Professional Documents
Culture Documents
Cong Nghe Sinh Hoc Nano-Trien Vong Va Ung Dung
Cong Nghe Sinh Hoc Nano-Trien Vong Va Ung Dung
TM TT Cng ngh sinh hc nano l s giao thoa ca cng ngh nano v sinh hc, v l s kt hp ca nhiu lnh vc nghin cu cng ngh cao. Ni mt cch khc, cng ngh sinh hc nano l cng ngh sinh hc mc siu nh (mc nm) lin quan n phng php s dng vt liu v thit b cng ngh nano nghin cu h sinh hc. ng dng ca cng ngh sinh hc nano gia tng rt nhanh, c bit trong lnh vc y hc. Mt s thit b cng ngh sinh hc nano c ch to ti Vit Nam. KHI NIM V CNG NGH SINH HC NANO Cng ngh sinh hc nano (CNSH nano) l phm tr khoa hc mi xut hin gn y da trn c s kt hp ca cng ngh nano v sinh hc. Mt mt CNSH nano nghin cu s dng b my sinh hc han thin hoc sng to cng ngh nano mi. Mt khc n nghin cu s dng cng c cng ngh nano nghin cu h sinh hc [8][9]. Ni mt cch vn v hn, CNSH nano l mt s thu nh qu trnh v thit b CNSH v mc nano. Th d cng ngh DNA nano hay b my hat ng ca t bo c th coi l CNSH nano, v c hai u da vo hat ng ca cc phn t sinh hc mc nano. Mt khc, ht nano s dng lm phng tin vn chuyn thuc cha bnh hng ch hoc lm cm bin sinh hc cng l th d CNSH nano, v trong trng hp ny, cng c ca cng ngh nano c s dng cho mc ch sinh hc [10][11]. Hiu bit v ha sinh hc l c s khoa hc ca CNSH nano. V CNSH nano nghin cu cc qu trnh bin i sinh hc mc t bo v m lin quan n: Bin i hnh dng, bm dnh...; S kch thch c-in, cha in, cha nng lng, pin sinh hc...; S hp ph, pht hynh quang, hin tng quang-ha; gi nhit, iu bin nhit...; Cch thc t bo tng tc vi vt liu nano, cc phn t khuyt tt, h c-sinh hc; Bnh di truyn, ung th, khuyt tt m hoc tng, cng nh xy dng h my tnh DNA. 280
K yu hi ngh Khoa hc Mi trng v Cng ngh sinh hc nm 2011 Cc hng nghin cu v ng dng ca Cng ngh Sinh hc Nano Trc ht l cc ng dng trong lnh vc y hc. l cc ht nanospheres c bc bi polymer pht quang c kh nng nhn bit c hiu cc phn t sinh hc khc nhau, c s dng trong phn tch trao i cht Th d s dng trong c th ngi pht hin cc cht trao i lin quan n ung th hay bnh nan y no khc. S dng vi khun nano (nanobacteria) cha bnh vi kch thc khang 25-200 nm do NanoBiotech Pharma ch to. Cng ngh DNA nano s dng tnh cht g si v lai bt cp tng h ca DNA trong thit k DNA array s dng trong nghin cu biu hin gen v protein (genomics v proteomics). CNSH nano nghin cu ch to cng c phn t sinh hc, CNSH nano trong sinh tin hc gip xc nh trnh t gen, tm kim v sng lc nhanh dc phm. S dng mng nano sinh hc t phn hy trong bo qun thc phm, trong k thut siu lc... CNSH nano ch yu s dng cc cng c nghin cu nh knh hin vi in t qut, m xuyn, knh hin vi nguyn t, thit b nhiu x tia X, k thut DNA ti t hp, k thut siu my tnh.Tng doanh thu ca th trng sn phm CNSH nano vo nm 2010 khang 19,3 t USD, gia tng hng nm khang 9% v d kin s t khang 29,7 t USD vo nm 2015.
Mt s dng cu trc nano ph bin s dng trong cng ngh sinh hc nano Fullerene (Bucky balls) hay C-Sixty c ng knh l khang 1 nm, cu to t 60 nguyn t C, thng gn khng th. Dendrimer, mt dng polymer nhnh s dng lm phng tin 281
K yu hi ngh Khoa hc Mi trng v Cng ngh sinh hc nm 2011 vn chuyn vt liu di truyn, thuc cha bnh vo t bo hoc khi u ch, khng gy phn ng min dch nh cu trc nh v c nhnh. Nanoshell (s nano) c nhn l ht silic c bc mng vng gn thuc, c kh nng hp thu nh sng hng ngai. Khi ht tip cn t bo hoc khi u ch, ngi ta dng hng ngai kch thch gii phng thuc. C 3 lai vector s dng trong dn chuyn thuc hng ch. l liposome (phospholipid), nanocapsule ( dng dch du bao bi polymer) v nanosphere (polymer c th phn hy). Chip sinh hc (DNA chip, protein chip, t bo chip, lab chip, chip cy ghp...) l nhm sn phm CNSH nano hat ng trn nguyn tc l chuyn i phn ng ha-sinh thnh tn hiu o c (thng l tn hin in t). Chip sinh hc cu to gm 2 phn: Phn th th sinh hc (bioreceptor) v phn chuyn i (transducer). Trong phn ng gia mu d v ch trn b mt chip (Th d lai bt cp DNA-DNA, DNA-RNA, khng nguyn-khng th, th th-hormone) s c chuyn i thnh tn hiu o c. in hnh l DNA chip (DNA array, chip gen) c dng pht hin v nh gi hat ng ca gen. N c xem l cng c hu hiu trong nghin cu tm kim dc phm, pht hin nhanh thay i mc phn t nh my tnh v cc phn mm chuyn dng. Th d, pht hin vi sinh vt gy bnh than, ngi ta a protein c trong mu mu bnh nhn ln b mt protein chip cha cc bn sao khng th nhn bit c hiu khng nguyn ca vi khun gy bnh than. Tip theo b sung khng th nh du hynh quang gn ln khng nguyn gn vi khng th trn mt protein chip s nhn c kt qu.
282
K yu hi ngh Khoa hc Mi trng v Cng ngh sinh hc nm 2011 u t cho nghin cu v trin khai cng ngh sinh hc nano M t 1999, hn 50% u t cho cng ngh nano c s dng cho cng ngh sinh hc nano. Trong u t ln nht cho lnh vc tm kim dc phm (54%) v chn an bnh (37%). Tip theo l u t sn xut thit b v vt liu cng ngh sinh hc nano v phn mm iu khin. Hin vn x hi ca CNSH nano lin quan n phm tr o c, nh hng tim nng ca CNSH nano i vi con ngi v x hi, nh hng ca vt liu nano ln sc khe con ngi... cng bt u c ch . Ngun lc cho nghin cu v trin khai cng ngh nano Ly th d ch ring nc M, hin c khang 40.000 chuyn gia lm vic lin quan n cng ngh nano. p ng nhn lc cho nghnh cng ngh tr gi khang 1 nghn t USD vo nm 2015 nc M cn t nht 800.000 chuyn gia cng ngh nano. V vy vic xy dng cc c s o to v cng ngh nano ni chung v cng ngh sinh hc nano ni ring l vic cn lm ngay. Vit Nam t 1998 bt u u t cho lnh vc nghin cu cng ngh nano, tuy cn mc kh khim tn KT QU BC U NGHIN CU V NG DNG CNG NGH SINH HC NANO VIT NAM Hin cc nghin cu v ng dng trin khai cng ngh nano ni chung v CNSH nano ni ring ang c thc hin mt s n v nghin cu v trin khai, ch yu tp trung ti TP HCM v H Ni. in hnh l Phng th nghim cng ngh nano H quc gia TP HCM, Trung tm nghin cu trin khai k thut cao, Khu cng ngh cao TP HCM, Vin Vt liu, Vin Khoa hc v Cng ngh Vit Nam, H KHTN H Ni v TP HCM, H bch khoa H Ni v TP HCM... Bc u nghin cu ch to c mt s sn phm cng ngh sinh hc nano kh c o. Xc nh trc tip glucose trong mu bnh nhn i tho ng s dng enzyme c nh trn si nano (Duy Phu Tran 1, Tung Thanh Xuan Pham 1, Chien Thanh Nguyen1 , Binh Van Pham 1,
Tuyen Thanh Le Thi 1, Khue Thy Nguyen 3, Hien Le Thi 4, Thang Tien Nguyen 4, Chien Mau Dang 1, Hien Duy Tong 1,2).
283
K yu hi ngh Khoa hc Mi trng v Cng ngh sinh hc nm 2011 xc nh c nng glucose trong mu bin thin trong khang t 125 M ti 16,5 mM vi sai
s 3% [1].
Nhm inh Duy Hi (Phng th nghim cng ngh nano) nghin cu ch to mng lin kt 3glycidoxypropyl trimethoxysilane (GPTS) trn microarray s dng cho cm bin sinh hc [2].
284
K yu hi ngh Khoa hc Mi trng v Cng ngh sinh hc nm 2011 Trung tm nghin cu v o to thit k vi mch HQG TPHCM hp tc vi Trung tm nghin cu trin khai Khu cng ngh cao TP HCM c s u t ca S KHCN TP HCM ch to thnh cng chip sinh hc gi l vi cn tinh th thch anh QCM (Quatzt Crystal Microbalance) c kh nng o phn b khi lng rt nh (ng) da vo thay i tn s ca b dao ng cng hng thch anh. Biochip ny cho php pht hin nhanh phy khun t. Nano Biopharmaceutical, mt trong nhng cng ty hng u nghin cu v pht trin sn phm sinh-dc t DNA ti t hp n cng ngh protein khu vc Chu -Thi Bnh Dng cng t tr s ti Khu cng ngh cao TP HCM trong khu vc din tch 15.000 m2 t tiu chun WHO GMP (5/2011).
Hnh 6. Vi cn tinh th thch anh v bio chip pht hin phy khun t
Nhm nghin cu ca Nguyn Cng Ho v cs (Vin Cng ngh ha ti TP HCM, Vin KH v Cng ngh Vit Nam) to b-cyclodextrin-alginate lm vt liu vn chuyn thuc cha bnh [3]. Nguyn Anh Dng v cs (Trung tm CNSH, i hc Ty nguyn) ang thc hin nghin cu ch to ht nano-chitosan lm cht mang kch thch p ng min dch cho vaccine cm A H5N1. Nhm tc gi s dng 3 phng php to ht nano-chitosan l: to gel ionic trong TPP (tripolyphsphate), to huyn ph trong NaOH-methanol v khu mch to lin kt trong glutaraldehyde. Sau s dng phng php c nh bng cch hp ph v nht khng nguyn trn b mt ht nano-chitosan [4]. Bi Huy Du v Nguyn Quc Hin v nghin cu ch to keo bc nano bng bc x gamma-Co60 c hiu lc dit nm bnh o n (Piricularia oryzae Cavara) v bnh lem lt ht (Pseudomonas glumae Kurita et Tabei [5]). Nhm nghin cu Phng nh Tm (i hc bch khoa H Ni) c nh th t DNA trn cm bin xc nh virus herpes [6]. Nguyn Th Phng Phong (i hc Lc Hng) Nghin cu ch to dung dch Cu nano bng phng php kh i vi oxalate Cu, CuCl2, CuSO4 bng cc cht kh ethylene glycole, diethylene glycole, glycerin kt hp h tr ca vi sng v s dng dung dch Cu nano lm nguyn liu ch to thuc 285
K yu hi ngh Khoa hc Mi trng v Cng ngh sinh hc nm 2011 bo v thc vt khng v dit bnh nm hng Corticium salmonicolor, bnh phn trng Oidium Heveae trn cao su [7]. TI LIU THAM KHO Bi Huy Du, Nghin cu ch to keo bc nano bng bc x gamma-Co-60 c hiu lc dit nm bnh o n (Piricularia oryzae Cavara) v bnh lem lt ht (Pseudomonas glumae Kurita et Tabei . Tm tt lun n tin s, H Ni, 2009 inh Duy Hi, Nghin cu ch to mng lin kt 3-glycidoxypropyl trimethoxysilane (GPTS) trn microarray s dng cho cm bin sinh hc. Bo co nghim thu ti Phng th nghim cng ngh nano, 12/2010.
Duy Phu Tran et al. Xc nh trc tip glucose trong mu bnh nhn i tho ng s dng enzyme c
nh trn si nano ( c chp nhn ng). Ehud Gazit, Plenty of room for biology at the bottom: An introduction to bionanotechnology. Imperial College Press, 2007, ISBN 9781860946776 Koehne J et al. Nanotechnology, 2003, 14, 1239-1245. Nguyn Anh Dng, Nghin cu ch to ht nano-chitosan lm cht mang kch thch p ng min dch cho vaccine cm A H5N1, Bo co ti TP HCM, 2008 Nguyn Cng Ho v cs A new nanoparticle from b-cyclodextrin-alginate as a drug delivery of ketoprofen, J. Sci. and Tech., 2010, Vol. 48 (4A) 702-705. Nguyn Th Phng Phong, Nghin cu ch to dung dch Cu nano lm nguyn liu ch to thuc bo v thc vt khng v dit bnh nm hng Corticium salmonicolor, bnh phn trng Oidium Heveae trn cao su , Bo co ti tnh ng Nai, 2011. Nolting B, Biophysical Nanotechnology. In: Methods in Modern Biophysics, Springer, 2005, ISBN 3-540-27703-X Phng nh Tm v cs C nh th t DNA trn cm bin xc nh virus herpes, Proceedings IWNA, Vung Tau, Vietnam, 2007. http://www.wordiq.com/definition/Bionanotechnology
286