SADRAJ:

1. UVOD.................................................................................................... 2 2. HISTORIJSKI RAZVOJ TRAKTORA................................................. 3 3. PRIMJENA TRAKTORA......................................................................4 3.1 Jednoosovinski traktori.....................................................................4 3.2 Dvoosovinski traktori.......................................................................4 4. PRIMJENA TRAKTORA U UMARTSVU..........................................5
4.1 Skidding i forwarding ............................................................................................ 6 5. PODJELA TRAKTORA.................................................................................................8 6. ZAKLJUAK.................................................................................................................9 7. LITERATURA..............................................................................................................10

1. UVOD

Traktor se, tokom druge polovine XIX vijeka i prve polovine XX vijeka, razvio u dananju, konvencionalnu formu. Ova forma velikim dijelom duguje historiji, kao i injenici da je to veoma logino ureenje. Traktor, od parnih lokomotiva a posebno od trenutka pojave prvih traktora pogonjenih motorima sa unutranjim sagorijevanjem, predstavlja centralno mjesto u okviru poljoprivredne mehanizacije. Smatra se da je uvoenje traktora u poljoprivredu najvie doprinijelo razvoju mehanizovanja poljoprivrednih radova, oslobaanju ovjeka od mukotrpnog rada, pa tako i razvoju civilizacije. Konstruktori su kao ideju vodilju koristili ranija konstruktorska rjeenja traktora koji su bili jednostavna zamjena za vune ivotinje. Sama konstrukcija traktora se koristi prednostima rasporeda teine na zadnje pogonske tokove, to dovodi do poveanja vune sile. Ovako konstruisano vozilo je veoma stabilno u horizontalnoj ravni zbog toga to prikljuna maina prati putanju traktora, a svojim otporom kretanju dovodi cijeli agregat u pravu liniju. Prema OECD (Organisation for Economic Cooperation and Development) poljoprivredni traktor definie se kao samohodno vozilo sa tokovima ili gusjenicama, sa osnovnom primjenom u poljoprivredi i umarstvu koji je projektovan i izveden tako da moe da zadovolji sljedee operacije: Da vue prikolice; Da nosi, vue ili pokree poljoprivredna i umarska oruja i maine

Prikljune maine koje se prikljuuju na traktor na njegovoj zadnjoj strani izazivaju minimalno premjetanje optereenja i reaktivnog momenta u horizontalnoj ravni (za razliku od prikljunih maina koje se kae sa strane). Kao rezultat svega navedenog bilo je veoma malih ili skoro nikakvih promjena same koncepcije traktora kao vozila kroz dui vremenski period dok je sa druge strane bilo velikih poboljanja u sferi motora, transmisije, pneumatika, kontrolnih sistema i upravljanja. Traktor reprezentuje najvaniju mainu u poljoprivredi, konstruisanu da vue i pogoni varijante raznih prikljunih maina i dodataka primijenjenih u kompleksnim tehnolokim operacijama poljoprivredne proizvodnje. U mnogim zemljama oko 40 do 50% od ukupne veliine investicija u poljoprivrednu mehanizaciju otpada na traktore. Konstrukcione karakteristike traktora koji se koriste u visoko-razvijenim zemljama u zadnjih 30 godina su se znaajno promijenile. Zapadnoevropski i Sjevernoameriki zemljoradnici zahtijevaju moderne, tzv. high - tech traktore, opremljene najnovijim tehnikim dostignuima koja omoguavaju visoku produktivnost i efektivnost. Sve vie i vie panje se poklanja ergonomskim karakteristikama traktora, kao i uticaju traktora na okolinu.
2

2. HISTORIJSKI RAZVOJ TRAKTORA

Traktor je vozilo specijalno dizajnirano da prui visoku vunu silu pri manjim brzinama, za potrebe vune prikolice ili maine koje se koriste u poljoprivredi. Rije traktor je preuzeta iz latinskog jezika, kao zastupnik imenice trahere da se povue. Prva zabiljeena upotreba rijei koja znai motor ili vozilo za vuu kola ili plugovi dogodila se 1901 godine. Danas u svijetu postoji veliki broj proizvoaa kako poljoprivrednih maina tako i traktora, a u daljem dijelu teksta prikazan je historijski razvoj pojedinih velikih proizvoaa. historija marke McCormick poinje 1831. kada je Sajrus Makormik napravio prvu funkcionalnu verziju jedne mehanike kosaice i 1834. je patentirao. (Slika 1.) 1895. je mladi mehaniar Ejb Zimerman postavio kamen temeljac New Holland a u maloj radionici na kraju grada Nju Holand u Pensilvaniji. (Slika 2.) Landini je osnovan 1884. god. (juno od Verone) od strane ovanija Landinija. Case IH Poslije osnivanja firme 1842. godine od strane Deroma Inkriza Kejsa (1819 -1891) firma je proizvela prvu parnu mainu za poljoprivredu. John Deere 1837. je kova Don Dir napravio samoistei elini plug.

Slika 1. McCormick

Slika 2. New Holland

3

3. PRIMJENA TRAKTORA
Traktori predstavljaju pogonsko vune maine koje slue za obavljanje razliitih radnih operacija kao izvor energije u agregatu sa prikljunim orujem vukui, nosei i/ili dajui im pogon ili obezbjeujui energiju za razliite stacionarne uslove. Traktor je svoju primjenu naao u poljoprivredi za obavljanje zemljanih radova i u umarstvu. Od standardnih traktora koriste se jednoosovinski ili dvoosovinski tokai (gusjeniari) sa dvo- ili etvorotaktnim dizel ili benzinskim motorom, koji moe da ima 1-4 cilindra.

3.1 Jednoosovinski traktori Imaju prednost za manje povrine i za zemljita lakeg mehanikog sastava. Vuna snaga im je do 10 kW. Obino imaju dva toka (rjee samo jedan), poluge sa rukohvatima uz pomo kojih se upravlja, benzinski ili dizel motor, ram za prikljuke i kontrategove sa prednje strane (kod jednoosovinskih traktora vee snage) zbog poveanja uinka vune sile traktora pri teim radnim operacijama (duboko oranje). Masa traktora moe se poveati i dodavanjem tegova na tokove, a vuna sila poveava se i zamjenom tokova sa pneumaticima metalnim, kandastim ili reetkastim. 3.2 Dvoosovinski traktori Mogu biti sa pogonom na zadnjim tokovima ili na sva etiri toka uz mogunost blokiranja diferencijala. Zglobna konstrukcija omoguava manevrisanje na manjim povrinama. Vuna snaga im je obino od 10 -50 kW (ali i do 480 kW) to je dovoljno za veinu radnih operacija.

4. PRIMJENA TRAKTORA U UMARSTVU

U umarstvu se traktor upotrebljava u eksploataciji, uzgoju i zatiti uma te gradnji umskih puteva (Slika 3.). Najvie se upotrebljava u eksploataciji uma za privlaenje drva te za prijevoz na kraim udaljenostima. Pri privlaenju drva traktor vue ili vozi drvnu masu, a slui i za potiskivanje (guranje) tereta na pomonom stovaritu (uhrpavanje), popravljanje puta, uklanjanje prepreka. Pogon se u prvom redu upotrebljava za zagon vitla, bilo izravno, mehanikim sklopovima ili neizravno hidrostatskim zagonom. Kada traktor nosi utovarnu napravu ili hvatalo (klijeta) za prihvatanje tereta (Graple skidder, Clam bunk skidder i dr.) dio snage pogonskog motora upotrebljava se za pogon elemenata hidrostatskog prijenosa. Pri privlaenju drva traktori su postepeno zamjenjivali konjsku vuu. U poetku su se upotrebljavali traktori namijenjeni, veinom, za poljoprivredne svrhe. Da bi se bolje prilagodili za umske radove dograeni su im vitlo, stranja i prednja daska, sigurnosna kabina, ojaanje, zatita i dr.

Slika 3. JCB, 8250

4.1 Skidding i forwarding Drvo se privlai vuom po tlu (skidding) i izvoenjem (forwarding), pa se traktori razvrstavaju u traktore za vuu po tlu te traktore za izvoenje. Veina traktora koji slue, koji slue i za skupljanje drva, opremljena je vitlom. Postoje i traktori sa hidraulinim hvatalom na stranjem dijelu; ono je okrenuto nadolje, a zglob eljusti uvren na polugu (Grapple skidder), ili je okrenuto nagore, a zglob eljusti oslonjen je na podnoje (Clam bunk skidder), prvi se obino grade od zglobnih traktora, a drugi od forvardera. Za razliku od ostalih traktora, forvarderi se mogu upotrebljavati i za prijevoz na javnoj cesti na odreenoj udaljenosti; tako da se eliminira istovar i utovar na kamion na pomonom stovaritu. Zbog manje brzine forvardera i njegove cijene ta je udaljenost ograniena.

Slika 4. Timberjack Forwarder

Za posao u umi traktor mora biti podeen ili opremljen za uspjean rad: o Traktoru moramo poveati teinu, jer je prelagan za svoju jakost motora, te ne bi mogao ostvariti svoju vunu snagu. Veom vlastitom teinom poveava se adhezija kotaa i traktor je sposoban da vue vei teret. o Traktor mora biti toliko stabilan, da savlada obiajne neravnosti umskih puteva. Na tekim i strmim terenima bi vrlo lako dolo do prevrtanja i nesrea. Posebno je to vano kod traktora Ferguson, koji ima visok klirens pa mu je teite razmjerno visoko. Visok klirens je opet poeljan zato, to traktoru kod vonje ne smetaju razne prirodne prepreke: kamenje, panjevi itd. o Traktor mora imati primjerne prikljuke za vezanje drvnih sortimenata za trakot. Sortimenti koje traktor vue ne smiju ni u kojem sluaju oteivati traktor ili moda ak ljude. o Svaki umski traktor mora biti opremljen malim icanim vitlom, da bi se moglo udovoljiti svim zahtjevima kod umskog rada sa traktorima.

5. PODJELA TRAKTORA

Prema nainu upravljanja traktore dijelimo na zglobne traktore, iako se i ostalim specijalnim umskim traktorima i specijalnim vozilima u graevinarstvu zglobno zpravlja, te na traktore gusjeniare. Traktorima gusjeniarima upravlja se: a) Pomou diferencijala i konica na poluosovinama; b) Pomou spojki za upravljanje; c) Pomou dvostrukih diferencijala i konica na zupanicima diferencijala; d) Pomou planetarnih zupanika i dr. Prednost je gusjeniara u tome to pri privlaenju istom adhezijskom teinom i snagom motora moe razviti veu vunu silu nego traktori sa kotaima. Tlak na tlo je manji, zbog vee plotine nalijeganja gusjenica. Dok je na kompaktnim tlima otpor gibanja traktora gusjeniara vei, na blatnom i pjeskovitom tlu otpor gibanja je 30 50 % manji od otpora u traktora sa kotaima. Adhezija (prianjanje) gusjeniara takoer je vea od one u traktora sa kotaima.

Slika 5. Traktor gusjeniar

6. ZAKLJUAK

7. LITERATURA

1. http://sumlist.sumari.hr/gootxt.asp?id=196203&s=5&s2=17 2. http://www.sumari.hr/sumlist/pdf/200406710.pdf

10