Giu thng tin trong mi trng nh / V Th Chung Thu ; Nghd. : PGS.TS.

Nguyn Xun Huy

M U

Giu thng tin (data hiding) l mt hng nghin cu ang thu ht nhiu s quan tm ca cc chuyn gia trong vn bo mt thng tin. Tm c vi k thut ny, trong lun vn chng ti mnh dn xut mt qui trnh lm thi, s dng phng php giu thng tin trong mi trng nh, mc ch bo m thng tin v thi c chuyn n ni nhn b mt, chnh xc, nhanh chng v an ton nht.

Lun vn gm bn chng chnh: Chng I. TNG QUAN V GIU THNG TIN Trnh by mt s khi nim c bn ca k thut che giu thng tin; phn loi cc k thut giu tin; nhng ng dng c bn; m hnh ca k thut giu tin v mt vi phn mm giu tin hin c. Chng II. CC TNH CHT V C TRNG CA GIU THNG TIN TRONG NH Nghin cu k thut giu tin trong mi trng nh; s khc bit ca k thut giu tin trong cc loi nh khc nhau; cc tnh cht v yu cu ca h giu tin trong nh. Chng III. MT S THUT TON GIU THNG TIN Kho st mt s k thut giu thng tin; phn loi cc thut ton giu thng tin; xy dng mt chng trnh giu tin theo thut ton Chen - Pan - Tseng. Chng IV. TRIN KHAI NG DNG xut ci tin vic hnh thnh v gi thng tin v thi n ni nhn trn c s c p dng k thut giu thng tin trong mi trng nh.

CHNG I. TNG QUAN V GIU THNG TIN I.1. Gii thiu chung: Cuc cch mng thng tin k thut s em li nhng thay i su sc trong x hi v trong cuc sng ca chng ta, to mi trng m v tin nghi. ng thi mt tri ca n l s xut hin nhng vn nn, tiu cc nh nn n cp bn quyn, nn xuyn tc thng tin, truy nhp thng tin tri php v.v... Tm gii php cho nhng vn nu trn khng ch to iu kin i su vo lnh vc cng ngh phc tp ang pht trin rt nhanh ny m cn dn n nhng c hi pht trin kinh t. I.2. Giu thng tin v vi nt v lch s ca n I.2.1. Cc nh ngha [21]: nh ngha 1: Giu thng tin Giu thng tin l mt k thut nhng (giu) mt lng thng tin s no vo trong mt i tng d liu s khc. nh ngha 1 mang tnh tng qut v giu tin. Xt ring trong k thut giu tin mt (Steganography), nhng nh ngha sau y c th hn v c chia theo cc h giu tin mt. T , cc h thng giu tin mt c th chia thnh ba loi nh: nh ngha 2: Giu tin thun tu (Pure Steganography) Mt b 4 (C,M,D,E), trong C l tp cc phng tin cha thng tin cn giu, M l tp thng ip cn giu vi |C||M|, E: CM C l mt hm nhng thng ip M vo phng tin cha C v D: C M l hm gii tin sao cho D(E(c,m)) = m vi mi m M, c C c gi l mt h pure Steganography. nh ngha 3: Giu tin dng kho b mt (Secret key Steganography) Mt b nm (C,M,K,Dk,Ek), trong C l tp cc phng tin cha thng tin cn giu, M l tp thng ip cn giu vi |C||M|, K l mt tp kho b mt, Ek: CMK C l mt hm nhng thng ip M vo phng tin cha C s dng kho K v Dk: C K M l hm gii tin sao cho Dk(Ek(c,m,k),k) = m vi mi m M, c C v k K c gi l mt h Secret key Stegangraphy nh ngha 4: Giu tin dng kho cng khai (Public Key Steganography) Ging nh l h m mt kho cng khai, h giu tin mt kho cng khai khng s dng vic truyn kho b mt m s dng hai kho l kho b mt v kho cng khai. Kho cng khai c lu trong c s d liu cng cng. c s dng trong qu trnh giu tin. Cn kho b mt c s dng trong qu trnh gii tin. I.2.2. Phn loi cc k thut giu tin: Do k thut giu thng tin s mi c hnh thnh trong thi gian gn y nn xu hng pht trin vn cha n nh. Nhiu phng php mi, theo nhiu kha cnh khc nhau ang v s c xut, bi vy cha th c c mt nh ngha chnh xc, mt s nh gi phn loi r rng. S phn loi trn hnh 2 c Fabien A. P.
Lun vn tm tt

Petitcolas a ra nm 1999, sau hi ngh quc t ln th hai v giu tin (1998) v c chp nhn rng ri trong gii nghin cu [5]. C th chia lnh vc giu d liu ra lm hai hng ln, l watermarking v steganography. Nu nh watermark quan tm nhiu n cc ng dng giu cc mu tin ngn nhng i hi bn vng ln ca thng tin cn giu (trc cc bin i thng thng ca tp d liu mi trng) th steganography li quan tm ti cc ng dng che giu cc bn tin i hi mt v dung lng cng ln cng tt. I.2.3. Vi nt v lch s giu tin: T Steganography bt ngun t thi Hi Lp c v c s dng cho ti ngy nay, n c ngha l ti liu c ph (covered writing). Cc cu chuyn k v k thut giu thng tin c truyn qua nhiu th h. C l nhng ghi chp sm nht v k thut giu thng tin (thng tin c hiu theo ngha nguyn thy ca n) thuc v s gia Hi Lp Herodotus. Nhng tng v che giu thng tin c t rt sm, c s dng nhiu trong i thng, tuy nhin cha c ch pht trin nh mt ngnh khoa hc. Xut pht t nhu cu v bo mt thng tin cng nhng pht minh khoa hc ca nhn loi, nhng thnh tu m cng ngh thng tin em li to ra cc mi trng giu tin ht sc tin li v phong ph. Nhng nm 1990 tr li y, giu thng tin s mi tht s nhn c s quan tm ca cc nh nghin cu, cc t chc, cc trng i hc v cc vin cng ngh thng tin trn ton th gii. I.3. M hnh k thut giu tin M hnh ca k thut giu tin c bn c trnh by trn hnh 4 v hnh 5. I.4. Mt s ng dng ang c trin khai [15]: - Bo v bn quyn tc gi (copyright protection) - Nhn thc thng tin hay pht hin xuyn tc thng tin (authentication and tamper detection) - Du vn tay hay dn nhn (fingerprinting and labeling) - iu khin truy cp (copy control) - Giu tin mt (steganography) I.5. Giu thng tin trong d liu a phng tin: I.5.1 Giu thng tin trong nh: Hin nay, giu thng tin trong nh chim t l ln nht trong cc chng trnh ng dng, cc phn mm, h thng giu tin trong a phng tin, bi lng thng tin c trao i bng nh l rt ln v hn na giu thng tin trong nh cng ng vai tr quan trng trong hu ht cc ng dng bo v an ton thng tin nh nhn thc thng tin, xc nh xuyn tc thng tin, bo v bn quyn tc gi, iu khin truy cp, giu thng tin mt... c im ca giu thng tin trong nh l thng tin c giu mt cch v hnh. y l mt cch truyn thng tin mt cho nhau m ngi khc khng th bit c, bi sau khi giu thng tin, cht lng nh gn nh khng thay i, c bit i vi nh mu hay nh xm.
Lun vn tm tt

I.5.2 Giu thng tin trong audio: Giu thng tin trong audio mang c im ph thuc vo h thng thnh gic HAS (Human Auditory System) ca con ngi. Vn kh khn y l h HAS c th nghe c cc tn hiu cc gii tn rng v cng sut ln, gy kh d i vi cc phng php giu tin trong audio. Nhng tht may l HAS li km trong vic pht hin s khc bit cc gii tn v cng sut. iu ny c ngha l cc m thanh to, cao tn c th che giu c cc m thanh nh thp mt cch d dng. Vn kh khn th hai i vi giu thng tin trong audio l knh truyn tin. Knh truyn hay bng thng chm s nh hng n cht lng thng tin sau khi giu. Giu thng tin trong audio i hi yu cu rt cao v tnh ng b v tnh an ton ca thng tin I.5.3. Giu thng tin trong video. Cng ging nh giu thng tin trong nh hay trong audio, giu tin trong video cng c quan tm v c pht trin mnh m cho nhiu ng dng nh iu khin truy cp thng tin, nhn thc thng tin v bo v bn quyn tc gi. Mt v d l cc h thng chng trnh tr tin xem theo on vi cc video clip (pay per view application). Cc k thut giu tin trong video cng c pht trin mnh m v cng theo hai khuynh hng l thu vn s v giu tin mt. I.6. an ton ca mt h thng giu tin Vic ph v mt h thng giu tin thng thng gm ba phn: pht hin, gii tin v hu thng tin giu. Mt h thng giu tin mt c gi l thc s an ton khi k tn cng khng pht hin c s tn ti ca thng tin giu trong mt i tng cha. Trong khi pht trin mt h giu tin mt, ngi ta phi lun lun cho rng k tn cng c nng lc tnh ton v sn sng lm mi cch ph v tnh an ton ca h thng. Nu k tn cng khng th chc chn mt i tng c c giu tin hay khng th theo l thuyt, h thng l an ton. I.7. Cc tn cng trn h giu tin Tn cng trn i tng giu tin [14] l nhng php bin i sao cho c th lm mt thng tin giu. Cc k thut tn cng phn lm hai nhm chnh: Mt l bin i to nhiu i vi d liu c giu tin

Hai l lm mt tnh ng b gia i tng v v thng tin giu khng th khi phc li tin giu

Lun vn tm tt

CHNG

II. CC TNH CHT V GIU THNG TIN TRONG NH

TRNG

CA

II.1. Giu thng tin trong nh, nhng c trng v tnh cht i tng nh l mt i tng d liu tri gic tnh, ngha l d liu tri gic khng bin i theo thi gian (khng ging nh audio v video). C nhiu nh dng cng nh tnh cht ca cc nh khc nhau nn cc k thut giu tin trong nh c nhng c trng v cc tnh cht c bn sau y: Phng tin cha c d liu tri gic tnh D liu gc y l nh tnh, d giu thng tin vo trong nh hay cha th khi ngi ta xem, d liu nh khng thay i theo thi gian, khc vi d liu audio hay l video, khi nghe hay xem th d liu gc s thay i lin tc.... S khc bit ny nh hng ln n cc k thut giu thng tin trong nh vi k thut giu thng tin trong audio hay video. K thut giu ph thuc nh K thut giu tin ph thuc vo cc loi nh khc nhau. Chng hn nh i vi nh en trng, nh xm hay nh mu ta cng c nhng k thut ring do cc loi nh c nhng c trng khc nhau. nh nn v nh khng nn cng p dng nhng k thut giu tin khc nhau v nh nn c th lm mt thng tin khi nn nh K thut giu tin li dng tnh cht h thng th gic ca con ngi Giu tin trong nh t nhiu cng gy ra nhng thay i trn d liu nh gc. Cc k thut giu tin phi m bo mt yu cu c bn l nhng thay i trn nh phi rt nh sao cho bng mt thng khng th nhn ra c s thay i, c nh th mi m bo c an ton cho thng tin giu. Rt nhiu cc k thut li dng tnh cht ca h thng th gic giu tin chng hn nh mt ngi cm nhn v s bin i v chi km hn s bin i v mu hay cm nhn ca mt v mu xanh da tri (blue) l km nht trong ba mu c bn RGB Giu thng tin trong nh tc ng ln d liu nh nhng khng thay i kch thc nh: Cc php ton thc hin cng vic giu thng tin s c thc hin trn d liu ca nh. D liu nh bao gm c phn header, bng mu (c th c) v thng tin v nh. Giu thng tin l phng php bin i cc gi tr ca cc bit trong d liu nh ch khng thm vo hay bt i d liu nh. Do vy m kch thc nh trc hay sau khi giu thng tin l nh nhau. m bo yu cu cht lng nh sau khi giu thng tin: Sau khi giu thng tin bn trong, nh phi m bo c yu cu khng b bin i c th b pht hin d dng so vi nh gc. Yu cu ny kh n gin i vi nh mu hoc nh xm bi mi mt pixel nh (picture element) c biu din bi nhiu bit, nhiu gi tr v khi thay i mt gi tr nh no th cht lng nh khng thay i, thng tin giu kh b pht hin. i vi nh en trng th vic giu
Lun vn tm tt

thng tin phc tp hn nhiu, v mi pixel nh en trng ch gm mt trong hai gi tr hoc trng hoc en, v nu ta bin i mt bit t en thnh trng th rt d b pht hin. V phng php giu tin trong nh da trn vic iu chnh cc gi tr ca cc bit theo mt qui tc no v khi gii m s theo cc gi tr tm c thng tin giu, cho nn nu mt php bin i no trn nh lm thay i gi tr ca cc bit th s lm cho thng tin giu b sai lch. Chnh c im ny m giu thng tin trong nh c tc dng nhn thc v pht hin xuyn tc thng tin. Trn y l nhng tnh cht v c im c bn chung ca giu tin trong nh. Ring i vi ng dng giu tin mt (steganography) th cc tnh cht n, lng thng tin giu v an ton l ba tnh cht quan trng nht II.2. Giu thng tin trong nh en trng, nh mu v nh a cp xm Khi ngun ca giu thng tin trong nh l thng tin c giu trong cc nh mu hoc nh xm, trong mi pixel nh mang nhiu gi tr, c biu din bng nhiu bit. Vi loi nh ny, mt thay i gi tr nh mi pixel hu nh khng lm thay i cht lng nh v kh nng b pht hin di s quan st ca mt thng l rt thp. Vi nhng nh m mi im nh ch mang mt gii hn nh cc gi tr th vic m bo tnh n ca thng tin giu trong nh l cng vic rt kh khn. c bit i vi nh en trng, mi im nh ch mang mt trong hai gi tr trng hoc en, vic thay i gi tr mt pixel t en thnh trng hoc ngc li, rt d b pht hin. S lng thut ton ginh cho giu tin trong nh en trng cha nhiu v vn cha t c kt qu mong mun. C thut ton giu c nhiu thng tin vo nh th cht lng nh li km v d b pht hin. Mt s thut ton khc khi giu tin cho cht lng nh tt hn nhng lng thng tin giu c t v qu n gin, khng m bo c an ton cho thng tin. nh kt qu c nhng im khc vi nh gc gi l nhiu (Interfere). nh kt qu cng t nhiu th thut ton giu tin cng c nh gi cao. i phng kh pht hin nhiu, nn chn nhng nh khng ph bin lm nh mi trng. II.3. H thng th gic ngi v cc m hnh mu ca nh. Hiu bit v h thng th gic ngi s gp mt phn khng nh trong vic ci tin v nng cp cc thut ton v giu tin trong nh. nhn bit mt nh, no ngi phi x l cc thng tin thu nhn nh v tr khng gian, ng nt, mu sc ( chi, tng phn, tn s, ...) ca nh. T chc quc t v chun ho mu CIE (Commision Internationale d'Eclairage) a ra mt s cc chun biu din mu. Mi h mu c mt chun ring, v d h chun mu CIE - RGB (h to dng ba mu c bn). Ngi ta qui c, mt mu c t hp t ba mu c bn RGB theo mt t l no y. Theo cch biu din ny, Maxwell a ra cng thc: R+G+B=1 Khng gian mu RGB l mt tp cc mu thnh phn sp xp theo hnh lp phng trong h trc to cc. ng cho chnh (d) ca khi lp phng vi
Lun vn tm tt

s cn bng v s lng tng mu gc tng ng vi cc mc xm, trong khong t en (A) n trng (W).
d = R2 + G 2 + B2

Ngoi m hnh mu RGB nh hng phn cng c s dng rng ri cn m hnh mu CMY s dng cho mt s thit b in mu. Trn thc t tn ti nhiu m hnh mu khc nhau, nhng th hin mu sc ca i tng trn mn hnh ho th cc gi tr mu ca cc h khc nhau cn c chuyn sang gi tr RGB tng ng. II.4. Biu din nh trn my tnh: nh trong thc t c thu nhn t nhiu ngun khc nhau, nh dng my quay (camera), my qut (scanner), v tinh, ... l nh lin tc v khng gian v v gi tr sng. c th x l nh bng my tnh cn phi tin hnh s ho nh. Trong qu trnh s ho, cc tn hiu lin tc c bin i thnh cc tn hiu ri rc thng qua qu trnh ly mu (ri rc ho v khng gian) v lng ho (chuyn i tn hiu tng t sang tn hiu s) thnh phn gi tr m v nguyn tc bng mt thng khng phn bit c hai im k nhau. Trong qu trnh ny, ngi ta s dng khi nim im nh, mi im nh c xc nh bi to v mu. Mt pixel c th c lu tr trn 1, 4, 8 hay 24 bit. nh s thng c biu din theo dng bng hai chiu gm m hng v n ct, mt im nh c k hiu I(x,y). Nh vy, mt nh l tp hp ca nhiu im nh. Ta ni nh gm M x N im nh. Thng gi tr ca M c chn bng N, thun li cho qu trnh x l. Cn c vo phng php x l cc d liu trong h thng, ngi ta phn bit ra hai h thng: ho vector (Geometry Based Graphic) v ho im (Sample Based Graphic). nh biu din trn my tnh v th cng c chia thnh hai loi: nh vector v nh mnh. Ngi ta c th lu c hai dng nh trn vo tp Metafile, gm cc chun WPG, Mac PICT, CGM. Cc phn mm nh Photoshop, Corel Draw c th x l trn cc loi nh nu. II.4.1. nh vector k thut ho ny, ngi ta ch lu tr m t ton hc ca cc thnh phn trong m hnh hnh hc cng vi cc thuc tnh tng ng ca n m khng lu li ton b tt c cc im nh. nh vector c lu tr di dng mt hm ri rc f(x,y). V d r(x,y), g(x,y), b(x,y) trong x,y l to ca im nh cn f l gi tr mu ca nh, hay line 200,50,136,227,black: v ng thng mu en vi cc cp to bt u v kt thc. II.4.2. nh mnh nh mnh l nh c lu theo bn im nh. C hai phng php to ra cc im nh:
Lun vn tm tt

- Phng php th nht, dng phn mm v trc tip tng im nh mt, v s dng phn mm Paint. - Phng php th hai l s ho cc nh thu t thit b quang hc, v d s dng phn mm Photo shop. Cc nh dng nh BMP, PCX, TIFF c cu trc theo kiu ny. II.5. Cc nh dng nh thng dng [4]. II.5.1. nh dng nh IMG nh IMG l nh en trng, mi im nh c th hin bi 1 bit. Ton b nh ch gm cc im sng v ti tng ng vi gi tr 1 hoc 0. T l nn ca kiu nh dng ny l kh cao. nh IMG c nn theo tng dng. Mi dng bao gm cc gi (Pack). Cc dng ging nhau c nn thnh mt gi. II.5.2. nh dng nh PCX nh dng nh PCX l mt trong nhng nh dng loi c in nht. N s dng phng php m ho lot di RLC nn d liu nh. Qu trnh nn v gii nn c thc hin trn tng dng nh. Thc t, phng php gii nn PCX km hiu qu hn so vi kiu IMG. nh dng nh PCX thng c dng lu tr nh v thao tc n gin, cho php nn v gii nn nhanh. Tuy nhin v cu trc ca n c nh nn trong mt s trng hp n lm tng kch thc lu tr. II.5.3. nh dng nh TIFF (Targed Image File Format) Kiu nh dng TIFF c thit k lm nh bt cc vn lin quan n vic m rng tp nh c nh. D liu cha trong tp thng c t chc thnh cc nhm dng (ct) qut ca d liu nh. Cch t chc ny lm gim b nh cn thit cho vic c tp. Tuy nhin, vi cng mt nh th vic dng file PCX chim t khng gian nh hn. II.5.4. nh dng nh GIF (Graphics Interchanger Format) nh dng nh GIF do hng Computer Incorporated (M) xut ln u tin vo nm 1990. Vi nh dng GIF, khi s mu trong nh cng tng th u th ca nh dng GIF cng ni tri. Nhng u th ny c c l do GIF tip cn cc thut ton nn LZW. Dng nh GIF cho cht lng cao, phn gii ho tt, cho php hin th trn hu ht cc phn cng ho. Cng vi n c chun JPEG (Joint Photograph Expert Group). GIF dng cho cc nh ho (Graphic), cn JPEG dng cho nh chp (Photographic). nh GIF v JPEG khi lu c nn nn qu trnh c tp tin nh c km theo gii nn. II.5.5. nh Bitmap (BMP) nh BMP (Bitmap) c pht trin bi Microsoft Corporation, c lu tr di dng c lp thit b cho php Windows hin th d liu khng ph thuc vo khung ch nh mu trn bt k phn cng no. BMP thuc loi nh mnh. C rt nhiu nh dng nh thuc kiu bitmap nh BMP, PCX, TIFF, GIF, JPEG, TGA, PNG, PCD ... Nhng nh m mi im nh biu din bi 1, 4, hay 8 bit mi c bng mu.
Lun vn tm tt

II.6. Nn nh tit kim b nh my tnh, ngi ta ch lu cc c t c trng ca nh nh bin nh (boundary) hay cc vng nh (Region). Cng vic ny c gi l "nn d liu" hay gim d tha, m ho nh gc. Lng thng tin thu c sau nn thng nh hn d liu gc rt nhiu (khong 10%), nhng k thut nn mi nh fratal cho t l nn n 30%. II.6.1. T l nn (Compression rate)
1 T l nn = 100% r
1 Hiu qu nn = 1 - 100% r

r l t s nn = kch thc d liu gc / kch thc d liu thu c. II.6.2. Mt s phng php nn nh. Kch thc nh gc = S phn t x di bit ti a - Phng php Huffman: Kch thc nh sau nn = Tng (s phn t x di bit tng ng) - Phng php nn lot di RLC (Run Length Coding): Kch thc nh sau nn = S lot x Kch thc cc i ca cc lot Phng php RLC c dng cho nh loi PCX, BMP. Thut ton RLC thuc loi nn bo ton d liu. - Phng php LZW (Lempel Ziv Welch): Kch thc nh sau nn = Tng (s phn t x di bit bng nhau) Thut ton nn LZW hay hn cc thut ton trc k thut t chc t in, cho php nng cao t l nn. K thut ny p dng c cho tt c cc loi tp tin nh phn, l chun nn ca nh loi TIFF, GIF. Nn nh va gip gim thiu kch thc nh, ng thi cng ang c nghin cu cho hng ng dng giu thng tin. II.7. Mt s tiu ch nh gi k thut giu thng tin trong nh s II.7.1 Tnh v hnh Tnh v hnh hay khng cm nhn c (imperceptible) ca mt ngi thng gim dn nhng vng nh c mu xanh tm, thu vn n thng c chn giu trong vng ny. II.7.2. Kh nng giu thng tin Kh nng giu thng tin (Hiding Capacity) hay lng thng tin giu c (dung lng) trong mt nh c tnh bng t l gia lng thng tin giu v kch thc ca nh. Cc thut ton giu tin u c gng t c mc tiu giu c nhiu tin v gy nhiu khng ng k. Thc t, ngi ta lun phi cn nhc gia dung lng tin cn giu vi cc tiu ch khc nh cht lng (Quality), tnh bn vng (Robustness) [17] ca thng tin giu.
Lun vn tm tt

10

II.7.3. Cht lng ca nh c giu thng tin Cht lng ca nh c giu tin c nh gi qua s cm nhn ca mt ngi. Nn chn nhng nh c nhiu, c nhng vng gc cnh hoc c cu trc, lm nh mi trng v mt thng t nhn bit c s bin i, khi c tin giu, trn nhng nh ny. II.7.4. Tnh bn vng ca thng tin c giu Tnh bn vng th hin qua vic cc thng tin giu khng b thay i khi nh mang tin phi chu tc ng ca cc php x l nh nh nn, lc, bin i t l, II.7.5. Thut ton v phc tp tnh ton phc tp ca thut ton m ha v gii m l yu t quan trng nh gi cc phng php giu tin trong nh. Yu cu v phc tp tnh ton ph thuc vo tng ng dng. Nhng ng dng theo hng Watermark thng c thut ton phc tp hn hng Steganography. II.8 Mt s chng trnh giu tin trong nh II.8.1 Hide And Seek V4.1 II.8.2. Stego Dos II.8.3. White Noise Storm II.8.4. S Tools for Windows II.9. Cc k thut x l im nh: X l cc im nh l mt k thut c s dng thng xuyn trong cc k thut giu tin trong nh. Cc gi tr im nh c ly ra ri bin i theo thut ton giu tin. Tuy nhin, min gi tr ca cc im nh li khc nhau ph thuc vo cc loi nh, chnh v th ta cn dng n k thut tch bit thng tin t gi tr im nh.

Lun vn tm tt

11

CHNG III. MT S THUT TON GIU THNG TIN III.1. Gii thiu thc hin vic giu thng tin trong mi trng nh, trc ht cn s ha cc bc nh theo nhng chun ph bin nh JPEG, PCX, GIF, i tng u tin m k thut giu tin nhm ti l nh Bitmap. nh BMP ph bin trn mng Internet, cho dung lng giu tin cao v cc phng php giu tin n gin. III.2. Thut ton giu thng tin trong khi bit. Thut ton giu thng tin trong khi bit thng c ng dng cho cc tp d liu mi trng kiu hai mu (en trng) nh cc bn photocopy, Fax, m vch hay nh en trng. nh en trng kh giu tin do c im mi im nh ch c biu din bi mt gi tr bit (0 hoc 1). III.2.1. Thut ton ngy th Thut ton giu tin ny kh n gin, b mt ca phng php ch l kch thc ca khi nh. Bn cht ca giu tin c thc hin trong k thutny l cch thc giu thng tin theo quy c chn l. Thut ton c lm kh hn bng cch chn ngu nhin mt khi cha giu tin mi ln giu. Khi , ta lm tng c an ton ca thut ton v kho by gi cn thm c ch s khi giu tin cho tng bit. Hoc ta c th thay i kch thc khi mi ln giu, trong trng hp ny th kho s l kch thc khi ca mi ln giu. Mt tng ca ci tin da vo nhn xt: vi cc nh en trng th vic thay i gi tr mt bit im nh t trng thnh en hoc ngc li rt d b pht hin. Nhng nu ta o bit trn vin nh (boundary) gia min en v min trng th bit b o s kh b nhn bit hn. C th p dng k thut x l nh [18] xc nh ng bin. tng ny c hin thc ho vi h s phn b bit D, c tnh theo cng thc:
D = Dh + Dv + Dc +Da

Trong : - Dh l h s phn b bit theo chiu ngang. - Dv l h s phn b bit theo chiu dc. - Dc l h s phn b bit theo ng cho chnh. - Da l h s phn b bit theo ng cho ph. Nu D cng nh th mc ri rc cng thp, tc l dnh kt gia cc bit 0,1 cng ln. Vy p dng thut ton ny ta s chn cch o bit no c D nh nht. Mt phn ci tin na ca thut ton l la chn cc khi giu tin. Khng nn chn nhng khi c t l bit en rt thp hoc rt cao v khi giu thng tin s rt t cc kh nng o bit v bit o s rt d b pht hin.
Lun vn tm tt

12

III.2.2. K thut giu tin Wu - Lee IIII.2.2.1. tng Thut ton ny c a ra bi M.Y.Wu v J.H.Lee [17], c thc hin nh sau: C mt nh gc nh phn F, mt kho b mt K (secret key) v mt s cc bit d liu cn giu. Kho K l mt ma trn nh phn c kch thc (m x n). n gin, ta coi kch c ca nh F l bi ca (m x n). tng ca thut ton l lm th no nhng c vo nhiu khi, mi khi ch mt bit thng tin. Nu mt khi Fi tho mn iu kin th mt bit thng tin s c giu vo khi bng cch thay i phn t ca khi Fi thnh Fi sao cho lun tho mn iu kin: 0 < SUM(Fi^K) < SUM(K) Thut ton ny lm thay i nhiu nht mt bit ca khi Fi khi giu mt bit thng tin vo trong khi. Vy, vi mt khi c kch thc (m x n) ln th s thay i ca Fi l khng ng k. III.2.2.2. Phn tch thut ton - V s dng php ton AND tnh Fi^K, nn gi tr ln nht ca SUM(Fi^K) khng th vt qu SUM(K). Cng do tnh cht ca php ton AND, nu c mt khi nh no thay i th v tr thay i ch xy ra phn t c gi tr 1 trong kho K. V th, vi mt F hon ton en no c truyn i, khi ngi thm tin bt c thng tin s d dng tm ra c v tr 1 ca kho K, chnh l l do ta khng dng trng hp SUM(Fi^K) = 0. y l phn s h ca thut ton, kh gi c b mt ca kho. - Trng hp SUM(Fi^K) = SUM(K) cng tng t, nu F hon ton trng th v tr ca bit thay i cng l v tr m bit tng ng kho l 1. trnh nhng trng hp trn, thut ton a ra s ph thuc: 0<SUM(Fi^K) < SUM(K). Vy chn kho K nh th no l mt cng vic ht sc quan trng. III.2.2.3. Nhn xt: C th tng tnh bo mt ca thng tin giu khi ta thay i cch trt ca ma trn kho K (thng, cho, zic zc, cong, xon c, ...) trn ma trn nh. Thut ton ny vn cha t c nhng yu cu cn thit v kh nng giu, an ton thng tin cng nh cht lng nh en trng. Tuy nhin, nu p dng k thutny cho nh mu th thu c kt qu kh quan hn. III.2.3. K thut giu tin Chen - Pan Tseng (CPT). III.2.3.1 tng Thut ton giu thng tin trong nh en trng c Yu Yuan Chen, Hsiang Kuang Pan v Yu Chee Tseng, khoa Cng Ngh thng tin v Khoa hc my tnh thuc trng i hc quc gia i Loan ngh [23]. III.2.3.2. Mt s khi nim: a) Kho b mt (Secret Key) K: Kho K l mt ma trn nh phn c cng kch thc m x n vi kch thc ca khi nh. Kho c dng mt cch b mt gia ngi gi v ngi nhn.
Lun vn tm tt

13

b) Ma trn trng s (Weight Matrix) cp r: Ma trn trng s cp r(W) c kch thc bng kch thc ca mt khi nh (m x n) v tho mn cc iu kin sau: - W l mt ma trn s nguyn c cc phn t nm trong khong gi tr (0..2r-1) vi r cho trc tho mn iu kin 2r m x n. - Mi mt phn t c gi tr t (1..2r-1) phi xut hin t nht 1 ln trong W. Vi mi m, n, r tho mn 2r-1 m x n s c
2 1 C mn ( 2 r 1)!( 2 r 1) mn ( 2
r r

1)

kh nng chn W. V d nh vi m = n = 4, r = 2 c 5.356.925.280 kh nng la chn W. Con s ny ln lm gim nguy c thng tin b gii m bi nhng k ph hoi. c) Php o bit: o bit b tng ng vi php bin i thay b bi 1-b, tc l nu ban u b nhn gi tr 0 th sau khi o n s nhn gi tr 1 v ngc li. d) Cc php ton trn ma trn dng trong thut ton: Ngoi cc php ton And, Xor, Sum cp, trong thut ton cn s dng thm php nhn ma trn (k hiu ) III.2.3.3. Thut ton: D liu nhp: - F : l mt ma trn nh gc m ta dng nhng thng tin. F c chia thnh cc khi nh Fi, mi ma trn im nh Fi c kch thc l (m x n), n gin ta gi s rng F l bi ca cc Fi. - K : l mt ma trn kho ngu nhin c kch thc (m x n). - W: l mt ma trn trng s ngu nhin, cng kch thc ca K. - r : S lng bit c th giu trong mi mt khi nh (m x n). - B : L lng thng tin cn giu , B = b1b2...bz (mi bi c r bit) - d : chnh lch trng s. D liu xut: Cc ma trn im nh Fi c thay i t Fi. Cc Fi cho ra nh F c thng tin giu. III.2.3.4. Phn tch, nh gi thut ton Thut ton c ci tin nhiu (c th giu 2 bit tin vo 1 khi nh) so vi nhng thut ton khc ch giu c mt bit tin vo mi khi nh. an ton ca thut ton c nng cao thng qua vic s dng hai ma trn (kho, trng s) giu tin v gii tin. Thut ton tng i d ci t y l thut ton giu thng tin trong nh en trng nn ta cng c th tnh ton h s phn b bit D ci thin cht lng nh sau khi giu. Thc nghim cho thy, nu kt hp vi phn ci tin ny th cht lng nh c nng ln ng k.
Lun vn tm tt

14

Sau ci tin, c th p dng thut ton cho nh mu v nh a cp xm. Ngi ta s dng k thut chn ra bit t quan trng nht (LSB) ca mi im nh xy dng ma trn hai chiu cc bit 0,1 nh vi nh en trng. Nu p dng tt thut ton ny cho nh mu th c th ni thut ton t c yu cu c bn ca mt ng dng giu tin mt, nh m bo tnh n; s lng thng tin giu cao v an ton. III.3. Thut ton giu thng tin thay th bit c trng s thp nht Nhng nm gn y, k thut giu thng tin vo min bit c trng s thp (LSB - Least Significant Bit) ca nh c quan tm nghin cu kh nhiu [22]. LSB l bit c nh hng t nht ti vic quyt nh mu sc ca mi im nh, v vy khi ta thay i bit ny th mu sc ca im nh mi s gn nh khng khc bit so vi im nh c. III.3.1. Thut ton T tng ca thut ton l chn ngu nhin mt im nh, vi mi im nh, chn ngu nhin mt byte mu, sau giu bit tin vo bit mu c trng s thp nht. tng tnh bo mt, thng tin thng c nhng vo cc vng trong nh m mt ngi km nhy cm. i vi nh 24 bit mu, mi im nh c cha trong 3 byte, nh vy mi mu c xc nh bi mt s nguyn c gi tr trong min t 0 n 255. III.3.2. Phn tch, nh gi thut ton. K thut LSB cho php giu ti a [log2(mxn+1)] bit d liu vo mt khi nh kch thc m x n. Hm f (t l giu tin) c tnh theo cng thc [5]:

f =

log 2 ( m n +1) m n

Thng thng ta nn chn kch thc khi sao cho [log2(m x n + 1)] = 8 hoc bng 4, tc l giu c ti a 8 bit hay 4 bit d liu vo mi khi nh kch thc m x n. III.3.2.1. Dung lng tin giu u im ca phng php l giu c nhiu thng tin . V d, nu qui c 1 k t chim 1b v trung bnh 1 trang giy kh A4 c th lu c 2400 k t. Vi bc nh c kch thc 320 x 200 im nh, lng thng tin ti a c th giu c, tnh nh sau: Nu s dng 1 bit LSB v tt c cc im nh giu tin, tnh c: 320 x 200 x 3(b/pixel) = 192000 bit = 24000 b tng ng 24000 k t, khong 10 trang giy. Nu s dng 1 bit LSB v 20% im nh giu tin: 320 x 200 x 3(b/pixel) x 20% = 38400 bit = 4800 b tng ng 4800 k t, khong 2 trang giy. III.3.2.2. phc tp tnh ton. Theo l thuyt, giu mt k t vo nh, ta cn khong 200 php tnh. giu mt trang vn bn (khong 2400 k t), cn thc hin 200 x 2400 = 480000 php
Lun vn tm tt

15

tnh. Vi tc ca my tnh hin nay, vic giu tin v trch tin din ra rt nhanh (gn 1 pht cho 1 trang vn bn). Nh vy, phc tp tnh ton l chp nhn c. III.3.2.3. phc tp thm tin. trch c tin t nh, ngi thm tin (collect) cn bit kho k sinh ra ht ging (stego key) to chui ngu nhin cho bit v tr im nh s dng cng nh v tr bit tin c giu. Trng hp ngi thm tin c c nh gc, c th so snh s khc nhau gia nh gc v nh c giu tin ly ra c cc bit c giu tin. III.3.2.4. Tnh bn vng. Vic thay th mt, hai hay nhiu hn na cc bit LSB ca mi im nh s lm tng dung lng nhng lm gim an ton ca thng tin c giu. Nhc im ca k thut LSB l km bn vng trc tc ng ca cc php x l nh, nn phng php ch thch hp cho giu tin m khng thch hp cho thu n. III.4. Mt s k thut giu tin khc III.4.1. K thut giu tin da trn bng mu Phng php giu tin s dng k thut LSB thng c p dng cho cc loi nh c bng mu. Nu bng mu khng c sp xp, xy ra trng hp cc mu i lp ng k nhau, dn n tnh trng bit c giu tin d b pht hin. C th gii quyt vn theo mt trong hai cch: Sp xp li bng mu, cc gam mu ging nhau c t k nhau M rng bng mu bng cch a thm mt s mu ln cn vo bng mu Hai cch trn vn d b pht hin khi ngi thm tin d c bng mu. Ci tin phng php sp xp mu theo chi, mt thng s kh nhn bit hn . III.4.2. K thut tri ph (Spread Spectrum Communication) K thut ny [16] hin ang c ng dng rng ri trong thng tin v tuyn ca qun i, kh nng giu tin ln (1/5 - 1/50), bn vng cao (khng h tin mt khi dng cc php nn, cng nhiu). Tuy nhin, nu dng php lc nhiu, ngi thm tin s ph hng tin mt. III.4.3. K thut dng h s DCT (Discrete Cosine Transform) K thut ny dng cho cc nh JPEG, l nh ph bin trn mng, kch thc nh gn. nh JPEG khng dng phng php x l bit m dng phng php bin i cosin ri rc. Php bin i cosin ri rc s lm mt d liu do li lm trn gi tr ca cosin. lch gia d liu gc v d liu phc hi sau bin i ph thuc vo phng php s dng tnh gi tr ca cosin. Ngoi cc k thut c cp, cn nhiu cc k thut khc [11, 22] nh phng php bin i Fourier, m khi b mt, giu tin da vo cc k thut x l nh, ...
Lun vn tm tt

16

CHNG IV. TRIN KHAI NG DNG K thut giu tin trong nh c th tip tc c ng dng m rng trong gio dc, trc ht l trong thi c - mt lnh vc c nhiu thng tin cn bo mt. IV.1. Nhng hn ch, kh khn trong khu thi IV.1.1. Nhng bt cp ca thi t lun Vi cc k thi quc gia c ng th sinh, vic p dng phng php thi t lun nh hin nay dn n nhiu hn ch, sai st [9]. IV.1.2. Chuyn thi t lun Theo qui trnh hin nay, sau khi c bin son, hon chnh, thi c m ho, sao chp vo nhiu a mm loi 1.44 Mb ri nim phong v gi n cc a phng theo ng bu in hoc ng hng khng. Thi gian t ni gi n ni nhn c th ko di 4 5 ngy do phi qua nhiu chng. IV.2. Phng n khc phc Nhng nhc im, bt cp ca phng php nu trn c th c khc phc nh vic t chc li qui trnh theo cch xy dng mt ngn hng cc cu hi thi, cng hiu qu nu cc cu hi c son theo hnh thc trc nghim khch quan (objective test), ng thi thc hin bin php chuyn thng tin v thi qua mng di hnh thc giu thng tin trong nh. IV.2.1. Xy dng ngn hng cu hi thi Thut ng ngn hng cu hi thi gi n khi nim v mt kho cha cc cu hi thi, c tch lu hay a ra dng thng xuyn nh mt ngn hng tin t vy. Cu hi trong ngn hng c th l loi t lun hay trc nghim khch quan (thng c gi tt l trc nghim). Ngn hng cn c s lng cu ln, gp hng trm ln s lng cu hi cn cho mt thi. Cc cu hi thng c chia thnh nhm (cng ch , cng kh, ...). iu ny m bo tnh khch quan, h thng v khoa hc ca thi. IV.2.2. Lm thi Yu cu c bn t ra cho qui trnh ny l thng tin truyn n ni nhn phi nhanh chng, chnh xc, r rng. Chng trnh xy dng ch cho php rt s cu hi c chn v ng kho i vi cc cu hi cn li. Ngn hng c nim phong, bo mt, gi li cho c quan qun l trung ng sau mi k thi. Cn thng xuyn t chc nh gi cht lng nhng cu hi a vo s dng ( kh, phn cch, thi gian, ng ngha, ...), iu chnh hoc loi b cc cu hi khng t tiu chun khi ngn hng. IV.2.3. Chuyn thng tin qua mng Nhn chung, trong cc cch chuyn thng tin hin nay, gii php gi thng tin trn mng l nhanh nht, c th xem qu trnh gi v nhn xy ra tc th (b qua tr ca ng truyn). Tn dng nhng c s h tng c l mng my tnh gia B Gio dc v o to vi cc trng i hc, cc s gio dc ang hot ng tt, s tit kim ng k chi ph u t cho cng ngh.
Lun vn tm tt

17

IV.3. p ng ca cng ngh thng tin Mt s cng vic c th thc hin nhanh chng, chnh xc v c h thng nh lp chng trnh cho my tnh nh: - Qun l ngn hng cu hi (xy dng ngn hng, to mu). - Giu thng tin v truyn trn mng. - T chc thi (lp danh sch phng thi, in giy bo thi) - X l kt qu (lm phch, nhp im, thng k, cng b) IV.4. Hin thc chng trnh IV.4.1. Phn tch v nh r yu cu Thng tin cn giu th nghim l vn bn ngn. nh sau khi giu tin cn c nh gi t hay khng t (v cht lng, v dung lng, v an ton d liu, v.v...). Thi gian bo mt thng tin l hu hn (cn khong 3 - 5 ngy). IV.4.1.1. Yu cu v cu hnh h thng CPU Pentum III Ram 64 MB tr ln H iu hnh Windows XP. IV.4.1.2. Ngn ng thc hin Chng trnh ng dng c vit bng ngn ng mi, Visual Studio .Net. IV.4.2. Thit k phn mm Thut ton c trin khai trong chng trnh l giu tin trong khi bit (CPT), c coi l kh trong cc thut ton cp phn chng III. IV.4.2.1. Ci t thut ton CPT Ph lc 1 ch r phng php tnh ton ca k thut CPT. IV.4.2.2. Hng dn s dng chng trnh (xem Ph lc 2). IV.5. Hng pht trin tip theo IV.5.1. Nng cp chng trnh Cn nghin cu su k thut ho, c th l cc phng php x l nh nh nn Fractal hay bin i Wavelet c th l xut pht im cho nhiu hng nghin cu giu tin mi, mc ch gim kch thc tp tin nh m khng lm mt mt thng tin. M ho thng tin trc khi giu l bin php hu hiu nht bo m an ton cho thng tin. M ho hin nay s dng k thut mt m kho cng khai (kho lp m l cng khai, kho gii m l b mt). L thuyt chng minh, c th cng b phng php m ho, cng khai kho lp m, ch gi b mt kho gii m, m vn gi c b mt ca thng tin, v vic tm ra kho gii m l bi ton nan gii, theo ngha c phc tp v thi gian rt ln [8]. Chng trnh th nghim cn nhiu hn ch nh thng tin mun giu khng c qu di, nh cha thng tin thuc nh dng BMP c kch thc cng knh. Cn tip tc nghin cu, hon thin bi ton giu tin trn cc nh GIF, JPEG gim thiu kch thc tp tin nh, ci thin thi gian chuyn thng tin v trnh s nghi ng ca nhng k t m.
Lun vn tm tt

18

IV.5.2. Chn i tc, ngh th nghim chng trnh

i tng p dng thnh qu ca cng ngh thng tin trong lun vn ny l gio dc o to v tm quan trng ca n, nh chin lc pht trin gio dc 2001 - 2010 [7] nhn mnh.

Lun vn tm tt

19

KT LUN K thut giu thng tin trong mi trng a phng tin cng nhng ng dng c cp trong lun vn l cha tht y so vi tim nng ca n. hiu bit v trin khai trong truyn thng trn mng, cn nghin cu nhiu lnh vc v h thng thng tin lin lc a phng tin nh x l tn hiu, mng thn kinh, nhng h thng ti u ha v iu khin, ... nhng quan h v tc ng ln nhau ca cc lnh vc, bit kt hp gia l thuyt v thc hnh. Thuyt phc ngi s dng tin tng vo mt cng ngh mi l cng vic ht sc kh khn, cn phi c thi gian th nghim vi nhng kt qu chng minh, nhng ng dng c th. Trong phm vi gii hn ca lun vn tt nghip, nhng vn c nu ra nh xy dng, qun l ngn hng thi, hnh thnh , chuyn thi trn mng, bo m an ton d liu... ch mang tnh cht gii thiu; thc t mun a vo s dng i hi phi tp trung c tr tu, cng sc ca tp th cc chuyn vin trong nhiu lnh vc, phi huy ng c ti chnh xy dng c s vt cht, p ng yu cu ca cng ngh; cui cng l tm c i tc chp nhn th nghim sn phm. Nu nhng xut ng dng trong lun vn c thc hin thnh cng, s gim c chi ph ng k cho khu chuyn giao cng nh bo m c tnh khch quan ca thi. Trn y mi ch l nhng kin ch quan, tc gi lun vn rt mong mun nhn c s quan tm gp ca cc Thy, C, nhng ngi cng tc trong Ngnh Gio dc v o to, s cng tc c hiu qu ca cc ng nghip, tng tr thnh hin thc, gp sc phc v cho cng cuc i mi ca Ngnh.

Lun vn tm tt