You are on page 1of 22

On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

1

N THI CAO HC
MN TON KINH T
(GV: Trn Ngc Hi 2011)

PHN III: THNG K

1. CC C TRNG MU
1.1. Bng s liu
Khi kho st m ng X ta thu thp s liu ca mu c n: (X
1
, X
2
,,
X
n
) v thng lp bng s liu theo cc dng sau:

Dng 1: Lit k di dng:
x
1
, x
2
,, x
n
trong mi s liu c th lp li nhiu ln.

Dng 2: Lp bng c dng:

X
i
x
1
x
2
.. x
k

n
i
n
1
n
2
. n
k


trong x
1
< x
2
<...< x
k
v mi s liu x
i
xut hin n
i
ln.


Dng 3: Lp bng c dng:

X
i
x
1
-x
2
x
2
- x
3
.. x
k
- x
k+1
n
i
n
1
n
2
. n
k


trong x
1
< x
2
<...< x
k
< x
k+1
v mi na khong [x
i
; x
i+1
) (tr ci cui
cng l on [x
k
; x
k+1
]) cha n
i
s liu.


Khi x l s liu ta s a s liu v Dng 2.
C th a Dng 1 v Dng 2 bng cch thng k li.
Dng 3 c a v Dng 2 bng cch thay cc khong x
i
-x
i+1
bng gi
tr trung bnh ca hai u mt
2
'
1 +
+
=
i i
i
x x
x .
Trong cc phn sau, ta xt mu ca m ng X c dng 2.


On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

2
1.2. K vng mu
1) nh ngha. K vng mu hay Trung bnh mu ca m ng X
ng vi mu (X
1
, X
2
,, X
n
), k hiu
n
X hay X l i lng ngu nhin nh
bi:
k
i i
i 1
1
X X n
n
=
=


2) ngha. Khi n k vng mu
n
X hi t v k vng m
ng = M(X). Do khi n kh ln ta xp x:

n
X X M = ) (

1.3. Phng sai mu v lch mu
1) nh ngha. Phng sai mu ca m ng X ng vi mu (X
1
,
X
2
,, X
n
), k hiu

2
S (cn k hiu l
2
n
x
hay
2
n

) l i lng ngu nhin


nh bi:

k
2
2 2
i i
i 1
1
S X n (X)
n
=
=


Cn bc hai ca phng sai mu ca X gi l lch mu, k hiu

S
(cn k hiu l
n
x hay
n
):

k
2 2
i i
i 1
1
S X n (X)
n
=
=



2) Phng sai mu v lch mu hiu chnh
Phng sai mu hiu chnh ca m ng X ng vi mu (X
1
,
X
2
,, X
n
), k hiu
2
S (cn k hiu l
2
n 1
x

hay
2
n 1
) l i lng
ngu nhin nh bi:

k
2
2 2 2
i i
i 1
n 1 n
S S X n (X)
n 1 n 1 n 1
=
= =


Cn bc hai ca phng sai mu hiu chnh ca X gi l lch mu
hiu chnh, k hiu S (cn k hiu l
n 1
x

hay
n 1
):
k
2 2
i i
i 1
1 n
S X n (X)
n 1 n 1
=
=


3) ngha. Khi n phng sai mu hiu chnh hi t v
phng sai m ng
2
= D(X). Do khi n kh ln ta xp x:
Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

3
2 2
D(X) S =

1.4. T l mu
1) nh ngha. Ta xt m ng vi t l cc phn t c tnh cht A
l p. Du hiu X m ta quan tm l cc phn t ca m ng c tnh cht A
hay khng: Nu c, ta t X = 1; nu khng, ta t X = 0. Nh vy, m ng
X c phn phi Bernoulli X B(p) nh sau:

X 0 1
P q p
(q = 1 p). Khi mt mu c n l mt b gm n i lng ngu nhin (X
1
,
X
2
, , X
n
) m mi X
i
u c cng phn phi Bernoulli vi X: X
i
B(p), ngha
l
X
i
0 1
P q p
Ni cch khc, mi X
i
ch nhn hai gi tr: 0 (vi xc sut q) v 1 (vi xc sut
p).
T l mu ca m ng X ng vi mu (X
1
, X
2
,, X
n
), k hiu F
n
,
l i lng ngu nhin nh bi:
k
n i i
i 1
1
F X n
n
=
=


2) ngha. Khi n t l mu F
n
hi t v t l m ng p.
Do khi n kh ln ta xp x:
p F
n

3) Ch . Di Dng 2 ca bng, vic tnh gi tr ca t l mu rt
n gin v ta ch cn xc nh s phn t m tha tnh cht A ca mu c n.
Khi
n
m
F
n
= .

V d. kho st ch tiu X ca mt loi sn phm, ngi ta quan st
mt mu v c kt qu sau:
X(cm) 11-15 15-19 19-23 23-27 27-31 31-35 35-39
S sn phm 8 9 20 16 16 13 18
Nhng sn phm c ch tiu X t 19 cm tr xung c xp vo loi B.
Hy xc nh k vng mu, phng sai mu, phng sai mu hiu chnh,
lnh mu, lnh mu hiu chnh ca ch tiu X v t l mu cc sn phm
loi B.
Gii. Trc ht ta thay cc khong x
i
- x
i+1
bng gi tr trung bnh ca hai u
mt
2
'
1 +
+
=
i i
i
x x
x .

On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

4
X
i
13 17 21 25 29 33 37
n
i
8 9 20 16 16 13 18
Ta c:
- C mu n = 100.
- K vng mu ca X l

= = ). ( 36 , 26
1
cm n X
n
X
i i

- Phng sai mu ca X l:

2
2 2 2 2
i i
1
S X n X (7, 4452) (cm ).
n
= =


- lch mu ca X l:

S 7, 4452 (cm) =
- Phng sai mu hiu chnh ca X l:

2
2 2 2
n
S S (7, 4827) (cm ).
n 1
= =


- lch mu hiu chnh ca X l: S 7, 4827(cm) =

- T l mu cc sn phm loi B l:
%. 17 17 , 0
100
17
= = = =
n
m
F
n

v trong n = 100 sn phm c m = 8 + 9 = 17 sn phm c ch tiu X nh hn
hay bng 19 cm, ngha l c m = 17 sn phm loi B.

1.5. Hng dn s dng phn mm thng k trong cc my tnh b
ti CASIO 500MS, 570MS, 500ES, 570ES,..) tnh cc c trng mu:
V d. Xt li v d trn vi bng s liu:

X
i
13 17 21 25 29 33 37
n
i
8 9 20 16 16 13 18

a) i vi loi my tnh CASIO 500 v 570MS:

1) Vo MODE SD: Bm MODE (vi ln...) v bm s ng vi SD, trn
mn hnh s hin ln ch SD.
2) Xa b nh thng k: Bm SHIFT MODE 1 (mn hnh hin ln Stat
clear) AC = . Kim tra li: Bm nt trn hoc thy n = v
gc s 0 l xa.
3) Nhp s liu: Trnh t bm nh sau:
+
xi SHIFT , ni M (khi bm
SHIFT , trn mn hnh hin ln du ;). C th, ta bm:
Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

5
+
+
+
1 3 SHIFT , 8 M
1 7 SHIFT , 9 M
2 1 SHIFT , 2 0 M

+
+
+
+
2 5 SHIFT , 1 6 M
2 9 SHIFT , 1 6 M
3 3 SHIFT , 1 3 M
3 7 SHIFT , 1 8 M

4) Kim tra v sa s liu sai: Bm nt trn kim tra vic nhp s
liu. Thy s liu no sai th mn hnh ngay s liu , nhp s liu
ng v bm = th s liu mi s thay cho s liu c.
V d. Nhp sai
+
1 3 SHIFT , 7 M . Khi kim tra ta thy trn
mn hnh hin ra:
- x
1
= 13
- Freq1 = 7 (sai)
Sa nh sau: mn hnh Freq1 = 7, bm 8 = th nhn c s
liu ng Freq1 = 8.
S liu no b nhp d th mn hnh s liu v bm
+
SHIFT M th tan b s liu (gm gi tr ca X v xc sut tng ng)
s b xa. Chng hn, nhp d
+
4 7 SHIFT , 1 8 M . Khi kim tra ta
thy x
8
= 47 (d). Ta mn hnh s liu v bm
+
SHIFT M th tan
b s liu d (gm gi tr ca X = 47 v tn s tng ng 18) s b xa.
Ch . Sau khi kim tra vic nhp s liu xong, phi bm AC xa
mn hnh v that khi ch chnh sa.
5) c kt qu:
i lng cn
tm
Thao tc Kt qu Ghi ch
Tng bnh phng
2
i i
X n


SHIFT 1 1 =
2
X 75028 =


2 2
i i
X n X =


Tng
i i
X n

SHIFT 1 2 = X 2636 =


i i
X n X =


C mu n
SHIFT 1 3 =
n = 100
K vng mu X SHIFT 2 1 = X 26.36 =

lch mu

S
SHIFT 2 2 =
n
x 7.4452 =
n
S x =
lch mu hiu
chnh S
SHIFT 2 3 =
n 1
x 7.4827

=
n 1
S x

=
Phng sai mu

2
2
S (7, 4452) =
Phng sai mu hiu chnh
2 2
S (7, 4827) =
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

6

b) i vi loi my tnh CASIO 500 v 570ES
1) Khai bo ct tn s: Bm SHIFT SETUP 4 1
(Bm bng cch bm nt trn xung)
2) Vo Mode Thng k: Bm MODE 3 (STAT) 1 (hoc MODE 2 (STAT) 1 )
(Trn mn hnh s hin ln ch STAT)
3) Nhp s liu: Nh trong bng sau:

4) Kim tra v sa s liu sai: Bm nt trn kim tra vic nhp s liu.
Thy s liu no sai th con tr ngay s liu , nhp s liu ng v bm
= th s liu mi s thay cho s liu c.
S liu no b nhp d th con tr s liu v bm DEL th
tan b s liu (gm gi tr ca X v tn sut tng ng) s b xa.
Ch . Sau khi kim tra vic nhp s liu xong, phi bm AC
xa mn hnh v that khi ch chnh sa. Trong qu trnh x l s liu,
mun xem li bng s liu th bm SHIFT 1 2
5) c kt qu:
i lng cn
tm
Thao tc Kt qu Ghi ch
Tng bnh phng
2
i i
X n


SHIFT 1 4 1 =
2
X 75028 =


2 2
i i
X n X =


Tng
i i
X n


SHIFT 1 4 2 =
X 2636 =


i i
X n X =


C mu n
SHIFT 1 5 1 =
n = 100
K vng mu X SHIFT 1 5 2 = X 26.36 =

lch mu

S SHIFT 1 5 3 =
n
x 7.4452 =

n
S x =
lch mu hiu
chnh S
SHIFT 1 5 4 =
n 1
x 7.4827

=
n 1
S x

=
Phng sai mu

2
2
S (7, 4452) =
Phng sai mu hiu chnh
2 2
S (7, 4827) =
Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

7

2. C LNG
2.1. c lng im
Xt m ng X v mu (X
1
, X
2
,..., X
n
) ta c cc c lng im khng
chch sau:
1) K vng mu X l c lng khng chch ca k vng m
ng: X X M = ) ( .
2) Phng sai mu hiu chnh
2
S

l c lng khng chch ca
phng sai m ng:
2 2
D(X) S = .
3) T l mu F
n

l c lng khng chch ca t l m
ng:
n
F p .

V d: kho st ch tiu X ca mt loi sn phm, ngi ta quan st
mt mu v c kt qu sau:

X(cm) 11-15 15-19 19-23 23-27 27-31 31-35 35-39
S sn phm 8 9 20 16 16 13 18

Nhng sn phm c ch tiu X t 19cm tr xung c xp vo loi B. Hy
c lng gi tr trung bnh, phng sai ca ch tiu X v t l cc sn phm
loi B.
Gii. Trong V d 1 1, ta tm c:
- K vng mu ca X l ). ( 36 , 26 cm X =
- Phng sai hiu chnh ca X l

2
2 2 2
n
S S (7, 4827) 55, 9903 (cm ).
n 1
= = =


- T l mu sn phm loi B l %. 17 =
n
F
Ta c lng:
- Gi tr trung bnh ca X l
M(X) ). ( 36 , 26 cm X =
- Phng sai ca X l
D(X)
2 2
S 55, 9903 (cm ). =
- T l cc sn phm loi B l
p %. 17 =
n
F
2.2. c lng khong cho k vng
1) c lng hai pha: Xt m ng X v mu (X
1
, X
2
,..., X
n
), ta c
cc cng thc c lng khang (hai pha) cho k vng M(X) = vi tin
cy = 1 nh sau:


On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

8

BNG 1A
C LNG KHONG CHO K VNG = M(X) ( TIN CY = 1 )
Trng hp Phng sai
2
Cng thc
n 30 bit
(X z ; X z )
n n


+
Cha bit
S S
(X z ; X z )
n n

+
n < 30 v X c phn phi
chun
bit
(X z ; X z )
n n


+
Cha bit
k k
S S
(X t ; X t )
n n

+
z

tho (z

) = (1 )/2 = /2 tra t Bng gi tr hm Laplace



k
t

vi k = n 1 v = 1 tra t Bng Phn phi Student



Tra Bng hm Laplace xc dnh z

tha
1
(z )
2 2


= = ta c:
= 1 (z

) = /2 z


90% 10% 0,45 1,65
91% 9% 0,455 1,70
92% 8% 0,46 1,75
93% 7% 0,465 1,81
94% 6% 0,47 1,88
95% 5% 0,475 1,96
96% 4% 0,48 2,06
97% 3% 0,485 2,17
98% 2% 0,49 2,33
99% 1% 0,495 2,58

i khi gi tr z

c cho di dng P(|Z| z

) = 1 = hay P(Z
z

) =

1
2
= 0, 5
2

+ , trong Z N(0,1).
Bng phn phi Student ng vi k = n 1 v = 1 cho ta gi tr
k
t

tha P(|T|>
k
t

) = = 1 , ngha l P(|T|
k
t

) = 1 = . V d. Khi k =
12, = 0,01 ta c
k
t

= 3,055.

V d. kho st ch tiu X ca mt loi sn phm, ngi ta quan st
mt mu v c kt qu sau:
X(cm) 11-15 15-19 19-23 23-27 27-31 31-35 35-39
S sn phm 8 9 20 16 16 13 18
Nhng sn phm c ch tiu X t 19 cm tr xung c xp vo loi B.
a) c lng gi tr trung bnh ca ch tiu X vi tin cy 95%.
Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

9
b) c lng gi tr trung bnh ca ch tiu X ca nhng sn phm loi
B vi tin cy 99% (Gi s X c phn phi chun).
Gii. a) y l bi ton c lng khong cho k vng = M(X) vi tin
cy = 1 = 95% = 0,95.
Vi cc s liu trn, trong 1, ta tm c:
- C mu n = 100.
- ). ( 36 , 26 cm X =
- ). ( ) 4827 , 7 (
2 2 2
cm S =
V n 30,
2
= D(X) cha bit nn ta c cng thc c lng khong
cho k vng:
S S
(X z ; X z )
n n

+
trong (z

) = /2 = 0,95/2 = 0,475. Tra bng gia tr hm Laplace ta c


z

= 1,96. Vy c lng khong l:


). 83 , 27 ; 89 , 24 ( )
100
4827 , 7
96 , 1 36 , 26 ;
100
4827 , 7
96 , 1 36 , 26 ( = +

Ni cch khc, vi tin cy 95%, gi tr trung bnh ca ch tiu X t
24,89cm n 27,83 cm.
b) y l bi ton c lng khong cho k vng
B
= M(X
B
) ca ch
tiu X = X
B
ca nhng sn phm loi B vi tin cy = 1 = 99% = 0,99.
Ta lp bng s liu ca X
B
:
X
Bi
13 17
n
Bi
8 9
T bng trn ta tnh c:
; 17 =
B
n ; 257

=
Bi Bi
n X . 953 . 3
2

=
Bi Bi
n X
- K vng mu ca X
B
l
B Bi Bi
B
1
X X n 15,1176 (cm).
n
= =


- Phng sai mu ca X
B
l:

2
2 2 2 2
B
Bi Bi B
B
1
S X n X (1, 9965) (cm ).
n
= =


- Phng sai mu hiu chnh ca X
B
l:

2
2 2 2 B
B
B
B
n
S S (2, 0580) (cm ).
n 1
= =


V n
B
< 30, X
B
c phn phi chun,
2
B
= D(X
B
) cha bit, nn ta c
cng thc c lng khong cho k vng:
k k B B
B B
B B
S S
(X t ; X t )
n n

+
trong
k
t

c xc nh t bng phn phi Student vi k = n


B
1 = 16 v
= 1 = 1 0,99 = 0,01. Tra bng phn phi Student ta c
k
t 2, 921

= .
Vy c lng khong l:
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

10
). 58 , 16 ; 66 , 13 ( )
17
0580 , 2
921 , 2 1176 , 15 ;
17
0580 , 2
921 , 2 1176 , 15 ( = +

Ni cch khc, vi tin cy 99%, gi tr trung bnh ca ch tiu X ca nhng
sn phm loi B t 13,66cm n 16,58cm.

2) c lng mt pha: Xt m ng X v mu (X
1
, X
2
,..., X
n
), ta c
cc cng thc c lng khang mt pha cho k vng M(X) = vi tin
cy = 1 nh sau:
BNG 1B
C LNG KHONG BN TRI CHO K VNG = M(X) ( TIN CY = 1 )
Trng hp Phng sai
2
Cng thc
n 30 bit
2
( ; X z )
n


+
Cha bit
2
S
( ; X z )
n

+
n < 30 v X c phn phi
chun
bit
2
( ; X z )
n


+
Cha bit
k
2
S
( ; X t )
n

+
z
2
tho (z
2
) = (1 2)/2 ( = 1 ) tra t Bng gi tr hm Laplace

k
2
t

vi k = n 1 v = 1 tra t Bng Phn phi Student

BNG 1C
C LNG KHONG BN PHI CHO K VNG = M(X) ( TIN CY = 1 )
Trng hp Phng sai
2
Cng thc
n 30 bit
2
(X z ; )
n


+
Cha bit
2
S
(X z ; )
n

+
n < 30 v X c phn phi
chun
bit
2
(X z ; )
n


+
Cha bit
k
2
S
(X t ; )
n

+
z
2
tho (z
2
) = (1 2)/2 ( = 1 ) tra t Bng gi tr hm Laplace

k
2
t

vi k = n 1 v = 1 tra t Bng Phn phi Student


Ch :
Khi c c lng khong bn tri cho k vng vi tin cy l
( ; X ) + , ta ni gi tr ti a ca k vng tin cy l X + .
Khi c c lng khong bn phi cho k vng vi tin cy l
(X ; ; ) + , ta ni gi tr ti thiu ca k vng tin cy l X .

Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

11
V d. Tip tc xt li V d trn.
c) c lng gi tr trung bnh ti a ca ch tiu X vi tin cy 95%.
d) c lng gi tr trung bnh ti thiu ca ch tiu X ca nhng sn phm
loi B vi tin cy 99% (Gi s X c phn phi chun).

Gii. c) Ta c tin cy = 1 = 95% = 0,95 ( = 0,05).
Ta tm c:
C mu n = 100.
). ( 36 , 26 cm X =
). ( ) 4827 , 7 (
2 2 2
cm S =
V n 30,
2
= D(X) cha bit nn ta c cng thc c lng khong
bn tri cho k vng:
2
S
( ; X z )
n

+
trong (z
2
) = (1 2)/2 = 0,90/2 = 0,45. Tra bng gi tr hm Laplace ta
c z
2
= 1,65. Suy ra gi tr trung bnh ti a ca ch tiu X vi tin cy
95% l:
2
S 7, 4827
X z 26, 36 1, 65 27, 5946(cm)
n 100

+ = + =
.

d) Ta c tin cy = 1 = 99% = 0,99 ( = 0,01).
Ta tm c:
C mu
B
n 17. =

B
X 15,1176 (cm) = .

2 2 2
B
S (2, 0580) (cm ). =
V n
B
< 30, X
B
c phn phi chun,
B
2
= D(X
B
) cha bit, nn ta c cng
thc c lng khong bn phi cho k vng vi tin cy = 1 l:
k B
B 2
B
S
(X t ; )
n

+

trong
k
2
t

c xc nh t bng phn phi Student vi k= n
B
1 = 16 v
2 = 0,02. Tra bng phn phi Student ta c
k
2
t 2, 583

= .
Vy gi tr trung bnh ti thiu ca ch tiu X ca nhng sn phm loi B
vi tin cy 99% l:
k B
B 2
B
S 2, 0580
X t 15,1176 2, 583 13, 8283(cm)
n 17

= =
.

2.3. c lng khong cho t l
1) c lng hai pha: Xt m ng X v mu (X
1
, X
2
,..., X
n
), ta c
cc cng thc c lng khang (hai pha) cho t l p = P(A) vi tin cy =
1 nh sau:

On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

12
BNG 2A
C LNG KHONG CHO T L p = P(A) ( TIN CY = 1 )
n n n n
n n
F (1 F ) F (1 F )
(F z ; F z )
n n


+
z

tho (z

) = (1 )/2 = /2 tra t Bng gi tr hm Laplace



(F
n
l t l mu, l hm Laplace). chnh xc ca c lng l
n n
F (1 F )
z
n


= .
V d. kho st trng lng ca mt loi vt nui, ngi ta quan st
mt mu v c kt qu sau:
X(kg) 110-117 117-124 124-131 131-138 138-145 145-152 152-159
S con 28 29 35 46 36 7 8
Nhng con c trng lng t 145kg tr ln c xp vo loi A. Hy c t
l con vt loi A vi tin cy 97%.

Gii. y l bi ton c lng khong cho t l p cc con loi A vi tin cy
= 1 = 97% = 0,97.
Ta c cng thc c lng khong :

n n n n
n n
F (1 F ) F (1 F )
(F z ; F z )
n n


+
trong (z

) = (1 )/2 =

/2 = 0,97/2 = 0,485.
Tra bng gi tr hm Laplace ta c z

= 2,17.
C mu n = 189.
Trong n = 189 con c m = 7+ 8 = 15 con c trng lng t 145kg tr
ln nn c m = 15 con loi A. Do t l mu cc con loi A l:
F
n
= m/n = 15/189 = 0,0794.
Vy c lng khong l:

0, 0794(1 0, 0794) 0, 0794(1 0, 0794)
(0, 0794 2,17 ; 0, 0794 2,17 )
189 189
(0, 0367; 0,1221) (3, 67%; 12, 21%)

+
= =


Ni cch khc, vi tin cy 97%, t l con loi A t 3,67% n 12,21%.

3) c lng mt pha: Xt m ng X v mu (X
1
, X
2
,..., X
n
), ta c
cc cng thc c lng khang mt pha cho t l p = P(A) vi tin cy =
1 nh sau:
BNG 2B
C LNG KHONG BN TRI CHO T L P = P(A) ( TIN CY = 1 )
n n
n 2
F (1 F )
( ; F z )
n


+
z
2
tho (z
2
) = (1 2)/2 ( = 1 ) tra t Bng gi tr hm Laplace
Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

13

BNG 2C
C LNG KHONG BN PHI CHO T L P = P(A) ( TIN CY = 1 )
n n
n 2
F (1 F )
(F z ; )
n


+
z
2
tho (z
2
) = (1 2)/2 ( = 1 ) tra t Bng gi tr hm Laplace

Ch :
Khi c c lng khong bn tri cho t l p vi tin cy l
n
( ; F ) + , ta ni gi tr ti a ca t l p vi tin cy l
n
F + .
Khi c c lng khong bn phi cho t l p vi tin cy l
n
(F ; ) + , ta ni gi tr ti thiu ca t l p vi tin cy l
n
F .
V d. Tip tc xt li V d trn.
c) c lng t l ti a con loi A vi tin cy 96%.
d) c lng t l ti thiu con loi A vi tin cy 98%.
Gii. Ta tm c:
C mu n = 189.
T l mu con loi A l: F
n
= 0,0794.
c) Ta c tin cy = 1 = 96% = 0,96 ( = 0,04).
Cng thc c lng khong bn tri cho t l p con loi A vi tin cy
= 1 = 0,96 l:
n n
n 2
F (1 F )
( ; F z )
n


+
trong (z
2
) = (1 2)/2 = 0,92/2 = 0,46. Tra bng gi tr hm Laplace ta
c z
2
= 1,75. Suy ra t l ti a con loi A l:

n n
n 2
F (1 F ) 0, 0794(1 0, 0794)
F z 0, 0794 1, 75 0,1138 11, 38%
n 189


+ = + = =

d) Ta c tin cy = 1 = 98% = 0,98 ( = 0,02).
Cng thc c lng khong bn phi cho t l p con loi A vi tin cy
= 1 = 0,98 l:
n n
n 2
F (1 F )
(F z ; )
n


+
trong (z
2
) = (1 2)/2 = 0,96/2 = 0,48. Tra bng gi tr hm Laplace ta
c z
2
= 2,06. Suy ra t l ti thiu con loi A l:

n n
n 2
F (1 F ) 0, 0794(1 0, 0794)
F z 0, 0794 2, 06 0, 0389 3, 89%.
n 189


= = =



On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

14

2.4. c lng khong cho phng sai
1) c lng hai pha: Xt m ng X c phn phi chun v mu
(X
1
, X
2
,..., X
n
), ta c cc cng thc c lng khang cho phng sai
2
=
D(X) vi tin cy = 1 nh sau:

BNG 3A
C LNG KHONG CHO PHNG SAI
2
= D(X) ( TIN CY = 1 )
X c phn phi chun Cng thc
1) = M(X) bit
2 2 2 2
i i i i
1
2 2
(X ) n / ; (X ) n /






(1)
2) = M(X) cha bit
2 2 2 2
1
2 2
(n 1)S / ; (n 1)S /





(2)
(1) Tra
2
2

;
2
1
2

( = 1 ) t Bng P. phi Chi bnh phng


2
vi n bc t do
(2) Tra
2
2

;
2
1
2

( = 1 ) t Bng P. phi Chi bnh phng


2
vi n 1 bc t do

Ch :
1)
2
i
(X )

l tng bnh phng ca mu (X


1


, X
2


,..., X
n


).
2) Bng phn phi Chi bnh phng
2

2
(k) vi k bc t do cho ta cc gi tr
2

tha
2 2
P( )

> = . V d: Vi k = 20; = 0,01 ta c


2
37, 57

=
(Trong mt s ti liu khc, k hiu
2

ch gi tr m
2 2
P( )

= . Theo
ngha ny th
2

chnh l gi tr
2
1
m ta xt trn).
V d. kho st ch tiu X ca mt loi sn phm, ngi ta quan st
mt mu v c kt qu sau:
X(cm) 11-15 15-19 19-23 23-27 27-31 31-35 35-39
S sn phm 8 9 20 16 16 13 18
Gi s X c phn phi chun. Hy c lng phng sai ca X vi tin cy
90% trong mi trng hp sau:
a) Bit gi tr trung bnh ca X l 25cm.
b) Cha bit gi tr trung bnh ca X.

Gii. a) Gi thit cho ta = M(X) = 25. Ta c c lng khong ca phng
sai vi tin cy = 1 = 90% ( = 0,1) l:
2 2
i i i i
2 2
1
2 2
(X ) n (X ) n
;










Ta lp bng:
X
i
-
12 8 4 0 4 8 12
n
i
8 9 20 16 16 13 18
Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

15
T ta tm c c mu n = 100;
2
i i
(X ) n 5728 =

.
Tra bng phn phi chi bnh phng
2

2
(n) vi n = 100 bc t do ta c:
2 2 2 2
0,05 0,95
1
2 2
124, 3 va 77, 93

= = = =
Vy c lng khong ca phng sai l:
5728 5728
; (46, 08; 73, 50)
124, 3 77, 93

=



Ni cch khc, vi tin cy 90%, phng sai ca ch tiu X ca loi sn
phm trn t 46,08(cm
2
) n 73,50(cm
2
).
b) V = M(X) cha bit, ta c c lng khong ca phng sai vi
tin cy = 1 = 90% ( = 0,1) l:
2 2
2 2
1
2 2
(n 1)S (n 1)S
;








Cc s liu ca bi ton c tnh trong cc v d trc. Nhc li
rng :
- C mu n = 100.
- ). ( 36 , 26 cm X =
- ). ( ) 4827 , 7 (
2 2 2
cm S =
Tra bng phn phi chi bnh phng
2

2
(n1) vi n 1 = 99 100 bc t
do ta c:
2 2 2 2
0,05 0,95
1
2 2
124, 3 va 77, 93

= = = =

Vy c lng khong ca phng sai l:
2 2
99.(7, 4827) 99.(7, 4827)
; (44, 59; 71,13)
124, 3 77, 93

=



Ni cch khc, vi tin cy 90%, phng sai ca ch tiu X ca loi sn
phm trn t 44,59(cm
2
) n 71,13(cm
2
).
2) c lng mt pha: Xt m ng X c phn phi chun v mu
(X
1
, X
2
,..., X
n
), ta c cc cng thc c lng khang mt pha cho phng sai

2
= D(X) vi tin cy = 1 nh sau:
BNG 3B
C LNG KHONG BN TRI CHO PHNG SAI
2
= D(X) ( TIN CY = 1 )
X c phn phi chun Cng thc
1) = M(X) bit
( )
2 2
i i 1
0 ; (X ) n /

(1)
2) = M(X) cha bit
( )
2 2
1
0 ; (n 1)S /

(2)
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

16
(1) Tra
2
1
( = 1 ) t Bng Phn phi Chi bnh phng
2
vi n bc t do
(2) Tra
2
1
( = 1 ) t Bng Phn phi chi bnh phng
2
vi n 1 bc t do

BNG 3C
C LNG KHONG BN PHI CHO PHNG SAI
2
= D(X) ( TIN CY = 1 )
X c phn phi chun Cng thc
1) = M(X) bit
( )
2 2
i i
(X ) n / ;

(1)
2) = M(X) cha bit
( )
2 2
(n 1)S / ;

+ (2)
(1) Tra
2

( = 1 ) t Bng Phn phi Chi bnh phng


2
vi n bc t do
(2) Tra
2

( = 1 ) t Bng Phn phi chi bnh phng


2
vi n 1 bc t do
Ch :
Khi c c lng khong bn tri cho phng sai
2
= D(X) vi
tin cy l (0; D) , ta ni gi tr ti a ca phng sai
2

vi tin cy l D.
Khi c c lng khong bn phi cho phng sai
2
= D(X) vi
tin cy l (d; +), ta ni gi tr thiu ca phng sai
2

vi tin cy l d.

V d. Tip tc xt li V d trn. Vi tin cy 99%, hy c lng:
c) Gi tr ti a ca phng sai
2
trong trng hp bit gi tr trung
bnh ca X l 25cm.
d) Gi tr ti thiu ca phng sai
2
trong trng hp cha bit gi tr
trung bnh ca X.
Gii. c) Gi thit cho ta = M(X) = 25. Ta c c lng khong bn tri ca
phng sai vi tin cy = 1 = 99% ( = 0,01) l:
2
i i
2
1
(X ) n
0 ;


Tng t cu a), ta tm c c mu n = 100;
2
i i
(X ) n 5728 =

.
Tra bng phn phi chi bnh phng
2

2
(n) vi n = 100 bc t do ta c:
2 2
1 0,99
70, 065

= =
Suy ra gi tr ti a ca phng sai
2
l:
2
i i
2
1
(X ) n
5728
81, 7527
70, 065


= =

.

d) V = M(X) cha bit, ta c c lng khong bn phi ca phng sai vi
tin cy = 1 = 99% ( = 0,01) l:
2
2
(n 1)S
;



Ta bit:
- C mu n = 100.
Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

17
- ). ( 36 , 26 cm X =
- ). ( ) 4827 , 7 (
2 2 2
cm S =
Tra bng phn phi chi bnh phng
2

2
(n1) vi n 1 = 99 100 bc t
do ta c:
2 2
0,01
135, 8

= = .
Suy ra gi tr ti thiu ca phng sai
2
l:
2 2
2
(n 1)S 99.(7, 4827)
40, 8180
135, 8

= =

.

2.5. Cc ch tiu chnh ca bi ton c lng khong cho k vng v
t l
Trong bi ton c lng khong cho k vng v t l c 3 ch tiu chnh
l:
- C mu n.
- chnh xc .
- tin cy = 1 .
Nu bit c 2 trong 3 ch tiu trn th c th suy ra ch tiu cn li.
1) Trng hp c lng khong cho k vng
Ta xt trng hp ph bin nht l n 30;
2
= D(X) cha bit. Khi ,
ta c cng thc c lng khong cho k vng = M(X) vi tin cy :
S S
(X z ; X z ) (z ) .
2 n n


+ = v i
Do ta c cng thc chnh xc ca c lng l:
S
z (1)
n

=

- Nu bit c mu n v tin cy th ta tra bng gi tr hm Laplace
tm z

tho (z

) = /2. T ta tm c chnh xc theo (1).


- Nu bit c mu n v chnh xc th t (1) ta suy ra
n
z
S


=

Tra bng gi tr hm Laplace ta tm c (z

). T suy ra tin cy
= 2(z

).
- Nu bit chnh xc v tin cy th t (1) ta suy ra:
2
z S
n


=



Ch rng
2
z S


c th khng l s nguyn, hn na, ta bit trong c
lng, c mu cng ln th c lng cng chnh xc. Do trong thc t ta
c yu cu:
1
n n (2)
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

18
trong
2
1
n (z S/ )


=

l s nguyn nh nht ln hn hay bng
2
(z S/ )

.
Gi n
0
l c mu ang xt, ta c:
Nu n
1
n
0
th ta khng cn iu tra thm v c mu ang c tha (2).
Nu n
1
> n
0
th ta cn iu tra thm t nht l n
1
n
0
s liu na m
bo tng s liu l n
1
tho (2).
Tm li, ta c qui tc xc nh cc ch tiu chnh khi c lng khong
cho k vng nh sau:
BNG 4A
XC NH CC CH TIU CHNH
TRNG HP C LNG KHONG CHO K VNG = M(X)
Ch tiu bit Ch tiu cn tm Cng thc
- C mu n
- tin cy = 1
chnh xc S
z
n

=
- C mu n
- chnh xc
tin cy = 1
n
2 ( )
S

=

- tin cy = 1
- chnh xc
C mu n
( )
2
n z S/

tho (z

) = (1 )/2 = /2 tra t Bng gi tr hm Laplace (x)



( )
2
z S/


l s nguyn nh nht ( )
2
z S/



V d. kho st ch tiu X ca mt loi sn phm, ngi ta quan st
mt mu v c kt qu sau:
X(cm) 11-15 15-19 19-23 23-27 27-31 31-35 35-39
S sn phm 8 9 20 16 16 13 18
a) Nu mun c lng gi tr trung bnh ca ch tiu X ca loi sn
phm trn vi chnh xc 1,8cm th s t c tin cy l bao nhiu?
b) Nu mun c lng gi tr trung bnh ca ch tiu X ca loi sn
phm trn vi chnh xc 1,5cm v tin cy 97% th phi iu tra thm t
nht bao nhiu sn phm na?
Gii. Cc s liu ca bi ton c tnh trong cc v d trc. Nhc li rng :
- C mu n = 100.
- ). ( 36 , 26 cm X =
- ). ( ) 4827 , 7 (
2 2 2
cm S =

a) y l bi ton xc nh tin cy = 1 khi c lng k vng
ca ch tiu X vi chnh xc = 1,8cm.
V n 30,
2
= D(X) cha bit nn ta c cng thc tnh chnh xc
ca c lng:
S
z
n

=

Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

19
trong (z

) =

/2. Suy ra
n 1, 8. 100
z 2, 41
S 7, 4827


= = =
Tra bng gi tr hm Laplace ta c tin cy l:
2 (z ) 2 (2, 41) 2.0, 4920 98, 40%.

= = = =
Vy tin cy t c l 98,40%.
b) y l bi ton xc nh c mu khi c lng k vng ca ch tiu
X vi chnh xc = 1,5cm v tin cy = 1 = 97% = 0,97.
V n 30,
2
= D(X) cha bit nn ta c cng thc tnh chnh xc
ca c lng:
S
z
n

=

trong (z

) =

/2 = 0,97/2 = 0, 485.
Tra bng gi tr hm Laplace ta c z

= 2,17. Suy ra
2 2
z S 2,17.7, 4827
n 117,18
1, 5


= =



Thc t yu cu: n 117,18 = 118. V n
1
= 118 > 100 (100 l c mu ang
c) nn ta cn iu tra thm t nht l 118 100 = 18 sn phm na.

2) Trng hp c lng khong cho t l
Ta xt trng hp c mu kh ln. Khi , ta c cng thc c lng
khong cho t l p vi tin cy :
n n n n
n n
F (1 F ) F (1 F ) 1
(F z ; F z ) (z ) .
n n 2 2


+ = = v i
Do ta c cng thc chnh xc ca c lng l:

n n
F (1 F )
z (1)
n


=
- Nu bit c mu n v tin cy th ta tra bng gi tr hm Laplace
tm z

tho (z

) = /2. T ta tm c chnh xc theo (1).


- Nu bit c mu n v chnh xc th t (1) ta suy ra
n n
n
z
F (1 F )


Tra bng gi tr hm Laplace ta tm c (z

). T suy ra tin cy
= 2(z

).
- Nu bit chnh xc v tin cy th t (1) ta suy ra:
2
n n
2
z F (1 F )
n


=


On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

20
Ch rng
2
n n
2
z F (1 F )

c th khng l s nguyn, hn na, ta bit trong


c lng, c mu cng ln th c lng cng chnh xc. Do trong thc t
ta c yu cu:
1
n n (2)
trong
2 2
1 n n
n z F (1 F ) /


=

l s nguyn nh nht ln hn hay bng
2 2
n n
z F (1 F ) /

. Gi n
0
l c mu ang xt, ta c:
Nu n
1
n
0
th ta khng cn iu tra thm v c mu ang c tha (2).
Nu n
1
> n
0
th ta cn iu tra thm t nht l n
1
- n
0
s liu na m
bo tng s liu l n
1
tho (2).
Tm li, ta c qui tc xc nh cc ch tiu chnh khi c lng khong
cho t l nh sau:
BNG 4B
XC NH CC CH TIU CHNH
TRNG HP C LNG KHONG CHO T L p = P(A)
Ch tiu bit Ch tiu cn tm Cng thc
- C mu n
- tin cy = 1
chnh xc
n n
F (1 F )
z
n


=
- C mu n
- chnh xc
tin cy = 1
n n
n
2 ( )
F (1 F )
=


- tin cy = 1
- chnh xc
C mu n 2 2
n n
n z F (1 F ) /

tho (z

) = (1 )/2 = /2 tra t Bng gi tr hm Laplace (x)



2 2
n n
z F (1 F ) /




l s nguyn nh nht
2 2
n n
z F (1 F ) /



V d. kho st ch tiu X ca mt loi sn phm, ngi ta quan st
mt mu v c kt qu sau:
X(cm) 11-15 15-19 19-23 23-27 27-31 31-35 35-39
S sn phm 8 9 20 16 16 13 18
Nhng sn phm c ch tiu X t 19cm tr xung c xp vo loi B.
a) Nu mun c lng t l cc sn phm loi B vi chnh xc 8%
th s t c tin cy l bao nhiu?
b) Nu mun c lng t l cc sn phm loi B vi chnh xc 9%
v tin cy 96% th phi iu tra thm t nht bao nhiu sn phm na?
Gii. Cc s liu ca bi ton c xt nhiu ln. Nhc li rng:
- C mu n = 100.
- T l mu cc sn phm loi B l F
n
= 0,17.
a) y l bi ton xc nh tin cy = 1 khi lng t l cc sn
phm loi B vi chnh xc = 8% = 0,08.
Ta c cng thc tnh chnh xc ca c lng:
Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

21
n n
F (1 F )
z
n


=
trong (z

) =

/2 . Suy ra

n n
n 100
z 0, 08. 2,13
F (1 F ) 0,17(1 0,17)

= = =


Tra bng gi tr hm Laplace ta c tin cy l
2 (z ) 2 (2,13) 2.0, 4834 96, 68%.

= = = =
Vy tin cy t c l 96,68%.
b) y l bi ton xc nh c mu khi c lng t l cc sn phm loi
B vi chnh xc = 9% = 0,09 v tin cy = 1 = 96% = 0,96.
Ta c cng thc tnh chnh xc ca c lng:
n n
F (1 F )
z
n


=
trong (z

) =

/2 = 0,96/2 = 0,48.
Tra bng gi tr hm Laplace ta c z

= 2,06. Suy ra
2 2
n n
2 2
z F (1 F ) 2, 06 .0,17(1 0,17)
n 73, 92.
0, 09


= =


Thc t yu cu: n 73,92 = 74. V n
1
= 74 < 100 (100 l c mu ang c)
nn ta khng cn iu tra thm sn phm na.

3. KIM NH GI THIT
3.1. Kim nh gi thit v k vng
1) Kim nh hai pha: Xt m ng X c k vng = M(X) cha
bit. Vi mi s (0 < < 1) kh b, da vo mu (X
1
, X
2
,..., X
n
) ta c qui tc
kim nh gi thit hai pha v k vng = M(X) vi mc ngha nh sau:
BNG 5A
KIM NH GI THIT V K VNG = M(X)
H
0
: =
0
vi gi thit i H
1
:
0
(mc ngha )
Trng hp

Bc
n 30 n < 30

2
bit
2
cha bit
2
bit
2
cha bit
1) Tnh z
0
(X ) n
z

=


0
(X ) n
z
S

=

0
(X ) n
z

=


0
(X ) n
z
S

=
2) Tra Bng
z


k
t


3a) Chp nhn H
0

|z| z

|z| z

|z| z

|z|
k
t


3b) Bc b H
0

|z| > z

|z| > z

|z| > z

|z| >
k
t

tho (z

) = (1 )/2 tra t Bng gi tr hm Laplace



k
t

vi k = n 1 tra t Bng Phn phi Student


On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

22

2) Kim nh mt pha: Xt m ng X c k vng = M(X) cha
bit. Vi mi s (0 < < 1) kh b, da vo mu (X
1
, X
2
,..., X
n
) ta c qui tc
kim nh gi thit mt pha v k vng = M(X) vi mc ngha nh sau:

BNG 5B
KIM NH GI THIT V K VNG = M(X)
H
0
: =
0
vi gi thit i H
1
: >
0
(mc ngha )
Trng hp

Bc
n 30 n < 30

2
bit
2
cha bit
2
bit
2
cha bit
1) Tnh z
0
(X ) n
z

=


0
(X ) n
z
S

=

0
(X ) n
z

=


0
(X ) n
z
S

=
2) Tra Bng
z
2
z
2
z
2

k
2
t


3a) Chp nhn H
0

z z
2
z z
2
z z
2
z
k
2
t


3b) Bc b H
0

z > z
2
z > z
2
z > z
2
z >
k
2
t


z
2
thoa (z
2
) = (1 2)/2 tra t Bng gi tr hm Laplace

k
2
t

vi k = n 1 tra t Bng Phn phi Student

BNG 5C
KIM NH GI THIT V K VNG = M(X)
H
0
: =
0
vi gi thit i H
1
: <
0
(mc ngha )
Trng hp

Bc
n 30 n < 30

2
bit
2
cha bit
2
bit
2
cha bit
1) Tnh z
0
(X ) n
z

=


0
(X ) n
z
S

=

0
(X ) n
z

=


0
(X ) n
z
S

=
2) Tra Bng
z
2
z
2
z
2

k
2
t


3a) Chp nhn H
0

z z
2
z z
2
z z
2
z
k
2
t


3b) Bc b H
0

z > z
2
z > z
2
z > z
2
z >
k
2
t


z
2
tho (z
2
) = (1 2)/2 tra t Bng gi tr hm Laplace

k
2
t

vi k = n 1 tra t Bng Phn phi Student

V d. kho st ch tiu X ca mt loi sn phm, ngi ta quan st
mt mu v c kt qu sau:
X(cm) 11-15 15-19 19-23 23-27 27-31 31-35 35-39
S sn phm 8 9 20 16 16 13 18
Nhng sn phm c ch tiu X t 19cm tr xung c xp vo loi B.
Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

23
a) Gi s trung bnh tiu chun ca ch tiu X l 29cm. Hy nhn nh
v tnh hnh sn xut vi mc ngha 1%.
b) Theo qui nh, ga tr trung bnh ca ch tiu X l 25cm. Cc s liu
trn thu thp c t cc sn phm do mt my sn xut. Vi mc ngha 2%
c th kt lun rng cc sn phm do my sn sut c ch tiu X cao hn qui
nh hay khng?
c) Bng phng php sn xut mi, sau mt thi gian, ngi ta thy gi
tr trung bnh ca ch tiu X ca nhng sn phm loi B l 16cm. Hy cho kt
lun v phung php mi vi mc ngha 2% (Gi s X c phn phi chun).
d) Theo s liu thng k c, ga tr trung bnh ca ch tiu X ca nhng
sn phm loi B l 16,5cm. Cc s liu trn thu thp c sau khi p dng
mt phng php sn xut mi. Hy cho kt lun v nhn nh cho rng
phng php mi c tc dng lm gim ch tiu X ca nhng sn phm loi B
vi mc ngha 2% (Gi s X c phn phi chun).

Gii. Cc s liu ca bi ton tnh c:
- C mu n = 100.
- K vng mu ca X: ). ( 36 , 26 cm X =
- Phng sai mu hiu chnh ca X: ). ( ) 4827 , 7 (
2 2 2
cm S =
- C mu loi B: n
B
= 17.
- K vng mu ca X
B
: ). ( 1176 , 15 cm X
B
=
- Phng sai mu hiu chnh ca X
B
: ). ( ) 0580 , 2 (
2 2 2
cm S
B
=

a) y l bi ton kim nh gi thit v k vng = M(X) vi mc
ngha = 1% = 0,01:
H
0
: = 29 vi gi thit i H
1
: 29.

V n 30;
2
= D(X) cha bit, nn ta kim nh nh sau:
Bc 1: Ta c
0
(X ) n (26, 36 29) 100
z 3, 5281.
S 7, 4827

= = =
Bc 2: Tra bng gi tr hm Laplace tm z

tho
(z

) = (1 )/2 = 0,99/2 = 0,495


ta c z

= 2,58.
Bc 3: Kim nh.
V |z|= 3,5281 > 2,58 = z

nn ta bc b gi thit H
0
: = 29, ngha l
chp nhn H
1
: 29.
Kt lun: Vi mc ngha 1%, tnh hnh sn xut khng bnh thng v
gi tr trung bnh ca ch tiu X khng ng tiu chun.
b) y l bi ton kim nh gi thit v k vng = M(X) vi mc
ngha = 2% = 0,02:
H
0
: = 25 vi gi thit i H
1
: > 25.

On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

24
V n 30;
2
= D(X) cha bit, nn ta kim nh nh sau:
Bc 1: Ta c
0
(X ) n (26, 36 25) 100
z 1, 8175.
S 7, 4827

= = =
Bc 2: Tra bng gi tr hm Laplace tm z
2
tho (z
2
) = (1 2)/2
= 0,96/2 = 0,48 ta c z
2
= 2,06.
Bc 3: Kim nh.
V z = 1,18175 < 2,06 = z
2
nn ta chp nhn gia thit H
0
: = 25.
Kt lun: Vi mc ngha 2%, khng th kt lun rng cc sn phm
do my trn sn sut c ch tiu X cao hn qui nh.
c) y l bi ton kim nh gi thit v k vng
B
= M(X
B
) ca ch
tiu X = X
B
ca cc sn phm loi B vi mc ngha = 2% = 0,02:

H
0
:
B
= 16 vi gi thit i H
1
:
B
16

V n
B
< 30, X
B
c phn phi chun,
2
B
= D(X
B
) cha bit, nn ta kim nh
nh sau:
Bc 1: Ta c

B 0 B
B
(X ) n (15,1176 16) 17
z 1, 7678.
S 2, 0580

= = =
Bc 2: t k = n
B
1 = 16. Tra bng phn phi Student ng vi k = 16
v = 0,02 ta c
k
t

= 2,583.
Bc 3: Kim nh.
V |z| = 1,7678 < 2,583 =
k
t

nn ta chp nhn gi thit H


0
:
B
= 16.
Kt lun: Vi mc ngha 2%, phng php mi khng c tc dng
lm thay i gi tr trung bnh ca ch tiu X
B
ca cc sn phm loi B.
d) y l bi ton kim nh gi thitv k vng
B
= M(X
B
) ca ch
tiu X = X
B
ca cc sn phm loi B vi mc ngha = 2% = 0,02:

H
0
:
B
= 16,5 vi gi thit i H
1
:
B
< 16,5

V n
B
< 30, X
B
c phn phi chun,
2
B
= D(X
B
) cha bit, nn ta kim nh
nh sau:
Bc 1: Ta c

B 0 B
B
(X ) n (15,1176 16, 5) 17
z 2, 7696.
S 2, 0580

= = =
Bc 2: t k = n
B
1 = 16. Tra bng phn phi Student ng vi
k = 16 v 2 = 0,04 ta c
k
2
t

= 2,2354.
Bc 3: Kim nh.
V z = 2,7696 > 2,2354 =
k
2
t

nn ta bc b gi thit H
0
:
B
= 16,5,
ngha l chp nhn H
1
:
B
< 16,5.
Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

25
Kt lun: Vi mc ngha 2%, phng php mi c tc dng lm gim
gi tr trung bnh ca ch tiu X
B
ca cc sn phm loi B.

3.2. Kim nh gi thit v t l
1) Kim nh hai pha: Xt m ng X c t l p = P(A) cha bit.
Vi mi s (0 < < 1) kh b, da vo mu (X
1
, X
2
,..., X
n
) ta c qui tc
kim nh gi thit hai pha v t l p = P(A) vi mc ngha nh sau:

BNG 6A
KIM NH GI THIT V T L p = P(A)
H
0
: p = p
0
vi gi thit i H
1
: p p
0
(mc ngha )
Bc 1: Tnh z
n 0
0 0
(F p ) n
z
p (1 p )


Bc 2: Tra Bng
z


Bc 3a: Chp nhn H
0

|z| z


Bc 3b: Bc b H
0

|z| > z

tho (z

) = (1 )/2 tra t Bng gi tr hm Laplace



2) Kim nh mt pha: Xt m ng X c t l p = P(A) cha bit.
Vi mi s (0 < < 1) kh b, da vo mu (X
1
, X
2
,..., X
n
) ta c qui tc
kim nh gi thit mt pha v t l p = P(A) vi mc ngha nh sau:

BNG 6B
KIM NH GI THIT V T L p = P(A)
H
0
: p = p
0
vi gi thit i H
1
: p > p
0
(mc ngha )
Bc 1: Tnh z
n 0
0 0
(F p ) n
z
p (1 p )


Bc 2: Tra Bng
z
2

Bc 3a: Chp nhn H
0

z z
2

Bc 3b: Bc b H
0

z > z
2

z
2
tho (z
2
) = (1 2)/2 tra t Bng gi tr hm Laplace

BNG 6C
KIM NH GI THIT V T L p = P(A)
H
0
: p = p
0
vi gi thit i H
1
: p < p
0
(mc ngha )
Bc 1: Tnh z
n 0
0 0
(F p ) n
z
p (1 p )


Bc 2: Tra Bng
z
2

Bc 3a: Chp nhn H
0

z z
2

Bc 3b: Bc b H
0

z > z
2

z
2
tho (z
2
) = (1 2)/2 tra t Bng gi tr hm Laplace
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

26

V d. kho st ch tiu X ca mt loi sn phm, ngi ta quan st
mt mu v c kt qu sau:
X(cm) 11-15 15-19 19-23 23-27 27-31 31-35 35-39
S sn phm 8 9 20 16 16 13 18
Nhng sn phm c ch tiu X t 27cm tr ln dc xp vo loi A.
a) Mt ti liu c cho rng t l sn phm loi A l 60%. Hy nhn nh
v ti liu c vi mc ngha 1%.
b) T l sn phm loi A trc y l 40%. Cc s liu trn thu thp
c sau khi p dng mt k thut mi. Vi mc ngha 3%, c th ni
rng k thut mi lm tng t l sn phm loi A hay khng?
Gii. Ta tnh c:
- C mu n = 100.
- T l mu cc sn phm loi A l F
n
= 47/100 = 0,47.
a) y l bi ton kim nh gi thit v t l p cc sn phm loi A
vi mc ngha = 1% = 0,01:
H
0
: p = 60% = 0,6 vi gi thit i H
1
: p 0,6
Ta kim nh nh sau:
Bc 1: Ta c

= = =

n 0
0 0
(F p ) n (0, 47 0, 6) 100
z 2, 6536.
p (1 p ) 0, 6(1 0, 6)

Bc 2: Tra bng gi tr hm Laplace tm z

tho
(z

) = (1 )/2 = 0,99/2 = 0,495


ta c z

= 2,58.
Bc 3: Kim nh. V |z|= 2,6536 > 2,58 = z

nn ta bc b gi thit
H
0
: p = 0,6, ngha l chp nhn H
1
: p 0,6.
Kt lun: Vi mc ngha 1%, ti liu thng k c d lc hu, khng
cn ph hp vi thc t.
b) y l bi ton kim nh gi thit v t l p cc sn phm loi A vi
mc ngha = 3% = 0,03:
H
0
: p = 40% = 0,4 vi gi thit i H
1
: p > 0,4
Ta kim nh nh sau:
Bc 1: Ta c
n 0
0 0
(F p ) n (0, 47 0, 4) 100
z 1, 4289.
p q 0, 4(1 0, 4)

= = =


Bc 2: Tra bng gi tr hm Laplace tm z
2
tho
(z
2
) = (1 2)/2 = 0,94/2 = 0,47
ta c z
2
= 1,88.
Bc 3: Kim nh. V z = 1,4289 < 1,88 = z
2
nn ta chp nhn gi
thit H
0
: p = 0,4.
Kt lun: Vi mc ngha 3%, k thut mi khng lm tng t l sn
phm loi A.


Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

27
3.3. Kim nh gi thit v phng sai
1) Kim nh hai pha: Xt m ng X c phn phi chun vi
phng sai
2
= D(X) cha bit. Vi mi s (0 < < 1) kh b, da vo mu
(X
1
, X
2
,..., X
n
) ta c qui tc kim nh gi thit hai pha v phng sai
2
=
D(X) vi mc ngha nh sau:
BNG 7A
KIM NH GI THIT V PHNG SAI
2
= D(X)
H
0
:
2
=
0
2

vi gi thit i H
1
:
2

0
2
(mc ngha )
Bc 1: Tnh z 2
2
0
(n 1)S
z

=


Bc 2: Tra Bng 2
2

v
2
1
2


Bc 3a: Chp nhn H
0
2
1
2

z
2
2


Bc 3b: Bc b H
0

z <
2
1
2

hoc z >
2
2



2
2

v
2
1
2

tra t Bng Phn phi Chi bnh phng


2
vi n1 bc t do
2) Kim nh mt pha: Xt m ng X c phn phi chun vi
phng sai
2
= D(X) cha bit. Vi mi s (0 < < 1) kh b, da vo mu
(X
1
, X
2
,..., X
n
) ta c qui tc kim nh gi thit mt pha v phng sai
2
=
D(X) vi mc ngha nh sau:
BNG 7B
KIM NH GI THIT V PHNG SAI
2
= D(X)
H
0
:
2
=
0
2

vi gi thit i H
1
:
2
>
0
2
(mc ngha )
Bc 1: Tnh z 2
2
0
(n 1)S
z

=


Bc 2: Tra Bng

2


Bc 3a: Chp nhn H
0

z
2


Bc 3b: Bc b H
0

z >
2

tra t Bng Phn phi Chi bnh phng


2
vi n1 bc t do
BNG 7C
KIM NH GI THIT V PHNG SAI
2
= D(X)
H
0
:
2
=
0
2

vi gi thit i H
1
:
2
<
0
2
(mc ngha )
Bc 1: Tnh z 2
2
0
(n 1)S
z

=


Bc 2: Tra Bng

2
1

Bc 3a: Chp nhn H
0

z
2
1

Bc 3b: Bc b H
0

z <
2
1

On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

28
2
1
tra t Bng Phn phi Chi bnh phng
2
vi n1 bc t do
V d. ng knh ca mt chi tit my l i lng ngu nhin X c
phn phi chun. Ngi ta o th 28 chi tit my do mt my sn xut v tm
c phng sai mu hiu chnh l S
2
= (2,0853)
2
(cm
2
).
a) Khi my hot ng bnh thng th lch chun ca X ca cc chi
tit my do my sn xut l 1,8cm. Vi mc ngha 1%, hy xt xem my c
hot ng bnh thng khng.
b) Theo qui nh mi, nu lch chun ca X ln hn 1,6cm th phi
iu chnh li my. Vi mc ngha 5%, c phi iu chnh li my khng?

Gii. Ta c:
- C mu n = 28.
- Phng sai mu hiu chnh ca X:
2 2 2
S (2,0853) (cm ). =
a) y l bi ton kim nh gi thit v phng sai
2
= D(X) vi mc
ngha = 1% = 0,01:
H
0
:
2
= (1,8)
2

vi gi thit i H
1
:
2
(1,8)
2

Bc 1: Ta c:
2 2
2 2
0
(n 1)S 27.(2, 0853)
z 36, 2373
(1, 8)

= = =


Bc 2: Tra bng Phn phi Chi bnh phng
2
vi k= n 1 = 27 bc
t do, ta tm c
2 2
0,005
2
49, 65

= = v
2 2
0,995
1
2

= = 11,80765.
Bc 3: Kim nh. V
2
1
2
11, 80765

= z = 36,2373
2
2
49, 65

=
nn ta chp nhn gi thit H
0
:
2
= (1,8)
2
.
Kt lun: Vi mc ngha 1%, my hot ng bnh thng.
b) y l bi ton kim nh gi thit v phng sai
2
= D(X) vi mc
ngha = 5% = 0,05:
H
0
:
2
= (1,6)
2

vi gi thit i H
1
:
2
> (1,6)
2

Bc 1: Ta c:
2 2
2 2
0
(n 1)S 27.(2, 0853)
z 45, 8628
(1, 6)

= = =


Bc 2: Tra bng phn phi Chi bnh phng
2
vi k = n 1 = 27 bc
t do, ta tm c
2 2
0,05
40,11

= = .
Bc 3: Kim nh. V z = 45,8628 >
2
40,11

= nn ta bc b gi thit
H
0
:
2
= (1,6)
2
, ngha l chp nhn H
1
:
2
> (1,6)
2
.
Kt lun: Vi mc ngha 5%, phi iu chnh li my.

3.4. Kim nh gi thit v so snh hai k vng
1) Kim nh hai pha: Xt hai m ng X, Y vi cc k vng
X
=
M(X) v
Y
= M(Y) u cha bit. Vi mi s (0< < 1) kh b, da vo
Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

29
cc mu
X
1 2 n
(X , X ,..., X ) v
Y
1 2 n
(Y , Y ,..., Y ) ta c qui tc kim nh gi thit
hai pha v so snh hai k vng nh sau:

BNG 8A
KIM NH GI THIT V SO SNH HAI K VNG
H
0
:
X
=
Y
vi gi thit i H
1
:
X

Y
(mc ngha )
Trng hp

Bc
n
X
30 v n
Y
30

n
X
< 30 hoc n
Y
< 30

1) Tnh z
2 2
X Y
X Y
X Y
z
S S
n n

=
+

2 2
X Y
X Y
X Y
z
S S
n n

=
+

2) Tra Bng
z


k
t


3a) Chp nhn H
0

|z| z

|z|
k
t


3b) Bc b H
0

|z| > z

|z| >
k
t

tho (z

) = (1 )/2 tra t Bng gi tr hm Laplace



k
t

vi k = n
X
+ n
Y
2 tra t Bng Phn phi Student

2) Kim nh mt pha: Xt hai m ng X, Y vi cc k vng
X
=
M(X) v
Y
= M(Y) u cha bit. Vi mi s (0< < 1) kh b, da vo
cc mu
X
1 2 n
(X , X ,..., X ) v
Y
1 2 n
(Y , Y ,..., Y ) ta c qui tc kim nh gi thit
mt pha v so snh hai k vng nh sau:

BNG 8B
KIM NH GI THIT V SO SNH HAI K VNG
H
0
:
X
=
Y
vi gi thit i H
1
:
X
>
Y
(mc ngha )
Trng hp

Bc
n
X
30 v n
Y
30

n
X
< 30 hoc n
Y
< 30

1) Tnh z
2 2
X Y
X Y
X Y
z
S S
n n

=
+

2 2
X Y
X Y
X Y
z
S S
n n

=
+

2) Tra Bng
z
2

k
2
t


3a) Chp nhn H
0

z z
2
z
k
2
t


3b) Bc b H
0

z > z
2
z >
k
2
t


z
2
tho (z
2
) = (1 2)/2 tra t Bng gi tr hm Laplace

k
2
t

vi k = n 1 tra t Bng Phn phi Student

On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

30

BNG 8C
KIM NH GI THIT V SO SNH HAI K VNG
H
0
:
X
=
Y
vi gi thit i H
1
:
X
<
Y
(mc ngha )
Trng hp

Bc
n
X
30 v n
Y
30

n
X
< 30 hoc n
Y
< 30

1) Tnh z
2 2
X Y
X Y
X Y
z
S S
n n

=
+

2 2
X Y
X Y
X Y
z
S S
n n

=
+

2) Tra Bng
z
2

k
2
t


3a) Chp nhn H
0

z z
2
z
k
2
t


3b) Bc b H
0

z > z
2
z >
k
2
t


z
2
tho (z
2
) = (1 2)/2 tra t Bng gi tr hm Laplace

k
2
t

vi k = n 1 tra t Bng Phn phi Student

V d. Theo di gi c phiu ca hai cng ty A v B trong mt s ngy,
ngi ta tnh c cc s liu sau:
K vng mu lch mu hiu chnh
Cng ty A 38,24 2,2
Cng ty B 37,10 1,5
a) Cho bit s liu trn c c t 31 ngy theo di gi tr c phiu (mi ngy
mt gi tr cho mi cng ty). Vy vi mc ngha 1%, c th ni rng c
s khc bit thc s v gi c phiu trung bnh ca hai cng ty A v B hay
khng?
b) Cho bit s liu trn c c t 20 ngy theo di gi tr c phiu (mi ngy
mt gi tr cho mi cng ty).Vi mc ngha 4%, c th ni rng gi c
phiu trung bnh ca cng ty A thc s cao hn ca cng ty B hay khng
(Gi s cc gi tr c phiu c phn phi chun)?
Gii. a) y l bi ton kim nh v so snh hai k vng vi mc ngha
= 1% = 0,01:
H
0
:
A
=
B
vi gi thit i H
1
:
A

B

V n
A
= n
B
= 31 > 30 nn ta kim nh nh sau:
Bc 1: Ta c:
A B
2 2 2 2
A B
A B
X X 38, 24 37,1
z 2, 3838.
S S (2, 2) (1, 5)
n n 31 31

= = =
+ +

Bc 2: Tra bng gi tr hm Laplace tm z

tho
(z

) = (1 )/2 = 0,99/2 = 0,495


ta c z

= 2,58.
Bc 3: Kim nh.

Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

31
V |z|= 2,3838 < 2,58 = z

nn ta chp nhn gi thit H
0
:
A
=
B
.
Kt lun: Vi mc ngha 1%, gi tr c phiu trung bnh ca hai cng
ty A v B c th xem l nh nhau, ngha l khng c s khc bit thc s v
gi c phiu trung bnh ca hai cng ty ny.
b) y l bi ton kim nh v so snh hai k vng vi mc ngha
= 4% = 0,04:
H
0
:
A
=
B
vi gi thit i H
1
:
A
>
B

V n
A
= n
B
= 20 < 30 v cc gi tr c phiu X
A
, X
B
u c phn phi
chun nn ta kim nh nh sau:
Bc 1: Ta c:
A B
2 2 2 2
A B
A B
X X 38, 24 37,1
z 1, 9147.
S S (2, 2) (1, 5)
n n 20 20

= = =
+ +

Bc 2: t k = n
A
+ n
B
2 = 38. Tra bng phn phi Student ng vi
k = 38 v 2 = 0,08 ta c
k
2
t

= 1,799.
Bc 3: Kim nh:

V z = 1,9147 > 1,799 =
k
2
t

nn ta bc b H
0
:
A
=
B
, ngha l chp
nhn
A
>
B
.
Kt lun: Vi mc ngha 4%, c th xem gi tr c phiu trung bnh
ca cng ty A thc s cao hn ca cng ty B.

3.5. Kim nh gi thit v so snh hai t l
1) Kim nh hai pha: Xt hai m ng X, Y trong X c t l p
X
;
Y c t l p
Y
u cha bit. Vi mi s (0 < < 1) kh b, da vo cc mu
X
1 2 n
(X , X ,..., X ) v
Y
1 2 n
(Y , Y ,..., Y ) ta c qui tc kim nh gi thit hai pha
v so snh hai t l nh sau:
BNG 9A
KIM NH GI THIT V SO SNH HAI T L
H
0
: p
X
= p
Y
(= p
0
)vi gi thit i H
1
: p
X
p
Y
(mc ngha )
Trng hp

Bc
p
0
bit

p
0
cha bit

1) Tnh z
X Y
n n
0 0
X Y
F F
z
1 1
p (1 p )
n n

=

+



X Y
n n
0 0
X Y
F F
z
1 1
p (1 p )
n n

=

+



vi
X nX Y nY
0
X Y
n F n F
p
n n
+
=
+

2) Tra Bng
z


3a) Chp nhn H
0

|z| z

|z| z


3b) Bc b H
0

|z| > z

|z| > z

tho (z

) = (1 )/2 tra t Bng gi tr hm Laplace


On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

32
2) Kim nh mt pha: Xt hai m ng X, Y trong X c t l p
X
;
Y c t l p
Y
u cha bit. Vi mi s (0 < < 1) kh b, da vo cc mu
X
1 2 n
(X , X ,..., X ) v
Y
1 2 n
(Y , Y ,..., Y ) ta c qui tc kim nh gi thit mt pha
v so snh hai t l nh sau:
BNG 9B
KIM NH GI THIT V SO SNH HAI T L
H
0
: p
X
= p
Y
(= p
0
)vi gi thit i H
1
: p
X
> p
Y
(mc ngha )
Trng hp

Bc
p
0
bit

p
0
cha bit

1) Tnh z
X Y
n n
0 0
X Y
F F
z
1 1
p (1 p )
n n

=

+



X Y
n n
0 0
X Y
F F
z
1 1
p (1 p )
n n

=

+



vi
X nX Y nY
0
X Y
n F n F
p
n n
+
=
+

2) Tra Bng tm
z
2
z
2

3a) Chp nhn H
0

z z
2
z z
2

3b) Bc b H
0

z > z
2
z > z
2

z
2
tho (z
2
) = (1 2)/2 tra t Bng gi tr hm Laplace

BNG 9C
KIM NH GI THIT V SO SNH HAI T L
H
0
: p
X
= p
Y
(= p
0
)vi gi thit i H
1
: p
X
< p
Y
(mc ngha )
Trng hp

Bc
p
0
bit

p
0
cha bit

1) Tnh z
X Y
n n
0 0
X Y
F F
z
1 1
p (1 p )
n n

=

+



X Y
n n
0 0
X Y
F F
z
1 1
p (1 p )
n n

=

+



vi
X nX Y nY
0
X Y
n F n F
p
n n
+
=
+

2) Tra Bng
z
2
z
2

3a) Chp nhn H
0

z z
2
z z
2

3b) Bc b H
0

z > z
2
z > z
2

z
2
tho (z
2
) = (1 2)/2 tra t Bng gi tr hm Laplace

V d. Kho st mt s sn phm cng loi hai kho I v II, ta thu c
cc s liu sau:

S sn phm S ph phm
Kho I 100 4
Kho II 200 24
Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

33
a) Vi mc ngha 5%, c th ni rng cht lng hng hai kho l
nh nhau hay khng?
b) Vi mc ngha 1%, c th ni rng cht lng hng kho I tt hn
kho II khng?
Gii. T cc gi thit ca bi ton ta suy ra:
- i vi kho I: C mu n
1
= 100; t l mu ph phm F
n1
= 0,04.
- i vi kho II: C mu n
2
= 200; t l mu ph phm F
n2
= 0,12.
-
1 n1 2 n2
0
1 2
n F n F 100.0, 4 200.0,12 7
p .
n n 100 200 75
+ +
= = =
+ +

a) y l bi ton kim nh gi thit v so snh hai t l vi mc
ngha = 5% = 0,05:
H
0
: p
1
= p
2
vi gi thit i H
1
: p
1
p
2

Ta kim nh nh sau:
Bc 1: Ta c:
n1 n2
0 0
1 2
F F 0, 04 0,12
z 2, 2454.
7 7 1 1
1 1
1
p (1 p )
75 75 100 200
n n

= = =

+ +




Bc 2: Tra bng gi tr hm Laplace tm z

tho
(z

) = (1 )/2 = 0,95/2 = 0,475


ta c z

= 1,96.
Bc 3: Kim nh:

V |z|= 2,2454 > 1,96 = z

nn ta bc b gi thit H
0
: p
1
= p
2
, ngha l
chp nhn H
1
: p
1
p
2
.
Kt lun: Vi mc ngha 5%, cht lng hng hai kho khng nh
nhau.
b) y l bi ton kim nh gi thit v so snh hai t l vi mc
ngha = 1% = 0,01:
H
0
: p
1
= p
2
vi gi thit i H
1
: p
1
< p
2

Ta kim nh nh sau:
Bc 1: Tnh z nh trong Bc 1 cu a) ta c z= 2,2454.
Bc 2: Tra bng gi tr hm Laplace tm z
2
tho
(z
2
) = (1 2)/2 = 0,98/2 = 0,49
ta c z
2
= 2,33.
Bc 3: Kim nh:

V z = 2,2454 < 2,33 = z
2
nn ta chp nhn gi thit H
0
: p
1
= p
2
.
Kt lun: Vi mc ngha 1%, cha th ni rng cht lng hng kho
I tt hn kho II.

3.6. Kim nh gi thit v phn phi
1) Bi ton. Xt m ng X cha bit lut phn phi. Vi mi s (0
< < 1) kh b, hy da vo mt mu thu c ca X kim nh gi thit:
H
0
: X c phn phi theo qui lut cho
vi gi thit i:
H
1
: X khng c phn phi theo qui lut cho
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

34
vi mc ngha .
2) Qui tc kim nh: Gi s mu thu c gm k nhm c dng:
X
i
x
0
-x
1
x
1
-x
2
............ x
i-1
-x
i
............ x
k1
-x
k
n
i
n
1
n
2
............ n
i
............ n
k

trong cc gi tr n
i
(ngoi tr n
1
v n
k
ng vi cc khong u v cui)
khng qu b (n
i
5).
i vi trng hp ri rc, ta thay khong x
i-1
-x
i
bi
i 1 i
i
x x
x
2

+
= , hn
na, khi X c th ly v hn gi tr, ta cn phi thay khong cui x
k1
-x
k
bng
(x
k1
,+) (hoc khong u x
0
-x
1
bng (, x
1
), nu cn). Da vo phn phi
cho trong H
0
tnh cc xc sut p
i
= P(X = x
i
).
i vi trng hp X lin tc, ta thay khong u x
0
-x
1
bng (,
x
1
); thay khong cui x
k1
-x
k
bng (x
k1
,+) v da vo phn phi cho trong
H
0
tnh cc xc sut p
i
= P(x
i 1
X x
i
).

Ch . Khi tnh cc p
i
, nu cha bit tham s no ca phn phi cho
th ta thay bng c lng khng chch t mu ang xt.
Ta c qui tc kim nh nh sau:

BNG 10
KIM NH GI THIT V PHN PHI
H
0
: X c phn phi theo qui lut cho (mc ngha )
Bc 1: Tnh
2

2 k
2 i i
i i 1
(n np )
np
=


Bc 2: Tra Bng 2


Bc 3a: Chp nhn H
0


2

2


Bc 3b: Bc b H
0


2
>
2

tra t Bng Phn phi Chi bnh phng


2
vi k r 1 bc t do, trong r l s tham s cha
bit ca phn phi.

V d 1. iu tra 160 gia nh 4 con mt vng dn c ngi ta thu
c bng s liu sau:
S con gi 0 1 2 3 4
S gia nh 16 48 62 30 4
Vi mc ngha 5%, c th cho rng s con gi trong mt gia nh 4 con c
phn phi nh thc hay khng?
Gii. Gi X l s con gi trong mt gia nh 4 con. Bi ton yu cu kim nh
gi thit sau vi mc ngha = 5% = 0,05:
H
0
: X c phn phi nh thc X B(4,p) vi p cha bit
vi gi thit i:
H
1
: X khng c phn phi nh thc nh trn.
Trc ht ta thay p bng t l mu s con gi trong mt gia nh:
Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

35
n
1.48 2.62 3.30 4.4
p F 0, 4344.
160.4
+ + +
= =
Ta tnh cc p
i
= P(X = i) theo cng thc Bernoulli:
i i 4 i
i 4
p C (0, 4344) (0, 5656)

=
C th ta tnh c:
p
0
= 0,1023; p
1
= 0,3144; p
2
= 0,3622; p
3
=0,1855; p
4
=0,0356.
Ta lp bng:
X
i
n
i
p
i
np
i
(n
i
np
i
)
2
/np
i

0 16 0,1023 16,368 0,0083
1 48 0,3144 50,304 0,1055
2 62 0,3622 57,952 0,2828
3 30 0,1855 29,68 0,0035
4 4 0,0356 5,696 0,5050
Tng n = 160
2
= 0,9051
Bc 1: Ta c
2 k
2 i i
i i 1
(n np )
0, 9051
np
=

= =

.
Bc 2: S tham s cha bit l r = 1 (do p cha bit). Ta c k r 1 =
5 1 1 = 3. Tra bng phn phi Chi bnh phng
2

2
(3) vi 3 bc t do,
ta c:
2 2
0,05
7, 815

= = .
Bc 3: Kim nh:
V
2
= 0,9051 < 7,815 =
2

nn

ta chp nhn gi thit H
0
.
Kt lun: Vi mc ngha 5%, c th cho rng s con gi trong mt gia
nh 4 con l X c phn phi nh thc: X B(4, 0,4344).

V d 2. Quan st mt s ngi n mt trung tm bu in trong 110
khong (mi khong 5 pht) ta thu c kt qu sau:
S ngi 0 1 2 3 4 5
S khong 19 34 19 15 12 11
Gi X l s ngi n trung tm ny trong mt khong thi gian 5 pht. Vi
mc ngha 3%, c th cho rng X c phn phi Poisson hay khng?
Gii. Bi ton yu cu kim nh gi thit sau vi mc ngha = 3% = 0,03:
H
0
: X c phn phi Poisson X P(a) (a cha bit)
vi gi thit i:
H
1
: X khng c phn phi Poisson.
Trc ht ta thay a bng k vng mu
i i
1
a X X n 2
n
= =


Ta tnh cc p
i
= P(X = i) theo cng thc:
2 i
i
e 2
p
i!

=
v lp bng:


On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

36
X
i
n
i
p
i
np
i
(n
i
np
i
)
2
/np
i

0 19 0,135335 14,8869 1,136408
1 34 0,270671 29,7738 0,599882
2 19 0,270671 29,7738 3,898554
3 15 0,180447 19,8492 1,184669
4 12 0,090224 9,92464 0,434982
(5;+) 11 0,052652 5,79172 4,683614
Tng n = 110
2
=11,9381
Bc 1: Ta c
2 k
2 i i
i i 1
(n np )
11, 9381.
np
=

= =


Bc 2: S tham s cha bit l r = 1 (do a cha bit). Ta c k r 1 =
6 1 1 = 4. Tra bng phn phi Chi bnh phng
2

2
(4) vi 4 bc t do,
ta c:
2 2
0,03
10, 7119

= = .
Bc 3: Kim nh:
V
2
= 11,9381 > 10,7119 =
2

nn

ta bc b gi thit H
0
.
Kt lun: Vi mc ngha 3%, X khng c phn phi Poisson.

V d 3. Kho st ch tiu X ca mt loi sn phm ta thu c kt qu
sau:
X
i
20-22 22-24 24-26 26-28 28-30
S sn phm 7 14 33 27 19
Kim nh gi thit X c phn phi chun vi mc ngha 2%.
Gii. Bi ton yu cu kim nh gi thit vi mc ngha = 2% = 0,02:
H
0
: X c phn phi chun X N(,
2
) (,
2
cha bit)
vi gi thit i:
H
1
: X khng c phn phi chun.
Trc ht xp x:
i i
2 2 2 2 2
i i
1
X X n 25, 74;
n
1
S X n (X) (2, 3034) .
n
= =
= =


Ta tnh cc p
i
= P(x
i1
X x
i
) theo cng thc:
i i 1 i i 1
i
x x x 25, 74 x 25, 74
p ( ) ( ) ( ) ( )
2, 3034 2, 3034


= =


trong l hm Laplace, v lp bng:

X
i
n
i
p
i
np
i
(n
i
-np
i
)
2
/np
i

(, 22) 7 0,0516 5,16 0,6561
22-24 14 0,1720 17,20 0,5953
24-26 33 0,3203 32,03 0,0294
26-28 27 0,2927 29,27 0,1760
(28,+) 19 0,1634 16,34 0,4330
Tng n = 100
2
=1,8898
Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

37

Bc 1: Ta c
2 k
2 i i
i i 1
(n np )
1, 8898
np
=

= =

.
Bc 2: S tham s cha bit l r = 2 (do ,
2
cha bit). Ta c k r
1 = 5 2 1 = 2. Tra bng phn phi Chi bnh phng
2

2
(2) vi 2 bc t
do, ta c:
2 2
0,02
7, 824

= = .
Bc 3: Kim nh:
V
2
= 1,8898 < 7,824 =
2

nn

ta chp nhn gi thit H
0
.
Kt lun: Vi mc ngha 2%, X c phn phi chun: X N(,
2
) vi
= 25,74;
2
= (2,3034)
2
.

3.7. Kim nh gi thit v tnh c lp
1) Bi ton. T hai m ng X v Y ta tin hnh quan st v c kt
qu trong bng sau:

Y
X
y
1
... y
j
... y
k
m
X

x
1
n
11
... n
1j
n
1k
m
1

... ... ... ... ... ... ...
x
i
n
i1
... n
ij
n
ik
m
i

... ... ... ... ... ... ...
x
h
n
h1
... n
hj
... n
hk
m
h

n
Y
n
1
... n
j
... n
k
n

trong
n
ij
l s ln (X,Y) = (x
i
,y
j
) vi 1 i h; 1 j k;
m
i
=
k
ij
j 1
n
=

l s ln X = x
i
vi 1 i h;
n
j
=
h
ij
i 1
n
=

l s ln Y = y
j
vi 1 j k;
n =
h k
ij
i 1 j 1
n
= =

l c mu (X,Y).
Vi mi s (0 < < 1) kh b, hy da vo mu trn kim nh
gi thit: H
0
: X v Y c lp
vi gi thit i H
1
: X v Y khng c lp
vi mc ngha .






On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

38

2) Qui tc kim nh:

BNG 11
KIM NH GI THIT V TNH C LP
H
0
: X v Y c lp (mc ngha )
Bc 1: Tnh
2

h k
2
ij
i 1 j 1
n 1
= =

=

vi
2
ij
ij
i j
(n )
m n
=
Bc 2: Tra Bng 2


Bc 3a: Chp nhn H
0


2

2


Bc 3b: Bc b H
0


2
>
2

tra t Bng Phn phi Chi bnh phng


2
vi (h1)(k1) bc t do

V d. Mt cng ty iu tra s thch ca khch hng v 3 loi mu khc
nhau ca cng mt mt hng. Kt qu thu c nh sau:
Mu hng
kin
A B C
Thch 43 30 42
Khng thch 35 53 39
Khng c kin 22 17 19
Hi i vi mt hng trn, c s phn bit v s thch ca khch hng i vi 3
loi mu hng A, B, C hay khng vi mc ngha 3%?
Gii. Gi
- X l kin ca khch hng;
- Y l mu hng.
Bi ton yu cu kim nh gi thit sau vi mc ngha = 3% = 0,03:
H
0
: X c lp vi Y
vi gi thit i: H
1
: X khng c lp vi Y

Ta lp bng:
Y
X
A B C Tng
Thch 43
11
0,160783 =
30
12
0, 078261 =
42
13
0,153391 =
115
Khng thch 35
21
0, 096457 =
53
22
0, 221181 =
39
23
0,119764 =
127
Khng kin 22
31
0, 083448 =
17
32
0, 049828 =
19
33
0, 062241 =
58
Tng 100 100 100 n=300
trong
ij
c tnh theo cng thc:
2
ij
ij
i j
(n )
m n
= . C th:
Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

39
2
11
43
0,160783
115 100
= =

,... (kt qu c ghi chi tit trong bng).


Bc 1: Ta c
2
ij
n 1 7, 6062.

= =


Bc 2: Ta c (h-1)(k-1) = 4 (do h = k = 3). Tra bng phn phi chi
bnh phng
2

2
(4) vi 4 bc t do, ta c:
2 2
0,03
10, 7119.

= =
Bc 3: Kim nh:
V
2
=7,6062 < 10,7119 =
2

nn ta chp nhn gi thit H


0
.
Kt lun: Vi mc ngha 3%, khng c s phn bit v s thch ca
khch hng i vi cc loi mu hng.

BI TP

Bi 1. kho st chiu cao X ca mt ging cy trng, ngi ta quan st mt
mu v c kt qa sau:

X(cm) 95-105 105-115 115-125 125-135 135-145 145-155 155-165
S cy 10 10 15 30 10 10 15

a) c lng chiu cao trung bnh ca ging cy trng trn vi tin cy
96%. Vi tin cy , chiu cao trung bnh ti a ca ging cy trng trn
l bao nhiu? Ti thiu l bao nhiu?
b) Nu mun c lng chiu cao trung bnh ca ging cy trng trn vi
tin cy 99% v chnh xc 4 cm th cn phi iu tra thm bao nhiu cy
na?
c) Nu c lng chiu cao trung bnh ca ging cy trng trn vi chnh
xc 4,58cm th s t c tin cy l bao nhiu?
d) Mt ti liu thng k c cho rng chiu cao trung bnh ca ging cy trng
trn l 127cm. Hy cho kt lun v ti liu vi mc ngha 1%.
e) Nhng cy trng c chiu cao t 135cm tr ln c gi l nhng cy
cao. Hy c lng t l cy cao vi tin cy 95%. Vi tin cy , t
l cy cao t gi tr ti a l bao nhiu? Ti thiu l bao nhiu?
f) Nu c lng t l cy cao vi chnh xc 10% th s t c tin cy
l bao nhiu?
g) Nu c lng t l cy cao vi tin cy 95% v chnh xc 11% th cn
phi iu tra thm bao nhiu cy na?
h) Trc y, t l cy cao ca loi cy trng trn l 40%. Cc s liu trn thu
thp c sau khi p dng mt k thut mi. Hy cho kt lun v k
thut mi vi mc ngha 5%.
i) Nhng cy trng c chiu cao t 105cm n 125cm c gi l nhng cy
loi A. Hy c lng chiu cao trung bnh ca nhng cy loi A vi
tin cy 95% (GS X c phn phi chun).
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

40
j) Bng phng php mi, sau mt thi gian ngi ta thy chiu cao trung
bnh ca nhng cy loi A l 119,5cm. Hy cho kt lun v phng php
mi vi mc ngha 1% (GS X c phn phi chun).
k) Gi s X c phn phi chun. Vi tin cy 95%, hy c lng phng
sai ca X trong hai trng hp :
) Bit k vng ca X l 130 cm.
) Cha bit k vng ca X.
l) Khi canh tc bnh thng th phng sai ca chiu cao X l 300cm
2
. Hy
nhn nh v tnh hnh canh tc vi mc ngha 5% (GS X c phn phi
chun).

Bi 2. nghin cu nhu cu ca mt loi hng mt khu vc, ngi ta kho
st 400 h gia nh. Kt qu nh sau:
Nhu cu (kg/thng/h) 0-1 1-2 2-3 3-4 4-5 5-6 6-7 7-8
S h 10 35 86 132 78 31 18 10
Cho bit trong khu vc c 4000 h.
a) c lng nhu cu trung bnh v mt hng ny ca ton khu vc trong mt
nm vi tin cy 95%.
b) Khi c lng nhu cu trung bnh v mt hng ny ca ton khu vc trong
mt nm, nu ta mun t c tin cy 99% v chnh xc l 4,8tn th
cn kho st t nht bao nhiu h gia nh?

Bi 3. kho st ch tiu X ca mt loi sn phm ca x nghip I, ngi ta
quan st mt mu trong kho v c kt qa sau:


X(cm) 11-15 15-19 19-23 23-27 27-31 31-35 35-39
S sphm 8 9 20 16 16 13 18

a) Nhng sn phm c ch tiu X t 19cm tr xung c gi l nhng sn
phm loi B. Hy c lng t l sn phm loi B vi tin cy 92%.
b) Gi s trong kho c 1000 sn phm loi B. Hy c lng s sn phm
trong kho vi tin cy 92%.
c) Gi s trong kho c 10.000 sn phm. Hy c lng s sn phm loi B
c trong kho vi tin cy 92%.
d) Gi s trong kho ln 1000 sn phm ca x nghip II v trong 100 sn
phm ly t kho c 9 sn phm ca x nghip II. Hy c lng s sn phm
ca x nghip I c trong kho vi tin cy 82%.

Bi 4. Tri cy ca mt ch hng c ng trong cc st, mi st 100 tri.
Ngi ta kim tra 50 st th thy c 450 tri khng t tiu chun.
a) c lng t l tri khng t tiu chun ca l hng trn vi tin cy
95%.
b) Nu mun c lng t l tri khng t tiu chun vi chnh xc 0,5%
th s t c tin cy l bao nhiu?
Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

41
c) Nu mun c lng t l tri khng t tiu chun vi chnh xc 1% v
tin cy 99% th phi iu tra thm t nht bao nhiu st na?

Bi 5. bit s lng c trong h ln ngi ta bt ln 2000 con nh du
xong ri th chng xung h. Sau ngi ta bt ln 400 con v thy c 80
con c nh du.
a) Vi tin cy 95%, hy c lng s c c trong h.
b) c lng s c ti a c trong h vi tin cy 96%.
c) c lng s c ti thiu c trong h vi tin cy 94%.

Bi 6. Cho cc s liu nh Bi 1.
a) Gi s trung bnh tiu chun ca chiu cao X l 125cm. C th khng nh
rng vic canh tc lm tng chiu cao trung bnh ca ging cy trng trn
vi mc ngha 1% hay khng?
b) Gi s trung bnh tiu chun ca chiu cao X l 134cm. C th khng nh
rng vic canh tc lm gim chiu cao trung bnh ca ging cy trng trn
vi mc ngha 2% hay khng?
c) Sau khi p dng phng php canh tc mi, ngi ta thy chiu cao trung
bnh ca cc cy loi A l 114cm. Hy kt lun xem phng php mi c
lm gim chiu cao trung bnh ca cc cy loi A hay khng vi mc
ngha 3% (Gi s X c phn phi chun) .
d) Trc y, chiu cao trung bnh ca cc cy loi A l 120cm. Cc s liu
trn thu thp c sau khi p dng mt k thut mi. Hy kt lun xem
k thut mi c lm gim chiu cao trung bnh ca cc cy loi A hay khng
vi mc ngha 2% (Gi s X c phn phi chun).
e) Sau khi p dng mt phng php sn xut, ngi ta thy t l cc cy loi A
l 35%. Hy kt lun xem phng php mi c lm tng t l cc cy loi A
ln hay khng vi mc ngha 2%.
f) Theo ti liu thng k, t l cy loi A l 20%. Hy xt xem hin nay vic
canh tc c lm tng t l cc cy loi A hay khng vi mc ngha 5%?
g) Theo ti liu c, phng sai ca chiu cao X l 250cm
2
. Vi mc ngha
5%, xt xem hin ti chiu cao ca cy trng c bin ng hn so vi trc
y hay khng (GS X c phn phi chun)?
h) Trc y, phng sai ca chiu cao X l 350cm
2
. Cc s liu trn thu thp
c sau khi p dng mt k thut mi. Vi mc ngha 5%, hy xt
xem k thut mi c lm chiu cao ca ging cy trng trn t bin ng hn
hay khng (GS X c phn phi chun)?

Bi 7. kho st ng knh ca mt chi tit my ngi ta kim tra mt s
sn phm ca hai nh my. Trong kt qu sau y, X l ng knh ca chi tit
my do nh my I sn xut cn Y l ng knh ca chi tit my do nh my II
sn xut. Nhng sn phm c chi tit my nh hn 19cm c xp vo loi C.

X(cm) 11-15 15-19 19-23 23-27 27-31 31-35 35-39
S sn phm 9 19 20 26 16 13 18

On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

42
Y(cm) 13-16 16-19 19-22 22-25 25-28 28-31 31-34
S sn phm 7 9 25 26 18 15 11

a) C th kt lun rng ng knh trung bnh ca mt chi tit my do hai nh
my sn xut bng nhau hay khng vi mc ngha 1%?
b) C th cho rng ng knh trung bnh ca mt chi tit my do nh my I
san xut ln hn ng knh trung bnh ca mt chi tit my do nh my II
sn xut hay khng vi mc ngha 5%?
c) Xt xem ng knh trung bnh ca mt chi tit my do nh my II sn xut
c nh hn ng knh trung bnh ca mt chi tit my do nh my I sn
xut hay khng vi mc ngha 2%?
d) Vi mc ngha 4%, t l sn phm loi C do hai nh my sn xut c nh
nhau khng?
e) Vi mc ngha 3%, c th cho rng t l sn phm loi C do nh my I
sn xut ln hn t l sn phm loi C do nh my II sn xut hay khng?
f) Hy nhn xt v kin cho rng t l sn phm loi C do nh my II sn
xut nh hn t l sn phm loi C do nh my th I sn xut vi mc
ngha 5%?

Bi 8. Sn phm sn xut ra trn mt dy chuyn t ng c ng gi theo
qui cch 3 sn phm/hp. Vi mc ngha 1%, hy xt xem s sn phm loi I
c trong mi hp c phi l LNN c phn phi nh thc hay khng. Bit rng
khi kim tra 100 hp ngi ta thy c 75 hp c 3 sn phm loi I, 20 hp c 2
sn phm loi I; 5 hp c 1 sn phm loi I.

Bi 9. Qua st trong mt s ngy v s tai nn giao thng X xy mi ngy
mt thnh ph ta c s liu sau:
S tai nn X 0 1 2 3 4 5
S ngy 10 32 46 35 20 13
Vi mc ngha 1%, c th xem s tai nn giao thng xy mi ngy thnh
ph trn l LNN c phn phi Poisson c hay khng?

Bi 10. Quan st nng sut X ca mt ging la th nghim trn 100 tha
rung ta c kt qu sau:

Nng sut (tn/ha) 8-9 9-10 10-11 11-12 12-13 13-14 14-15
S tha 8 15 21 23 16 9 8

Vi mc ngha 5% c th xem nng sut X l LNN c phn phi chun hay
khng?

Bi 11. Bng s liu iu tra v tnh hnh hc tp ca 10.000 sinh vin ca mt
trng i hc nh sau:
Gii Kh Trung bnh v km
Nam 1620 2680 2500
N 880 1320 1000
Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com
On thi Cao hoc Toan kinh te Phan Thong ke Tran Ngoc Hoi

43
Vi mc ngha 5%, xt xem c s khc bit v cht lng hc tp ca nam
v n hay khng.

P S

Bi 1. 1a) 127,2447cm - 134,7553cm; 134,1902cm; 127,8098cm
1b) 39 1c) 98,82%
1d) |z| = 2,1942 < 2,58 = z

: Ti liu c cn ph hp.
1e) 25,65% - 44,35%; 42,87%; 27,13%
1f) 96,42% 1g) 0
1h) |z| = 1,0206 < 1,96 = z

: Lm thay i t l cy cao.
1i) 113,936cm - 118,064cm
1j) |z| = 3,5 > 2,492 =
k
t

: Thay i chiu cao trung bnh cy loi A, theo hng tng.


1k) 254,7082(cm
2
) - 444,6121(cm
2
)
1k) 253,9354(cm
2
) - 443,2631(cm
2
)
1l)
2
1
2
74, 222

=
2
= 109,6662
2
2
129, 56

=
: Bnh thng.
Bi 2. 2a) 166,9584tn - 180,5616tn 2b) 1392.
Bi 3. 3a) 10,43% - 23,57% 3b) 4261-9587 3c) 1043- 2357
3d) 6795 - 18342.
Bi 4. 4a) 8,21% - 9,79% 4b) 79,5% 4c) 5.
Bi 5. 5a) 8362 - 12437 5b) 12121 5c) 8651.
Bi 6. 6a) z = 3,2913 > 2,33 = z
2
: Tng chiu cao trung bnh.
6b) z = 1,6457 < 2,06 = z
2
: Khng lm gim chiu cao TB.
6c) z = 2 > 1,974 =
2
t

: Lm gim chiu cao trung bnh cy loi A.
6d) z = 4 > 2,1715 =
2
t

: Lm gim chiu cao TB cy loi A.
6e) z= 2,0966 > 2,06 = z
2
. Lm tng t l cy loi A.
6f) z = 1,25 < 1,65 = z
2
. Khng lm tng t l cy loi A.
6g)
2
= 131,5995 >
2
124, 3

= : Chiu cao bin ng hn.
6h)
2
= 93,9996 >
2
1
77, 93

= : Chiu cao khng t bin ng hn.
Bi 7. 7a) |z| = 1,7188 < 2,58 = z

: Bng nhau.
7b) z = 1,7188 > 1,65 = z
2
: Ca nh my I sn xut ln hn.
7c) z =1,7188 < 2,06 = z
2
: Khng th xem ca nh my II nh hn.
7d)|z| = 1,6942 < 2,06 = z

: Nh nhau.
7e) z = 1,6942 < 1,88 = z
2
: Ca nh my I ln hn.
7f) z = 1,6942 > 1,65 = z
2
: Ca nh my II nh hn.
Bi 8.
2 2
2, 881 9, 21

= < = : X c PP nh thc X B(3 ; 0,9).


Bi 9.
2
= 2,4592 < 13,28 =
2

: X c phn phi Poisson.


Bi 10.
2
= 1,9883 < 9,488 =
2

: X c phn phi chun.


Bi 11.
2 2
32, 52 5, 99

= > = : C s khc bit.


-----------------------------------------

Printed with FinePrint trial version - purchase at www.fineprint.com

You might also like