PRAVILNIK

O USLOVIMA ZA PROIZVODNJU MEDICINSKIH SREDSTAVA

("Sl. glasnik RS", br. 10/2012)

I UVODNE ODREDBE
1. Sadrina Pravilnika lan 1
Ovim pravilnikom propisuju se uslovi u pogledu prostora, opreme i kadra za proizvodnju medicinskih sredstava, koje mora da ispunjava pravno lice ili fiziko lice, koje proizvodi medicinska sredstva (u daljem tekstu: proizvoa medicinskih sredstava).

2. Znaenje izraza lan 2

Izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledee znaenje: 1) Kontrola kvaliteta predstavlja sistem uzorkovanja, specifikacije i ispitivanja, kao i postupak organizacije dokumentovanja i odobravanja, koji obezbeuje vrenje neophodnih i relevantnih ispitivanja pre odobravanja za upotrebu svih polaznih materijala, meuproizvoda, kao i prodaju ili isporuku gotovih medicinskih sredstava, pre ocene njihovog kvaliteta kao zadovoljavajueg; Kontrola kvaliteta se ostvaruje u proizvodnom procesu (na poetku i tokom procesa), na gotovom proizvodu (serijama proizvoda) i na uzorcima uzetim iz prometa (kontrola posle stavljanja u promet); 2) Obezbeenje kvaliteta predstavlja sledivi proces kojim se kvalitet uvodi u sve faze proizvodnje, ukljuujui i sistem dokumentovanog praenja svih sastojaka i pojedinanog proizvodnog procesa, odnosno kontrolu kvaliteta, koja obuhvata sve kontrole u odnosu na kvalitet medicinskog sredstva; 3) Validacija je dokumentovan postupak koji se sprovodi u skladu sa zahtevima standarda SRPS EN ISO 13485:2008 i kojim se potvruje da metode, sistemi, oprema, procesi, odreeni proizvodni postupak ili sveukupne aktivnosti u proizvodnji nekog medicinskog sredstva dovode konzistentno do oekivanih rezultata; 4) Standard SRPS EN ISO 13485:2008 je standard kojim su propisani zahtevi za sistem upravljanja kvalitetom koje proizvoa medicinskih sredstava koristi za projektovanje i razvoj, proizvodnju, postavljanje i servisiranje medicinskih sredstava; 5) Lice odgovorno za proizvodnju je lice sa kojim je proizvoa zakljuio ugovor o radu s punim radnim vremenom na neodreeno vreme, koje je odgovorno za pripremu proizvodnje, proizvodnju gotovog medicinskog sredstva, skladitenje, kao i distribuciju od proizvoaa do

pravnog lica koje obavlja promet medicinskog sredstva na veliko ili promet medicinskog sredstva na malo; 6) Lice odgovorno za kvalitet medicinskog sredstva je lice zaposleno kod proizvoaa medicinskog sredstva koje je odgovorno za kontrolu kvaliteta i bezbednost svake serije medicinskog sredstva, odnosno koje je odgovorno za kvalitet medicinskog sredstva tokom procesa proizvodnje, ukljuujui sistem dokumentovanog praenja svih polaznih materijala, materijala za pakovanje, poluproizvoda kao i ispitivanja kvaliteta gotovog medicinskog sredstva i koje donosi odluku o putanju medicinskog sredstva u promet; 7) Dobra praksa u distribuciji medicinskih sredstva predstavlja sistem smernica za obezbeenje kvaliteta koji se odnosi na organizovanje, sprovoenje nadzora i distribuciju medicinskih sredstava od proizvoaa do krajnjeg korisnika; 8) Nadleno ministarstvo je ministarstvo nadleno za poslove zdravlja za medicinska sredstva za upotrebu u humanoj medicini; 9) Pod serijom medicinskog sredstva podrazumeva se ukupna koliina gotovog medicinskog sredstva proizvedenog od iste poetne koliine polaznih materijala koji potiu od jedne serije proizvodnih postupaka ili jednog postupka sterilizacije, ili u sluaju kontinuirane proizvodnje, ukupna koliina gotovog medicinskog sredstva koja je proizvedena u odreenom vremenskom periodu; 10) Poluproizvod je svaki proizvod koji je proao sve faze proizvodnog postupka izuzev finalnog pakovanja medicinskog sredstva; 11) Kalibracija je niz operacija kojima se, pod odreenim uslovima, utvruje odnos izmeu vrednosti dobijenih na osnovu merenja mernim instrumentom ili mernim sistemom ili vrednosti predstavljenih merenjem materijala i odgovarajuih poznatih vrednosti referentnog standarda; 12) Unakrsna kontaminacija je kontaminacija materijala ili proizvoda sa drugim materijalom ili proizvodom; 13) Gotov proizvod je medicinsko sredstvo koji je proao sve faze proizvodnog procesa ukljuujui i zavrno pakovanje; 14) Procesna kontrola je kontrola koja se sprovodi u toku proizvodnje kako bi se pratio i po potrebi prilagodio proces proizvodnje, a kako bi se postiglo da medicinsko sredstvo odgovara zahtevima iz specifikacije. Kontrola radne sredine i opreme takoe se moe smatrati delom procesne kontrole; 15) Meuproizvod je delimino obraen materijal koji mora da se podvrgne daljoj proizvodnji pre nego to postane poluproizvod; 16) Pakovanje je postupak koji ukljuuje sve operacije, ukljuujui i obeleavanje, kojima se podvrgava poluproizvod da bi postao gotov proizvod; 17) Materijal za pakovanje je materijal koji se koristi za unutranje i spoljne pakovanje medicinskog sredstva, a koji moe biti primarni i sekundarni u zavisnosti od toga da li je u direktnom kontaktu sa proizvodom, odnosno nije u direktnom kontaktu sa proizvodom;

18) Standardni operativni postupci predstavljaju detaljan opis operacija koje treba da se sprovedu, mere opreza koje treba da se preduzmu i druge mere koje se direktno ili indirektno primenjuju pri proizvodnji medicinskog sredstva; 19) Kvalifikacija je dokumentovan postupak dokazivanja da sva oprema i sistemi pravilno funkcioniu i da e dati oekivane rezultate; 20) Polazni materijal je materijal koji se koristi u proizvodnji medicinskog sredstva, izuzev materijala za pakovanje; 21) Davalac ugovorne proizvodnje, odnosno ugovorne kontrole kvaliteta je onaj proizvoa koji nema uslove za obavljanje odreenih delova proizvodnje, odnosno odreenog proizvodnog postupka ili koji nema sopstvenu kontrolnu laboratoriju, odnosno uslove za obavljanje odreene vrste ispitivanja kvaliteta medicinskog sredstva; 22) Primalac ugovorne proizvodnje, odnosno kontrole kvaliteta je onaj proizvoa, odnosno kontrolna laboratorija sa kojom davalac ugovorne proizvodnje, odnosno ugovorne kontrole kvaliteta zakljuuje ugovor o obavljanju ugovorne proizvodnje, odnosno ugovorne kontrole kvaliteta za potrebe davaoca; 23) Proizvoa medicinskog sredstva u postupku upisa u Registar medicinskih sredstava je pravno ili fiziko lice koje projektuje, proizvodi, pakuje, obeleava, odnosno puta medicinsko sredstvo u promet pod sopstvenim nazivom, bez obzira na to da li ove radnje sprovodi to lice ili to u njegovo ime ini tree lice, i odgovorno je za kvalitet, bezbednost i efikasnost medicinskog sredstva; 24) Proizvoa medicinskog sredstva sa seditem u Republici Srbiji je svako pravno ili fiziko lice koje vri celokupan proces proizvodnje medicinskog sredstva ili deo proizvodnog procesa i to: dizajn (razvoj), proizvodnju, pakovanje i obeleavanje proizvoda, odnosno kontrolu kvaliteta, i koji je pustio u promet odreenu seriju medicinskih sredstva i odgovoran je za proizvodnju i putanje u promet tog medicinskog sredstva.

3. Proizvodnja medicinskih sredstava lan 3

Proizvodnja medicinskog sredstva obuhvata postupak ili pojedine delove postupka dizajniranja, proizvodnje, pakovanja i obeleavanja, kontrolu kvaliteta, putanje u promet, skladitenje i distribuciju. Proizvodnju medicinskog sredstva mogu obavljati pravna i fizika lica koja imaju dozvolu za proizvodnju izdatu od nadlenog ministarstva, a koja se izdaje za odreeno mesto proizvodnje, odreenu klasu, odnosno kategoriju medicinskih sredstava, odnosno odreeno medicinsko sredstvo. Proizvoa medicinskih sredstava moe da proizvodi ona medicinska sredstva za koja ima dozvolu za proizvodnju izdatu od nadlenog ministarstva i koja su upisana u Registar medicinskih sredstava u Agenciji. Proizvoa medicinskih sredstava moe da proizvodi medicinska sredstva koja nisu upisana u Registar medicinskih sredstava u sluaju medicinskih sredstava koja se proizvode po narudbini (Custom Made Device), odnosno koja se proizvode specijalno za odreenog pacijenta po nalogu odgovarajueg zdravstvenog radnika.

Serijski proizvedena medicinska sredstva koja treba prilagoditi za pojedinanog pacijenta da bi ispunila specifine zahteve odgovarajueg zdravstvenog radnika ne smatraju se medicinskim sredstvima iz stava 4. ovog lana, proizvedenim po narudbini. Uslovi propisani ovim pravilnikom odnose se i na proizvodnju medicinskih sredstva namenjenih za izvoz, kao i medicinskih sredstva za kliniko ispitivanje.

4. Kontrola kvaliteta medicinskih sredstava lan 4

Proizvoa medicinskog sredstva duan je da obezbedi obavljanje poslova vezanih za kontrolu kvaliteta i bezbednost medicinskog sredstva, odnosno da ima na raspolaganju odgovarajui kadar i opremu za kontrolu kvaliteta polaznih materijala, komponenti, materijala za pakovanje, meuproizvoda, poluproizvoda i gotovih medicinskih sredstava. Kontrola kvaliteta svake serije medicinskog sredstva vri se u skladu sa zahtevima standarda SRPS EN ISO 13485:2008. Proizvoa medicinskih sredstava koji nema sertifikovan sistem upravljanja kvalitetom prema zahtevima standarda SRPS EN ISO 13485:2008, vri kontrolu kvaliteta medicinskih sredstava u skladu sa zahtevima ovog pravilnika. Proizvoa medicinskih sredstava duan je da sprovodi sve postupke kontrolisanja i ispitivanja medicinskih sredstva opisanih u tehnikoj dokumentaciji koja je podneta notifikacionom telu u postupku sertifikacije proizvoda, odnosno Agenciji u postupku dobijanja dozvole za stavljanje medicinskog sredstva u promet, odnosno upisa u Registar medicinskih sredstava, a koje se obavljaju prema odobrenim metodama. Dobijene rezultate ispitivanja medicinskih sredstva treba evidentirati i proveriti radi potvrivanja njihove meusobne doslednosti.

5. Ugovorna proizvodnja, odnosno kontrola kvaliteta medicinskog sredstva lan 5

Proizvoa medicinskih sredstava, radi stvaranja uslova za obavljanje proizvodnje, odnosno odreenog proizvodnog postupka ili poslova vezanih za proizvodnju medicinskih sredstava, odnosno kontrole kvaliteta medicinskog sredstva, moe da zakljuiti pismeni ugovor o ugovornoj proizvodnji sa drugim proizvoaem medicinskih sredstava (davalac i primalac ugovorne proizvodnje), odnosno ugovor o ugovornoj kontroli kvaliteta sa ovlaenom laboratorijom, u skladu sa zahtevima standarda SRPS EN ISO 13485:2008. Ugovor iz stava 1. ovog lana sainjava se u pismenoj formi kojim se jasno utvruju obaveze svake ugovorne strane u pogledu proizvodnje, a posebno obaveze ugovornih strana o potovanju zahteva standarda SRPS EN ISO 13485:2008. Ugovor iz stava 1. ovog lana utvruje odgovornosti ugovornih strana u pogledu obezbeivanja uslova za izvravanje dunosti lica odgovornog za kvalitet medicinskog sredstva, odnosno nain na koji obezbeuje da je svako medicinsko sredstvo proizvedeno, odnosno kontrolisano u skladu sa zahtevima standarda primenljivih za medicinsko sredstva.

Ugovor iz stava 1. ovog lana treba jasno da utvrdi ko je odgovoran za nabavku materijala, ispitivanje i odobravanje materijala, proizvodnju i kontrolu kvaliteta, ukljuujui i pr ocesnu kontrolu, kao i ko je odgovoran za uzorkovanje i analizu.

6. Proizvoa medicinskih sredstava lan 6

Proizvoa medicinskih sredstava duan je da proizvodnju medicinskog sredstva obavlja u skladu sa zakonom, odredbama ovog pravilnika, dozvolom za proizvodnju, kao i u skladu sa standardima o sistemu kvaliteta proizvodnje medicinskih sredstava (u daljem tekstu: standard SRPS EN ISO 13485:2008), kao i smernicama Dobre prakse u distribuciji medicinskih sredstva. Usaglaenost sa zahtevima standarda SRPS EN ISO 13485:2008, proizvoa medicinskih sredstava dokazuje sertifikatom izdatim od strane akreditovanog sertifikacionog tela. Proizvoa medicinskih sredstava koji nema sistem upravljanja kvalitetom sertifikovan u skladu sa standardom SRPS EN ISO 13485:2008, duan je da obezbedi sistem kvaliteta u saglasnosti sa ovim pravilnikom. Proizvoa medicinskih sredstava duan je da obezbedi da se proizvodnja odreenog tipa, odnosno modela medicinskog sredstva obavlja u skladu sa odgovarajuim tehnikim standardom, odnosno dokumentacijom koja je dostavljena notifikacionom telu u postupku sertifikacije proizvoda, odnosno Agenciji za lekove i medicinska sredstva Srbije (u daljem tekstu: Agencija) u postupku dobijanja dozvole za stavljanje u promet medicinskih sredstava, odnosno upisu u Registar medicinskih sredstava. Za svaki tip, odnosno model medicinskog sredstva, proizvoa medicinskih sredstava mora da ustanovi i odrava evidenciju dokumenata, prema njihovoj sadrini ili identifikaciji, koja definie specifikacije za proizvod i zahteve za sistem upravljanja kvalitetom, odnosno kojom se definie ceo proces proizvodnje. Proizvoa medicinskih sredstava duan je da o svim izmenama koje utiu na kvalitet i bezbednost medicinskog sredstva obavesti notifikaciono telo koje je izdalo sertifikat o usaglaenosti, odnosno Agenciju.

II PROSTOR I OPREMA
1. Prostor za proizvodnju medicinskih sredstava lan 7
Proizvoa, u zavisnosti od vrste proizvodnje, mora da ima sledei prostor, odnosno prostorije: 1) za prijem, smetaj i uvanje sirovina, polaznih materijala i materijala za pakovanje, sa obezbeenim uslovima karantina dok traje postupak kontrole kvaliteta; 2) za proizvodnju, 3) za pakovanje;

4) za privremeni smetaj i uvanje poluproizvoda; 5) za kontrolu kvaliteta sirovina, polaznih materijala, materijala za pakovanje i gotovih medicinskih sredstva; 6) za smetaj i uvanje gotovih medicinskih sredstva pod deklarisanim uslovima uvanja, sa obezbeenim uslovima karantina, dok traje postupak kontrole kvaliteta; 7) za pranje opreme, delova opreme, pribora i ambalae; 8) odvojen, odnosno bezbedan i obezbeen prostor za skladitenje i uvanje: a) zapaljivih i eksplozivnih materija, b) sirovina koje pripadaju grupi otrova, v) polaznih materijala, poluproizvoda, proizvoda koji nisu odobreni u postupku kontrole kvaliteta, odnosno medicinskih sredstava povuenih i vraenih iz prometa; 9) sanitarne prostorije; 10) prostoriju za odmor zaposlenih; 11) garderobu; 12) prostoriju, odnosno prostor za odlaganje pribora i sredstava za ienje; 13) kancelariju. Prostor, odnosno prostorije iz stava 1. ovog lana mora da ima visinu od najmanj e 2,60 m, kao i odgovarajuu povrinu u zavisnosti od planiranog obima i vrste proizvodnje, koju procenjuje nadleno ministarstvo u postupku izdavanja dozvole za proizvodnju na osnovu zakona kojim se ureuje oblast lekova i medicinskih sredstava, ovog pravilnika, kao i smernica Dobre prakse u distribuciji medicinskih sredstva.

a) Uslovi u pogledu prostora za proizvodnju medicinskih sredstava lan 8

Prostor, odnosno prostorije za proizvodnju medicinskih sredstava propisan ovim pravilnikom mora da ispunjava sledee uslove: 1) da je izgraen od vrstog materijala koji obezbeuje hidro i termo izolaciju i da je graevinsko-tehniki pogodan za odreenu namenu, odnosno da su zidovi, podovi i plafoni glatkih povrina, izraeni od materijala koji nije podloan pucanju i osipanju, kao i da se mogu brzo i lako istiti, a po potrebi i dezinfikovati; 2) da je osvetljen, kao i da su temperatura, vlanost i ventilacija odgovarajui i bez tetnog direktnog ili indirektnog uticaja na nesmetano odvijanje procesa proizvodnje i ispravan rad ureaja, kao i za propisan i bezbedan prijem, smetaj i uvanje sirovina, poluproizvoda, gotovih medicinskih sredstava i materijala za pakovanje;

3) da rasporedom opreme i ureaja zadovoljava potrebe nesmetanog obavljanja procesa rada u svim fazama, bez rizika i mogunosti zamene ili meanja razliitih medicinskih sredstva i njihovih komponenata; 4) da je prikljuen na komunalnu infrastrukturu (vodovod, kanalizacija, elektrina mrea i dr.).

b) Organizacija prostora za proizvodnju medicinskih sredstava lan 9

Prostor i oprema moraju da budu projektovani, odnosno funkcionalno povezani i izgraeni tako da se svede na minimum mogunost greke u postupku proizvodnje, odnosno da se sprei kontaminacija, unakrsna kontaminacija i drugi negativni efekti koji bi mogli uticati na kvalitet medicinskog sredstva. Ako se proizvodni proces obavlja u vie prostorija, rad mora da bude organizovan na takav nain da se proizvodnja odvija bez ikakvih opasnosti po kvalitet i bezbednost medicinskog sredstva.

v) Uslovi u pogledu prostora za proizvodnju odreenih vrsta medicinskih sredstava lan 10

Kako bi se rizik od ozbiljne ugroenosti medicinskih sredstva zbog unakrsne kontaminacije sveo na najmanju moguu meru, za proizvodnju odreenih vrsta medicinskih sredstva kod kojih se upotrebljavaju posebne vrste polaznih materijala potrebno je obezbediti prostorije odreene samo za tu namenu i odvojene od drugih prostorija. Za proizvodnju medicinskih sredstava u serijama, moe se prihvatiti princip kampanjskog rada (vremensko razdvajanje proizvodnje razliitih proizvoda) u istim prostorijama pod uslovom da se preduzmu specifine mere opreza i izvre potrebne validacije.

g) Uslovi u pogledu prostora za proizvodnju sterilnih medicinskih sredstava lan 11

Proizvodnja sterilnih medicinskih sredstava obavlja se u istom prostoru, odnosno prostoru odreene klase istoe u zavisnosti od postupka izrade. Za proizvodnju sterilnih medicinskih sredstava pored prostora, odnosno prostorija iz lana 7. ovog pravilnika, proizvoa je duan da obezbedi i posebne prostorije, koje moraju da ispunjavaju sledee uslove: 1) da su snabdevene filtriranim vazduhom i kada je potrebno da su pod pritiskom viim od pritiska u susednim prostorijama, a za sluaj pada nadpritiska - kontrolnim i signalnim ureajima; 2) da je obezbeen potreban nivo hermetikog zatvaranja prozora, vrata i ostalih otvora i da je pristup u te prostorije mogu samo kroz: a) prostoriju za presvlaenje i odlaganje odee i obue sa obezbeenim ureajem za pranje ruku i dezinfekciju,

b) prostoriju za oblaenje sterilnog radnog odela, kapa, maski, rukavica i navlaka za obuu, v) ulaz za unoenje polaznog materijala i pribora. Pre poetka i u toku proizvodnje u prostorijama iz stava 1. taka 2) ovog lana mora se, u skladu sa standardnim operativnim postupcima proizvoaa, obaviti rutinska kontrola mikrobioloke istoe vazduha, povrina, ureaja i opreme, pri emu se nalazi moraju uporediti sa utvrenim standardima. U sluaju proizvodnje sterilnih medicinskih sredstava koja se steriliu posle izvrenog procesa proizvodnje, proces proizvodnje pre zavrne sterilizacije obavlja se u prostorijama odgovarajue klase istoe, uz preduzimanje odgovarajuih mera za spreavanje unakrsne i estine kontaminacije.

d) Uslovi u pogledu prostora za proizvodnju medicinskih sredstava koja deluju na bazi jonizujueg zraenja lan 12
Za proizvodnju medicinskih sredstava koja imaju izvor jonizujueg zraenja pored prostorija iz lana 7. ovog pravilnika proizvoa je duan da obezbedi i posebne prostorije u kojima se vri emisija jonizujueg zraenja. Prostorije iz stava 1. ovog lana moraju imati odgovarajuu zatitu od jonizujueg zraenja, koju procenjuje nadleno ministarstvo u postupku izdavanja dozvole na osnovu zakona kojim se ureuje oblast zatite od jonizujueg zraenja.

) Odravanje prostora za proizvodnju medicinskih sredstava lan 13

Prostor propisan ovim pravilnikom mora da se odrava tako da se materijali potrebni za proizvodnju nalaze na oznaenom mestu, a ostali materijal koji nije propisan tehnolokim postupkom proizvodnje (otpaci i ostaci sirovina, meuproizvoda, gotovih proizvoda i materijala za pakovanje, sredstva za ienje prostorija i opreme, odevni predmeti koji su van upotrebe, hrana i dr.) u drugim za tu svrhu odreenim prostorijama. Prostor mora redovno da se pere, isti, po potrebi dezinfikuje i da se redovno kontroliu ambijentalni uslovi u zavisnosti od vrste proizvodnje. U prostoru za proizvodnju medicinskih sredstava moraju da stoje oznake zabrane puenja, kao i druge zabrane koje mogu uticati na higijenske uslove.

2. Oprema za proizvodnju medicinskih sredstava lan 14

Proizvoa medicinskih sredstava mora da raspolae odgovarajuom opremom koja ispunjava sledee uslove: 1) da je pogodna za upotrebu, prema tehnikim karakteristikama i kapacitetu;

2) da se po propisanim postupcima moe redovno odravati, kalibrisati, istiti, i po potrebi, dezinfikovati ili sterilisati; 3) da je instalirana na nain koji spreava svaki rizik od greke ili kontaminacije; 4) da u toku procesa proizvodnje bude obeleena vidnim oznakama o nazivu, broju serije i drugim podacima o proizvodu. Oprema mora da bude projektovana, smetena i odravana na nain koji odgovara njenoj nameni. Proizvoa medicinskih sredstava duan je da obezbedi i odgovarajuu opremu za procesnu kontrolu.

lan 15
Proizvoa medicinskih sredstava duan je da izvri odgovarajuu kvalifikaciju opreme i sistema, kalibraciju, badarenje mernih instrumenta, kao i validaciju procesa proizvodnje.

III KADAR
1. Uslovi u pogledu kadra za proizvodnju medicinskih sredstava lan 16
Proizvoa medicinskih sredstava mora da ima na svakom mestu proizvodnje za koje je podneo zahtev za dobijanje dozvole za proizvodnju, dovoljan broj zaposlenih strunih lica sa punim radnim vremenom, kao i sa potrebnim kvalifikacijama i praktinim iskustvom za proizvodnju medicinskih sredstva, i to: 1) najmanje jedno lice odgovorno za proizvodnju - koje ima visoku strunu spremu iz oblasti: elektrotehnike, mainstva, farmacije, medicine, stomatologije, hemije, tehnologije, odnosno druge odgovarajue struke u zavisnosti od vrste medicinskog sredstva, najmanje jednu godinu radnog iskustva u proizvodnji te vrste medicinskih sredstava, odnosno srodnih proizvoda, kao i dodatna potrebna znanja i iskustva u zavisnosti od vrste medicinskih sredstava koja se proizvode kod tog proizvoaa; 2) najmanje jedno lice odgovorno za kvalitet medicinskog sredstva, koje ima visoku strunu spremu iz oblasti: elektrotehnike, mainstva, farmacije, medicine, stomatologije, hemije, tehnologije, odnosno druge odgovarajue struke u zavisnosti od vrste medicinskog sredstva, najmanje jednu godinu radnog iskustva na poslovima kontrole kvaliteta medicinskih sredstava, kao i dodatna potrebna znanja i iskustva iz oblasti obezbeenja i kontrole kvaliteta i bezbednosti medicinskih sredstva u zavisnosti od vrste medicinskih sredstava koja se proizvode kod tog proizvoaa; Proizvoa medicinskih sredstava mora da ima na mestu proizvodnje medicinskih sredstava odgovorno lice pod ijim se nadzorom obavlja smetaj, uvanje i izdavanje polaznih supstanci, kao i skladitenje i isporuivanje proizvedenih medicinskih sredstava namenjenih za stavljanje u promet. Odgovorno lice iz stava 2. ovog lana je lice sa zavrenim medicinskim, stomatolokim, farmaceutskim, fakultetom veterinarske medicine, mainskim, tehnolokim, elektrotehnikim

ili drugim odgovarajuim fakultetom u zavisnosti od vrste medicinskog sredstva i dodatnom obukom u vezi sa Dobrom praksom u distribuciji. Ovlaenja koja imaju lica iz stava 1. ovog lana proizvoa moe posebnim aktom preneti na ovlaene zamenike tih lica koji moraju ispunjavati uslove u pogledu strune spreme i radnog iskustva, kao i lica iz stava 1. ovog lana.

2. Lice odgovorno za proizvodnju medicinskih sredstava lan 17

Proizvodni postupak izvodi se po unapred odreenim pismenim uputstvima i standardnim operativnim postupcima koji su u skladu sa zahtevima standarda SRPS EN ISO 13485:2008. Odgovorno lice iz lana 16. stav 1. taka 1) ovog pravilnika, duno je da za svaku seriju medicinskog sredstva, pre poetka proizvodnje, izvri proveru da li su tehnoloki postupak i kvalitet sirovina, materijala za pakovanje i gotovog medicinskog sredstva definisani (utvreni) pre poetka proizvodnje i da li je proizvodni postupak proveren na osnovu propisane proizvodne dokumentacije koja mora da sadri najmanje skraeni postupak proizvodnje, proizvodni normativ i specifikaciju opreme koja se koristi u proizvodnji. Jedan primerak proizvodne dokumentacije iz stava 1. ovog lana uva lice odgovorno za proizvodnju i taj primerak treba da bude dostupan nadlenom ministarstvu koje vri nadzor nad radom proizvoaa. Lice odgovorno za proizvodnju, duno je da vodi evidenciju i uva dokumentaciju, odnosno sve zapise koji omoguavaju praenje kvaliteta, bezbednosti i sledivost proizvedene serije medicinskog sredstva, a koji su nastali u toku proizvodnje serije. Dokumentacija, odnosno zapisi iz stava 4. ovog lana treba da bude, ako je to mogue, sadrana u jednoj datoteci, a ukoliko to nije praktino, onda mora postojati lista koja upuuje na naslove tih dokumenata i njihovu lokaciju. Dokumentacija za seriju medicinskog sredstva mora da bude u skladu sa trenutno odobrenom verzijom specifikacije. Zapisi serije medicinskog sredstva treba da imaju jedinstvenu identifikaciju koja je vezana sa odreenom proizvedenom serijom. Tokom proizvodnje, svi podaci u vezi sa kvalitetom i bezbednou medicinskog sredstva moraju da budu uneti u dokumentaciju o seriji medicinskog sredstva. Podaci iz stava 8. ovog lana ukljuuju sledee: 1) koliinu polaznog materijala i poluproizvoda, kao i njihove brojeve serija ukoliko oni direktno utiu na bezbednost gotovog proizvoda, 2) datum poetka i zavretka razliitih faza proizvodnje, ukljuujui zapise o sterilizaciji ukoliko je primenljivo, 3) koliinu proizvoda koji je proizveden,

4) bilo kakvo odstupanje od specifikacije proizvoda. Lice odgovorno za proizvodnju, duno je da dokumentaciju o proizvodnji vodi na takav nain da je omoguena sledivost svake serije medicinskog sredstva, odnosno sledivost serije kroz ceo proizvodni proces, ukljuujui i proces distribucije medicinskog sredstva. Proizvoa medicinskih sredstava duan je da dokumentovano i detaljno ispita sva odstupanja od propisanih postupaka u procesu proizvodnje, uz komentar i potpis lica odgovornog za proizvodnju medicinskih sredstava. U sluaju proizvodnje medicinskih sredstava namenjenih za kliniko ispitivanje, proizvoa, odnosno lice odgovorno za proizvodnju, duno je da omogui praenje proizvodnih postupaka svake serije gotovog medicinskog sredstva, kao i promena tokom razvoja medicinskog sredstva namenjenog klinikom ispitivanju, distribuciju i sledivost svake serije medicinskog sredstva.

3. Lice odgovorno za kvalitet medicinskog sredstva u postupku kontrole kvaliteta medicinskog sredstva lan 18
Odgovorno lice iz lana 16. stav 1. taka 2) ovog pravilnika duno je da obezbedi u postupku kontrole kvaliteta da se: 1) ispitivanje polaznih materijala, materijala za pakovanje, meuproizvoda, poluproizvoda i gotovih medicinskih sredstva vri na osnovu metoda odobrenih od kontrole kvaliteta; 2) vodi evidencija runo, odnosno pomou instrumenata, kao dokaz da su stvarno izvreni svi potrebni postupci, kontrole i ispitivanja, s tim da se svako odstupanje belei i ispituje uzrok; 3) gotovi proizvodi sadre sirovine, polazne materijale, odnosno komponente koje odgovaraju kvalitativnom i kvantitativnom sastavu medicinskog sredstva opisanom u dokumentaciji podnetoj notifikacionom telu u postupku sertifikacije proizvoda, odnosno Agenciji u postupku dobijanja dozvole za stavljanje u promet, odnosno upisa u Registar, kao i da su zadovoljavajue istoe i upakovani u odgovarajue pakovanje i ispravno obeleeni; 4) vodi evidencija o rezultatima ispitivanja i o tome da li je ispitivanje polaznih materijala, materijala za pakovanje, meuproizvoda, poluproizvoda i gotovih proizvoda, pravilno procenjeno prema specifikaciji, s tim da procena kvaliteta medicinskog sredstva obuhvata pregled i analizu odgovarajue proizvodne dokumentacije i procenu odstupanja od odobrenih postupaka. Lice odgovorno za kvalitet medicinskog sredstva svojim potpisom u dokumentaciji serije medicinskog sredstva, potvruje kvalitet svake proizvedene serije medicinskog sredstva.

a) Lice odgovorno za kvalitet medicinskog sredstva u postupku putan ja serije medicinskog sredstva u promet lan 19
Lice odgovorno za kvalitet medicinskog sredstva iz lana 16. stav 1. taka 2) ovog pravilnika, duno je da u postupku donoenja odluke o putanju serije medicinskog sredstva

u promet, pored rezultata kontrole kvaliteta medicinskog sredstva, uzme u obzir i podatke o uslovima proizvodnje, rezultate procesne kontrole, proizvodnu dokumentaciju, usklaenost kvaliteta proizvoda sa specifikacijama, kao i obeleavanja unutranjeg i spoljnjeg pakovanja medicinskog sredstva. Lice odgovorno za kvalitet medicinskog sredstva duno je da obezbedi da su pre odobravanja serije medicinskog sredstva i pre putanja serije medicinskog sredstva u promet, zadovoljeni najmanje sledei zahtevi: 1) da je svaka serija proizvedena i ispitana u skladu sa tehnikom dokumentacijom koja je podneta notifikacionom telu u postupku sertifikacije proizvoda, odnosno Agenciji u postupku dobijanja dozvole za stavljanje medicinskog sredstva u promet, odnosno upisa u Registar medicinskih sredstava; 2) da je proizvodnja sprovedena u skladu sa zahtevima standarda SRPS EN ISO 13485:2008, kao i svim primenljivim meunarodnim, odnosno srpskim, odnosno ekvivalentnim standardima koji reguliu kvalitet i bezbednost medicinskog sredstva koje se proizvodi; 3) da su validirani proizvodni procesi kod kojih se izlazni rezultati ne mogu verifikovati, kao i da su uzeti u obzir stvarni uslovi proizvodnje i evidencije o proizvodnji; 4) da su bilo koje neusaglaenosti ili planirane izmene u proizvodnji ili kontroli kvaliteta odobrene od strane odgovornih lica u skladu sa uspostavljenim sistemom kvaliteta kod proizvoaa, a bilo koje izmene koje zahtevaju varijaciju medicinskog sredstva koje ima sertifikat o usaglaenosti i koje je upisano u Registar medicinskih sredstava, odnosno izmenu dozvole za proizvodnju, prijavljene i odobrene od strane notifikacionog tela, odnosno Agencije, odnosno nadlenog ministarstva; 5) da su sve neophodne provere i testovi uraeni ukljuujui i bilo kakvo dodatno uzorkovanje, da su uraeni testovi ili provere inicirane zbog neusaglaenosti ili planiranih izmena; 6) da je sva neophodna proizvodna dokumentacija i dokumentacija o kontroli kvaliteta potpuna i sprovedena od strane za to odgovornog lica; 7) da su svi zadaci izvreni u skladu sa zahtevima sistema obezbeenja kvaliteta; 8) da su uzete u obzir bilo koje druge injenice koje su poznate, a koje su od znaaja za kvalitet i bezbednost serije medicinskog sredstva. 9) da se ni jedna serija medicinskog sredstva ne puta u promet pre nego to se potvrdi da je medicinsko sredstvo proizvedeno u skladu sa dokumentacijom koja je podneta notifikacionom telu u postupku sertifikacije proizvoda, odnosno Agenciji u postupku dobijanja dozvole za stavljanje medicinskog sredstva u promet, odnosno upisa u Registar medicinskih sredstava. Lice odgovorno za kvalitet, mora da obezbedi da u sluaju neusaglaenosti medicinskog sredstva, moe da utvrdi kada i kako je ta neusaglaenost nastala i da utvrdi lokacije serije medicinskih sredstva na koja se ta neusaglaenost odnosi. Lice odgovorno za kvalitet, mora bez odlaganja pismeno da obavetava nadleno ministarstvo o problemima u procesu proizvodnje koji mogu da utiu na kvalitet medicinskih

sredstva, kao i na redovno i kontinuirano snabdevanje trita u Republici Srbiji medicinskim sredstvima za koje je dobio dozvolu za stavljanje u promet. Lice odgovorno za kvalitet medicinskog sredstva mora da bude upoznato sa svakom reklamacijom i ispitivanjem reklamacije ili povlaenjem medicinskog sredstva iz prometa. Svaka reklamacija koja se odnosi na neispravnost medicinskog sredstva treba da bude evidentirana sa svim originalnim detaljima i da se temeljno ispita uz uee lica odgovornog za kvalitet.

4. Ostala lica zaposlena kod proizvoaa medicinskih sredstava lan 20

Proizvoa medicinskih sredstava mora da ima zaposleno lice odgovorno za vigilancu medicinskih sredstava iz proizvodnog programa proizvoaa. Lice iz stava 1. ovog lana moe da obavlja i druge poslove kod proizvoaa medicinskih sredstva. Lice iz stava 1. ovog lana mora imati visoku strunu spremu elektrotehnike, mainske, medicinske, stomatoloke, farmaceutske, hemijske i tehnoloke struke. Proizvoa medicinskih sredstava moe pored kadra iz lana 16. ovog pravilnika, zavisno od vrste i obima proizvodnje, da ima i: 1) odgovarajui broj zaposlenih sa visokom strunom spremom, elektrotehnike, mainske, farmaceutske, medicinske, stomatoloke, hemijske, tehnoloke, odnosno druge odgovarajue struke; 2) zaposlene sa najmanje srednjom strunom spremom, odgovarajueg usmerenja, osposobljene za proizvodnju i kontrolu kvaliteta medicinskih sredstva; 3) zaposlene osposobljene za pomone tehnike poslove u vezi sa proizvodnjom medicinskih sredstava.

5. Organizaciona ema lan 21

Proizvoa medicinskih sredstava treba da ima organizacionu emu funkcionalnih celina u kojima se obavljaju poslovi rukovoenja i nadzora nad procesom proizvodnje medicinskih sredstava, kao i poslova za koje su odgovorna lica iz lana 16. stav 1. ta. 1) i 2) ovog pravilnika. U organizacionoj emi iz stava 1. ovog lana utvruje se odnos nadreenosti zaposlenih lica u procesu proizvodnje, kontrole kvaliteta, obezbeenja kvaliteta, kao i putanja medicinskog sredstva u promet. Lica iz lana 16. stav 1. ta. 1) i 2) ovog pravilnika u donoenju strunih odluka ne mogu da utiu jedan na drugog u procesu proizvodnje, odnosno kontrole kvaliteta medicinskih sredstva.

Proizvoa medicinskih sredstava duan je da za lica iz stava 1. ovog lana utvrdi specifina zaduenja sa odgovarajuim ovlaenjima za sprovoenje njihovih odgovornosti, a to se mora zabeleiti u opisu posla tih lica. Organizaciona ema i opis poslova zaposlenih lica mora da bude u skladu sa propisanim operativnim postupcima proizvoaa, odnosno postupka proizvodnje i obezbeenja kvaliteta.

6. Struno usavravanje zaposlenih lan 22

Proizvoa medicinskih sredstava duan je, saglasno zakonu, da obezbedi svim zaposlenim licima struno i praktino usavravanje za sprovoenje zahteva standarda EN ISO 13485:2008, u zavisnosti od poslova koje obavljaju, kao i usavravanje u oblasti vigilance medicinskih sredstva, smernica Dobre prakse u distribuciji medicinskih sredstva i praenje svih nauno-tehnikih dostignua u oblasti proizvodnje medicinskih sredstva. Proizvoa medicinskih sredstava duan je da obezbedi svim zaposlenim licima sprovoenje poetne i trajne, teorijske i praktine obuke u cilju upoznavanja sistema obezbeenja kvaliteta, u skladu sa definisanim planom obuke.

7. Zatita zdravlja zaposlenih lan 23

Proizvoa medicinskih sredstava duan je da sprovodi program zatite zdravlja na radu zaposlenih, u skladu sa propisima iz oblasti bezbednosti i zdravlja na radu, kao i da sprovodi propise u oblasti sanitarnog nadzora ukoliko to utie na kvalitet i bezbednost medicinskog sredstva.

IV PRELAZNA I ZAVRNE ODREDBE

Prelazna odredba lan 24
Proizvoa medicinskih sredstava koji je dobio dozvolu za proizvodnju pre dana stupanja na snagu ovog pravilnika, duan je da uskladi proizvodnju sa odredbama ovog pravilnika do 30. juna 2012. godine.

Prestanak vaenja ranijeg propisa lan 25

Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da vai Pravilnik o proizvodnji pomonih lekovitih sredstava i medicinskih sredstava ("Slubeni list SRJ", broj 16/94).

Stupanje na snagu lan 26

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Slubenom glasniku Republike Srbije".