsK;d orD;
rsm;ESihfyg yl;aygif;vkyfaqmifoGm;rnfjzpfaMumif; od&onf/
]]trsK;d orD;awG t&nftaoG;jri w
fh ifNy;D qH;k jzwfcsucf swhJ ae&mrSmvnf; rsm;rsm;yg0ifvm
zdkYtwGuf trsKd;orD;acgif;aqmifrI oifwef;awGudk vkyfay;aewmyg/ usrwdkYu 2011 ckepf
uwnf;u oifwef; pay;wmyg}} [k Womens Organizations Network of Myanmar rS
a':rmrmcsKdu {&m0wDodkY ajymonf/
jrefrmtrsKd;orD;rsm;tm; t&nftaoG;jrihfwifNyD; EdkifiHa&;? &yfaus;rsm;wGif tkyfcsKyfa&;
ydkif;rsm; yg0ifvm&eftwGuf t"du vkyfaqmifjcif;jzpfaMumif;? oifMum;ay;onhftcgvnf;
pDrHcefYcGJwwfrI? acgif;aqmifrIESihf ukvor* trsKd;orD;rsm;tm; enf;rsdK;pHkjzihf cGJjcm;qufqHrI
yaysmufa&; oabmwlpmcsKyf (CEDAW) ponfwdkYudk oifMum;ay;aMumif; a':rmrmcsdKu
qdkonf/
]]oifwef;udk e,fajrtoD;oD;vdkuf ay;aeygw,f/ e,frSm&SdwJh trsKd;orD;awGuvnf;
tckqdk&if yl;aygif;yg0ifvmMuygw,f/ trsKd;orD;rsm; umuG,fa&;Oya' xGufvmzdkYtwGuf
usrwdkY yl;aygif;aqmif&Gufaeygw,f}} [k if;uajymonf/
jrefrmEdik if &H dS trsK;d orD;rsm;onf w&m;Oya't& udk,fwdkif tumtuG,fjyKEkdif&eftwGuf
ynmay;aeaMumif;? trsK;d orD;tcGit
fh a&;ESiyfh wfoufNy;D od&v
dS m&ef e,fa'orsm;odYk vku
d v
f H
ynmay;oGm;rnf jzpfaMumif;? trsKd;orD; zGHUNzdK;rItwGuf rsm;pGmvdktyfaeao;aMumif; New
Generation (&Srf;jynf) rS roEmu {&m0wDodkY ajymonf/
]]trsK;d orD;tcGit
fh a&;eJyY wfoufNy;D oifwef;awGay;aeygw,f/ vli,fyikd ;f awGukd t"du
xm;NyD; vkyfaeygw,f/ e,fawGutp oGm;ay;aeygw,f}} [k roEmu qdkonf/
jrefrmEdik if o
H nf 1997 ckEpS u
f ukvor*\ trsK;d orD;rsm;tm; enf;rsK;d pHjk zihf cGjJ cm;qufqH
rIyaysmufa&; oabmwlpmcsKyf (CEDAW) wGif vufrSwfa&;xdk;xm;aomfvnf; trsKd;orD;
tcGit
fh a&; umuG,af y;jcif;ESiyfh wfoufNy;D aqmif&u
G rf rI sm;onf xda&mufrrI &Sad Mumif; trsK;d
orD;tcGihfta&; vIyf&Sm;olrsm;u a0zefajymqdkvsuf&Sdonf/

trsm;pk\ &yfuu
G ?f aus;Gmrsm;wGif tkycf sKyaf &;
wm0efukd xrf;aqmifcsio
f l &Sm;yg;jcif;wkaYd Mumihf
jzpfaMumif; tpD&ifcHpmwGif azmfjyxm;onf/
&yfuGuf? aus;&Gmtkyfpk tkyfcsKyfa&;rSL;rsm;
aG;cs,fyJw
G Gif EkdifiHa&;ygwDBuD;rsm;\ tm;NyKd ifrI
rsm;vnf; yg0ifaeaMumif; od&onf/
vlxkudk,fpm;jyK aG;cs,f wifajrmufcH&
aom &yfuGuf? aus;GmtkyfcsKyfa&;rSL;29 &mcdkif
EIe;f onf trsK;d om; 'Dru
dk a&pD tzGUJ csKyf (NLD)
rS ausmaxmuf aemufcaH y;xm;ol trsm;pkyg0if
aeNyD; 9 &mcdkifEIef;cefYrSm e,fpyfa'o wkdif;&if;
om; vufeufuikd f wyfzUJG rsm;ESifh ud,
k yf ikd t
f yk cf sKyf
cGihf& wkdif;&if;om;ygwDrsm;\ ausmaxmuf
aemufcHay;xm;aom &yfuGufaus;Gm tkyfcsKyf
a&;rSL;rsm; jzpfMuonf/

uset
f yk cf sKyaf &;rSL;rsm;onf vuf&t
dS mPm
& jynfaxmifpkBuHhcdkifa&;ESihf zGHUNzdK;a&; ygwD\
ausmaxmuf aemufcaH y;xm;olrsm;tjzpf awGU
&onf[k tpD&ifcHpmwGif yg&Sdonf/
rormrIrsm;ESihf aG;aumufcHxm;&onhf
tkyfcsKyfa&;rSL;rsm;tm; wkdifwef;jcif;rsm;&SdvQif
&yfuGuf (odkYr[kwf) aus;&Gmtkyfpk tkyfcsKyfa&;
Oya'tcef; (8) tydk'f (16-u) wGif EkwfxGuf
cGihfjyKjcif; (odkYr[kwf) wm0efrS &yfpJjcif;aMumihf
vpfvyf&yfuu
G f (odrYk [kw)f aus;Gm tkycf sKyaf &;
rSL;ae&mtwGuf yk'fr 5? 6? 7 wkdYyg jy|mef;csuf
rsm;ESit
fh nD aqmifu
G
f &ufaygif; 30 twGi;f
tpm;xkd;cefYtyf wm0efay;&rnf jzpfonf/
odaYk yr,hf tkyfcsKyaf &;rSL;rsm;tm; wkid w
f ef;
jcif;ESifh tjypfay;ta&;,l&mwGif &yfuu
G f (odrYk

"mwfyHk - The Irrawaddy

88 rsKd;quftzGJU xkwfjyef
2012 ckESpf? 'DZifbmwGifjyKvkyfcJhaom &yf^aus; tkyfcsKyfa&;rSL; a&G;aumufyJGwGif
qEazmfxkwfjyoaeonfh MunfhjrifwdkifNrdKUe,frS rJqE&Sifrsm;/

[kw)f aus;Gmtkypf k tkycf sKyaf &; Oya'ygjy|mef;


csufrsm;ESihf rnDGwfaMumif; awGU&Sd&onf[k
vnf;qdkonf/
&yfuu
G ?f aus;Gmtkypf k tkycf sKyaf &;rSL;rsm;udk
'Dru
dk a&pDenf;vrf;wus vlxu
k wku
d f u
kd f a&G;
aumufwifajrm ufonhf pepfwiG f 2008 zGUJ pnf;
yHk tajccHOya' tcef;(5) yk'rf (288) wGif ckid f

tqihEf iS fh NrKd Ue,ftqihw


f \
Ydk tkycf sKyaf &;udEk idk if hH
0efxrf;rsm;tm; wm0efay; aqmifu
G af p& rnf
qko
d nht
f yd'k o
f nf 'Dru
dk a&pD jyKjyifajymif;vJa&;
vkyfaqmifaeonhf ,ckumv jyKjyifajymif;vJrI
udk tajccHusus aqmifu
G
f r&Ekid o
f nf txd
t[efYtwm;BuD; jzpfaeonfudk awGU&Sd&onf
[k qkdonf/

Special Report

"mwfyHkrsm; - a*sydkif^The Irrawaddy

Public Health

&efukefNrdKU&Sd rGwfpvif ukodkvfjzpfaq;HkwGif cGJpdwfukorIwckjyKvkyfpOf/

vlem jrefrmjynf

qrefom rdkufu,f

cJhaom 6 ESpfu jrefrmEdkifiH\ ppftmPm&Sif AdkvfcsKyfrSL;BuD;oef;a&T aexdkifraumif;jzpfcJhpOfu jynfwGif;&Sd


rnfonhaf q;Hw
k iG f wufa&mufuo
k &rnfukd pOf;pm;jcif;jzihf tcsed jf zKe;f raecJah y/ av,mOfay:odYk csucf si;f wufNy;D
EdkifiH&yfjcm;&Sd pifumyl taxGaxGaq;HkBuD;qDodkY ta&mufoGm;cJhum ol\a&m*gudk ukocJhonf/

vGef

,ck tNidrf;pm;,loGm;NyDjzpfaom AdkvfcsKyf


H Ykd oGm;a&mufaq;
rSL;Bu;D oef;a&T pifumylEikd if o
ukocJhonhf 2007 ckESpfu ppftpdk;&\ vlxk
usef;rma&;apmihfa&SmufrItwGuf oHk;pGJaiGonf
vlwOD;vQif tar&duef 1 a':vmxuf enf;
aMumif; use;f rma&;0efBu;D XmerS &&So
d nht
f csuf
tvufrsm;t& od&onf/ 6 ESpMf umtNy;D t&yf
om;trnfcH tpdk;&vufxufoYkd a&mufcsdefwGif
,cifu q,fpEk pS rf sm;pGm b@maiGcsxm;rIenf;
yg;cJhjcif;aMumihf ysufpD;,dk,Gif;aeaom usef;rm
a&;pepfudk tvHk;pHk jyifqifajymif;vJ&ef uRrf;
usifolrsm;u awmif;qdkvmMuonf/
usef;rma&;0efBuD;Xmeu aemufvmrnhf
ESpf 30 wGif tm;vHk;udkvTrf;NcHKEdkifonhf usef;rm
a&;apmihaf &SmufrI ay;Edik &f ef &nfreS ;f csux
f m;Ny;D
tqdkyg &nfrSef;csuftwGuf b@maiGvdktyf
csufudk rMumrDu urmhbPfuaxmufyHhaom
tar&duefa':vm 2 bDvD,HxJu oHk;rnfjzpf
onf/ xdktcsdef ra&mufrDpyfMum; tpdk;&ydkif
jynfolYaq;Hkrsm;wGif wufa&mufuko rnhf

vlemrsm;taejzihf xkH;pHtwdkif; ukefusrnhf


aiGudk rjzpfrae &SmazGMu&OD;rnfjzpfonf/
jrefrmEdkifiHwGif tBuD;qHk;ESihf vlodtrsm;qHk;jzpf
aom &efuek jf ynfoaYl q;HBk u;D onf ae&mwGif
txl;ausmfMum;onf/ vlemrsm;taejzihf wuf
a&mufukopOf toHk;jyKonhf aq;0g;ESihf ypnf;
u&d,mrsm;twGufyg usoihfaiGudk ay;acs&
onf/ vlwOD;vQif ysrf;rQ0ifaiG tar&duef
a':vm 2 'or 5 cefYom&Sdonhf EdkifiHwGif
trsm;pkrS rjzpfrae&atmif &SmazGay;&Ny;D tcsKUd
uawmh tjcm;enf;vrf;rsm;udk &SmMu&awmh
onf/
]]jynfolYaq;HkawGudk tpdk;&u axmufyhHrI
vHk;0rvHkavmufwmaMumihf vlemawG[m aq;
xdk;tyf? aq;0g;? ywfwD;? tpm;taomufu
tp vdktyforQtm;vHk;udk ukd,fwdkif0,f,lae&
wm}} udk awGUcJ&h aMumif; ,refEpS u
f jrefrmEdik if rH S
aq;Hrk sm;udk vma&mufavhvmcJo
h nhf xdik ;f Edik if H
wGif;&Sd jrefrma&TUajymif;'kuonf pcef;rsm;wGif
q,fESpfausmf vkyfudkifcJhol jynfolYusef;rma&;

okawoD a'gufwm Apfql0efAefeDcsDupf u


qdkonf/
jrefrmEdkifiH\ vuf&Sd usef;rma&;apmihf
a&SmufrIpepfudk olu ]]urmay:wGif yk*vdu
tqefqHk; usef;rma&;pepf}} [kvnf; oluajym
\/ qif;&JraJG wrIjyemvnf; Bu;D rm;Ny;D txl;
ojzihf aus;vufa'orsm;wGif yd
k qif;&JMuonhf
twGuf jrefrmEdkifiH\ vlOD;a&trsm;pkonf
use;f rma&;apmihaf &SmufrI rcH,El ikd af vmufatmif
qif;&Jonfudk olowdjyKrdaMumif;vnf; xyf
ajymonf/
jrefrmEdkifiH\ usef;rma&;toHk;p&dwfwGif
jynfolrsm;\ udk,fydkifaiGrSuscH&jcif;u t"du
jzpfaeonf[k use;f rma&; 0efBu;D Xme\ 20082009 ckESpf trsKd;om;tqihf pm&if;rsm;t&
od&onf/ tqdyk g pm&if;tcsut
f vufrsm;t&
qdkvQif jynfolrsm;twGuf usef;rma&;ukefus
p&dwf\ 10 &mcdkifEIef;udkom usef;rma&;0efBuD;
Xmeu uscaH y;cJNh y;D jynfov
l x
l \
k ud,
k yf ikd af iGu
82 rS 85 &mcdik Ef eI ;f uscaH e&onf/ use&f mcdik Ef eI ;f

tenf;i,fudk tjcm;0efBuD;Xmersm;ESihf tpdk;&


r[kwaf om tzGUJ tpnf;rsm;u axmufyaHh y;cJ&h
onf/
jrefrmEdik if \
H tBu;D qH;k NrKd Ujzpfaom &efuek f
wGif aiGaMu;tuefYtowf&Sdonhf vlemrsm;
twGuf &Sad eonhaf &G;cs,pf &m tenf;i,fxw
J iG f
,ckESpftapmydkif;u OD;[m&GefbD ol\ tlus
a&m*gudk wufa&mufcGJpdwfcJhaom rGwfpvif
tcrJhaq;Hkvnf; wcktygt0ifjzpfonf/ rGwf
pvif tcrJhaq;Hk\ cGJpdwfukXme tBuD;tuJ
a'gufwmwifrsK;d 0if;onf twdu
k t
f cHacgif;aqmif
a':atmifqef;pkMunf\ rdom;pkq&m0ef jzpf
onf/
touf 41 ESpft&G,f&SdNyDjzpfaom OD;[m
&GefbDonf waeYvQif jrefrmusyfaiG 5000
(tar&duefa':vm 5 'or 3) cefYom 0ifaiG
&Sad om tvkyMf urf;orm;wa,muf jzpfygonf/
ESpf aygif; 40 rQ&adS om olb
Y 0oufwrf;wavQmuf
wGif aq;HkodkY wcgrSroGm;zl;yg/ aeraumif;
jzpfonht
f cgwdik ;f &yfuu
G x
f u
J qdik af v;awGrmS
aq;0,faomufNyD; udk,hfbmom ukocJh\/
]]usaemfu ydkufqHtrsm;BuD; rwwfEdkifbl;
av}} [k olu {&m0wDodkY ajymjyonf/
rGwfpvif tcrJhaq;HkwGif &efukefNrdKUrS
qif;&JErG ;f yg;olrsm;udk use;f rma&;apmihaf &SmufrI
ay;&mwGif qGJaqmifrIwck &Sdonf/
OD ; [m&G ef bD \ tl usa&m*g cG J pd wf rI ud k
jynfoYal q;HkwGif jyKvkyfrnfqkyd gu tar&duef
a':vm 100 rQ ukefusEdkifonf[k a'gufwm
wifrsKd;0if;\ tqdkt& od&onf/ ]]'DrSmawmh
tcrJhvSLwmyg? wu,fudkvSLwmyg}} [k olu
ajymonf/ aiGaMu;axmufyHhol tvSL&Sifrsm;
ud;k uG,o
f nhb
f momaMumihf rGwpf vif aq;H[
k k
ac:jcif;jzpfaomfvnf; vlrsKd;bmom tqihf
twef; cGjJ cm;uefo
Y wfrI r&Sb
d J ukoay;aeonf/
aq;Hk\ cGJpdwfukaqmifESihf jyifyvlem
aqmifrS vlemtrsm;tjym;u aiGaMu;rwwfEikd f
onhftwGuf jynfolYaq;Hkrsm;odkY roGm;Mujcif;
jzpfaMumif;ESihf *kpdkufrI? ukorI nHhzsif;onhf
taMumif;rsm;vnf; Mum;zl;aMumif; ajymMu
onf/
]]wcsKUd q&m0efeYJ olemjyKq&mrawGu azmf
azmfa&Ga&G r&SdMubl;}} [k ol\ 'kwd,ajrmuf
udk,f0efudk vma&mufjyoaom &efukefNrdKUrS
touf 19 ESpft&G,f&Sd rpkvSjzLuajymonf/
arvtwGif;wGif cGJpdwfukorI vma&muf
cH , l c J h N yD ; aq;H k u qif ; zd k Y jyif q if a eonh f
touf 53 ESpt
f &G,f OD;ae0if;uvnf; ]]wjcm;
aq;Hak wG wcgrSra&mufz;l bl;? usaemf 'Daq;Hk
udkyJ,Hkw,f}} [k ajymonf/
tpydkif;wGif aq;HktwGuf b@maiGudk
&efukefNrdKU&Sd rGwfpvifrsm;\ bmoma&;t&
vSL'gef;aiGrS &&SdcJhaomfvnf; aemufydkif;wGif
a':atmifqef;pkMunfEiS fh tquftoG,&f adS om
a'gufwmwifrsKd;0if;\ aus;Zl;aMumihf EdkifiH&yf
jcm;rS tvSLaiGrsm;vnf; pwif&&SdvmcJhonf/
odaYk omfvnf; aq;Hrk mS tuefUtowf&adS e
onf/ cGJpdwfukoaqmifwGif ckwif 25 vHk;om
qHhonf/
]]wcgwavus&if vlemawGudk ckwifawG
Mum;rSmyJ ae&mcsay;&wmawG &Sw
d ,f/ 'gaMumihf
vkdtyf&if usaemfwdkYu vlemta,muf 35 u

15

ae 40 avmuftxd vufcHay;Edkifw,f}} [k
a'gufwmwifrsK;d 0if;u ajymonf/ cGpJ w
d af qmif
wGif vlem rsm;vGef;onhftwGuf waeYvQif
cGJpdwfrI 10 BudrfrS 15 Budrftxd jyKvkyfay;ae&
onf[kvnf; od&onf/
]]oabmw&m;t&qdk&if cGJpdwfq&m0ef
wa,muf[m waeYukd tBu;D pm;cGpJ w
d rf I 5 Burd f
avmufyJ vkyo
f ihw
f ,f? wcgwavqd&k if nae
ydik ;f rSm awmfawmfaemufuswt
hJ xd aq;Hrk mS ae
&w,f? aq;Hkuao;awmh ESvHk;? OD;aESmufeJY
ausmufuyfvrkd sK;d cGpJ w
d rf aI wGq&kd if 'DrmS vkyaf y;
vdkY r&bl;}} [k oluqdkonf/ xdkYaMumihf wywf
vQif vlemESpfa,mufcefYudk olwdkYrwwfEdkifyg[k
jiif;qefum tjcm;aq;HBk u;D rsm;odYk vTaJ jymif;ay;
ae&onf/
ema&;ulnDrItoif;rS zGihfvSpfxm;aom
]]okc}}ukodkvfjzpf aq;HkwGifvnf; tdk;cGJpdwf
q&m0efrsm;? uifqm txl;ukrsm;? ta&jym;
txl;ukrsm;? "mwfrSefuRrf;usifol q&m0efrsm;?
orm;awmfrsm;ESifh rsupf d txl;ukrsm; tygt0if
apwemh0efxrf; q&m0efrsm; txl;ukrsm;u
vlemrsm;udk tcrJhukoay;aeonf/
aus;vufa'orsm;wGif om;zGm;q&mrrsm;
u use;f rma&;apmifah &Smufru
I kd wm0ef,al y;ae
&NyD; om;zGm;q&mr wOD;vQif vlem 3000 cefY
txd wm0ef,lae&onf[k usef;rma&;0efBuD;
Xme\ tqdkt&od&onf/
]]olwaYkd wGu ueOD; use;f rma&;apmihaf &Smuf
rI? rD;rzGm;cifeJY rD;zGm;NyD;apmihfa&SmufrI? omref
a&m*gukorI? uav;arG;ay;wm? usef;rma&;
tcsuftvufawG aumuf,lwm tm;vHk;vkyf
ay;ae&w,f/ aus;vufuse;f rma&; wm0ef&o
dS l
awGajymwwfwhJ [mowck&w
dS ,f/ om;zGm;q&m
rawG[m olwdkYudk,fwdkif uav;arG;zdkYuvGJ&if
tukev
f yk w
f wfw,fw}hJ } [k a'gufwm Apfq0l ef
AefeDcsDupfu ajymonf/
]]olwdkYawGu t&rf;udktvkyfrsm;Muw,f/
olw,
Ykd x
l m;&wJh wm0ef? vkyaf e&wJh tvkyaf wGeYJ
pm&if vpmu t&rf;enf;aeawmh aysmf&Tif
auseyfrIvnf; r&SdMuygbl;}} [k olu xyfajym
onf/
om;zGm;q&mrrsm;tay:wGif tvGet
f rif;
rSDcdktm;xm;ae&jcif;rSm q&m0efrsm; tvGef
&Sm;yg;aejcif;aMumihfjzpfonf/ q&m0ef xm;&Sd
ay;Edik rf I tcsK;d tpm;uvnf; rnDrrQjzpfaeonf/
rGejf ynfe,fwiG f vlO;D a& 100000 wGif q&m0ef

rif;vS a&Trnf; aps;uGuf

pm-16

tmPm&Sifrsm;ESifh jrefrmhwyfrawmf . . .

pm-18

ajcmufOD;&SdNyD; csif;jynfe,fwGifrl vl 100000


twGuf q&m0ef 60 OD;&Sad Mumif; 2009 ckESpfwGif
aemufq;kH xkwjf yefcahJ om use;f rma&;0efBu;D Xme
\ pm&if;tcsuftvufrsm;t& od&onf/
aus;vufa'orsm;wGif use;f rma&;qdik &f m
tajccHtm;enf;jcif;aMumihfvnf; qdk;&Gm;onhf
&v'frsm; xGufay:ae&onf/ jrefrmEdkifiHwGif
iSufzsm;a&m*gaMumihf vlaoqHk;rI trsm;qHk;jzpf
onf/ wDbaD &m*g ysUH ESrYH o
I nf vl 100000 wGif
500 ausmf&SdNyD; a'owGif; ysrf;rQysHUESHYrIrSm 270
&SdaMumif; urmhusef;rma&;tzGJUu 2010 ckESpf
wGifxkwfjyefcJhonf/ HIV ysHUESHYrIrSmvnf; vl
100000 wGif 455 &SdNyD; a'owGif; ysrf;rQysHUESHYrI
rSm 189 jzpfonf[k od&onf/
pifumyl&dS Mount Elizabeth aq;HkBuD;odYk
oGm;a&muf use;f rma&;ppfaq;cJah om orw
OD;ode;f pdef tygt0if jrefrmEdik if rH S aiGaMu;wwf
Edkifonhf vlwef;pm;w&yftwGufuawmh tajc
taeu vHk;0uGJjym;jcm;em;ygonf/
ta&SUawmiftm&S\ taumif;qHk;aq;Hk
awGxu
J wck[k todtrSwjf yK cs;D usL;cHae&onhf
befaumufNrdKU&Sd Bumrungrad International
aq;Ho
k Ykd jrefrmEdik if rH S aMu;&wwfrsm;vma&muf
rIu wdk;yGm;vmaeonf/ tpdk;&t&m&Sdrsm;ESihf
trsm;od xif&Sm;ausmfMum;olrsm; tygt0if
vpOf jrefrmEdik if rH S vlem 1000 ausmf vma&muf
ukorIc,
H o
l nf[k tqdyk gaq;H\
k &efuek u
f ,
kd f
pm;vS,fHk;rS tBuD;wef;refae*sm a':[,fvif
vSaucdkifat;u ajymonf/ if;rSm vGefcJhaom
10 ESpf cefYuwnf;u Bumrungrad aq;HkwGif
pwiftvkyf0ifchNJ yD; xdktcsdefu wvvQif vlem
50-60 cefYom&Sd&mrS wdk;wufvmjcif; jzpfonf
[kvnf; od&onf/
]]jrefrmEdik if u
H aq;Hak wGeYJ use;f rma&;Xme
awGrSm a&m*gppfaq;wJhtcgrsKd;rSm rSefuefwJh
tajzr&Edik w
f maMumihf jzpfEikd yf gw,f/ vltrsm;
pku rSefuefwhaJ &m*gppfaq;csuf &EdkifzYt
kd wGuf
EdkifiHjcm;udkoGm;Muw,f}} [k oluqdkonf/
Bumrungrad International aq;HkwGif
jrefrmpum;jyef 14 a,mufcefYxm;NyD; &efukef
udk,fpm;vS,fHk;&Sd 0efxrf;rsm;u vlemrsm;udk
xdik ;f Edik if H 0ifciG Afh ZD m&&Sad &;ESifh av,mOfvufrw
S f
0,f,la&;vkyfief;rsm;udk ulnDaqmif&Gufay;
aeonf/
]]vlemESprf sK;d ESppf m;&Sw
d ,f? yxrtrsK;d tpm;
u t&rf;csr;f omwJo
h al wG? yHrk eS u
f se;f rma&; ppf

usef;rma&;u@twGuf tpdk;&u EdkifiHhtoHk;p&dwf\ 3 &mcdkifEIef;om oHk;onf/

]jrefrmEdkifiHuaq;HkawGeJY
usef;rma&;Xme awGrSm
a&m*gppfaq;wJhtcgrsKd;rSm
rSefuefwJh tajzr&EdkifwmaMumihf
jzpfEdkifygw,f/ vltrsm; pku
rSefuefwJha&m*gppfaq;csuf
&EdkifzdkYtwGuf
EdkifiHjcm;udkoGm;Muw,f
aq;zdkYeJY omrefa&m*gav;awGukozdkY oGm;Mu
w,f/ 'kwd,trsKd;tpm;uawmh aiGaMu;odyfr
wwfEikd Mf ubl;? 'gayr,hf rSeu
f efwhJ apmihaf &Smuf
ukorIvdkcsifMuw,f/ 'gaMumihf tdrfawG? ydkif
qdkifrIawG a&mif;csNyD; oGm;ukMuw,f}} [k
a':[,fvif vSaucdkifat;u &Sif;jyonf/
tcuftcJBu;D rm;pGm &Sv
d mEdik o
f nfukd 0efcH
aomfvnf; use;f rma&;qdik &f m uRr;f usio
f rl sm;u
&mpkESpf0ufMum ppftkyfcsKyfa&; tqHk;owfNyD;
toGiful;ajymif;a&; pwifuwnf;u wdkif;jynf
\ use;f rma&;apmihaf &SmufrpI epfukd tvH;k pHk jyif
qifajymif;vJrrI sm; jyKvyk &f ef aqmfMocJMh uonf/
use;f rma&;ESifh ynma&; jyKjyifajymif;vJa&;
udk t"dutjzpf owfrw
S x
f m;aom twdu
k t
f cH
acgif;aqmif a':atmifqef;pkMunfuvnf;
Mum;jzwfa&G;aumufyw
JG iG t
f Edik &f &SNd y;D vTwaf wmf
wGif ae&m&&Scd NhJ y;D aemuf 2012 ESpu
f p &efuek f
aq;HkBuD;udk tqihfjrihfwifEdkifa&; pDrHudef;udk
OD;pD;vkyfaqmifaeonf/
pDrHudef;\ b@maiG&SmazGa&; aumfrwDrS
tzGUJ 0ifwa,mufjzpfaom a'gufwm wifrsK;d 0if;
u &mpkEpS Ef iS cfh s
D oufwrf;&Scd NhJ yjD zpfaom ckwif
1500 qHh aq;HkBuD;udk tqihfjrihf&eftwGuf
vTwfawmfrS toHk;p&dwftjzpf jrefrmusyfaiG 5
bDvD,H (tar&duefa':vm 5 'or 3 oef;
cef)Y csxm;ay;Ny;D jzpfaMumif; ajymonf/ pDru
H ed ;f
xJwiG f aq;HBk u;D tqihjf ri jfh yifqifrrI sm; jyKvyk f
aepOftwGif; vlemrsm; xm;&SdEdkif&eftwGuf
wnfaqmufrnhf ckwif 1000 qHh taqmuftOD
vnf; yg0ifonf/
a':atmifqef;pkMunf\ trsKd;om;'Drdku
a&pDtzGJUcsKyf trsKd;om;usef;rma&; rl0g'udk
taumiftxnfazmfEikd af p&eftwGuf a'gufwm
wifrsKd;0if;u trsKd;om;usef;rma&; uGef&ufudk
,ckESpftwGif;wGif zGJUpnf;wnfaxmifcJhonf/
jynfwGif;jynfyrS usef;rma&;uRrf;usifolrsm;
ESihf awGUqHkndEdIif;NyD;aemuf usef;rma&;uGef&uf
onf cGpJ w
d u
f q
k &m0efrsm;? txl;ukq&m0efrsm;
ESihf ta&;ay:usef;rma&;apmihfa&SmufrI ynm
&Sirf sm;jzihf a&GUvsm;aq;cef;wckzUJG pnf;Ny;D a0;vH
aoma'orsm;odkY c&D;xGufEdkif&ef pDpOfaeonf/
2013 ckEpS t
f wGi;f upwif tpd;k &aq;Hk
tcsKdUonfvnf; tuefYtowfjzihf aiGaMu;

axmufyHhay;onhfpepfudk usihfoHk;aeonf/ odkY


aomfvnf; vlod&SifMum; xkwfjyefaMunmjcif;
awmh r&Sday/
&efukef&Sd ajrmufOuvm taxGaxGaq;Hk
wGif 2013 ckESpf Zefe0g&DvrSpwif aiGaMu;
rwwfEdkifonhf vlemrsm;udk ay;aeaMumif; rGwf
pvif ukodkvfjzpfaq;HkrS vufaxmufq&m0ef
rpEu
D ajymonf/ olu ajrmufOuvmaq;Hw
k iG f
,cifESpftxd tvkyfoifq&m0eftjzpf aqmif
&GufcJholjzpfonf/
]]vlemawGu 'DtaMumif;rodMubl;/ tif;pdef
jynfoaYl q;Hrk mS tcrJu
h o
k ay;wJh tpDtpOfawG
paeNyD/ 'gayr,hf tif;pdefuvlemawGu usr
wdkYqDudk vmaeMuwkef;yJ/ bmjzpfvdkYvJqdkawmh
olwdkYrSrodwm}} [k &efukefaq;wuodkvf (2)
wGif ynmoifMum;cJah om touf 23 ESpt
f &G,f
rpEDuajymonf/
use;f rma&;0efBu;D Xme\ aemufEpS f 20 t
wGi;f tm;vH;k udv
k rT ;f NcKH Eikd af om use;f rma&;apmihf
a&SmufrIay;Edkifa&; &nfrSef;csufonf a'gufwm
wifrsK;d 0if;u b@maiGenf;yg;rIaMumihf Bu;D rm;
aom tcuftcJrsm;ESifh &ifqikd &f zG,&f adS eonf/
]]usef;rma&;0efBuD;Xme&JU taetxm;udk
usaemfweYkd m;vnfay;vd&Yk ygw,f/ olwv
Ykd ufxJ
rSm&SdwJh aiGyrmPavmufeJY jynfolawGtwGuf
wwfEikd o
f rQ aumif;atmifawmhvyk af y;ygw,f/
'gayr,hf 'DvdktuefYtowf&SdaewJh bwf*suf
aMumihf tm;vHk;tqifajyEdkifzdkY b,fwwfEdkifrSm
vJ}} [k a'gufwm wifrsKd;0if;u qdkonf/
aemufq;kH xkwjf yefxm;aom tcsut
f vuf
rsm;t& usef;rma&;toHk;p&dwfrSm pkpkaygif;
wEdik if v
H ;kH toH;k p&dw\
f 3 &mcdik Ef eI ;f om&So
d nf/
odaYk omf urmb
h Pf\tultnDu edryhf g;aeaom
vlxkusef;rma&; acgif;armhvm&ef tm;aq;
wcGuf jzpfonf/
uRrf;usifolrsm;u us,fus,fjyefYjyefY pl;
pdu
k rf x
I m;&ef ta&;Bu;D onf[q
k o
kd nf/ ,HMk unf
vufcEH ikd af vmufaom owif;tcsut
f vufukd
tav;ay;wnfaqmufNy;D &if;ES;D jrK yEf rHS u
I aus;
vufa'orsm;txd a&muf&SdEdkifa&;udk aocsm
atmif jyKvkyf&rnf[k ajymMuonf/
]]vuf&Sd usef;rma&;pepf&JU tpdwftydkif;
awmfawmfrsm;rsm;u ysufpD;aeygNyD/ jynfolY
usef;rma&;twGufqdk&if ae&mwdkif;rSm jyefYusJ
Iyyf G a&maxG;aewmawGukd t&ifq;kH jyefNy;D ae&m
cszdkYvdkr,fvdkY usaemfxifygw,f}}[k ,refESpfu
jrefrm EdkifiHrS aq;Hkrsm;udk vma&mufavhvmcJh
aom use;f rma&;okawoD a'gufwm Apfq0l ef
AefecD su
D pfu tBuHjyKonf/
Samantha Michaels \
Myanmar patients pay the price udk

Edkifrif;oGif bmomjyefonf/

qrefomrdkufu,f (Samantha Michaels) onf


{&m0wDt*Fvdyfydkif;rS
aumfyDt,f'DwmwpfOD;jzpfonf/

16

Special Report

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

"mwfyHkrsm; - a*sydkif^The Irrawaddy

Rule of Law

'[wfyifwGif a&eHpdrf; vufcyfBuHK;olrsm;/

rif;vS a&Trnf; aps;uGuf


paevif;^rif;vS
[wfyif a&eHarSmf/ rauG;wkdif;a'oBuD;xJu rif;vSNrdKUeJYqdk&if 22 rdkif
avmuf tuGmrSm &dSw,f/ rif;vSo&uf ta0;ajy; um;vrf;ay:rSm
qkdayr,fh tJ'Dae&mawGu w&m;Oya'pdk;rdk;rI uif;rJhaewJhae&mvdkY jrefrmha&eHeJY
obm0 "mwfaiGUvkyfief;u wm0ef&SdwJholudk,fwdkifu ajymcJhygw,f/ yk'fr 144
xkwfjyefxm;vdYk a&eHpdrf;arSmifckv
d kyfwho
J lawGukd Oya't&tjypfay;r,fvYkd a&eH
arSmft0rSm qdkif;bkwfwifxm;wm awGU&w,f/

'

]]usaemfwdkY tkyfcsKyfrIatmufrSm t&ifu


&Scd w
hJ m xef;udik ;f a&eHvyk u
f u
G ef YJ '[wfyif a&eH
vkyfuGuf 2 ck &SdcJhw,f/ tckawmh usaemfwdkYeJY
wGJvkyfwJh ukrPDvnf; jyefajy;NyD/ usaemfwdkY
vnf; bmrStvkyrf vkyaf wmhb;l / a&eHvyk u
f u
G f
uawmh &Sad eao;w,f/ w&m;r0if vkyaf ewm}}
vdkY rif;vSNrdKUe,f xef;udkif;&GmrSm tajcpdkufxm;
wJh jrefrmha&eHeJY obm0"mwfaiGU vkyfief;
(MOGE) rS 'kw,
d tif*sief ,
D mu ajymygw,f/
vGefcJhwJh 2 ESpfausmfuawmh 'Dae&mu
MOGE eJY yk*vduukrPDwkdY tusKd;wlyl;aygif;
vkyf&muae wGif;orm;awGqDu a&eHpdrf; 0,f
wJhtcg aps;ESdrfNyD; arSmifcdkorm;awGudk aps;jrifh
jrifeh YJ jyefa&mif;? wGi;f orm;awGu arSmifco
kd rm;
awGqDrSm oGm;a&mif;jyefawmhvnf; zrf;qD;cH&
wmeJY a&eHprd ;f wGi;f orm;awGu rcHr&yfEikd af wmh
bJ jyemwuf&muae ukrP
D ;kH cef;udk rD;dUI wJh
tqifhxd jzpfcJh&w,fvdkY od&w,f/
tcktcsed rf mS a'otESu
YH vmwl;wJo
h al wG
a&m? a&eHpdrf; a&mif;0,faeMuwJh olawGeJY
wu,fu
h kd &GmtBu;D Bu;D jzpfaeNy/D &efjzpfvYkd b,f
udkrS wdkifp&m rvdkawmhovdk? jzpfwdkif;vnf;

tenf;qH;k u "m;ckwrf yI /J tJ'aD e&mrSm bmvdck sif


ovJ? t&uf? rdef;r? rl;,pfaq; tpHk&w,fvkdY
a'ocHawGu ajymMuw,f/
'Da&eHarSmu
f jruif;awmifukd A[djk yKvYkd 25
rdkifavmuftxd us,fw,f/ a&eHpdrf;wl;MuwJh
ae&mrSmvnf; vufwiG ;f a&m? pufwiG ;f yg&Sw
d ,f/
]]'Dae&mrSm tckq&kd if wGi;f aygif; 4 aomif;
cGJausmf &SdaeNyD/ 'DrmS wl;aeMuwJholawGuvnf;
a'otpHyk /J vlpw
kH t
hJ wGuv
f nf; jyemawGu
tpHkyJ/ 'gayr,fh udk,fhtvkyf udk,fvkyf? olrsm;
awG bmjzpfaeae 0ifryg&ifNy;D wmyJ}}vdYk xef;udik ;f
&Gmu '[wfyif a&eHarSmrf mS a&eHprd ;f vmwl;ae
wJh udkaomfZifu ajymjyw,f/
vufwiG ;f wwGi;f udk wl;r,fq&kd if ajr&Siu
f kd
ay;&wmu usyf 1 ode;f uae 15 ode;f 0ef;usif
avmuftxd &Sw
d ,f/ a&eHxu
G w
f t
hJ ay: rlwnf
w,f/ '[wfyifu wGif;wwGif;rSm w&ufudk
tenf;qHk; 3 *gvHuae 5 *gvHyHk; 1 yHk;? 3 yHk;?
1 ayygpnf pojzifh? wcsKdUwGif;awGqdk w&uf
wnf;rSm 25 ayyg xGufwmrsKd;vnf; &Sdw,fvkdY
ompnfbufuae a&eHvmwl;wJh udrk if;udv
k wf
u qkdw,f/

a&eHpdrf;xGufvmwJh wGif;ay:rlwnfvdkY
a&mif;0,fvdkYvnf; &w,f/ a&eHpdrf;xGufwJh
EIef;ay: rlwnfvdkY wl;NyD;om; wGif; 1 wGif;udk
usyf 3 odef;uae odef; 120 avmuftxd aps;
aygufw,f/
]]usaemfwdkYvdk a'ocH wGif;wl;? a&eHpdrf;
cyform;awGu waeYrS ysrf;rQ waomif;usyf
qdkwmavmufyJ/ wu,fcsrf;omwmu aiG&Sif
aMu;&SifawGjzpfwJh t0,f'dkifawG}} vdkY ompnf
NrKd Ue,fuae '[wfyifrmS a&eHprd ;f vmwl;aewJh
udkrif;udkvwfu ajymjyw,f/
rif;vSe,f w0dkufrSm &Gmao;ao;av;awG
utp aygif;vdkuf&if a&eHarSmfaygif;u 100
ausmf&Sdw,f/ wcsKdUae&mawGu a&vrf;eJY eD;vdkY
a&vrf;uaeo,fMuovdk wcsKUd a&eHarSmaf wGu
awmh ta0;ajy;um;vrf;uaeyJ o,fMuygw,f/
xGuo
f rQ a&eHprd ;f awGukd rH&k mG rSmoGm;jyefa&mif;Mu
w,f/ tJ'aD e&mrSm a&eHcsupf ufkH 10 Hak vmuf
Sdw,f/
'Da'ow0dkufu xGuforQ a&eHpdrf;awGudk
ukef;vrf;uae o,fr,fqdk&if xef;udkif;&Gmu
MOGE Hk;cef;a&SUuaeyJ o,f,laeMuwmyg/
waeYudk tenf;qHk; a&eHpdrf;pnfaygif; 100
ausmfavmuf xGufaew,fvkdY od&w,f/
]]uke;f vrf;uxGuw
f hJ a&eHprd ;f o,fum;awG
u 'DuaeyJ jzwfomG ;wmyg/ 'gayr,fh usaemfwYkd
rSmu zrf;ydik cf iG rhf &Syd gbl;/ aeYwikd ;f jrifae&wmyJ/
'gawG vkyf&rSmu vHkNcHKa&;tydkif;u vkyf&rSm}}
vkdY xef;udkif;&Gmu MOGE &JU wm0ef&Sdol wOD;
u ajymjywmyg/
xef;udkif;Gmu rif;vSNrdKUeJYqdk&if 7 rdkif

avmufa0;w,f/ xef;udik ;f a&eHvyk u


f u
G q
f w
kd m
vnf; vGefcJhwJh 1996 ckESpfrwdkifcifu a'ocH
awG prf;wl;&muae a&eHpdrf;xGufvmcJhwm jzpf
ygw,f/ tJ'Dtcgusawmh MOGE u ajrawG
odr;f ,lvYkd yk*v
u
d ukrP
aD wGeYJ tusK;d wla&eHprd ;f
xkwyf gw,f/ 'gayr,fh a'ocH v,form;awGukd
awmh bmrS tusK;d tjrwf ray;cJb
h ;l vdo
Yk &d w,f/
wcsKdUqdk a&eHwl;xm;wJh wGif;zdk;awGawmif
qHk;HI;vkdufMu&w,f/ wGif;pwl;wJh tcsdefuae
a&eHprd ;f xGuw
f t
hJ xd ukeu
f sp&dwu
f tenf;qH;k
usyf 2 ode;f cGaJ vmufw
dS t
hJ wGuf vkyt
f m;qH;k H;I
Hw
k ifrubl;? v,fvnf;qH;k ? a&eHprd ;f xGuw
f ,f
qdv
k Ykd wGi;f wl;cJw
h t
hJ wGuf wcsKUd qdk ydik q
f idk x
f m;wJh
EGm;awGyg qHk;cJhMuw,f/
tJ'Dvdk qHk;cJhwmudk rauseyfvdkY orw
OD;odef;pdeftpdk;& wufvmwJhaemufrSm tqifh
qif h wd k i f M um;cJ h w J h t wG u f 'D E S p f {NyD v rS m
MOGE u v,fawGujkd yefay;cJw
h ,f/ 'gayr,fh
e*dka&eHwGif;awG &SdaewmaMumifh 'Da'ow0dkuf
&GmawGu vmcyfMuwmygyJ/ MOGE u v,f
awG jyefay;ayr,fh v,f,majrrSm a&eHpdrf;
wl;cGihf ray;awmhb;l ? &SNd y;D om; wGi;f aygufawGukd
vnf; v,fykid f&SifawGu udk,hb
f mom jyefydwf&
r,fvdkY trdefYxkwfcJhaMumif; od&w,f/
tJ'Dawmh a&eHpdrf;vmcyfwJholawGeJY wGif;
aygufydwfwJholawG y#dyujzpfMu? xyfrydwf&J
awmhbJ oufqikd &f mudpk mwifMu qkad yr,fh 'DaeY
txd bmrSxljcm;rvmao;ygbl;/ v,fvnf;
pdkufvdkYr&? udk,fydkifwJhv,fu ajro,HZmwudk
vnf; tusKd;rcHpm;&eJY v,form;awGu 'ku
a&mufMu&w,fvdkY qdkygw,f/
]]yGifhyGifhvif;vif;ajym&&if olrsm;awG a&eH
pdrf; cyfpm;aeovdk usaemfwYv
kd nf; tusKd;cHpm;
csiw
f ,f/ v,fjyefay;wJt
h csed rf mS a&eHprd ;f rwl;
&wJh? wl;ae? cyfaewJholawGqDuvnf; wGif;c
r&bl;/ olwdkYvkyfawmh v,fvnf;pdkufr&bl;/
usaemfwdkYu tcgcg emae&wJhb0awGyg}} vdkY

Special Report 17

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

xef;udik ;f &Gmom; udak tmifr;kd [de;f u ajymw,f/


xef;udik ;f &Gm&JU a&eHarSmu
f w&m;r0ifw;l ae
MuwmjzpfwJhtjyif vmwl;wJJholawG&JU cg;rSmu
"m;awG tqifoifhygaew,f/ awm"avhrdkY "m;
aqmifxm;wmqdak yr,fh tJ'v
D kd v,fyikd &f iS af wG
eJY y#dyu jzpfwJhtcsdeftwGif; "m;ckwfrI 3 ck
jzpfcJhygao;w,f/
]]usrwdkYu NrdKUe,ftkyfcsKyfa&;rSL;udk oGm;
ajymawmh olutxufuw
kd ifjyxm;w,f? apmifh
ygOD;wJh/ usrwdkYu xGefwHk;eJY apmifhae&rSmvm;?
a&eHwGif;wl;wJh oHydkufeJY apmifhae&rSmvm;vdkY
jyefajymvdkufw,f}} vdkY xef;udkif;&Gmu a'ocH
trsKd;orD;wpfOD;u qdkw,f/
xef;udkif;&GmZmwd jzpfayr,fh '[wfyif
a&eHarSmfrSm vmvkyfae&wJhtaMumif; udkaomf
Zifu ajymygw,f/ wu,fvrYkd sm; xef;udik ;f &GmrSm
om a&eHw;l ydik cf iG &hf r,fq&kd if ud,
k &hf mG rSmyJ ud,
k f
vkyfcsifw,fvdkY oluqufajymw,f/
tJ'v
D kd y#dyuawGjzpfNy;D wJah emufyikd ;f xef;
udkif; a&eHarSmfudk a&eHcdk;wl;olawGu tvHk;
t&if;eJY xyfr0H ifa&mufvmygw,f/ tJ'gaMumifh
vnf; v,fydkif&Sifrsm;udk,fwdkif vspfvsLIcJh&NyD;
tkyfcsKyfa&;ydkif;rS xda&mufpGm[efYwm;EdkifcJhjcif;
r&SdcJhygbl;/ tkyfcsKyfa&;? v,fydkif&Sif? a&eHwl;ol
awGtMum; y#dyu 3 Budrfwdkifwdkif 2013 ESpf
v,fydkif;rSm jzpfyGm;cJhNyD;awmh tkyfcsKyfa&;ydkif;u
aemufqw
k &f wJt
h aetxm;xd a&mufcyhJ gw,f/
tJ'aD emufrmS awmh xef;udik ;f a&eHarSm[
f m '[wf
yif a&eHarSmfvdkyJ wGif;aygif;odef;csDcJhygw,f/
'DaeYtcsdefrSmawmh xef;udkif;a&eHarSmfu '[wf
yifa&eHarSmfvkd ESpf&SnfvkyfEkid fr,fhtajctaeudk
awGU&w,f/
]]'DaeYtcsdefrSmawmh xef;udkif;a&eHarSmfu
rESpfuvdk txGufrrsm;awmhbl;/ tJ'gaMumifh
vnf; wcsKdUwGif;orm;awGu tJ'Duae jyefNyD;
aemufqkwfaeMuNyD/ 'gayr,fh 'Dowif;udkMum;
NyD; 0ifvmwJh wGif;orm;awGuawmh cHvdkuf&

vrf;aMumif;aMu;udk 'D&Gmu &JudkyJ


ay;vdkuf&w,f/ oluwqifh oufqdkif&m
XmeawGudk cGJa0ay;w,f/ [dk;t&ifuawmh
b,fXmetwGuf b,favmufqdkwm jyao;w,f/
'Daemufydkif;awmh rjyawmhbl; . . .
w,f/ 'DEpS q
f ef;rSmrS xl;xl;jcm;jcm; wGi;f tm;vH;k
u txGufudk awmfawmfavsmhoGm;w,f/ t&if
yDygorm;awGu tck yHk;avmufyJ &awmhw,f}}
[k xef;udkif;a'ocH OD;xGef;jrifhu ajymygw,f/
tJ'gwif rubl;/ w&m;r0ifwJh a&eHarSmf
wckjzpfwJh rif;vSNrdKUeJY 28 rdkifa0;wJh a&eHr a&eH
arSmf qdk&if {NyDv 3 &ufaeYu rD;avmifcJhwJh
twGuf aetdrf 100 ausmf rD;xJyg ysupf ;D cJw
h ,f/
tJ'D a&eHr a&eHarSmq
f &kd if &GmxJu tdr0f ikd ;f
wdkif;vdkvdk a&eHpdrf;wl;aeMuwmudk awGU&w,f/
rD; pavmifwmu a&eHprd ;f cyfcu
G &f UJ atmufajc
tqkdY&Sifudk jyif&muae pavmifwm jzpfayr,fh
tdrw
f ikd ;f vdv
k rkd mS a&eHprd ;f avSmifxm;wJt
h wGuf
rD;u xdef;rEdkifjzpfchw
J mvdYk a&eHr&Gm tjyifbuf
rSm a&eHpdrf;t0,f'dkif zGifhxm;wJh a&eHpdrf;
ukefonfwOD;u ajymjyw,f/
]]'DarSmfrSmu ajr&SifeJY tqifajy&if BudKuf
ovdk wl;vdkY&w,f/ xGuforQ a&eHawGudkvnf;
ud,
k Bf uKd uw
f t
hJ 0,f'ikd rf mS oGm;a&mif;vd&Yk w,f/
b,folrS rzrf;bl;/ qDa&mif;0,fwmvnf; olY
vdkif;aMu;eJYol ay;vdkuf&if tqifajyw,f}} vdkY
tJ'D a&eHpdrf;ukefonfu qkdygw,f/

vuf,ufwGif;orm;rsm; a&eH'dkifodkYoGif;&ef oGm;aeMupOf/

a&eHprd ;f ukeo
f nfawGtaeeJY wvudk Xme
aygif;pHktwGuf usyf 3 odef;cGJ? &yfuGuf tkyfcsKyf
a&;rSL;twGuu
f wvudk usyf 3 aomif;? wjcm;
Xmeqdik &f mu 0efxrf;awG&UJ vlraI &;t&jyefMunfh
&wmawGeJYqdk&if wvudk usyf 5 odef;avmuf
ukefw,f/ aemufxyf qDabmufqm wpD;xGuf
wmeJY ukefonfawGu Xmetm;vHk;twGuf usyf
2 odef; 4 aomif; ay;&w,f/
a&eHprd ;f udk w&m;0if wif'geJo
Y mG ;r,fq&kd if
awmh qDabmufqm wpD;pm wif'gwapmifudk
usyf 7 ode;f ay;&w,f/ qDabmufqmydik &f iS af wG
u abmufqmwpD;udk rHk&Gmtxdta&muf vrf;
rSm &Sif;oGm;zdkY vkdif;aMu; usyf 4 odef; 9 aomif;
udk um;ydkif&Sifu xnfhay;vdkuf&w,f/ 'g ,mOf
armif;&JU armif;aMu;eJY ,mOfaemufvkdufaMu;
rygao;bl;/
'gaMumif h v nf ; 'D a vmurS m a&eH p d r f ;
ukeo
f nfwikd ;f u ud,
k yf ikd f abmufqmum;awGeyYJ J
vkyaf eMuwm rsm;w,f/ o,fwu
hJ m; oufouf
vkyfpm;&if odyfwGufajcrudkufbl;vdkY od&w,f/
]]usaemfwdkY vrf;aMumif;aMu;udk 'D&Gmu
&Juykd J ay;vdu
k &f w,f/ oluwqifh oufqikd &f m
XmeawGuckd aJG 0ay;w,f/ [d;k t&ifuawmh b,f
XmetwGuf b,favmufqdkwm jyao;w,f/
'Daemufydkif;awmh rjyawmhbl;}} vdkY a&eHr&Gmu
trnfrazmfvdkwJh qDukefonfwOD;u qdkw,f/
rif;vSNrdKUeJY 32 rdkifoma0;wJh &aemifrkef;
a&eHarSmfqdk&if tcktcsdefxd MOGE uae
u
d ukrP
u
D kd vkyyf ikd cf iG ahf y;xm;wJw
h &m;0if
yk*v
ae&m/ wl;csifwJholawGu ajr,m&SifawGeJYndNyD;
vmwl;vd&Yk w,f/ xGuo
f rQa&eHuv
kd nf; ukrP
D
u umvaygufaps;xuf odyrf ESrd b
f ;l / 'gaMumifh
'Dae&mu wu,fu
h akd t;csr;f w,fvYkd wGi;f ydik &f iS f
awGu ajymMuw,f/
wGif;ydkif&SifawGuvnf; ajrwl;tiSm;vdkuf
wJh olawGukd iSm;w,f? xGuo
f rQ a&eHprd ;f udv
k nf;
cyfzYkd aeYpm;iSm;wJo
h l iSm;w,f/ ud,
k w
f ikd v
f yk w
f o
hJ l
vkyw
f ,f/ trsK;d rsK;d &Sw
d ,f/ 'gayr,fh bmjyem
rS rjzpfMubl;/
ajrwl;ol iSm;wmuvnf; ajrteufay:
rlwnfw,f/ teuf ay 700 0ef;usifqdk&if
usyf 8 ode;f avmuf ay;&w,f/ tJ'x
D uf ydek uf
&if aMu;ydkxyf&w,f/
]]a&eHwiG ;f wwGi;f wl;awmhr,fq&kd if ajr&Sif
udk ndwJhtcg olYajruGuf0ef;usifrSm a&eH b,f
avmuf xGufovJqdkwJhtay: rlwnfvdkY usyf
1 odef;uae 6 odef;ausmf&Sdw,f/ wGif;wl;wm
vnf; pufeJYwl;awmh w&ufyJMumw,f}} vkdY
&aemifrkef;u wGif;ydkif&Sif OD;xGef;jrifhu ajymjy
w,f/

a&eHprd ;f cyfwo
hJ al wG iSm;&ifvnf; w&ufukd
usyf 5 axmif ay;&w,f/ tckq&kd if wGi;f wl;wJh
ae&mu &aemifrek ;f &Gm&JU teD;em;u &GmawGtxd
wl;aeMuNy/D tm;vH;k uawmh vkycf iG yhf grpf &xm;
wJh ukrPDudkyJ a&mif;&w,f/ nbufrSmqdk&if
awmh a&eHrbufudk ckd;a&mif;wJhol tenf;i,f
awmh &Sdaeao;wm awGU&w,f/
rif;vSNrdKUe,fu &aemifrkef; a&eHarSmfudk
usew
f ahJ rSmaf wG Oyrm ,loifw
h ,fvYkd a&eHr&Gmu
trnfrazmfvdkwJh a&eHpdrf; ukefonfwOD;u
ajymw,f/ &aemifrek ;f u w&m;0ifw;l ? w&m;0if
a&mif;0,f? tcGeaf qmifw,f/ Edik if aH wmftwGuf
vnf; tusKd;jzpfw,f/
usefwJh a&eHarSmfawGu w&m;r0if wl;Mu?
a&mif;0,fMueJY/ ukefonfawGusawmh ydkufqH
ukef&wmcsif; twlwlyJ/ wl;wJholawGrSmvnf;
Oya'eJY rvGwu
f if;awmh b,ftcsed f bmjzpfrvJ
qdkwm bmtmrcHcsufrS r&Sdbl;/
w&m;r0if a'ojzpfvmwJh twGufvnf;
e,fajr Oya'pdk;rdk;a&;rSm xdef;csKyfvdkY r&bl;jzpf
wJhtaMumif; oluqufajymw,f/
]]ydkufqHay;&wmcsif; twlwl usaemfwdkYu
EdkifiHawmfudkyJ pm;apcsifw,f/ tcku tpdk;&
vnf; ydu
k q
f rH &? usaemfwv
Ykd nf; ydu
k q
f u
H ek &f wm
yJ/ ydu
k q
f u
H ek &f wmcsi;f twlwl w&m;0ifyJ vkyf
csifw,f}} vkdY oluajymjycJhw,f/
wu,fawmh 'Drif;vSNrdKUe,fu a&eHarSmf
awG[m EdkifiHjcm;ukrPDawGeJY yl;aygif;NyD; pD;yGm;
jzpf xkwfvkyfvkdYr&wJh ae&mawGyg/ a&eHpdrf;u
ajrvTm&JU tay:,HrSmom pdrfhxGufaewm/ ajr
atmufrSm a&eHodkufvdk Sdaewm r[kwfbl;vdkY
od&w,f/ EdkifiHawmf pDrHudef;taeeJY vkyfudkifzdkY
cufwJhae&mawGyg/ a'ocHawGtwGufawmh
wu,fvkdYrsm; wdwdususeJY vkyfydkifcGifh&cJhr,f
qd&k if a'ozGUH NzKd ;a&;rSm awmfawmfav;xda&muf
r,fhtaMumif; rif;vSNrdKUay:u trnfrazmfvdk
wJh a&eHpdrf;ukefonfwOD;u qdkygw,f/
tckqdk&if a&eHwl;aewJhae&mu v,fydkif
&SifawGqdk&if um;pD;Edkif? vSL'gef;EdkifwJh tae
txm;udk a&mufaewm awGU&w,f/ 'D tylykid f;
a'ou a'ocHawGtwGuf tvkyt
f udik f tcGihf
tvrf;wckvkd jzpfaewJt
h wGuf pD;yGm;a&; acsmif
vnfMuw,f/
rif;vSe,fw0du
k u
f ae&mawmfawmfrsm;rsm;
rSm 'Dvakd &eHprd ;f xGuEf ikd af jc ae&mawG trsm;Bu;D
&Sdw,fvdkY od&w,f/ vkyfydkifcGifhom vdkwmvdkY
tJ'D a&eHpdrf;ukefonfu qufajymw,f/
]]wu,fawmh usaemfwdkYvdk bmrS zGHUNzdK;rI
r&Sw
d ahJ 'orSm ajratmufo,HZmwawG &Sad eNy;D
awmh usaemfwdkY a'ocHawGu qif;&JwGif;u
rwufbl;/ tusKd;cHpm;ae&wJh ae&mawGrSmvdk
usaemfwdkYvnf; cHpm;csifw,f/ 'Dvdk usaemfwdkY
a'orSm jzpfysuaf ewmawGukd Edik if aH wmf vlBu;D
awG odapcsifw,f}} vdkY xef;udkif;&Gmom;
udkatmifrdk;[def;u qkdygw,f/

paevif;onf {&m0wDowif;Xme\
tBuD;wef;owif;axmufwOD;jzpfNyD; EdkifiHa&;?
ynma&;? pD;yGm;a&;? c&D;oGm;aqmif;yg;rsm;
a&;om;vsuf&Sdonf/

18

Special Report

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

"mwfyHk -cifarmif0if; (a&Ttif;om;)

tmPm&Sifrsm;ESifh

2000 jynfhESpf OD;ae0if; touf 90 jynfharG;aeY qD'dk;em;[kdw,fwGif usif;ypOf awGU&onfh tmPm&Sifa[mif;ESihf rdom;pk/

vm[v wckuawmh vli,ft&m&SdawGudk &mxl;wdk;ay;awmhr,fqdk&if olwdkYxJu


b,folYudk &mxl;ay;oifhw,f xifovJvdkY olwdkY&JU euwfeJY Zmwmudk ppfaq;wJh
ae&mrSm OD;ae0if;udk OD;pdefvGifu ulnDay;&w,fvdkYqdkw,f/

aum

AdkvfrSL;csKyfoef;a&T&JU Zmwmudk OD;pdefvGif


ud,
k w
f ikd f ppfaq;cJ&h UJ vm; qdw
k mawmh b,forl S
rodygbl;/ aA'ifq&mtcsKdU&JU tqdkt&awmh
olu b,folYudkcefY&r,f? b,folYudk y,f&r,f
qdkwmudk tpdk;&vufpGJ aA'ifq&m &efuif;
OD;wifatmifeJY wdkifyifavh&Sdw,f/ tmPm&Sif
tavmif;tvsm Adv
k rf LS ;csKyo
f ef;a&Tupd r mS awmh
ppftpd;k & aA'ifq&mawG&UJ [muGuu
f aewqifh
jzpfoGm;yHk&w,f/
wu,fwrf;awmh 1986 ckESpftwGif;rSm
jrefrmjynfol trsm;pku AdkvfcsKyfoef;a&TeYJ olY&UJ
rdom;pktaMumif;udk aumif;aumif; rodMubl;/
jrefrmEdkifiHu wuodkvf e,fajrawGuawmh
tpd;k &udk tmcHr,fo
h al wGukd arG;xkwaf y;wJah e&m
jzpfw,f/ tJ't
D csed u
f awmfveS af &; (88 ta&;
tcif;) ay:aygufvmzdkYuvnf; 2 ESpfavmuf

vdkaeao;wJh tcsdefyg/ AdkvfcsKyfoef;a&T&JU orD;


jzpfol MunfMunfa&Tvnf; tm&fpDwl; vdkYac:wJh
&efuek w
f uov
kd f (vdiI ef ,fajr) rSm ausmif;wuf
aewkef;yJ &Sdao;w,f/ aepOfaeYwdkif; tJ'Dacwf
u tqifjh rifh tpd;k &t&m&Sad wGtwGuf tpd;k &u
xkwfay;wJh rmZ'g 323 um;av;eJY ausmif;udk
vmwwfwmudv
k nf; b,forl S odyo
f wdrxm;rd
Mubl;/
BudKifBudKifa&TvdkyJ tpdk;& t&m&SdBuD;awG&JU
om;orD;awG[m um;udk ud,
k w
f ikd af rmif;vdYk jzpf
ap? 'dkifbmeJY jzpfap ausmif;udk vmMuw,f/
ausmif;rSm olwdkYeJY aygif;wJholawGudk b,fvdk
owdxm;&r,f? b,fvkd aexdkifjyKrl&r,fqkw
d m
olwdkYudk rdbawGu oifMum;ay;xm;Muw,f/
'gayr,fh trsm;pkuawmh oli,fcsif;awGeJY
cifcifrifrif &if;&if;ESD;ESD;&SdNyD;awmh pm;aomuf

qdkifwef;awGbufudk rSefrSefvmwwfMuw,f/
olwdkY 'Dvdkaeayr,fh wuf<uvIyf&Sm;wJh
ausmif;om;awGuawmh olwdkYeJY EdkifiHa&; raqG;
aEG;bl;/ olwdkYa&SUrSm vG,ftdwfudkawmif rzGifh
bl;/ 1986 eJY 1987 ckEpS af wGwek ;f u vG,t
f w
d f
awGxrJ mS tpd;k &qefu
Y siaf &; vufurf;pmapmif
awGvdkrsKd; ypnf;awG &SdaewwfvdkYyg/ rkefwdkif;
a&mufrvmcif Nird o
f ufaewJh tajctaersK;d rSm
MunfMunfa&TeJY olY&JU ausmif;aezufawG[m
b,folu &efoljzpfNyD; b,folu rdwfaqGjzpf
w,fqdkwmudk 1988 ckESpfa&mufwJhtxd rodcJh
Mubl;/
tJ'w
D ek ;f u MunfMunfa&Tu tdru
f t
kd vnf
vmzdkY zdwfac:wJhtwGuf a&mufoGm;wJh oli,f
csif;awGu jrufcif;ay:rSm vrf;avQmufaewJh
AdkvfcsKyfoef;a&TeJY rD;zdkacsmifudk pDrHcefYcGJaewJh

a':BuKd iBf uKd iu


f kd jrifc&hJ wJt
h aMumif;jyefajymjyMu
w,f/ olwYkd rdom;pk&UJ aexdik rf [
I m tvGeyf si;f &d
Ni;D aiGUzdaYk umif;Ny;D olwt
Ykd rd &f UJ tjyifbufrmS bm
awGjzpfaeovJ qdkwmudkawmif rodMuwJhtxd
dk;pif;vGef;w,fvdkYvnf; qdkygw,f/
]]olwYkd tcsp0f wKawG zwfw,f/ Munf&h wm
tcsed af wG ydak eMuovdyk /J bmrSrvkyMf ubJ ysi;f
p&maumif;w,fvYkd ajymw,f/ olwyYkd wf0ef;usif
u b0awG b,fvdkqdkwmudkvnf; rodMubl;/
olwdkY uHaumif;w,f? twdwfb0u aumif;rI
ukodkvfawGvkyfcJhvdkY olwdkY 'Db0&w,f? qif;&J
wJh olawGuawmh twdwb
f 0wke;f u raumif;rI
tukodkvfawG vkyfcJhMuvdkY uHraumif;Mubl;vdkY
olwdkYu ,lqMuw,f}} vdkY AdkvfcsKyfoef;a&T&JU
tdrfudk a&mufcJhzl;wJh ausmif;olwa,mufu
jyefajymjyw,f/
jrefrmEdkifiHrSm uHraumif;wJh jynfolawG
tajrmuftjrm; &Sad ew,f/ pD;yGm;a&;tajctae
u qd;k 0g;Ny;D wdik ;f jynfuvnf; tdref ;D csi;f Edik if aH wG
xuf acwfaemufus useaf ew,f/ ol&Y UJ ratmif
jrifwJh pD;yGm;a&; rl0g'eJY ywfoufNyD; ]]usm;NrD;
qGx
J m;&ovdyk }J } vdYk OD;ae0if; wcgwke;f uajymzl;
w,f/ qdv
k ckd siw
f muawmh jrefrmhq&kd ,
S v
f rf;pOf
udk jy|mef;owfrSwfNyD;om;jzpfvdkY olbmrS rvkyf
Edik af wmhb;l / ratmifjrifayr,fv
h nf;qufomG ;&
r,fo
h abmyg/ OD;ae0if; 'Dvq
kd ufvyk cf v
hJ v
Ykd nf;
jrefrmEdkifiHu urmhtqif;&JqHk;EdkifiH jzpfvmyg
awmhw,f/
OD;ae0if;&JU bufrvdkuf EdkifiHjcm;a&;0g'
aMumifh jrefrmEdkifiH[m rdwfaqGrsm;rsm;pm;pm;
r&Scd b
hJ ;l / ol&Y UJ ppftpd;k &eJY eD;pyfwhJ r[mrdwEf ikd if H
tcsKUd uawmh tBuaH umif;awGay;cJah yr,fv
h nf;
jyefrajym em;raxmif tjzpfrsKd;eJYom wdk;cJhMu&
w,f/ pifumyl&UJ 0g&ifah cgif;aqmifBu;D vDurG ,
f k
u pD;yGm;a&; jyKjyifajymif;vJa&;twGuf rsK;d quf
opf t&m&SdawG arG;xkwfzdkY wdkufwGef;cJhayr,fh
bmrSjzpfrvmcJhbl;/
'ghtjyif jrefrmEdkifiHrSm c&D;oGm;vkyfief;udk
wHcg;zGifhzdkY 0efBuD;csKyf OD;armifarmifcudk olu
tBuaH y;cJw
h ,f/ trSew
f u,f vkyyf ikd cf iG hf r&S&d mS
wJh OD;armifarmifcu OD;ae0if;udk jyefvnfwifjy
vdu
k yf gr,fvYkd vDurG ,
f u
k kd ,Of,Ofaus;aus;jyef
ajzcJhayr,fh ol'DtaMumif;udk wifjyzdkY owd&Sdygh
rvm;qdkwmu oHo,&Sdp&myg/
1987 ckEpS f Mo*kwv
f ? wdwu
d susajym&&if
1988 ta&;awmfyBkH u;D ay:aygufrvmcif wESpf
tvdkrSm jynfoludk xkwfvTifhcJhwJh rdefYcGef;wckrSm
jrefrmEdik if rH mS tqifrajyjzpfaewm tm;vH;k [m
olU&JU tkyfcsKyfa&;u trSm;t,Gif;awG vkyfrdcJh

Special Report 19

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

Politics

jrefrmhwyfrawmf tydkif;(6)
rauseyfrIrsm; BuD;xGm;vmjcif;
atmifaZmf

wmaMumifv
h Ykd OD;ae0if;u ajymw,f/ ol&Y UJ trSm;
awGudk &J&J0Hh0Hh 0efcHcJhayr,fh jyefvnfjyifqifzdkY
twGufawmh tcsdefu t&rf;aESmif;oGm;cJhygNyD/
tmPm&Sif[m tiftm;aumif;NyD; &ufpufwJh
vufeufuikd f ppfwyfwckeYJ uRr;f usiw
f hJ vQKUd 0Suf
&JtzGUJ wckukd wnfaxmifcNhJ y;D jzpfw,f/ olwaYkd wG
[m tmPmudk pGev
Yf w
T zf Ykd b,fawmhrS pdwrf ul;
wJh tmPm&Siaf wG&UJ vufuikd w
f w
k o
f zG,jf zpfvm
ygawmhw,f/
wu,fvdkYom OD;ae0if;u 1980 jynfhESpf
tapmydkif;awGavmufuwnf;u olY&JU trSm;
awGudk xkwfazmf0efcHNyD; jyKjyifajymif;vJa&;udk
tm;pdu
k cf eG pf u
kd f vkycf rhJ ,f? wdik ;f jynfukd wHcg;zGihf
cJhr,fqdk&if jrefrmEdkifiH&JU ordkif;[m trsm;BuD;
uGJjym;jcm;em;oGm;cJhrSm jzpfw,f/ 1988 ta&;
tcif;vdkrsKd;awGvnf; rvdktyfawmhwJhtwGuf
ay:aygufvmrSmr[kwfovdk opm&SdNyD; dk;om;
wJh AdkvfcsKyfrSL;BuD;apmarmifvdk ppfom;BuD;[m
vnf; toufjynfw
h t
hJ xd wm0efukd xrf;aqmif
&NyD;awmhrS &mxl;u tem;,loGm;wmrsKd;awG
jzpfvmrSmyg/
AdkvfcsKyfrSL;BuD; oef;a&T[mvnf; olYa&SUu
Adv
k cf sKyrf LS ;Bu;D apmarmif&UJ vrf;pOfaemufuv
kd u
kd f
NyD; jynfolYjrifuGif;uae rodrom aysmufuG,f
oGm;rSm jzpfygw,f/ AdkvfcsKyfBuD; cifGefYvnf;
ol&Y UJ ppfrx
I rf;b0udk axmufvrS ;f a&; TeMf um;

a&;rSL;b0eJyY J tqH;k owfomG ;Ny;D awmh Edik if w


H ckck
rSm oHtrwfBu;D b0eJY jrif&wmrsK;d awGawmifjzpf
vmEdkifw,f/
'gayr,fh jzpfvmwmawGu tJ'Dvdk r[kwf
bl;/ 1988 ckESpf rwfvrSm qEjyyGJawG pwif
vmwJt
h csed rf mS tpd;k &ydik ;f u tqifjh rifyh *k Kd vaf wG
eJY ppfAv
kd cf sKyaf wG&UJ rdom;pkawG[m ud,
k t
hf rd rf mS
yJu,
kd f aecJMh u&w,f/ MunfMunfa&Tvnf; ausmif;
udk roGm;&awmhbl;/ 'kAdkvfcsKyfBuD; oef;a&T&JU
rdom;pk[m ppfwyf tmPmodrf;wJhtcsdeftxd
aomhcwfxm;wJh wHcg;aemufrSm &ufowywf
tawmfrsm;rsm;aexdik cf &hJ w,fvv
Ykd nf; aumvm
[vawG Mum;&w,f/ xGuaf jy;p&m&S&d if jrefjref
qefqef xGufajy;EdkifzdkYtwGuf tif;vsm;uef
xJrSm pydbkwfwpD; toifhxm;&Sdw,fvdkYvnf;
qdkMuygw,f/
cHwyfwckvdk cdkifcdkifcHhcHh aqmufvkyfxm;wJh
olwt
Ykd rd [
f m vrf;tqH;k u awmifuek ;f av;wck
ay:rSm &Sw
d ,f/ ppfa&;oabmt& ae&maumif;
rSm &SdaewJhtwGuf tdrfoltdrfom;awGeJY vHkNcHK
a&;tapmifah wGu 0ifvmwJ{h nfo
h nfawG? vlprd ;f
awGukd aoaocsmcsm tay:pD;uae jrifawGUEdik f
w,f/
'kAv
kd cf sKyBf u;D oef;a&T&UJ &efuek w
f uov
kd rf mS
ausmif;wufaewJh aemufxyf orD;wa,mufu
awmh ta&;tcif;umvwkef;u olwdkYtdrfudk

OD;ae0if;u 1980 jynfhESpf


tapmydkif;awGavmufuwnf;u
olY&JU trSm;awGudk xkwfazmf0efcHNyD;
jyKjyifajymif;vJa&;udk tm;pdkufcGefpdkuf
vkyfcJhr,f? wdkif;jynfudk wHcg;zGifhcJhr,fqdk&if
jrefrmEdkifiH&JU ordkif;[m
trsm;BuD; uGJjym;jcm;em;oGm;cJhrSm
jzpfw,f/

csOf;uyfvmr,fh b,fausmif;om;udkrqdk apmifh


MuyfaewJh t&m&Sad wGeYJ ppfom;awGu aoewfeYJ
ypfcszdkY toifhjyifxm;w,fvdkY ajymw,f/ ]]igwdkY
u awmifukef;xdyfrSmqdkawmh ausmif;om;awG
vm&if ypfv&Ykd w,f}}vdYk wkev
f yI af ewJo
h il ,fcsi;f
awGudk olu bmcHpm;csufrSr&SdwJh yHkpHeJY ajymcJh
w,f/
1988 ckESpf pufwifbmvrSmawmh OD;ae
0if;u Adv
k cf sKyBf u;D apmarmif? 'k Adv
k cf sKyBf u;D oef;
a&T? Adv
k rf LS ;Bu;D cifeG eYf YJ xdyw
f ef; ppft&m&SBd u;D
awGukd olt
Y rd v
f mzdq
Yk ifah c:Ny;D ppfwyfutmPm
odrf;,lzdkY trdefYay;vdkufw,f/ olwdkYuvnf;
trdefYudk vsifvsifjrefjref xdxda&mufa&mufeJY
&uf&ufpufpuf taumiftxnfazmfMuw,f/
tmPmodrf;,lvdkufNyD;wJhaemuf ppftpdk;&
u wuov
kd ef YJ aumvdyt
f ajrmuftjrm;udk &nf
&G,cf su&f &dS edS YJ ae&ma&TUajymif;cJw
h ,f/ ajratmuf
ausmif;om;Edik if aH &;vIy&f mS ;olawG aygufzmG ;&m
vd,
Yk q
l wJh yk*v
u
d eJY tpd;k &ausmif;aqmifawGukd
vnf; ydwo
f rd ;f ypfvu
kd w
f ,f/ a0;vHwahJ 'oawG
rSm aumvdyftajrmuftjrm; zGifhvSpfNyD;awmh
ausmif;om;ta&;vIy&f mS ;wJh tzGUJ awGrmS vltif
tm; avsmhenf;oGm;apzdkY &nf&G,fNyD; ta0;oif
ynma&; pepf udk v nf ; tif wdk uf tm;wdk uf
taumiftxnfazmfw,f/
ausmif;awG jyefziG v
hf Ykd MunfMunfa&Tausmif;
udkjyefa&mufvmwJhtcg ol&JU ausmif;aezuf
oli,fcsif; wcsKdU[m NLD ygwD0ifawG jzpfae
MuNyD; oleJY a0;a0;aeMuw,f/ wcsdefwkef;u
oli,fcsi;f jzpfczhJ ;l olawGMum; rjrif&wJh wHwikd ;f
wck kwjf cnf;ay:vmNy;D wdik ;f wmvdv
Yk nf;rvG,f
ulygbl;/ tdrrf mS vnf; MunfMunfa&T&UJ rdbawG
u rdom;pk0ifawGudk vHkNcHKa&;twGuf tae
txdkif qifjcifMuzdkY qHk;rygw,f/
vHkNcHKa&;udk taMumif;jyKNyD; ausmif;pmoif
csdefawG ysufuGufpjyKvmayr,fh MunfMunfa&T
[m ol&UJ nDtpfrawGeYJ AdkvfcsKyfaps;vdYk odMuwJh
paumhaps;udkawmh aps;0,fxGufwkef;yJ/ tJ'D
tcsdefwkef;u 'kAdkvfcsKyfBuD; oef;a&T&JU orD;awG
[m emrnfqdk;eJY vlodrrsm;Muao;bl;/ a&Tqdkif
awGxu
J kd 0ifomG ;Ny;D qdik &f iS af wGukd olwaYkd &mif;wJh
ypnf;awGudk vufaqmiftjzpfay;zdkY awmif;qdk
wmrsKd; rvkyfMuao;bl;/
ta&;tcif;u MunfMunfa&T&UJ ausmif;ol
b0udk uefo
Y wfcahJ yr,fh tdru
f b0uawmh Ni;D
aiGUp&m rjzpfcb
hJ ;l / tdraf xmifp&k UJ tkyx
f ed ;f oljzpf
wJh a':BuKd iBf uKd iu
f olt
Y wGuf cifyeG ;f onfjzpfzYkd
tvm;tvm&Sw
d hJ vlysKad ,musmf ;av; 5 a,muf
udk tqdkjyKw,f/ tm;vHk;u wyfeJY qufoG,f

ywfoufrI &SdwJholawGyg/ 1990 tapmydkif;


ESpfawGtwGif;rSm MunfMunfa&T[m a'gufwm
aepdk;armifvdkY trnf&wJh i,f&G,facsmarmwJh
aq;wyft&m&Sd wa,mufeJY vufxyfcJhw,f/
olu &efukefaq;wuodkvfuae bGJU&&SdcJhNyD;
MopaMw;vsEdkifiH uGif;pfvef;rSm ynmoifMum;
zl;w,f/ olt
Y azuawmh OD;ae0if; vufatmuf
rSm wm0efxrf;aqmifzl;wJh AdkvfcsKyfwifpdef
(Nidrf;) yg/
MunfMunfa&TeYJ a'gufwm aepd;k armifwu
Ykd
aea&TaoG;atmifvdkY trnf&wJh om;wa,muf
arG;zGm;cJhw,f/ zdk;vjynfhvdkY odMuwJh olwdkY&JU
om;[m AdkvfcsKyfBuD;oef;a&T&UJ tcspfqk;H ajr;jzpf
w,f/ 'gayr,fh a'gufwmaepd;k armifeYJ rMumcif
tmPm&Sijf zpfr,fh ol&UJ orD;jzpfol MunfMunfa&T
wdkY[m vm&mvrf;aMumif;awG rwlnDMuwJh
twGuf olwdkY&JU tdrfaxmifa&;[m Mum&SnfrNrJ
cJhbl;/
olwdkYtdrfaxmifa&; NydKuGJcJhNyD;wJhaemufydkif;
rSm a'gufwmaepdk;armif[m 'kwd,AdkvfrSL;BuD;
jzpfvmNyD; jynfolYusef;rma&; wuodkvfrSm
uxdutjzpf wm0efxrf;aqmifygw,f/ ol[m
pma&;q&mwa,mufvnf; jzpfvmNyD;awmh
&efuek u
f tEkynmorm;awG? pma&;q&mawGeYJ
w&if;wESD; &Sdw,f/ a'gufwm aepdk;armifu
olU&JU vkyfazmfudkifzufawGudk tNrJulnDwwfNyD;
wcsKUd uawmh ol[m jrefrmEdik if &H UJ xdyo
f ;D rdom;pk
eJY uGmjcm;aMumif; jycsiyf &kH w,fvYkd ,lqMuw,f/

tydkif; (7) udk qufvufazmfjyygrnf/


{&m0wDr*Zif;wGif
tcef;qufazmfjycJhaom atmifaZmf\
Dictators: A Story of Burmas Military
Rulers udk Edkifrif;oGif qDavsmfatmif

bmomjyefqdkygonf/

atmifaZmfonf
{&m0wDowif;Xmeudk
wnfaxmifoljzpfonf/

Business
Airlines

"mwfyHk - Reuters

tNydKiftqdkifrsm;vmwJh avaMumif;vdkif;awG

jrefrmEdkifiHodkYysHoef;onfh EdkifiHwumavaMumif;vdkif;ta&twGuf wdk;vmaecJhonf/

atmfba&;bJvfzdkY'fESifh rif;aZ,smOD;

2012

ckEpS f c&prwfaeY eHeufcif; udak X;atmif qdik u


f ,faemufcrkH mS xdik Nf y;D vdu
k v
f mcJo
h nf/ jrefrmEdik if t
H a&SUydik ;f u
at;pdrfhaeaom awmifukef;rsm;udk jzwfoef;oGm;aecsdefwGif Air Bagan av,mOfc&D;pOf trSwfpOf (11)
av,mOfu olYay: 0JysHvmonf/
c&D;onf 65 a,mufEiS 0hf efxrf; 6 a,muf
vdu
k yf gvmonfh 24 wefav;aom azmfum 100
av,mOfonf [J[dk;avqdyfteD;rS opfyifrsm;
ESifh vQyfppfBudK;rsm;udk 0ifcsdwfoGm;NyD; xufydkif;
usKd;um uGif;xJqif;oGm;onf/ um;vrf;ray:
usvmonfh rD;avmifuRrf;aeaom tysuftpD;
tpte 0J*,ufwcktwGif;odkY olepf0ifoGm;
onf[k udkaX;atmif xifvdkufrdcJhonf/
]]usaemfh&UJ udk,fcEmu avxJ ajrmufwuf
oGm;w,fvYkd cHpm;vdu
k &f w,f/ Ny;D awmh jyefjyKwf
usoGm;w,f}}[k touf 19 ESpft&G,f &SdNyDjzpf
aom udkaX;atmifu jyefajymjyonf/ ol\
OD;acgif;ESifh udk,ftESHYwGif rD;avmif'Pf&mawG
&Sdaeao;onf/ xdkaeYu qdkifu,farmif;aeol
ol\OD;av;onf toufqHk;HI;cJh&\/
vlwOD; aoqH;k cJ&h Ny;D 8 OD; 'Pf&m&&Scd u
hJ m
trsm;pkrmS Edik if jH cm;om; urmvSnchf &D;onfrsm;
jzpfaeaom tqdyk g av,mOfysuu
f srjI zifh jrefrm
Edik if \
H vHkNcHKpdwfcs&rI r&Sdonfh xdwfvefYzG,f&m
avaMumif;c&D;oGm;ESpfudk tqHk;owfcJhonf/
av,mOftiftm; enf;yg;onfh jynfwGif; av
aMumif;vdik ;f rsm;rS av,mOfrsm;onf 2012 ckEpS f
twGif; tE&m,fBuD;aom rawmfwqjzpf&yf
4 Budrf BuHKawGUcJh&NyD; wBudrfwGif vltao

taysmuf &SdcJhonf/
jrefrmEdik if \
H avaMumif;ydaYk qmifa&; vkyif ef;
cGiw
f iG f vHNk cKH pw
d cf s&rI tqift
h wef;u pdwyf suf
zG,&f mjzpfaomfvnf; zGUH NzKd ;vmrIu r,HMk unfEikd f
p&myifjzpfonf/ q,fpkESpfrsm;pGm EdkifiHjcm;om;
rsm;udk aMumuf&GHUonfh ppfAdkvfcsKyfrsm;\ vuf
atmufrS vGefajrmufcJhNyD;onfhaemuf tm&S\
avaMumif;ydkYaqmifa&; aemufqHk;aps;uGuf
jrefrmEdkifiHonf wHcg;zGifhvmonf/
avaMumif;vdik ;f topfrsm; wd;k vmNy;D Edik if H
jcm; avaMumif;vdik ;f rsm;vnf; tvkt,uf 0if
a&mufvmMucsdefwGif c&D;onf ta&twGufu
vnf; wrk[kwfcsif; rsm;jym;vmonf/ wm0ef&Sd
oltcsKUd ESihf trIaqmift&m&Srd sm;uvnf; jrefrm
Edik if o
H nf a'owGi;f tcsut
f csmae&mwck jzpf
vmaMumif;udk *kPf,lpGm ajymMum;Muonf/
odkYaomf jrefrmEdkifiHonf t&Sdeft[kefESifh
ajymif;vJa&;twGuf jyifqif&mwGif tm;enf;ae
ao;Ny;D tvm;tvm&So
d nfh avaMumif;vdik ;f rsm;
udv
k nf; arQmv
f ifx
h m;onfw
h idk af tmif ab;uif;
vHNk cKH a&;tydik ;f wGif vkypf &ma wG &Sad eao;onf/
]]usaemfh&JU yk*dKvfa&;tjrift& ajym&&if
tqifoifhjzpfzdkY tawmfa0;ao;ayr,fh olwdkY
wHcg;zGifhcJhMuw,f}} [k pifumylrS avaMumif;ydkY

aqmifa&;u@ rSww
f rf;jyK tqifo
h wfrw
S af &;
qdkif&m vkyfief;jzpfonfh Standard & Poors rS
uRrf;usif tuJjzwfynm&Sif Shukor Yusof u
ajymonf/
]]tajccHtaqmuftODtajctaeu vdt
k yf
csufudk jznfhqnf;zdkY rrDEdkifao;ygbl;/ tcsuf
wckudk xkwfjyr,fqdk&ifawmif xkwfjyzdkY cufyg
w,f}} [k Yusof u qdo
k nf/ ab;uif;vHNk cKH a&;
ESifh ywfoufvnf; wdk;wufvmrI r&Sdao;[k
oluxyfajymonf/
2011-12 ckEpS f Edik if jH cm; urmvSnchf &D;oGm;
trsm;qHk; aqmif;&moDwGif tjynfjynfqdkif&m
jrefrmhavaMumif; (MAI) tygt0if Edik if w
H um
avaMumif;vdkif; 13 cku wywfvQif av,mOf
xdkifcHkae&m 50000 a&mif;csEdkifcJhonf[k av
,mOfvdkif;rsm;twGuf tBuHay;vkyfief;ESifh av
aMumif;yso
H ef;rIqikd &f mtcsut
f vufrsm; pkpnf;
xkwjf yefay;aeonfh CAPA Centre for Aviation
\ tqdkt& od&onf/
f vufrw
S af &mif;cs&rI 80000
2012 ckEpS u
txd ckefwufoGm;NyD; 2013 ckESpf aqmif;&moD
wGif 100000 txd &Sdrnf[k CAPA u cefYrSef;
H yYkd so
H ef;onfh Edik if w
H um
xm;onf/ jrefrmEdik if o
avaMumif;vdik ;f ta&twGuu
f vnf; Ny;D cJo
h nfh

atmufwb
kd mvqef;ydik ;f txd umvtwGi;f wGif
23 cktxd ESpfqeD;yg;wdk;wufvmonf/ if;wdkY
xJrS MAI ESihf Golden Myanmar onfEpS cf o
k m
jrefrmydkifjzpfonf/
xdo
k Ykd avaMumif;vdik ;f trsm;tjym; tcsed w
f kd
twGif;wGif pkNyHK0ifa&mufvmrIaMumifh vmrnfh
ESpfrsm;twGif; tjrwftpGef; usqif;rIrsm;ESifh
BuHKawGUNyD; avaMumif;vdkif;tcsKdU yl;aygif;&jcif;
odkYr[kwf &yfem;ydwfodrf;vdkuf&jcif;rsKd;ESifh BuHK&
zG,&f o
dS nf[k CAPA \ avhvma&;tzGUJ tBu;D
tuJ Brendan Sobie u qdkonf/
txD;usefrI tarG
jrefrmEdik if rH S avaMumif; rawmfwqrIEeI ;f
ESifhywfouf pdwfysufrdaMumif; avaMumif;
ydaYk qmifa&;TeMf um;rIO;D pD;XmerS 'kw,
d TeMf um;
a&;rI;csKyf OD;0if;aqGxGef;u yGifhvif;pGm ajymjy
onf/ ]]wurmvHk; ysrf;rQEIef;xm;xuf 9 q
jrifhaew,f}} [k oluqdkonf/
1950 ESpfrsm;twGif;u jrefrmEdkifiHonf
ta&SUawmiftm&S\ avaMumif;ydkYaqmifa&;
tcsuftcsmae&m jzpfcJhNyD; 1962 ckESpfwGif
ppfwyfu tmPmodr;f ,lvu
kd Nf y;D aemufyikd ;f wGif
avaMumif;vkyfief; ESpfaygif;rsm;pGm usqif;
tm;enf;oGm;cJh&onf/
Edik if w
H umESit
hf quftoG,jf zwfum wHcg;
ydwf aecJhonfhtwGuf ukefypnf;xkwfvkyfol
rsm;? pufud&d,mrsm;wifoGif;a&;? 0efxrf;rsm;
udk avhusifha&;ESifh aiGaMu;qdkif&m udprsm;udk

21

jynfyuvnf; 0ifvmae
AD,uferfEdkifiH\wckwnf;aom yk*vdu
ydik f avaMumif;vdik ;f jzpfonfh Viet Jet Aviation
Joint Stock Co u trnfrazmfjyonfh jynf
wGif; avaMumif;vdkif;wckESifh aqG;aEG;aeonf/
rav;&Sm;EdkifiHrS Air Asia avaMumif;vdkif;u
vnf; jrefrmEdkifiHrS tvm;tvmaumif;onfh
pD;yGm;zuftcsKdUESifh vkyfief;zufpyf vkyfudkif&ef
aqG;aEG;vsuf&do
S nf[k Asia Asia \ xdkif;EdkifiH
H;k cGrJ S trIaqmift&m&Scd sKyf Tassapon Bijleveld
u ajymonf/
*syefEdkifiHrS ANA Holdings Inc (ANA)
u jrefrmEdkifiHrS jynfwGif;avaMumif;vdkif; wck
jzpfonfh Asian Wings \ tpk&S,f,m 49
&mcdkifEIef;udk Mo*kwfvtwGif;u 0,f,lvdkuf
onf/ jrefrmEdik if \
H wnfqOJ ya'rsm;t& tjrifh
qHk; yrmPvnf; jzpfonf/ oabmwlnDcsuf
topft& EdkifiHwum c&D;pOfrsm;yg wdk;csJUoGm;
rnfjzpfNy;D *suaf v,mOfrsm;ESihf wmbdt
k if*sio
f ;kH
yefumav,mOfrsm;yg xyfrHjznfhwif;oGm;rnf
[k od&onf/
jrefrmEdik if w
H iG af v,mOfc&D;pOfrsm; rsm;jym;
IyfaxG;vmcsdefwGif avqdyfrsm;u acwfaemuf
usaeao;Ny;D jyKjyifxed ;f odr;f a&;twGuf b@m
aiGvnf; vHkavmufpGm&&Sdjcif; r&SdMuay/ jrefrm
Edik if &H dS avqdyf 33 ck teuf &efuek ?f rEav;ESihf
aejynfawmf avqdyrf sm;om Edik if w
H umavqdyf
rsm; jzpfMuonf/ tjcm;avqdyfrsm;onf BuD;
rm;aom ajy;vrf;? acwfrD avaMumif;jypepf?
ab;uif; vHkNcHKa&;ud&d,mrsm;ESifh vHkavmuf
onfh vHkNcHKa&;pepfrsm; uif;rJhaeonf/
jrefrmEdkifiHwGif tvkyftrsm;qHk;jzpfaom
&efuek af vqdyo
f nf if;\ ESppf OfvufcEH ikd af om

pm-22

a':0if;0if;wifh (City Mart) ESifh . . .

pm-24

c&D;onfyrmP 2 'or 7 oef;xuf ausmv


f eG f
3 'or 1 oef; ,refESpfu vufcHcJh&onf/
tar&duefa':vm oef; 150 wefonfh
&efukefavqdyf tqifhjrifhwifa&; pDrHudef;udk
tar&duef\ 'PfcwfrIpm&if;0if bdef;bk&if
a[mif; avmfppf[ef\ om;jzpfol OD;xGe;f jrifEh ikd f
ydkifqdkifaom Asia World ukrPDu OD;aqmif
aom vkyif ef;pkwckoYkd rMumao;rDu csxm;ay;cJh
onf/ tem*wfumvwGif axmufyahH &; tcsuf
tcsmae&mwck jzpfvmzG,f&Sdaom rEav;
avqdyf jyifqifreG ;f rHa&;ESihf vkyif ef;vkyu
f ikd cf iG hf
udk *syefvkyfief;pkwcku &&SdcJhonf/
odkYaomfvnf; pDrHudef;BuD; wckjzpfaom
&efuek Nf rKd U\ ta&SUajrmufbufwiG f wnfaqmuf
rnfh tar&duefa':vm 1 'or 5 bDvD,H
wefaMu;&Sd [Hom0wDavqdyfopf aqmufvkyf
a&; pDrHudef;udk awmifudk&D;,m; tpdk;&ydkif
Incheon International Airport Corp u
OD;aqmifonfh vkyfief;pkwcku &oGm;onf/
avqdyfopfonf wESpfvQif c&D;onf 12
oef; vufc0H efaqmifraI y;Edik &f ef yHpk x
H w
k x
f m;Ny;D
2018 ckESpfwGif zGifhvSpfEdkifrnf[k od&onf/
aemufq;kH wGif a'owGi;f tcsut
f csmae&mwck
jzpfvmNyD; 2030 ckESpfwGif ESpfpOfc&D;onf oef;
30 vufcHEdkifrnf jzpfonf[k OD;0if;aqGxGef;
u ajymonf / xdk if ; Ed k if iH bef a umuf Nrd K UrS
ok0Pblrd avqdyfonf wESpfvQif c&D;onf
48 oef; vufcHEdkifNyD; pifumylrS Changi
avqdyfonf wESpfvQif c&D;onf 51 oef;
vufcHay;Edkifonf/

]]wurmvHk;
ysrf;rQEIef;xm;xuf
9 q jrifhaew,f}}[k
jrefrmEdkifiHrS avaMumif;
rawmfwqrIEIef;ESifhywfouf
pdwfysufrdaMumif;
avaMumif;ydkYaqmifa&;
TefMum;rIOD;pD;XmerS
'kwd,TefMum;a&;rI;csKyf
OD;0if;aqGxGef;u
yGifhvif;pGm ajymjyonf/

avqdyfa[mif;rsm;
2012 ckESpf 'DZifbmvtwGif;u [J[dk;
avqdyw
f iG jf zpfymG ;cJah om Air Bagan av,mOf
ysufusrIonf jrefrmEdkifiHwGif vkyfaqmif&ef
rsm;pGm&SdaeMumif; azmfjyaeonf/
tjyifbufESifh wHcg;wcsyfjcm;aom xdef;
csKyaf &; arQmpf iftwGi;f wGif xdik &f if; yvwfpwpf
cif;xm;onfh pm;yGJay:wGif wifxm;onfh quf
oG,fa&;pufrSaewqifh av,mOfvrf;aMumif;
rsm;udk OD;0if;jrifh TefMum;aeonf/
uGefysLwmpepf r&Sdyg/ uGif;qif;rnfh tpD
tpOfrsm;udk OD;0if;jrifu
h yvwfpwpfcsyjf ym;rsm;
ay:wGif IyfaxG;pGm rSwfom;xm;NyD; aemufxyf
tcsut
f vufrsm; xyfr&H &Sv
d Qif jznfo
h iG ;f Edik &f ef
twGuf if;wdkYudk wef;pDcsxm;onf/
om,mvSyonfh tif;av;uef\ teD;wGif
&Sad om [J[;kd avqdyo
f Ykd Ny;D cJah om ESprf sm;twGi;f
urmvSnchf &D;onf a&muf&rdS I tvGerf sm;jym;vm
cJo
h nf[k avqdyrf efae*sm OD;aX;atmifu ajym
onf/ tpdk;&uvnf; [J[dk;ESifh tjcm; avqdyf
rsm;udk ajy;vrf;wdk;csJUjcif;? vkHNcHKa&;wdk;jrifhjcif;?
ab;uif;vHkNcHKa&;ESifh avaMumif;jyud&d,mrsm;
ponfwdkYudk tqifhjrifh rGrf;rHay;zdkY uwdjyKxm;
onf[k od&onf/
[J[;kd wGif acwfrD avaMumif;xde;f odr;f a&;
pepf &Sdraejcif;u jzpfyGm;cJhaom av,mOfysuf
usrI\ taMumif;&if;w&yf jzpfzG,f&Sdonf/
tqdyk gESiyhf wfouf DCA rS aemufq;kH tpD&if
cHpm ,cktcsdeftxd xkwfjyefay;jcif; r&Sdao;

"mwfyHk -jr0wD

wdu
k f u
kd q
f ufqaH qmif&u
G &f ef cufcaJ pcJo
h nf/
xdjk yemrsm;xJrS tcsKUd onf ,ckEpS t
f wGi;f wGif
Oa&my or*u pD;yGm;a&; ydwq
f u
Ykd efo
Y wfrrI sm;
tqH;k owfay;vdu
k o
f nft
h cgwGif ajyvnfomG ;cJh
onf/ tar&duefEikd if u
H 'Pfcwfyw
d q
f rYkd rI sm;udk
qdkif;iHhay;vdkufaomfvnf; vHk;0 kyfodrf;ray;
ao;ay/
Edik if yH ikd f jynfwiG ;f avaMumif;vdik ;f wck jzpf
onfh jrefrmhavaMumif;u MAI udk wpdww
f ydik ;f
ydkifqdkifxm;onf/ jrefrmavaMumif;ydkif wkwf
EdkifiHvkyf wmbdktif*sifoHk; yefumwyf Xian
MA60s av,mOf 3 pD;teuf 2 pD;onf uGif;
qif;csdefwGif rawmfwq xdcdkufrIrsm; jzpfyGm;cJh
onf[k OD;0if;aqGxGef;u ajymonf/
tqdyk g av,mOfrsm;udk 2010 ckEpS t
f wGi;f
0,f,cl &hJ jcif;rSm pD;yGm;a&; ydwq
f u
Ykd efo
Y wfc&H rI
ESifh wdkufdkuf ywfoufaeonf[kvnf; olu
xyfajymonf/
2011 ckESpf t&yfom;trnfcH tpdk;&
tmPmr&&Sdao;rD tcsdefrSmyif EdkifiHom;ydkif
avaMumif;vdik ;f rsm; pwifay:aygufvmcJo
h nf/
trsm;pkrmS tHI;ay:cJhMuonf/ yk*vduydkif av
aMumif;vdkif; 6 ck tygt0if avaMumif;vdkif;
7 ck jynfwGif; c&D;pOfrsm;wGif ajy;qGJaeonf/
aemufxyf 4 vdkif; xyfwdk;vm&ef tpDtpOf
&SdaMumif;vnf; od&onf/

pdefac:rIawGeJY ukvm;wef pDrHudef;

[J[dk;rSm tJyk*Hav,mOf ysufusNyD;aemuf/

aomfvnf; pHpk rf;ppfaq;a&;tzGUJ \ acgif;aqmif


jzpfol OD;0if;aqGxGef;u Air Bagan c&D;pOf
trSwf 11 onf jrLcd;k rsm; xlxyfaeonft
h csed w
f iG f
ajrjyifrS avaMumif;jy tultnDrygbJ qif;
oufzdkY BudK;pm;cJhjcif;jzpfonf[k dkufwmowif;
XmeodkY ajymonf/
csO;f uyfrv
I rJG mS ;aeonfh tcsed w
f iG f jyefywf
armif;Ny;D 'kw,
d tBurd f BuKd ;pm;Munf&h rnft
h pm;
wGJzufav,mOfrSL;u tvsifpvdk qif;oufcJh
onf[k oluqdkonf/
'PfcwfydwfqdkYcH&rI p&dwf
av,mOfysuu
f srI jzpfymG ;Ny;D aemuf tar&d
uefEikd if rH S 'Pfcwfyw
d q
f cYkd &H ol OD;awZ ydik q
f ikd f
aom xl;ukrPDtkyfpk\ tpdwftydkif; wckjzpf
aom Air Bagan onf acgif;cJp&mrsm; quf
f srrI S vGwf
vufawGUBuKH c&hJ onf/ av,mOfysuu
ajrmufvmaom EdkifiHjcm;om; trsm;tjym;u
umuG,af y;rIenf;yg;jcif;ESihf epfemaMu;ay;jcif;
qdik &f m vkyif ef;pOfrsm;wGif cufcaJ eonft
h wGuf

apm'uwufcJhMuonf/
jrefrmEdkifiHwGif tBuD;qHk; jynfwGif; av
aMumif;vdik ;f jzpfaom Air Bagan onf 20062007 b@ma&;ESpfrS pwif tjrwftpGef;
&&Sdjcif;r&SdcJhbJ ydwfqdkY'PfcwfrIESifh tjcm; NydKif
bufrsm; wd;k wufvmrIrsm;udyk g &ifqikd cf &hJ onf
[k Air Bagan \ 'kw,
d OD;aqmifeT Mf um;a&;rSL;
u dkufwmodkYajymonf/
ydwfqdkY 'PfcwfrIu avhusifha&;? jyifqif
xdef;odrf;a&;twGuf axmufyHhrIESifh aiGaMu;
qdkif&mudprsm;uJhodkY ta&;ygonfh ae&mrsm;odkY
oufa&mufapcJhonf[k oluajymonf/ ]]usr
wdu
Yk wjcm;avaMumif;vdik ;f awGxuf ukeu
f sp&dwf
ydkrsm;ygw,f/ ydwfqdkY'PfcwfrIaMumifh 'Dvdkjzpf
cJhwmyg/ 'gayr,fh usrwdkY ab;uif;vHkNcHKa&;eJY
ywfoufvdkY b,fawmhrS ravQmhcscJhygbl;}} [k
a':p0foEmEGdKifuqdkonf/
jyKjyifajymif;vJa&; umvtwGi;f wGif ydrk
kd
oufaomifhoufom&Sdonfh ndEdIif;rIrsKd;jzifh av
aMumif; vkyfief;twGif;odkY 0ifa&mufvmonfh
aemufxyf vkyfief;&SifwOD;rSm jrefrmEdkifiHwGif
tBu;D qH;k yk*v
u
d bPfjzpfonfh uarmZbPf\
Ou|jzpfol OD;atmifudk0if; jzpfonf/ olonf
vnf; Oa&myor*u OD;wnfcsufxm; ydwfqdkY
ta&;,lrI cHch&J oljzpfonf/ OD;atmifuk0d if; ydkif
qdkifaom jynfwGif;avaMumif;vdkif; Air KBZ
onf 0ifaiGreS rf eS w
f ;kd wufvmaeNy;D wd;k csUJ zdv
Yk nf;
vkyfaqmifaeonf[k if;avaMumif;vdkif;rS
'kw,
d OD;aqmifeT Mf um;a&;rSL; OD;cifarmifjrifu
h
ajymonf/
olwdkYtaejzifh jynfwGif;aps;uGuf\ 30
&mcdik Ef eI ;f udk xde;f csKyx
f m;Edik Nf y;D Ny;D cJo
h nfh b@m
a&;ESpftwGif; c&D;onf 240000 cefY ydkYaqmif
ay;EdkifcJhonf[k oluqdkonf/ rMumrD vuf&Sd
ajy;qGJaeonfh av,mOf 6 pD;tjyif aemufxyf
2 pD; odrYk [kwf 3 pD; xyfrw
H ;kd csUJ oGm;&ef&adS Mumif;
vnf; OD;cifarmifjrifhu ajymonf/
2013 ckESpf azazmf0g&DvtwGif;u Air
f srjI zpfymG ;
KBZ rS ATR 72-500s av,mOf ysuu
cJhNyD; vltaotaysmuf r&SdcJhay/
jrefrmEdik if t
H wGi;f odYk 0ifa&mufEikd &f eftwGuf
avaMumif;vdik ;f rsm; wef;pDapmifq
h ikd ;f aepOfwiG f
jrefrmEdkifiHodkY ysHoef;aeaom EdkifiHwum av
aMumif ; vd k i f ; xJ r S tBuD ; qH k ; jzpf a om Thai
Airways u owday;ajymqdkjcif;wck jyKvkyfcJh
onf/ tajccHtaqmuftODydkif;qdkif&m twm;
tqD; tcuftcJrsm;aMumifh vuf&SdtcsdefwGif
jynfwGif; c&D;pOfrsm;rS aiG&Sm &EdkifzG,fr&Sd[k
Thai Airways \ 'kwd, trIaqmifOu|
Chokchai Panyayong u du
k w
f m owif;Xme
odkY ajymonf/
]]aemufEpS f tenf;i,fMum&ifawmh usaemf
wdYk 0ifjzpfvrd rhf ,fxifygw,f}} [k oluqdo
k nf/

Reuters owif;axmuf
Aubrey Belford ESihf Min Zayar Oo wdkY\
Burmas Aviation Industry Booms
Despite Grim Safety Record udk

Edkifrif;oGif bmomjyefonf/

22

Business

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

Development

pdefac:rIawGeJY
ukvm;wef pDrHudef;
cifOD;om^ppfawG
jynfe,f ppfawGNrdKUrSm tajcpdkuf wnfaqmufaewJh ukvm;wef
pDru
H ed ;f &JU qufvufvyk u
f ikd rf ,fh ukvm;wefac: upye'D jrpfaMumif;
wavQmuf wl;azmfa&;vkyif ef;awGtay:rSm a'ocHawGu pd;k &drrf uif; jzpfaeMu
ygw,f/

&cdkif

ukvm;wef pDrHudef;&JU t"duuswhJ ppfawG


qdyu
f rf;wnfaqmufa&; vkyif ef;awG[mvnf;
80 &mcdik Ef eI ;f ausmNf y;D pD;aeNy;D 2014 ckEpS t
f wGi;f
tNyD;owfEdkifrSm jzpfw,fvdkY qdyfurf; wnf
aqmufaewJh Essar ukrPD&JU pDrHudef;wm0efcH
rpwm Sanjay Waghmare u {&m0wDudk ajym
ygw,f/
ppfawGqdyfurf; wnfaqmufa&; vkyfief;
awG Ny;D pD;&if ukew
f ifoabFmBu;D awG vG,u
f pl mG
0ifxGufomG ;vmEdkifzYkd jrpfaMumif;wavQmuf wl;
azmf&OD;rSmyg/ tJ'v
D kd wl;azmf&if jrpfaMumif;xJu
oJawGuu
d k rf;ay:wifwt
h J cg jrpfaMumif;wavQmuf
rSm&SdwJh a'ocHawG vkyfudkifpm;aomufaeMuwJh
v,f,m? udkif;uRef; pdkufcif;ajrawGtay: zkH;
vTr;f oGm;rSmukd a'ocHawGu pd;k &draf eMuwmyg/
]]jrpfaMumif;ukd rMumcif wl;azmfawmhr,fyJ
Mum;wmyg? b,fvdkwl;r,fqdkwm aocsmrod&
awmh usaemfwYkd bd;k pOfabmifquf &moDtvdu
k f
vkyu
f ikd pf m;vmwJh pdu
k cf if;awG? v,f,majrawG
aysmuf q k H ; oG m ;rS m uk d wtm;pd k ; &d r f w ,f } }vd k Y
yvuf0 a'ocHwOD;u {&m0wDudk ajymygw,f/
jrpfaMumif;wl;azmfa&; pDrHudef;rSm ppfawG
a'orS ukvm;wefjrpfaMumif;twdik ;f wl;azmfrmS
jzpfNyD; tJ'Duwqifh csif;jynfe,f yvuf0
txufydik f;uae tdE,
d e,fpyftxd wl;azmfrmS
jzpfygw,f/ tJ'D wl;azmfa&; vkyif ef;awGtwGuf
tdEd,tpdk;&u tar&duefa':vm oef; 700
txd tukefcH wnfaqmufoGm;r,fvdkY 2013
ckEpS ?f Ed0k ifbmv 29 &ufaeYxw
k f tpd;k & owif;pm
awGu azmfjycJhygw,f/
'gayr,fh jrpfaMumif;wavQmufu jynfol
awG xdcu
kd ef pfemrIr&Sb
d J b,fvw
kd ;l azmf aqmif
&Guo
f mG ;r,fqw
kd mukad wmh tpd;k &tmPmydik af wG
taeeJY yGihv
f if;jrifomatmif &Sif;vif;ajymqdkrI
awG r&SdwJhtay:rSmvnf; a'ocHawGu pdk;&drf
ruif; jzpfMuwmyg/
jrpf a Mumif ; wavQmuf rS m aexd k if M uwJ h
a'ocH &cdkifwdkif;&if;om;awG? &cdkifrsKd;EG,fpk0if
awGeJY csif;wdkif;&if;om; trsm;pk[m v,f,m
udkif;uRef; vkyfudkifwm? wHigvkyfief;eJY touf
arG;aeMuwmaMumifh rdrdwdkY vkyfief;cGifawG
xd cdk uf ysuf pD ; oG m ;rS m uk d yl y ef a eMuygw,f /
'ghtjyif pDrHudef; vkHNcKHa&;ukd taMumif;jyKNyD;
ppfwyfawG? &Jwyf&if;awG wd;k csUJ wnfaqmufvm
rSm? ajrodrf;rI? v,fodrf;rIawG jzpfay:vmrSmukd

vnf; a'ocHawGu rvdkvm;Muygbl;/


ukvm;wefjrpf&JU ab;wzufwcsufu ajr
awG[m obm0 ajrqDMoZmawG aumif;rGew
f m
aMumifh udkif;uRef;? pdkufcif;awG vkyfudkifwJh
awmifolawG&JU pdkufysKd;a&;vkyfief;awG atmif
jrifjzpfxGef;NyD; pm;0wfaea&;? om;orD;awG&JU
ynma&;? vlrIa&; pwJh vlrIb0 jyemawGukd
ajz&Sif;ay;aewJh tzdk;rjzwfEdkifwJh jrpfBuD;wpif;
vdv
Yk nf; qd&k rSmyg/ upye'Dac: ukvm;wefjrpf
[m &cdik jf ynfxu
J t"duuswhJ jrpfBu;D av;oG,f
teuf t&SnfqkH;eJY ta&;ygqkH; jrpfBuD;wpif;
vnf; jzpfygw,f/
jrpfaMumif;wavQmufrSm pdrf;pdkwJh pdkufcif;
awGudk awGU&ovdk xlxyfwhJ awmifwef;Bu;D i,f
toG,foG,fukdvnf; jrifawGUEdkifygw,f/ 'gh
tjyif jrpfa&awG[mvnf;yJ a&csKjd zpfwmaMumifh
jrpfaMumif;wavQmuf aexdik Mf uolawG[m tJ'D
a&ukdyJ aomufokH;a&tjzpf bkd;pOfabmifquf
tokH;jyKvmcJhMuwmyg/
wu,fvYkd ukvm;wefjrpfaMumif;wavQmuf
wl;azmfawmhr,fq&kd if tJ'jD rpfa&ukd tok;H jyKae
MuwJh a'ocHawGtwGuf aomufo;Hk a&jyem
vnf; jzpfay:vmEdik yf gw,f/ tpd;k &taeeJY tJ'D
jzpfay:vmEdkifr,fh jyemawGtwGuf b,fvkd
aqmif&GufrIrsKd;ukdrS BudKwif jyifqifxm;wm
rawGU&ao;ygbl;/

yvuf0NrdKUe,f ukvm;wefpDrHudef; jrifuGif;/

tpd;k &&JU yGiv


hf if;jrifomrI r&Sw
d hJ vkyaf qmif
csuaf wG? wm0ef,?l wm0efcrH I tm;enf;wmawG
aMumifh rauseyfraI wG? qEjy uefu
Y u
G rf aI wG[m
vnf;yJ aemufqufwGJ jyemawGtjzpf ay:
xGufvmEdkifzG,f &Sdygw,f/
ppfawGqdyfurf; pwif wnfaqmufpOfu
vnf; ppfawGNrdKU aq;kHBuD;eJY eD;uyfaewm?
NrdKUcHawG tyef;ajztem;,laewJh NrdKU&JU tcsuf
tcsmuswhJ ae&mawGeYJ eD;uyfwmaMumifh ae&m
ajymif;a&TUwnfaqmufay;zdYk a'ocHawGu uefY
uGuf qExkwfazmfcJhMuayr,fh atmifjrifrI r&
cJhMuygbl;/ tJ'Dtay:rSmvnf; a'ocHawGu
auseyfrIr&SdMuao;bl;vdkY ppfawGNrdKUcHawGu
ajymMuygw,f/
]]pDru
H ed ;f u xkwmaxmif;wmawGudk aq;kH
uvlemawG em;rcHEdkifwmaMumifh uefYuGufMu
awmh nbuf vlawGtyd cf sed rf mS cd;k Ny;D vkyMf uw,f?
'DvdkeJYyJ tckqdk NyD;pD;awmhrSmaygh? usaemfwdkYu

qdyu
f rf;ukd rvdv
k m;wmr[kwyf gbl;? vlae&yfuu
G f
eJaY 0;wJah e&mukad jymif;Ny;D vkyzf t
Ykd wGuf uefu
Y u
G f
&wmyg}}vdYk ppfawGNrKd UcH OD;ausmpf ed u
f ajymygw,f/
ukvm;wef pDrHudef;ukd 2008 ckESpfrSm
jrefrm-tdEd, ESpfEdkifiHtpdk;&awGu oabmwl
vufrSwfa&;xdk;cJhMuNyD; 2009 ckESpfrSm pwif
taumiftxnfazmfcJhygw,f/ ukvm;wef pDrH
udef;rSm ppfawGqdyfurf; pDrHudef;? ukvm;wef
jrpfaMumif;wl;azmfa&; pDrHudef;eJY yvuf0 qdyf
urf;pDrHudef;? um;vrf; pwmawG yg0ifygw,f/
ppfawGqdyfurf;eJY wjcm;wnfaqmufa&;awG
twGuf tar&duefa':vm 214 oef; ok;H pGo
J mG ;
zdkYvnf; tdEd,tpdk;&u owfrSwfxm;ygw,f/
tdE,
d Edik if [
H m ppfawGqyd u
f rf;ukd tok;H jyK
Ny;D ta&SUtm&S? ta&SUawmiftm&S tmqD,EH ikd if H
awGtjyif urmhukefoG,fa&; vrf;aMumif;eJYyg
csdwfqufukefoG,frI jyKEdkifawmhrSmrdkY tdEd,
twGuf r[mAsL[majrmufwhJ pDru
H ed ;f wckvnf;

jrpfaMumif;wavQmufrSm aexdkifMuwJh a'ocH


&cdkifwdkif;&if;om;awG? &cdkifrsKd;EG,fpk0ifawGeJY csif;wdkif;&if;om;
trsm;pk[m v,f,mudkif;uRef; vkyfudkifwm? wHigvkyfief;eJY
touf arG;aeMuwmaMumifh rdrdwdkYvkyfief;cGifawG
xdcdkufysufpD;oGm;rSmukd ylyefaeMuygw,f/

Business 23

The Irrawaddy

"mwfyHkrsm; - cifOD;om^The Irrawaddy

Vol.1, No.6

jzpfygw,f/ EdkifiHwumu o,faqmifvmwJh


ukeyf pn;f awGuv
dk nf; ppfawGqyd u
f rf;? yvuf0
qdyu
f rf;wdu
Yk wqifh tdE,
d Edik if &H UJ ta&SUajrmuf
jynfe,fawGukd ykdYaqmifrSmjzpfygw,f/
tdE,
d tpd;k &taeeJY ukvm;wef pDru
H ed ;f ukd
wnfaqmufwm[m ausmufjzL a&Tobm0
"mwfaiGUydkufvdkif;? a&eHydkufvdkif;awG&JU vkHNcKHa&;
twGuf yifv,fjyifrSm wkwfppfwyfawG&JU
vTrf;rdk;vmrIukd xdef;ndvdkwJhtwGuf EdkifiHa&;
r[mAsL[mt& wnfaqmufwm jzpfw,fvdkY
okH;oyfolawGvnf; &Sdygw,f/
ppfawGqyd u
f rf; Ny;D pD;oGm;&if tdE,
d tpd;k &
u jrefrmtpd;k &ukd w&m;0if vTaJ jymif;ay;tyfrmS
jzpfNyD; A[dktpdk;&uyJ wdkufkdufcsKyfudkif pDrHcefYcGJ
wm? tcGeaf umufcw
H m? tvkyo
f rm; ceft
Y yfwm
pwJhvkyfief;awGukd aqmif&GufrSmvnf; jzpfyg
w,f/
A[dktpdk;&&JU csKyfudkifxm;rIawGaMumifhyif

yvuf0NrdKUe,f ukvm;wefpDrHudef; jrifuGif;/

vQif &cdkifjynfolwdkY&JU pDrHudef;tay: arQmfvifh


csufuif;rJhaewmvnf; jzpfygw,f/ 'DpDrHudef;
[m jrefrmtpdk;&eJY tdEd,EdkifiH&JU pD;yGm;a&;
tusK;d tjrwfyJ &&Srd mS jzpfNy;D a'ocH jynfoal wG&UJ
tusKd;cHpm;cGifh enf;rSmjzpfygw,f/ jynfe,f?
wdkif;a'o tpdk;&awG vkyfydkifcGifh&zdkY zGJUpnf;ykH
Oya' jyifqifay;Edik &f ifawmh 2015 a&G;aumuf
yGJtvGef umvawGrSm tusKd;wpkHw&m cHpm;cGifh
&vmEdkifygw,f/
pDrHudef;eJYqufpyfNyD; a'ocHawG&JU epfemrI
awGudk ulnw
D t
hJ aeeJY &cdik af 'ozGUH NzKd ;a&;twGuf
tdEd,tpdk;&u jrefrmtpdk;&ukd tar&duef
a':vm oef; 100 vSL'gef;xm;w,f qdw
k mvnf;
owif;pmawGrmS yJ zwfzl;w,fvYkd a'ocHawGu
ajymMuygw,f / csif ; jynf e ,f t wG u f v nf ;
a':vm oef; 50 vSL'gef;xm;w,fvdkY od&yg
w,f/
ukvm;wef pDru
H ed ;f eJY qufpyfvyk if ef;awGrmS
atmufajctvkyMf urf;orm;tqifu
h ae twwf
ynmydik ;f qdik &f m 0efxrf;awGtxd Edik if jH cm;om;eJY
jynfruac:vmwJt
h vkyo
f rm;awGuydk J tok;H jyK
avh&w
dS ,fvYkd ppfawGNrKd UcHawGu ajymMuygw,f/
qdyfurf;pDrHudef;rSm vkyfukdifaewJh ppfawG
NrdKUcHwOD;uawmh waeYrSm 3500 usyf? 4000
usy?f 5000 usyf pojzifh toD;oD; &Muw,fvYkd
ajymygw,f/
wnfaqmufa&;vkyif ef;cGiaf wGrmS tok;H jyK
EdkifwJh a'ocH tif*sifeD,mawG? t*Fvdyfpum;
ajymEdkifwJh vli,fawG &Sdayr,fh vkyfief;cGifrSm
yg0ifcGifh r&Mubl;vdkY &cdkifwdkif;&if;om;rsm;
wdk;wufa&;ygwD (RNDP) ajymcGifh&ol OD;cdkif
jynfpdk;uvnf; ajymygw,f/
d ;l qd&k if
]]'Da'ouvlawG tawGUtBuKH r&Sb
rGrf;rHoifwef;awG ay;&rSmaygh? 'g[m tpdk;&&JU
wm0efyJ? usaemfwdkYrSm vkyfydkifcGifhr&Sdbl;? tul
tnDvw
kd mukyd J yl;aygif;ulnaD y;zdYk tqifoifyh g?
'gayr,fh usaemfwdkYukd twdkuftcHvdkYyJ oabm
xm;NyD; tpdk;&taeeJY bmrSyl;aygif;zdkY urf;vSrf;
wmrsKd;r&Sdbl;}} vdkY ppfawGNrdKUcHvnf; jzpfwJh
OD;cdkifjynfpdk; u qdkygw,f/
qdyu
f rf;wm0efcH rpwm Sanjay Waghmare
uawmh pDru
H ed ;f {&d,mrSm tvkyo
f rm;pkpak ygif;
200 0ef;usif&SdwJhteuf tdEd,EdkifiHom; 150
0ef;usief YJ a'ocH 50 avmuf&w
dS ,fvYkd {&m0wD
udk ajymygw,f/ tdEd,EdkifiHu ac:vmolawG
teuf trsm;pk[m vkyif ef;cGif uRr;f usiNf y;D om;

awG jzpfw,fvdkYvnf; &Sif;jyygw,f/ pDrHudef;


tay: a'ocHawGu uefu
Y u
G w
f m&,feb
YJ mawG
tusKd;aus;Zl; &EdkifrvJqdkwJh ar;cGef;udkawmh
pDrHudef;wm0efcHu xifjrifcsuf ray;vdkbl;vdkY
qdkygw,f/
ppfawGqdyfurf;uawmh 2014 ckESpf ZGefv
rSm Ny;D pD;zdYk cefrY eS ;f xm;Ny;D ukvm;wef pDru
H ed ;f Bu;D
wckvkH;ukdawmh 2015 ckESpfrSm tNyD;owf vkyf
aqmifzdkY cefYrSef;xm;w,fvdkY pDrHudef; wm0efcH
uqdkygw,f/ pDrHudef;BuD; wckvkH; NyD;pD;oGm;&if
ppfawGqdyfurf;udk wefcsdef 2 aomif;uae 8
aomif;txd wifaqmifEidk w
f hJ Edik if w
H umoabFm
Bu;D awG qdu
k u
f yfEikd rf mS jzpfw,fvYkd od&ygw,f/
EdkifiHwumu ukefypnf;awGukd ppfawG
qdyfurf;u tdEd,udk wifydkYEdkifrSm jzpfovdk
tdE,
d Edik if x
H u
G f ukeyf pn;f awGuv
dk nf; ppfawG
qdyfurf;uae EdkifiHwumudk wifydkYEdkifrSmyg/
tJ'DpDrHudef;[m a'ocH jynfolawGtwGuf
tusLd;enf;w,f qdkayr,fh tdEd,EdkifiHxkwf
ukeyf pn;f awGuadk wmh &cdik af 'oawGrmS aps;EIe;f
oufompGmeJY tokH;jyKvm&Edkifajc &Sdw,fvdkY
ppfawGNrdKUcH wcsKdUu ajymMuygw,f/ ukefonf
wcsKdUuvnf; a'oxGufukefawGukd wdkufdkuf
wifydkYEdkifrSmrdkY pDrHudef;tay: taumif;bufu
IjrifolawGvnf; &Sdygw,f/
tpdk;& tmPmydkifawGuawmh ppfawG
qdyu
f rf; tygt0if ukvm;wef pDru
H ed ;f Ny;D pD;oGm;
&if &cdkifjynfe,fxJu xGufukefypnf;awGukd
tdE,
d udk wifyEYkd ikd rf ,fvYkd qdak yr,fh &cdik af 'orSm
jynfyukd wifyEYkd ikd af vmufwhJ xGuu
f ek yf pn;f awG
rxkwfvkyfEdkifao;ygbl;/ &cdkifa'o&JU t"du
xGufukefjzpfwJh qefpyg;? opfawm? yifv,f
xGuu
f ek yf pn;f vkyif ef;awG[mvnf; ppftpd;k &
awG vufxufrmS ysupf ;D ,d,
k iG ;f oGm;cJw
h m q,f
pkESpfawG ruawmhygbl;/
ppftpdk;&awG rwdkifcif umvawGrSmawmh
ppfawGa'o&Sd qdyfurf;awGuwqifh a'o
xGuu
f ek f ypn;f awGudk Edik if jH cm; wdik ;f jynfawGqD
wifyEYkd ikd cf NhJ y;D Edik if w
H umu oabmFawGeu
YJ ;l oef;
a&mif;0,fa&; vkyfcJhwJh yifv,fxGufaygufBuD;
wckvnf; jzpfcJhygw,f/
ukvm;wef pDrHudef; NyD;oGm;&if ppfawGeJY
eD;pyfwhJ ykPm ;uRe;f a'oawGrmS puf?Hk tvkyf Hk
wnfaqmufzYkd vsmxm;w,fvYkd tpd;k &tmPmydik f
awGuajymqdak eayr,fh vufawGUrSmawmh b,f
pDrHudef;ukdrS taumiftxnf razmfEdkifao;yg

bl;/ bwf*suf tajctae? a'owGi;f rwnfNird rf I


awGudk taMumif;jyNyD; taumiftxnf azmf
aqmifrI r&SdwJhtay:vnf; tpdk;&ukd a'ocH
awGu a0zefrIawG &SdaeMuygw,f/
&cdik jf ynfe,f[m csi;f jynfe,fNy;D &if jrefrm
EdkifiH&JU 'kwd, tqif;&JqkH;a'o wckjzpfaeyg
w,f/ &cdik af 'o qif;&Jwm[m a'owGi;f wnf
NidrfrIr&SdwJh twGufvdkY tpdk;& tmPmydkifawGu
qdyk gw,f/ wu,fawmh a'owGi;f wnfNird rf rI &Sd
wm[m NyD;cJhwJhESpfurS pwifcJhwmyJjzpfNyD; &cdkif
a'orSm wjcm;a'oawGvdk ppfyGJawGr&Sdbl;?
tNrJwrf; wnfNidrfaecJhwJh a'ojzpfvdkY tpdk;&&JU
ajymqdkrI[m rSm;,Gif;aew,fvdkY a'ocHawGu
wkHYjyef ajymqdkMuygw,f/
NyD;cJhwJhESpfu jzpfyGm;cJhwJh y#dyuawG[m
vnf; pD;yGm;a&; cRwNf cKu
H saewm&JU wpdww
f ydik ;f
jzpfwmaMumifh jynfolawG tvkyftudkif tcGifh
tvrf;awG &&Sad pzdYk ppfawGa'orSm pufrZI ek w
f ck
taumiftxnf azmfay;zdkYvnf; vTwfawmfrSm
wifjycJhayr,fh y,fcscHcJh&w,fvdkY od&ygw,f/
&cdkifjynfwGif;rSm ukvm;wef pDrHudef;? a&T
*ufpf pDru
H ed ;f tygt0if pDru
H ed ;f vkyif ef;trsm;
tjym;ukd wnfaqmufaeayr,fh a'ocHawG
twGuf tvkyfMurf;orm; ae&mawGukdawmif
vkyfukid fcGihf tjynfht0 r&Muygbl;/ tvkyf&wJh
olawG[mvnf;yJ jrefrmEdik if &H UJ wjcm;a'oawG
uac:vmwJh tvkyform;awGeJY vkyfcvpm
wef;wlcpH m;cGihf r&MubJ acgif;ykjH zwfc&H w,fvYkd
ajymMuygw,f/ 'gaMumifhvnf;yJ tpdk;&eJY EdkifiH
wum pDrHudef;awGtay:rSm wjznf;jznf;eJY
,kHMunfrI uif;rJhvmMuw,fvdkY a'ocHawGu
ajymygw,f/
ppftyk cf sKyaf &; pepfawGaMumifh a'ocHawG
v,fr?hJ ,mrJ?h tvkyv
f ufrhJ jzpfuek Mf uwJt
h wGuf
rdcifa'oukd pGefYcGmNyD; jynfwGif;? jynfy ae&m
tESHYukd xGufcGmoGm;cJh&ygw,f/ &cdkifjynfe,f&JU
ae&ma'o trsm;pku tvkyfvkyfEdkifwJh olawG
[m rdrw
d aYkd 'ou tvkyv
f ufrhJ jyemaMumifh
wjcm; a'oawGukd xGufcGmoGm;&wJhtwGuf
vlOD;a& enf;yg;vmaerI tay:rSmvnf; &cdkif
a'ocHawG&JU tem*wf vlOD;a&twGuf pdk;&drfrI
wck? pdefac:rIwck jzpfvmaeygw,f/
&cdkifjynfolawGeJY &cdkifa'oukd vufawGU
zGHYNzdK;wdk;wufatmif vkyfaqmifr,ffqdk&ifawmh
vrf;yef;qufoG,fa&; aumif;rGefatmif wnf
aqmufay;zdkY? vQyfppfrD;ukd wjcm;a'oawGeJY
aps;EIe;f wef;wl ok;H pGEJ ikd cf iG ?hf 24 em&D ok;H pGEJ ikd af &;
eJY a'ocHawG vufawGU tvkyfvkyfudkifEdkifr,fh
pufH?k tvkyfHak wG wnfaqmufzefwD;ay;zdYk vdk
tyfrSmyg/
tJ'Dvkrd Sr[kwfbJ EdkifiHwum pDrHudef;awG
om wd;k yGm;vmNy;D a'ocHawGtwGuf bmtusK;d
&v'frS xGurf vmbl;qd&k ifawmh &cdik af 'owGi;f
rSm vlrjI yemaygif;pkaH wGom wd;k yGm;vmEdik zf ,
G f
&Sdygw,f/

cifOD;omonf {&m0wD owif;Xme\


tBu;D wef; owif;axmufwOD;jzpfNy;D Edik if aH &;?
vTwfawmfa&;&mESifh vlrIa&;qdkif&m
owif;rsm; a&;om;vsuf&Sdonf/

24

Business

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

Interview

]]pdefac:csufawGu tcGihftvrf;awG jzpfvmw,f}}


a':0if;0if;wifh (City Mart) ESifh tifwmAsL;
Life Style uvnf; tckvkd r&Sb
d ;l qkad wmh vuf

cHwm enf;w,faygh/ yxr pzGizfh iG cfh si;f oH;k av;


ESpfavmuftxduawmh tHI;eJY oGm;&wmaygh/
Junction 8 rSm pzGihfNyD; aemufykdif;rSmawmh
awmfawmfav;udk ajymif;vmwmawGU&w,f/
tJ'DrSm yHkrSefaps;0,folawG rsm;vmw,faygh/
tJ'DuaepNyD;awmh rsm;vmwm tckuawmh
awmfawmfav; ajymif;vJoGm;NyD/ vlaerIpepf
ajymif;vJoGm;NyD/ vlOD;a&trsm;pku okH;pGJEdkifrI
tm; Spending Power uawmh enf;ao;w,f/
0ifaiGenf;ao;w,fqadk wmh t&rf;tm;&avmuf
atmif ajymif;vJrIawGawmh rjzpfao;bl;aygh/
'gayr,hf t&iftaetxm;eJpY m&ifawmh NrKd Uay:
rSm&SdwhJpm;oHk;olawG&JU taetxm; trsm;BuD;
ajymif;vJoGm;w,f/
pwkef;u t&if;tESD; b,f
avmufeJY pcJhw,fvkdY ajymvdkY&ovJ/
aiG&JUwefzdk;awGuawmh trsm;BuD;uGmoGm;
NyDaygh/ vGefcJhwJh 17 ESpfeJY tckESpfrSmaiG&JU wefzdk;
u trsm;BuD;uGmoGm;w,f/ jrefrmaiGwefzdk;u
trsm;BuD;uGmoGm;ovkd tar&duefa':vmwef
zkd;uawmhwefzdk;&Sdvmjcif;uvnf; trsm;BuD;
uGmoGm;wmaygh/ trwdkY pwnfwkef; uvnf;
ukrPDu rdom;pkykdifjzpfw,fqkdawmh tJ'Dwkef;
u jrefrmaiGeJYqkd&if odef; 700 avmuf &Sdvdrhf
r,fxifw,f/
City Mart

rnfh 2015 ckESpfwGif jrefrmEdkifiHonf tmqD,H pD;yGm;a&; todkuft0ef; ASEAN Economic Community
(AEC) odkYyg0if&awmhrnf/ 1988 ckESpfaemufydkif; ppftpdk;&\ pD;yGm;a&; jyKjyif ajymif;vJa&; umvrSonf
taemufEdkifiHrsm;\ pD;yGm;a&; 'PfcwfydwfqdkYrItv,f orwOD;odef;pdef\ jrefrmhpD;yGm;a&; jyKjyifajymif;vJrIumv
aemufqkH;xd jzwfoef;vm&NyD; EdkifiHjcm;&if;ESD;jrKyfESHolrsm;\ ,SOfNydKif pdefac:rIrsm;udk &ifqdkifvm&awmhrnfh plygrm;uwf
vkyfief;&SifwOD;jzpfol a':0if;0if;wifhudk {&m0wD t*Fvdyfydkif;rS owif;axmuf ausmfqkrGefu awGUqHk ar;jref;xm;onf/

vm

{&m0wD/ / City Mart pzGihfwmu qkdifcGJu


b,fESpfckESpfuwnf;u pzGihfwmvJ/
a':0if;0if;wifh / /1996 ckESpfu pcJhwm
aygh/ usrwdkY Super Market taeeJY 1996
rSmpcJhwmaygh/ atmifqef;uGif;rSm pygw,f/
atmifqef;uGif;rSm qdkifcJyG g? tckvnf; tJ'Dqdik f
cGJu &Sdygao;w,f/
vuf&Sd tm;vHk;pkpkaygif; wEkdifiHvHk;rSm
b,favmuf&SdygovJ/
usrwdkY plygrm;uwf taeeJYuawmh 15
qkdifaygh? wjcm;yHkpH taeeJYqkd&if Orange qkd&if
Orange plygrm;uwf qkdNyD; 5 qkdif &Sdygw,f/
k q
f ikd f 19 qkid &f w
dS ,f/
aemufawmh Season rkezYf w
Health & Beauty qdNk y;D qki
d f 20 &Sw
d ,f/ Baby
Club qdNk y;D 3 qki
d &f w
dS ,f/ pmtkyf qkid af wG&w
dS ,f?
ay:jyLvmqkd&if 3 qkdif&Sdw,f/ wenf;tm;jzihf
'gawGtukefvHk;uawmh acwfrDrDeJU pepfwus
pDrHxm;wJh vufvDqdkifawG Organized Retail?
Modern Retail aygh/ tJhvkdrsKd; Define owf
owfrSwfrSwf vkyfxm;wmaygh/
tcsuftvufuawmh xHk;pHtwkdif; t&rf;
cufw,faygh/ aps;uGufokawoeuvnf; vkyf
zdkYcufw,fav/ usrwdkY cefYrSef;csuf t&awmh

jrefrmEdik if rH S Organized Retail u 10 &mcdik Ef eI ;f


avmuf y J & S d w ,f / Organized Retail rS m
Format trsKd ; rsKd ; &S d w maygh / Department
pwdk;awG? jrefrmjynfolawGtwGuf trsm;qHk;
&if;ES;D wmuawmh Department pwk;d awGe&YJ if;ES;D
wmaygh/ ,kZewdkY? Super One wdkY? pdefa*[mwdkY
qdkwm uawmh Department pwkd;aygh/ usrwdkY
Format awGuawmh Super Market wdYk Hyper
Market wdkY Baby Club wdkYaygh/
City Mart vkrd sK;d yxrOD;qH;k wDxiG Nf yD;awmh
vkyw
f t
hJ csed rf mS aps;uGuu
f tpfrwdu
Yk dk vufccH Jh
vm;/ b,fvkd tcuftcJrsKd;awG BuHKawGUcJh&
ovJ/
tJ'Dwkef;u plygrm;uwfukd b,fvkdrsKd;
jrifMuvJqkdawmh Shelf Service aygh/ pifawG
ay:rSm ypnf;awGukd cif;usif;jyxm;w,f/ aps;
0,folu udk,fBudKufwJhypnf;ukd xnhf0,faygh?
tJ'DvkdrsKd; plygrm;uwfvkdY aps;0,folawGu
odxm;wmaygh/ plygrm;uwfukd usrwdkY pcJhwm
r[kwfbl;/ usrwdkYxuf apmNyD;awmh oHk;av;OD;
avmuf&Sdygw,f/ Asia World upNyD;awmh
Asia Light? aemufNyD; pifumyluvmzGifw
h hq
J kid f
qkdNyD;&Sdw,f/ aemuf NrdKifa[0ef&Sdw,f/

tJh'DqkdifawGu t&ifzGihfNyD;aeNyDaygh/ usr


wdkY zGihfwJhtcsdefrSm usrwdkYu tapmykdif;rSmawmh
ygw,faygh/ tJ'Dwkef;u wkdif;jynfuvnf; zGihf
umpaygh 1996 qkad wmh aps;uGupf ;D yGm;a&;pepf
uvnf; pNyD;usihfoHk;cgpqkdawmh wkdif;jynfu
ajymif;aew,faygh/ tcktcsdefuawmh Second
Wave 'kw,
d vdiI ;f aygh/ tJ'w
D ek ;f u First Wave
yxrvdIif;qkdawmh ajymif;awmhajymif;aew,f/
t&if rqvacwfuusawmh aps;0,f&if a&G;
cs,frIu t&rf;enf;w,f/ oGm;wdkufaq;qkd&if
Brand u wrsKd;ESpfrsKd;? qyfjymqkd&ifvnf;
Brand u wrsKd;ESpfrsKd;yJ oHk;uswmqkdawmh plyg
rm;uwfawG pzGihfwkef;uqkd&if a&G;cs,frIawG
ykNd y;D awmh ay;Edik w
f ,f/ 'gayr,hf ppydik ;f rSmawmh
plygrm;uwfeJY tuRrf;w0ifr&Sdbl;aygh/
aemuf rSefcef;eJYa&mif;&if aps;BuD;w,fvkdY
jrifwmaygh/ wu,fvnf; aps;EIef;tm;jzihf ,SOf
EkdifzdkY awmfawmfav; cufcufcJcJjzpfw,f/ bm
jzpfvkdYvJqkdawmh tjyifrSm qkdiftao;av;awG
usawmh aps;oufomw,faygh/
usrwkdYusawmh &if;ESD;jrKyfESHrIawGvnf;
rsm;w,f? ukeu
f sp&dwaf wGvnf;rsm;wJt
h wGurf Ykd
r,SOfEkdifbl;aygh/ aps;rsm;w,fqkdNyD;awmh vuf
cHrIenf;w,faygh/ tJ'Dwkef;u vlawG&UJ aexdkifrI

'D 17 ESpftwGif; jrefrmjynf&JU Small


and Medium Enterprises (SMEs) avmu
f u
dk w
f hJ
usawmh BuD;xGm;vmwJEh eI ;f eJU ,SOMf unhv
tcg tpfrwdkY 1996 wkef;ueJY tckcsdefeYJqkd&if
taetxm; b,favmufuGmoGm;NyDvJ? ajymjy
ay;ygOD;/
usrwdkYpcJhwkef;u tJh'Dwkef;uawmh wHcg;
zGihfpD;yGm;a&;pcJhwmqkdawmh vlwkdif;u ukrPD
zGiw
fh ,f/ vlwidk ;f u pD;yGm;a&;vkycf siw
f ,fqadk y
r,fh pD;yGm;a&; tcGihftvrf;awGua&m bmrSmrS
r&Sdwmukd;/ pD;yGm;a&; tcGihftvrf;awGuvnf;
enf;enf;av;/ 'DtaMumif;ukd enf;enf;odwmeJY
tvkyfvkyf&w,fqkdawmh vkyfp&mtrsm;BuD;&Sd
wmaygh/ aemufusrwdYk pwJt
h csed rf mS qd&k if awmf
awmfav; aemufusw,fvkdY ajymvkdY&w,f/
tm;vkH;upNyD;tvkyf vkyfuswm 1990 a&G;
aumufyt
JG Ny;D 1992 rSmpNy;D tvkyv
f yk f uswm
aygh/
usrwdu
Yk 1996 rSqakd wmh pNy;D awmh cufcJ
pjyKvmwJhtcsdefayhg/bmjzpfvkdYvJqkdawmh 1992
rSm wHcg;zGifh pD;yGm;a&;taeeJY awmfawmfrsm;rsm;
ukd zGihfvdkufw,faygh/ oGif;ukef? xkwfukefudk
vnf; trsm;BuD; zGihfay;vkdufw,f/ 'gayr,hf
1996 rSmqdk&if pcufvmwJhtcsdefaygh/ 1997
rSmqk&d if oGi;f uke?f xkwu
f ek Of ya'awGudk ajymif;
vJNyD; awmfawmfjyefusyfoGm;wJh tcsdefaygh/
2003-2004 ckESpfuvnf; t&rf;ukd cufcJwhJ
tcsdefeJY BuHKcJhw,f/
usrwdkYeJY pwmcsif;wlwJh olawGuawmh
tcGit
fh a&;awGvnf; &Muw,f/ SMEs taeeJY

Business 25

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

jzpfoGm;wJh ukrPDawGvnf; trsm;BuD;


&Sdw,faygh/ tck aps;uGufxJrSm&SdaewJh usrwdkY
acwfNydKifawGaygh/ uGefysLwmaqmhzf0Jvf ukrPD
awGqkdvnf; wcsdefwnf; pcJhw,faygh/ olwkdYu
BuD;xGm;vmw,f/ usrwdkUusawmh 2003^
2004 uawmh t&rf;cufcJw,faygh/ tck
a&G;aumufyNJG y;D oGm;vkYd tpk;d &opf wufwt
hJ csed f
rSm ay:vpDtopfjzpfomG ;w,f? ay:vpDtopf
jzpfoGm;wJhtcgusawmh ay:vpDtopfaMumihf
pD;yGm;a&; tcGihftvrf;awG trsm;BuD;0ifvm
awmhr,fqw
kd [
hJ mukd jrifvmNy;D awmh pNy;D tvkyf
pvkyfawmhr,fqdkNyD; jyefjzpfvm&w,f/ tck
jyefNyD;awmh pvkyfwJhtcsdefrSmusawmh bmjrif&
vJqkdawmh p&dwfawG ykdBuD;vmw,f? aiGt&if;
tESD;vkdtyfrIu t&rf;rsm;vmw,faygh/ 0rf;
enf;p&maumif;wmuawmh pvkyfr,fh olawG
[m ao;ao;av;awGu prvkyfEkdifbl;/ aiGvHk;
BuD;BuD; t&if;tESD;BuD;BuD; vkyfEdkifwJholawGuyJ
vkyfEkdifwJh taetxm;rsKd;&Sdw,fvkdY usrwdkY
awGU&w,f/ tckavmavmq,f&SdaewJh pD;yGm;
a&;ywf0ef;usifu tao;pm;eJUtvwfpm;vkyf
ief;awGukd zGUH NzKd ;vmzdYk trsm;Bu;D vkyaf y;Ekid w
f ,f
vkdYrjrif&bl;/

Gold

2000 aemufykdif;rSmawmh taemufEkdifiH&JU


pD;yGm;a&; ydwfqdkYrIawGu trsm;BuD; tusdK;
oufa&mufw,f/ tpfrwdYk vkyif ef;tay:rSma&m
bmawGxdcdkufrIjzpfcJhygovJ/
pD;yGm;a&;ydwfqdkYrIawG jzpfoGm;wJhtcgrSm
usawmh usrwdYk vufvq
D ikd v
f yk if ef;awGtwGuf
axmufyHhulnDr,fholrsKd; r&Sdbl;aygh/ ukrPDBuD;
BuD;awG r&Sdbl;aygh/ udk,hf[mukd,hf&SdwJh ukrPD
awGqDu 0,f&w,f/
tck 'Dypn;f &&if&r,f? aemufwaeYus&if
r&&if r&bl;aygh/ tJh'DvkdtajctaersKd;eJY usr
wdkYvkyfief; touf&Sif &yfwnfEdkifa&; vkyf&
w,faygh/ aemufjyD; tJ'Dumv awmufavQmuf
rSm enf;ynmwkd;wufrI bmrSr&SdcJhbl;/ bmjzpf
vkdYvJqkdawmh IT eJYywfoufwJh enf;ynmawG?
Retail Management eJy
Y wfoufwhJ aqmhz0f v
J f
f ;kH taemufEidk if u
H vm
enf;ynmawGu tukev
wJh enf;ynmawGaygh/ tJ'gawGbmrSurkd &cJb
h ;l /
aqmhzf0Jvfenf;ynmawG 0,fcsifwm0,fvkdYr&
bl;/ ra&mif;bl;/ thJvdk tcuftcJawG &Sdw,f
aygh/ p&dwfawGodyfBuD;w,f/

Sanction jzpfwJh tcgusawmh Normal


Trade ukdoGm;vdkYr&bl;/ Direct Trade udk oGm;

vdkYr&bl;/ r&awmhpifumyl? ,dk;',m;wdkYu ae


NyD;awmh oGm;0,f&w,faygh/
Transaction Cost trsm;BuD; ay;&w,f/
h dk p&dwaf wGBu;D w,faygh/ tJv
h dk Impact awG
tJv
usrwdkY&cJhw,faygh/ bmykdrkd;&Sif; tultnDrS
r&SdbJeJY jyef0ifvmwJhtcgusawmh ukrPDBuD;
awGu pm;oHk;olawGeJY aygif;NyD;awmh ydk;rkd;&Sif;
vkyfr,fqkdwJh[mawG jyef&vmw,faygh/ t&if
wkef;uqkd&if ykd;rkd;&Sif; vkyfzdkYqkdwmuvnf;
b,folYrS Support ray;bl;/ ukd,hf[mudk,hf
f yk &f ifvyk ?f rvky&f ifawmh uk,
d &fh UJ &nfreS ;f
tukev
csuftwGufukd b,fol&UJ Support ukdrS r&cJhwhJ
tajctaeaygh/

wmuawmh tBuD;qHk; tcuftcJayhg/ usrwdkY


taeeJYuawmh jzpfjzpfcsif;uawmh tukefvHk;
xlylukefwmaygh/ taumif;qHk; vkyfzdkYuawmh
usrwdkY0efxrf;awG xdckduf'Pf&m &wmawG&Sd
w,f? aps;0,folawG xdcdkuf'Pf&m &olawG
&Sdw,fqkdawmh tJhvkd[mukd taumif;qHk;jzpf
atmif b,fvkdjrefjrefvkyfay;&rvJ tJh'gudk
tmHka&mufw,f/ aemufNyD;awmh qHk;HI;oGm;
wJhypnf;awG&Sdw,f? ysufpD;oGm;wJh taqmuf
tOD;awG&Sdw,f/yxrykdif;awmh ydwfaygh? aemuf
jyefjyifNyD;awmh Operation vkyf&w,faygh/
usrwdkY ydwfwmuawmh 3? 4 &ufyJaygh/
ydwNf y;D awmh jyefjyif&w,f/ jyefjyif&wmeJq
Y &kd if
awmh awmufavQmuf 3? 4 ywfavmufawmh
MumoGm;w,f/ Junction qkd ykdMumw,f/ 2 v

0efBuD;XmeawG taetxm;uvnf;
wXmeeJY wXme aygif;pnf;NyD;awmh vkyfief;&SifawGukd
b,fawmhrS tultnDukday;w,fqdkwm r&cJhbl;/
udk,hf[mukd,fvkyfrS vrf;udk azmufxGufvdkY&r,hf
taetxm;aygh . . .
u emrnfBuD;vmwmeJYtrQ
2005 rSmqkdvkdY&Sd&if '*HkpifwmrSm&SdwJh City
Mart &,f? Junction 8 rSm&SdwJh City Mart
awGq&dk if Ak;H aygufuv
JG Ukd vltaotaysmufawG
hJ ,f/ tJ'u
D mv
a&m? ypn;f qH;k H;I rIawGa&m&Scd w
rsKd;rSm b,fvdkrsKd; ajz&Sif;cJh&ovJ/ vlr0if&J
awmhwhJ tcsdeu
f aejyefNyD;awmh acgif;axmifvm
atmif b,fvkdrsKd; vkyfcJh&ovJ/
tcuftcJawGawmh trsK;d rsK;d BuKH cw
hJ ,faygh
aemf/ usrwdkY 2005 rSmAHk;aygufw,f/ 2007
a&BuD;w,f/ a&BuD;w,fqkdwkef;u '*Hkpifwm
rSm rkd;t&rf;&GmNyD;awmh atmufxyf ypnf;xm;
wJhae&mtydkif;rSm a&BuD;w,f/aemufNyD;awmh
2008 em*pfjzpfw,f/ tcuftcJawGuawmh
awmufavQmuf BuHKawGUcJh&w,faygh/ AHk;ayguf
City Mart

17 ESpfMum tawGUtBuHKrsm;udk jzwfoef;NyD; 2014-15 rSm vkyfief;qufwdk;csJUr,fh a':0if;0if;wifh/

avmufydwfjzpfw,f/ Operation jyefpawmh


vnf; qkdifawGukd aps;0,folu jyef,HkMunfrI
&Sdvmatmif tcsdefwckay;&wmaygh/
t&ifwek ;f uawmh bmrS tJv
h t
dk Murf;zufrI
rsK;d vnf; rjzpfz;l bl;/ olc;kd qkw
d mao;ao;rTm;rTm;
ck;d wmrsK;d yJ ud,
k u
f BuKH z;l wm/ tck aemufyidk ;f us
awmh tJh'gawGyg trsm;BuD; owdxm;&w,f/
vHNk cKH a&;udpa wGyg trsm;Bu;D jyefNy;D awmhzUJG pnf;
&w,f/ Organize jyefvkyfaygh/ NyD;awmh aps;
0,fol ,HkMunf&avmufatmif e*kday;wJh 0ef
aqmifrx
I uf ykad umif;atmif usrwku
Yd jri w
fh if
&if;eJY tcsdefwckay;&if;eJYyJ wjznf;jznf;eJY aps;
0,foluawmh jyefvmwmaygh/
tckqkd&ifaygh aemufqHk;jzpfwJh ukefoG,f
a&;rl0g'eJY ywfoufNyD;awmh ckeuvufvDqkdif
awGxd pD;yGm;^ul;oef; 0efMuD;Xmeurdb
k ikd ;f tzGUJ
awG&UJ ppfaq;zrf;qD;wmawGaMumifh ,rumaps;
uGufu armufurjzpfcJhwm&Sdw,f/ ay:vpD
jyifoihfw,fvdkY trajymcJhwmvnf; &Sdygw,f/
vufvq
D ikd f vkyif ef;eJY ywfowfNyD;awmh tpd;k &
bufu b,fvkdrsKd; taumif;qHk; rl0g'wckukd
csoihfygovJ/
'DEikd if aH wmf tpk;d &opfvufxuf pD;yGm;a&;
u@udk OD;pm;ay;r,f? pD;yGm;a&; rl0g'awG
Reform awG vkya
f ew,fqadk wmh usrwdv
Yk nf;
tm;&ygw,f/
dk m ud,
k t
fh wGut
f cGit
fh a&;
tm;&w,fqw
awG trsm;BuD; ykdjzpfvmr,faygh/ ykdvGwfvyf
cGihfawGvnf; &vmr,faygh/ tJhvkdrsKd; t&ifpepf
u tckpepf ul;ajymif;w,faygh/ ul;ajymif;wJh
tcgusawmh ckevkdrsKd; tcefYroihfwmrsKd;awG
jzpfEdkifw,faygh? Policy Change awGaMumihf
wae&m&mrsKd;rSm oGm;xdckdufwmrsKd;awG jzpfEkdif
w,fqw
dk m usrwkYd em;vnfw,f/ vufcw
H ,f/

'gayr,fh usrwdYk b,fvjdk zpfapcsio


f vJqadk wmh
Policy Change awGvkyfwJhtcgrSm IUaxmihf
wckwnf;ur[kwb
f J tbufbufuae pOf;pm;
NyD;awmh ynm&SifawG tukefvHk;ukd yGihfvif;jrif
omwJh aqG;aEG;rIrsK;d awG vkyNf y;D awmh rl0g'csrw
S f
vkyaf pcsiw
f ,faygh/ 'grSr[kw&f if jzpfaewmu
wjcm;? vkyv
f u
dk w
f hJ ay:vpDu wjcm;qk&d if rvkd
tyfwJh ab;xGufqkd;usKd;awG jzpfEdkifw,faygh/
tJh'gukdawmh usrwkdY'Dtajc taejzpfoGm;NyD;wJh
tcgrSm ykdjrifw,fayghav/
tru 'D SMEs avmurSm trsK;d orD;pGeOYf ;D
wDxiG o
f l vkyif ef;&Siw
f a,muftaeeJY jzwfoef;
vm&wJh 17 ESpu
f mvtwGi;f BuHK&wJh tBuD;qH;k
tcuftcJubmvJ/
usr taeeJYuawmh trsKd;orD;wa,muf
taeeJYaygh ykdNyD;awmh xl;jcm;NyD; tm;enf;csuf
&SdwmrsKd; rjrifbl;aygh/ ArmjynfrSm trsKd;orD;
awGu bmyJjzpfjzpf tcGihfta&;uawmh wjcm;
EkdifiHawGxufomw,f? cGJjcm;qufqHrIvnf;
r&dSoavmufyJ/
tcGihfta&;awGvnf; wef;wlnDrQ &Sdw,f
qkdwmukd usr,Hkw,fqkdawmh xl;jcm;NyD;wmh
usrtwGuf trsKd;orD;jzpfvYdk qkdNyD;awmh tcuf
tcJ trsm;BuD;&Sdw,fvdkYawmh rjrifbl;aygh/
'gayr,hf pD;yGm;a&;orm;taeeJYuawmh usr
u wcgcg b,fvdkcHpm;&ovJqkdawmh t&rf;
Helpless tultnDrJh jzpfwJh cHpm;rIrsKd;awGjzpf
w,f/ jzpfw,fqkdwmu ay:vpDawG &Sif;&Sif;
vif;vif; r&Sdwm? ay:vpDawG wnfNidrfrI r&Sd
wm? aemufwcku Xmeaygif;pHkaygh? 0efBuD;Xme
awG taetxm;uvnf; wXmeeJY wXme
aygif;pnf;Ny;D awmh vkyif ef;&Siaf wGudk b,fawmh
rS tultnDukday;w,fqdkwm r&cJhbl;/ &zdkY
cufcJcJhw,faygh/ udk,hf[mukd,fvkyfrS vrf;udk
azmufxGufvY&kd r,hf taetxm;aygh/ cPcP
cHpm;&w,f/ 'gayr,fh tJh'gawGaMumihftaESmihf
t,Sufawmh rjzpfygbl;/ 'Dvdk pdefac:csufawG
uvnf; udk,hftwGuf wcgwcgusawmhvnf;
tcGihftvrf;awG jzpfvmw,fvdkY jrifvmrdjyef
w,f/ ud,
k u
fh azmufxu
G v
f mEkid af vtcGit
fh a&;
ykd&EkdifwmrsKd;awGvnf; jzpfvmw,fav/
qkdifcGJtopf xyfzGihfzdkYa&m&Sdvm;/
qkdifcGJtopfawGukdzGihfzdkYvnf; 'D2014-15
rSm ykdNyD;awmh rsm;rsm;zGihfvkdY&atmif Plan awG
awmh usrwdkY a&;qGJxm;ygw,f/ 2014 rSm
qkdvnf; qkdifawmfawmfrsm;rsm; zGihfjzpfrSmyg/
2015 a&maygh/ ajraps;awG iSm;&rf;cuvnf;
BuD;w,f? 0,fzdkYvnf; t&rf;BuD;w,fqkdawmh
tJ'guawmh usrwdkYtwGuf pdefac:rIwckaygh/
&SdaewJh[meJYyJ zGihfEkdifoavmuf usrwdkYjrefjref
zGiyfh gr,f/ 2015 tmqD,rH mS tcGit
fh a&;vnf;
ykad umif;vmr,f/ ASEAN Free Trade vnf;
jzpfvmr,hf tajctaeusawmh wjcm;olawG
rvmcif udk,fu jrefjrefae&mOD;xm;zdkYvnf;
vkw
d ,fqadk wmh &efuek -f rEav; tjrefvrf;ay:
rSm usrwdkYqkdifawG &Sdygr,f/ wjcm;e,fNrdKUawG
rSmvnf; zGihfzdkYvkyfaeygw,f/
rHk&Gmqdk&if 'DESpfukefavmuf zGihfzdkYvkyfae
ygw,f/ rHk&Gm? jyifOD;vGif? armfvNrdKifNrdKUBuD;awG
rSmvnf; zGihfzdkYvkyfaeygw,f/

26

Photo Essay

&efukefjrpf0 ae0ifcsdeftvSu jrifolwdkif; rSwfwrf;wifcsifMurSmyg/

tm;vyf&ufrSm rdom;pkawG taygif;toif;awGtwGuf tyef;ajzp&m ae&mo


&efukefjrpfxJrSm npmpm;&if; ae0ifcsdefudk jzwfoef;Edkifygw,f/

um;awG? vlawGeUJ ysm;yef;cyf Iy,


f u
S cf wfaewJh &e
taysmpf ;D oabFmay: wufvu
kd yf g/ tm;vyf&ufawGrmS
cHpm;Edik yf gw,f/ Ed0k ifbmv(9)&ufaeYuwnf;u pwi
cspo
f pl w
kH aJG wG? rdwaf qGtaygif;toif;awG? rdom;pkaw
jrpfxrJ mS ckwaf rmif;aeygjy/D wevFm? t*Fg? aomMum? paee
awGtwGuf vufrw
S cf usyw
f aomif;cGeJ YJ Edik if jH cm;om;{n
aomufp&mawGyg ,lr,fqkd jrefrmawGqkd usyf 2 aom
River &Jch &D;pOfu ESpef m&DausmMf umr,fh c&D;pOfukd &efuek
pxGuyf gw,f/

oD;oefYtyef;ajzp&m ae&mwckjzpfayr,fh rdom;pkvdkuf? tzGJUvdkufvnf; vma&muftyef;ajzMuygw,f/

27

jrpfxJu &efukefIcif;
"mwfyHk - pdkif;aZmf^The Irrawaddy

ae&mopfwck/

wJh &efuek u
f pkd w
d n
f pfvUkd xGuaf jy;csiaf e&if&efuek jf rpfxJ
wGrmS &efuek jf rpfxrJ mS npmpm;&if; naecif;ae0ifcsed u
f dk
pwifcw
YJ YJ Royal Green River taysmpf ;D oabFm[m
pkawGtwGuf qnf;qmMunfh c&D;pOfwcktjzpf &efuek f
paeeJU we*FaEGaeUawGrmS oGm;Edik yf gw,f/ jrefrmEdik if o
H m;
m;{nfo
Y nfawGtwGuf a':vm20 ,lygw,f/ pm;p&m
aomif;? Edik if jH cm;om; 25 a':vmyg/ Royal Green
efuek f Adv
k w
f axmifurf;em;qdyu
f ae nae 4 em&DcrJG mS

pdkif;aZmfonf {&m0wDowif;Xme\
"mwfyHkowif;axmufjzpfonf/

cspfolpHkwGJawGtwGufawmh arhr&EdkifwJh trSwfw& naecif;wckyg/

Interview
Media

"mwfyHk -a*sydkif^The Irrawaddy

2 a,mufeJY usefwmuawmh trsKd;om;awG/

]]owif;axmufqdkwm qk&zdkY
vkyfwmr[kwfbl;}}
jrefrmEdkifiH tajcpdkuf AP owif;axmuf a':at;at;0if;ESifh awGUqHkjcif;
The Irrawaddy

ar&duefjynfaxmifpkrSm &SdwJh Missouri School of Journalism u 2013 ckESpftwGuf owif;orm;awGudk


a&G;cs,af y;tyfcyhJ gw,f/ Missouri Honor Medal for Distinguished Service vdaYk c:wJh tJ'q
D u
k kd urmw0ef;
u owif;orm; 7 OD;u &&SdcJhNyD; tJ'Dowif;orm;awGxJrSm jrefrmEkdifiHu trsKd;orD;owif;axmuf wa,mufvnf;
yg0ifcyhJ gw,f/ Ny;D cJw
h hJ atmufwb
kd m29 &ufu rpfq&l w
D uov
kd rf mS *kPjf yKcs;D jri yfh v
JG yk cf &hJ mrSm jrefrmu a':at;at;0if;u
qkvufcH&,lcJhygw,f/ a':at;at;0if;[m urmhowif;Xmewpfcjk zpfwhJ AP owif;Xmeu jrefrmEdkifiHtajcpdkuf owif;
axmufyg/ owif;axmuf vkyfouf 24 ESpf&SdNyDjzpfwJh a':at;at;0if;[m EdkifiHwum trsKd;orD;rD'D,mazmifa';&Sif;u
ay;tyfcJhwJh &J&ihfaom owif;orm;qkudkvnf; 2008 ckESpfu &&SdcJhygao;w,f/ rpfql&Dqk ,ltNyD; jrefrmjynf jyefa&muf
vmNyDjzpfwJh a':at;at;0if;udk {&m0wD tBuD;wef;owif;axmuf jrwfpkrGefu awGUqHkar;jref;cJhygw,f/ zcifjzpfol
owif;pmq&mBuD; *g;'D;,ef; OD;pdef0if;[m olYb0&JU pHjyyk*dKvfygvdkY qdkcJhygw,f/

{&m0wD / / rpfq&l D pme,fZif;ausmif;uay;wJh


kd mG ;,lNyD; jyefvmwmqdak wmh t&ifq;kH
qkwckuo
tJ'DqkeJYywfoufwJh taMumif;av; odyg&ap/
a':at;at;0if; / / qktaMumif;udk ajym&
r,fq&kd ifawmh tar&dum;rSm Missouri School
of Journalism qdkwm&Sdw,f/ owif;pmynm
xJrmS tjrihq
f ;kH aygh/ tJ'aD usmif;uae wESpw
f cg
owif;avmu? wDADavmuxJu xl;xl;cRefcRef

vkycf w
Jh v
hJ al wGuakd y;avh&w
dS ,f/ 'DEpS rf mS tefwhD
udk a&G;vdkufwmu vkyfoufuvnf; 24 ESpf
&SdNyD/ woufwmrSm owif;axmufvkyfief;udk
xl;cRefpGmvkyfw,f qdkNyD;awmh ay;wmayghaemf/
tefwDhtaeeJYawmh enf;enf;awmh tHhMow,f/
bmvdkYvJqkdawmh olwdkYu b,fwkef;u apmihf
MunhfrSef;vJ udk,fu rodbl;av/ qkay;wmrSm
aemufxyf 7 a,muf twlwyl gw,f/ qk&w,f

qdkwm taMumif;Mum;wm awmfawmfapmw,f/


aMunmwmvnf; Zlvdkifvuwnf;uqdkawmh
awmfawmfMumNyD/ wu,hfqkay;yGJrSm vm&r,hf
7 a,mufu wae&mpDudk;/
tvkyfawGuvnf; trsm;BuD;/ trsKd;orD;
qd&k if tefweD YJ aemufwa,mufaygh/ ylvpfZmqk
csnf;yJ 3 Budrf&zl;wJh "mwfyHkq&mr/ olYudkvnf;
ay;w,fqakd wmh tJ'D 7 a,mufxrJ mS trsK;d orD;

tJ'DrSm jrefrmjynfeJY ywfoufNyD; bm


taMumif;awG pdwf0ifwpm; ar;MuvJ/
olwdkYu t&ifwkef;u owif;vdkuf&wm
bmvdt
Yk cuftcJawG&cdS w
hJ mvJ/ tcka&m b,fvkd
aevJ/ [dk;t&if vkyfcgpacwfeJY b,favmuf
uGmoGm;vJ/ b,favmuf vGwfvyfvJ/ b,fvdk
xl;jcm;vJ? olwaYkd wmfawmfocd siMf uw,f/ b,fvkd
vkyfcJh&vJ/ bmjzpfvdkY 'Dvdk 'kuawGMum;xJu
owif;axmuf vkycf siw
f mvJ/ 'Davmufzrf;wm
qD;wm tku
d cf &H wmudk vkycf siw
f mvJqw
kd mawG
ar;w,f/ t&ifqk;H ajymw,f/ NyD;awmh EdkifiHjcm;
u owif;axmufawG jrefrmjynfvm&if tukef
vHk;u Burma Expert qdkNyD; jzpfukefMuw,f/
'Dtay:rSm b,fvdkjrifvJaygh/ 'guawmh udk,f
ajzEkdifwJh? ajzcsifwJh ar;cGef;awGqdkawmh jrefrm
jynftaMumif;udk 0DuDyD;'D;,m;rSm jrefrmjynf
taMumif; zwfxm;HkeJY Expert rjzpfEdkifbl;/
jrefrmjynftaMumif; xJxJ0if0if odzdkYawmh
vdkw,fqdkwmrsKd;awG jyefajzcJhw,f/
'Dqku owif;avmuxJrSm txifu&
pGrf;aqmifEkdifcJhwJh olawGudk csD;jrihfwmjzpfw,f
qdak wmh tefw&D UJ owif;axmufwa,mufb0
rSm rSwfrSwf&& txifu&jzpfcJhwJh taMumif;
t&mawGudkvnf; ajymjyay;ygOD;/
tJ'gu awmfawmfajym&cufw,f/tvkyf
rvkyfcifrSm azazu 10ESpfavmuf oifay;cJh
w,f/ azazeJY wGJvkyfaewkef;u trSwfw&awG
jzpfcJhzl;w,f/ 1983 ckESpf? atmufwdkbmrSm
tmZmenfuek ;f rSm AH;k aygufawmh azazu atyD
rSm vkyfaewm/ tefwDu bmrS r[kwfao;bl;/
tvkyfoifaygh/ AHk; paygufNyD; eHeuf 10 em&D
avmufqadk wmh wywfavmufu 'Dowif;awGyJ
awmufavQmufwufaewJhtcg t&rf;udk aysmf
p&m aumif;aewmaygh/ ol&Y UJ owif;&if;jrpfawG
uvnf; trsm;BuD;&Sdaeawmh nBuD;rdk;csKyfvnf;
zke;f qufw,f/ tefu,fa& 'DrmS vlemwa,muf
a&mufvmw,f? *syefvnf; r[kwb
f ;l ? wkwv
f kd
vnf; rajymbl;? ajrmufu&kd ;D ,m; jzpfzrYkd sm;w,f
qdkwmrsKd;aygh/
azazhtem;rSm uyfaeawmh jynfxJa&;u
ae zkef;vSrf;qufNyD; ]]OD;pdef0if; csufcsif;<ucJhyg}}
qdak wmh ol'u
k a &mufNyq
D w
kd modw,f/ 'gayr,hf
vlawGu aysmaf ewmaygh/ pdw0f ifpm;p&maumif;
w,f/ 'gawmif udk,fowif;axmuf rjzpfao;
bl;/ wGo
J if vkyaf ewke;f u tJ't
D jzpftysuw
f ck
u t&rf;udrk w
S rf w
S &f &&Sw
d ,f/ ol tvkyv
f yk w
f m
vnf; Munhf&w,f/ ol yifyifyef;yef;eJY aysmfae
wm? pdwfvIyf&mS ;aewm? owif;awG [dku&wm?
'Du&vmjyefwmawGu aysmzf aYkd umif;w,f? ud,
k f
udk,fwdkifvkyfwJh tcsdefusawmh trsm;BuD;aygh
av/ uav;awGuvnf; qEawG wtm;jyMu
w,f/ ausmif;om;awG qEjyw,fqkad wmh tJ'D
owif ; awG ,l & wmaygh / aysmf vm;qd k a wmh
tE&m,f awmfawmfrsm;w,f/ wu,f tvkyf

29
rif;om;? rif;orD;u atmfpumtrsm;BuD;&rS kyf&SifdkufcH&wm owif;axmufu
qkr&vnf; owif;axmufyJ/ azaz ajymzl;w,f/ olYudk
0efBuD;csKyfay;awmif olrvkyfbl;qdkwmaygh/

vky&f wmudk aysmw


f mav/ jzpfaewJh tjzpftysuf
f ;l / bmaMumihv
f q
J akd wmh
tay:rSmawmh raysmb
ausmif;om;av;awG tzrf;cH&awmhr,f?tdu
k cf H
&awmhr,f/ tJ'gudk awG;ylaewmaygh/ tvkyf
vkyf&wJh psmefom0ifaewm/ rSwfrSwf&&awmh &Sd
w,f/ aysmaf wmh raysmb
f ;l / olwu
Ykd t
kd NrpJ w
d yf al e
wm/ olwaYkd wmh 'kua &mufNyv
D Ykd xihx
f ihaf ew,f/
tJ'cD sed rf mS ud,
k 'f u
k a &mufrmS udk rodb;l / ighrsm;
dkufrvm;? zrf;rvm;udk odyfrodbl;/ 'Duav;
awGawmh 'kua&mufrSmudk awG;ylaewm/ rSwf
rSw&f & owif;vdu
k &f wmwcku a':atmifqef;
pkMunf rEav;xGufr,fqdkvdkY ydwfxm;wkef;u
&xm;blwmHrk mS cufcufccJ J apmihaf e&wJt
h csed f
&JarBu;D u ud,
k u
fh zkd rf;zdYk tqifoihf Munhaf ewm
awG/ aemuf 1997 a':pk vGwv
f mawmhurmat;
H;k udk olomG ;w,f/ tpd;k &uvnf; tNrn
J w
hH mu
urmat;bk&m;udk oloGm;w,f? ay;oGm;vdkuf?
bmrS pdw0f ifpm;p&m raumif;bl;/ owif;vnf;
rjzpfbl;/ olwdkYu tJvdkoGm;NyDqdk&if [dkuydwf?
onfuydwf qdkawmh owif;axmufu 'gudk
a&;&awmhr,fav/ tJvkd tcsdefrsKd;wkef;uawmh
ud,
k u
fh kd &JawGu um;ay:zrf;wifomG ;wm/tJvkd
tcsdefawGu trsm;BuD; rSwfrSwf&&eJY aysmfp&m
vnf;aumif;w,f/ pdwfvnf; qdk;p&mawG cP
cP awGU&w,f/ 'gayr,hf cufcufccJ eJ YJ vkyaf e
&wJt
h cgusawmh aysmpf &maumif;ygw,f/ tjyif
avmuu vlawGuvnf; wu,fjzpfwmudo
k zd Ykd
qdkwmu tjyif rD'D,mawGjzpfwJh {&m0wDwdkY?
rZrd wdv
Yk kd ta0;a&mufr'D ,
D mawGeYJ jynfwiG ;f u
vSrf;ydkYwJh owif;awGudk tm;udk;cJhMu&wmav/
jynfwiG ;f owif;*sme,fqw
kd mu qifqmjzwfae
&w,f/ odvnf; bmrSvkyfvkdYr&wJhacwf/ udk,f
u odoavmufa&;vd&Yk w,f/ tJ't
D csed w
f ek ;f u
rodwv
hJ al wGukd ud,
k u
f odatmifvyk af e&w,f/
tpdk;&uvnf; owif;qdk&if zHk;aew,f/ tJvdk
zHk;av udk,fu vlawGodatmif csjyae&wmudk
pdwx
f rJ mS auseyfaewm/ olwrYkd odwmudk odatmif
vkyf&w,f/ tpdk;& rodapcsifayr,hf jynfolu
odcsifwJh[mawGudk udk,fu ajymay;Edkif&w,f/
pdwx
f rJ mS wu,fvnf; trsm;tusK;d xrf;aqmif
ae&ovdyk aJ v/ tJ'g awmfawmfukd auseyfp&m
aumif;wJh tvkyv
f x
Ykd ifw,f/ 'Dawmhrw
S rf w
S &f &
qdk&ifuawmh trsm;BuD;ayghav/ kwfkwfoJoJ
awGukd Cover vkycf &hJ wmawG? a':pk c&D;pOfawG
Cover vkyfcJhwmawG/
D wif;axmufpjzpfwhJ acwfwek ;f u
tefwo
qd&k if trsKd;orD;owif;axmufqw
kd m tifrwef
&Sm;yg;wJt
h csderf sKd;qdak wmh ud,
k u
fh kd ywf0ef;usif
u a0zefwm? wm;jrpfwmrsK;d awG BuHKcJ&h zl;vm;/
trsK;d orD;owif;axmufwa,muf jzpfwm
rSm yxrqHk; cefYrSef;vdkY&wmu vlawGu awmf
awmf txifrBuD;bl;/ bmrSvkyfEkid fr,fvYkd olwYkd
rxifbl;qdkNyD; txifenf;enf;ao;wJhoabm
&Sw
d maygh/ odyNf y;D awmh bmrSvyk Ef idk rf mS r[kwyf g
bl;/ tazhorD;rdkYvdkY tvkyf&w,fvdkY olwdkYxif
wmaygh/ tJ'Duwnf;u udk,fu ,HkMunfcsufeJY

0goemygNyD;vkyf&if xrif;rpm;&vnf; rodbl;/


tE&m,fawG trsm;BuD;&SdcJhw,f/ 0goemygvdkY
om aumif;wmav/ emrnfBuD;wJhtvkyfvnf;
r[kwb
f ;l 'gu/ emrnfBu;D wmudk &nfreS ;f vnf;
vkyfvdkYr&bl;/ trSeftwdkif;ajym&&if igawmh
b,fvjkd zpf&ygvd\
k vdYk wcgrS r&Sb
d ;l / 'Dtvkyu
f kd
0goemygvdkY vkyfwm/ qk&w,fqdkwmuvnf;
tJ'DtwGuf tvkyfvkyfwmr[kwfbl;/ rif;om;?
rif;orD;u atmfpum trsm;BuD;&rS kyf&Sifdkuf
cH&wm/ owif;axmufu qkr&vnf; owif;
axmufyJ/ azazajymzl;w,f/ olYudk 0efBuD;csKyf
ay;awmif ol rvkyfbl;qdkwmaygh/

a':at;at;0if;ESifh 2013 ckESpf Missouri School of Journalism qk& owif;orm;rsm;/

pOf;pm;NyD;om;/ tJ'DvdkxifMuwmvnf; udk,fu


odwmaygh/ uJig oufaojyrSjzpfr,fvdkY tJ'D
uwnf;u ,HMk unfw,f/ oufaojyr,fqw
kd m
trsK;d orD;owif;axmufvnf; vkyv
f jYkd zpfygw,f
qdkNyD;/ NyD;awmh tazhukd rsufEmS rysufapcsifwm
vnf;&Sdw,f/ tazhtarGudk qufcHNyD; tazudk
*kPif ,fomG ;atmif rvkyb
f ;l qdw
k hJ ,HMk unfcsuf
uvnf; tapmBuD;uwnf;u csxm;w,f/
trsKd ;orD;owif;axmuf 0ifvmwJt
h cgu
awmh ud,
k u
fh kd txifao;wJt
h Munhef YJ Munhw
f m
av;awGvnf;&Sdawmh 0goemyg&if vkyfjyvdkY&
wmyJ qdw
k mudk e*dw
k nf;u oE|d mefcsxm;w,f/
tjcm;EkdifiHawGeJY ta&SUawmiftm&SrSm trsKd;
orD;owif;axmufawG trsm;BuD;/ jrefrmjynf
om &Sm;aewm/
'DbufacwfrSm trsdK;orD; owif;axmuf
awG trsm;BuD;jzpfvmawmh olw&Ykd UJ tcef;u@u
b,fvdk&Sdw,fvdkY tefwDjrifrdygovJ&Sihf/
trsdK;orD; owif;axmufu 'Dbufacwf
avmuf rsm;wmr&Sdbl;/ tifrwef tm;&p&m
aumif;w,f/ trsKd;orD; owif;axmufawG
odxm;zdu
Yk 'Dowif;axmuftvkyu
f trsK;d om;
awGcsnf;yJ vkyfwwfwJhtvkyf r[kwfbl;qdkwm
vHk;0cH,lxm;&r,f/ 'Dtvkyfu trsKd;om;awG
csnf;yJ vkyfEkdifwJhtvkyf r[kwfbl;/ trsKd;orD;
awGvnf; wef;wlvyk Ef idk w
f t
hJ vkyu
f 'Dtvkyyf /J
trsKd;om;xufawmh rnHhbl;qdkwm 'DtvkyfrSm

oufaojyEdkifw,f/ udk,hfudk,fukd,f racbl;qdk


wm jycsi&f if trsK;d orD;owif;axmufu trsK;d
om; owif;axmufawGxuf wwfatmifBuKd ;pm;
&r,f/ [dw
k avmu *sme,fwapmifrmS rSm;w,f/
trsKd;om;nDvmcH usif;ywJhESpf? &yfwJhESpf? NyD;wJh
ESpf? 3 ckavmufrmS ;vdYk vSrf;ajym&w,f/ owif;
axmufqw
kd m trsK;d om;nDvmcHwek ;f u igrarG;
ao;bl;? ausmif;wufaeao;w,fvYkd vkyv
f rYkd &
bl;/ azazajymcJhzl;w,f/ owif;axmufqdkwm
tcsKdUtaMumif;t&mawG&JU enf;enf;csif;pDudk
tukefod&r,f/ taMumif;t&m wcsdKUudkawmh
tm;vHk;od&r,fwJh/ tJ'DvdkyJ rodbl; ajymvdkYr&
bl;/ pm tNrJzwfae&r,f/ avhvmae&r,f/
ravhvm&if tNrJIH;aer,f/ 'Dawmh a,mufsm;
av;awG tdyfaewJhtcsdef? bD,mqdkifxdkifaewJh
tcsdefrSm udk,fu zwfae&r,f/ udk,hfudk vSrf;
ar;vdYk 'ufceJajymEkid &f if awmfawmfaysmzf aYkd umif;
w,f/ azazwdkYacwfwkef;u uGefysLwm r&Sdbl;
av/ wckckjzpfNyDqdk azazhudk oGm;ar;&w,f/
ESpef v
YJ eJY tJ'w
D ek ;f utajctaeeJu
Y kd tao;pdwf
jyefajymjyw,f/ trsKd;orD; owif;axmufu
trsK;d om;xuf omatmifvyk Ef idk w
f mawG trsm;
BuD;&Sdw,f/ owif;axmufawGudk ajym&r,fqdk
&if trsKd;orD;jzpfjzpf? trsKd;om;jzpfjzpf avhvm
rI t&rf;vdkygw,f/ uufquf (toHzrf;puf)
uav; udik f ekH YJ owif;axmuf rjzpfb;l / aemuf
wcku t&rf;udk 0goemyg&r,f/ tvkyfwcku
0goemrygbJvkyf&if aumif;udk raumif;bl;/

t&ifacwfwkef;u qkd&if nbufawmif


wxdwx
f w
d ef YJ tdycf &hJ wJt
h ajctaeuae 2011
aemufyikd ;f rSm ajymif;vJvmw,fvaYkd jymvdYk owif;
rD'D,m&JU tajymif;tvJu b,ftajctaexd
a&mufvmNyDxifygovJ/
awmfawmf ajymif;vmNyDvdkY ajym&rSmaygh/
yxrtcsuu
f awmh jynfwiG ;f rD',
D mawGtwGuf
qdk&if qifqmqdkwm r&Sdawmhbl;qdkawmh awmf
awmf ayghoGm;wmaygh/ EkdifiHjcm;owif;axmuf
qdkwm t&ifwkef;uwnf;u qifqm r&Sdbl;/
jynfwiG ;f rD',
D mawGu awmfawmfukd yGiyfh iG v
fh if;
vif; a&;Edik af eMuNy/D zrf;wm? qD;wmawG rvkyf
bl;/ 2012 ckEpS u
f toa&zsurf aI wG bmawGeYJ
olwdkY vkyfMunhfao;w,f/ 2013 xJrSmawmh
olwdkYem;aew,f/ 'gayr,hf b,f[mu rwdk;
wufb;l vJ qd&k if t&ifuwnf;u tpd;k &0efBu;D
Xmewdu
Yk owif;awGuawmh tifrwef uyfap;
enf;wm/ tpd;k &u owif;uyfap;enf;wJ[
h mu
awmh t&ifwek ;f utwdik ;f yJ/ rajymif;bl;/ vGwf
vyfwhJ tydik ;f rSmawmh awmfawmfajymif;vmw,f/
vGefchw
J hJ 23 ESpfu ra&;EdkifwmawG tck a&;Edkif
w,f/ tck ol&d,ae0ef; a&;wmrsKd;awGqdk&if
t&ifwek ;f uqdk ygoGm;Ny/D tckavmufqkd du
k v
f Ykd
oGm;awmif wacsmif;rSusefrSm r[kwfbl;/ tJ'g
awmh ajymif;w,f/ owif;ay;wJhae&mrSmawmh
[d;k qd&k ,
S v
f pfacwfuwnf;u uyfap;enf;cJw
h hJ
tpdk;&[m 'Dbufacwftxd owif;uyfap;
enf;wkef;/ olwdkYpdwfxJrSm owif;udk xdef;csKyf
xm;&wmudk igwdkY w,f[kwfygvm;vdkY xifMu
w,f/ olwrYdk mS t,lvaJG ewmawG rajymif;ao;
ygbl;/ csKyfxm;r,f? olwdkY&JUowif;pmxJ xnhf
vdkuf&if OD;oGm;r,f? olwkdYyJ csKyfudkifEkdifr,fvdkY
jrifaew,f/ olwrYkd mS vGrJ mS ;aewmu tJ'o
D wif;
ay;rIygyJ/ tJ'guawmh vHk;0rajymif;bl;/

owif;ay;wJhae&mrSmawmh [dk; qdk&S,fvpfacwfuwnf;u


uyfap;enf;cJhwJh tpdk;&[m 'Dbufacwftxd owif;uyfap;enf;wkef;/
olwdkYpdwfxJrSm owif;udk xdef;csKyfxm;&wmudk
igwdkY w,f[kwfygvm;vdkY xifMuw,f/

jrefrmEdkifiHom;rsm; OD;pD;wnf;jzwf
t*Fvdyfbmomjzifh xkwfa0jzefYcsdaom
The Irrawaddy r*Zif;udk
EdkifiHwumESifh jynfwGif;wGif
rSm,l zwfIEdkifygNyD/

Opinion
EDITORIAL

yk*vdu tcef;u@ BuD;xGm;rS


wdkif;jynf csrf;omrnf

The Irrawaddy
Weekly Journal
Established Since 1993

t,f'DwmcsKyf
wm0efcHt,f'Dwm
t,f'Dwm (EdkifiHa&;)
t,f'Dwm (Lifestyle)
t,f'DwmtzGJUtD;ar;vf

atmifaZmf
&Jenf? cufxef
omvGefaZmif;xuf
at;csrf;ajrh
editor.journal@irrawaddy.org

TEAM IRRAWADDY:

aumfyDt,f'Dwm
jyifajymif;vJa&; 3 ESpfausmfvmNyDjzpfaomfvnf;
u
d u@zGUH NzKd ;wd;k wufa&;
jrefrmhp;D yGm;a&;wGif yk*v
OD;ode;f pdet
f pd;k & vkyaf qmifcsuf tawmftm;enf;
aecJo
h nf/ (Privatization) yk*v
u
d ydik f jyKvyk af &; qdo
k nfrmS
vnf; OD;odef;pdeftpdk;& rwufvmrD tmPm&Sifa[mif;
AdkvfcsKyfrSL;BuD; oef;a&Tu ppfwyfESifh cdkeDrsm;udk EdkifiHydkif
ypnf;rsm;udk w&m;0if vufvTJay;cJhjcif;om jzpfcJhonf/
tkyfcsKyfa&;wGif vmbfpm;rIu uifqmuJhoYkd ysUH ESYaH eNyD;
jrefrmhpD;yGm;a&; zGHUNzdK;rItwGuf MuD;pGmtaESmifht,Suf jzpf
onf/ w&m;pD&ifa&; pepfuvnf; tm;raumif;vSbJ
yk*vdu ydkifqdkifrIudkvnf; rumuG,fyg/ Oya'udk tmPm
ydkifrsm;u vdk&mokH;jcif;ESifh AsLdkua&pD BudK;eDpepfuvnf;
yk*vduu@udk csKyfaESmifxm;onf/
,ck ]]'Drdkua&pD}} odkY toGiful;ajymif;a&; tpdk;&vuf
xufwiG f ,cifjrefrmhq&kd ,
S v
f pfrsm;ESihf ppftmPmydik rf sm;uJh
odYk Edik if o
H m;wd\
Yk yk*v
u
d b0xJoyYkd g xde;f csKyv
f Nkd y;D Bu;D rm;
vGe;f onfh tkycf sKyaf &;,E&m;ESihf tok;H p&dwu
f kd ok;H pGcJ o
hJ uJo
h Ykd
Big Govenment tjzpf qufNy;D rusio
hf ;Hk oifah wmh/ yk*v
u
d
u@udk NydKifbufuJhodkY qufoabmxm;NyD; tEdkif,lcsifae
rnfhtpm; ajrawmifajrmufay;zdkY vdkonf/ umuG,fapmifh
a&Smuf ysK;d axmifay;oifo
h nf/ jyKjyifajymif;vJa&;vkyaf eMu
aom tjcm;Edik if rH sm;wGif tpd;k &ESihf yk*v
u
d yl;aygif;aqmif
&Gufa&; vkyfief;rsm; Public-private Partnership (PPP)
xdyif atmifjrifaeMuNyDjzpfonf/
jrefrmhpD;yGm;a&;wGifrl wyfrawmfESifh cdkeDrsm;uom
vuf0g;BuD;tkyfxm;NyD; pdkufysKd;a&;xkwfukefESifh o,HZmw
wl;azmfa&mif;csrjI zifo
h m tpOftquf aiG&mS cJMh uonf/ tvkyf

jyK

taMumif;&Smawmh acgif;aygif;rSm . . .
umwGef; - CMM
Editorial Cartoon

tudkif tcGiht
f vrf;rsm; zefwD;ay;Edkifaom EdkifiHjcm; &if;ESD;
jrKyfESHrIESifh enf;ynmrsm;udk tajccHaom ukefxkwfvyk if ef;
rsm; rjzpfxeG ;f Edik af o;ay/ jrefrmhp;D yGm;a&; jyefO;D armhEdkifa&;
v,f,mpdkufysKd;a&;u@udk vGwfvyfaom aps;uGufpD;yGm;
a&;pepfukd tajccH&rnf/ tpd;k &u aps;uGut
f iftm;pkrsm;udk
rxdef;csKyfoifh/ v,form;ESifh pGefYOD;wDxGifrnfh pD;yGm;a&;
vkyfief;&Sifrsm; vGwfvyfpGmzGHUNzdK;Edkifa&; uefYowfcsKyfcs,frI
rsm; z,f&mS ;&rnf/ v,fvyk o
f l v,fyikd af &;? t&if;tES;D ESihf
vufvSrf;rDa&;? tjrwfBuD;pm;rIrS umuG,fa&;? aps;uGuf
wnfjidrfrI tmrcHa&;wdkYudk tpdk;&rS wm0ef,l&rnf/
'Dru
kd &ufwpf Edik if aH &;pepfEiS hf wHcg;zGiahf ps;uGupf ;D yGm;
a&;pepfwiG f yk*v
u
d tcef;u@ Bu;D xGm;rS wdik ;f jynfcsr;f om
rnf/ yGiv
hf if;jrifomrI&adS omEdik if rH sm;wGif yk*v
u
d ydik jf yKvyk f
jcif;aMumifh BuKd ;eDpepf avsmo
h mG ;onf? jcpm;rI enf;oGm;onf?
pm;okH;olrsm; a&G;cs,fp&m ydkrsm;vmonf? NydKifqdkifrI ydkrsm;
vmojzifh ukeyf pn;f t&nftaoG; ydak umif;vmonf? 0ef
aqmifrI ydkaumif;vmonf? aps;EIef;rsm;vnf; usvmonf/
,if;oDt&kd rD mS jrefrmEdik if w
H iG rf S tvkyrf jzpfqykd gu ud,
k o
f m
nHhae jzpfonf/
tpd;k &\ yk*v
u
d u@ESiyhf wfoufonfh rl0g'nHzh si;f rI
aMumifh 2015 ckwiG f jrefrmyg0if&awmhrnfh tmqD,H pD;yGm;
a&;todkuft0ef; Asean Economic Community (AEC)
twGuf tao;pm;ESifh tvwfpm;vkyfief;rsm; (Small and
Medium Enterprises - SMEs) rnfodkYrQ tqifoifh rjzpf
ao;ay/ ,ckrS pwifvyk af qmifvQiaf omfrQ tcsed f tawmf
vifhaeNyDjzpfonf/

- udkpdk;? EdkifpGrf;? Edkifrif;oGif? oGef;ESif;tdrf?


at;oD&dpdef
tBuD;wef;owif;axmuf - &efydkif? vif;oefY? cifOD;om? ausmfc?
oef;xdkufOD;? paevif;? opfaerdk;?
xufEdkifaZmf? jrwfpkrGef? arc? arppfydkif?
eef;qdkifEGrf? olZm? jrwfolatmif?
qvdkif;oefYpif

'DZdkif;
rsufESmzHk; okyfazmf

- auxufpH? umBuD;
- pdkif;pdk;Munf

refae*sm (csif;rdkifHk;csKyf) - 0if;ol


winthu@irrawaddy.org

refae*sm (&efukefHk;)

- NzdK;olxuf

Hk;twGif;a&;rSL;

- td0ifhol

phyo_thu_htet@irrawaddy.org

aMumfjim&SmazGa&; refae*sm - Zmenf0if;


aMumfjimtzGJU
- csKdZif0if;? at;oEm
aMumfjimudp qufoG,f&ef - marketing@irrawaddy.org
09 421142132

xkwfvkyf^jzefYcsda&;tzGJU
jzefYcsda&;qufoG,f&ef

- aZmfxGef;? odef;ausmf?
atmifausmfaZm? &efEdkifxGef;
- 09 420 164393, 09 310 92959,
09 31777370

qufoG,f&e f(csif;rdkifHk;csKyf)-

P.O BOX 242, CMU Post


Office, Chiang Mai, Thailand
(66 53) 223157-59, 223160

qufoG,f&ef (&efukefHk;) - trSw197?


f
'kwd,xyf?
32 vrf; (tay:)?
yef;bJwef;NrdKUe,f? &efukef? jrefrm
01 388521, 01 389762

xkwfa0ol
yHkESdyf

- OD;aomif;0if; (05036)
trSwf 197? 'kwd,xyf?
32 vrf; (tay:)? yef;bJwef;NrdKUe,f?
- a&TEdkifiH (05745)? OD;armifarmifvS
trSwf(90)? urmat;bk&m;vrf;?
q&mpH&yfuGuf? A[ef;NrdKUe,f

jrefrmbmom0ufbfqdkuf
http://burma.irrawaddy.org

t*Fvdyfbmom0ufbfqdkuf
http://irrawaddy.org

tywfpOfxkwfvTifhaeaom 'dwfvdkif;{&m0wD
http://video.irrawaddy.org

jrefrmbavmh*f
http://blog.irrawaddy.org

abmvHk; awmfvSefa&; qifETJoifhNyD

pm-32

EdkifiHa&;tusOf;om; tm;vHk; . . .

pm-34

31

Reform

EdkifiHom;awG vrf;ay:wufvmr,f
aZmfrif;

cJhwJh ESpfESpfausmf
oHk;ESpfumvupvdkY
EkdifiHtawmfrsm;rsm;u jynfolawG&JU
awmif;qdkoH? qEjyoHawG[m
urmw0ef;rSm us,favmifoxuf
us,favmifvmcJhygw,f/
qEjyawmif;qdkwmawGuvnf;
wEkdifiHeJYwEkdifiH rwlnDMuwmudk
awGU&ygw,f/ EkdifiHa&;vGwfvyfcGihfeJY
'Drdkua&pDudk awmif;qdkMuwm&dSovdk
pD;yGm;a&;udk vuf0g;BuD;tkyfxm;wJh
twGuf rnDrrQjzpfaewJh
udpawGeJYywfoufvdkY
awmif;qdkwmawGudkvnf;
jrif&ygw,f/

NyD;

wleD;&Sm;EkdifiHuae tD*spfEkdifiHudk jzwfoef;


NyD; tm&yfurmwcGifvkH;rSmawmh 'Drdkua&pDoH
awGu yJhwifxyfaeygw,f/ tm&yfaEGOD; qdkNyD;
awmh wifpm;cJhygw,f/ tvm;wlygyJ pydef? *&d?
tDwvD tygt0if Oa&myEkdifiHrsm;rSmvnf;
pD;yGm;a&; tusyt
f wnf;rsm;'PfaMumihf jynfol
awG&JU qEjyoHawGudk wurmvHk; Mum;ae&yg
w,f/ vGecf w
J hJ ESpEf pS af usmu
f vnf; tar&duef
jynfolawG qEjyMu&if; qEjyyGJawG[m tar
&duefEkdifiH aiGaMu;aps;uGuf wnf&dS&m e,l;
a,mufNrdKUawmfu a0gvfpx&dvrf;rtay:xd
us,fjyefYvmcJhygw,f/ tJ'gtjyif qEjyyGJawG
[m tar&duefEkdifiH&JU wjcm;aom NrdKUawmfawG
txdyg ul;pufomG ;cJw
h m rSwrf Md ur,fvYkd xifyg
w,f/ ,lu&de;f Ekid if rH mS qd&k ifvnf; Ekid if o
H m;rsm;
u olwdkYEkdifiHudk Oa&myor* tzGJU0ifjzpfzdkY
awmif;qdkaeygw,f/ 'gayr,hf vuf&dStpdk;&u
k&Sm;eJY tusKd;wlpD;yGm;a&;vkyfief;awG &dSaewm
aMumihf ,lu&de;f jynfoal wG awmif;qdak ewmudk
vspv
f sLIxm;ygw,f/ xkid ;f Edik if rH mS vnf; vuf&Sd
tpd;k &udk rw&m;wJOh ya'awGjy|mef;rIeYJ vlxu
k
vrf;ay:xGuf qEjyaeygw,f/ tpdk;&,E&m;
wckvHk; &yfqkdif;oGm;atmif qEjyr,fvdkY a<u;
aMumfxm;ygw,f/ uarm'D;,m;EkdifiHrSmvnf;
pD;yGm;a&;t& zdEdSyfrIaMumihf vlxkqEjyyGJawGudk
tMurf;zuf NzKd ccJG w
hJ maMumihf vlwcsKUd aoqH;k cJ&h
wm &ufykdif;yJ &dSygao;w,f/

tck aqG;aEG;vdkwmuawmh pD;yGm;a&;


vuf0g;BuD;tkyfrI BuD;xGm;oxuf BuD;xGm; vm
wmaMumihf jzpfay:vm&wJh aemufqufwGJ udp
rsm;jzpfygw,f/ wkdif;jynfwckrSm pD;yGm;a&; wdk;
wufvmw,f? csr;f omvmw,f? *s'D yD q
D w
kd u
hJ ed ;f
*Pef; jrihfwufvmaew,fqdk&if zGHUNzdK;wdk;wuf
vmw,fvdkY a,bk,s owfrSwfMuygw,f/ odkY
aomfvnf; 'Dae&mrSm ar;&r,hf ar;cGef;awGu
wef;pDNyD;ay:vmygw,f/ EkdifiHtaeeJYuawmh
udef;*Pef;rsm;t& pD;yGm;a&;wdk;wuf vmw,f
vdaYk jymMuw,f? 'gayr,hf tJovdck sr;f omvmwm
udk trSefwu,f cHpm;pHpm;&wJh EkdifiHom;u
trsm;pkvm; 'grSr[kwf tenf;pkvm;qdkwJh udp
yJ jzpfygw,f/
t&ifwek ;f uawmh pD;yGm;a&;ynm&Siaf wGu
*vdkb,fvkdufaZ;&Sif;vdkYac:wJh urm&Gm jzpfpOf
aMumihf Ekid if w
H idk ;f Ekid if w
H idk ;f [m tcsi;f csi;f eD;eD;
uyfuyf ul;vl;qufqH a&mif;0,fazmufum;Mu

&if; wk;d wufNy;D tusK;d jzpfxeG ;f vmr,fvYkd wGuf


csufcJhMuygw,f/ 'gayr,hf wzufrSm jyefMunhf
awmhvnf; wcsKUd Edik if aH wGrmS "et& csr;f omwd;k
wuf vmayr,hf Ekid if o
H m;jynfol trsm;pkBu;D [m
tJovdk <u,f0rIukd trSew
f u,f rcHpm;&zl; qdk
wmudk awGUvm&ygw,f/ qdkvdkwmuawmh csrf;
om<u,f0rI[m vlenf;pkvufxrJ mS yJ a&mufae
w,f? vlenf;pku xde;f csKyx
f m;w,fvaYkd xmufjy
vmMuygw,f/ csr;f om<u,f0rIukd vlenf;pkuyJ
xdef;csKyfxm;wJhtwGuf a&&SnfrmS rnDrrQrIawG
qufvufay: aygufvmygw,f/
'Dvrdk nDrQraI wG[m taemufEidk if aH wGtyg
t0if urmEh idk if H trsm;tjym;rSmvnf;tvm;wl
jzpfyGm;aeygw,f/ usaemfwkdY&JU a'owGif;udk
Munhf&atmifyg/ usaemfwdkY&JU tdrfeD;csif; EkdifiH
wckjzpfwJh xkdif;EdkifiH[m vlOD;a& 64 oef;ausmf
&dyS gw,f/ avhvmolrsm;&JU tqdt
k & xkid ;f Ekid if &H UJ
"e<u,f0rI tpkp[
k m vl 2 oef;&JU vufxrJ mS yJ

wnf&dSaew,fvdkY qdkygw,f/ tJovdk qdkawmh


vlOD;a& 62 oef;&JU uHMurm[m vl 2 oef;&JU
vufxJrSm a&mufaew,fvdkY ajymEkdifygw,f/
wzufrmS jyefMunh&f ifvnf; xkid ;f Ekid if rH mS <u,f0
csrf;omrIqdkwJh tusKd;&v'fudk cHpm;ae&wmu
tJ'D vl 2 oef;vdYk ajym&ifvnf; rSm;r,frxifyg
bl;/ wcg tmPm&xkid ;f tpd;k &udk Munhrf ,fq&kd if
tpdk;&xJrSm &dSaewJh 0efBuD;OD;a& oHk;yHkwyHk[m
rDvsHemvdkYac:wJh oef;<u,folaX; tqihftxd
csrf;om <u,f0olawG jzpfw,fvdkY od&ygw,f/
jrefrmEdik if u
H tmPm& tpd;k &t0ef;t0kid ;f
twGif;rSm xdyfykdif;upvdkY wcsKdUaom0efBuD; 0ef
uav;rsm;? wcsKUd aom ygvDreftrwfrsm; usu
d sd
wufcsrf;omw,fqdkwm tm;vHk;todyg/ cdkeD
vdYk vlord sm;wJh olw&Ykd UJ pD;yGm;zufawG csr;f omae
wm[mvnf; aMumufcref;vdvdyg/ jrefrmjynf
Page 33

32

Opinion

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

"mwfyHk -a*sydkif^The Irrawaddy

Soccer

qD;*drf;wGif y&dowftm;ay;oavmuf jrefrmabmvHk;toif; c&D;raygufcJhay/

abmvHk;awmfvSefa&; qifETJoifhNyD
cifarmifaxG;(ysOf;rem;)
ckESpf arvwGif jrefrmtrsKd;om;vd*f (MNL) aMu;pm;wef; ]]Pro}} abmvHk;NydKifyGJrsm;ukd toif; 8 oif;jzifh
pwifcJhonf/ NydKifyGJ pwifusif;ypOfurl tm;ay;MunfhIonfh y&dowf txl;yifrsm;onf/ Pro qkdonfukd
vufawGU Munhv
f ?dk jrifvMkd uojzifh vnf;aumif;? &efuek w
f iG f abmvH;k yGaJ umif;rsm; r&SMd uojzifh vnf;aumif;? ok0PuiG ;f ?
uGif;jynfhuGif;vQHonftxd tm;ay;cJhMuonf/

2009

ok&Yd mwGif abmvH;k &moD w&moDyif rcHyg/


rlvtwdik ;f 'H&k if;? 'H&k if;okYd jyefa&mufomG ;onf/
y&dowfrsm; pdwf0ifpm;rI enf;oGm;&jcif;rSm
jrefrmEdik if w
H iG f zGUJ pnf;wnfaxmif ,SONf yKd iaf eMu
onfh aMu;pm;wef; abmvHk;toif;rsm;rSm Pro
[lonfh trnfc,
H x
l m;aomfvnf; vufawGUwGif
taysmw
f rf;tqifo
h m&So
d nf/ jynfwiG ;f abmvH;k
orm; trsm;pkrmS Xmeqkid &f m taysmw
f rf;abmvH;k
toif;rsm;wGif upm;aeMuolrsm;om jzpfonf/
jynfyrS iSm;&rf;cJhonfh aMu;pm; abmvHk;
orm;rsm;rSmvnf; tdrfeD;em;csif;? rav;&Sm;?
xkid ;f ? pifumyl? tif'edk ;D &Sm; Ekid if w
H iG f upm;aeMu
onfh aMu;pm;wef; abmvHk;orm;rsm; jzpfMu
onf/ aMu;pm;wef; urmhtqifhESifh qkdvQif
pwkwwef;? wwd,wef; tqifhavmufom
&SdMuonf/

*syefEikd if w
H iG f a*sv*d pf wifpOfu urmausmf
abmvHk;orm;a[mif;BuD;rsm;jzifh ykdifeDum
(t*Fvef)? Zpfudk (b&mZD;) ponfwu
Ykd dk aps;ac:
vufzGJUrsm;ozG,f toHk;jyKcJhMuonf/
jrefrmEkdifiHtaejzifh aps;ac:aMu;pm;wef;
abmvH;k orm;rsm;uko
d ;kH csiMf uaomfvnf; jrefrm
aps;uGut
f & aMu;u acgifcu
kd af eonf/ rwwf
EdkifMuyg/ odkYjzpf EkdifiHjcm;om; abmvHk;orm;
rsm; ygvQifNyD;a&m oabmrsKd;jzifh &&m aMu;pm;
wef; abmvHk;orm;rsm;ukd iSm;&rf;chJMuonf/
t*Fvef? pydef? tDwvDESifh *smreDEkdifiHrS
abmvH;k yGrJ sm;ESi,
hf Ofyg;aeMuaom jrefrmabmvH;k
y&dowfudk jrefrm taysmw
f rf;abmvH;k orm;rsm;
ESihf Edik if w
H umwGif wwd,wef;tqifah vmuf&dS
onfh Ekid if jH cm;om;rsm; yg0ifupm;aeonfh MNL
ukd tm;ay;ol wjznf;jznf; edrfhusvmcJh&onf/

jrefrm taysmw
f rf; abmvH;k avmurS aMu;
pm;abmvH;k tqifo
h Ydk ul;ajymif;cJ&h mwGif abmvH;k
orm;rsm;? enf ; jyq&mrsm;? 'k d i f v l B uD ; rsm;?
toif; pDrcH efcY t
JG yk cf sKyo
f rl sm;? toif;ykid &f iS rf sm;?
abmvHk;tzGJUcsKyf aumfrwD0ifrsm;onf ]]Professional System}} ukd prf;w0g;0g;jzifh pwifcJh
Mujcif;jzpfonf/
trSefu jrefrmEkdifiHwGif Pro tqifhodkY
abmvHk;tm;upm;enf; ul;ajymif;&mwGif jref
vGef;tm;BuD;onf/ NyD;awmh aemufusaeonf/
jrefrmEkdifiH abmvHk;tzGJUcsKyf Ou| wm0efukd
OD;aZmfaZmfu 2006^2007 abmvHk;&moDwGif
pwif&,lcJhonf/ jrefrmEkdifiH abmvHk;tzGJUcsKyf
opf vufxufwiG f jrefrmabmvH;k avmu aMu;
pm;wef;pepfoYdk ajymif;vJa&; pwifjyifqifonf/
2008 ckEpS w
f iG f Ekid if aH wmfu cGijhf yKonf/ 2009

ckEpS w
f iG f aMu;pm;wef; pepfpwif usio
hf ;kH onf/
vGefa&muRHa&m 3 ESpf twGif;wGif jrefrmEkdifiH
ESpfaygif; 100 ausmf ckdifNrJvsuf&Sdonfh taysmf
wrf;pepfudk z,f&mS ;vku
d jf cif;jzpfonf/ abmvH;k
avmuom; tm;vHk;twGuf tawGUtBuHKopf
jzpfaeonf/ tm;vHk; aMu;pm;wef;qkdonfrSm
'Dvkdygvm;[k odMuonfh tqifhom&Sdonf/
1 ESpfwmumv (2008-2009) twGif;
aMu;pm;wef;pepf ul;ajymif;a&;twGuf aeY
rtm;? nrtm;qko
d vkd aqmif&u
G cf o
hJ nf/ wcg
w&H pnf;a0;yGrJ sm; waeYwnf; 3 Burd q
f ufwu
dk f
usif;yjcif;rsm;vnf; &SdcJhonf/
trSeu
f awmh taysmw
f rf;pepfwiG af rGUavsmf
cJhMuonfh abmvHk;ESifhywfoufol (rD'D,mrsm;
tygt0if) tm;vH;k Pro pepfudk ausnufatmif
em;vnfonftxd avhvmoifMum; qnfyl;Mu
Ny;D aemufrS abmvH;k avmuukd taysmw
f rf;pepfrS
aMu;pm;wef;pepfokdY ul;ajymif;oihfonf/ tck
awmh jrefveG ;f tm;Bu;D aeonf? apmvGe;f tm;Bu;D
aeonf/
jrefrmEkdifiHtaejzifh jrefvGef;? apmvGef;ae
onf[k qkad omfvnf; tm&Stqifrh mS yif aES;ae
ao;onf/ aemufusaeao;onf/

Opinion 33

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

Page 31 - EdkifiHom;awG

jrefrmabmvHk;avmu wkd;wufa&;udk trSefwu,f


aqmif&GufMurnfqkdygu tm;upm;awmfvSefa&;vrf;pOfukd
trsm;wumenf;wl udkifpGJrSom abmvHk;avmu
atmifjrifEkdifzG,f &Sdygonf/ abmvHk;tqifhtwef;jrifhrm;a&;
]]'kdYta&;}}[k [pfa<u; abmvHk;avmu
awmfvSefa&;w&yf qifETJMuygpkdY . . .

rSm tckqdk&if oef;<u,folaX; ta&twGuf tawmfav;


wdk;vmaew,fvdkY Mum;ae&ygw,f/ b,fvdkvkyfief;awG vkyf
ukdifNyD; b,fvkb
d ,fykH csrf;omvmw,fqkw
d muawmh b,folrS
wdwdusus rodygbl;/ ukd,hfwkdif;jynfrSm EkdifiHwumeJY &ifaygif
wef;Ekdifr,hf oef;<u,folaX;awG&dSw,fqdkwm *kPf,lzdkYaumif;
ygw,f/ odaYk omfvnf; wzufrmS jyefMunh&f if oef;<u,foal X;awG
rsm;vmayr,hf jrefrmEkid if o
H m; trsm;pkuawmh qif;&JwiG ;f xJrmS
a&mufaeygw,f/ ynma&;? use;f rma&;? vlraI &; wd;k wufzUHG NzKd ;
vmw,fqdkwm tcktxd r&dSao;wmudk 0rf;enf;zG,f&m awGU&
ygw,f/ vlvwfwef;pm;qdkwm jrefrmEkdifiHrSm uG,faysmufoGm;
cJhygNyD/ jrefrmEkdifiHom; vlOD;a& 5 oef;ausm[
f m rdcifEidk if u
H kd
pGecYf mG Ny;D Ekid if jH cm; wkid ;f jynfawGrmS olrsm;rvkyv
f w
kd hJ atmufwef;
aemufwef;uswhJ vkyif ef;awGukd vkyu
f idk af eMu&ygw,f/ 'gawG
[m tjzpfrSefawGyg/
wkid ;f jynfrmS oef;<u,foal X;awG rsm;vmayr,hf Ekid if o
H m;
trsm;pk qif;&JwGif; eufae&wm[m pD;yGm;a&;tcGihftvrf;
rnDrQvdkY jzpf&wmyg/ 'Dvdk &ifqkdifae&wmudk tpdk;&taeeJY
vspfvsLIxm;r,fqk&d if a&&SnfrmS jrefrmhvYt
l zGUJ tpnf;twGuf
qdk;usKd;awGudk o,faqmifvmygvdrhfr,f/ r[wr*ED wcgu
ajymcJhzl;ygw,f/ qif;&JrGJawjcif;[m raumif;wm rSeforQudk
o,faqmifvmw,fvdkY qdkygw,f/ 'gaMumihf qif;&JrGJawjcif;
[m aMumufp&mtaumif;qHk; tMurf;zufrIBuD;vdkY axmufjycJh
jcif;yg/ tckvuf&t
Sd pd;k &taeeJY aemufxyf a&G;aumufyw
JG ckukd
roGm;cifrmS pD;yGm;a&;tcGit
fh vrf;? tcGit
fh a&;awGeYJ ywfouf
vdkY wduswJh Oya'awG? pnf;rsOf;awGudk jy|mef;owfrSwfzdkY vkdyg
w,f/ csrSwfxm;wJh pnf;urf;awG Oya'awGudk azmufzsufwJh
olrsm;udkvnf; rsufESmrvkdufbJ vufrwGefYbJ ta&;,lzdkYvnf;
axmufjyvdkygw,f/
tpdk;&taeeJY jyKjyifoihfwmawGudk rjyKjyifbJ 'Dtwkdif;
vufykdufMunhfaer,fqdk&if pD;yGm;a&;rnDrQwJh jyem[m BuD;
oxuf BuD;vmrSmyg/ tJ'g&JU tusKd;quftjzpf qif;&JrGJawrI
'Pfukd cg;pnf;cHae&wJh Ekid if o
H m;awG&UJ Bu;D Bu;D rm;rm; qefu
Y sif
tHk<urIudk tpdk;&taeeJY qufNyD;&ifqkdif&ygvdrhfr,f/ EkdifiHom;
awG vrf;ay:wuf qEjyw,fqw
kd m Ekid if aH &;orm;wcsKUd ajymovdk
taygpm;Edik if aH &; r[kwyf gbl;/ tm;,m;aevdYk vrf;ay:xGuw
f m
vnf; r[kwfygbl;/ EkdifiHom;awG vrf;ay:wuf qEjyw,f
qdkwm EkdifiHa&;t& zdEdSyfxm;wmaMumihf&,f? &oihf&xkdufwJh
tcGift
h a&;awG r&wmaMumihf&,f? pD;yGm;a&;t& epfemvGef;wJh
twGuf&,faMumihf jyMuwmjzpfygw,f/ olwdkYtaeeJY olaX;
rjzpf&aumif;vm;qdkNyD; a'goxGufvdkY tpdk;&udk qEjyjcif;
r[kwfbl;qdkwmudk em;vnfzdkYvdkygw,f/
EkdifiHom;awGu tpdk;&udk qefYusifqEjywmudk tpdk;&u
tiftm;oHk;NyD; zdESdyfr,f? NzdKcGif;r,f? zrf;qD;axmifcsr,fqdk&if
vlt
Y cGit
fh a&; csK;d azmufwv
hJ yk &f yfjzpfwmrdYk Ekid if w
H um&JUjypfwif
Iwfcswmudkvnf; &ifqkdif&rSmjzpfovdk jynfolawG&JU t,Hk
tMunfuif;rJhrIudkvnf;qufvuf &ifqkdif&ygvdrhfr,f/ jynfol
awG vrf;ay:xGuNf y;D qEjywm[m Ekid if aH &;t& zdEySd v
f eG ;f w,f
qdw
k hJ tcsuw
f ckwnf;aMumiho
f mrubJ pD;yGm;a&; tcGit
fh vrf;
rnDrQrIaMumihf qif;&JwGif;eufvGef;&ifvnf; vrf;ay:xGufNyD;
olwdkY&JU qEudk xkwfazmfjyoavh &dSygw,f/ EkdifiHa&; zdEdSyfrIeJY
EkdifiHa&;tcGihfta&; rnDrQrI? pD;yGm;a&; rnDrQrI pwmawGudkyg
wcsed w
f nf; &ifqidk af e&w,f qd&k ifawmh Ekid if o
H m;rsm; vrf;ay:
wufvmr,fqdkwm rarhoihfaMumif;/

odkY&mwGif acwfopf abmvHk;upm;enf;wGifrl wkwf jynfonf *syef?


awmifukd;&D;,m;wkdYavmuf atmifjrifrIr&SdcJhyg/ okdYjzpf aomaMumifh
uGefjrLepfpepfudk usifhoHk;aom wkwfjynfwGif aMu;pm;wef; abmvHk;yGJ
rsm;ukd cGijhf yKvmcJ&h onf/ 1993 ckEpS w
f iG f Marlboro pD;u&uf ukrP
\
D
axmufyhHrIjzifh Marlboro League trnfjzifh Pro abmvHk;rsm; pwifcJh
onf/
tm&SwGif vnf;aumif;? ta&SUawmiftm&SwGif vnf;aumif;?
aMu;pm;wef;pepf abmvHk;yGJrsm; pwifonfh ESpfaygif; 20 ausmfrQ apm
aeonfudk awGU&rnfjzpfonf/ wenf;qkdaomf jrefrmEkdifiHwGif aMu;pm;
wef;pepf pwifonfrSm ESpfaygif; 20 ausmf aemufusaejcif;yif jzpf
onf/
jrefrm abmvH;k avmuxuf q,fpEk pS Ef pS cf pk mrQ a&SUa&mufaeaom
Ekid if rH sm;ukrd &D efrmS tm;vH;k tqESp&f mavmuf BuKd ;pm;Mu&rnf jzpfonf/
EkdifiHwum abmvHk;rSwfwrf;rsm;ukd avhvm&mwGif taysmfwrf;pepfrS
aMu;pm;wef;pepfokdY ul;ajymif;Mu&mwGif ]]Revolution}} awmfvSefa&;
[lonfh pum;vHk;ukd EkdifiHwkdif;vkdvkdu oHk;pGJMuonfukd awGU&onf/
odjYk zpf&m jrefrmabmvH;k avmu wk;d wufa&;udk trSew
f u,f aqmif&u
G f
Murnfqkdygu tm;upm;awmfvSefa&; vrf;pOfukd trsm;wumenf;wl
udkifpGJrSom abmvHk;avmu atmifjrifEkdifzG,f &Sdygonf/
abmvH;k tqift
h wef;jrifrh m;a&; ]]'kt
Yd a&;}}[k [pfa<u; abmvH;k
avmu awmfvSefa&;w&yf qifETJMuygpkdY/

Cartoon

umwGef; - rdk;pufBudKif

ta&SUawmiftm&S EkdifiHrsm;jzpfonfh tif'kd


eD;&Sm; EkdifiHqkdvQif Pro pepfukd 1978 ckESpf
rwkdifrDuwnf;u pwifusifhoHk;cJhonf/ Semipro pepfjzifh pwifcJhonf/ xdkpOfu 1997-98
ckESpfwGif Semi-pro toif;aygif; 17 oif;jzifh
pwifcJhonf/ ,cktcg tif'kdeD;&Sm;wGif ]]Indo
League}} aMu;pm;wef; abmvHk;toif;rsm;
upm;aeMuNyDjzpfonf/ xkdenf;wlpGm rav;&Sm;
EkdifiHuvnf; 1990 jynfhESpf rwkdifrDuyif aMu;
pm;wef; abmvHk;uvyftoif;rsm; zGJUpnf;,SOf
NydKifaeMuNyD jzpfonf/
pifumylEidk if u
H vnf; 1996 ckEpS f {Nyv
D xJ
wGif aMu;pm;wef; abmvHk;yGJrsm; pwifusif;y
cJhonf/ aMu;pm;wef;toif; yg0if,SOfNydKifcJhMu
onf/ pifumyl ]]S League}} pwif xlaxmif&m
wGif tar&duefa':vm 5 oef; &if;ESD;jrKyfESH
cJh&onf/ ,cktcg pifumylEkdifiH\ abmvHk;
tqift
h wef;ukd tm&Stqihw
f iG f apmifMh unfMh u
&rnfh taetxm; a&muf&SdaeNyDjzpfonf/
usif;yNyD;pD;cJhonfh 27 Budrfajrmuf ta&SU
awmiftm&S tm;upm;yGJ? abmvHk;NydKifyGJwGif
a&TwHqdyfrsm; odrf;usKH;&,lcJhonfrSm xkdif;EdkifiH
yif jzpfonf/ aMu;pm;wef;pepfudk xkid ;f Edik if w
H iG f
1995 ckESpf uwnf;u pwifusifhoHk;cJhonf/
AD,uferf abmvHk;uvnf; ,cktcsdefwGif
ta&SUawmiftm&SwdkufwGif NydKifbufaumif;
toif;woif;jzpfvmonf/ AD,uferfv*d Nf yKd iyf JG
ukd 1996 ckESpfwGif toif; 12 oif;jzifh pwifchJ
onf/
jrefrm trsKd;om;wOD;jzpfonfh OD;vS'ifESifh
ol\rdwfaqG *syefvlrsKd;wpkwdkY yl;aygif;um
abmvH;k upm;enf;ukd pwifco
hJ nfh *syefEidk if rH mS
,ck urmt
h iftm;Bu;D abmvH;k Ekid if w
H Ekid if t
H jzpf
a&muf&SdaeNyD jzpfonf/ *syefabmvHk;tqifh
twef; wkd;wufa&;twGuf taysmfwrf;pepfrS
aMu;pm;wef;pepfoYdk ul;ajymif;&ef *syefabmvH;k
tokdif;t0kdif;u ,HkMunfcJhMuonf/ ,HkMunf
Muonft
h wkid ;f aMu;pm;abmvH;k pepf *syefEikd if H
wGif pwifEkdif&eftwGuf 1988 ckESpfwGif pwif
jyifqifcJhMuonf/ avhvmp&m &Sdonfrsm;ukd
avhvmMuonfrmS 5 ESpfwdwd Mumonf/ 1993
ckESpfusrS ]]J League}} ukd toif; 10 oif;jzifh
pwifusif;ycJhonf/
dk \
f tatmifjrifq;kH abmvH;k Ekid if H
tm&Swu
rSm awmifukd&D;,m;EkdifiH jzpfonf/ 1954 ckESpf
urmzh vm; abmvH;k yGw
J iG f pwif yg0if,OS Nf yKd icf hJ
onf/ aMu;pm;wef; abmvHk;avmuudkvnf;
tm&Swdu
k fwGif tapmqHk; usiho
f k;H onfhEdik fiH jzpf
onf/ 1983 ckESpfuwnf;u ]]K League}} ukd
pwifcJhonf/
wkwfEdk if iHwG if abmvHk ;upm;enf ;ukd
pwifcJhonf[k wkwfrSwfwrf; rsm;u qkdonf/

vrf;ay:wufvmr,f . . .

pma&;olonf befaumufNrdKUwGif
aexdkifvsuf&SdNyD; EdkifiHa&;? pD;yGm;a&;? vlrIa&;qdkif&m
okH;oyfa0zefcsuf aqmif;yg;rsm;udk
udk,fydkifbavmh*f ]]&GufrGef}} wGif
yHkrSefa&;om;aeonf/

34

Opinion

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

Dateline Irrawaddy

EdkifiHa&;tusOf;om; tm;vHk;
b,fawmh vGwfrvJ
The Irrawaddy

2013

ckEpS f tukerf mS orwOD;ode;f pdeu


f tusO;f axmifawGxrJ mS Edik if aH &;tusO;f om; r&Sad p&vdYk uwday;cJah yr,fv
h nf;
EdkifiHa&;tusOf;om;awG qufvufusef&Sdaeao;w,fvdkY EdkifiHa&;tusOf;om; ulnDapmifha&Smufa&; toif;
uaeNy;D awmh ajymqdx
k m;ygw,f/ 'Dupd e yYJ wfoufNy;D awmh usaemfwYkd aqG;aEG;oGm;rSmjzpfygw,f/ aemufxyftaMumif;t&m
wckuawmh jyefvnfvw
G af jrmufvmwJh Edik if aH &;tusO;f om;a[mif;awGeYJ olw&Ykd UJ rdom;pkawGukd b,fvrkd sK;d pdw"f mwfjyefvnf
jri w
hf ifay;rvJqw
kd mudv
k nf; 'DaeY usaemfzw
d Mf um;xm;wJh {nfo
h nfawGjzpfwhJ Edik if aH &;tusO;f om;rsm; ulnaD pmifah &Smufa&;
toif;&JU wGzJ uftaxGaxGtwGif;a&;rSL; udkbdkMunf? aemufxyfwOD;uawmh EdkifiHa&;tusOf;om;a[mif;awGeJY olwdkY&JU
rdom;pkawGtwGuf pdwf"mwfjrihw
f ifa&;tpDtpOfukd wm0ef,lxm;wJh udkausmfpk;d 0if;wdYu
k 0ifa&mufaqG;aEG;oGm;rSm jzpfyg
w,f/ usaemfuawmh {&m0wDr*Zif;&JU t*Fvdyfykdif;t,f'Dwm ausmfpGmrdk; jzpfygw,f/
udkausmfpGmrdk; / / orw OD;odef;pdefu
2013 ckESpftukefrSm EdkifiHa&;tusOf;om;awG
r&Sad p&vdYk uwday;cJw
h ,f/ 'gayr,fh udb
k Mkd unf
wdYk toif;tzGUJ uaeNy;D awmh Edik if aH &;tusO;f om;
33 a,muf usef&Sdaeao;w,fvdkY ajymw,f/
wjcm; wdkif;&if;om; tzGJUtpnf;awGuvnf;
Edik if aH &; tusO;f om;wcsKUd use&f adS eao;w,fvYkd
ajymw,f/ bmaMumifrh v
Ykd Ykd tckxufxd use&f adS e
wmvJ/ b,fvdkrsKd; tpdk;&eJY 0d0g' uGJjym;rIawG
&SdaevJ &Sif;jyygOD;/
udkbdkMunf / / usaemfwYkd orwOD;ode;f pdef
u ESpu
f ek rf mS Edik if aH &;tusO;f om; ukeaf p&r,f
vdkY EdkifiHwumrSm uwday;cJhwm&Sdw,f/ tJh'D
uwdukd taumiftxnfazmfzt
Ykd wGuf vufusef
Edik if aH &;tusO;f om;pdppfa&;aumfrwDukd zGUJ pnf;
cJhwm &Sdygw,f/ tJh'D aumfrwDrSm usaemfwdkY
AAPP (Assistance Association for Political
Prisoners) u tzGJU0iftjzpfeJY yl;aygif;yg0if

G cf yhJ gw,f/ usaemfwu


Ykd vnf; Edik if aH &;
aqmif&u
tusOf;om;qdkwm jrefrmEdkifiHrSm r&Sdapcsifbl;/
'DhtwGufvnf; usaemfwdkYu 'DtzGJUxJrSm xJxJ
0if0ifeJY wufwuf<u<uudk aqmif&GufcJhw,f/
'gayr,fh tjrifrwlwmawGawmh&ydS gw,f/ &Sw
d ,f
qdkwJhtcgrSm 'DEdkifiHa&;tusOf;om; pdppfa&;
aumfrwD&UJ t"duwm0efESpfck &Sdygw,f/ eHygwf
wpfu EdkifiHa&;tusOf;om; t"dym,fzGifhqdkykH?
eHygwfESpfu vTwfoifhwJh EkdifiHa&;tusOf;om;
awG&UJ pm&if;udk orwqDukd wifjyzd/Yk tJ'ED pS cf u
k kd
usaemfwdkYu vkyf&ygw,f/ vkyf&wJhtcsdefrSm
eHygwfwpfjzpfwhJ EdkifiHa&;tusOf;om; t"dym ,f
zGiq
hf ckd suq
f w
kd [
hJ mudk w&m;0ifjzpfatmif usaemf
wdYk tckxrd vkyEf ikd af o;ygbl;/ aumfrwDrmS vnf;
us,u
f s,jf yefjY yefY aqmif&u
G w
f mr&Sad o;bl;/ 'g
ayr,fh EdkifiHa&;tusOf;om;qdkwmudk a,bk,s
owfrSwfzdkYtwGuf oabmwlxm;wJh owfrSwf
csufav;wck &Sdygw,f/ EdkifiHa&;eJY qufpyf
ywfoufNyD;awmh zrf;qD;cH&wJholawG? aemuf
EdkifiHa&;tzGJUtpnf;u tzGJU0ifawG tzrf;cH&
w,fq&kd if Edik if aH &;tusO;f om;tjzpf owfrw
S f
zdkY oabmwlxm;ygw,f/ 'gayr,fh tpdk;&Xme
qdkif&mawG bufu yl;aygif;aqmif&GufrIawGukd
usaemfwdkY tjynfhr&cJhwmawG &Sdw,f/ Oyrm

jrefrmEdkifiH&JU w&m;pGJwJhtzGJUtpnf;awG&Sdw,f/
'gu SB (Special Branch) wdkY? pokH;vkH;wdkY
qkdwmrsKd;awG &Sdw,f/ tJ'D tzGJUawGuvnf;
'DaumfrwDxJrSm ygw,f/ usaemfwdkYu tcsuf
tvufawG awmif;wJt
h cgrSm pm&if;a[mif;awG
yJ ay;NyD;awmh pm&if;opfray;wJh tcuftcJrsKd;
BuKH&wmawGvnf; &Sdw,f/ 'gayr,fh usaemfwdkY
pdwf&Snfvuf&SnfeJY 'D[mudk jzwfoef;vmNyD;
wcsKdUyk'frawGrSmqdk bmtcuftcJ &SdvJqdkawmh
EdkifiHa&;yk'freJY zrf;wmr[kwfyJeJY vlowfrI? vk
,ufrI? rk'drf;rIwdkYeJY zrf;wmrsKd;awG &Sdw,f/
udkausmfpGmrdk; / / 'guvnf; wu,fawmh
Edik if aH &; vIy&f mS ;wJt
h wGuaf Mumifh tzrf;cH&wm
yJaygh/

usaemfwu
Ykd wu,fh Controversial (tjiif;yGm;
zG,f) jzpfwJholawGudk tusOf;axmifxJ oGm;NyD;
oD;jcm;awGUqkHzdkYtwGuf arwm&yfcHcJhwmawG &Sd
w,f/ 'Dvdk arwm&yfcHrIawGu r&cJhwmrsKd;awG
vnf; &Sw
d ,f/ 'gayr,fh usaemfwYkd aocsmwmu
'D qef;udu
k q
kd v
kd &Ykd &dS if olrY cd if tzGUJ tpnf;jzpfwhJ
ABSDF u tpkd;&qDrSmvnf; awmif;qdkxm;
Ykd rD mS vnf; pmawGyx
Ykd m;wmawG
w,f/ usaemfwq
&Sdw,f/ EdkifiHa&;eJY ywfoufNyD;awmh tzrf;cH&
w,fqw
kd maocsmw,f/ wcsKUd udpa wGrmS usaemf
wdYu
k olwY&kd UJ EdkifiHa&; Background udk Munfh&
r,f/ olw&Ykd UJ yk'rf awGcsn;f MunfNh y;D awmh usaemf
wdkY qkH;jzwfvdkY r&bl;/ yk'frawGudkyJMunfhNyD; qkH;
jzwfr,fqdk&if trSm;awGtrsm;BuD;jzpfvdrfhr,f/

tck usefaewJh 33 a,mufudk usaemfwdkY


awmfawmfav; EdkifiHa&;t& xdef;odrf;cHxm;&w,fvdkY
,lqNyD;awmh EdkifiHa&;tusOf;om;tjzpfeJY
owfrSwfxm;wm jzpfw,f/ tJ'DxJrSm
ppfAdkvfwcsKdUvnf; ygw,f/
udb
k Mkd unf / / [kwyf gw,f/ Oyrm Ny;D cJw
h hJ
3 &ufaeYu vGwo
f mG ;wJh qef;udu
k akd ygh/ olq&kd if
ABSDF (jrefrmEdi
k if v
H ;kH qkid &f m ausmif;om;rsm;
'Drdku&ufwpfwyfOD;) u 'kt&mcHAdkvfyg/ olYudk
rrdvdkY olYtazeJYtarudk jyefay;qGJcJhwm&Sdw,f/
tJ'Dvkd qGJNyD;wJhtcgusawmhrS olu vmNyD;awmh
tzrf;cH&w,f/ tzrf;cHNyD;wJhtcg usawmhrS
olYudk vlowfrIawG? vk,ufrIawG? rk'drf;rIawGeJY
trdefYcscJhwmawG &Sdw,f/ tJvdk trIudpukd
usaemfwdkY aumfrwDxJrSm aqG;aEG;wJhtcg awmf
awmfav;udk tcuftcJ &Sdygw,f/ vGefcJhwJh 18
ESpfu jzpfcJhwmudk usaemfwdkYu tckrS tpawG
vdkufqGJxkwfzdkY? olYukd jyefac:NyD;awmh oufao
awGudk ppfzdkYqdkwmvnf; awmfawmfav;cufwJh
taetxm;rsKd;awG &Sdw,f/ wNydKifeufwnf;rSm

udkausmfpGmrdk; / / 'Dae&mrSm tpdk;&buf


u EdkifiHa&;tusOf;om; owfrSwfwJhtcgrSm
yk'frudk ydkNyD; OD;pm;ay;MunfhwJhoabmaygh/
udkbdkMunf / / wcsKUd tpd;k &tzGUJ 0ifawGom
r[kwfygbl;/ vTwfawmfbufu vlwcsKdUvnf;
ygwmawGU&w,f/ wdik ;f &if;om;ygwDawGuvnf;
wcsKdUygwm awGU&w,f/ wcsKdUusawmh Oya'
bufukd t&rf;Munfv
h eG ;f tm;Bu;D w,f/ usaemf
wdkY jrefrmEdkifiHrSm jzpfysufaewJh tjzpftysufu
wckwnf;eJY udkifNyD;qkH;jzwfvkdYr&bl;/ EdkifiHa&;
t& Munfh&r,f/ olY&JU vIyf&Sm;rIudkMunfh&r,f/
NyD;awmh Oay'Iaxmifhudk Munfh&r,f/ vlrIa&;
Iaxmifhudkvnf; Munfh&r,f/ tJvdk MunfhNyD;wJh
tcgusrS usaemfwdkY qkH;jzwf&rSm jzpfygw,f/
usaemfwYrdk mS ;oGm;vdYk vlwa,muf epfemoGm;rSm

ukd rjzpfapcsiyf gbl;/ 'gaMumifrh Ykd tck useaf ewJh


33 a,mufudk usaemfwdkY awmfawmfav; EdkifiH
a&;t& xdef;odrf;cHxm;&w,fvdkY ,lqNyD;awmh
EdkifiHa&;tusOf;om;tjzpfeJY owfrSwfxm;wm
jzpfw,f/ tJ'DxJrSm ppfAdkvfwcsKdUvnf; ygw,f/
Oyrm avwyfu t&m&Sd 3 a,mufaygh/ olwu
Ykd
olwdkY&ifxJu &SdaewJh cHpm;rI? BuKHawGUae&wJh
b0 'gawGudk tifwmeufxJrSm a&;w,f/ tif
wmeufxJrSm a&;kHeJY 'Davmuf jypf'PfBuD;awG
csoifhovm;aygh/ wpfzufu ppfom;jzpfaewm
awmh [kwfw,f/ ppfom; jzpfaeayr,fh ol&JU
&ifwGif;cHpm;csufawG xkwfazmfcGifh&Sdw,f/
udkausmfpGmrdk; / / vGwfvyfpGm xkwfazmf
cGifhaygh/
udkbdkMunf / / tJhvkd vlrsKd;awGukdvnf;
usaemfwdkYu EdkifiHa&;tusOf;om;tjzpf owf
rSwx
f m;wm&Syd gw,f/ 'Dtay:rSmawmh t,l0g'
uGJjym;p&mawGawmh &SdEdkifygw,f/
udkausmfpGmrdk; / / ckeu tJh'D 33 a,muf
tjyif wdkif;&if;om; tzGJUtpnf;awGu ajymwJh
olawGusawmh b,fESpfa,mufavmuf&SdvJ/
udkbdkMunf / / 22 a,mufavmuf &Sdyg
w,f/
udkausmfpGmrdk; / / olwdkYu vufeufudkif
tzGJUtpnf;eJY wjcm; wdkif;&if;om; ygwDawGu
jzpfrSmaygh/
udkbdkMunf / / [kwfygw,f/ tJh'gawGu
ZdkrD;wdkY? udk;uefYwdkY tzGJUtpnf;awGu jzpfw,f/
wcsKdUu usaemfwdkY vufvSrf;rrDwJh tzGJUrsKd;awG
&Sdw,f/ tJhvkdudprsKd;awGrSmusawmh olwkdYu
tpd;k &eJY w&m;0if typftcwf&yfpaJ &;ukd pum;
ajymaewm jzpfwJhtwGuf trsKd;om; jyefvnf
oifhjrwfa&; IaxmifhuaeNyD;awmh tpdk;&eJY
wdu
k &f u
kd af qG;aEG;ygvdYk usaemfwYkd ajymqkx
d m;wm
awG&Sdygw,f/
udak usmpf mG rd;k / / udak usmpf ;kd 0if; ud,
k w
f ikd f
vnf; axmifxrJ mS jzwfoef;cJw
h mayghaemf/ ckeu
udb
k Mdk unfajymovkd Edik if aH &;vIy&f mS ;wJo
h al wGukd
Edik if aH &;yk'rf r[kwb
f eJ YJ tjcm;yk'rf awGeYJ 1990
aemufydkif;rSm ydkzrf;qD;vmwm awGU&w,fqdk
awmh tJ'w
D ek ;f u awGUcJw
h hJ tawGUtBuKaH v;awG
rSwfrd&if ajymjyay;yg/
udkausmfpk;d 0if; / / usaemf BuKHzl;wmqdk&if
OD;ode;f vGiaf ygh/ 'Dru
dk a&pDygwD&UJ wGzJ uftwGi;f
a&;rSL;vm;? twGi;f a&;rSL;vm; qkw
d mukd rrSwrf d

Opinion 35

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

&xkdufwJh tcGifhta&;awGudk tukef&apzdkY jzpf


w,f/ tckusawmh EkdifiHa&;tusOf;om;a[mif;
awG[m tJ'h v
D rdk sK;d tcGit
hf a&;awG r&bJeYJ qH;k H;I
aewm awGU&w,f/ 'g[m tifrwef&ufpufwJh
&ufpufenf;wrsKd;vdkY usaemfwdkYajym&rSmaygh/
ukdausmfpGmrdk; / / tck olwkdYukd >cif;csuf
r&Sd vTwfray;bl;qkdwm cH0efuwdawGeJY vTwf
ay;wmudk qkdwmvm;/
udb
k Mdk unf / / tJ'gvnf;ygw,f? aemuf
wcku EdkifiHom;wa,mufu ywfpydkYpf oGm;
avQmuf&if 10 &ufavmufyJ Mumr,f/ Edik if aH &;
tusO;f om;a[mif; wa,mufu ywfpykpYd f oGm;
avQmufr,fqkdYvkdY&Sd&if wESpfapmifhMunfhr,f qkd
wmrsKd;awG &Sdw,f/ aemuf q&m0efawGqkd&if
olY&JU q&m0efvkdifpifawGudk csufcsif;jyefr&wm
rsKd;awG &Sdw,f/ a&SUaeqkd&if a&SUaevkdifpifukd
csucf si;f vG,v
f ,
G u
f u
l jl yefr&wmrsK;d awG&w
dS ,f/
'gawGu axmifxJrSm tusOf;csHk? axmifxJrSm
tjypfay;wmrsKd; r[kwfawmhbJ axmifu xGuf
vmNy;D wJt
h csed rf mS a&m ol&UJ toufarG;0rf;ausmif;
Cartoon

rI'PfawGukd olwkdYrdom;pk0ifawGu awmfawmf


jyif;jyif;xefxef cHae&w,f/ tJh'DvdkrsKd; tcuf
tcJawGeJY BuHKawGUcJh&wJh &m*Pef;eD;yg;avmuf
ukad wmh usaemfwYkd Counseling (ESpo
f rd ahf qG;aEG;
rIawG) ay;NyD;ygNyD/ okdYaomf rsm;pGmusefygao;
w,f? 'Dta&twGuaf wGay:rSmukyd J rsm;pGmuseyf g
ao;w,f/ tJ'D usefaewJholawGrmS usaemfwYkd
arQmfvihfrxm;wJh? awG;awmif rawG;EdkifwJh pdwf
'Pf&mrsK;d awG &Sv
d rd rhf ,fvYdk usaemfwYkd arQmv
f ifyh g
w,f/ tJ'[
D mawGtwGuu
f dk usaemfwt
Ykd aumif;
qHk;jzpfatmif ulnDoGm;Ekdifygvdrfhr,f/
udak usmpf mG rk;d / / 'Davmufrsm;wJo
h al wGudk
Counseling vkyfzkdY b,favmufxd tultnD
f uf
vkrd ,fvYdk xifv/J aemufwcku tmPmykid b
ua&m 'gawGeJYywfoufNyD; b,favmufxd
yl;aygif;aqmif&GufrI&SdovJ/
ukdausmfpkd;0if; / / tckaemufykdif;qkd&if
usaemfwYkd 2014 xJrmS AAPP &JU tpDtpOfawGeYJ
Counselor 25 a,muf&Sdw,f/ Supervisor 5
a,muf&Sdr,f/ vufaxmuf BuD;Muyfa&;rSL;
wa,muf&rdS ,f? usaemfwm0efct
H aeeJY wa,muf
&Sdr,faygh/ tJhavmufyJ &Sdygao;w,f/ odkYaomf
usaemfwYkd arQmv
f ifw
h mu 'Dxufyw
kd t
hJ ajctae
rsKd;awG? 'DxufydkwJh vkyfykdifcGifhawG ydk&r,fqkd&if
aygh usaemfwYkd 'DxufyNdk y;D wk;d csUJ Ny;D vkycf siw
f ,f/
ukdausmfpGm ar;ovkdrsKd; tmPmykdiftpkd;&buf
awGu bmyl;aygif;aqmif&GufrI &SdovJqkdawmh
ajym&&if tcktcsdefrSmawmh Zero (okn) yg/
bmrSr&Sdbl;?
ukdbkdMunf / / 'gayr,fh aESmihf,SufrI
vnf; r&Sdbl;/ 'gayr,fh usaemfwYjkd refrmEkfid fiHrmS
&SdwJhjyemu EkdifiHa&;tusOf;om;awG &Sdw,f
qdw
k hJ w&m;0ifru
I t
kd cktcsed rf mS Oya'jyKv&Ydk wm?
w&m;0ifatmif jyKvkdY&wmu vTwfawmfjzpfyg
w,f/ ,aeYtcsdefxd vTwfawmfxJrSm ol&
OD;a&Tref;uyJ jzpfjzpf? a':atmifqef;pkMunfuyJ
jzpfjzpfaygh EdkifiHa&;tusOf;om; t"dym,fzGifhqkd
csufudk xdxda&mufa&muf owfrSwfwmrsKd;?
aqG;aEG;wmrsKd;ukd usaemfwdkY rawGU&ao;ygbl;/
'g[m usaemfwdkYtwGuf 0rf;enf;p&mwckyg/ 'D
wm0ef&SdwJholawG aqG;aEG;vmatmif? tod
trSwjf yKvmatmif usaemfwYkd 0dik ;f Ny;D awmhBuKd ;pm;
oGm;&yghr,f? tJv
h Bdk uKd ;pm;oGm;wJt
h cgrSm usaemf
wdYk AAPP tzGUJ wckwnf;rS r[kwfbJeYJ EkdifiHa&;
tusOf;om;a[mif;awGa&m? EkdifiHa&;tusOf;
om; r[kwfaom tzGJUtpnf;awGua&m 'grsKd;
awGudk aoaocsmcsmaqG;aEG;Ny;D awmh usaemfwYkd
vTwfawmfukd wifjyoGm;&yghr,f/
udak usmpf mG rk;d / / udb
k Mdk unf? ukad usmpf ;kd 0if;
'Dvrdk sK;d 0ifa&mufaqG;aEG;ay;wJt
h wGuf aus;Zl;
wifygw,f/

Dateline Irrawaddy aqG;aEG;0dkif;wGif

umwGef; - psmefarmifarmif

awmhbl;/ olu AdkvfrSL;atmif&JU oruf/ ol


qkd&if yk'fr (6^1) awG? tyu (3) awG? wjcm;
trIawGeyYJ g axmifcsccH &hJ w,f/ olq&kd if axmif
xJrmS usaemfwYkd awGUcJw
h t
hJ csed rf mS qkd use;f rma&;
aumif;wm r[kwfbl;/ ajccsif;eJY tywfpOf
w&uf ESpf&uf ykHrSef kH;xGufaewmawG awGU&
w,f/ csxm;wJh trIawGuvnf; trsm;BuD;yJ/
ckawmh qkH;oGm;&SmygNyD/ tJhvdk vlrsKd;awGvnf;
usaemfwdkY awGUcJh&w,f/ 'gayr,fh olwdkY&JU
aemufaMumif;u EdkifiHa&;yJ/
ukdausmfpmG rdk; / / orwOD;odef;pdeftpkd;&
wufvmwm 2011 ckESpfwnf;uaygh/ tckqkd
3 ESpfeD;yg;&Sdawmhr,f EkdifiHa&;tusOf;om;wcsKUd
uvnf; &Sdaeao;w,f/ tJhvdkrsKd; qufvuf
xdef;odrf;xm;wJhtwGuf vuf&Sd jrefrmEdkifiH&JU
Ekid if aH &;jyKjyifajymif;vJr?I pD;yGm;a&; jyKjyifajymif;
vJrIawGtay:rSm b,fvkdrsKd; qkd;usKd;awG &SdEkdif
rvJ/ bmjzpfvdkYvJqkdawmh EkdifiHwumuvnf;
'gudkMunhfNyD;awmh olwkYdcsrSwfxm;wJh pD;yGm;a&;
ydwfqdkYrIwdkY? jypf'PfwkdYudk yvyfzdkY pOf;pm;aewm
qkdawmh b,fvkdtusKd;qufawG&SdEdkifovJ/
udkbkdMunf / / 'D[mawGu wkdif;jynf&JU
*kPo
f u
d m eJq
Y idk yf gw,f/ usaemfwYkd jrefrmEdik if u
H
vmr,fh 2014 rSm tmqD,OH u|jzpfaeNyq
D adk wmh
'DOu|qkw
d EhJ ikd if u
H Ekid if w
H um&JU jypfwifa0zefrI
udk cHae&r,f? Edik if w
H um&JU ydwq
f rYdk aI wGukd cHae
&r,fqv
dk &Ydk &dS if tifrwef&u
S pf &maumif;ygw,f/
aemufwcku 'Dvrdk sK;d qufvyk af ewJt
h wGuf ol
wkdYu pD;yGm;a&;ydwfqkdYrIawGudk zGifhray;bl;qdkYvkdY
&Sd&if usaemfwdkY EkdifiHol? EdkifiHom;awG &oifh
&xdkufwJh tvkyftudkiftcGifhtvrf;awG wjcm;
pD;yGm;a&;awG qH;k H;I roGm;zdq
Yk &dk if vlt
Y cGit
hf a&;
awG wk;d wufzv
Ykd w
dk ,f/ tJv
h ykd J Edik if aH &; tusO;f
om;awG >cif;csufr&Sd vTwfay;zdkY vdkw,f/ tck
tcsed x
f d OD;ode;f pdet
f pk;d &u Ekid if aH &;tusO;f om;
ta&twGuf awmfawmfrsm;rsm;udk vTwfay;cJh
wm &Sdw,f/ wcsKdUawG usefaecJhao;wm&Sdw,f?
wcsKUd qkd vTwaf y;wJt
h cgrSm Edik if aH &;tusO;f om;
tjzpf todtrSwfjyKNyD;awmh vTwfay;wm? >cif;
csurf &Sd vTwaf y;wmrsK;d r[kwb
f ;l / 'gu odyu
f kd
kyq
f ;dk wJu
h pd y g/ Edik if w
H umu awmif;qkad ewm
a&m? usaemfwaYkd wmif;qkw
d mu Ekid if aH &;tusO;f
om;tjzpf todtrSwfjyKNyD;awmh >cif;csufr&Sd
vTwaf y;zdjYk zpfw,f/ axmifu 'DaeY vGwNf yq
D v
dk Ydk
&dS&if reufjzefus&if EdkifiHom;wOD;tjzpf &oihf

rIukd qufNyD;awmh tjypfay;ovkd jzpfaew,f/


'g[m EkdifiHa&;tusOf;om;wa,muf jzpfHkeJY
wb0vHk; tjypfay;cHae&wJhyHkpHrsKd; jzpfaew,f
vkdY xifw,f/
ukad usmpf mG rk;d / / [kw
d avmuyJ udb
k Mdk unf
wkdY EkdifiHa&;tusOf;om;ulnD apmifha&Smufa&;
toif;uyJ wjcm;toif;tzGJUawGeJY yl;aygif;NyD;
awmh 1962 ckEpS af emufyikd ;f axmifwiG ;f tusO;f
uscHcJh&wJh EkdifiHa&;tusOf;om;awG&JU pm&if;udk
vkyfr,fvkdY od&w,f/ tckrS pvkyfwmqkdawmh
tMurf;rsOf; b,fESpfa,mufavmuf &Sdr,fvkdY
cefYrSef;vdkY&vJ/
udkbkdMunf / / 1962 uaepNyD; tckcsdef
xdq&dk if ckepfaxmifeYJ waomif;Mum;xJrmS &Srd ,f
vkdY usaemfwdkY tMurf;zsif;cefYrSef;ygw,f/
udak usmpf mG rk;d / / olwu
Ykd OD;ae0if;tpk;d &?
Ny;D awmh ppftpd;k &vufxuf? acwftqufquf
axmifuscw
hJ o
hJ al wGayghaemf/ 'Dae&mrSm ukad usmf
pkd;0if; wm0ef,lxm;wJh EkdifiHa&;tusOf;om;
a[mif;awG? olwkdY&JU rdom;pk0ifawG pdwf"mwf
jyefvnfjrifhwifa&; (Mental health clinic)
vkyfaewJh ae&mrSma&m b,favmufxd qkd;qkd;
0g;0g; cHpm;ae&wJholawGukd awGUovJ/
udkausmfpkd;0if; / / ajymr,fqkd&if usaemf
wdkY 'DjynfwGif;rSm 'Dvkyfief;[m tpykdif;yJ &Sdyg
ao;w,f/ wESpfom;avmufyJ &Sdao;wmaygh/
odaYk omfwESpo
f m;rSm usaemfwaYkd wGU&wmuawmh
rdom;pk0ifwa,muf axmifxJ0if&wJhtcsdefrSm
olw&Ykd UJ ykid q
f idk rf aI wG pD;yGm;a&;awG tzsuq
f ;D cH&
w,f/ zsuq
f ;D cHae&wJt
h jyif olu,
kd w
f idk u
f v
kd nf;
use;f rma&;xdcu
kd rf aI wGjzpfvmw,f/ olwq
Ydk rD mS
&Sad ewJh t"du pdw'f Pf&mrsK;d awGu igha,mufsm;
axmifusoGm;vkdY 'grSr[kwf ighom;orD; axmif
usomG ;vdYk igwdrYk o
d m;pkb0 pD;yGm;a&;awG ysu&f
w,fqkdwJh pdwfcHpm;rIrsKd;awG? aemufwck ykdqkd;
wmu EkdifiHa&;tokdif;t0kdif;udk wjcm; jyify
tokdif;t0kdif;u wcsdefwnf;rSm ypfy,fxm;cJh
Muw,f? okdYr[kwf&if cGJjcm;qufqHcHae&w,f/
tmPmykid f tykid ;f uaomfvnf;aumif;? &yfuu
G f
tokdif;t0kdif;uaomfvnf;aumif;? tJ'D&JU zdpD;

'Drdkua&pDa&;? vlYtcGifhta&;?
wdkif;&if;om;a&; ponfhjrefrmhEdkifiHa&;
jzpfay:ajymif;vJrIrsm;udk oHk;oyfaqG;aEG;
aeNyD; DVB kyfoHwGif tywfpOf
wifqufxkwfvTifhvsuf&Sdonf/
,cktpDtpOfrSm 'Drdku&ufwpf jrefrmhtoH
(DVB) uae Zefe0g&Dv 29 &ufaeY
xkwfvTifhcsufudk jyefvnfwifqufjcif;
jzpfonf/

Travel
Lampang

"mwfyHkrsm; - a*sydkif^The Irrawaddy

xdkif;ajrmufydkif;u jrefrmh okckr 0dnmOfrsm;

xdkif;EdkifiHajrmufydkif; vrfyef;NrdKU&Sd 0yfpDBuHK;ausmif;/

ausmfc^vrfyef;
rmh okckr tEkynmvuf&mrsm; udef;0yfaeonhf vrfyef;NrdKUav;onf xdkif;EdkifiHajrmufydkif;&Sd Zif;r,f[k jrefrmwdkY
odMuaom csif;rdkifNrdKUESihf 95 uDvdkrDwmuGma0;NyD; um;pD;vQif wem&DcGJrQom Mumjrihfonf/ awmifay:vrf;?
ajrjyefv
Y rf;rsm;udk jzwfausmNf y;D ,if;NrKd Uav;xJukd a&muf&o
dS nfEiS w
fh NyKd ief uf d;k &mrysuo
f nhf taqmuftOD yHo
k Pmefrsm;?
a&S;a[mif;,Ofaus;rI tarGtESpfrsm;? xdkif;EdkifiHajrmufydkif;&Sd vef;em;vlrsKd; (odkY) a&S;xdkif;vlrsKd;wdkY\ ,Ofaus;rI taiGU
toufrsm;u vma&mufvnfywfoltm; cHpm;rItopfrsm;udk ay;aeonf/

jref

vrfyef;NrdKU\ rGef;wnhfcsdef aea&mifjcnf


tvif;a&mifatmufwGif NrdKUwGif;&Sd ESpfy&dap'
Mumjrihpf mG tdrk if;a[mif;EGr;f aeNyjD zpfonhf tkwf
wHwdkif;&SnfBuD;u cHhnm;xnf0gvSaomfvnf;
tufuGJaMumif;rsm;? a&ndajcmufrsm;ESihftwl
awmufyrIwdkY uif;ae\/ nKdrnf;pGJaeaom
tqdkyg tkwfwHwdkif;eH&H xGif;xkxm;aom
Adou
k mvuf&mwdo
Yk nf aESmif;acwf vuf&mrsm;
ESihfrwl wrlxl;jcm;aeonf/ &Snfvsm;vSonhf
,if;tkww
f w
H ikd ;f twGi;f bufatmufajc opf
yifrsm; tkyfrdk;aeaomaMumihf kwfw&ufMunhf
vQif twGif;buf ausmif;tdkysuf? tdrftdkysuf
rsm;om&Sdrnf[k xif&ayonf/
,if;tkwfwHwdkif;&SnfBuD;\ tv,fwGif

&G,fwl? yHkwl rkcfOD;ESpfck &SdNyD; ,if;rkcfOD;wdkY\


rsuEf mS pmwGif jrefrmbmomjzihf ]]omoeaZmwd
umkHwdkuf}}[k tkwfxGif; pmvHk;rsm;jzihf txif;
om; urn;f wifxm;onfukd awGUjrifvu
kd &f onhf
tcsdefwGif jrefrmhajray: a&mufaeonhftvm;
[k pdwfxifrSwf&ygonf/
rkcfOD;rS twGif;odkY0ifvdkufonfESihf wNydKif
euf Bu;D us,cf rf;em;vSonhf a&S;jrefrm Adou
k m
ynm&SifwdkY\ yef;yJ? yef;xdrf? yef;wOf;? yef;yk?
yef;yGwf? yef;csD? yef;,Gef;? yef;&ef? yef;awmh?
yef;warmh ponhf yef;q,frsKd; twwfynm
vuf&mrsm;jzihf wnfaqmufxm;aom a&S;a[mif;
jrefrmhokckr tEkynmvuf&mwdkYudk &ifoyf
IarmzG,f awGUjrif&awmhonf/

a&S;acwf yef;&ef? yef;awmh vuf&mrsm;jzihf


wnfaqmufxm;aom Pfawmf av;q,hfig;
rDwmtjrihf&Sd a&Ta&mifw0if;0if;ESihf &SpfrsufESm
apwD? jrefrmhkd;&m a&S;a[mif; yef;ykvuf&m
kyfvHk;? kyf<ursm;jzihf xGif;xkwnfaqmufxm;
aom bk&m;ausmif;aqmifawmfBu;D ESifh odraf wmf
Bu;D wd\
Yk cHn
h m;xnf0grIwu
Ykd zl;ajrmfawGUjrif&ol
wdkYtzdkY rifouf tHhtm;oihfp&m jzpfaeonf/
rkcfOD;t0if vuf,mbuf&Sdonhf bk&m;
ausmif;aqmifawmfBuD;twGif;odkY 0ifvdkufcsdef
wGif a&Ta&mif? ywjrm;a&mifwdkY vif;vuf
awmufyaerIu ausmif;aqmifwckvHk; rD;xGef;
p&myif rvdkatmif zdwfzdwf awmufyaeonf/
ausmif;rsuEf mS pmwGif ayw&mausmf us,0f ef;Ny;D

ajymifvuf uspv
f spaf eonhf uRe;f wHcg;&GuBf u;D
rsm;? ausmif;aqmifawmfBuD; twGif;&Sd a&Ta&mif
wzdwzf w
d v
f ufaeonhf Ak' kyyf mG ;awmfBu;D rsm;?
vlwzufcefY tvH;k txnfrysu&f adS eqJ a&Ta&mif
0if;vufaeaom uRef;wdkifBuD;rsm;? ta&mif
taoG; pHkvifvSonhf rSefpDa&Tcs ykvifawmfBuD;
ESihf rSefpDa&Tcs rsufESmMuufrsm;uvnf; MunhfI
rqHk;yif jzpfonf/
tqdkyg ausmif;aqmifawmfBuD; twGif;&Sd
a&S;a[mif; uRef;ADdkBuD;rsm; twGif; aqG;jrnfh
pkwfNyJaeNyD; om;a&rsufESmzHk; zHk;xm;aom
jrefrmbmomjzifh a&;om;xm;aom Ak'pmay
usrf;*efrsm;? ,Gef;qGrf;tkyfrsm;? aiGzvm;rsm;?
uGrf;awmifrsm;? a<uxnfESihf jyKvkyfxm;aom
bk&m;yef;tdk;BuD;rsm;? usKd;yJhaeaom Ak'kyfyGm;
awmfrsm;ESihf jA[mBuD;rsm;\yHkrsm;udk pepfwus
odrf;qnf;xm;onfudk awGU&onf/
,if;ausmif;awmfBuD;udk 1882 ckESpfwGif
jrefrmhopfvkyfief; olaX;BuD; ausmif;'g,um
OD;a&TtyfEiS fh ZeD; cGe0f rfp0l etyf ZeD;armifEw
HS u
Ykd
rEav; a&TNrdKUawmfrS Adokumynm&SifwdkYudk
wul;wu zdwfac:NyD; ]]omoeaZmwdumkH
wdkuf}} trnfjzihf aqmufvkyfvSL'gef;cJhonhf
rSww
f rf;rSw&f mrsm;udk txift&Sm; awGU&onf/
ausmif;wdu
k Bf u;D udk xdik ;f trnf 0yfzmzef; (r&rf;
awmausmif;)[k ac:wGio
f nf/ tqdyk g ausmif;
wdkufonf vrfyef;NrdKU&Sd xif&Sm;onhf bkef;awmf
BuD;ausmif;wckomru xdkif;EdkifiHtwGif;&Sd xif
&Sm;onhf a&S;a[mif;bke;f awmfBu;D ausmif;rsm;xJ
wGifvnf; wcktygt0if jzpfonf/
,if;ausmif;awmfBuD;\ ausmif;'g,um
OD;a&Ttyfonf vrfyef;NrdKU tcsrf;omqHk; opf
vkyfief;&Sif pm&if;wGif xif&Sm;ol wOD;jzpfNyD;
NAdwdoQacwf vrfyef;NrdKU orm"d vlBuD;rif;
atwDtrf bGUJ xl;cH (A.T.M British Headman
H yd af wmf &cJo
h jzihf xif&mS ;
In Lampang) a&Twq
d o
d Q tpd;k &
ausmaf pmol wOD;vnf;jzpfonf/ NAw
u OD;a&Ttyf qHk;yg;oGm;NyD;aemuf if;\ uwd
opm wnfMunfpGmESihf 22 ESpfwdkif trIawmf
xrf;cJhonfudk *kPfjyKjcif; txdrf;trSwftjzpf
]]omoe aZmwdumkHwdkuf}}twGif; jrefrm
bmomjzihf urnf;xdk;xm;aom tkwf*l jyKvkyf
ay;cJhNyD; xdktkwf*lonfvnf; ,ckxufwdkif
txift&Sm; jrif&ayonf/ OD;a&Ttyf\ tkwf*l
ab;wGif ]]omoe aZmwdumkHwdkuf}} tm;
tpOftquf xdef;odrf; apmihfa&SmufcJhMuaom
if;\ aqGpOfrsK;d quf ausmif;'umwd\
Yk tkw*f l
rsm;udk awGUjrif&onf/ ,if;ausmif;wdkufBuD;udk
ajr;jrpf tqufqufu ,aeYwdkif a&S;rlrysuf
xdef;odrf; apmihfa&Smufxm;onfudk awGUjrif
&onf/

37
vrfyef;NrdKUwckwnf; a&S;a[mif; jrefrmbkef;awmfBuD;ausmif;
9 ausmif;&SdNyD;? ,if;ausmif;rsm;xJwGif jrefrmha&S;a[mif;
tEkynmvuf&mrsm; udef;0yf&SifoefaeqJ . . .

vrfyef;NrdKUwckwnf; a&S;a[mif; jrefrm


bkef;awmfBuD;ausmif; 9 ausmif;&SdNyD;? ,if;
ausmif;rsm;xJwGif jrefrmha&S;a[mif; tEkynm
vuf&mrsm; udef;0yf &SifoefaeqJjzpfNyD; tqdkyg
ausmif;rsm;\ Bu;D us,cf rf;em;rIwu
Ykd NrKd Uav;\
usufoa&ukd aqmifMuOf;ay;aeonf/
]]omoe aZmwdumkHwdkuf}} udk wnf
aqmufvLS 'gef;cJah om ausmif;'um OD;a&Ttyf\
om;jzpfol armifaiGZifu zcif vSL'gef;xm;aom
ausmif;wdkufBuD;\ rsufapmif;xdk; ae&mrSm
]]atmifr*Fvm}} ac: 0yfcsKdif;rGefcGef;[k trnf&
onhf ausmif;awmfBuD; wpfausmif;ESihf bk&m;
apwDyx
k ;kd rsm;udk aqmufvyk f vSL'gef;xm;onfukd
awGU&onf/
vrfyef;NrKd Uay:&Sd a&S;a[mif;jrefrm bke;f awmf
BuD;ausmif; 9 ausmif;teuf ]]omoe aZmwd
umkw
H u
kd }f } ac: 0yfzmzef;? ]]atmifr*Fvm}} ac:
0yf c sKd if ; rG e f c G e f ; ? ]]anmif 0 d k i f ; ausmif ; }} ac:
0yfpDBuHK;? ]]uRJaumyifqdyfausmif;}} ac: 0yfxmh
rtdk; ESihf ]]NrdKUusufoa&aqmifausmif;}} ac:
0yfpda&mif;armif;wdkYonf xif&Sm;vSonf/
tqdkyg ausmif;BuD;rsm;udk aqmufvkyf
vSL'gef;cJhMuaom jrefrmolaX;BuD;wdkY\ aetdrf
BuD;rsm;onf ,if;NrdKUav;ay:wGif wnf&SdaeqJ
yifjzpfonf/ xdktdrfBuD;rsm;udk jrefrm Adokum
ynm&SifwdkY wnfaqmufxm;jcif;jzpf&m a&S;rl?
a&S;[efwdkYjzihf cHhnm;xnf0gaeonf/ ,if;tdrf
Bu;D rsm;onf jrefrmausmif;wdu
k Bf u;D rsm; enf;wl
xif&mS ;Ny;D Edik if jH cm;om;rsm; pdw0f ifwpm;0ifxu
G f
avhvmvsuf &Sdaeonfudk awGU&onf/
vrfyef;NrdKUonf jrefrmEdkifiH\ opfvkyfief;
NrKd Uawmf awmifiEl iS fh wlonf[k xdik ;f Edik if aH &muf
jrefrmrsm;u qdkMuonf/ jrefrmEdkifiHudk NAdwdoQ
udkvdkeDwdkY BuD;pdk;pOfu opfvkyfief;udk tBuD;
tus,f vkyfudkifcJhaom bkHabbm;rm; ukrPD
&Scd o
hJ nf/ xdpk Ofu opfvyk if ef;rsm; tajccs vkyf
udik &f ef vkyif ef;uRr;f usio
f nhf jrefrmwdu
Yk kd NAw
d o
d Q
wdkYu vrfyef;NrdKUodkY ac:,loGm;cJh&mrS csrf;om
<u,f0vmaom jrefrmolaX;BuD;rsm;u bk&m;?
ausmif;? apwDykxdk;rsm; wnfxm;udk;uG,fcJhjcif;
jzpfonf[k od&onf/
vefyef;NrdKUxJwGifyif&Sdaom 0yfpDBuHK;ac:

anmif0ikd ;f ausmif;wdu
k u
f kd xdik ;f bk&ihf orD;awmf
r[mcsufu&DoD&d'kHu NrdKUusufoa&aqmif
ausmif;tjzpf todtrSwfjyKum tcGihftcgBuHK
vQif 0ifa&mufzl;arQmfonhftwGuf xdkausmif;
awmfBuD;onf jrefrmausmif;wdkufrsm;xJ xdkif;
vlrsK;d rsm;tMum; yd
k vlord sm;vmaom ausmif;
awmfBuD;jzpfvmonf/
0yfpBD uKH ;ausmif;\ rkcOf ;D rS txJo0Ykd ifvu
kd f
vQif aMu;owKwdkYudk jrefrmhdk;&m yef;ykynmjzihf
kyfvHk; kyf<uwdkYjzihf yef;pG,fyef;cufrsm;oPmef
yHak zmfjyKvyk x
f m;aom pDBuKH ;ausmif;odraf wmfBu;D
udk OD;pGm txift&Sm; awGUjrif&rnfjzpfonf/
ausmif;twGif;wGif rSefpDa&Tcsxm;onhf bk&m;
cef;aqmif wck&SdNyD;? bk&m;cef;aqmif\ ezl;pD;
wGif jrefrmbmom tkwx
f iG ;f pmvH;k jzihf ]]ausmif;
'umBuD; OD;a&Ttkef; aumif;rI edAmefqk om"k
ewfvlac:}} [l a&S;[efusus a&;xm;onhf
urnf;pmwef;udk awGU&onf/
odrfawmfBuD;twGif; vuf,m eH&Hay:wGif
BudrfjzihfuGyfxm;aom uRef;ukvm;xdkifay:wGif
acgif;aygif;? wdkufyHktjzL vHkcsnfwdkYudk 0wfqif
xm;onhf touf 80 ceft
Y &G,f olaX;Bu;D OD;k;d
\"mwfyHkudk rSefaygif oGif;xm;aom "mwfyHk
a[mif;wcktm; ususee csdwfqGJxm;onfudk
awGU&onf/
jrefrmopfukefonf olaX;BuD; OD;kd;onf
0yfpDBuHK; ausmif;awmfBuD;udk 1890 ckESpfu
pwif wnfaqmuf vSL'gef;cJhol jzpfaMumif;ESihf
pDBuKH ;ausmif; odraf wmfBu;D udk aqmufvyk v
f LS 'gef;
cJhaom olaX;BuD; OD;a&Ttkef;ESihf tjcm; jrefrm
olaX; 5 OD;wd\
Yk trnfrsm;udk ausmufe&H aH y:wGif
a&Ta&mifpmvHk;jzihf xdkif;-jrefrm ESpfbmom rSwf
wrf;wif a&;xdk;xm;onfudk jrif&onf/
odrfawmfBuD;\ tjyifbuf q,hfig;aycefY
tuGmwGif qHk;yg;oGm;onhf ausmif;'um jrefrm
olaX;BuD;wdkY\ tkd;tkwf*lrsm;udk ,aeYwdkif
xdef;odrf;apmihfa&SmufNyD; xdktkwf*lrsm;ay:wGif
aoqHk;oGm;olwdkY\ trnfrsm;udk jrefrm-xdkif;
ESpb
f momjzihf a&;om;xm;onfukd awGU&onf/
,if;tkw*f rl sm;\ vuf,mbuf 15 aycefY
tuGmwGif ]]ou&mZf 1310 ck bk&m;wum
armifpv
H if;}}[k jrefrmtrnfjzihf urn;f wifxm;

vrfyef;NrdKUonf jrefrmEdkifiH\
opfvkyfief;NrdKUawmf awmifilESihfwlonf[k
xdkif;EdkifiHa&muf jrefrmrsm;u qdkMuonf/
jrefrmEdkifiHudk NAdwdoQudkvdkeDwdkY BuD;pdk;pOfu
opfvkyfief;udk tBuD;tus,f vkyfudkifcJhaom
bkHabbm;rm;ukrPD &SdcJhonf/

OD;a&Ttyftxdrf;trSwf urnf;/

onhf apwDawmfBu;D udk zl;ajrmf&rnfjzpfNy;D apwD


awmfBuD;ESihf rsufESmcsif;qdkifwGif tdkrif;&ihfa&mf
aeNyjD zpfonhf 0yfpBD uKH ;ausmif;\ ausmif;aqmif
awmfBuD; a&SUrsufESmpmudk awGU&onf/
]]jrefrmou&Zf 1282 ckESpf aqmufvkyf
onf tk|fwdkufausmif;awmfBuD;}} [l usKd;yJh
ysufpD;aeonhf pmvHk;tptersm;jzihf awGUjrif
&aom t0ifrkcfOD;onf ESpfaygif; 120 ausmfcJh
onhf tdkpmrI oufwrf;udk Tef;aevm;[kyif
xif&onf/
ESpfaygif; 123 ESpf MumjrihfcJhNyDjzpfaom
0yfpDBuHK; ausmif;awmfBuD;\ ausmif;aqmif
tcsKdUonf 1992 ckESpfwGif avmifuRrf;cJhaom
rD;aMumihf ysufpD;cJh&onf/ ,cifu ausmif;0if;
Bu;D twGi;f wnf&cdS ahJ om ausmif;aqmif? apwD
ykxdk;yHkwdkYukd rEav;rS yef;csDq&mtm; ac:,l
a&;qGaJ pNy;D a&Taq;yef;csjD zihf ausmif;aqmifawmf
Bu;D twGi;f eH&H a&;qGJ rSww
f rf;wifxm;onfukd
awGU&onf/ ausmif;twGi;f bk&m;cef;\,mbuf
eH&w
H iG f ausmif;awmfBu;D rD;ravmifcifu "mwfykH
a[mif;wckudk yHkBuD;csJU 8 aycefY ydkpwmjzihf
csdwfqGJxm;onfudk awGU&ygonf/
vrfyef;NrKd Uay:&Sd bke;f Bu;D ausmif;rsm;teuf
jrefrmbkef;BuD;ausmif;rsm;jzpfonhf 0yfpDBuKH;
ac: ]]anmif0dkif;ausmif;}} ESihf 0yfxmhrtdk; ac:
]]uRJaumyifqdyfausmif;}} wdYu
k kd xdkif;bk&ihf orD;
awmf r[mcsuu
f &D oD&'d u
Hk NrKd Uusuo
f a&aqmif
ausmif;rsm;tjzpf todtrSwfjyKcJhaMumif; od&
onf/ tqdyk gausmif;ESpaf usmif;onf a&SUaemuf
qdo
k vdyk if rD;avmifuRr;f rI jzpfymG ;cJo
h nf/ ,if;
ausmif;rsm; rD;avmifrIESihf ywfoufNyD; xdkif;
wm0ef&Sdolrsm;u rawmfwq rD;avmifrI[k
xkwfjyefcJhaomfvnf; xdkif;EdkifiH oDwif;oHk;ae
Muonhf jrefrmoHCmawmfrsm;u a&S;jrefrm
bke;f Bu;D ausmif;rsm;tay: tjrifrMunfol xdik ;f
wcsKdU\ vkyf&yf[k oHo,&SdcJhMuonf/
0yfxmhrtd;k ausmif;udv
k nf; 1893 ckEpS u
f
jref rmopf uk ef onf ol a X;BuD ; OD ;pH tk ef ; u

aqmufvkyfvSL'gef;cJhjcif;jzpfNyD; jrefrmoHCm
awmf tqufqufu ausmif;xdik cf ahJ Mumif; od&
onf/ ,if;ausmif;awmfBuD;onf xkdif;EdkifiH&Sd
jrefrmbke;f awmfBu;D ausmif;rsm;teuf ygVdpmay?
o'gESihf usrf;trsKd;rsKd;udk jrefrmEdkifiH\ oifkd;
Tef;wrf;twdkif; oifMum;aeqJjzpfonhf wck
wnf;aom jrefrmbke;f awmfBu;D ausmif; wausmif;
jzpfonf/
EdkifiHjcm;om;rsm; aeYpOf 0ifxGuf avhvm
aeMuonhf vrfyef;NrdKUay:&Sd 0yfpDa&mif;armif;
ac: ]]NrKd Uusuo
f a&aqmif}} ausmif;awmfBu;D onf
vnf; rEav;om; Adokum ynm&Sifrsm;\
vuf&mrsm;jzpfNyD;? 1904 ckESpfrS 1912 ckESpf
txd 7 ESpftMum aqmufvkyfcJh&aMumif;? xdk
ausmif;\rSwfwrf;wGif azmfjyxm;onf/ 0yfpD
a&mif;armif; ausmif;aqmifawmfBuD; t0if0
xm;&Sdaom ausmif;a&pufcs w&m;awmfem
zdwfMum;pmwapmifwGif ygVd-jrefrm 2 bmom
jzihf a&;om;xm;NyD;? ,if;zdwfpmtm; rEv;NrdKU
emrnfBuD; &[dkif;aps;\ ajrmufbuf rEvm
bkrpd m yHEk ydS w
f u
kd u
f rSm,lxm;onhf trSwt
f om;
pmvHk;rsm;udk awGU&onf/
'kwd, jrefrmEdkifiHudk wnfaxmifcJhonhf
bk&ihfaemifrif;w&m;BuD;onf 1558 ckESpf
vef;em;vlrsKd;rsm; aexdkifonhf xdkif;EdkifiHajrmuf
ydkif;ESihf ajrmufydkif;\ NrdKUawmf Zif;r,fac:
csif;rdkifudk 3 &uftwGif; odrf;ydkufcJhNyD;? 1558
rS 1775 ckESpftxd jrefrmbk&ifu217 ESpfwdkif
wdkif tkyfpdk;cJhonf[k ordkif;rSwfwrf;rsm;wGif
awGU&onf/ bk&ihfaemif tkyfpk;d cJhNyD;aemuf xdkif;
EdkifiH ajrmufykid f;wGif jrefrmhd;k &m"avh ,Ofaus;
rIrsm; vTr;f rd;k cJo
h nfukd ,aeYwikd f awGUjrif&onf/
13 &mpkESpfrS 18 &mpkESpftxd xdkif;EdkifiH
ajrmufyikd ;f a'owcsKUd odYk a&muf&cdS ahJ om jrefrm
vlrsKd;rsm;onf aumif;rIukodkvftjzpf bk&m;
apwDykxdk;ESihf bkef;BuD;ausmif;rsm;udk wnfxm;
ud;k uG,cf MhJ uaomfvnf; aESmif;ydik ;f umvrsm;wGif
xdef;odrf;EdkifrI r&Sdawmhojzihf a&S;jrefrm bkef;
BuD;ausmif;rsm;yif ,dk,Gif; ysufpD;vmonfudk
awGU&onf/
odaYk omf vrfyef;NrKd Uav;wGif aI rQmrf qk;H aom
awmifwef;Bu;D rsm;? nKUd rIid ;f rIid ;f awmtkyrf sm;ESifh
twl jrefrmhokckr 0dnmOfwYo
kd nf &mpkESpfrsm;pGm
Mumjrihcf ahJ omfvnf; ,aeYwikd f ude;f 0yftouf0if
&Sifoefaeonfudk txift&Sm;yif awGU jrifcJh&
ygonf/

ausmfconf {&m0wDowif;Xme\
tBuD;wef;owif;axmufwOD;jzpfNyD;
e,fpyfa&;&m? obm0ywf0ef;usifa&;&mESifh
wdkif;&if;om;a&;&mrsm;
txl;jyKa&;om;vsuf&Sdonf/

Lifestyle
Art

ckepfaxG&o yef;csDjyyGJ
EdkifpGrf;

2014

ckEpS f Zefe0g&D 25 rS 29 &ufaeYtxda,mrif;Bu;D vrf;&Sd Gallery


65 rSm jyKvkyfwJh 7 Tastes yef;csDjyyGJ[m toGifoPmefa&m
a&;[efyg rwlnDMuwJh yef;csDq&m 7 OD; a&;qGJjyowJh &om 7 rsKd; yg0ifwJh
yef;csjD yyGjJ zpfcNhJ y;D jyyGrJ mS yg0ifwhJ yef;csq
D &mawGuawmh 0if;Zif? armifausmaf cgif?
vSxP
G ;f atmif? eDydkOD;? jynfausmf[ef? pdk;atmifESifh 0if;cdkifwdkY jzpfMuygw,f/
Artist 0if;Zifu jyyGJrSm 7 um; yg0ifjyo
xm;wm awGU&ygw,f/ a&;qGJzefwD;rItaeeJY
Realism tajcjyK zefwD;wmudk awGU&ygw,f/
vuf&SdrSmawmh yef;csDa&;qGJjcif;eJY "ra&;&m
pma&;q&m wOD;vdkY qdkygw,f/ 7 a,mufxJ
rSm touftBuD;qHk;vdkY qdkygw,f/
'kwd, touftBuD;qkH;u yef;csDq&m
uawmh armifausmfacgifyg/ olY&JUyef;csDum;awG
uawmh Realism udktajcjyKzefwD;xm;wJh
taMumif;t&mpkH? a&;[efpkHwJh yef;csDum;awG
yg0ifwm awGU&ygw,f/ Birds Eye View eJY
a&;qGx
J m;wJh ,mawmtjyef aus;vufEmG ;vSn;f
2 pD;udk a&;xm;ykHu aus;vuftaiGUtoufudk
&&Sdapwm awGU&w,f/
jyyGJrSm olY&JUyef;csDum; 8 um;yg0ifwm
awGU&Ny;D ? Knife-work yef;csu
D m;rsm;jzpfygw,f/
tvif; ESit
hf a&mif&&J o
J ;Hk pGJ a&;qGaJ zmfjywm[m
ol&Y UJ oD;jcm;a&;[efjzpfygw,f/ ol[ma&aq;udk
tESpo
f ufq;Hk jzpfNy;D tjcm; rD',
D rfrsm;udk vnf;
a&;qGJEdkifol jzpfygw,f/ rEav; yef;csDyef;yk
ausmif;rSm wufa&mufatmifjrifcJhNyD; yef;csDa&;
qGjJ cif;eJY 'DZikd ;f emtjzpf tcsed jf ynfh vkyu
f ikd af eol
jzpfygw,f/
rif;orD;u[ef yef;csDum;awGudk a&;qGJ
wifjyolu yef;csD eDydkOD;yg/ olYyef;csDum; 5 um;
pvk;H [m rif;orD;tuESihf bDv;l tu yef;csu
D m;
awGjzpfygw,f/ yef;csq
D &mBu;D usKd uv
f wfO;D 0if;
armifxHrSm yef;csDynm&yfrsm; oif,lcJholjzpf
ygw,f/
jrefrmwdkif;&if;om; em*ykHawGudk KnifeWork eJY cyfMurf;Murf; a&;qGJwifjyolu yef;csD
q&m jynfausm[
f efyg/ Murf;&Srx
I u
J odraf rGUrIukd
xif[yfjywmawGU&wJh Realism tajcjyKa&;xm;
wJh yef;csu
D m; 7 um; wifjyxm;wmawGU&ygw,f/
vlBudKufrsm;wJh trsKd;orD;i,fwOD; a&csKd;
aeykH yef;csu
D m; 8 um;udk Realism tajcjyKa&;
qGJwifjyolu vli,fyef;csDq&m 0if;cdkifjzpfyg
w,f/ a&pdkt0wfudk xGif;azmufjrif&wJh trsKd;
orD;&JUtom;t&nfukd ykaH zmfa&;qGw
J m awGU&yg
w,f/ oluawmh yef;csDq&m OD;aZmfrif;ESifh
OD;ausmaf cgifwx
Ykd rH mS yef;csyD nm oif,cl w
hJ ,fvYkd
od&ygw,f/
&efukefyef;csDyef;ykausmif;rSm wufa&muf
oif,lcJhwJh yef;csDq&m pdk;atmif&JUyef;csDum;
awGuawmh jyyGJrSmawGU&enf;ygw,f/ jyoxm;

wJh yef;csDum;awG[molY zefwD;rIeJYolvSypGm qGJ


aqmifaeygw,f/ tck 'DjyyGrJ mS yg&Sw
d hJ yef;csq
D &m
7 OD;xJryS ef;csD q&mpd;k atmif&UJ b0jzwfoef;rIeYJ
tEkynmwefzk;d &if;udk csOf;uyfwifjyvdkygw,f/
q&mpdk;atmif&JU yef;csDum;wcsKdUu pdwfcH
pm;rIudk xif[yfa&;qGJwifjyxm;wm awGU&yg
w,f/ uav;i,fudk EdkYcsdKwdkufauR;aewJh
om;onfrdcifykH yef;csDum;rSmqkd&if uav;i,f
&JUtjypfuif;pifwJh rsufESmav;udk MunfMunf
vifvifa&;qGx
J m;ovdk rdcif&UJ Bu;D rm;wJh arwm
t[kefu uav;&JUa&SUa&;udk awG;aeovm;?
avmu"HtwGuf tm;wif;aeovm;.. ponf
jzifh cHpm;&ygw,f/
wzef xdk;uGif;rifaMumifawGeJY a&S;acwf
jrefrmtrsKd;om;ykH yef;csDum;eJY a&S;acwf jrefrm
0efrif;wOD;&JUyku
H kd a&;qGw
J ifjy&mrSmvnf; olwYkd
&JUpdu
k ef YJ pdwcf pH m;rIwpkw
H &mudyk aHk zmf jyEdik w
f m
awGU&ygw,f/ awmifw
h if;cdik rf mwJh ud,
k af e[ef
eJY pGefYpm;r,fh t&dyfta,mifawGudk jrifomae
ovdk 0efrif;&JU rQrQww pOf;pm;csifhwGufrIeJY
vdrmyg;eyfwJh pdwfcHpm;rIudkvnf; ay:vGifae
wmawGU&ygw,f/ jrefrmtrsK;d orD; 2 OD;&JUykrH sm;
uvnf; oD;jcm;pD&adS ewJh umdu
k w
f mawGukd jrif
awGU&ovdk oD;jcm;pD&JUpdwfcHpm;rIudk xif[yf
wifjyEdkifwm awGU&ygw,f/
olY&UJ wdkif;&if;om;ykH yeff;csDum;awGuawmh
Illustration qefwy
hJ ef;csu
D m;vdYk qd&k rSmyg/ bm
aMumifv
h q
J akd wmh wifjyvdw
k t
hJ &m wckct
k wGuf
0ef;usit
f aetxm;eJY wGpJ yf^ wGzJ ufwifjyrIawG
yg0ifaewmaMumifyh g/ pme,fZif;okyaf zmfyef;csD
q&mb0udkESpfaygif; 30 ausmf jzwfoef;vmwJh
tawGUtBuKHaMumifh tckvdka&;qGJjzpfwmjzpf
w,fvdkYvnf; oluajymygw,f/ ol[m 1986
ckESpfu pma&;q&m0if;atmif&JU ]]oGm;vrf;om
vdkY vmvrf;ajzmifhygap}} qdkwJh 0wKwdkuav;udk
yxrqk;H okyf azmfa&;qGNJ y;D pme,fZif;okyaf zmf
yef;csDq&m jzpfvmwmvdkY od&ygw,f/
vuf&pdS me,fZif;vGwv
f yfrt
I ay: b,fvkd
jrifygovJqdkawmh olupme,fZif;taeeJYvGwf
vyfwmawG &Sdaeayr,fh pmayavmuu ra&
r&m jzpfvmaew,fvYkd xifwt
hJ aMumif; ajymyg
w,f/

trsKd;orD;i,fwOD;
a&csKd;aeykH
yef;csDum; 8 um;udk
Realism tajcjyK
a&;qGJwifjyolu
vli,fyef;csDq&m
0if;cdkif jzpfygw,f/

xdk;uGif;rifaMumifawGeJY a&S;acwf jrefrmtrsKd;om;ykH


yef;csDum;eJY a&S;acwf jrefrm 0efrif;wOD;&JUykHudk
a&;qGJwifjy&mrSmvnf; olwdkY&JUpdkufeJY
pdwfcHpm;rIwpkHw&mudk
ykHazmfjyEdkifwm awGU&ygw,f . . .

39

21 &mpk Facebook . . .
pm-40
taysmfwrf; rEav;vm;? ydk rEav;vm; . . . pm-45
raMumufacwfu umwGef;q&m . . .

pm-50

Food

ajrmufydkif; &Srf;jynf xrif;0kdif;


Zl;vl;
wywf Zl;vl;&JU ypfrw
S u
f awmh &Sr;f jynfajrmufyikd ;f ol eef;qkid Ef rG /f olajymyHk
t&qkd&ifawmh oljyifqifay;onfh [if;vsmrsm;udk pm;Munfhvdkuf&if
&Srf;jynfajrmufydkif;u tdrfwtdrfudk oGm;vnfywf&ovdk cHpm;&rnfwJh/ Munfh
Muao;wmaygh/
]]&Srf;jynfajrmufykdif;rSm NrdKUay:yJaeae? &Gm
rSmyJaeae pm;wJhyHkpHu 'DyHkpHyJ/ t"du[if;
wcGuf&,f? taxmif;wrsKd;rsKd;? t&GufaMumf
wrsKd;rsKd;&,f? 'gyJ}} [k oluawmh qdkaeNyD/
t"du [if;uawmh 0ufom;rkefnif;apm
odkYr[kwf? 0ufom;rQpfcsOf/ taxmif;wrsKd;rsKd;
qdkwmu c&rf;csOfoD; yJykyfaxmif;? 'grSr[kwf
c&rf;oD;axmif;? t&Guaf Mumfuawmh ESpo
f uf&m
aygh/ trsm;tm;jzifah wmh udu
k v
f ef&u
G f aMumfpm;
wmrsm;onf[k oluajymonf/ 0ufom;rQpcf sOf
qdkwmuawmh jrefrmEkdifiHtESHYpm;Muonfh [if;
yJ/ 'Dawmh t"du[if;vsmtjzpf 0ufom;rken
f if;
apmudZk ;l vl;a&G;vdu
k Nf y/D Ny;D awmh0ufom;rken
f if;
apmudk olwu
Ykd wywf 3 &ufavmuf rarmwrf;
pm;Edkifonf[k qdkao;onf/
eef;qkdifEGrfu [if;csufzdkYvnf; jyif&if;?
yg;pyfuvnf; olw&Ykd rS ;f jynfajrmufyikd ;f u tpm;
tpmeJY "avhwcsKdUudk r&yfrem; &Sif;jyaeao;
onf/ Zl;vl;uawmh olvkyforQ rsufajcrjywf
vdkufMunfhvdkYaygh/
rkefnif;pdrf;rsm;udk 2 vufrcGJpDavmuf
vufeJYjzwf a&pifatmifaq;xm;? 0ufom;udk
cyf&,
G &f ,
G w
f ;kH xm;? c&rf;csOo
f ;D udk rxlryg; vS;D
xm;? csOaf pmfum;oD;ajcmufukd a&pifatmifaq;
xm; [kwfNyD/
rD;zdak y: [if;td;k pwnfNy/D [if;td;k qdak omf

vnf; a&aEG;td;k pwnfjcif;om/ a&aEG; qlawmh


c&rf;csOo
f ;D vS;D xm;wmypfxnf?h csOaf pmfum;oD;
ypfxnf?h 0ufom; wH;k xm;wmxnf/h qm;eJ[
Y if;
cwfrIefYxnfhNyD; tayghtiefjrnf;/ 0ufom;El;
avmufNyDqdk&if rkefnif;pdrf;xnf/h rHn
k if;pdr;f yg
El;vm&ifawmh taiGUwaxmif; axmif;xaewJh
[if;eHYu arT;wufvmNyD/
]]'D[if;u MumMumwnfav aumif;av}}
[k eef;qkid Ef rG u
f &Si;f jyonf/ rken
f if;apmqdw
k m
&Sr;f jynfajrmufyidk ;f rSm bmvkyv
f yk rf ygrjzpf[if;
vsmwrsKd;aygh/ tvSLvkyfwJhtcgqdkvnf; tdk;
tBuD;BuD;eJY csufNyD;wnfcif;{nfhcHw,fqdkyJ/
rken
f if;apm wnfxm;wke;f rSm c&rf;csOo
f ;D
yJykyfaxmif;twGuf jyif&NyD/ rD;aoG;rD;&J&JrSm
c&rf;csOo
f ;D udk aysmv
h matmif rD;zkwEf w
k Ef w
k pf if;
xm;? yJykyfudk rD;uifxm;? MuufoGefjzL ETm? ikyf
oD;pdr;f tnmacRxm;/ tm;vH;k tqifoifjh zpf&if
awmhtJ'gawGtm;vHk; a&maxmif;? tayghtief
jrnf;? eHeyH ifav;tkyv
f u
kd f ykH gyJ/ axmif;wJt
h cg
rSm ikyo
f ;D pdr;f eJY MuufoeG jf zLudak wmh t&ifnuf
atmifaxmif;zdkY vdkonfaygh/
'gqkd&if t&GufaMumfwrsKd;yJ vdkawmhonf/
]]&Srf;jynfrSmawmh NcHxJut&GufwrsKd;rsKd;udkqif;
cl;Ny;D tqifajyovdk aMumfvu
kd w
f m}} [k eef;qdik f
EGrf;u qdkaomfvnf; Zl;vl;rSmawmh NcHvnf;r&Sd?
tyifqdkvdkY jrufyifawmifr&Sdonfhae&mwGifae
olqkdawmh eD;eD;em;em;aps;u0,fvmonfh yef;
a*:zDyGifhaMumfzdkYomajym&
onf/ eef;qdkifEGrfu
awmh tdkauygyJ/
ol w d k Y q D r S m awmh
rsm;aomtm;jzif h
udkufvef&GufaMumf
onf [ k q k d o nf /
0uf o m; enf ; enf ;
z,fxm;wmudkEkwfEkwf
pif ; NyD ; yef ; a*:

"mwfyHkrsm; -

The Irrawaddy

'D

zD y G i f h E S i f h a&maMumf
vdkufonfhtcg &Srf;
jynfajrmufydkif; xrif;
0kdif;uav;tqifoifh jzpf
NyD/
eef;qkd if EG rf vk yf orQ tuJ
cwfaeonfh Zl;vl;uxrif;tdk;wvHk;
wnf? a&aEG;tdk;uav; BudKxm;vdkufonf/
&Sr;f jynfuvmonfv
h ufzuf ajcmufuav;ESifh
tMurf;tdk;wnf&ef/ tJ'gawGvkyf&if; csOfcsOf
csKdcsKdrkefnif;apmudkvnf; ajy;jrnf;zdkYrvGwfap
&/ 'gZl;vl;tvkyfyJ/ rkefnif;apmu arT;ysHUNyD;
ajymoavmuft&om &Sdygonf/
eef ; qk d if EG rf a um Zl ; vl ;yg acgif ;razmf
Edkifatmif avG;Muonf/ rkefnif;apmt&nf
uav;aomufvdkuf? 0ufom;wHk;udk xrif;rSm
jrK yf c&rf;csOo
f ;D axmif;uav;xnfNh y;D pm;vdu
k ?f
pyfomG ;onft
h cg yef;a*:zDaMumfav;0g;?&Sr;f jynf
uvufzufajcmufcyfxm;onfh a&aEG;ylyludk
rIwfaomufvkdufESifh pnf;csufnDaeMuNyD/ eef;

qkdifEGrfuawmh olYZmwdudk jyefa&mufoGm; ovdk


f ;l ,Ofaervm;rod? Zl;vl;uawmh ra&muf
pdwu
zl;aom &Sr;f jynfajrmufyikd ;f wae&mrSm xrif;pm;
aeovdk pdwfrSef;&if;aygh/
rkefnif;apm? yJykyfc&rf;csOfoD;axmif;ESifh
yef;a*:zDaMumf oHk;rsKd;wnf;ygonfh xrif;0kdif;
qkdNyD; txifawmh rao;vdkufygESifh/ dk;&Sif;
oavmuf t&om&Sdaom &Srf;jynfajrmufykdif;
xrif;0dik ;f uav;udk ud,
k w
f idk jf yifqif Munfv
h u
kd f
yg/ vG,u
f Nl y;D b,favmuf t&om&Sw
d ,fqw
dk m
od&ygvdrfhrnf/

rkefnif;apmt&nfuav;
aomufvdkuf?
0ufom;wHk;udk xrif;rSmjrKyf
c&rf;csOfoD;axmif;uav;xnfhNyD;
pm;vdkuf . . .
rkefnif;apmtwGuf yg0if&rnfh ypnf;rsm;
(vl 5 OD;pm)

c&rf;csOfoD; yJykyfaxmif;twGuf
yg0if&rnfh ypnf;rsm;

rkefnif;pdrf; - 4 pnf;
0ufom; (tqDtom;a&m) - 15 usyfom;
(if;txJrS tenf;i,fudk t&GufaMumf&ef
csefxm;Ekdifonf)
c&rf;csOfoD; - 6 vHk;
csOfapmfum;oD;ajcmuf - vuf 2 qkyf
(tcsOfBudKufo ydkxnfhEdkifonf)
qm;? [if;cyfrIefY

c&rf;csOfoD; - 4 vHk;
yJykyf- ESpfcsyf
MuufoGefjzL t`rTmBuD;BuD; - 5 `rTm
ikyfoD;pdrf; - 15 awmifh
(tpyfBudKufvQif ydkxnfhEkdifonf)

40

Lifestyle

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

Society

"mwfyHkrsm; - a*sydkif^The Irrawaddy

tm;vH;k tpm;taomufawGukd pm;aeMuayr,fh


olwrYkd suEf mS awGuawmh vufuikd zf ek ;f rsm;\ zef
om;rsufESmjyifuae rcGmEdkifbJ&SdaeMuonf/
olwt
Ykd mHak wGu Facebook xJu urmavmu
qDrSmom udk,fpDudk,fpD 0JvnfaeMuonf/

21 &mpk Facebook &DAsL;


vif;jr&D
(1)
ae&m/ / &efuek Nf rKd Uv,fEiS hf rvSr;f rurf;
wae&m&Sd at;csrf;qdwfNidrfNyD; yef;tvSyifrsm;
ESifh vSya0qmaeonfh vufzuf&nf qdkifav;
wqdkif/
tcsdef/ / 1997 \ aEGaeYv,fcif;wck/
jrifuGif;/ / pm;yGJwvHk;wGif vli,fwpk
xdkifaeonf/ rMumao;aomtcsdefu olwdkY
wufa&mufco
hJ nfh oifwef;wck\ tawGUtBuKH
rsm;udk tcsif;csif; tmaygiftm&if; oefoef
atmf[pfajymqdak eMuonf/ aemufawmh pum;
0dkif;onf taMumif;t&mrsm;? acgif;pOfrsm;
wckNy;D wck ajymif;vJomG ;jyefonf/ wa,mufu
olzwfNyD;onfh pmtkyfwtkyftaMumif;udk ajym
awmh aemufwa,mufu oloabmrwlonfh
tcsufrsm;udk tudk;tum;rsm;ESihf 0ifjiif;onf/
olwdkYxJu rdef;uav;wa,mufu olMunfhcJh
onfh ky&f iS u
f m; wum;taMumif; ajymonft
h cg
usefolrsm;u pdwf0ifwpm; em;axmifNyD; olwdkY
tjrifrsm;udk wa,mufwayguf 0ifajymMujyef
onf/ cPMumawmh &ifbwfrSm Never Die
pmwef;yg wD&Syfudk csnfacsmvHkcsnf cyfwdkwdkESifh
wGJzuf0wfqifxm;onfh vli,fwa,mufu
ae&mrSxum aumifwmqDodkY oGm;vdkufonf/
xdv
k il ,fu aumifwmrSmxdik af eonfh qdik &f iS u
f kd
vufxrJ S wpHw
k &mudak y;&if; EIwrf v
S nf; wckck
udk ajymqdkvdkufyHk&onf/
olrlvae&m pm;yGJ0dkif;rSm jyef0ifxdkifvdkuf
pOfrSmyJ qdkif&JU aqmif;abmufpfxJrS ae
xl;tdrfoif\ nDav;a& ... qdkonfh csKdom

El;nHhaomaw;oHu vGifhysHUvmNyD; olwdkYtkyfpk


av;omru? qdkifxJ&Sd vltm;vHk; nif;aysmif;
aomfvnf; tm;jyif;onfh *DwESihf pum;vH;k rsm;\
a&pD; arsmygoGm;Muum aEGaeYv,fcif; tylukd
arhavsmo
h mG ;Muawmhonf/ tkypf x
k u
J rde;f uav;
awGuvnf; xdkoDcsif;\ pnf;csufESifhtnD
pm;yG J u d k vuf a csmif ; av;rsm;ES i f h a cguf & if ;
xl;tdro
f if\ ]]nDav;a&}} rSm nDrav;awGvnf;
&ifckefoHcsif; wxyfwnf;uscho
J nf/ xdkpOfwkef;
u olwYkd &ifckefoHawGu odYjk zpfcho
J nf/ olwYkd
acwfudk olwdkY odkY jzwfoef;cJhMuonf/
(2)
ae&m/ / &efuek Nf rKd Uv,fEiS hf rvSr;f rurf;
wae&m&Sd vlpnfum; IyfaxG;aom vrf;rBuD;
ab;wae&m&Sd vufzuf&nfqdkifwqdkif/
tcsdef/
/ 2013 ckESpf\ we*FaEG
aeYv,fcif;wck/
jrifuGif;/ / oifwef;ausmif; wckckqif;
csdef xHk;pHtwdkif; apmapmu vl&Sif;aecJhonfh
qdik x
f u
J pm;yG0J ikd ;f rsm; csucf si;f vljynfo
h mG ;onf/
pm;aomuf z G , f & mrsm; a&muf v maomtcg
pm;yJGw0dkif;wGif xdkifaeMuaom vli,fwpku
olwv
Ykd ufxu
J vufuikd zf ek ;f av;rsm;udk xkw,
f l
NyD ; "mwf y H k d k u f M uonf / NyD ; awmh ol w d k Y \
Facebook pmrsufESmrSm Status toD;oD; wif
k Mf uonf/ olwb
Ykd ,fae&mrSm bmvkyaf eMu
vdu
onf? b,folawGeYJ &SdaeMuonfqkw
d mudk vwf
wavm olwt
Ykd yk pf x
k rJ mS ryg0ifEikd o
f nfh olw\
Ykd
oli,fcsif;awGvnf; wcPcsif;twGif;yJ od&Sd

oGm;Edik Mf uNyjD zpfonf/ olwu


Ykd tpm;tpm wcsKUd
udk pwifpm;aomufMuonf/ 'gayr,fh olwdkY
tmHkawGu olwdkYvufwurf;&Sd pm;yGJay:wif
xm;aom vufudkifzkef;av;rsm;xHrSmom &Sdae
Muonf/
cPaeawmh olwdkYtxJu wa,mufu
&,fumarmum wpHw
k ckukd atmfajymvdu
k o
f nf/
olYrsufvHk;rsm;u olYa&SUpm;vufp yef;uefab;
rSmcsxm;onfzh ek ;f xHrmS / olpY um;tqH;k rSm olwYkd
tzGUJ tm;vHk; ckeuab;rSmcsxm;onfh vufukid f
zke;f toD;oD;udk aumufuikd v
f u
kd Mf uNy;D apmapm
u wifxm;onfh Facebook Status awGudk
udk,fpD zGifhzwfvdkufMuonf/ ta0;rS olwdkY
oli,fcsi;f wa,mufu olwYkd tpm;taomufykH
Status udk olYrSwfcsuf (Comment) 0ifa&;xm;
NyD/ cifrifpGm aemufajymif wkHYjyefvmaom
oli,fcsi;f \ Comment udk olwu
Ykd vnf; tm;
usrcH Comment wa,mufwrsK;d toD;oD; a&;
vdu
k Mf ujyefonf/ pkpak ygif; 7 a,mufww
d &d adS om
olwo
Ykd il ,fcsi;f tkypf o
k nf tcktcsed x
f d wOD;ESihf
wOD ; pum;aumif ;aumif ; rajymjzpf ao;/
Facebook pmrsufESm&JU owday;csuf (Notification) *Pef;eDeD uav;awG wufvmwmudy
k J
owdeaYJ pmifMh unfah e&onf/ olww
Ykd ifvu
kd o
f nf?h
olwt
Ykd csi;f csi;f tjyeftvSef Tag vkyx
f m;onfh
"mwfyHk Status toD;oD;wGif0ifNyD; Comment
Ykd ac: ..0ifrefMY uwJ)h olawG
a&;vmMu (olwt
udk tjyifrSm oduRrf;xm;ol jzpfap? Facebook
ay:rSmom od&oljzpfap? vlraI &;t& *kwpdu
k f
ESifh jyefNyD; wkYHjyefoifhonf r[kwfvm;/ olwdkY

rsufESmpmtkyf
acwfa&pD;qdkwm NidrfhNidrfhuav; pD;ovm;?
0kef;ceJ'dkif;ceJ t&Sdefjzifh wdk;wdkufpD;qif;ovm;/
ukefqHk;cJhaom q,fpkESpf ESpfckeD;yg; umvudk
jzwfykid f;Munfhrdaomtcg awGUrdaom yHk&dyfwYu
kd
ododomomyif uGmjcm;cJhNyD/ usrwdYk vli,fb0
aysmf&Tif usifvnfusufpm;&m ae&mawGonf
vufzuf&nfqdkif? pmtkyftiSm;qdkifESifh kyf&SifHk
rsm; jzpfcahJ omfvnf;? 'DaeYvil ,ftrsm;pktwGuf
awmh vufzuf&nfqdkifxufyJ tifwmeufqdkif?
*drf;qdkifrsm;ESifh ydkNyD; eD;pyfMuyHk&onf/ wdk;wuf
vmaom tdik w
f eD nf;ynmrsm;\ qGaJ qmifrw
I iG f
pD;arsmyg0ifMuonf/ t&ifu rdrdawGUvdkoludk
vlcsif;ajy;awGUNyD; wdkifyifajymqdk vkyfudkifMu&
aom trIupd w
u
Ykd kd tckawmh xdo
k al &mufae&m
t&yfqD olYvufudkifzkef; eHygwfuav; ESdyfNyD;
ajymvdkufHkjzifh &NyD/ oGm;&if;vm&if; vrf;rSm
uke&f rnfh tcsed af wGukd avQmch sEikd Nf y/D rdrd cspo
f l
cifolawGudk tifwmeufzkef;uaewqifh urm
ajr\ ae&ma'otESHY qufoG,faeEdkifNyD/ wp
wp wdk;yGm;vmaom wDADcsefe,fawGrS wqifh
*Dwazsmaf jzyGaJ wG? abmvH;k yGaJ wG? Edik if jH cm; Zmwf
vrf;wGJawGudk rdrdtdrf{nfhcef;rSaeyJ ai;armMu
onf/ xdo
k aYkd om enf;ynm\a&pD;rSm pD;arsmol
wdkYu vli,fawGwifyJawmh r[kwfacs/ t&G,f
3 yg;pvHk; om,mpGm pD;arsm aysmf0ifMujcif;jzpf
onf/
vGefcJhaom q,fpkESpfydkif; umvavmufrS
pNyD; jrefrmEdkifiHrSm rD'D,menf;ynm&JU ta&GUu
ydkrdkodompGm ajymif;vJvmcJhonf qdk&rnf/
tdkifwD enf;ynmESifh ,Ofyg;aom? pmay tEk
ynmESifh owif;tcsuftvufudk pdwf0ifpm;
onfh ynmwwf vli,fwcsKdU&JUtMum;rSm Blog
a&;om;zwfIjcif;u acwfpm;vmcJhonf/ rdrd
a&;om;ajymqdkvdkaom taMumif;t&m &o^
okw trsK;d rsK;d udk rdr&d UJ bavmh*f pmrsuEf mS awGrmS
a&;Muonf/ bavmh*f a&;om;olcsif; omru
0goemygol wcsKdUuvnf; xdkbavmh*fawGudk
0ifa&mufzwfMI uonf/ jrefrmhordik ;f pmrsuEf mS
rSmomru urmhordkif; pmrsufESmay:rSmyg
tausmaf Z,s rSww
f rf;wckjzpfcahJ om a&T0ga&mif
awmfvSefa&;wGif jynfolwdkYonf EdkifiHwum
rD',
D mrsm;xHrS owif;tcsut
f vufrsm;udk rod
&Sd&rD jynfwGif;ae ynmwwfvli,fawG pkpnf;
wifjyaom owif;tcsuftvufrsm;udk olwdkY
\bavmh*f pmrsuEf mS awGuaewqifh arQmv
f ifh
wBuD; apmifhpm; zwfIcJhMu&onf/ tJ'Daemuf
ydkNyD; wGifus,fvmwmuawmh Facebook yJ jzpf
onf/
Facebook ud k 2004 ck E S p f r S m Mark
kd f ausmif;om;
Zuckerberg eJY [m;Awfwuov
wpku pNy;D wnfaxmifcw
hJ mjzpfayr,fh usrwdYk
jrefrmjynf tygt0if urmw0ef;rSm wGifwGif
us,fus,f toHk;jyKvmcJhwmuawmh 2008
-2009 ckESpfavmufusrSvdkY rSwfom;rdonf/
Social Network awGeJY r&if;ESD;zl;ao;wJh usr
wdkYwawGudk Facebook u aumif;aumif;BuD;
J nf/ Facebook rSwqifh uGJumG
qGJaqmifEkid fcho
aeaom urmtESHYrS oli,fcsif;awG jyefawGUMu
onf/ urmtESYHrS owif;tcsuftvufawGudk
odEikd o
f nf/ tenf;qH;k awmh ud,
k rhf w
d af qGawG&UJ

Lifestyle 41

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

oma&;ema&;awGukd t&ifuvdk owif;pm zwf


p&mrvdkygbJ odEdkifonf/ tdrfxJu tdrfjyif
rxGufygbJeYJ Facebook udk zGihv
f ku
d fkeH YJ owif;
yvif;a&m twif;tzsif;yg tukefodEdkifonf/
em;axmifo
kH mru 0goemyg&if ud,
k w
f ikd v
f nf;
tdrfxJu tdrfjyifrxGufbJ a0zefEdkif? twif;
wkwEf ikd af o;onf/ Facebook rSo&d onfo
h wif;
tcsuftvufawGrSm tvHk;pHk ,HkMunfpdwfcs&
onf r[kwaf omfvnf; ayghyghyg;yg;ESihf vd&k if;udk
jrefjrefodEdkifonf/
Facebook onf oH;k wwf&if aq;jzpfovd?k
roHk;wwf&if ab;yJ[k a0zefolvnf;&Sdonf/
wavmav;wkef;uawmh oHk;pGJcsdef rsm;av
0ifaiG enf;av? 'grSr[kwf 0ifaiGenf;olrsm;om
Facebook oHk;pGJMuonf[laom a0zefcsuf
wckudkvnf; Facebook pmrsufESmay:rSmwif
zwfc&hJ Ny;D apm'uwuforH sm;? axmufco
H rH sm;udk
vnf; Mum;cJh& zwfcJh&ao;onf/ &mEIef;jynfh
rSefuefaom ppfwrf;aumufcsufrsKd; r[kwfay
r,fh 'gvnf; pOf;pm;p&m udpwckawmh jzpfcJh
onf/ Facebook oH;k pGo
J al wGxrJ mS rdr&d UJ vkyo
f ifh
vk y f x k d u f & m ta&;ud p r sm;ud k ab;z,f N yD ;
Facebook eJo
Y mtcsed u
f ek &f if; pGpJ v
JG rf;vrf; jzpf
aeolawG&Sdonf/ Facebook qdkwm rdrdwOD;
wnf;ydkif 'dkif,m&Dpmtkyf r[kwfonfudk arhNyD;
Facebook rSm pdwx
f &J o
dS rQ rdrt
d wGi;f a&;awGukd
zGifhcsaygufuGJjy aeolawGvnf;&Sdonf/ tjyif

olBuD;vHk;vHk; jzpfaeNyDvm;[k cHpm;rdvmaMumif;


ajymjyonf/ aemufNyD; Hk;rSm Facebook oHk;rdyg
u tvkyfcsdefudk wvGJtoHk;jyKrdonfqdkonfh
rdru
d ,
kd u
f ,
kd f tjypfjrifpw
d f (Guilty) udk cHpm;&
jyefonf[kvnf; oluqdkonf/
vuf&Sd jynfywGif aexdkiftvkyfvkyfudkif
aeaom touf 30 0ef;usif vli,fwOD;uawmh
Facebook rSm zwf &onf h Comment awG
taMumif;udak 0zefonf/ txl;ojzifh Facebook
rSmzwf&onfh owif;rsm; (txl;ojzifh vlrsK;d a&;
bmoma&; owif;rsm;) \atmufwiG f pdwcf pH m;
csufudk qifjcifwHkESifh rydkif;jzwf rcsKyfxdef;bJ
a&;om;Muonfh Comment rsm;? Murf;wrf;dik ;f ys
pGm qJa&;wdik ;f xGmonfh Comment rsm;udzk wfNy;D
pdwrf csr;f ajrh jzpf&onf[q
k o
kd nf/ olu Strait
Times vdk CNA vdk Page rsm;udk zwf&onft
h cg
wjcm;EdkifiHom; wcsKdU&JU Comment rsm;ESifh EdIif;
,SOfjyNyD; a0zefonf/
]]olww
Ykd ikd ;f jynfu vlawGu uGerf efaY &;avh
a&;x odyfr&SdMuayr,fh a&;&ifvnf; csufus
vufusa&;MuNy;D bmtavPawmrSvnf; ryg
bl;}} [k oluajymonf/ 'gjzifh olajymovdkqdk
usrwdkY jrefrmawG Facebook oHk;wm tm;vHk;
tavPawmawGcsn;f a&;aeMuwmvm;/ tJ'D
vdkrsKd;awmh usru vufrcHcsifyg/ Facebook
rSm rSwo
f m;p&mawGuv
kd nf; zwf&awGU&ygonf/
oH;k wwf&ifaq;? roH;k wwf&ifab;qdo
k nfh

Lifestyle Cartoon

vufawGU tppftrSef b0uae ykef;a&SmifNyD;


Facebook ay:rSm pdwful;,Of urmopf wnf
xm;olvnf; &Sdonf/ Facebook rSm zwf&orQ
owif;tpteawGukd ,HMk unfpw
d cf s&onf? rcs
&onf rawG;awmbJ twnf,lum wxpfcs
,HkMunfypfvdkufolawGvnf; &Sdonf/
usr&JU nDri,f wa,mufuawmh ol
Facebook oH;k pGjJ cif; taMumif;uda
k jymjyzl;onf/
olonf tpuawmh Facebook udk owif;twdk
txGm zwf&ef? uAsmawG pmawG zwf&eftvdiYk mS
oH;k jzpfco
hJ nf/ odaYk omf aemufyikd ;f rSmawmhwu,f
tcsdefay; zwf&rnfhowif;rsKd;qdk aemufrS zwf
r,f[k csefxm;ypfcJhNyD; usefonfh "mwfyHkawG?
(tjyifavmurSm odod rodo)d Facebook ay:
uoli,fcsif;awG bmajymMuonf? bmvkyfae
onf qdkwmrsKd;awGom zwfrdaecJhaMumif; olY
udk,fol owdxm;rdvmonf[k qdkonf/ tJ'D
tcgrsK;d rSm vky&f rnft
h vkyaf wGuv
kd nf; rvkyrf d
bJ Facebook rSm tcsdefukefrdonfhtwGuf olY
udk,fol tdrfwumvSnfh twif;em;axmifwwf

twdkif; toHk;cswwfzdkYawmhvnf; vdkygonf/


Oyrmajym&&if oH;k wwforl sm;usawmh Facebook
udo
k ;kH Ny;D vlraI &; tultnDawGukd ay;Edik Mf uwm
awGU&onf/ [d;k wavmwke;f u tvSr,feef;cif
aZ,sm vlrIa&;tultnDay;cJhonfh zl;zl;qdk
aom 3 ESpft&G,f uav;rav;taMumif;
owif;udo
k wd&onf/ wud,
k v
f ;kH eD;yg; rD;avmif
'Pf&m tjyif;txef &&SdcJhonfh xdkuav;i,f
ESifholYrdcifwdkY\ulu,f&mrJhtjzpfudk Facebook
ay:rSmyJ vlYowif; vlcsif;aqmif&if; owif;
vufqifhurf;Mu&if;jzifh eef;cifaZ,smtyg
t0if vlord sm;ausmMf um;olw\
Ykd OD;aqmifun
l D
rIESifhtwl apwemwlnDolrsm; aygif;pkrdMuNyD;
xdkoem;p&m om;trd\'kuudk a0rQulnDEdkifcJh
Muonf/ rMumao;rDuvnf; Facebook oHk;pGJ
ol apwem&Sifwpku NyD;cJhaom ESpfawGuxuf
tat;ydkonfh aqmif;'Pfudk cHpm;&onfhtcg
&moDOwk ydjk yif;xefaom awmawmifMum;xJrmS
ppfajy;aeMu&onfh ucsifppfab;a&SmifolawG
udk rarhravsmh owd&rdMuum? tcsif;csif;

aqmfMo Mu&if;twdik ;f twmwckaom vlraI &;


tultnDawGukd ay;Edik cf w
hJ mawGU&onf/ usr
vufvSrf;rrD rod&SdcJhaom jzpf&yfrsm;vnf;
trsm;tjym; &SdygvdrfhOD;rnf/
xdo
k aYkd om tjzpfawGuMkdunf&h if Facebook
udk toH;k cswwfzv
Ykd o
kd vd?k Facebook \ toH;k
cscrH jzpfzYkd owdxm;rd&ef vdak Mumif;vnf; awG;
rd&onf/ rdrdvufawGU b0twGuf tusdK;&Sd
aumif;&S&d mtwGuo
f m pdppfNy;D oH;k wwfrnfqkd
vQif? b,folb,foGm;NyD; bmpm;aeMuonf
qdw
k mavmufuo
kd m owdvufvw
G pf w
d 0f ifpm;
raerdbJ rdrt
d csed af wGukd tv[ rukeq
f ;kH
apbl;qdv
k Qi?f Edik if aH &;t&vlrsK;d a&;t&0g'jzefY
cH&rSef;rodbJ udk,fwdkifaysmfaysmfBuD; vuf0if
rvQdKrdMubl;qdkvQif? Facebook udk oHk;oifhyg
onfvdkYyJ usrucH,lygonf/
'gayr,fh tJ'D Facebook urmxJrSmom
aygif;oif;qufqMH uwJh Facebook vlraI &;rsK;d
xufru? tjyifvufawGYb0rSmvnf; tcsif;
csif; pnf;vHk;nDGwf Edk;Mum;wJh usrwdkY vli,f
b0wkef;u vlrIqufqHa&;rsKd;udkvnf; 'DaeY
vli,fawG wefzdk;xm;wwf Muapcsifygonf/
Generation X ? Generation Y qdkonfh
rsKd;qufawGtvGef 2000 jynfhESpfaemufydkif;
arG;zGm;vmonfh rsKd;qufudk The Me Me Me
Generation [kNy;D cJo
h nfEh pS f arvxkwf Times
r*Zif;&JU aqmif;yg;wyk'w
f iG f azmfjyxm;onf/
tckrsK;d qufonf vGecf ahJ om rsK;d qufrsm;xuf
ydkNyD; twBuD;? wudk,faumif;qef? ayghayghae
ayghaygh pm;vmMuowJh/ udk,fhywf0ef;usifu
Edik if aH &;? vlraI &; tjzpftysuaf wGukd arhavsmh
Ny;D twA[djk yK aexdik Mf uonf[k aqmif;yg;wGif
zwf&onf/
qd&k ,
S rf 'D ,
D mawG tm;aumif;vmonfh 'D
tcsd ef wG if? uif r&maumif ;aumif ;ygonfh
vuf udik zf ek ;f ud,
k pf &D v
dS mMuonfh 'Dtcsed w
f iG f
rdrd"mwfyHkudk rdrddkufNyD; Facebook ay:wif
wwfMuonfh tavhuvli,fawGtMum; b,f
avmuftm;aumif;cJo
h vJq&kd if Selfie qdo
k nfh
a0g[m&udk tbd"mefwiG f xnfo
h iG ;f azmfjy&wJh
txdjzpfcJhNyD/ Selfie qdkwm Self - Portrait
Photograpy [kqo
kd nf/ owd&wdik ;f rdrv
d uf
udkifzkef;av;udkxkwfvdkY a&muf&mt&yfuae
rdrd&JUyHkudkdkufNyD; qdk&S,feuf0ufay:wifrnf/
Like awG rsm;rsm;&&if? vSvdkufwm? acsmvdkuf
wm [kqdkMu&if yDwdawGjzpfrnf/ 'g[m Me
Me Me rsKd;qufrsm; (Y rsKd;qufwcsKdUvnf;yg
d ,
kd u
f kd cspcf ifpw
d f vGeu
f aJ eaMumif;?
onf) rdru
twudkA[dkjyKaeaMumif;jy,k*f awGxJu wck

olwdkYoli,fcsif;tkyfpkonf
tcktcsdefxd
wOD;ESifh wOD; pum;aumif;aumif;
rajymjzpfao;/
Facebook pmrsufESm&JU
owday;csuf
(Notification) *Pef;eDeD
uav;awG wufvmwmudkyJ
owdeJY apmifhMunfhae&onf/

vm;/
bmyJjzpfjzpf usruawmh tjyifu udk,feJY
vufwurf;rSm vufiif;awGUqHak eMuwJh oli,fcsi;f
awGtcsi;f csi;f pum;vufqu
kH szaYkd rhNy;D Facebook
u oli,fcsif;eJYom tjyeftvSef pum;qdkjzpf
aewmawG? oli,fcsi;f &JU tarema&;udk Facebook
uaeyJ owif;vSrf;ar;vdkufEdkifwmawG? tvkyf
u cGifh&uf&csdefav; e,furdbtdrfudkjyefwkef;
rdom;pk pum;0dkif;rSmawmif pum;ajzmifhajzmifh
rajymEdkifbJ vufudkifzkef;av; wMunfhMunfeJY
Facebook udk pGJvrf;pGJvrf;aeolawG .../
tJ'DvdkrsKd;tjzpfawGudk udk,fwdkif jrif&Mum;
&wJt
h cgrSmawmh Facebook udk toH;k rcswwfbJ
Facebook &JU toHk;cscH b0udk a&mufrSef;rod
a&mufaeMuolawGyJ[kom awG;NyD; pdwfrcsrf;
ajrhEdkif jzpfae&ygonf/ 'gayr,fh ]]Facebook
qdw
k m aps;tdro
f meH&v
H ykd }J } [k pdwt
f csOaf ygufpmG
rSwfcsufcsolawGudkawmh usru ]]pdwfom xm;
wwfr,fqdk&if Facebook rSmvnf; w&m;&SmvdkY
awGUEdkifwmyJav}} [k uwfoD; uwfowf EdkifvS
onfyJ qdq
k ?kd apm'u wufvu
kd cf siyf gao;onf/

42

Lifestyle

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

Family

tdrfwGif; tmPm? pnf;urf;eJY pnf;vGwf 0g;vGwf


acwfbkef;opf

tdrf

MoZmBuD;vmwmeJYtrQ tmPmvnf; BuD;


vm&wmrkYd usrwdYk Ekid if &H UJ tdraf xmifO;D pD; awmf
awmfrsm;rsm;[m tdrw
f iG ;f qufqaH &;rSmtmPm
&Sif qefMuwmrsm;ygw,f/ txl;ojzifh om;orD;
rsm;tay: qufqq
H ;kH rwJh tcgrsK;d rSm tmPm&Sif
qefMuwm rsm;ygw,f/ taz&JUaemufu 'kw,
d
tmPmtBuD;qHk;jzpfol taruvnf; tazeJY
xyfwlxyfrQygyJ/ ]]ig taz? ig tar? ig qHk;
jzwfr,f? tJ't
D wkid ;f vku
d Mf u}} qdw
k hJ tmPm&Sif
qefqef qH;k jzwfraI wG aemufrmS yJ om;orD;wdu
Yk
vku
d Mf u&wm rsm;ygw,f/ wu,fawmh uav;
wa,mufukd jyKpyk sK;d axmif&wJh rdbtvkyq
f w
dk m
[m tifrwefrw
S m0efBu;D ovkd vlaY vmu tem
*wf vlYtzGUJ tpnf;twGuf wm0ef,l ysKd;axmif
ay;&wJh tvkyfvnf; jzpfygw,f/ tem*wfvlY
tzGJUpnf;rSm a'gifa'gifjrnf ukd,fusifhw&m;?
a'gifa'gifjrnf &J0HwJh pdwfxm;? a'gifa'gifjrnf
raMumufpdwfawG&SdwJh vlYtzGJU tpnf;BuD;wck
jzpfvmzdt
Yk wGuf usrwdEYk idk if rH mS &Sw
d hJ uav;&Sw
d hJ
rdbwkid ;f ? uav;awGukd pmoifMum;aewJh q&m
wkid ;f rSm wm0eftjynf&h ydS gw,f/ pnf;urf;qkw
d m
bmvJ? tmPm&Siv
f nf;rqef pnf;vGw0f g;vGwf
rsKd;vnf; rjzpfatmifvdkY uav;wa,mufukd
b,fvdk xde;f odr;f rvJqw
dk mudk odapzdYk yxrqH;k
ukd,fhukd,fudk udk,fb,fvkdrdbrsKd;vJ qdkwmeJY
pwifNyD;awmh qef;ppfMunfh&atmifyg/
b,fvkd rdbrsKd;vJ
uav;eJY rdbMum;rSm ajz&Sif;&wJh jyem
awG? xkw&f wJh pnf;urf;awG qkw
d muawmhajym&
&if trsm;BuD;ygyJ/ 'gayr,fh OyrmtaeeJY usr
ajymzdt
Yk wGuf uav;rdb trsm;pkrmS &ifqidk Mf u
&wJh tkyfodrf;wJh OyrmtaeeJYyJ usrajymygh
r,f/ uav;u tkyfawGukd zGxm;w,fqkdyg
awmh/ uav;ukt
d kyo
f rd ;f cdik ;f zdt
Yk wGuf uav;
&JU azaz? ararwdkY uav;udk b,fvkdajymqdkNyD;
awmh odrf;cdkif;MuygvJ/ usratmufrmS ay;xm;
wJh Oyrmav;awGukd MunfNh y;D awmh ud,
k b
f ,fvkd
rdbrsKd;vJ qkdwmudk qef;ppfMunfhEkdifygw,f/
Munfh&atmifyg/
]]om;.. rif; tkyfawGu wcef;vHk;vnf;
yGvdkYygvm;/ tck csufcsif; tkyfawG odrf;prf;/
rodr;f vdu
Yk awmh trIu
d yf x
kH J a&mufNyo
D matmuf
arh/ ig tukefvTifhypfrSm}}
]]om;.. rif;tkyfawGuvnf; wcef;vHk;
yG&v
G /Ykd [Ge;f odr;f w,fukd r&Sb
d ;l / vku
d af jymae&
wmygyJvm;/ rif;eJn
Y t
D udw
k 0rf;uGJ atmifatmif
qkd b,favmufvrd m vJ/ olt
Y kyf olupm;Ny;D wm
eJY oyfoyf&yf&yf odr;f w,f/ b,forl S vku
d af jym
aep&mudk rvkdbl;}}

]]om;.. tkyfawG wcef;vHk; yGaewmyJ/


odrf;vkdufOD;}}
]]om;a&..om; tkyaf v;awGudk odr;f csif
vm;/ odr;f csiw
f ,fq&dk ifawmh ararhuo
dk rd ;f ay;
yguG,f}}
udpuawmh tkyfodrf;wJh udpygyJ/ tkyf
odr;f wJh udpa y:rSmrS tar (od)Yk taz&JU ajymwJh
yHpk [
H m wa,mufew
YJ a,muf rwlygbl;/olw&Ykd UJ
uav;wa,mufukd jyKpkapmifha&Smuf? xdef;
ausmif;wJhyHkpHtwkdif; ajymMuwmyg/ usrwdkY
qef;ppfMunfh&atmifyg/
yxrqH;k ajymwJyh pkH u
H tmPm&Sit
f ifrwef
qefwJh rdbawG ajymwwfMuygw,f/ odrf;prf;
rodrf;&if kdufr,f? tkyfawG vTifhypfr,fqkdwJh

pnf;urf;qkdwm bmvJ?
tmPm&Sifvnf;rqef
pnf;vGwf0g;vGwf rsKd;vnf;
rjzpfatmifvYkd uav;wa,mufudk
b,fvkdxdef;odrf;rvJ
qkdwmudk odapzdkY . . .
tajymrsK;d yg/ uav;[m olt
Y kyaf wGukd vTiyhf pf
rSmaMumufvYkd aumufodrf;aumif; aumufodrf;
ygvdrhfr,f/ 'gayr,fh taMumufw&m;aMumifh
odrf;&? vkyf&wmyJrdkY olY&ifxJrSm tkyfawG[m
ol&Y UJ tky?f olzx
G m;wmrdYk olord ;f ukd odr;f &r,f/
odrf;zdkYwm0ef&Sdw,fqkdwJh todav;ukd r&Ekdif
awmhygbl;/ taMumufw&m;aMumifh vky&f wmrdYk
olaMumuf&wJh tar(od)Yk taz&JU uG,&f ma&muf
wJhtcgrSmawmh olYpdwfBudKuf aecsifovkd ae
wwfMuygawmhw,f/ a&SUwifrSmom vkyfNyD;
uG,&f mrSm aeomovkd aewwfwhJ pdw"f mwfrsK;d
awGukd uav;&JU pdwt
f cHxJ oGwo
f iG ;f ay;aewJh
qHk;renf;rsKd;ygyJ/
'kwd,enf;uawmh wjcm;vleJY EdIif;,SOf
qlylajymwJh tjypfwif qHk;renf;rsKd;yg/ 'DqHk;r
enf;[m uav;wdrYk cHcsif jzpfwwfMuovd?k EIid ;f

,SOfqk;H rcH&wJh uav;ukdvnf; rkef;wD;pdwf ay:


vmEkdifapwmrdkY ajymudkrajymoifhwJh qHk;renf;
ygyJ/ 'Denf;[mvnf; yxrenf;vdyk J tmPm&Sif
qefw?hJ tjypfwifwwfwhJ rdbrsK;d awG oH;k wwfwhJ
enf;yg/ vlYtzGUJ pnf;xJrmS t&m&mukd pdwfwdik f;
ruswwf? jypfwif jiLplwwfwhJ vlBu;D awG tjzpf
Bu;D jyif;vmapEkid w
f hJ uav; jyKpak pmifah &SmufrrI sK;d
ygyJ/
wwd,enf;uvnf; tkyo
f rd ;f cdik ;f wmygyJ/
uav;zGxm;wJh tkyaf wGudk uav;ukd odr;f cdik ;f
wmyg/ bmrS tykt
d vkd rygygbl;/ uav;[molzG
xmwJt
h kyu
f dk olzY momjyefNy;D awmh odr;f uko
d rd ;f
&r,fqkdwmudk odapwJhenf;ygyJ/ uav;u
rodr;f vdq
Yk Ndk y;D awmh rdbu aumufNy;D awmh odr;f
ay;p&mrvkdygbl;/ 'DvdkajymkHeJY odrf;yghrvm;vdkY
rdbwdkYawG;p&m jzpfaumif;jzpfygvdrhfr,f/ odrf;
ygw,f/ usrrSm ajcmufESpft&G,f om;av;
wa,muf&SdwmrdkY usrudk,fawGUt& ajym&&if
wu,fomodr;f ckid ;f yg/ olwYkd odr;f ygw,f/ olwYkd
tkyf[m olwdkYzmom olwdkYupm;NyD;awmh jyef
odr;f &r,fh tkyq
f w
dk muko
d ad pzdt
Yk wGuf rdbwdYk
taeeJY 'Dwcg uav;odr;f cdik ;f vku
d ?f aemufwcg
rSm uk,
d u
f jyeford ;f vku
d ef YJ rvky&f ygbl; / tJvydk J
uav;u cRJEGJUvdkYjzpfap? idk,kd *sDusvdkYyJjzpfap
tavQmhray;rdzdkYawmh vkdygw,f/

atmifvdkY pHjytjzpf aewwfxdkifwwfzdkY vkdyg


w,f/
aemufwckuawmh xkwfxm;wJh pnf;urf;?
ajymNyD;om;pum;ukd ckdifNrJapzdkYtwGuf *kpkduf
&ygr,f/ tpydkif;rSmawmh enf;enf;cufcJovkd
ygyJ/ aemufydkif;rSmawmh uav;[m pnf;urf;
twkdif;vkdufemvmwmawGU&ygvdrhfr,f/uav;
u dkif;kdif;pkdif;pkdif; ajymwmrsKd;? tdrfwtdrfukd
oGm;vnfNyD; upm;MuwJhtcgrsKd;rSm tJ'Dhtdrfu
tkyu
f dk ,lvmcJch siw
f mrsK;d awGq&dk if cGirhf jyK&yg
bl;/ uav;idkcsifidkygap/ jyefay;cdkif;&ygr,f/
uav;tcsif;csif; AkdvfustEkdifusifhwJh tcgrsKd;
rSmvnf; udk,fhuav;u tom&w,f[Jh qkdNyD;
awmhNidrfNyD; Munfhrae&ygbl;/ tJvkduav;rsKd;
[m ausmif;aewJh tcsdefcgrSmvnf; Akdvfus
tEkdifusifh wwfwmrdkY olYrSmoli,fcsif; taygif;
toif; &Sm;yg;wwfygw,f/ vlrek ;f vnf;rsm;wwf
ovkd vlBuD;jzpfvmvdkY vlYtodkif;0dkif;xJukd0if
wJhtcgrSmvnf; vlYtzGJUtpnf;twGuf pdwf
taESmuft,Sujf zpf&wJh vlrsK;d awG jzpfvmwwf
Muygw,f/
rdbrsm; owdjyK&r,fh tcsufwckuawmh
csD;usL;zdkYyg/ usrwdkY jrefrmvlrsKd; rdbawmfawmf
rsm;rsm;[m uav;&JU raumif;wJh tjyKtrlwck
vky&f ifom tvefw
Y Mum;eJY atmf[pfqyl w
l wfMu

aemufqHk;ajymenf;uawmh tavQmhay;
vGef;wJh rdbrsm;&JU ajymenf;ygyJ/ tJvkd rdbrsKd;
[m om;orD;&JU rsuEf mS wcsuf tndK ;rcHwwfMu
ygbl;/ uav;wcsuif kd wcsu[
f ifu
h eJ jzpfvu
dk f
wmeJY xkwfxm;orQ pnf;urf;tm;vHk;ukd zsuf
ypfwwfMuygw,f/ aysmw
h w
JG JG avsm&h &J pJ nf;urf;
rsKd;jzpfvdkY uav;wdkY[mvnf; vkyfcsifvkyfvkduf?
rvkycf sif rvkyv
f u
dk ef YJ jzpfwwfMuygw,f?uav;
BuKd u&f mukd BuKd uo
f vdv
k yk cf iG hf ay;xm;wwfwmrdYk
tJvu
kd av;rsK;d [m xif&mpkid ;f wwfwhJ uav;rsK;d
awG jzpfwwfMuygw,f/

ayr,fh aumif;wJt
h jyKtrl aumif;wJt
h rltusihf
av;wckck vkyf&ifwJhtcg csD;usL;zdkYarhaewwf
Muygw,f/ uav;&JU obm0uku
d vlBu;D awG&UJ
tmkHxm; tav;*kpdkufwmudk &csifwwfMuyg
w,f/ olwu
Ykd kd tmkpH u
dk f tav;xm;cH&zdt
Yk wGuf
wrifudk qk;d jywwfMuwmrsK;d awGvnf; jzpfwwf
ygw,f/ 'gaMumifhrdkYvdkY uav;wdkY vdrmwJh?
aumif;wJh t&mwckck vkyfwkdif;rSm csD;usL;ay;zdkY
rarh&ygbl;/
usrwd&Yk UJ vlt
Y zGUJ tpnf;xJrmS t&G,af &muf
vlBuD;rsm;&,fvdkYjzpfvmr,fh uav;rsm;ukd t
aMumufw&m; uif;uGmNy;D pnf;urf;vku
d ef mwwf
wJh? ukd,fhukd,fukd av;pm;wefzdk;xm;wwfwJh vl
awGjzpfvmapzdkYtwGuf uav;eJY oufqkdifol
rdbrsm;? aqGrsKd;rsm;? q&m q&mrrsm;u jyKpk
ysdK;axmifay;&rSmyg/ tmPmeJY tkyfcsKyfrI &,f?
pnf;vGwf0g;vGwf vGwfvyfpGm tvkdvkdufrI&,f
Mum;u pnf;urf;abmifav;awG uav;wdkYukd
csay;Ekid f r,fq&dk ifjzifh usrwdYk tem*gwfvt
Yl zGUJ
pnf;rSm jrefrmEdkifiHom;awG pnf;urf;odyfBuD;
w,f&,fvdkY urmudk ajymEkdifMuawmhrSmyg/

okyfazmf -tmum

wtdrfqkdwm[m wu,fawmhwkdif;jynf wjynfvkdygyJ/ wkdif;jynf


wjynfrSm Oya'qdkwm&Sdovkd tdrfwtdrfrSm vnf; tdrfwGif;Oya'qkd
wm&Sdygw,f/ tJ'DvkdyJ tdrfukdtkyfcsKyfol tazodkYr[kwf tar[m tdrf&JU
acgif;aqmifygyJ/ usrwdkY EkdifiHrSmawmh tdrfaxmiftrsm;pkrSm taz[m tdrfukd
OD;aqmifol? tdrf&JU tdrfaxmifOD;pD; jzpfMu&ygw,f/ tjyifrSm b,favmufBuD;
vlwumukad tmufusKUd &wJv
h jl zpfygap uk,
d t
hf rd u
f dk jyefvmwJt
h cgrSmawmh tdrrf mS
MoZmBu;D ol? MoZmvTr;f Ekid o
f ?l tdraf xmifO;D pD;Bu;D jzpfvmygawmhw,f/ tdr&f UJ udp
rSeo
f rQudk qH;k jzwfay;Ekid o
f ?l tdro
f m;awG&UJ ta&;udk umuG,af pmifah &SmufEidk o
f rl Ykd
tdrf&JUtmPm[m trsm;tm;jzifh tdrfaxmifOD;pD;qkdol&JU vufxJrSm &Sd&pNrJyg/

uav;udk b,fvkd pnf;urf;ay;rvJ


uav;wa,mufukd pnf;urf;ay;w,fqkd
wm[m vlaY vmu&JU vkyo
f ifv
h yk x
f u
dk w
f t
hJ vkyf
awGudk vkyfwwfapzdkY? vkdufem&r,hf pnf;rsOf;
Oya'? apmifhxdef;&r,fh usihf0wf? 0w&m; pwm
awGudk vku
d ef mapmifx
h ed ;f wwfapzdt
Yk wGuf rdb
rsm;u oifMum;ay;jcif;ukd pnf;urf;ay;w,fvYkd
qkdwmygyJ/ taMumufeJY pnf;urf;ukd rvkdufem
cdik ;f bJ? tmPmeJY rvku
d ef mcdik ;f bJeYJ vku
d ef m&r,fh
pnf;urf;awGudk vkdvdkcsifcsif em;vnfvkdufem
apzdt
Yk wGuf ta&;Bu;D qH;k t&muawmh rdbrsm;
udk,fwkdifu uav;a&SUrSm uav;u av;pm;

Lifestyle 43

The Irrawaddy
Vol.1, No.6
Health

Stress rsm;&if 'gawGpm;

vif;jr&D

tress wJh/ olYudk b,folrS rESpfNrdKUMuygbl;/ 'gayr,fh b,folrSvnf;

rvTJa&SmifEdkifMubl;av/ pdwfzdpD;rIrsm;vGef;&if kyfydkif;qdkif&m


usef ; rma&;ud k v nf ; xd c d k u f a pwwf w mrd k Y ol Y u d k b ,f v d k b ,f y H k
udik w
f ,
G af jz&Si;f vd&Yk vJqw
kd m pdw0f ifpm;p&mtvGefyJ aumif;ygw,f/
pdwfzdpD;rIudk ukpm; ajz&Sif;wJh enf;vrf;awG trsm;BuD;&SdwJhteufuoif
pm;aomufwJh tpm;tpmuvnf; ta&;ygwJh taMumif; &if;w&yftjzpf
&Sdaeygw,f/

bvufcw
f ;D aomufot
l awGeYJ wjcm;tazsm,
f rumaomufoal wGukd EdiI ;f ,SOaf vhvmMunf&h if pdwzf d
pD;zG,ftajctaerSmawmif olwdkY&JUpdwfzdpD;rIa[mfrkef;jzpfwJh Cortisol Level [m
edrfhaeao;wm awGU&ygw,f/
taphtqefrsm;
Pistachios eJY Almond aphvdktaphtqefawGuvnf; tusKd;jyK ADwmrif
"mwfawG pHv
k ifvyS gw,f/ Pistachios udpk yl grm;uwfawGrmS 0,f,&l &SEd ikd yf gw,f/
tJ'DtaphtqefawGrmS tusK;d jyKtqD"mwfawGev
YJ nf; yg0ifygw,f/ olwdkYrSm
yg0ifwhJ ADwm rift;D uud,
k cf t
H m;udk jri w
hf ifay;Edik o
f vdk ADwmrifbu
D pdwu
f sjcif;udk
ckcHumuG,fay;Edkifygw,f/ 'Dvt
kd aphtqefawGudk waeYudk
vufwqkyf pmpDavmuf pm;ay;oifhygw,f/

vdarmfoD;
vdarmfoD;[m ADwmrifpD <u,f0w,f/ ADwmrifpD[m udk,fcH tm;udk
jri w
hf ifay;Ny;D Stress a[mfrek ;f awGukd wm;qD;[efw
Y m;Edik w
f ,fvYkd qdyk gw,f/
aoG;wdk;&Sdol wcsKdUudkolwdkY&JU aoG;aygifcsdefeJY Stress a[mfrkef;wck
jzpfwJh Cortisol Level udkavhvmMunfhwJhtcg ADwmrifpD[m
pdwfzdpD;rItay: tusdK;oufa&mufrI&Sdwmudk awGU&ygw,f/
a'gufcG&Guf(Spinach)
cEmud,
k w
f iG ;f rSm r*eq
D ,
D rf"mwftvGet
f rif; avsmeh nf;
ae&if acgif;udu
k jf cif;? armyef;EGrf;e,fjcif;awGjzpfapNyD;
tJ'gawGaMumifhyJ pdwfzdpD;rI jzpfapjyefygw,f/ a'gufcG
&Gurf mS awmh r*eq
D ,
D rf"mwfawG <u,f0pGm yg0ifygw,f/
a'gufc&G u
G rf &Edik b
f ;l ? rpm;wwfb;l qd&k ifawmhr*eq
D ,
D rf
"mwf<u,f0wJh tpdr;f &ifah &mif[if;&Guaf wGeyYJ yJ pd yfvt
kd pm;
tpmawGudk a&G;cs,fpm;oHk;oifhygw,f/
tqDqlNzdK;wJhig;
pdwzf pd ;D rIeaYJ 0;a0;aecsi&f ifawmh tqDql NzKd ;wJih g;awGukd pm;oifyh gw,f/ q,fvrf eG v
f ?kd wlemvdk
d af vmufpm; yg/ Omega
Omega 3 zufw;D tufqpf<u,f0wJh ig;awGukd wywfrmS tenf;qH;k 2 Bur
3 u stress a[mfrkef;xGuf&Sdjcif;udk wm;qD;ay;ovdk? ESvHk;a&m*geJY pdwfusjcif;twGufvnf;aumif;
rGeyf gw,f/ 'ghtjyif trsK;d orD;awG&moDrvmcif umvrSmjzpfwwfwhJ pdwyf ikd ;f ? kyyf ikd ;f qdik &f m jyem
(PMS) awGudkvnf; avsmhyg;apygw,f/

axmywfoD;
aoG;aygifcsdefudk xdef;ndEkdifzdkYtwGuf vHkavmufwJh
ydkwufqD,rf"mwfudk &&SdzdkYvdkygw,f/ oifpdwfzdpD;rIcHpm;
ae&csdefrSm tqD"mwfrsm;wJh tpm;tpmawGudk aoG;
awmif;wwfwmrdkY tjcm;tqD"mwfjynfh tpm;tpmawG
xuf axmywfoD;udk pm;oifhygw,f/ 'gayr,fh axmywf
oD;[m vnf; tqDeJYu,fvdk&D<u,f0wJh toD;jzpfwmrdkY
csifhcsdefNyD; pm;zdkYawmhvdkygw,f/
tdyf&m0ifcsdefoa&pm
umAd[
k u
kd 'f &dwyf gwJo
h a&pm wrsK;d rsK;d udk
tdyf&m0ifcgeD;pm;jcif;u OD;aESmufwGif;u
q,f&Dwdkeif"mwfudk xGuf&SdapNyD; ESpfESpfNcdKuf
NcdKuftdyfaysmfaprSmyg/ 'gayr,fh tdyfcgeD;rSm
tpm;awGjynfh tifhaeatmif pm;rd&ifawmh &ifjynfh
&ifu,fjzpfapNyD; aumif;aumif;tdyfraysmfjzpfwwfwmrdYk ayghaygh
yg;yg; tpm;tpmavmufeJYwif; wdrfoifhygw,f/
EdkY
pdwfzdpD;rIudk ajczsufay;EdkifwJh aemuftpm;tpmwrsKd;uawmh EdkYylylav;wcGufygyJ/ avhvm
csufawGuawmh EdkYrSmygwJh u,fvfqD,rf"mwfu pdk;&drfaomuawGeJY &moDrvmrDjzpfavh&SdwJh pdwfu
armufurjzpfjcif;awGudk avsmhyg; oufomapygw,fwJh/

bvufcfwD;
bvufcfwD;aomufjcif;u oifhudk pdwfzdpD;p&mumvawGuae tjrefausmfvTm;apEdkifrSmyg/

EGrf;vsjcif;rSm tajz&Sm
a'gufwmoufOD;
h cg EH;k csnhf
&Hzef&cH g vlyifyef;pdwyf ifyef;wJt
armEGr;f wwfMuwm"rwmyg/ 'gayr,fh &Hzef&cH g
xufydkvmNyD; 'DvdkcHpm;rIrsKd;udk rMumcPjzpfae
wwfw,fq&kd ifawmh owdjyK&r,fh taetxm;
ygyJ/ Bu;D Bu;D rm;rm; a&m*gwckc&k &dS if vlutvdk
vdk EHk;csnfhEGrf;vsaewwfavh&Sdovdk wcgwav
rSm omrefuse;f rma&; jyemav;awGuvnf;
vludkEGrf;armEkH;csnfhapwwfwmygyJ/
tlvrf;aMumif;qdkif&ma&m*g
aygifrek ?Yf udwrf ek eYf YJ pD&,
D ,fawGrmS yg0ifwhJ
Gluten "mwfudk cHEdkif&nfr&SdolawGrSm jyif;xef
whJ "mwfjyKwkHYjyefrI jzpfwwfygw,f/ omref0rf;
avQmwmutp aoG;tm;enf;wm? ud,
k t
f av;
csed f usvmwmawGet
JY wl armEH;k aewwfygw,f/
"mwfcGJcef;ppfaq;rI awGjyKNyD; uko&wJha&m*g
yg/
aoG;tm;enf;a&m*g
armyef;EGr;f vsreI yYJ wfouf&iftrsm;qH;k jzpf

Edik af jc&Sw
d ahJ &m*gu oH"mwfcsKUd wJh aoG;tm;enf;
a&m*gygyJ/ a,musm;F awGeJ h aoG;qH;k Ny;D rde;f rawG
rSm vl 20 udk 1 a,mufavmuf jzpfwwfovdk
"rwm vpOfvmaeol trsKd;orD;awGrSmawmh
ydjk zpfwwfygw,f/ &moDaoG; qif;wmrsm;wwfwhJ
trsKd;orD;awGeJY udk,f0ef aqmifawGrSmqdk&if
ydkNyD;jzpfEdkif ygw,f/
emwm&SnfEGrf;vsjcif; vuPmpk
'guawmh tenf;qHk; 6 vavmuftxd cH
pm;&wwfNy;D jyif;xefw?hJ 'kuw
d wa,mufvykd v
J Ykd
nnf;wGm;csif&atmif pdwfnpf&wJha&m*gyg/
vnfacsmif;emwm? <uufom;eJY tdk;tqpfawG
emusiw
f m? acgif;udu
k w
f mawG wGNJ y;D jzpfygw,f/
tdyfaepOf toufSL&yfoGm;wwfjcif;
tdyfaepOfrSm vnfacsmif;usOf;wm? ydwf
wmaMumifh toufLS &cufNy;D rMumcPtaESmihf
t,Sufjzpf&wmrsKd;yg/ a[mufoH us,fus,f
xGuNf y;D aoG;xJrmS atmufq*D siaf vsmo
h mG ;apwJh

Ref:http:^^www.webmd.com^diet

tajctaeaygh/ touf&SL&cufawmh cPcP


jyefE;kd &Ny;D aemufaeY tdyaf &;r0EH;k csnahf ewwfwm
rsK;d yg/ t0vGeo
f l oufvwfyikd ;f trsK;d om;awGrmS
tjzpfrsm;ygw,f/ t&ufaomuf? aq;vdyf
aomufolawGqdk&ifawmh ydkqdk;apwwfygw,f/

vsaewwfygw,f/ q,fausmo
f uft&G,af wGrmS
awGU&wmrsm;ygw,f/ yHrk eS af v;ywfuae ajcmuf
ywfavmufrSm usefwJhvuPmawG aysmuf
oGm;ayr,fh vaygif;rsm;pGm EGrf;vsaewwfyg
w,f/

odkif;&GdKuf*vif; pGrf;tifenf;jcif;
odkif;&dGKuf*vif;u a[mfrkef;xkwfvkyfrI us
qif;wJt
h cgrSm jzpfwwfygw,f/ tJ'v
D kd tcgrsK;d
rSm vluarmyef;EGrf;vsvG,fvmygw,f/ cEm
ud,
k t
f av;csed w
f ;kd vmNy;D <uufom;awG emusif
udkufcJwwfygw,f/ trsKd;orD;awGrSmtjzpfrsm;
NyD; toufBuD;avqdk;avygyJ/ 'guawmh *k
wpdkufukorIcH,l&r,fha&m*gyg/

pdwfusa&m*g
0rf;enf;ylaqG;wm? pdwf"mwfuswmawG
uvnf; ud,
k w
f iG ;f rSm pGr;f tifawG ukecf ef;apyg
w,f/ awmfawmfeJY tdyfraysmfwm? tapmBuD;Edk;
aewmawGjzpfNy;D aeYyikd ;f awGrmS EH;k csnahf ewwfyg
w,f/

qD;csdKa&m*g
aoG;xJrSm oMum;"mwfrsm;aewJh 'Da&m*g
rSmawmh armyef;EH;k csnjhf cif;u t"duvuPmvdk
jzpfaewwfygw,f/ a&iwfvGefwm? qD; rMum
cPoGm;wm? udk,ftav;csdefusqif;vmwm
awGBuKH awGU&ygvdrrhf ,f/ *&kpu
kd &f r,hf a&m*gyg/
tusdwfa&mifzsm;
Adkif;&yfpfydk;wrsKd;aMumifhjzpfwwfNyD; tawGU
&rsm;wJha&m*gwckyg/ tmoD;a&mifNyD; tusdwf
awGyg a&mifwwfygw,f/ emwm&Snf EH;k csnyhf ef;

aq;cef;jyoifhwJh tajctaersm;
tdyfa&;0ygvsuf EHk;csnfhEGrf;vsae&if? pdwf
awGyI af xG;ae&if ? rl;a0ae&if? tjriftmHak 00g;
vm&if? taMumif;rJh udk,ftav;csdef twuf
tusjzpfvm&if? tvHk;tusdwfawG ay:vm&if?
0rf;csKyf&if? acgif;udkuf? tdyfraysmf? pdwfustp
&Sw
d v
hJ uPmawG awGUvm&ifawmh uRr;f usio
f l
q&m0efxHrSm tBuHPf,l&ygvdrfhr,f/

44

Lifestyle

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

Movie

rsuf&nfeJY aoG;wJh oeyfcg;


vif;jr&D
dkufwm rif;xifudkudkBuD; dkuful;wJh AD'D,dkZmwfum;awGxJu vuf&Sd
jrefrmhkyf&Sif AD'D,dk a&pD;xJuae uGJxGufwJh olY&JUwifjyrIawGudkvnf;
]]trQif}}? ]]tdyfruftvGef}}? ]]va&mifqdkem;wm;}}? ]]aemufqHk;uAsm}} wdkYrSm tod
trSwfjyKrdcJhzl;ygw,f/ yGJOD;xGufZmwfum; ]]armif&mZmae0if;uvHk;}} [m
y&dowf&JU vufcHrIudk &mEIef;jynfhr&cJhayr,fh 'gdkufwm rif;xif udkudkBuD;qdkwJh
emrnfwckudkawmh pwifxlaxmifEdkifcJhygw,f/ oldkuful;wJh Zmwfum;awGrSm
Zmwfvrf;? ZmwftdrfeJY Zmwfum;wckv;kH udk csw
d q
f ufo,
G ,
f w
l ifjyyH?k uifr&m
t,ltqydkif;awG[m jrefrmy&dowfawGtwGuf opfvGifwJh t&omwckudk
twdkif;twmwcktxd cHpm;rdapwwfygw,f/

'g

tckvnf; olY&JU]]oeyfcg;}} 'DAD'DZmwfum;


&JUtzGifhu tdyfrufqefqef qGJaqmifrItjynfh&Sd
wmawGU&ygw,f/ uGi;f jyifwckxrJ mS uav;i,f
wa,muf? vGwfvyfNyD; tjypfuif;pifwJh tNyHK;
t&,fawGeJY a&SUuajy;aew,f/ OD;vlatmif
tjzpfokyfaqmifwJh aeatmif&JU MuifemrI
tjynfheJY NyHK;&TifaewJhrsufESmudk jyNyD;aemufrSm
]]om; ...}}qdkwJh aEG;axG;wJhac:oHudk Mum;&
w,f/ tJ't
D csed rf mS yJ olwaYkd emuf aumif;uifjyif
udkxk;d cGJNyD; av,mOfBuD;wpD;u a0gceJxGufay:
vmw,f/ tJ'Dav,mOfBuD;[m olwdkYudk ausmf
vGefysHoef;oGm;cJhNyD; &efukefr*Fvm'Hk tjynf
jynfqdkif&m avqdyfrSm xdk;qdkufum nDnDaxG;
tjzpf okyfaqmifwJh &Jwdkufu Arrival cef;r
f mygw,f/ olu
Y kd a&T0wfreI t
f jzpf
xJuae xGuv
okyaf qmifwhJ 0wfreI af &T&nfu apmifBh uKd aewJh
vltkyfxJuae vSrf;ac:w,f/
]]nDnDa& ...}}
nDnu
D tNyKH ;av;eJaY pmifBh uKd aewJh a&T0wfreI f
udk ar;vdkufwJh yxrqHk;tar;u
]]av;av; rygvmbl;vm; rr0wfrIef}}
rdbt&if;awGr&Sad wmwJh &Jwu
kd u
f kd OD;av;
jzpfwJh aeatmifwdkY ZeD;armifESHu om;t&if;vdk
arG;jrLapmifha&SmufcJhw,f? aeatmif&JUZeD; r&Sd
awmhwJhaemufrSmvnf; av;av; (aeatmif)
eJY nDnD (&Jwu
kd )f wd&Yk UJ oHa,mZOfu cdik Nf rcJ w
hJ ,f/
waeY av;av;u aemufxyftdrfaxmifopfudk
xlaxmifcJhwJhtcg nDnDhtwGuf tvGeftrif;
pdwx
f cd u
kd f cHpm;cJ&h ygw,f/ rEav;rSm usi;f ywJh
av;av;&JU r*FvmyGJudk nDnD rwufcJhbl;/
r*FvmyGJtNyD; &efukefudk jyefvmwJhav;av;eJY
av;av;&JU topfpufpuf ZeD;av;udk BudKzdkY
vnf; avqdyfudk vdkufroGm;cJhbl;/ 'gayr,fh
av;av;u tdrjf yefa&mufwt
hJ cg olom;t&if;
vdkcspfwJh nDnDeJY olYZeD;av;0wfrIefudk rdwfquf
ay;w,f/ oeyfcg;yg;uGuMf um;av;eJY rde;f ri,f
av;0wfreI [
f m nDnx
hD uf touf 1 ESpif ,fay
r,fh nDnDu rr0wfrIefvdkY ac:&r,fvdkYvnf;
av;av;u qdkygw,f/
ud,
k x
hf uf toufrsm;pGmBu;D wJh tazt&G,f
rkqdk;zdkBuD;udk vufxyfcJh&NyD; tdrfaxmifqdkwJh
avSmifcsKid x
hf rJ mS tusO;f us cH&ovdk cHpm;ae&wJh
0wfreI t
f wGuf nDnu
D tazmfaumif;wa,muf
jzpfcJhw,f/ 0wfrIefeJY av;av;wdkY&JUomrefxuf
xl;jcm;wJh tdraf xmifa&;udk a0zefwhJ oli,fcsi;f
rdu
k u
f ,fu,
kd rESpNf rKd Ubl;/ rr0wfreI &f UJ taygif;
toif;awG? toGm;tvmawGudk nDnDu av;
av;udk,fpm; apmifhMunfhol? xdef;csKyfvdk oljzpf
vmw,f/ 0wfrIefuvnf; t&GJUwdkufw,f/
i,f&,
G o
f rl ed ;f uav;&JU ESv;kH om; vIycf wf
upm;rIukd um,uH&iS u
f ,
kd w
f ikd v
f nf; rodEikd w
f hJ
taetxm;wcktjzpf 'gdu
k w
f mu okyaf qmif

awG&UJ tdu
k w
f ifukd yg;yg;vSyv
f yS af v;om vdt
k yf
Hak vmuf azmfjyapcJw
h ,f/ tcef; tul;tajymif;
awG[mvnf; NiD;aiGUpzG,f &Snfvsm;aewmrsKd;?
tdkifoGm;wmrsKd;r&SdbJ tcsdwftquf rdHkav;
vSyaecJhygw,f/
'DtawmtwGif;rSm nDnD EdkifiHjcm;xGufNyD;
tvkyv
f yk &f if; ausmif;wufzYkd usw
d Nf y;D pDpOfw,f/
ESpf&Snfvrsm; tdrfuae ta0;udkxGufoGm;r,fh
nDnDu rSmp&m&Sdw,fqdkawmh rr0wfrIef rsuf
0ef;awG zswcf eJ awmufyoGm;w,f/ olr&Sw
d ek ;f
av;av;udk *kpu
kd v
f u
kd yf g? av;av; pdwrf csr;f
om&wJh tjzpfrsKd;rjzpfapzdkY rr0wfrIef uwday;
ygwJh/ tJ'DcP vif;vufcJhwJh rr0wfrIef&JU
rsuf0ef;awG kwfjcnf; emusifomG ;? EIwfcrf;awG
rodrom rJah uG;oGm;/ Ny;D awmh &ifxu
J cg;oD;em
usirf aI wGuv
kd nf; rsucf ;kH tyifh? EIwfcrf;tauG;?
rsuf&nf taiGUav; wpavmufeJY pum;tydk
rqdk&bJ yDjyifatmif y&dowfawG&ifxJ ul;puf
Edik af tmif vkyaf qmifjyEdik cf yhJ gw,f/ ZmwftprSm
a&T0wfreI f Zmwfyk ef YJ odyrf vdu
k zf ufbJ i,fveG ;f
EkveG ;f w,fvYkd xifrw
S rf ad yr,fh Zmwf&edS jf rifv
h m
wmeJ Y t rQ 0wf rI ef a &T & nf [m wjznf ; jznf ;
a&T0wfrIef jzpfrSef;rod jzpfvmcJhygw,f/
7 ESpfeD;yg;MumwJh umvtNyD; (rr0wfrIef
pum;twdkif;qdk&&if 6 ESpf 8 veJY 10 &uf)
nDnv
D nf;tdrjf yefvmcJyh gw,f/ nDnt
hD ay: rr
0wfrIef&JU iHhvifhrIudk rr0wfrIef vufcsKd;a&wGuf
cJhwJh aeY&ufawGeJY ZmwfTef;q&mu odomap
w,f/ 'gayr,fh rr0wfreI &f UJ ajcvSr;f awGuawmh
t&ifvykd gyJ/ av;av;u use;f rma&; csLcsmvm
w,f/ rr0wfrIefu tdrfjyefaemufusNrJyJ/ rr
0wfrIefukd xdef;csKyfwJh nDnD&JU cHpm;csufu
av;av;twG uf vm; ol Y t wG uf vm;qd k w m
nDnDuk,
d fwkid f rodovdk MunfhaewJh y&dowfukd
vnf; tonf;w,m;,m; jzpfapygw,f/
0wf r I e f u awmh nD n D pOf ; pm;orQ[m
av;av;twGuf? nDnDhacgif;xJrSm &SdorQ[m
av;av;twGufcsnf;yJvdkY pGyfpGJw,f/ 'gudkyJ
0wfreI u
f cg;oD;vSw,f/ 'gayr,fh nDnu
D vnf;
rr0wfrIef cg;oD;&r,fh a&G;cs,frIwckudkyJ xyf
vkyfjyefw,f/ 0wfrIef&JUtpfr rr 0wf&nfudk
nDnDu cspfwJhtaMumif;? rr 0wf&nfudk ol
vufxyfcsifwJhtaMumif; zGifhajymvdkufygw,f/
nDn&D UJ today;csuu
f kd av;av;u 0rf;omtm;
& oabmwlayr,fh toufro
hJ vdk jzpfomG ;cJw
h m
u 0wfrIef/
tJ'Dn 0wfrIef tdrf&JU0&efwm rSmxGufNyD;
vJavsmif;&if; aumif;uifukd ai;armaewmawGU
&w,f/ olpY w
d af wGt&rf;npfax;aevdYk va&mif
cHNyD; cRwfMunfhaewmwJh/ olYpdwfxJrSm rjzpfoifh
rjzpfxu
kd w
f mawG jzpfaew,fw/hJ 'DZmwf0ifcef;
rSmvnf; 0wfreI af &T&nfu Zmwfaumif a&T0wfreI f

&JU0dnmOfukd taumif;qHk;yl;uyf ouf0if cHpm;jy


oGm;Edkifygw,f/ 0wf&nftjzpf okyfaqmifol
aruAsmuvnf; oleJYnDnD&JU owif;udk ajymjy
wJt
h cg [efraqmifEikd af vmufatmif ysu,
f iG ;f
oGm;wJh nDrjzpfol&JU trlt&mudk jriftNyD; kwf
jcnf; wpHw
k &mudk em;tvnf/ 'D Scene av;&JU
njrifuGif; tcif;tusif;av;uvnf; tvif;
tarSmif nDrQpGmeJY Zmwf&JU Tempo udk yHhydk;jrifh
wifay;Edkifygw,f/ aemufNyD; 0wfrIef&JUtpfr
0wf&nftjzpf okyaf qmif&wJh aruAsm yg0if&
wJhae&m[m Scene ta&twGuf enf;vGef;vS
wmrdYk wjcm;rif;orD;i,f wvufukd oH;k vd&Yk Edik yf g
&ufeJY aruAsmudk bmvdkYoHk;xm;wmvJqdkwJh
apmapmuawG;rdcw
hJ hJ apm'utawG;udk acszsuf
ay;vdkufEdkifwJh jyuGufvnf; jzpfygw,f/
Zmwf&edS f jrifq
h ;kH qDukd 'gdu
k w
f mu wifomG ;
NyD; av;av;? nDnDeJY rr0wfrIefwdkY&JU &uf&S,f
xm;wJh BudK;awGjyKwfxGufvkrwuf tajctae
rSm nDnD tdru
f xGuo
f mG ;rSmudw
k m;wJh 0wfreI u
f
nDnD r&SdbJ raeEdkifygbl;vdkY zGifh[vdkufwJhtcg
i,folwdkY&JU ESvHk;om; ,drf;,dkifrIeJY pdwftvGifh
tvsm;udk 'gdu
k w
f mu aemufcrH ;D tvif;tarSmif?
aemufcHaw;*Dw yHhydk;rIeJY okyfaqmifawG&JU
tydktvdkr&SdwJh okyfaqmifynm pGrf;&nfawG
ay:vGifatmif odrfodrfarGUarGUav; azmfjyoGm;
Edik cf w
hJ m awGU&ygw,f/ 'DZmwfum; wckv;kH rSm
tm;omcsufawGuawmh ZmwfTef;cdkifrmwm?
"mwfyHkeJY toHt&nftaoG; aumif;rGefwm?
vdktyfwmxuf rydkwJh aemufcH*Dw&JU yHhydk;rI
xda&muf wmawGUygyJ/ tcef;pOfwdkif;rSmvnf;
Ni;D aiGUzG,f tdik o
f mG ;tDomG ;wmawGr&Sb
d J aooyf
vSypGm tcsdwftquf rdrdZmwf&JU t&Sdefudkjrifh
wif ac:,loGm;EdkifcJhwmawGU&ygw,f/
tm;enf;csuv
f aYkd jymEdik w
f muawmh a&T0wf
rIeef YJ kycf si;f tifrwef wlw,fqw
kd hJ av;av;&JU
i,fcspf rcifEiS ;f qDtaMumif; nDnu
hD kd av;av;
uajymwJh tcef;rSmjywJh aemufaMumif;jyefjyuGuf
awGUygyJ/ 'DtkyfawG rygbJeJYvnf; Zmwfum;
&JUt&Sdefuavsmhenf;oGm;p&m taMumif;r&Sdbl;
vdkY ,lqrdovdk? 'Dtcef;? 'Dtkyaf wG Zmwfeo
YJ ;D
jcm;BuD; uGJxGufaeovdkvnf; cHpm;&ygw,f/
'DZmwf0ifcef;awG jywJt
h csed rf mS y&dowfawGqu
D
&,f o H a wG xG u f v mwmvnf ; rS w f r d w ,f /
aemufwcsufuawmh av;av;ae&mu okyf
aqmifwJh aeatmif&JU rdwfuyfeJY EIwfcrf;eDawG
rsm;vGe;f aewmu Munf&h wmtenf;i,ftaESmifh
t,Sufyg/
wavmu tu,f'rD& u,ef;tvSyk &f iS f
um;&JU 'gdkufwm atmifudkvwfu jrefrmum;
awG wdk;wufcsif&if? urmhtqifh rDcsif&if tdwf
xJu rxkwfcsifbJ tusKd;tjrwfudkom wGufwJh
xkwfvkyfolawG&JU pdwfudkajymif;vdkuf&if &NyDvdkY
ajymcJhwmudkvnf; trSwf&rdygao;w,f/ tck
Zmwfum;twGufawmh okyfaqmifa&G;cs,frI
tydkif;upNyD; dkuful;a&;tydkif;rSm 'gdkufwm&JU

cPvif;vufcJhwJh
rr0wfrIef&JUrsuf0ef;awG
kwfjcnf; emusifoGm;? EIwfcrf;awG
rodrom rJhauG;oGm;w,f/
NyD;awmh &ifxJu
cg;oD; emusifraI wGukd
rsufc;kH tyifh? EIwfcrf;tauG;?
rsuf&nf taiGUav;
wpavmufeJY . . .
pdwful;twdkif; yHkazmfzefwD;apcJhum dkuful;a&;
ukeu
f sp&dwyf ikd ;f rSmvnf; tueft
Y owf rxm;cJh
bl;vdYk yifv,fxw
k v
f yk af &;&JU wm0ef&o
dS w
l OD;u
qdkygw,f/
txl;yGJtNyD; y&dowfwcsKdU&JU ]]kyf&Sifum;
Bu;D r[kww
f m ESajrmzdaYk umif;w,f}} qdw
k hJ toH
awGuv
kd nf; Mum;cJyh gao;w,f/ jrefrmZmwfum;
awGudk pdwfysufNiD;aiGU aeMuNyDjzpfwJh jrefrm
y&dowfawGtwGufawmh ]]oeyfcg;}} [m 'dkuf
oa&mawG a&maESmarsmygaewJh a&pD;aMumif;
npfnpfxJu a&Munfa&oefY pD;aMumif;av;
wckukd awGU&ovdk ESpo
f ufauseyfpmG cHpm;Mu&
r,fvdkY ,lqrdygw,f/ aeatmif? &Jwu
kd ?f 0wfreI f
a&T&nfeYJ aruAsmwdkY okyfaqmifxm;wJh ]]oeyf
cg;}} 'DAD'D Zmwfum;udk Juntion Mawtin rSm
Zefe0g&Dv 27 &ufaeYu pme,fZif;yGJjyocJhyg
w,f/ 'DZmwfum;[m atmifvif;&JU ]]a&T0wfreI }f }
trnf& 0wKudk tajccHNyD; rif;xifudkudkBuD;u
ZmwfTef;jyefcGJ xm;wmvdkY Zmwfum;tzGifh
pmwef;xdk;pOfrSm azmfjyxm;ygw,f/ 'Dum;&JU
ZmwfeT ;f a&;oleYJ 'gdu
k w
f mjzpfwhJ rif;xifuu
kd kd
Bu;D uawmh 'D Zmwfum;[m ol&Y UJ 7 um;ajrmuf
Zmwfvrf;kyf&SifjzpfNyD; ol[m olY&JUudk,fydkif
Zmwfvrf;eJY ZmwfTef;awGuko
d m dkuful;zdYk tm;
oefcw
hJ ,fvYkd qkyd gw,f/ 'g[m wjcm;olwOD;&JU
Zmwfvrf;udk dkuful;rI 'kwd,tBudrfajrmuf
jzpfw,fvdkY od&ygw,f/
]]a&T0wfreI }f } 0wKukd zwf&pOfrmS uAsmq&m
atmifZifrif;&JU uAsmwyk'x
f u
J ]]rsu&f nfeaYJ oG;
wJh oeyfcg;}} qdw
k hJ pmaMumif;waMumif;udk zwf
rdwJhtwGuf Zmwfum;acgif;pOfudk ]]oeyfcg;}}vdkY
ay;jzpfwt
hJ aMumif; 'gdu
k w
f mrif;xifuu
kd Bkd u;D u
olY Facebook pmrsuEf mS rSma&;om;xm;ygw,f/

Lifestyle 45

The Irrawaddy
Vol.1, No.6
Mandalay Sketch

taysmfwrf; rEav;vm; ? ydk rEav;vm;


ql;iSuf
aysmfwrf;}} qdkwJh pum;vHk;u rEav;rSmtxl;ojzifh toHk;rsm;cJhw,fvdkYxifygw,f/ vGefcJhwJh ESpfaygif; 80? 90
avmufuwnf;u ]]taysmw
f rf;}} pum;vH;k udk wGiw
f iG u
f s,u
f s,f oH;k pGcJ MhJ uwmyg/ ]]taysmw
f rf; jcif;vH;k toif;}}?
]]taysmfwrf; wl&d,mtoif;}}? ]]taysmfwrf; Muufawmiftoif;}}? ]]taysmfwrf; tav;rtoif;}}ponf ponfjzifh
jzpfygw,f/

]]t

wu,fawmh rEav;udk pwif NrKd UjyzGUJ pnf;


uwnf;u ]]wl&m wl&m}} pkMuwJh NrdKUjyyHkpH jzpf
w,f/ tr&yl& aejynfawmfu ajymif;a&TUvm
uwnf;u tr&yl& aejynfawmfrmS tajcwus
aexdik cf MhJ uwJh &yfuu
G af wGtwdik ;f ]]wl&mtdref ;D
csif;}} awGudk pkpnf;apw,f/ Oyrm ]] aps;csdK?
0g;wef; }} ponfjzifh jzpfw,f/ rdz&k m;? rif;orD;?
rif;nD rif;om;? rSL;awmf rwfawmfrsm;udk tydkif
pm;ay;wJh 0if;rsm;vnf; &SdcJhw,f/
Oyrm ]]a&Twdkuf twGif;0efrif; 0if;? qif
0efaxmuf 0if;? wdik ;f wm;rif;Bu;D 0if;? awmifciG f
rif;BuD; 0if;? ausmf&Jrdzk&m; 0if;? t&SifESrawmf
bk&m;0if;}}ponfjzifah ygh/ vlrsK;d qdik &f mtpkta0;
awGudkvnf; ]]wl&m}} ae&mcsxm; ay;jyefw,f/
Oyrm ]]ukvm;pk? uonf;pk? wkwfpk? jrefrmpk?
rGefpk? ,dk;',m;pk? &cdkifpk}} ponfwdkY jzpfw,f/
'ghtjyif twwfynm tvkyftudkifeJY ywfouf
NyD;vnf; ]]wl&m}}ae&mrsm; &Sdjyefw,f/ Oyrm ]]
aMu;oGef;? cwfwef;? ausmufqpfwef;? qdkif;
wef;? rJtdk;wef;? tcsKyfwef;? tESdyfawmf? *kEmef
0if;? Mu,fcwf0if;? rsufyg;&yf ponfwdkY jzpfyg
w,f/ 'gaMumifh rEav;NrKd UjyzGUJ pnf;rI[m jrefrmh
aus;vuf vlaerIypkH u
H kd tajccHzUJG pnf;cJw
h m jzpf
w,f/ wOD;wa,muf yk*vdu oabm oD;jcm;
aexdkifvdkY r&wJhoabm/
b0&yfwnfa&; yifwdkifyifr r[kwfwJh 0g
oemyg&m vkyif ef; toD;oD;uvnf; pD;yGm;a&;eJY
rywfoufbJ &if;ESD;rIpdwf&if; pdwf"mwf tajc
cHaMumifh yg0if yl;aygif;Muw,f/ OykofaeYvdk
tvkyt
f m;? tvkyef m;wJh &ufawGutp tvkyf
NyD;wJhtcsdef vkyfief;odrf;csdefawGrSm ]]wl&m}}
pka0;um jcif;cwfupm;jcif;wd?Yk wl&,
d m wD;rIwf
jcif;wd?Yk Muufawmif du
k jf cif;wd?Yk tav;rjcif;wdYk
ponfjzifhaygh/ pD;yGm;a&; udpawGrygwJhtwGuf
]]taysmfwrf;}} qdkwJh urnf;xdk;cJhMuw,f/ rSwf
wrf;wifchMJ uw,f/ tm;upm;vnf; tm;upm;
tavsmuf? tEkynmvnf; tEkynm tavsmuf
]]taysmfwrf;}} qdkNyD; owfrSwfxm;cJhaomfvnf;
pD;yGm;a&;? aiGaMu;? wefzdk;rygwJh? twwfynm
pHcsdefrygwJh twdrfteufeYJ vHk;0 roufqkid fwm
udv
k nf; tpOftquf em;vnfoabm aygufNy;D
jzpfw,f/
a&SUawmfajy;0if; ajrmufayguf 28 vrf;
ay:u tdrf0if;twGif; opfom;uGyfyspf wcsyf
ay:rSm bif*sKw
d a'gifa'gif wD;cwfaewJo
h w
l OD;
udk ]]olu taysmfwrf; *Dworm; wOD;yg}} qdkNyD;
e,fuvmvnfow
l OD;udk rEav;om;u Tejf y
ajymqdkonf qdkaomfjim;vnf; xdkbif*sKd wa'gif
a'gifeJY wD;cwfaewJh vli,ftEkynm&Sifu ]]t
vuFmausmfpGm NrdKUrNidrf;}} jzpfaew,f/ tJ'DvdkyJ
abmufpf0uf*Gef; um;av;eJY "mwfyHk vSnfhdkuf?
taygif;toif;awGeJY aysmfyGJpm;xGuf? wdkufBuD;
awGay:rSm qdkif;0dkif;BuD;awGqifNyD; wD;cwfMu?
"mwfpufziG Nhf y;D qifzekd D "mwfjym;awG em;axmif
aewJh "m;wef;&yfu olaX;om;wOD;udk ]]taysmf
wrf;}} ygqdkNyD; ajymqdkaomfjim; tJ'D olaX;om;
uvnf; pG,pf t
kH Ekynm&SiBf u;D ]]"m;wef; OD;oef}Y }

'DuaeYxufwdkif wnfwHh cdkifNrJ &SifoefqJjzpfwJh ]]NrdKUrtaysmfwrf;


wl&d,mtoif;}}udkvnf; ]]ruRrf;usifao;aom *Dwtoif;BuD;?
vufoifwl&d,m toif;BuD;}}vdkY . . .
jzpfaew,f/
vufuikd yf 0g acgif;pnf;? pGyu
f s,v
f ufpu
tuseJY vufzuf&nfqdkif xdkifNyD; aq;vdyfwwdk
aomufum vli,fawGeJY wkef;kef;aeol a&SU
awmfajy;0if;om;Bu;D uvnf; ]]taysmw
f rf;yef;csD
q&m}} jzpfaomfvnf;? emrnfausmf yef;csDq&m
BuD; OD;boufjzpfw,f/ eef;awmfa&SU q&mwif
onf vnf;aumif;? at0rf; q&monfvnf;
aumif;? q&mxmonf vnf;aumif;? OD;ouf
wifonf vnf;aumif;? *Dwbodef;onf vnf;
aumif;? OD;b'ifonf vnf;aumif;? OD;vS
'ifonf vnf;aumif; xdx
k kd vnf;aumif;aygif;
rsm;pGmonfvnf; taysmfwrf;orm;awG jzpfcJh
w,f/ 0goemygwJh olaX;awGpNk y;D ukrP
aD xmif
Mu? taysmw
f rf; ky&f iS f u
kd u
f ;l MuwJt
h cg ]] b0
oHo&m? vlYabmifwGif? a&ajrqHk;wdkif}} pwJh
pwJh kyf&Sifavmuudk udkifvIyfvdkufwJh kyf&Sif
um;aygif;rsm;pGm tzwfwifusef&pfcJhw,f/
oDcsi;f qd?k pE&m; wD;wJh 0goem&Sif taysmf
wrf; *Dworm;vli,f udkvSjrifhu taysmfwrf;
'gdu
k w
f mvkyNf y;D ]]uH}} qdw
k hJ ky&f iS f Zmwfum;udk
vnf; taysmw
f rf; du
k u
f ;l cJw
h m tJ'ZD mwfum;u
y&dowfMum; t&nftcsif;&Sd&Sd aygufajrmuf
atmifjrifoGm;cJhw,f/ 'ghtjyif tpkpyf kyf&Sif
ukrPD &S,f&m0ifolaX;uvnf; prf;Munfhao;
wmayghqdkNyD; ]]ausmufbDvl;ESifh yy0if;}} qdkwJh
ky&f iS u
f m;udk taysmw
f rf; du
k u
f ;l cJw
h ,f/'DZmwf

um;uvnf; ajymprSwjf zpfcw


hJ hJ ky&f iS u
f m;wum;
jzpfw,f/ 'DvdkeJY OD;boufvnf; taysmfwrf;
yef;csDq&mjzpfw,f/ bPf OD;cifarmifvnf;
taysmfwrf; yef;csDq&mjzpfw,f/ ay:OD;ouf
vnf; taysmk w
f rf; yef;csq
D &mjzpfw,f/ tkyBf u;D
(c) tndKvnf; taysmw
f rf; yef;csq
D &m? taysmf
wrf; 'gdkufwm? taysmfwrf; 0wKwdkq&m jzpfcJh
w,f r[kwfygvm;/
]]taysmw
f rf;}} qdw
k hJ pum;vH;k udk Amateur
h cg tJ'pD um;
vdYk oabmayguf em;vnfxm;wJt
vH;k &JUt"dym ,fu tbd"mefrmS ]]ruRr;f usiaf o;
ol? tawGUtBuHK Ekao;ol? vufoif}} vdkY zGifhqdk
cJhw,f/ 'Dvdk zGifhqdkcsuft&qdk&ifjzifh 1925 ck
ESpfu pwifzGJUpnf;NyD; 'DuaeYxufwdkif wnfwHh
cdik Nf rJ &Sio
f efqjJ zpfwhJ ]]NrKd Urtaysmw
f rf; wl&,
d m
toif;}}udkvnf; ]]ruRrf;usifao;aom *Dw
toif;BuD;}}? ]]vufoifwl&d,m toif;BuD;}}vdkY
ajymqdk&vdrfhr,f/
'Dtoif;Bu;D u "m;wef; OD;oefv
Y ?kd NrKd UrNird ;f
vdk yk*dKvfrsKd;udkvnf; ruRrf;usifao;aom *Dw
orm;? vufoif oDcsif;a&; q&mvdkY ajym&rvdk
jzpfaew,f/
wu,fawmh aocsmayguf qd&k &if rEav;
tESpf 100 oufwrf;twGi;f taysmw
f rf;vdYk rdrd
ud,
k u
f ,
kd v
f nf; cH,?l trsm;uvnf; orkwcf MhJ u
wJh rEav;om; ynm&SiftoD;oD;[m ProfessG q
hf ckd suf tpdwt
f ydik ;f wpfck
ional &JUt"dym ,fzi

omjzpfwhJ ]]aMu;pm;}} r[kwjf cif; wckaMumifo


h m
]]taysmfwrf;}} jzpfcJhMuNyD; ]]taysmfwrf;}} &JU
t"dym,fzGifhqdkcsuf ]]Amateur}}r[kwfcJhMuwm
uvnf; olwdkY vkyf&yfeJY ordkif;u oufaojy
cJNh y;D Ny/D rEav; ]]taysmw
f rf;}} u]]Professional}}
ppfppfawG jzpfygw,f/ ]]twwfynm qdkif&m?
ynm&Sif yDoaom? uRrf;usif twwfynm&Sif?
ynm&SifyDool}} qdkwJh ]]Professional}} &JU
t"dym ,f zGiq
hf ckd suef YJ udu
k n
f w
D o
hJ al wG? udu
k n
f D
wJh vkyf&yfawG jzpfaewmu xl;jcm;rI wckjzpf
w,f/
'gaMumifh tpOftquf rEav;rSm b,f
tEkynm bmom&yfurkd qdk 100 &mcdik Ef eI ;f od&dS
wwfuRrf;olyifvQif Amateur trnfcHNyD; 40
&mcdkifEIef;avmufyJ vGefa&m? uRHa&m vlodcH
Muw,f/ 60 &mcdkifEIef;avmuf od&Sdolu wD;rd
acgufrdHk 20 &mcdkifEIef; avmufodwmygvdkY
ajymqdk azmfjyMuw,f/ 'Dvked YJ ]]rEav;rSm bmrS
oHk;r&vdkY jrpfxJ uefcsvdkufawmh arsmygoGm;NyD;
&efuek f qdyu
f rf;oGm;wifwmeJY ky&f iS f 'gdu
k w
f m
awmh jzpfao;wmyJ}} vdkY tajymiftjyuf pum;
uvnf; 'Dpdkuf? 'Dokyfudk azmfjyvdkufwm
jzpfw,f/
usaemfh aqmif;yg;udk zwfNyD; rEav;om;
r[kwfolawG? txl;ojzifh &efukefom; awGu
awmh aumif;aumif; usdefqJarwmydkY Muawmh
rSmyJ/ uHraumif;&if wpfwpfcGcGqJNyD; *sme,f
awmif vTifhypfvdkufEdkifw,f/
rdwfaqGwdkY enf;enf; onf;cHygcifAsm/ us
aemf 'Daqmif;yg;udk a&;wJt
h xJrmS ]]aocsmayguf
qdk&&if rEav; tESpf 100 oufwrf;twGif;}}
vdYk aoaocsmcsm? wckww
f &? rSwrf w
S o
f m;om;?
*kwpdu
k ?f rarhravsmh a&;om;cJyh gw,f?rEav;
tESpf 100 oufwrf;twGif; arG;zGm;cJhMuwJh
rEav;om;BuD;rsm;udk qdkvdkwmyg/
tESpf 100 jynfw
h t
hJ csed f 1959 ckrmS yifvQif
tEkynm tvkyaf wG xJx0J if0if vkyu
f ikd af qmif
&Guf EdkifolawGudk qdkvdkwmyg/ 'gaMumifh tJ'D
yg&rD&Sif yk*dKvfBuD;awG xJrSm 1959 aemufydkif;
arG;zGm;olawG&JU tEkynm tvkyfawGudk rajym
vdkao;yg/ usaemfh aqmif;yg;eJY tusKH;r0ifao;
yg/ 'gaMumifh 'DaeYvuf&dS rEav;tEkynmavmu
twGif; tm;aumif;armif;oef vIyf&Sm;aeMuqJ
touf 50 eJY 50 atmuf vlvwf? vli,frsm;
ryg0ifyg/ 'DaeY touf 60 ausmf? 70 ausmf?
80 ausmf? 90 ausmf &SdwJh tEkynm&Sif yk*dKvf
Bu;D awGuyJ 'D]]taysmw
f rf;}} qdw
k hJ pHcsed ef u
YJ u
kd n
f D
cJMh uolawGvYkd olw&Ykd UJ tEkynmtvky?f tEkynm
ordkif;udk cdkifrmpGm pdkufxlcJhMuwJh jzpf&yfawG
ay:MunfhNyD; wifjyjcif; jzpfygw,f/
ud,
k ahf ygifu,
kd f vSeaf xmif;&&if usaemfwYkd
jzwfoef;&wJh? usaemfwdkY vkyfudkifaeMuwJh yHkpH
awGuawmh wu,fh ]]taysmfwrf;}} ppfppf ygyJ/
t*Fvyd f a0g[m&&JU t"dym ,fziG q
hf ckd suef t
YJ udu
k f
nDqHk;ygyJ/ ]]ruRrf;usifao;aom? tawGUtBuHK
Eke,fol? vufoif}} qdkwJh t"dym,f zGifhqdkcsuf
twdkif;ygyJ/
usaemfwdkYuawmh [dk;a&S;a&S; rEav;
tESpf 100 twGi;f yg&rD&iS f yk*Kd vBf u;D rsm;&JUa&Tx;D
aqmif;umvawGudk tckxd t&dyfcdkaeMuNyD; ol
wdkY&JUpdefem;uyfta&mifeJY udk,fhudk,fudk,fyg;
ajymifaew,fvdkY tckxd xifaeMuqJ r[kwfyg
vm;/

46

Lifestyle

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

Youth

wkdif; acwfwkdif;rSm vli,fqdkwmolwkdY jzwfoef;&wJhacwftajctae? BuHKawGU&wJh pD;yGm;a&;? EkdifiHa&;


b,fvdkyJ uGmjcm;uGmjcm; arQmfvifhcsufawG? vef;qef;wuf<urIawGeJY aemifwcsdefrSm vlBuD;jzpfzdkY
tm;,laeMuwJholawGcsnf;yg/ vli,fawG avQmufwJhvrf;rSm acwfa&pD; tajymif;tvJtwuftusawGu
wygwnf; ygvmwwfpNrJjzpfygw,f/ 'gaMumifh vli,fawGajymwJh pum;awGuaewqifh 'DaeYacwf b0aeenf;
yHkpHuGJvGJrI? acwfa&pD;tajymif;tvJ pwmawGudkavhvmNyD; olwdkY&JU toHawGudk The Irrawaddy u tywfpOf
azmfjyoGm;rSm jzpfygw,f/

acwf

vli,f eJYacwfa&pD;

jrwfolatmif

vwfwavmrSm Id;yGJawG qdkzdkY&Sdygw,f/ valentines day


yGJvnf;&Sdygw,f? aMumfjimawG dkufzdkY&Sdygw,f/ r0dkif;pkr*Fvm
aqmifrSm yef;BuJay;zdYkvnf; &Sdygw,f/ eef;jrwfeJY nDrqdkxm;wJh
]]oli,fcsif;}} tacGav;uvnf; &efukefu y&dowfawGuawmh
BudKufw,fvdkY aj[Muygw,f/ e,ftxdvnf;jzefYrS y&dowf&JU
wu,fh Feedbackudk Mum;&rSmyg? e,fy&dowfudkawmh em;pGifh
k o
hf cD si;f awGukd auseyfvm;qdak wmh rauseyfygbl;/
aeygw,f? ud,
yxrqHk;tacGqdkawmh ydkqdk;wmaygh/ tjrefxGufatmifvkyfvdkuf
&awmh wcsKUd oDcsi;f av;awGukd odypf w
d w
f ikd ;f rusb;l / aemufacGukd
'Dxufaumif;atmif vkyrf ,fqw
kd hJ pdwaf wmh&ydS gw,f/ [dw
k avm
uyJ nDrtoufu 23 ESpf jynfo
h mG ;ygNy/D tckawmh toufar;&if
ajzaewke;f ygyJ/ aemufyikd ;f awmhrodygbl; . .(&,fvsu)f /tm;wJh
tcsed rf mS qdk nDru ky&f iS Mf unfw
h ,f? Shopping oGm;w,f/ t&if
uawmh nbufbk&m;oGm;&wmudkBudKufw,f/ bmvdkYvJawmh
rodbl;/ tckaemufydkif;awmh odyfroGm;jzpfawmhbl;/ pmawmh
rzwfjzpfygbl;? ky&f iS Mf unfw
h muydrk sm;ygw,f? Online wufvm;
awmh rar;ygeJ/Y tJ'gu aeYwikd ;f vkyw
f hJ rvkyrf jzpfvyk &f wJh tvkyf
yg/ udk,fh&JU Facebook rSmvnf; yHkawGwifygw,f/ tckawmif
rtm;ao;vd?Yk wifcsiaf eNyaD v/ Facebook rSm b,fae&m a&muf
a&muf Check-in vkyw
f wfw,f/ tEkynmtvkyf r[kwb
f w
J jcm;
tvkyfqdk&if nDrt&ifu q&mrvkyfcsifpdwfjzpfoGm;ao;w,f/
nDr rdbrJhausmif;rSm uav;awGudk t*Fvdyfpm vdkufoifay;zl;
w,f/ British Council eJYwGJNyD;awmh vkyfcJhzl;ygw,f/ y&[dw
f mawmif ud,
k b
hf momud,
k f rodb;l ? oli,fcsi;f awGeYJ C.S.I
vkyw
qdkwJh tzGJUav;0ifxm;w,f? tJ'DrSm pmawGoifawmh q&mrvdkY
0dkif;ac:awmh q&mrjzpfcsifchw
J ,f/ i,fi,fuawmh 'DZkid f;qGJ&wJh
Architect udk 0goemygw,f? 'gayr,fh Physics unHhawmh
rjzpfcb
hJ ;l / t"du uawmh 'DZikd ;f qG&J wm 0goemygw,f/ ausmif;
Ny;D wmuawmh B.A( English) eJyY g/ ud,
k u
hf ,
kd u
f ,
kd f jyefo;kH oyf&if
b,fvv
kd v
l q
J akd wmh tylyifr&Sb
d ;l ? wcgwavus&ifawmh t&rf;
pdwfylvGef;w,f/ aA'ifudkawmh odyfr,Hkygbl;/ aA'ifwacguf
wGufMunfhwkef;uawmh 'Gd[rsm;aewJholvdkYaj[w,f/ wu,f
vnf; rSefw,f/ tvkyfwck vkyfr,fqdk&ifvnf; a&G;p&muESpfck
ay:ay: vmw,f/ tNrJwrf; ESpfckvkyfcsifw,f/ nDrb0rSmr&Sd
rjzpfqdkwJht&m qdk&ifawmh trsm;BuD;ygyJ/ vlyk*dKvfqdk&ifawmh
rdbu r&SdrjzpfygyJ/ wcgwav pOf;pm;rdwmu rdbawGr&Sd&if
udk,fb,fvdkaervJaygh/ pOf;pm;NyD;&if aMumufw,f/ 'gaMumifh
rdbawGudk vdkwmtukef vkyfay;w,f/ rdbawGr&Sdawmh&if ..
qdw
k mudak wmh awG;Ny;D aMumufw,f/ ud,
k u
hf kd y&dowfawGuawmh
taumif;yJ ok;H oyfaj[ygw,f/ oli,fcsi;f awGuawmh aygawm
awmeJYwJh/ 'DtEkynmtvkyfudk b,fvdkvkyfjzpfoGm;rSef;awmif
rodbl;vdkY aj[ Muw,f/ nDru b0rSm vGwfvGwfvyfvyfae&
wmyJ BudKufygw,f/ oGm;csifwJhae&mvnf; oGm;vdkufwmyJ/

f yfru
I kd oabmusNy;D vlt&rf;rsm;wJah e&mqdk nDrraewwf
vGwv
bl;/ nDru t0wftpm; zuf&Sifqdkvnf; vGwfvGwfvyfvyf
ayghayghyg;yg;0wf&wJh yHpk u
H ykd BJ uKd uyf gw,f/ b0rSmb,fvpkd w
d rf sKd ;
eJY aexdik v
f q
J &kd if nDru rmeBu;D wwfw,f vdaYk j[&r,f? wckck
qdk tHI;ray;wwfbl;/ bmvdkY rvkyfEdkif&rSmvJ? vkyfEdkifatmif
vkyrf ,fqw
kd hJ pdwrf sK;d awmh&ydS gw,f/ b0eJaY wmh odyrf aj[wwf
ygbl;/ tck bmyJjzpfvmjzpfvm w&m;eJYajzqdkwJh pum;av;
awmhaj[wwfvmw,f/ wckay;rSwck&r,fwdkY? wefjyefouf
a&mufrIwdkY tJ'gawGudkawmhodygw,f/ w&m;oabmav;
awGawmh enf;enf;odvmygNyD/ b0rSm b,fvdk
aeNy;D b,fvakd o&rvJqw
kd mudak wmh
wcsKUd tjzpftysufawGudkzwf
Munfh? awG;MunfhNyD; odvm
ygw,f/ nDr&JU aexdkif
rIyHkpHudkawmh pdwf
wdkif;usrI r&Sdao;
ygbl;/ t&ifwkef;
unDrwdkYu
rdom;pk
trsm;BuD;
aecJ h M uwm
qdkawmh tJ'D
b0av;udk jyefNyD;
oGm;csifw,f/ tcku
nDrwdkY rdom;pk
av;a,mufyJ &Sdawmhygw,f/
tm;vHk;u tdrfawGcGJNyD; aeukef
NyaD v/ tJ'gaMumifyh g/ nDrudk tm;ay;
wJh y&dowfawGuv
kd nf; aus;Zl; trsm;Bu;D
wifygw,f? nDrvnf; tEkynmtvkyaf wGukd
BudK;pm;NyD; qufvkyfoGm;ygr,fvdkY
aj[csifygw,f/

eef;olZm touf 23 ESpf


B.A(English) ?
okyfaqmif? tqdkawmf

Lifestyle 47

The Irrawaddy
Vol.1, No.6
Trends

b,fvdk Phablet awGeJY

vef;MurvJ

oD[wkd;

&dSeft[kefrjywf enf;ynmwdk;wufajymif;vJjcif;awGeJYtwl ypnf;topf topf


awGu waeYNyD;waeY wrsKd;NyD; wrsKd;? rd;k Edik af tmif ay:xGuaf ewJh enf;ynm
acwfa&pD;aMumif;xJu vli,fawGtwGuaf wmh zke;f [mr&drS jzpfypn;f wck jzpfvmygw,f/
Smart phone awGray:cif 2000 jynfEh pS f tapmydik ;f umvawGrmS zke;f udw
k a,mufeYJ
wa,muf qufoG,fpum;ajymzdkYtwGufyJ toHk;jyKcJhMuayr,hf 'DaeY acwfrSmawmh
zkef;udk Fashion wck taeeJYa&m? Entertainment twGufyg toHk;jyKvmMuygjyD/

prwfzkef; wvHk;rSmqkd&if Entertainment


twGuf toHk;jyKvdkY&wJh function tvGefpHkvSyg
w,f/ Smart phone wvHk;&dS&HkeJYwif "mwfyHk?
AD'D,kddkufvdkY&? toHzrf;vdkY&? *drf;aqmh vdkYvnf;
&wJhtjyif tifwmeufoHk;? pmtkyfzwf? *Pef;
wGucf suf pojzifh rsK;d pHv
k yk v
f &Ykd wJt
h wGuf prwf
zkef;udk All in one vdkYawmif Aef;pum;toHk;
jyKNyD; ac:a0:aeMuygNyD/ Tablet vdkrsufESmjyif
t&G,t
f pm; cyfBu;D Bu;D zke;f awGuakd wmh Phablet
vdkY ac:Muygw,f/
Phablet qdw
k hJ toH;k tEIe;f uawmh Phone
eJY Tablet udk aygif;pyfxm;wJh tac:ta0:jzpfNy;D
awmh Tablet rsufESmjyift&G,ftpm; ruswus
t&G,ftpm; ig;vufrausmfwJh zkef;awGudkac:
wmyJ jzpfygw,f/ wenf;tm;jzifhawmh rsufESm
jyift&G,ftpm; jym;jym;BuD;BuD; zkef;awGaygh/
f pm;avmuf rBu;D ayr,fh omref
Tablet t&G,t
prwfzkef;awGxufawmh tenf;i,fydkBuD;NyD;
Function vnf; ydkjrifhwmaMumifh aps;EIef;u
J al wGtay:
vnf; rao;ygbl;/ 'gayr,fh oH;k pGo
udkawmh pdwfauseyfzG,f enf;ynm t&om
topftqef;awG ay;pGrf;Edkifwm trSefygyJ/
Phablet rSmyg0ifwJh kyfoHpepf? *drf;pepf
S mawGuvnf; aemufq;kH ay: HD Version
tp&dw
qkdawmh Munfvifjywfom;rI tydkif;uvnf;
tjrifhrm;qHk; taetxm;rSm &dSaewmrkdY oHk;pGJol
awG tBudKufygyJ/ 'gayr,fh iphone cspfolawG
twGufuawmh Apple u ig;vufrtxuf
rsufESmjyifus,fwJh iphone udk ckxd rxkwfvkyf
ao;ygbl;/ 'gayr,fh odyrf MumcifrmS awmh 4.7
vufr t&G,ftpm;&dSwJh iphone rdk',ftopf
udk xyfNy;D rdwq
f ufr,fqw
kd hJ owif;awGuawmh
xGufaeygw,f/
iphone twGuf topftopf xGuaf y:vmwJh
*drf;awGeJY aqmhzf0JawGu tvum;r&bJ aps;
ay;NyD;0,f&wmaMumifh enf;ynmtopfawGudk
tifwmeuf&Sd ekH YJ a'gif;vkwq
f JG tvum;&Edik Nf y;D
zk ef;tcsif ;csif ;vnf ; Bluetooth, Zappya,
Flash Transfer tp&dSwJh aqmhzf0JawGeJY data
sharing vkyfEdkifwJh Android OS toHk;jyKprwf
zkef;awGudk ydkNyD; vloHk;rsm;Muygw,f/ 'gayr,fh
iphone ca&ZDawGuvnf; iphone, ipad, ipod
tp&dw
S hJ Apple products awGurkd S pGpJ v
JG rf;vrf;
l;l;oGyfoGyf oHk;pGJaeMuqJygyJ/

'Dvkd 'Dvkd a&G;cs,pf &m Phablet trsK;d tpm;


awG trsm;BuD;xJurS 'DESpf 2014 twGuf
a&G;cs,f0,fol toHk;jyKoifhwJh Phablet trsKd;
tpm;(8)rsKd;eJY bmaMumifh a&G;cs,f0,f,l toHk;
jyKoifhvJqkdwJh taMumif;t&m? tcsuftvuf
awGudk a&;om;azmfjyay;vdkufygw,f/

Huawei Ascend Mate


kyfxGuf*drf; aumif;
aumif; upm;vdkolawG
twGut
f &rf;Bu;D tqif
ajyvS w J h Phablet
trsKd;tpm;rsKd;awmh
r[kwyf gbl;/ buf
x&Duawmh Epic

HTC One Max


rsufESmjyift&G,f
tpm;u 5.9 vufr
&dSNyD; toHk;jyKxm;wJh
Android OS version
uawmh 4.3 jzpfyg
w,f/ Sense u 5.5
jzpfNyD;
Display
Resolution u 1920
x 1080 pixels jzpf

wmaMumifh kyfxGuf?
umvm ajymp&mrvdkatmifudkaumif;NyD; om;rdkY
*drf;yJaqmhaqmh? AD'D,dkZmwfvrf;yJ Munfh Munfh
trdkufpm;jzpfaerSm trSefygyJ/ Boom Sound
k oH;k jyKxm;wmaMumifv
h nf; oDcsi;f
speaker udt
cspfolawG tBudKufyJaygh/

Battery Life

jzpf w J h t wG u f
tm;awmfawmfcHyg
w,f/ oluvnf;aps;oufomNy;D
'DZikd ;f qef;wJh Phablet ygyJ/ CPU udk Quad-Core
Processor toHk;jyKxm;wJhtwGufaMumifh oGuf
vufayghyg;NyD; oHk;pGJoludk pdwfcsrf;omaprSmyg/
Samsung Galaxy
Note 2
olUudkawmh taxGtxl;
ajymp&mrvkdvSygbl;/
rsufESmjyif t&G,ftpm;
5.5 vufrudk toHk;jyKxm;NyD;
toHk;jyKxm;ygw,f/

rsufESmjyift&G,ftpm;
uawmh 6.3 vufr&dSNyD;
Display Resolution u

Samsung Galaxy
Note 3

1280x720 pixels

ca&ZD
awG tBud K uf q H k ; xJ u
wck y gyJ / 5.7 vuf r
t&G,ftpm;&dSwJhrsufESm
jyif eJ Y 1920 x 1080

jzpfwJhtwGufaMumifh
oHk;pGJoltwGuf
toifhtwifhyJvdkY
qkd&ygr,f/
Internal memory
8GB txdyJ

uefYowfxm;NyD;
aps;EIef;tm;jzifh
vnf;t&rf;aps;
rBuD;wJh Phablet
trsKd;tpm;wck
jzpfygw,f/

rsuf E S m jyif
t&G , f t pm; 6.4
vufr&dSwmaMumifh
awmf a wmf B uD ; wJ h
Phablet wrsKd ;
jzpfNyD; toHk;jyK
xm; wJh enf;
ynmawGu
vnf; wu,fh
ud k t H h r cef ; yg
yJ/ 344 pixels display &dSwmaMumifh
HD version MTV Munfhr,fholawGtwGuf
uawmh t&rf;rdu
k w
f hJ zke;f wvH;k jzpfvYkd oH;k pGo
J u
l kd
pdwfcsrf;omrI tjynfht0ay;EdkifrSmyg/
Oppo N1

CPU 1.6 GHz Quard-core

Samsung Galaxy Mega

Sony Xperia
Z Ultra

Phablet

pixel Resolution
display jzpfNyD;buf

x&Dtm;vnf; cHwm
rkdYoHk;pGJolawG ESpf
oufrSmyg/ S pen
yg0if w maMumif h
oHk;pGJoludk wjcm;
Phablet awGeY J rwlnw
D t
h J &om
wrsKd;udk ay;pGrf;rSm trSeftuefygyJ/

oHk;pGJoludktjrifwrsKd;
qef;oGm;apNyD;rsufESmjyif
t&G,ftpm; uawmh 5.9
vufrt&G,f cyfBuD;BuD;
xJuygyJ/ aps;EIef;
uawmh toifhtwifh
jzpfNyD; jrefrmEdkifiHrSm
awmhvloHk;odyfrrsm;wJh
trsKd;tpm;wckygyJ/
Nokia Lumia
1520
Microsoft & J U
Window 8 OS udt
k oH;k

jyKxm;wJh zkef;wrsKd;jzpf
NyD; 1920 x 1080 Full
HD IPS display

tjynfht0 yg0ifyg
w,f / rsuf E S m jyif
t&G,t
f pm; 6 vufr
&dSwJh Nokia Phablet
trsKd;tpm;yJ jzpfyg
w,f/

48

Lifestyle

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

Event

tqdkawmf vif;vif;eJY tqdkawmf okyfaqmif cspfoka0wdkY&JU r*Fvm npmpm;yGJ


tqdkawmf vif;vif;eJY tqdkawmf? okyfaqmif cspfoka0wdkY&JU r*Fvmnpmpm;yGJudk Zefe0g&Dv 30 &uf nae 6 em&Du pdefYar&D
umoDj',f bk&m;ausmif;rSm usif;yjyKvkyfcJhNyD; zdwfMum;xm;aom tEkynm&Sifrsm; wufa&mufcJhygw,f/

JZ a'gifvP
G ;f &JU ]]aysmfaervm; idak ervm;}}

pD;&D;xGuf&Sd

xkdif;kyf&SifyGJawmf usif;yr,f
rwfv 28 uae 30 &ufaeYtxd &efukefjynfolY&ifjyifrSm
usi;f yr,fh yxrqk;H xkid ;f -jrefrm cspMf unfa&; xkid ;f ky&f iS yf aJG wmftwGuf
xkdif;EdkifiHtajcpdkuf Kantana JK ukrPDeJY jrefrmEdkifiH Media 7
(ADMA Media Co.,Ltd) wdkY ESpfzufoabmwl vufrSwfa&;xkd;yGJudk
Zefe0g&Dv 31 &ufaeY aeYv,f2 em&DrSm &efukef Trader Hotel rSm
usif;yjyKvkyfcJhygw,f/

JZ a'gifvGPf;&JU

]]aysmfaervm; idkaervm;}} aw;pD;&D;


xGu&f jdS cif; pme,fZif;rdwq
f ufyJG tcrf;tem;udk azazmf0g&Dv
3 &ufaeYu NrdKUawmfcef;rteD;&Sd Orchid Hotel rSm usif;y
jyKvkyfcJhygw,f/
"mwfyHk -a*sydkif? awZvdIif^The Irrawaddy

Focus Online Magazine &JU *kPfjyKjcif; tcrf;tem;usif;y


Focus Online Magazine twGuf ulnDyHhydk;ay;cJhaom twwfynm&Sifrsm;eJY Focus Online Annual Awards 2013
qk csD;jrifhjcif; tcrf;tem;udk Zefe0g&Dv 31 &ufaeYu My Garden pm;aomufqkdifrSm usif;yjyKvkyfcJhygw,f/

rEav;NrdKU oufwrf;&Snf vlrSKulnDa&;toif;


62 ESpf ajrmuftxdrf;trSwf pmaya[majymyGJusif;y
rEav;NrdKU oufwrf;&SnfvlrI
ul n D a &; toif ; woif ; jzpf o nf h
edAmefaqmf toif;MuD;&J h 62 ESpf
ajrmuftxdrf;trSwfjzpf rEav;&JU
Nidrf;csrf;a&;tESpf 2014 pmaya[m
ajymyGJudk 27 vrf; 82vrf;ESifh 83
vrf;Mum;rSm Zefe0g&Dv 30 &ufaeY
nae 7;00 em&DcefrY mS jyKvyk cf yhJ gw,f/
rEav;NrdKUcHpma&;q&m nDykav;?
88 rsKd;qufausmif;om;acgif;aqmif
udkrif;udkEdkifeJY &efukef ema&;ulnDrI
toif;Ou| OD;ausmfolwdkYu yg0if
a[majymcJNh y;D tedpw
&m;odYk tvnf
oGm;jcif;ygazmrefY jyuGufrsm;vnf;
yg0ifcJhygw,f/

Valentine's day tcspfoDcsif;rsm;eJY

]]tqkH;rJhtcspf}} aw;pD;&D;

pma&;? pmzwfeJY wifqufrI pGrf;&nfjyyGJ


(2013-2014) usif;y
awmf0ifrdom;pkukrPDrS BuD;rSL;usif;yaom ]]pmayjrifh
wifrpI rG ;f tif}} acgif;pOfjzifh pma&;? pmzwfEiS hf wifqufrpI rG ;f &nf
NydKifyGJ (2013-2014) tcrf;tem;udk azazmf0g&D 2 &ufaeYu
awmf0ifpifwm yxrxyf (Promotion Area) rSm usif;yjyK
vkyfNyD; qkcsD;jrifhyGJ tcrf;tem;udkyg usif;yjyKvkyfcJhygw,f/

Valentine's day trSww


f & tcspo
f cD si;f rsm; pkpnf;

xm;aom ]]tqkH;rJhtcspf}} aw;pD;&D;udkxGuf&Sdjcif; pme,f


Zif; rdwfqufyGJ tcrf;tem;udk azazmf0g&D 3 &ufaeYu
NrdKUawmfcef;rteD;&Sd Orchid Hotel rSm usif;yjyKvkyfcJhyg
w,f/

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

50

Lifestyle

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

Entertainment

raMumufacwfu umwGef;q&m odkYr[kwf umwGef;azodef;


at;csrf;ajrh
aeY a cwf o pf \ umwG e f ; tES p f o m&ud k rcH p m;wwf b l ; qd k v Qif
ausmufacwfudkom jyefoGm;yg/ ,aeY jynfolwkdY\ b0cHpm;csufudk
rxkwfazmfEdik fvQif ,aeYacwfopfESihf uif;uGm aeaomumwGef;q&mrQom}}
]],aeYacwfopfumwGe;f tESpo
f m&udk rcHpm;wwfb;l qd&k if ausmufacwf
udkomjyefoGm;yg/ ,aeYacwf jynfolwdkY\ b0cHpm;csufudkrxkwfazmfEdkif
vQif aMumufacwf\ umwGef;q&mrQom}}
azodef;
1945 ckEpS f ppfNy;D acwfrpS acwftquf
quf? tpd;k &tqufqufukd BuKH awGU jzwfoef;cJh
&aom owif;pmacgif;BuD; umwGef;q&mBuD;
OD;azodef;\ udk,fwkdifa&; u,f&Dau;csm; ab;
wGif olv
Y ufa&;jzifh a&;xm;aom pmom;rsm;rSm
txufygtwkdif;jzpfonf/
,aeYtcsdefwGif umwGef;OD;azodef; ouf&Sd
xif&mS ;&Sad eygu touf 90 wif;wif;jynfNh yjD zpf
onf/ ol\ touf 90 jynfh arG;aeYtcsdefESifh
wku
d q
f idk pf mG if;\use&f pfaom rdom;pkEiS hf oif
wynfh? jrifwynfh umwGef;q&m BuD;&G,f i,f
vwfrsm;u pkpnf;um jyyGJw&yfudk azazmf0g&D
1 &ufaeYrS 3 &ufaeYtxd &efukef a,mrif;BuD;
vrf;&Sd Gallary 65 tEkynmjycef;wGif usif;y
ay;cJh&m e,fy,ftoD;oD;rS vma&mufMunfhI
tm;ay;olrsm;ESifh txl;pnfum;cJhonf/
OD;azode;f onf owif;pm umwGe;f q&mBu;D
OD;b*sr;f \ ajrawmifajrm ufay;rI? tk;d a0OD;ndKjr
\ tm;ay;rIwdkYaMumifh 1945 ckESpfwGif tdk;a0
r*Zif;rSpwif umwGef;q&mb0udk cH,lcJh
onf/ umwGef; pwifa&;qGJpOfrS aoonftxd
acgif;BuD;umwGef;rsm; a&;qGJolxJwGif umwGef;
azode;f onf xdyq
f ;kH wGi&f adS Mumif; ,aeY emrnf
BuD;umwGef; q&mrsm;u cH,lxm;Muonf/
umwGef;azodef;onf tdk;a0? [Hom0wD?
Armhacwf? jrefrmhtvif;? aMu;rH?k t*Fvyd f jrefrm
ESpb
f mom xkwaf 0aom Burma Nation owif;
pmrsm;wGif umwGef;rsm;pwif a&;qGJcJhNyD; ol\
ArmhacwfrS ]]avmuyDw}d }? aMu;rHrk S ]]aMu;rHek w
D }d }?
tkd;a0rS ]]Oa'w,H}} ponfh acgif;pOfrsm;ESifh
a&;qGJaom umwGef;rsm; txl;xif&Sm; emrnf
BuD;onf/
if ; onf aMu;rH k o wif ; pm tygt0if
acgif;pD;vd*k kd 'DZidk ;f rsm;ESihf aMumfjimumwGe;f rsm;pGm
udkvnf;a&;qGJcJhonf/ u,f&Dau;csm; a&;qGJ
jcif; OD;azodef;u ,ckacwf vli,fumwGef;
q&mrsm;\ vrf;jya&SUaqmif wOD;jzpfonf/
1957 ckESpfwGif jrefrmEkdifiH umwGef;q&m
rsm;toif;udk zGJUpnf;cJhNyD; olu Ou|tjzpf
aqmif&u
G cf o
hJ nf/ OD;azode;f onf ruG,v
f eG cf if
tcsdeftxd jrefrm umwGef;q&mrsm; pkpnf;nD
Gwfapa&;udk tpOfaqmif&GufcJhol? umwGef;
q&mrsm;udk if;\rdom;pk0ifozG,f oabmxm;
ol[kvnf; qdkEdkifonf/ if;\ aetdrfjzpfaom
8 rkid &f dS Nc0H ef;xJwiG f ESppf Of oufBu;D umwGe;f q&m
Bu;D rsm; ylaZmfuefawmhyu
JG si;f yavh&NdS y;D umwGe;f
q&mrsm;tm;vH;k pkppk nf;pnf; awGU&onfyh v
JG nf;

"mwfyHk -a*sydkif^The Irrawaddy

]],

jzpfonf/
OD;azode;f onf owif;pm umwGe;f rsm;om
rubJ Ir0? aoG;aomuf? jr0wD? aiGwm&D?
ayzl;vTm? ppfjyef r*Zif;rsm;wGif umwGef;? 0wK?
aqmif;yg;ESifh okyfazmfyHkrsm; a&;qGJcJhonf/
ukd,fydkif kyfajymifpmay pmtkyfwkdufrS yHkyrm
vpOf? a&T;dk kypf kH tywfpOf? ig;yg;oDv umwGe;f

ya'om? 38 jzm r*Fvm? w&m;awmfvm yHkyrm


ponfh pmtkyfrsm; a&;qGJxkwfa0cJhonf/ 1962
ckESpfwGif a':cifav;EG,fESifh tdrfaxmifusNyD;
om; 6 OD;? orD; 1 OD; xGef;um;cJhonf/ e,fcsJU

qefYusifa&;
trsKd ; om;vG w f
ajrmufa&;vIyf &Sm;rIrsm;
wGifyg0ifcJhaom OD;azodef;udktpkd;&u]]armf
uGef;0if 'kwd,tqifh}} csD;jrifhcJhonf/
2009 ckESpf Mo*kwfv 19 &ufaeYwGif
emwm&Snf avjzwfa0'emjzifh OD;azodef; uG,f
vGecf o
hJ nf/ OD;azode;f onf owif;pm umwGe;f
q&mtjzpf aoonftxd cH,o
l mG ;cJo
h jl zpfonf/

umwG e f ; OD ; azod e f ; \ vl o d r sm;aom


umwGe;f wuGurf mS [D&kd ;DS rm;kyw
f u
k kd wkyaf ESmif
xm;aomoHBudK;rsm; t*Fvdyftu&m 8 av;
vHk;oPmef jywfxGufaeonfh ydkpwmumwGef;
jzpfonf/ tqkyd g umwGe;f r*Zif;wGif ygvmcsed f
ES if h jref rmjynf \ tBuD ;rm;qH k ; vl xk t a&;
awmfyHkBuD;jzpfonfh 8 av;vHk; ta&;awmfyHk
pwifcsdefwdkYrSm wkdufqkdifcJhonf/
,if ; umwG e f ; ud k 1988 ck E S p f
Mo*kwfvxkwf cs,f&Dr*Zif;wGif
azmfjycJNh y;D onfah emuf ppftpd;k &u
OD;azodef;ukd umwGef;a&;cGifh 6
ESpfeD;yg;cefY ydwfyifcJhonf/
]]umwGe;f udk pmapmifawGr*Zif;awGrmS
a&;cGifhydwfw,fqdkayr,fh olYtawG;udkawmh
ydwyf ifvYkd r&ygbl;/ tJ'v
D kd ydww
f t
hJ wGuv
f nf;
ol[mbmrSodyfcHpm;&yHk r&ygbl;/ tJ'Dtcsdefu
umwGef;awGtrsm;BuD;a&;zdkY pdwful;awGawmif
ydk&cJhw,f/ tckjyoxm;wJh umwGef;yHkawGu
oufaoyJ}} [k umwGef;azodef;\ orD;jzpfol
rZGefyGifhu {&m0wDodkY ajymonf/
OD;azodef; trSwfw&umwGef;jyyGJwGif
if;a&;qGcJ NhJy;D acwftqufquf tpd;k &pmaypdppf
a&;uydwfyifcJhaom umwGef;vuf&mrsm;tyg
t0ifu,f&aD u;csm;rsm;? if;\"mwfyrkH sm;?if;\
&Sm;yg;vuf&mrsm;udk rl&if;twkdif;jyoa&mif;cs
xm;onf/

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

The Irrawaddy
Weekly

Vol.1, No. 6, February 9, 2014

Journal

A
Politics

IN BRIEF

0rfaygifukrPD ajrodrf;rI
wm;jrpfaom a'ocH 9 OD;
zrf;qD;cH&

qlyltMurf;zufrIrsm; jzpfay:Ekdif[k
orwOD;odef;pdef vQKdU0Sufowday;

"mwfyHk - a*sydkif^The Irrawaddy

vif;oefY

2012 ckESpf owif;pm&Sif;vif;yGJwGif awGU&aom orw OD;odef;pdef/

,ckEpS t
f wGi;f tajccHOya' jyifqifa&;ESifh
ywfouf vTwaf wmfwiG af qG;aEG;&if; oabm
xm;uGv
J mrIrsm; &Sv
d mEkid Nf y;D vltyk pf zk UJG awmif;
qkrd rI sm;? qlyrl rI sm;? tMurf;zufrrI sm; jzpfay:vm
Ekdifojzifh oufqkdif&m tpkd;& 0efBuD;Xmersm;
taejzifh BudKwifjyifqifrIrsm; vkyfaqmif&ef
orw OD;odef;pdefu vQKUd 0SufTefMum;csufw&yf
xkwfjyef owday;xm;aMumif; od&Sd&onf/
aejynfawmfwGif 2014 ckESpf? Zefe0g&Dv
9 &ufaeY usi;f yjyKvyk af om jynfaxmifpt
k pk;d &

tzGJU tpnf;ta0; trSwfpOf 1^2014 wGif


orwOD;ode;f pdeu
f jzpfay:vmEkid af om awmif;qdk
vIyf&Sm;rI? qlylrI? tMurf;zufrIrsm;twGuf
BudKwifjyifqif&ef vrf;Tef rSmMum;cJhaMumif;?
2014 ckEpS ?f rwfvwGif wEkid if v
H ;Hk oef;acgifpm&if;
aumuf,&l ef&NdS y;D Zefe0g&DvrS ESpu
f ek o
f nftxd
tmqD,HOu| wm0efukd &,l&rnfjzpfaMumif;?
tmqD,H Ou|tjzpf wm0ef,laom tpnf;
ta0;aygif; 300 aqmif&u
G &f rnfjzpfNy;D wkid ;f jynf
wnfNidrfat;csrf;ae&ef vdktyfaMumif;? vwf

wavm vTwfawmfwGif zGJUpnf;ykH tajccHOya'


jyifqifa&;udp oabmxm;uGJvGJrIrsm; &SdaeNyD;
oabmxm;uGv
J rJG rI sm;onf vTwaf wmfwiG ;f ajz
&Si;f r&Ekid yf gu vTwaf wmfjyifyokYd ul;pufa&muf
&SNd y;D vltyk pf zk UJG awmif;qkrd ?I qlyrl ?I tMurf;zuf
rIrsm; jzpfay:vmEkdifonf[k tpkd;&\ TefMum;
csufwGif azmfjyxm;onf/
jrefrmEkdifiH\ tdrfeD;csif; xkdif;EkdifiHESifh
b*Fvm;a'h&SfEkdifiHwdkYwGif vltkyfpkjzifh Oya'rJh
awmif;qkdrIrsm;?
Page B 4

ppfuidk ;f wkid ;f ? rk&H mG NrKd U&Sd vufyaH wmif;


aMu;eD pD r H u d e f ; wG i f wk w f 0 rf a ygif
ukrPDu t"rajrodrf;rIudk rauseyf
qEjywm;jrpfcMhJ uonf0h ufarS;&Gmol roGUJ
oGJU0if;? rjzLjzL0if; tygt0if a'ocH 9
OD;udk&JwyfzGJUu zrf;qD;xm;aMumif; pHkprf;
od&onf/ vufyaH wmif;awmif aMu;eDprD H
udef;ESifh 0ufarS;aus;&GmMum;wGif&Sdonfh
avsmfaMu;aiGr,lxm;onfh v,f,majr
rsm;ukd azazmf0g&Dv 5 &ufaeY reuf 5
em&DrSp wkwf0rfaygifukrPDuajrwl;
pufrsm;jzifh xk;d aumf NcpH nf;d;k odr;f ,lcrhJ I
ukda'ocHrsm;u wm;jrpfqEjycJh&mrS zrf;
qD;rIjzpfay:vmjcif;jzpfonf/ ]]&Gmom;
awGutckvdk vkyfr,fMum;vdkY nuwnf;
u apmifhaeMuw,f/ 0rfaygifbufu
reufyikd ;f rS pufBu;D awGeaYJ &SUu&Si;f ?aemuf
u wkdifawGpdkufNyD; NcHcwfMuwm/pufxkd;
wm? NcHcwf? wkdifpdkufwmvlw&meD;yg;
avmuf&Sdr,f/ tm;vHk;wkwfvlrsKd;awGyJ/
wkwaf wG&UJ vkyaf qmifru
I kd &J0efxrf;awG
ua&SUu umay;xm;w,f}} [k a'ocH&Gm
om; ukdwifhatmifpkd;u ajymonf/
-olZm

oufBuD; umwGef;q&m
uefawmhyGJ usif;yrnf
oufBu;D umwGe;f q&m uefawmhyu
JG kd
azazmf0g&D 9 &uf eHeuf 9 em&DrS aeYv,f
12 em&Dtxd &efuek f Adv
k f atmifausmv
f rf;
(atmufbavmuf) &Sd Home cef;rwGif
usif;y jyKvkyfrnfjzpfonf/ uefawmhcH
umwGef;q&mBuD;rsm;rSm OD;a&Trif;om;? OD;
armifarmif? OD;aiGMunf? OD;ajrZm? OD;wif
atmifeD? OD;atmifatmif? OD;jrifhodef;?
OD;qef;xGe;f ? OD;armifarmifav;? OD;azpef;?
OD;tudef;? OD;vSaz? OD;cspfaqG? OD;wGwf
wGwfESifh OD;opfxGPf;wkdY jzpfonf/
- The Irrawaddy

Media

Unity *sme,f\ vufeuf pufkH owif;aMumifh


"mwfyHk - pdkif;aZmf^The Irrawaddy

ta&;,lcH&ol 6 OD;txd &Sd


xufEkdifaZmf^aqm
rauG;wkdif;? aygufNrdKUe,f&Sd wyfrawmfvufeufpufHk owif;azmfjyrIaMumifh Unity *sme,frS trIaqmif t&m&SdcsKyf OD;wifhqef;?
owif;a&;om;olrsm;jzpfaom udk&mZmOD;ESihf udkydkifoufausmfESifh e,fowif;axmuf udkvlarmfEkdifwdkYudk EkdifiHawmfvQKdU0Sufcsuf
aygufMum;rIjzif zrf;qD;cJhNyD;aemuf azazmf0g&Dv 5 &ufaeYwGif jynfxJa&;0efBuD;Xmeu udkvlarmfEkdif\ ZeD;rvGifvGifjrifhESifh
Page B

vQKdU0SufvufeufpufHktaMumif; azmfjyxm;onfh Unity *sme,f/

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

B
Parliament

jynfxJa&; ac:ppfcH&onfh trwfOD;a&Tarmif vTwfawmfykHrSefwuf


&ckdifjynfe,f? armifawmNrdKUe,f? 'kcsD;&m;
wef; aus;&Gm rD;IUd rIupd 'Dru
kd &ufwpfjrefrmhtoH
(DVB) okYd owif;ajzMum;&mwGif &JwyfzUJG *kPf
odumusqif;ap&ef ajzMum;cJhonf[kqkdum
jynfxJa&;0efBuD;Xme\ ac:,lppfaq;rIcHae&
aom &cdik jf ynfe,f? bl;oD;awmifNrKd Ue,f jynfoYl
vTwaf wmf ud,
k pf m;vS,f OD;a&Tarmifac: OD;t'l
a&mfZufonf vTwaf wmftpnf;ta0;rsm; ykrH eS f
wufa&muf vsuf&SdaMumif; od&Sd&onf/
azazmf0g&Dv 4 &ufaeYwGif OD;a&Tarmifudk
jynfxJa&;0efBuD;Xmeu zrf;qD;vdkufNyDqdkaom
owif;rsm; us,fus,fjyefYjyefY xGufay:cJhaomf
vnf; azazmf0g&Dv 5 &ufaeYwGif OD;a&Tarmif
onf vTwfawmftpnf;ta0;rsm; yHkrSefwuf
a&mufvsuf&Sdonf/
]]olUudk jynfxaJ &;uac:ppfaeayr,fh 'DaeY
vTwfawmfvmwufw,f/ owif;axmufawG
olYudk tifwmAsL;vkyfaewm awGUcJhw,f}}[k ajr
ykHNrdKUe,f jynfolUvTwfawmf ukd,fpm;vS,f OD;az
oef;u ajymonf/

Page A -

vTwfawmftrwf OD;a&Tatmif

"mwfyHk - Shwe MaungTwitter

xufEkdifaZmf

vTwfawmfukd,fpm;vS,f OD;a&Tarmifonf
2014 ckEpS f Zefe0g&Dv 28 &ufaeY nwGi'f ck s&D m;
wef; taemuf&Gm rD;dIUcH&rIESihfywfouf ]]'kcsD
&Gmwef;&Gmudk &JawGrdIU&if b,foldIUrvJ}} [k
'Dru
kd &ufwpf jrefrmhtoH (DVB)odYk Zefe0g&Dv

qlyltMurf;zufrIrsm; jzpfay:Ekdif[k . . .

tMurf;zufrIrsm;? tusyfukdifrIrsm; jyKvkyfaeNyD;


jrefrmEkdifiHwGifvnf; tvm;wludprsm; ay:
aygufvmygu tcuftcJ tusyt
f wnf;rsm;ESifh
&ifqkdifBuHKawGU&rnfjzpfaMumif;? ,cktcsdefwGif
qefYusifbufoabmxm; &Sdolrsm;u e,fajr
toD;oD;odkY uGif;qif;pnf;Hk;NyD; qlylawmif;qdk
rIrsm; ae&mtoD;oD;wGif ay:aygufvmap&ef
zefwD; vkyfaqmifaeonfudk tm;vHk;todyif
jzpfonf[k orwu oufqkdif&m 0efBuD;Xme
rsm;tm; TefMum;cJhaMumif; od&Sd&onf/
orw\ TefMum;csufwGif qefYusifbuf
oabmxm;&Sdolrsm;u pnf;kH;aeonf[k qdk&m
wGif twdtus xkwaf zmfajymqkx
d m;jcif;rjyKaomf
vnf; trsKd;om; 'Drkdua&pDtzGJUcsKyf Ou|
a':atmifqef;pkMunfu ,ckvykdif;rsm;twGif;
2008 zGUJ pnf;yHk tajccHOya' jyifqifa&;qkid &f m
e,fvSnfh a[majymrIrsm; vkyfaqmifaecsdefESifh
wkdufqkdifaeonf/
vwfwavm EkdifiHw0ef; vmrnfh 2015
ckEpS f taxGaxGa&G;aumufyw
JG iG f a':atmifqef;
pkMunf orwjzpfciG &hf &Sad &; tueft
Y owfjzpfae
onfh yk'fr 59 yg jy|mef;csufrsm; jyifqifa&;
ESihf 2008 ckEpS f zGUJ pnf;yHyk g 'Dru
dk a&pDrqefaom
jy|mef;csurf sm; jyifqifay;a&; qEjy awmif;qkd
rIrsm; us,fus,fjyefYjyefY jzpfay:aeNyD; oabm
xm; wif;rmolrsm;uvnf; 2008 zGJUpnf;ykH
tajccHOya'ukd rjyifqifbJ rlvtwkdif;xm;&Sd
a&; vIyf&Sm;awmif;qkdrIrsm; jyKvkyfvmMuonf/
azazmf0g&Dv 2 &ufaeY &efuek Nf rKd U Akv
d pf ed rf eS f
tm;upm;uGif;wGif jrefrmuGef&ufu OD;aqmif
Ny;D zGUJ pnf;yHyk g orwt&nftcsi;f uefo
Y wfonfh
Oya' yk'fr 59 jy|mef;csufukd rjyifqifbJ rlv
twkid ;f xm;&Sad &; axmufco
H nfh vlxak [majymyGJ
wck vkyfaqmifcJhNyD; vlOD;a& 500 ausmf wuf
a&mufcJhonf/

tdref ;D csi;f xkid ;f Ekid if w


H iG f Ny;D cJo
h nfEh pS f Ek0d if
bmv aESmif;ykid ;f u pwifco
hJ nfh tpk;d &Ekwx
f u
G f
ay;a&; qEjyrIrsm;twGif; tMurf;zufrIrsm;
yg0ifvmNyD; ,cktcsdeftxd tenf;qHk; vl 10
OD; aoqHk;um vlaygif; 577 OD;ru 'Pf&m&&Sd
cJhNyD; jynfya&muf 0efBuD;csKyfa[mif; oufqif
&Sief m0yfukd jypf'Pfvw
G Nf ird ;f cGijfh yKrnfh vGwNf ird ;f
csrf;omcGihf Oya'Murf;udk xdkif;0efBuD;csLyf rp
,ifvwftpkd;&tzGJUESifh azGUxkdif;ygwDu vTwf
awmfoYdk wifoiG ;f cJjh cif;u tpjyKcjhJ cif;jzpfonf/
xdkif;EdkifiHwGif twdkuftcH 'Drkdu&uf ygwD
u azazmf0g&D 2 &ufaeY a&G;aumufyu
JG kd oydwf
arSmufraI Mumifh a&G;aumufyJG Ny;D qH;k oGm;onfw
h idk f
qEjyrIrsm; qufvufjzpfymG ;aeNy;D xkid ;f Ekid if aH &;
tajctaerSm qufvufwif;rmaeqJjzpfonf/
tvm;wl tdref ;D csi;f b*Fvm;a'h&EfS idk if w
H iG f
,refESpfu EkdifiHa&; wif;rmrIrsm; jzpfyGm;um
'umNrdKUawmf tpkd;&qefYusifa&; wuf<uvIyf
&Sm;olrsm;ESifh &JwyfzGJUtMum; y#dyujzpfyGm;rI
twGi;f ausmif;om;wOD; aoqH;k cJNh y;D 0efBu;D csKyf
&mxl;rSEkwfxGufay;a&;? tpkd;&tzGJU zsufodrf;
ay;a&;ESihf Mum;jzwftpkd;&w&yfudk tmPm vTJ
ajymif;ay;a&;wku
Yd dk twdu
k t
f cHygwDu OD;aqmif
awmif;qkdvsuf&SdNyD; EkdifiHa&;wif;rmrIrsm; jzpf
yGm;vsuf&Sdonf/
,if;uJo
h aYkd om tdref ;D csi;f Ekid if rH sm;wGif jzpf
ay:cJhonfh rwnfNidrfrIrsm;udk jrefrmtpkd;&u
oifcef;pm,lum jrefrmEkdifiHwGif tvm;wl jzpf
&yfrsKd ; rjzpfay:apa&;twGuf oufqidk &f m0efBu;D
rsm;? 'k0efBuD;rsm;u jynfolrsm;ESihf xdawGUum
uGi;f qif; tpd;k &\ taumiftxnfazmfrrI sm;
udk jynforl sm; od&edS m;vnfap&efEiS hf pnf;H;k a&;
vkyfief;rsm; vkyfaqmif&ef orwu TefMum;
xm;aMumif; od&Sd&onf/

31 &ufaeYwGif ajzMum;cJhNyD; ,if;ajzMum;rI


aMumifh jynfxJa&;0efBuD;Xmeu OD;a&Tarmifudk
pHkprf;ppfaq;cGifhjyK&ef jynfolYvTwfawmfOu|
ol&OD;a&Tref;xHodkY EkdifiHawmf orwHk;u
taMumif;Mum;pm ay;ykdYcJhonf/
orwk;H \ taMumif;Mum;pmukd vTwaf wmf
Ou| ol&OD;a&Tref;ucGifhjyKcsufay;cJhNyD; OD;a&T
armifuvnf; vufcHcJhaMumif;? azazmf0g&Dv
4 &ufaeY naeykid ;f wGif OD;a&Tarmifukd jynfxaJ &;
0efBu;D Xmeu aejynfawmf&dS jynfaxmifpBk ucH ikd f
a&;ESifh zGHUNzdK;a&;ygwDHk; pwifppfaq;cJhNyD; az
azmf0g&Dv 5 &ufaeYrSpwifNyD; OD;a&TarmifrSm
vTwfawmftpnf;ta0;rsm; ykHrSef wufa&muf
vsuf&SdaMumif; od&Sd&onf/
OD;a&Tarmifu ]]usaemf b,fwkef;urS EkdifiH
awmfeYJ &JwyfzUJG udk *kPo
f u
d m usqif;atmifrvkyf
cJyh gbl;/ usaemf ud,
k w
hf ikd ;f jynf ud,
k v
hf rl sK;d twGuf
zGUJ pnf;yHk tajccH Oya'eJY tnD ? jynfov
Yl w
T af wmf
Oya'awGeJYtnD vkyfcJhwmyJ&Sdygw,f/ usaemf
tNrw
J rf; tmHpk u
kd w
f mu wnfNird af t;csr;f a&;?

Nidrf;csrf;pGm twl,SOfwGJaexdkifa&;? zGHUNzdK;a&; ?


w&m;Oya'pdk;rdk;a&;? wef;wlnDrQa&;wdkYtwGuf
yg/ tNrw
J rf;vnf; vTwaf wmf? oufqidk &f m0efBu;D
XmeeJY a'otmPmydik af wGeYJ yl;aygif;aqmif&u
G f
aeygw,f}} [k ol\ Twitter pmrsufESmwGif
azazmf0g&Dv 4 &ufaeY nykid ;f u a&;om;cJo
h nf/
vTwfawmftrwf OD;azoef;u ]]'kcsD;&m;
wef;&Gmudk &JawGrdIU&if b,foldIUrvJqdkNyD;
DVB owif;Xmeudk ajzvdkufvdkY jynfxJa&;u
oludkYac:ppfawmhr,fvdkY usaemfhudkajymw,f/
olYrSmvnf; taxmuftxm;awG&SdvdkY &Sif;Ekdif
w,fvdkY ajymw,f}} [kajymonf/
OD;a&Tarmifonf &efuek Nf rKd U ausmufww
H m;
NrdKUe,f? Cyber Technology wGif refae*sif;
'gdkufwm tjzpfvnf;aumif;? &efukefNrdKU ewf
armufvrf;&Sd ukvor*kH;wGif vnf;aumif;
wm0efxrf;aqmifco
hJ jl zpfNy;D bl;oD;awmifa&;&m
aumfrwD Ou|ESifh bl;oD;awmifarmifawm
a'ozGUH NzKd ;a&;toif; A[dak umfrwD0iftjzpfwm
0efxrf;aqmifcJholvnf;jzpfonf/

Page A - Unity *sme,f\ vufeufpufHk . . .


*sme,f&;Hk tzGUJ rSL; udak tmif0if;xGe;f wdu
Yk ydk g
yk'fr 3^1(u) EkdifiHawmf
vQKd U 0S u f c suf ayguf M um;rI j zif h xyf r H
zrf;qD;ta&;,lvkdufaMumif; od&Sd&onf/
jynf w G i f ; owif ; *sme,f w ck j zpf o nf h
Unity *sme,fu pkHprf;xkwfazmfa&;om;cJhaom
rauG;wkdif;? aygufNrdKUe,f&Sdwyfrawmf vufeuf
pufo
Hk nf orw? wyfrawmfumuG,af &; OD;pD;
csKy?f vTwaf wmfOu|rsm; tygt0if tzGUJ 0if 11
OD;yg0ifaom trsK;d om;umuG,af &;ESihf vkNH cKaH &;
aumifpu
D wku
d f u
dk pf rD u
H yG u
f rJ aI tmufwiG &f NdS y;D
EkdifiHawmfvkHNcKHa&;twGufvQKdU0Sufcsuf wckjzpf
aMumif; wyfrawmfumuG,af &;ypn;f xkwv
f yk f
rIt&m&Scd sKyf ;Hk (uyp) rS Adv
k rf LS ;csKyw
f OD;uajym
onf/
rauG;wkdif;? aqmNrdKUe,fwGif uyp 25 u
wnfaqmufrnfh wyfrawmf ppfvufeufpufkH
twGuf v,f,majrrsm; odr;f qnf;onfu
h pd E iS hf
ywfouf uyp rS wm0efcH AdkvfrSL;csKyfESifh
{&m0wDowif;XmewkaYd wGUqkpH Of if;u txuf
ygtwkdif; ajymqkdNyD; vufeufpufHkrsm;onf
trsKd;om; vHkNcHKa&;twGuf EkdifiHawmftwGuf
vQKdU0Sufxm;&aom vQKdU0SufcsufjzpfNyD; ppfbuf
qkid &f m vufeufrsm; pDrx
H w
k v
f yk rf u
I kd trsK;d om;
umuG,fa&;ESifh vHkNcHKa&;aumifpDu wdkufdkuf
pDrHcefYcGJaeaMumif; &Sif;vif;ajymqkdonf/
]]EkdifiHwdkif;rSm trsKd;om; vHkNcHKa&;qdkwm
&Sw
d ,f/ wcsKUd udpa wGu odayr,fh xkwaf jymvdYk
r&bl;/ ppfwyfrSm AdkvfcsKyftqifhawGawmif
b,fpufHku bmxkwfaew,fqdkwm rodbl;/
EkdifiHawmf vQKdU0Sufcsufav/ jynfolvlxkudk 'D
vufeufawGeYJ usaemfwu
Ykd apmihaf &Smufaewm/
Unity *sme,fu rvkyo
f ifw
h t
hJ vkyu
f kd vkyo
f mG ;
w,f}} [k tqkdygAdkvfrSL;csKyfu qkdonf/
trnfazmfxkwf ra&;om;&ef arwm&yfcH

cJhaom xdkAkv
d frLS ;csKyfu umuG,fa&;0efBuD;Xme
vufatmuf&dS pufvufeufypn;f pufrkH sm;onf
rnfhonfh pufvufeufypnf;rqdk xkwfvkyfEkdif
aom tqifh&SdaMumif;? rEav;NrdKU&Sd ,ck bD,m
pufrkH mS ,cif rif;wke;f rif;w&m;Bu;D vufxuf
u vufeufpufHk jzpfcJhojzifh pufHkrsm;onf
tajccHpufypnf; wlnDonfh tcsufaMumifh
vufeufpuft
kH jzpf tvG,w
f ul toGiaf jymif;
onf[k ajymqkdonf/
wdkif;jynfwGif ppfvufeufpufkHwck wnf
aqmufjcif;onf wyfrawmf wyf&if;? wyfzGJU 5
ck wd;k csUJ jcif;ESihf tiftm;nDrQNy;D tem*wfwu
kd yf JG
yko
H PmefrmS ajrjyifppfyrJG sK;d r[kwaf wmhbJ enf;
ynm omvGeo
f u
l OD;aqmifvrd rhf nf jzpfaMumif;
wyfrawmft&m&SdwOD;u &Sif;jyonf/
aygufNrdKUe,f&Sd vufeufpufHkowif;udk
a&;om;cJhaom Unity tywfpOf*sme,frS wm
0efcH trIaqmift&m&SdcsKyfESifh owif;axmuf
4 OD;wdu
Yk kd Edik if aH wmfvQKUd 0Sucf suaf ygufMum;rIjzifh
ta&;,lxm;aMumif; od&Sd&onf/
Unity *sme,f\ a&;om;csufwGif "mwk
vufeufpufkH[k ,lq&aom pufkHudk 2009
ckESpfwGif pwifwnfaqmufcJhNyD; pufHktwGuf
ajr 33387 {u odr;f ,lcahJ Mumif;? vuf&t
dS csed f
wGif pufHkonf wnfaqmufrI NyD;pD;vkeD;yg;odkY
a&muf&adS eNyjD zpfaMumif;? yifr taqmufttkEH iS fh
useftaqmuftODrsm;udk awmifwvHk;jcm;NyD;
oHrPd OrifvdkPfacgif; ay 1 axmifausmfjzihf
qufo,
G x
f m;aMumif;? puft
kH wGi;f odYk aygif;tdk
tjzLBuD;rsm;? bdvyfajrrsm;udk 22 bD;um;jzihf
rMumcP vmydkYonfudk awGU&aMumif;? *efYa*g
cdik &f dS trSwf 23 u-y-p pufEkH iS fh qdyjf zLNrKd Ue,f
&Sd trSwf 22 u-y-p pufHkwdkYESihfvnf; um;

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

C
Governance

0efBuD;wcsKdU\ jynfolukd kdif;ysapmfum;rI


tmPm&Sifpdwf"mwf &SifoefrIudk oufaojy
xufEkdifaZmf
orw OD;ode;f pdecf eft
Y yfxm;wJh jynfaxmif
pk0efBu;D wcsKUd u ppftpk;d &acwf trltusiahf wG
ukd razsmufzsuEf idk b
f J jynfoal wGukd pum;ajym
qd&k mrSm kid ;f ysapmfum; rav;rpm; qufqaH jym
qdw
k t
hJ wGuf 'Dru
dk a&pD jyKjyifajymif;vJaeygw,f
qkw
d hJ orw OD;ode;f pdeu
f dk rMumcP t&Su&f ap
cJhygw,f/
2014 ckEpS f Zefe0g&DvaESmif;ykid ;f weoFm&D
wdkif;a'oBuD;? aumhaomif;NrdKUe,f? ykvHk;wHkwHk;
aus;&Gm jynfov
l x
l Ek iS hf awGUqHpk Ofuvnf;aumif;?
rauG;wkdif;a'oBuD;? rauG;NrdKUe,f? opf&m
aumufaus;&GmrS a'ocHrsm;ESihf awGUqHpk Of
uvnf;aumif; arG;jrLa&;? a&vkyif ef;
ESifh aus;vufa'ozGHUNzdK;a&; jynf
axmifp0k efBu;D OD;tke;f jrifu
h olY
taeeJY b,fEidk if aH &;orm;udrk S
*krpdu
k af Mumif;? AdkvfcsKyftkef;
jrifh qdkNyD; e,fwumvSnfhNyD;
yg;dkuf&Jw,fuG qdkNyD; ajymcJh
aMumif;? EkdifiHa&;t& tpdk;&
udk apmfum;&if wG,rf mS yJqNkd y;D
ajymcJhaMumif; od&ygw,f//
]]usaemfwkdY cg;Mum;rSm
aoewf xdk;NyD;awmh? ycHk;ay:rSm
aoewfvG,fNyD; tkyfcsKyfcJhwmyJ[m?
bmrS rwdk;wufbl;ajym? aomufl;awG
ajymaewm? aomufl;awG ajymaewm
r,HkeJY}}vdkY 0efBuD; OD;tkef;jrifhu rauG;
a'ocHawGudk ajymqkdcJhNyD; vuf&Sdtpdk;&
tay: apwemysufatmif rvkyfzdkY?
bkuefYvefY rvkyfzdkYeJY bkuefYvefYvkyfr,f
qdk&ifawmh aiGaMu;taxmuftyhH vHk;0ay; rSm
r[kwfbl;vdkY ajymcJhygw,f/
'ghtjyif 0efBuD;OD;tkef;jrifhu ]]bmEdkifiHa&;
orm;udkrS *krpdkufbl;? AdkvfcsKyftkef;jrifh qdkNyD;
e,fwumvSnNhf y;D yg;du
k &f w
J ,fuq
G Nkd y;D rdecYf eG ;f
ajymvmwm? usaemfajymwm? b,fEikd if aH &;ygwDrS
vnf; raMumufbl;}} [l vnf;aumif;? ]]EdkifiH
a&;pum; qdkwm wufaewJhtpdk;&ay:rSm apmf
um;wJhaumif wG,frSmyJ? yg;pyfeJY wG,fvdkYr&&if
tcsKyx
f x
J nhrf mS yJ? Edik if w
H umrSm 'Dvykd J usio
hf ;kH
aew,f? tpdk;&udk qefYusifwJhaumifqdk&if rif;
tcsKyfxJoGm;ae? igwdkYtpdk;&xGuf&if rif;xGuf
'gyJ? tJ'g rif;wdkY w&m;0ifabmifxJu ajymEdkif
wJhaumifawG ajym? ajymcGifh&SdwJhtwGuf usaemf
ajymw,f}} [kvnf;aumif; a'ocHawGudk a'go
wBuD;avoHeJY ajymqkdcJhygw,f/
0efBuD;OD;tkef;jrifh&JU ajymqdkcsufawGudk
jynfwGif; owif;pm*sme,fawGu azmfjycJhovdk
vlrIuGef&uf azhpfbkwf pmrsufESmawGrSmvnf;
a0zefrIawG awmfawmfrsm;rsm;&SdcJhwJhtjyif EkdifiH

a&; wuf<uvIy&f mS ;olwcsKUd u 0efBu;D &mxl;uae


EkwfxGufay;zkt
Yd xdyg awmif;qdv
k mvdYk aemufq;kH
rSm orw OD;odef;pdefu OD;tkef;jrifhudk ac:,l
awGUqkH&wJhtxd jzpfcJhygw,f/
azazmf0g&Dv 4 &ufaeY jynfolYvTwfawmf
tpnf;ta0;rSmvnf;

trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJUcsKyfrS jynfolY
vTwfawmfukd,fpm;vS,f OD;atmifpkd;u OD;tkef;
jrifh&JU pum;awGu vTwfawmfeJY jynfolawGudk
apmfum;csujf zpfvYdk ta&;,laqmif&u
G zf Ydk ta&;
wBuD;tqkd wifoGif;cJhygw,f/
'gayr,fh jyefMum;a&;0efBu;D OD;atmifMunf
u OD;tkef;jrifhbufu umuG,fajymqkdcJhNyD;
OD;tkef;jrifh&JUajympum;awGeJYywfoufvkdY tcsdef
,l pdppfygr,fvYkd vTwaf wmfukd uwday;cJyh gw,f/
]]a0zefrIawG xGufay:aewm usaemfwkdY
tm;vHk;odygw,f/ rajymoifhwJh pum;vHk;awG
vGefvGefusK;usK;ygwm rSefygw,f/ 'gayr,fh
vnf; ol&JU&nf&G,fcsuf? aus;&Gmvlxk vdktyf
csuftwGuf tulnDay;zdkYjzpfw,fvdkY ,lqEdkif
ygw,f/ bmjzpfvv
Ykd q
J &kd if vrf;ab; vufzuf
&nfqdkif wqdkifu vl 15 a,mufavmufu
xGufNyD;awmh jynfaxmifpk0efBuD;&JUum;udk wm;

w,f/ jynfaxmifpk0efBuD; auseyfpGm&yfay;NyD;


b,fuvJ? bmvdkYvJ? bmvkyfay;&rvJvkdY ar;
aMumif; pwJhpum;rsm;udkvnf; Mum;MurSmjzpf
ygw,f/ tultnD ray;csiv
f &Ykd &dS if um;awmif
&yfay;p&m rvdyk gbl; pum;ajymqdMk uawmhvnf;
&if;&if;ESD;ESD; ajymqdkMuwmjzpfw,f}}vkdY 0efBuD;
OD;atmifMunfu umuG,af jymqkyd gw,f/

OD;tke;f jrifu
h kd ta&;,lzu
Ykd
vnf; aocsmpdppfzkdY vdkwJhtjyif tcsdefay;zkdY
vnf;vkw
d ,fvYdk OD;atmifMunfu vTwaf wmfrmS
qufvufajymqkdygw,f/
]]jzpfpOf ESpf&yfpvHk;rSm OD;tkef;jrifh[m
oabmdk;eJY ajymcJhwmvm; 'grSr[kwf aumuf
uspfaomtBuHeJY apwemroefYbJeJY ajymw,f
qdw
k t
hJ csu[
f m 'Dupd r mS ta&;wBu;D xnfo
h iG ;f
pOf;pm;&r,fhtcsuf jzpfygw,f/ tJ'Dawmh
tpdk;&tzGJUtaeeJY 'Dudpudk avhvmoHk;oyfwJh
ae&mrSm jzpfEkid forQ w&m;rQwrI &SdEkid fzYt
kd wGuf
usaemfwdkYu tay:,Huav; avhvmoHk;oyf
rvkyf csifygbl;/ aemufcH taMumif;w&m;awG
aemufjzpfpOfay:aygufwJh ywf0ef;usif tajc
taeawG aemufjzpfapOfaMumifh jzpfay:vmwJh
tusKd;oufa&mufrIawGGaemuf e,fajrcH vlxk
yif&if; pdwfaeoabmxm;awG 'gawGudkyg
xnfhoGif;pOf;pm;NyD;awmh jynfhjynfhpHkpHk avhvm

oH;k oyfzYkd vdt


k yfygw,f/ 'gaMumifrh v
kd Ykd 'DtwGuf
usaemfwYdk vHak vmufwt
hJ csed af y;yg}}vdYk OD;atmif
Munfu qkdygw,f/
OD;tke;f jrift
h jyif or0g,r0efBu;D OD;ausmf
qef;? v,f,mpdkufysKd;a&;0efBuD; OD;jrifhvIdif?
vQypf pf (1) 0efBu;D OD;aZmfrif; pwJh 0efBu;D awGu
jynfolawGudk apmfum;wJhpum;awG rMumcP
qkdovkd ajymqdkcJhMuolawGjzpfygw,f/
v,f,mpdkufysdK;a&;eJY qnfajrmif;0efBuD;
OD;jrifhvdIifqdk&ifvnf; vTwfawmfudk,fpm;vS,f
awGeJY vTwfawmfudk ]]bkef;BuD;l;eJY avSvl;
vTwfawmf}}? ]]vTwfawmfudk,fpm;vS,f
qdNk y;D 10 wef; ratmifbJ vmxdik af e
w,f/ olrsm;u xdkifqdkxdkif? xqdk
x? cvkwfESdyfqdk ESdyf? bmrS rod?
bmrSem;rvnf? &rf;Ny;D vkyw
f m}}?
]]vufnKd ;axmif? acgif;ndwf
vTwfawmf}} vdkY a0zefcJhvdkY
vTwfawmfu 0efBuD; OD;jrifh
vdIifudk t,HktMunfr&Sd
tqdk wifoiG ;f jzKwcf szt
Ykd xd
jzpfvmEkdifwmrkdY aemufqkH;
OD;jrifhvIdifu vTwfawmfukd
0efcsawmif;yefcJhygw,f/
OD;jrifhvIdifu vTwfawmf
ukrd S r[kwyf gbl;/ v,form;
awGukd ta<u;qyfEkdifatmif
xrif;weyfavQmph m;zdYk wku
d w
f eG ;f
apmfum;cJhvdkY ]]weyfpm;}} 0efBuD;vdkY
emrnfBu;D cJyh gao;w,f/ v,form;awGudk
apmfum;wJh pum;vk;H awGeYJ zdEydS cf Jhayr,fh tJ'D
pum;vkH;twGufawmh awmif;yefrI wpkHw&m
rvkyfaqmifcJhygbl;/
EkdifiHawmforw tBuHay; OD;udkudkvdIifu
vnf; 2012 ckESpfwkef;u &efukefNrdKUu jynfol
tcsKd U vQypf pfr;D rMumcPysuv
f Ykd vrf;ay:xGuf
qExw
k af zmfwt
hJ cg ]]vQypf pfr;D oufomatmif
rD;ydwfNyD; za,mif;wdkifxGef;aeMu}} vdYk za,mif;
wkdif ukdukdvIdif&,fvkdY jynfolawGu ysuf&,fjyK
cJhMuygw,f/
'Dvkd tpkd;&0efBuD;awG? tBuHay;awGu
jynfolawGukd apmfum;wJh pum;vkH;awG xGuf
ay:aewmu tmPm&Sipf w
d "f mwfeYJ trltusihf
awG olwq
Ykd rD mS &Sad eqJqw
dk m oufaojywJt
h jyif
ta&;BuKHvm&if jynfoludk ESdyfuGyf zdESdyfcsifwJh
pdwfawG wzGm;zGm; ay:aygufaewm jrifom
xifom&Sad pw,fvYkd ok;H oyfajymqkrd aI wG &Sad eyg
w,f/

The Irrawaddy

Heritage

aTwd*kHapwDawmf urmhtarGtESpf pm&if;0if jzpfawmhrvm;

"mwfyHk - a*sydkif^The Irrawaddy

&efykdif

&efukefNrdKU&Sd a&Twd*kHapwDawmfBuD;ukd urmh


tarGtESpfpm&if; (World Heritage) pm&if;
xnfhoGif;a&; tqdkwifoGif;EkdifzkdYtwGuf ,Of
aus;rI0efBuD;Xmeu pwifpDpOfaeygw,f/
ouf0if&iS o
f efaeqJ taqmufttH(k Living Monument) jzpfwJh a&Twd*kHapwDBuD; ukd
ukvor* ynma&;? odyHESifh ,Ofaus;rItzGJU
(UNESCO) qD yxrtqifhtaeeJY tqkdjyK
pm&if; (Tentative List) wifoiG ;f rSmjzpfNy;D aemuf
ykdif;rSmawmh EkdifiHwum pnf;rsOf;? pnf;urf;rsm;
twkid ;f qufvufvyk af qmifomG ;rSm jzpfw,fvYdk
,Ofaus;rI 0efBuD;Xmeu qkdygw,f/
]]tqkdjyKpm&if;wifNyD;&if avQmufcGih&f do
S mG ;
Nyv
D Ydk qk&d rSmyg? a&Tw*d w
Hk ?Ydk yk*w
H q
Ydk w
dk m vlord sm;
NyD;om;jzpfayr,fh urmhtarGtESpf pm&if;om
0ifoGm;&if usaemfwkdYEkdifiH ykH&dyfukd ykdwufoGm;
rSmyg}} vkdY a&S;a[mif; okawoeeJY trsKd;om;

pmMunfw
h u
dk f TeMf um;a&;rSL;csKyf OD;ausmv
f iG Of ;D
u ajymygw,f/
World Heritage pm&if;oGi;f cH&zkYd twGuf
Ekid if w
H um uRr;f usiyf nm&Siaf wGeYJ ppfaq;&rSm
jzpfNyD; a&Twd*kHbk&m; 0ef;usif taqmufttkH
aqmufvkyfrIeJY ywfoufNyD; uefYowfxdef;csKyfrI
rsm; &SdvmEkdifwJhtjyif? urmvSnfhc&D;oGm;rsm;
vma&muf vnfywfrIukdvnf; avQmhcsaumif;
avQmhcsEkdifw,fvkdYvnf; olu qkdygw,f/
]]tefaum0yfqdk urmvSnchf &D;oGm;uwESpf
ukd 7 oef; avmufvmw,f? vlawGaMumifh a&S;
a[mif; taqmufttkHawG xdckdufysufpD;rI r&Sd
&atmif tckuwnf;u {nfhonfta&twGuf
avQmch saeNy?D qk;d usK;d eJY aumif;usK;d uawmh 'Gew
f JG
aewmygyJ}} vkYd OD;ausmv
f iG Of ;D qufajymygw,f/
urmh tarGtESpfpm&if; avQmufxm;jcif;
tpDtpOfonf tcsdefumvtm;jzifh av;ESpfcefY

MumEkdifNyD; EkdifiHwum ynm&Sifukd zdwfac:ppf


aq;&wJhtwGuf aiGaMu; trsm;tjym; ukefus
Ekdifw,fvkdYvnf; od&ygw,f/
orkdif;wefzdk; BuD;rm;wJh a&Twd*kHapwDawmf
BuD;[m vuf&SdtajctaerSm UNESCO &JU
pHowfrSwfcsufawGeJY ukdufnDEkdifwJhtwGuf
World Heritage tjzpf pm&if;0ifzkdY &mEIef;jynfh
jzpfEdik fw,fvYv
dk nf; a&S;a[mif; ,Ofaus;rIXme
u ,kHMunfaeaMumif; od&ygw,f/
bmoma&; orkdif;t& a&Twd*kHapwDawmf
Bu;D ukd vGecf w
hJ hJ ESpaf ygif; 2600 ausmf Ouvmy
rif;BuD;vufxuf rZdsra'oom; wzkeJY
bvu
d ukeo
f nfnaD emif u Ak'j rwfpmG bk&m;&JU
"mwfawmfrsm;eJY od*w
Fk & uke;f awmfrmS wnfxm;
cJhw,fvkdY qkdayr,fh wcsdKUorkdif;ynm&SifawGeJY
a&S;a[mif; okawoeynm&SifawGuawmh 6
&mpk eJY 10 &mpkMum;rSm rGew
f w
Ydk nfcw
hJ ,fvYdk ok;H
oyfMuygw,f/
rGefbk&ifwyg;jzpfwJh Anm;OD; vufxufeJY
bk&ifrBu;D &Siaf pmyk vufxufrmS Pfawmfudk
jrifhNyD; jyefvnfjyifqifcJhygw,f/
1768 ckEpS f qifjzL&Sirf if; vufxufrmS awmh
obm0 ab;tE&m,fjzpfwhJ ajrivsi'f PfaMumifh
xD;awmf ajrccJh&wJhtwGuf xyfrHjyifqif &yg
ao;w,f/
vuf&SdrSmawmh a&Twd*kHapwDawmfBuD;&JU
Pfawmf tjrifh[m ayaygif; 368 ay &Sdw,f
vdkY od&ygw,f/
tJ'D a&Twd*kHapwDawmfBuD;ukd urmh tarG
tESpfjzpfEkdifatmifvkdY yxrqkH;tBudrf tqkdjyK
pm&if; wifoGif;rSm jzpfygw,f/
jrefrmEkdifiHtaeeJY 1996 ckESpf ppftpkd;&
vufxufrSm ,Ofaus;rIqkdif&m tarGtESpfrsm;
jzpfwJh tif;0? ppfukdif;? tr&yl&? rif;uGef;?
rEav; NrdKUa[mif;rsm;? rGefa&S;a[mif;NrdKU yJcl;
[Hom0wD? &ckdifjynf ajrmufOD;a'o? yk*Ha&S;

a[mif; tarGtESpf a'o&Sd taqmufttkrH sm;?


[efvif;? AdEdk;? oa&acw&m ysLNrdKU okH;NrdKU
tygt0if tkHwkH? pav? ycef;BuD;? ycef;i,f?
v,fukdif; ausmif;awmf&m? puk? a&Tausmif;
(rEav;)wkrYd mS &Sw
d hJ opfom;bke;f Bu;D ausmif;awG
eJY obm0qkdif&m tarGtESpftjzpf jy'g;vif;*l?
tif;av;uef wku
Yd v
dk nf; urmh tarGtESpf wif
oGi;f zkYd UNESCO ukd tqkjd yKpm&if; wifoiG ;f cJyh g
ao;w,f/
yk*H a&S;a[mif;,Ofaus;rI tarGtESpf
a'ouawmh pDrHcefYcGJrI (Management Plan)
tm;enf;jcif;? a&S;a[mif;Zkef e,ferd w
d rf sm;wdwd
usus rowfrw
S &f ao;jcif;? a&S;a[mif;taqmuf
ttkHrsm; xdef;odrf;jcif;qkdif&m Oya'rjy|mef;&
ao;jcif;rsm;twGuf UNESCO u vkdtyfcsuf
rsm;ukd jyefvnfjyKvkyfNyD;rS wifoGif;zkdY rSwfcsuf
cscJhayr,fh tcktxd jyefvnfwifoGif; Ekdifjcif;
r&Sdao;ygbl;/
'g[m ppftpdk;&vufxuf yk*Ha'o&Sd a&S;
a[mif; apwDyx
k ;dk wcsKUd pnf;urf;rJh tvGet
f uRH
jyKjyifjcif; cH&jcif;eJYvnf; oufqkdifEkdifNyD;awmh
tcktcgrSm tmeEm bk&m;udkawmh tdEd,EkdifiH
tultnDeYJ a&S;a[mif;,Ofaus;rIu pepfwus
jyif qifaeygw,f/
tckEpS v
f ,fyidk ;f rSmawmh ysLNrKd U ok;H NrKd UjzpfwhJ
[efvif;? AdEk;d eJY oa&acw&m wdu
Yk dk UNEh arGtESppf m&if; xnfo
h iG ;f roGi;f
SCO uurmt
qkH;jzwfrSm jzpfygw,f/ pm&if;oGif;cH&ifawmh
jrefrmjynfrSm yxrqkH; urmhtarGtESpf pm&if;
0ifjzpfvmrSmyg/
jrefrmh tdref ;D csi;f xkid ;f Ekid if rH mS awmht,k',

eJY qlcx
dk idk ;f NrKd Ua[mif;rsm;tjyifwjcm;aom obm0
qkdif&m tarGtESpf ae&mokH;ckeJY vmtkdEkdifiHrSm
awmhvGrfz&mbef NrdKUa[mif;wkdY[m urmhtarG
tESpftjzpf todtrSwfjyKcHxm;&ygw,f/

Ethnics

wkdif;&if;om; wyfrawmfrsm; xlaxmifcGifhjyK&rnf[k KNLA 'k-AdkvfcsKyfBuD; ajym


apm&efEkdif^zmyGef
[Ju wkdif;&if;om;vufeufudkif wyfzGJUrsm;ESifh
tpkd;&wyfrawmfukd jynfaxmifpk wyfrawmf
tjzpf yl;aygif;zGJUpnf;&ef cufcJrnfjzpfaMumif;?
wkdif;&if;om; vufeufudkif wyfzGJUrsm;onf if;
wkdY\ jynfe,ftvkduf tkyfcsKyfvdkMuaMumif;?
tpkd;& wyfrawmftjyif wkdif;&if;om; jynfe,f
wyfrawmf rsm;xlaxmifoifNh y;D tpk;d &wyfrawmf
ESifh yl;aygif;aqmif&GufEkdifaMumif;? okdY&mwGif
jynfe,f wyfrawmfrsm;onf tpk;d &wyfrawmf\
pDrHcefYcJrG IatmufwGif &Sd&ef rvdktyfaMumif; if;
u qkdonf/
OD;atmifrif; OD;aqmifaom tpk;d &Nird ;f csr;f
a&;aumfrwDaqmif&u
G cf suf vrf;aMumif;twkid ;f
wkdif;&if;om; vufeufukdiftzGJU acgif;aqmif
wcsKdUu vkdufygavQmufvSrf;aeMuaomfvnf;
if;taejzifh xdv
k rf;aMumif;twkid ;f avQmufvrS ;f
rnfr[kwb
f J owdBu;D pGm&Sad eaMumif;? if;tae
jzifh tpk;d &csjyonfv
h rf;pOfukd rMumcP oabm

qufajymonf/
]]aemfa0 axmufyHhay;xm;wJh Nidrf;csrf;a&;
MPSI (Myanmar Peace Support Initiative)
Ou| Charles Petrie u usaemhu
f dk Nird ;f csr;f a&;

"mwfyHk - apm&efEdkif^The Irrawaddy

jrefrmtpkd;&taejzifh typf&yfa&;ESihf Nidrf;


csr;f a&; aqmif&u
G &f mwGif wkid ;f &if;om;jynfe,f
wyfrawmfrsm; xlaxmifcGihf jyK&rnfjzpfaMumif;
u&iftrsKd;om; vGwfajrmufa&; wyfrawmf
(KNLA) \ 'kwd,ppfOD;pD;csKyf 'kwd, AdkvfcsKyf
BuD; abmausmf[Ju ajymonf/
Zefe0g&Dv 25 &ufaeY u&ifjynfe,f?
zmyGefNrdKUe,f? 0JBuD;aus;&GmwGif {&m0wDowif;
XmeESifh 'kwd,AdkvfcsKyfBuD; abmausmf[JwkdY
oD;oefaY wGUqkpH Of txufygtwkid ;f ajymqdv
k u
dk f
jcif;jzpfonf/
2008 zGUJ pnf;ykH tajccHOya't& Ekid if w
H iG f
trsK;d om;wyfrawmf wckwnf;&S&d rnf[jk y|mef;
xm;aomfvnf; wkdif;&if;om;rsm; jynfaxmifpk
wyfrawmf zGUJ pnf;a&; awmif;qkad eonft
h wGuf
jrefrmEkdifiHtaejzifh wyfykdif;qkdif&m ajymif;vJrI
rnfoYdk vkyaf qmifoifo
h enf;[k {&m0wDowif;
Xmeu ar;jref;&m 'kw,
d Adv
k cf sKyBf u;D abmausmf

KNLA 'kAdkvfcsKyfBuD;

abmausmf[J/

rwl uefYuGufcJhNyD; tpkd;&ykdif;u rdrdonf Nidrf;


csrf;a&; vrf;pOfudk raxmufcHbJ NydKuGJysufpD;
atmif vkyfrnfholtjzpf pdk;&drfMuaMumif; olu

aqG;aEG;rIukd ysupf ;D atmifvyk rf ,fo


h l r[kwb
f ;l
rvm; qkdNyD; 3 Budrf ar;w,f/ usaemfvnf; jyef
ajzvkdufw,f/ usaemf Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;rIukd
zsufqD;rSmr[kwfbl;/ 'gayr,fh usaemf wnfwHh
ckdifrmwJh Nidrf;csrf;a&; jzpfatmif oifhawmfwJh
enf;vrf;awGeYJ vkycf siw
f ,fvYkd usaemfajymvku
d f
w,f}} [k 'kwd,AdkvfcsKyfBuD; abmausmf[Ju
qkdonf/
KNLA wyfr[m 5 onf tpk;d &ESiNhf ir
d ;f csr;f
a&; vkyfaqmif&mwGif acgif;rm? oabmxm;
wif;rmaom wyf&if;wyfzUJG tjzpf ok;H oyfajymqkd
rIrsm;&SdaeNyD; KNLA wGif wyfr[m 5 onf
tiftm; tBuD;rm;qkH;aom wyfr[mwckjzpf
onf/

The Irrawaddy
Weekly

Vol.1, No. 6, February 9, 2014

Journal

A
Politics

IN BRIEF

qlyltMurf;zufrIrsm; jzpfay:Ekdif[k
orwOD;odef;pdef vQKdU0SufTefMum;

vTwfawmftrwf
OD;a&Tarmifukd jynfxJa&;
ac:,lppfaq;
&cdik jf ynfe,f? armifawmNrKd U? 'kcs;D &m;
wef; aus;&GmwGif Zefe0g&Dv 28 &ufaeY
nykdif;jzpfymG ;cJhaom rD;dUI rIESihyf wfouf
'Drdku&ufwpf jrefrmhtoH (DVB) odkY
owif;ajzMum;rIrsm; jyKvkyfcho
J nfh bl;oD;
awmifNrdKUe,f jynfolYvTwfawmf udk,fpm;
vS,f OD;a&Tarmifac: OD;t'la&mfZufukd
jynfxJa&;0efBuD;Xmeu pHkprf;ppfaq;cGifh
jyK&ef jynfov
Yl w
T af wmfOu| ol&OD;a&Tref;
xHoYkd Ekid if aH wmforwH;k u taMumif;Mum;
pm ay;ydcYk ahJ Mumif; od&onf/ ]]'kcs;D &m;wef;
&Gmudk &JawGrdIU&if b,foldIUrvJ qdkNyD;
DVB owif;Xmeudk ajzvdkufvdkY jynfxJ
a&;u olYukad c:ppfawmhr,fvYkd usaemfhukd
ajymw,f/ olYrSmvnf; taxmuftxm;
awG&v
dS Ykd &Si;f Ekid w
f ,fvaYkd jymw,f}}[k &cdik f
jynfe,f? ajryHkNrdKUe,f jynfolYvTwfawmf
udk,fpm;vS,f OD;azoef;u ajymonf/
- xufEdkifaZmf
"mwfyHk - a*sydkif^The Irrawaddy

vif;oefY

2012 ckESpf owif;pm&Sif;vif;yGJwGif awGU&aom orw OD;odef;pdef/

,ckEpS t
f wGi;f tajccHOya' jyifqifa&;ESifh
ywfouf vTwaf wmfwiG af qG;aEG;&if; oabm
xm;uGv
J mrIrsm; &Sv
d mEkid Nf y;D vltyk pf zk UJG awmif;
qkrd rI sm;? qlyrl rI sm;? tMurf;zufrrI sm; jzpfay:vm
Ekdifojzifh oufqkdif&m tpkd;& 0efBuD;Xmersm;
taejzifh BudKwifjyifqifrIrsm; vkyfaqmif&ef
orw OD;odef;pdefu vQKUd 0SufTefMum;csufw&yf
xkwfjyefxm;aMumif; od&Sd&onf/
aejynfawmfwGif 2014 ckESpf? Zefe0g&Dv
9 &ufaeY usi;f yjyKvyk af om jynfaxmifpt
k pk;d &

tzGJU tpnf;ta0; trSwfpOf 1^2014 wGif


orwOD;ode;f pdeu
f jzpfay:vmEkid af om awmif;qdk
vIyf&Sm;rI? qlylrI? tMurf;zufrIrsm;twGuf
BudKwifjyifqif&ef vrf;Tef rSmMum;cJhaMumif;?
2014 ckEpS ?f rwfvwGif wEkid if v
H ;Hk oef;acgifpm&if;
aumuf,&l ef&NdS y;D Zefe0g&DvrS ESpu
f ek o
f nftxd
tmqD,HOu| wm0efukd &,l&rnfjzpfaMumif;?
tmqD,H Ou|tjzpf wm0ef,laom tpnf;
ta0;aygif; 300 aqmif&u
G &f rnfjzpfNy;D wkid ;f jynf
wnfNidrfat;csrf;ae&ef vdktyfaMumif;? vwf

wavm vTwfawmfwGif zGJUpnf;ykH tajccHOya'


jyifqifa&;udp oabmxm;uGJvGJrIrsm; &SdaeNyD;
oabmxm;uGv
J rJG rI sm;onf vTwaf wmfwiG ;f ajz
&Si;f r&Ekid yf gu vTwaf wmfjyifyokYd ul;pufa&muf
&SNd y;D vltyk pf zk UJG awmif;qkrd ?I qlyrl ?I tMurf;zuf
rIrsm; jzpfay:vmEkdifonf[k tpkd;&\ TefMum;
csufwGif azmfjyxm;onf/
jrefrmEkdifiH\ tdrfeD;csif; xkdif;EkdifiHESifh
b*Fvm;a'h&SfEkdifiHwdkYwGif vltkyfpkjzifh Oya'rJh
awmif;qkdrIrsm;?
Page B 4

a':atmifqef;pkMunfESifh
88 awGUqkH
vTwfawmfu zGJUpnf;ykHtajccHOya'
jyifqifa&; aumfrwDzGJUpnf;NyD; tajccH
Oya' jyifqifa&; t&SdefwufvmcsdefwGif
trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJUcsKyf Ou| a':
atmifqef;pkMunfEiS hf 88 rsK;d quf ausmif;
om;rsm; aejynfawmfwGif azazmf0g&Dv
4 &ufaeYu awGUqkHcJhonf/ a':atmif
qef;pkMunfEiS hf awGUqk&H mwGif udrk if;udEk ikd ?f
udkukBd uD;? udkNyKH ;csKd? udk*sifrDESihf udkjrat;wdYk
wufa&mufcJhNyD; awGUqkHrIonf rdepf 40
MumjrifhcJhonf/
- eef;qdkifEGrf

Military

Unity *sme,fu azmfjycJhaom vufeuf pufkHonf


"mwfyHk - pdkif;aZmf^The Irrawaddy

um^vkH uGyfuJrIatmuf&Sd vQKdU0Suf vkHNcKHa&;udp[k qkd


xufEkdifaZmf^aqm
jynfwGif;owif;*sme,fwckjzpfonfh Unity *sme,fu pkHprf;xkwfazmfa&;om;cJhaom rauG;wkdif;? aygufNrdKUe,f&Sd wyfrawmf
vufeufpufkHonf orw? wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyf? vTwfawmfOu|rsm; tygt0if tzGJU0if 11 OD; yg0ifaom trsKd;om;
umuG,fa&;ESifh vkHNcKHa&;aumifpDu wkdufkdufpDrHuGyfuJrIatmufwGif&SdNyD; EkdifiHawmfvkHNcKHa&;twGuf
Page B

vQKdU0SufvufeufpufHktaMumif; azmfjycJhonfh Unity *sme,f/

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

B
Ethnics

wkdif;&if;om; wyfrawmfrsm; xlaxmifcGifhjyK&rnf[k


KNLA 'k-AdkvfcsKyfBuD; ajym
apm&efEkdif^zmyGef

Page A -

[Ju wkdif;&if;om;vufeufudkif wyfzGJUrsm;ESifh


tpkd;&wyfrawmfukd jynfaxmifpk wyfrawmf
tjzpf yl;aygif;zGJUpnf;&ef cufcJrnfjzpfaMumif;?
wkdif;&if;om; vufeufudkif wyfzGJUrsm;onf if;
wkdY\ jynfe,ftvkduf tkyfcsKyfvdkMuaMumif;?
tpkd;& wyfrawmftjyif wkdif;&if;om; jynfe,f
wyfrawmf rsm;xlaxmifoifNh y;D tpk;d &wyfrawmf
ESifh yl;aygif;aqmif&GufEkdifaMumif;? okdY&mwGif
jynfe,f wyfrawmfrsm;onf tpk;d &wyfrawmf\
pDrHcefYcJrG IatmufwGif &Sd&ef rvdktyfaMumif; if;
u qkdonf/
OD;atmifrif; OD;aqmifaom tpk;d &Nird ;f csr;f
a&;aumfrwDaqmif&u
G cf suf vrf;aMumif;twkid ;f
wkdif;&if;om; vufeufukdiftzGJU acgif;aqmif
wcsKdUu vkdufygavQmufvSrf;aeMuaomfvnf;
if;taejzifh xdv
k rf;aMumif;twkid ;f avQmufvrS ;f
rnfr[kwb
f J owdBu;D pGm&Sad eaMumif;? if;tae
jzifh tpk;d &csjyonfv
h rf;pOfukd rMumcP oabm

qlyltMurf;zufrIrsm; jzpfay:Ekdif[k . . .

tMurf;zufrIrsm;? tusyfukdifrIrsm; jyKvkyfaeNyD;


jrefrmEkdifiHwGifvnf; tvm;wludprsm; ay:
aygufvmygu tcuftcJ tusyt
f wnf;rsm;ESifh
&ifqkdifBuHKawGU&rnfjzpfaMumif;? ,cktcsdefwGif
qefYusifbufoabmxm; &Sdolrsm;u e,fajr
toD;oD;odkY uGif;qif;pnf;Hk;NyD; qlylawmif;qdk
rIrsm; ae&mtoD;oD;wGif ay:aygufvmap&ef
zefwD; vkyfaqmifaeonfudk tm;vHk;todyif
jzpfonf[k orwu oufqkdif&m 0efBuD;Xme
rsm;tm; TefMum;cJhaMumif; od&Sd&onf/
orw\ TefMum;csufwGif qefYusifbuf
oabmxm;&Sdolrsm;u pnf;kH;aeonf[k qdk&m
wGif twdtus xkwaf zmfajymqkx
d m;jcif;rjyKaomf
vnf; trsKd;om; 'Drkdua&pDtzGJUcsKyf Ou|
a':atmifqef;pkMunfu ,ckvykdif;rsm;twGif;
2008 zGUJ pnf;yHk tajccHOya' jyifqifa&;qkid &f m
e,fvSnfh a[majymrIrsm; vkyfaqmifaecsdefESifh
wkdufqkdifaeonf/
vwfwavm EkdifiHw0ef; vmrnfh 2015
ckEpS f taxGaxGa&G;aumufyw
JG iG f a':atmifqef;
pkMunf orwjzpfciG &hf &Sad &; tueft
Y owfjzpfae
onfh yk'fr 59 yg jy|mef;csufrsm; jyifqifa&;
ESihf 2008 ckEpS f zGUJ pnf;yHyk g 'Dru
dk a&pDrqefaom
jy|mef;csurf sm; jyifqifay;a&; qEjy awmif;qkd
rIrsm; us,fus,fjyefYjyefY jzpfay:aeNyD; oabm
xm; wif;rmolrsm;uvnf; 2008 zGJUpnf;ykH
tajccHOya'ukd rjyifqifbJ rlvtwkdif;xm;&Sd
a&; vIyf&Sm;awmif;qkdrIrsm; jyKvkyfvmMuonf/
azazmf0g&Dv 2 &ufaeY &efuek Nf rKd U Akv
d pf ed rf eS f
tm;upm;uGif;wGif jrefrmuGef&ufu OD;aqmif
Ny;D zGUJ pnf;yHyk g orwt&nftcsi;f uefo
Y wfonfh
Oya' yk'fr 59 jy|mef;csufukd rjyifqifbJ rlv
twkid ;f xm;&Sad &; axmufco
H nfh vlxak [majymyGJ
wck vkyfaqmifcJhNyD; vlOD;a& 500 ausmf wuf
a&mufcJhonf/

tdref ;D csi;f xkid ;f Ekid if w


H iG f Ny;D cJo
h nfEh pS f Ek0d if
bmv aESmif;ykid ;f u pwifco
hJ nfh tpk;d &Ekwx
f u
G f
ay;a&; qEjyrIrsm;twGif; tMurf;zufrIrsm;
yg0ifvmNyD; ,cktcsdeftxd tenf;qHk; vl 10
OD; aoqHk;um vlaygif; 577 OD;ru 'Pf&m&&Sd
cJhNyD; jynfya&muf 0efBuD;csKyfa[mif; oufqif
&Sief m0yfukd jypf'Pfvw
G Nf ird ;f cGijfh yKrnfh vGwNf ird ;f
csrf;omcGihf Oya'Murf;udk xdkif;0efBuD;csLyf rp
,ifvwftpkd;&tzGJUESifh azGUxkdif;ygwDu vTwf
awmfoYdk wifoGif;cJjh cif;u tpjyKcjhJ cif;jzpfonf/
xdkif;EdkifiHwGif twdkuftcH 'Drkdu&uf ygwD
u azazmf0g&D 2 &ufaeY a&G;aumufyu
JG kd oydwf
arSmufraI Mumifh a&G;aumufyJG Ny;D qH;k oGm;onfw
h idk f
qEjyrIrsm; qufvufjzpfymG ;aeNy;D xkid ;f Ekid if aH &;
tajctaerSm qufvufwif;rmaeqJjzpfonf/
tvm;wl tdref ;D csi;f b*Fvm;a'h&EfS idk if w
H iG f
,refESpfu EkdifiHa&; wif;rmrIrsm; jzpfyGm;um
'umNrdKUawmf tpkd;&qefYusifa&; wuf<uvIyf
&Sm;olrsm;ESifh &JwyfzGJUtMum; y#dyujzpfyGm;rI
twGi;f ausmif;om;wOD; aoqH;k cJNh y;D 0efBu;D csKyf
&mxl;rSEkwfxGufay;a&;? tpkd;&tzGJU zsufodrf;
ay;a&;ESihf Mum;jzwftpkd;&w&yfudk tmPm vTJ
ajymif;ay;a&;wku
Yd dk twdu
k t
f cHygwDu OD;aqmif
awmif;qkdvsuf&SdNyD; EkdifiHa&;wif;rmrIrsm; jzpf
yGm;vsuf&Sdonf/
,if;uJo
h aYkd om tdref ;D csi;f Ekid if rH sm;wGif jzpf
ay:cJhonfh rwnfNidrfrIrsm;udk jrefrmtpkd;&u
oifcef;pm,lum jrefrmEkdifiHwGif tvm;wl jzpf
&yfrsKd ; rjzpfay:apa&;twGuf oufqidk &f m0efBu;D
rsm;? 'k0efBuD;rsm;u jynfolrsm;ESihf xdawGUum
uGi;f qif; tpd;k &\ taumiftxnfazmfrrI sm;
udk jynforl sm; od&edS m;vnfap&efEiS hf pnf;H;k a&;
vkyfief;rsm; vkyfaqmif&ef orwu TefMum;
xm;aMumif; od&Sd&onf/

qufajymonf/
]]aemfa0 axmufyHhay;xm;wJh Nidrf;csrf;a&;
MPSI (Myanmar Peace Support Initiative)
Ou| Charles Petrie u usaemhu
f dk Nird ;f csr;f a&;

"mwfyHk - apm&efEdkif^The Irrawaddy

jrefrmtpkd;&taejzifh typf&yfa&;ESihf Nidrf;


csr;f a&; aqmif&u
G &f mwGif wkid ;f &if;om;jynfe,f
wyfrawmfrsm; xlaxmifcGihf jyK&rnfjzpfaMumif;
u&iftrsKd;om; vGwfajrmufa&; wyfrawmf
(KNLA) \ 'kwd,ppfOD;pD;csKyf 'kwd, AdkvfcsKyf
BuD; abmausmf[Ju ajymonf/
Zefe0g&Dv 25 &ufaeY u&ifjynfe,f?
zmyGefNrdKUe,f? 0JBuD;aus;&GmwGif {&m0wDowif;
XmeESifh 'kwd,AdkvfcsKyfBuD; abmausmf[JwkdY
oD;oefaY wGUqkpH Of txufygtwkid ;f ajymqdv
k u
dk f
jcif;jzpfonf/
2008 zGUJ pnf;ykH tajccHOya't& Ekid if w
H iG f
trsK;d om;wyfrawmf wckwnf;&S&d rnf[jk y|mef;
xm;aomfvnf; wkdif;&if;om;rsm; jynfaxmifpk
wyfrawmf zGUJ pnf;a&; awmif;qkad eonft
h wGuf
jrefrmEkdifiHtaejzifh wyfykdif;qkdif&m ajymif;vJrI
rnfoYdk vkyaf qmifoifo
h enf;[k {&m0wDowif;
Xmeu ar;jref;&m 'kw,
d Adv
k cf sKyBf u;D abmausmf

KNLA 'kAdkvfcsKyfBuD;

abmausmf[J/

rwl uefYuGufcJhNyD; tpkd;&ykdif;u rdrdonf Nidrf;


csrf;a&; vrf;pOfudk raxmufcHbJ NydKuGJysufpD;
atmif vkyfrnfholtjzpf pdk;&drfMuaMumif; olu

aqG;aEG;rIukd ysupf ;D atmifvyk rf ,fo


h l r[kwb
f ;l
rvm; qkdNyD; 3 Budrf ar;w,f/ usaemfvnf; jyef
ajzvkdufw,f/ usaemf Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;rIukd
zsufqD;rSmr[kwfbl;/ 'gayr,fh usaemf wnfwHh
ckdifrmwJh Nidrf;csrf;a&; jzpfatmif oifhawmfwJh
enf;vrf;awGeYJ vkycf siw
f ,fvYkd usaemfajymvku
d f
w,f}} [k 'kwd,AdkvfcsKyfBuD; abmausmf[Ju
qkdonf/
KNLA wyfr[m 5 onf tpk;d &ESiNhf ir
d ;f csr;f
a&; vkyfaqmif&mwGif acgif;rm? oabmxm;
wif;rmaom wyf&if;wyfzUJG tjzpf ok;H oyfajymqkd
rIrsm;&SdaeNyD; KNLA wGif wyfr[m 5 onf
tiftm; tBuD;rm;qkH;aom wyfr[mwckjzpf
onf/

Page A - Unity *sme,fu azmfjycJhaom . . .


vQKUd 0Sucf suw
f ckjzpfaMumif; wyfrawmfumuG,f
a&;ypnf; xkwfvkyfrI t&m&SdcsKyfkH; (uyp) rS
AdkvfrSL;csKyf wOD;u ajymonf/
rauG;wkdif;? aqmNrdKUe,fwGif uyp 25 u
wnfaqmufrnfh wyfrawmf ppfvufeufpufkH
twGuf v,f,majrrsm; odr;f qnf;onfu
h pd E iS hf
ywfouf uyp rS wm0efcH AdkvfrSL;csKyfESifh
{&m0wDowif;XmewkaYd wGUqkpH Of if;u txuf
ygtwkdif; ajymqkdNyD; vufeufpufHkrsm;onf
trsKd;om; vHkNcHKa&;twGuf EkdifiHawmftwGuf
vQKdU0Sufxm;&aom vQKdU0SufcsufjzpfNyD; ppfbuf
qkid &f m vufeufrsm; pDrx
H w
k v
f yk rf u
I kd trsK;d om;
umuG,fa&;ESifh vHkNcHKa&;aumifpDu wdkufdkuf
pDrHcefYcGJaeaMumif; &Sif;vif;ajymqkdonf/
]]EkdifiHwdkif;rSm trsKd;om; vHkNcHKa&;qdkwm
&Sw
d ,f/ wcsKUd udpa wGu odayr,fh xkwaf jymvdYk
r&bl;/ ppfwyfrSm AdkvfcsKyftqifhawGawmif
b,fpufHku bmxkwfaew,fqdkwm rodbl;/
EkdifiHawmf vQKdU0Sufcsufav/ jynfolvlxkudk 'D
vufeufawGeYJ usaemfwu
Ykd apmihaf &Smufaewm/
Unity *sme,fu rvkyo
f ifw
h t
hJ vkyu
f kd vkyo
f mG ;
w,f}} [k tqkdygAdkvfrSL;csKyfu qkdonf/
trnfazmfxkwf ra&;om;&ef arwm&yfcH
cJhaom xdkAkv
d frLS ;csKyfu umuG,fa&;0efBuD;Xme
vufatmuf&dS pufvufeufypn;f pufrkH sm;onf
rnfhonfh pufvufeufypnf;rqdk xkwfvkyfEkdif
aom tqifh&SdaMumif;? rEav;NrdKU&Sd ,ck bD,m
pufrkH mS ,cif rif;wke;f rif;w&m;Bu;D vufxuf
u vufeufpufHk jzpfcJhojzifh pufHkrsm;onf
tajccHpufypnf; wlnDonfh tcsufaMumifh
vufeufpuft
kH jzpf tvG,w
f ul toGiaf jymif;
onf[k ajymqkdonf/
wdkif;jynfwGif ppfvufeufpufkHwck wnf
aqmufjcif;onf wyfrawmf wyf&if;? wyfzGJU 5

ck wd;k csUJ jcif;ESihf tiftm;nDrQNy;D tem*wfwu


kd yf JG
yko
H PmefrmS ajrjyifppfyrJG sK;d r[kwaf wmhbJ enf;
ynm omvGeo
f u
l OD;aqmifvrd rhf nf jzpfaMumif;
wyfrawmft&m&SdwOD;u &Sif;jyonf/
aygufNrdKUe,f&Sd vufeufpufHkowif;udk
a&;om;cJhaom Unity tywfpOf*sme,frS wm
0efcH trIaqmift&m&SdcsKyfESifh owif;axmuf
4 OD;wdu
Yk kd Edik if aH wmfvQKUd 0Sucf suaf ygufMum;rIjzifh
ta&;,lxm;aMumif; od&Sd&onf/
Unity *sme,f\ a&;om;csufwGif "mwk
vufeufpufkH[k ,lq&aom pufkHudk 2009
ckESpfwGif pwifwnfaqmufcJhNyD; pufHktwGuf
ajr 33387 {u odr;f ,lcahJ Mumif;? vuf&t
dS csed f
wGif pufHkonf wnfaqmufrI NyD;pD;vkeD;yg;odkY
a&muf&adS eNyjD zpfaMumif;? yifr taqmufttkEH iS fh
useftaqmuftODrsm;udk awmifwvHk;jcm;NyD;
oHrPd OrifvdkPfacgif; ay 1 axmifausmfjzihf
qufo,
G x
f m;aMumif;? puft
kH wGi;f odYk aygif;tdk
tjzLBuD;rsm;? bdvyfajrrsm;udk 22 bD;um;jzihf
rMumcP vmydkYonfudk awGU&aMumif;? *efYa*g
cdik &f dS trSwf 23 u-y-p pufEkH iS fh qdyjf zLNrKd Ue,f
&Sd trSwf 22 u-y-p pufHkwdkYESihfvnf; um;
vrf; tquftoG,f&daS Mumif; azmfjyxm;onf/
Unity *sme,frS owif;axmuf 4 OD;ESifh
trIaqmift&m&SdcsKyf 1 OD; pkpkaygif; 5 OD;udk
Zefe0g&D 31 &ufESifh azaz:0g&D 1 &ufaeYrSp
Edik if aH wmfvQKUd 0Sucf suf Oya'yk'rf jzifh zrf;qD;ppf
aq;vsu&f &dS mwGif w&m;pGq
J rkd I vkyx
f ;kH vkyef nf;
rSm ravsmfuefojzifh pdk;&drfruif; jzpfrdonf[k
jrefrmEdkifiH owif;pmq&mrsm;toif;? jrefrm
Edik if H pme,fZif;or*? jrefrm*sme,fvpfueG &f uf
ESihf Pen Myanmar ponfh pme,fZif;tzGUJ tpnf;
4 ckwdkYu aMunmcsuf xkwfjyefcJhonf/

The Irrawaddy
Vol.1, No.6

C
Governance

0efBuD;wcsKdU\ jynfolukd kdif;ysapmfum;rI


tmPm&Sifpdwf"mwf &SifoefrIudk oufaojy
xufEkdifaZmf
orw OD;ode;f pdecf eft
Y yfxm;wJh jynfaxmif
pk0efBu;D wcsKUd u ppftpk;d &acwf trltusiahf wG
ukd razsmufzsuEf idk b
f J jynfoal wGukd pum;ajym
qd&k mrSm kid ;f ysapmfum; rav;rpm; qufqaH jym
qdw
k t
hJ wGuf 'Dru
dk a&pD jyKjyifajymif;vJaeygw,f
qkw
d hJ orw OD;ode;f pdeu
f dk rMumcP t&Su&f ap
cJhygw,f/
2014 ckEpS f Zefe0g&DvaESmif;ykid ;f weoFm&D
wdkif;a'oBuD;? aumhaomif;NrdKUe,f? ykvHk;wHkwHk;
aus;&Gm jynfov
l x
l Ek iS hf awGUqHpk Ofuvnf;aumif;?
rauG;wkdif;a'oBuD;? rauG;NrdKUe,f? opf&m
aumufaus;&GmrS a'ocHrsm;ESihf awGUqHpk Of
uvnf;aumif; arG;jrLa&;? a&vkyif ef;
ESifh aus;vufa'ozGHUNzdK;a&; jynf
axmifp0k efBu;D OD;tke;f jrifu
h olY
taeeJY b,fEidk if aH &;orm;udrk S
*krpdu
k af Mumif;? AdkvfcsKyftkef;
jrifh qdkNyD; e,fwumvSnfhNyD;
yg;dkuf&Jw,fuG qdkNyD; ajymcJh
aMumif;? EkdifiHa&;t& tpdk;&
udk apmfum;&if wG,rf mS yJqNkd y;D
ajymcJhaMumif; od&ygw,f//
]]usaemfwkdY cg;Mum;rSm
aoewf xdk;NyD;awmh? ycHk;ay:rSm
aoewfvG,fNyD; tkyfcsKyfcJhwmyJ[m?
bmrS rwdk;wufbl;ajym? aomufl;awG
ajymaewm? aomufl;awG ajymaewm
r,HkeJY}}vdkY 0efBuD; OD;tkef;jrifhu rauG;
a'ocHawGudk ajymqkdcJhNyD; vuf&Sdtpdk;&
tay: apwemysufatmif rvkyfzdkY?
bkuefYvefY rvkyfzdkYeJY bkuefYvefYvkyfr,f
qdk&ifawmh aiGaMu;taxmuftyhH vHk;0ay; rSm
r[kwfbl;vdkY ajymcJhygw,f/
'ghtjyif 0efBuD;OD;tkef;jrifhu ]]bmEdkifiHa&;
orm;udkrS *krpdkufbl;? AdkvfcsKyftkef;jrifh qdkNyD;
e,fwumvSnNhf y;D yg;du
k &f w
J ,fuq
G Nkd y;D rdecYf eG ;f
ajymvmwm? usaemfajymwm? b,fEikd if aH &;ygwDrS
vnf; raMumufbl;}} [l vnf;aumif;? ]]EdkifiH
a&;pum; qdkwm wufaewJhtpdk;&ay:rSm apmf
um;wJhaumif wG,frSmyJ? yg;pyfeJY wG,fvdkYr&&if
tcsKyx
f x
J nhrf mS yJ? Edik if w
H umrSm 'Dvykd J usio
hf ;kH
aew,f? tpdk;&udk qefYusifwJhaumifqdk&if rif;
tcsKyfxJoGm;ae? igwdkYtpdk;&xGuf&if rif;xGuf
'gyJ? tJ'g rif;wdkY w&m;0ifabmifxJu ajymEdkif
wJhaumifawG ajym? ajymcGifh&SdwJhtwGuf usaemf
ajymw,f}} [kvnf;aumif; a'ocHawGudk a'go
wBuD;avoHeJY ajymqkdcJhygw,f/
0efBuD;OD;tkef;jrifh&JU ajymqdkcsufawGudk
jynfwGif; owif;pm*sme,fawGu azmfjycJhovdk
vlrIuGef&uf azhpfbkwf pmrsufESmawGrSmvnf;
a0zefrIawG awmfawmfrsm;rsm;&SdcJhwJhtjyif EkdifiH

a&; wuf<uvIy&f mS ;olwcsKUd u 0efBu;D &mxl;uae


EkwfxGufay;zkt
Yd xdyg awmif;qdv
k mvdYk aemufq;kH
rSm orw OD;odef;pdefu OD;tkef;jrifhudk ac:,l
awGUqkH&wJhtxd jzpfcJhygw,f/
azazmf0g&Dv 4 &ufaeY jynfolYvTwfawmf
tpnf;ta0;rSmvnf;

trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJUcsKyfrS jynfolY
vTwfawmfukd,fpm;vS,f OD;atmifpkd;u OD;tkef;
jrifh&JU pum;awGu vTwfawmfeJY jynfolawGudk
apmfum;csujf zpfvYdk ta&;,laqmif&u
G zf Ydk ta&;
wBuD;tqkd wifoGif;cJhygw,f/
'gayr,fh jyefMum;a&;0efBu;D OD;atmifMunf
u OD;tkef;jrifhbufu umuG,fajymqkdcJhNyD;
OD;tkef;jrifh&JUajympum;awGeJYywfoufvkdY tcsdef
,l pdppfygr,fvYkd vTwaf wmfukd uwday;cJyh gw,f/
]]a0zefrIawG xGufay:aewm usaemfwkdY
tm;vHk;odygw,f/ rajymoifhwJh pum;vHk;awG
vGefvGefusK;usK;ygwm rSefygw,f/ 'gayr,fh
vnf; ol&JU&nf&G,fcsuf? aus;&Gmvlxk vdktyf
csuftwGuf tulnDay;zdkYjzpfw,fvdkY ,lqEdkif
ygw,f/ bmjzpfvv
Ykd q
J &kd if vrf;ab; vufzuf
&nfqdkif wqdkifu vl 15 a,mufavmufu
xGufNyD;awmh jynfaxmifpk0efBuD;&JUum;udk wm;

w,f/ jynfaxmifpk0efBuD; auseyfpGm&yfay;NyD;


b,fuvJ? bmvdkYvJ? bmvkyfay;&rvJvkdY ar;
aMumif; pwJhpum;rsm;udkvnf; Mum;MurSmjzpf
ygw,f/ tultnD ray;csiv
f &Ykd &dS if um;awmif
&yfay;p&m rvdyk gbl; pum;ajymqdMk uawmhvnf;
&if;&if;ESD;ESD; ajymqdkMuwmjzpfw,f}}vkdY 0efBuD;
OD;atmifMunfu umuG,af jymqkyd gw,f/

OD;tke;f jrifu
h kd ta&;,lzu
Ykd
vnf; aocsmpdppfzkdY vdkwJhtjyif tcsdefay;zkdY
vnf;vkw
d ,fvYdk OD;atmifMunfu vTwaf wmfrmS
qufvufajymqkdygw,f/
]]jzpfpOf ESpf&yfpvHk;rSm OD;tkef;jrifh[m
oabmdk;eJY ajymcJhwmvm; 'grSr[kwf aumuf
uspfaomtBuHeJY apwemroefYbJeJY ajymw,f
qdw
k t
hJ csu[
f m 'Dupd r mS ta&;wBu;D xnfo
h iG ;f
pOf;pm;&r,fhtcsuf jzpfygw,f/ tJ'Dawmh
tpdk;&tzGJUtaeeJY 'Dudpudk avhvmoHk;oyfwJh
ae&mrSm jzpfEkid forQ w&m;rQwrI &SdEkid fzYt
kd wGuf
usaemfwdkYu tay:,Huav; avhvmoHk;oyf
rvkyf csifygbl;/ aemufcH taMumif;w&m;awG
aemufjzpfpOfay:aygufwJh ywf0ef;usif tajc
taeawG aemufjzpfapOfaMumifh jzpfay:vmwJh
tusKd;oufa&mufrIawGGaemuf e,fajrcH vlxk
yif&if; pdwfaeoabmxm;awG 'gawGudkyg
xnfhoGif;pOf;pm;NyD;awmh jynfhjynfhpHkpHk avhvm

oH;k oyfzYkd vdt


k yfygw,f/ 'gaMumifrh v
kd Ykd 'DtwGuf
usaemfwYdk vHak vmufwt
hJ csed af y;yg}}vdYk OD;atmif
Munfu qkdygw,f/
OD;tke;f jrift
h jyif or0g,r0efBu;D OD;ausmf
qef;? v,f,mpdkufysKd;a&;0efBuD; OD;jrifhvIdif?
vQypf pf (1) 0efBu;D OD;aZmfrif; pwJh 0efBu;D awGu
jynfolawGudk apmfum;wJhpum;awG rMumcP
qkdovkd ajymqdkcJhMuolawGjzpfygw,f/
v,f,mpdkufysdK;a&;eJY qnfajrmif;0efBuD;
OD;jrifhvdIifqdk&ifvnf; vTwfawmfudk,fpm;vS,f
awGeJY vTwfawmfudk ]]bkef;BuD;l;eJY avSvl;
vTwfawmf}}? ]]vTwfawmfudk,fpm;vS,f
qdNk y;D 10 wef; ratmifbJ vmxdik af e
w,f/ olrsm;u xdkifqdkxdkif? xqdk
x? cvkwfESdyfqdk ESdyf? bmrS rod?
bmrSem;rvnf? &rf;Ny;D vkyw
f m}}?
]]vufnKd ;axmif? acgif;ndwf
vTwfawmf}} vdkY a0zefcJhvdkY
vTwfawmfu 0efBuD; OD;jrifh
vdIifudk t,HktMunfr&Sd
tqdk wifoiG ;f jzKwcf szt
Ykd xd
jzpfvmEkdifwmrkdY aemufqkH;
OD;jrifhvIdifu vTwfawmfukd
0efcsawmif;yefcJhygw,f/
OD;jrifhvIdifu vTwfawmf
ukrd S r[kwyf gbl;/ v,form;
awGukd ta<u;qyfEkdifatmif
xrif;weyfavQmph m;zdYk wku
d w
f eG ;f
apmfum;cJhvdkY ]]weyfpm;}} 0efBuD;vdkY
emrnfBu;D cJyh gao;w,f/ v,form;awGudk
apmfum;wJh pum;vk;H awGeYJ zdEydS cf Jhayr,fh tJ'D
pum;vkH;twGufawmh awmif;yefrI wpkHw&m
rvkyfaqmifcJhygbl;/
EkdifiHawmforw tBuHay; OD;udkudkvdIifu
vnf; 2012 ckESpfwkef;u &efukefNrdKUu jynfol
tcsKd U vQypf pfr;D rMumcPysuv
f Ykd vrf;ay:xGuf
qExw
k af zmfwt
hJ cg ]]vQypf pfr;D oufomatmif
rD;ydwfNyD; za,mif;wdkifxGef;aeMu}} vdYk za,mif;
wkdif ukdukdvIdif&,fvkdY jynfolawGu ysuf&,fjyK
cJhMuygw,f/
'Dvkd tpkd;&0efBuD;awG? tBuHay;awGu
jynfolawGukd apmfum;wJh pum;vkH;awG xGuf
ay:aewmu tmPm&Sipf w
d "f mwfeYJ trltusihf
awG olwq
Ykd rD mS &Sad eqJqw
dk m oufaojywJt
h jyif
ta&;BuKHvm&if jynfoludk ESdyfuGyf zdESdyfcsifwJh
pdwfawG wzGm;zGm; ay:aygufaewm jrifom
xifom&Sad pw,fvYkd ok;H oyfajymqkrd aI wG &Sad eyg
w,f/

The Irrawaddy

Peace

KIA ? TNLA wyfrsm;ESifh tpdk;&wyftMum;

wdkufyGJrsm; qufvuf jzpfyGm;ae


ucsifjynfe,fESifh &Srf;jynfe,f ajrmufydkif;
twGif; vIyf&mS ;aeaom wkdif;&if;om; vufeuf
udik f ESpzf UJG jzpfonfh ucsiv
f w
G v
f yfa&;wyfrawmf
(KIA) ESifh yavmif (wtmif;) trsKd;om; vGwf
ajrmufa&; wyfrawmf (TNLA) wyfzGJU0ifrsm;
onf ,ck&ufydkif;twGif; tpkd;& ppfwyfESifh
xdyw
f u
dk &f ifqidk rf I wdu
k yf rJG sm;jzpfymG ;aMumif; od&
onf/
ucsifjynfe,ftwGif; vIyf&Sm;aeonfh
KIA wyfzGJU0ifrsm;ESifh tpkd;&wyfwdkYonf Zefe
0g&D 31 &ufrS azazmf0g&D 1 &uftxd Aef;armf
NrdKU refpDNrdKUe,f&Sd eefY[efESifh eefYaumufaus;&Gm
wGif opfarSmifcdkupd E iS fh wku
d yf jJG zpfymG ;cJah Mumif;
ucsif Nird ;f csr;f a&; azmfaqmifa&; aumfrwDrS
OD;vrdkif*Gef*smu {&m0wDodkY ajymonf/
opfarSmifcdkrsm; w&m;r0ifwifydkYrnfh opf
wefcsdef 900 ESifh opfwifum; 21 pD;ay:rS opf
wefcsed f 600 udk tpd;k &bufrS zrf;rdxm;aMumif;
od&onf/
]]tpd;k &wyfu opfarSmifcakd wGu0kd if&iS ;f &if;
eJY wku
d yf jJG zpfwmyg/ tao;pdwu
f awmh rodao;
bl;/ typftcwf &yfpJa&; r,lao;oa&GUawmh
atmufajcrSmawmh tenf;tusOf;awmh wkdufyJG
awG jzpfaeOD;rSmyg}}[k OD;vrkid *f eG *f smu qko
d nf/
tqkyd g wku
d yf EJG iS yhf wfoufNy;D Aef;armfcdik f
tajcpkduf vlrIa&;tzGJUtpnf;rS udkaemf'if;u
vnf; ]]wdkufyGJu awmfawmfMumw,f/ w&uf
eD;yg; ygyJ/ jynfoal wGuakd wmh bmrS rxdcu
kd b
f ;l /

t"duuawmh tpdk;&eJY KIA xdyfwkdufawGUNyD;


jzpfoGm;wJh wdkufyGJyg}}[k ajymonf/
tvm;wl &Sr;f jynfe,fajrmufyikd ;f yavmif
(wtmif;) trsK;d om; vGwaf jrmufa&; wyfrawmf
ESifh tpdk;&ppfwyfonf azazmf0g&Dv 3 &ufaeY
eHeufyikd ;f wGif rd;k ukwNf rKd Ue,f at;om,m&GmteD;
wGif wkdufyGJrsm; xyfrHjzpfyGm;cJhaMumif; TNLA
jyefMum;a&;XmerS rdkif;tdkufausmfu qkdonf/
]]tpdk;&wyfuawmh a&SUqufNyD; ppft&Sdef
jrifhzkdYyJ &Sdw,f/ usaemfwkdYu rl;,pfwkdufzsufzdkY
oGm;aecsed rf mS olweYdk YJ xdyw
f u
dk af wGUawmh tpk;d &
wyftaeeJY t&SdefravQmh&if xyfjzpfrSmyg}} [k
rdkif;tkdufausmfu ajymqkdonf/
TNLA pd;k rk;d onfa
h 'orsm;jzpfaom rk;d rdw?f
rkd;ukwf? erwl? uGwfckdif? refwHkESifh erfhcrf;NrdKUrsm;
wGif bde;f cif;rsm;udk t"duzsuq
f ;D cJNh y;D bde;f pku
d f
ysK;d olrsm;udk bde;f tpm;xd;k taejzifh ESr;f ? ajymif;zl;
ponfh oD;ESHrsm; axmufyHhay;aeaMumif; od&
onf/
&Srf;jynfe,f ajrmufydkif; erhfcrf;NrdKUe,f
twGif;vnf; ,aeY aeYv,f 1 em&DrS pwif
yavmif(wtmif;) wkid ;f &if;om;rsm;onf rl;,pf
aq;0g; yaysmufa&;twGuf pDwef; qEjyrIrsm;
jyKvyk af eaMumif; yavmifausmif;om;ESiv
fh il ,f
rsm;tzGJUrS udkrdkif;&SdefxGef;u {&m0wDodkY ajym
onf/
]]usaemfwdkY yavmif(wtmif;) a'orSm
vli,fawmfawmfrsm;rsm; aq;oHk;pGJvmNyD; a'o

"mwfyHk - ausmfc^The Irrawaddy

eef;qkdifEGrf

TNLA wyfom;rsm;/

zGUH NzKd ;rI tvGet


f m;enf; vmwJt
h wGuf 'Dvq
dk Ejy
rIawG jyKvkyf&wmyg}} [k udkrdkif;&SefxGef;u qdk
onf/
TNLA u Nir
d ;f csr;f a&; aqG;aEG;&eftwGuf
tpdk;&bufu urf;vSrf;vmrnfqdkygu tqif
oihfjzpf&ef aqmif&GufaeaMumif;? vwfwavm
taejzifh rl;,pfaq;0g; wdkufzsufa&;udkom
t"du aqmif&Gufaeojzifh tpdk;&wyfESifh xdyf
wku
d af wGUrnfqykd gu wku
d yf rJG sm;tcsed rf a&G;xyfrH
jzpfEikd o
f jzifh tpd;k &taejzifh ppfut
kd &Sed af vQmah y;
&ef awmif;qkx
d m;aMumif; rkid ;f tku
d af usmu
f vnf;
ajymonf/
tpdk;&ESifh aqG;aEG;Edkif&ef wEdkifiHvHk; typf
tcwf &yfpJa&; ndEdIif;a&;tzGJU (NCCT) u

OD;aqmifNyD; wdkif;&if;om;rsm;oabmwl a&;qGJ


onfh typftcwf&yfpaJ &; rlMurf;udk avmfc;D vm
wdkif;&if;om; nDvmcHodkY wufa&mufvmonfh
wdkif;&if;om; vufeufudkif tzGJUrsm;u vufcH
oabmwlxm;aMumif; od&onf/
tpdk;& Nidrf;csrf;a&; azmfaqmifa&; aumf
rwDrS a'gufwm rif;aZmfOD;u ]]vwfwavm
wkdufyGJawG jyefjzpfwmuawmh t"du taejzifh
typftcwf&yfpJa&; jzpfzkdYvkdw,f/ vuf&Sdawmh
wEkid if v
H ;kH typftcwf&yfpaJ &;udk t"du OD;pm;
ay; vkyaf eawmh wzGUJ csi;f eJY aqG;aEG;zdaYk emufus
aew,f/ yHkrSefawmh pum;ajymjzpfMuygw,f}}
[k {&m0wDodkY ajymonf/

Land Confiscation

acsmif;omurf;ajc wyfydkifajr usL;ausmfol 200 ausmf w&m;pJGcH&


qvdkif;oefYpif
{&m0wDwikd ;f a'oBu;D ykord Nf rKd U acsmif;om
urf;ajc&Sd vuf&Sd wyfydkifajrrsm;ay: usL;ausmf
onf[laom a'ocH 200 ausmfudk taemuf
awmifwkid f; ppfXmecsKyf (ewc) u ydkifeuf usL;
vGefrIjzifh w&m;pGJqdkxm;aMumif; od&onf/
xdka'ocHrsm;udk ydkifeufusL;vGefrI yk'fr
447 jzifh ykord Nf rKd Ue,f w&m;k;H w&m;pJq
G x
kd m;
jcif;jzpfaMumif;? w&m;pGcJ &H olrsm;onf usL;ausmf
aexdkifol 209 OD;ESifh rlv ajrydkif&Sifrsm;\ om;
orD; 13 OD; yg0ifaMumif; w&m;pGcJ &H olrsm;uajym
onf/
ykord Nf rKd Ue,f a&Taomif,H NrKd Ue,fcGJ acsmif;
om aus;&Gm&Sd wyfyikd af jr 33 'or 96 {uay:
wGif rlvajrydik &f iS rf sm;u NcpH nf;d;k rsm; um&HcNhJ y;D
taqmuftODrsm; aqmufvkyfcJhonfhtwGuf
ewc u acsmif;om &Jpcef;wGif 2012 ckESpf
'DZifbmvu wBurd ?f 2013 ckEpS f atmufwb
kd m
vwGif wBudrf trIzGihcf hNJ yD; 2014 ckESpf Zefe0g&D

v 18 &ufwGif ykodrfNrdKUe,f w&m;kH; w&m;pGJ


qdkcJhjcif;jzpfaMumif; od&onf/
rlv ajrydkif&Sif om;orD;wOD;vnf; jzpfNyD;
w&m;pJcG aH e&onfh acsmif;omaus;&GmrSa':oef;
tkef;u ]]usrwdkYudk ewcu 'kAdkvfrSL;BuD; ouf
xGef;u w&m;vdkvkyfNyD; w&m;pJGxm;wm jzpfyg
w,f/ w&m;pJG cHae&ol (rlvajrydik &f iS o
f m;orD;)
u 13 OD; &Sdw,f/ tukefvHk;u t&ifwkef;u
ajrodrf;cHcJh&wJh rlvajrydkif&SifawG&JU om;orD;
awGyg/ NyD;cJhwJh Zefe0g&Dvu acsmif;om &Jpcef;
uae usrwdu
Yk kd ykord f w&m;k;H udk ac:oGm;Ny;D k;H
wifcJhw,f/ tmrcHay;r,fh vlu 2 OD;yJ ac:
oGm;rdvdkY cH0ef vufrSwfxdk;zdkY tqifrajycJhbl;/
w&m;k;H u aemufwBurd x
f yfac:r,fajymw,f}}
[k {&m0wDudk ajymonf/
,if;trIrsm;udk acsmif;om &Jpcef;u jypfrI
eHygwf 59^2012? jypfrI eHygwf 56^2013
wdkYjzifh vufcHtrIzGifhxm;jcif; jzpfonf/

acsmif;om aus;&Gm&Sd tke;f NcEH iS hf v,fajrrsm;


udk ykodrfcdkif tkyfcsKyfa&;rSL; AdkvfrSL; &ifpdefu
1996 ckESpfwGif odrf;,lcJhNyD; wyfydkif {nfh&dyfom
aqmufvkyf&ef ajr 33 'or 96 {utm;
ewc odYk vTaJ jymif;ay;tyfcjhJ cif;jzpfaMumif; od&
onf/
ajrodrf;pOfu toD;&Sdonfh tkef;yif wyif
vQif 350 usyf? toD; r&Sdonfh tkef;yifudk 200
usyf EIe;f om avsmaf Mu;ay;cJah Mumif;? acsmif;om
a'ocHrsm; "m;rOD;cs ckwfxGif&Sif;vif;cJhonfh
ajrrsm;twGuf avsmfaMu;ay;jcif; vHk;0r&Sd
aMumif; a'ocHrsm;u ajymonf/
]]usaemfwYkd ajrawGuw
kd yfu 1996 ckEpS u
f
odr;f oGm;Ny;D awmh taqmufttHw
k csKUd yJ aqmuf
vkyfcJhw,f/ bmrS raqmufbJ ajrvGwftjzpf
xm;wJh ajru 15 {uavmuf &Sdw,f/ tJ'D
ae&mrSmqdk csKEH ,
G af wGeYJ 'Dtwdik ;f yJ xm;cJw
h myg/
wyfyikd af jrawG jyefay;r,fvYkd owif;xGuv
f mwJh

tcsed rf mS wjcm;a'ouae acsmif;omudk vmae


MuwJh usL;ausmo
f rm;awGu tJ'D ajrvGwaf wGrmS
0ifaezdkY jyifaeMuw,f/ tJ'geJY usaemfwdkY ajr
awGudk usL;ausmfawG 0ifvmrSmpdk;vdkY NcHpnf;dk;
cwfwmawG? taqmuftOD aqmufwmawG
vkyfcJhMuwmyg}} [k w&m;pJGcHae&olwOD; jzpf
onfh OD;udkudkvGifu ajymonf/
jynfaxmifpk vTwaf wmfrS zJUG pnf;xm;onfh
v,f,majrESifh tjcm;ajrrsm; odrf;qnf;cH&rI
pHpk rf;ppfaq;a&;aumfrwD tpD&ifcpH m tydik ;f (1)
t& {&m0wDwdkif; a'oBuD;wGif wyfrawmfrS
odrf;qnf;xm;onfh ajr 5006 'or 12 {u
&SdaMumif;? ,if;ajrrsm;teufrS 824 'or 18
{uudk umuG,af &;0efBu;D Xmeu wdik ;f a'oBu;D
tpdk;&xH jyefvnftyfESHxm;aMumif;od&onf/

You might also like