14

SALI

1 7 U B AT 2 0 1 4 PA Z A R T E S

Makale&Yorum
Taks t taks t ak

Hakan GLDA Editrden

Uur TANDOAN Not Defteri

F nansal entegrasyon mu yoksa t car entegrasyon mu daha neml ?

DRDNC BOYUT
ERKN AHNZ
erkinsahinoz@yahoo.com

u hafta en ok konuulan eylemlerden biri kuyumcularn eylemi idi phesiz Kuyumculuk sektr, Bankaclk Dzenleme ve Denetleme Kurumunun sektrde kredi kartyla taksitli alverii yasaklamasna ilikin kararn protesto etti. BDDKnn kuyumculuk sektrnde kredi kartyla taksitli alverii ortadan kaldran kararna ilikin, sektr temsilcilerinden oluan bir grup Caalolundaki Nuruosmaniye Caddesinde topland. 5 bin yllk sektr tek ekimde bitirmeyin afiini at ve Taksiti kaldrmak retimi baltalamaktr ile Tek ekim alverii bitirdi yazl dvizler tad. Bankaclk sektrndeki olumsuzluk kuyumculuk sektr madur edilerek giderilemez tadnda cmleler sarf edildi. Geen hafta Sevgililer Gn idi malumunuz. Yazmda da bir ak iiri yazmann hibir deerli tala boy lemeyeceini yazmtm. lkemizde bir kuyum patlamas var bilmem farknda msnz? ok sevdiim memur bir ahbabm bankada gen hanmlarn birbirlerine devaml benimki bir karat, sizinki? tadnda tweetler attn anlatt. yle ki artk dk karatl tektalar hemen dlanyormu. Bir karatn zerine kmak bir g sembol imi. Dier yandan Sevgililer Gn kuyumcularn aknza bir ey aln; ufak olsun, amurdan olsun, ama bizden olsun kampanyas yanna bir de dandirik bir kolye, saat, bileklik hediyesi inanr msnz benim gibi kuyum-seven birinin bile midesini bulandrd. Yazk ki bu reklamlar grp bu hediyeleri bekleyen bir kitle de var. Ak olsun 500 TL veremedin mi benim iin? diye sorgulayan var memlekette, sevgili okurum. Sonra Kamu Spotunda oray Uzun, alveri yapann eline cz (!) diye vu-

K ARI PENCERE

Feyzan E. Top
feyzan.ersinan@dunya.com

runca da hayanyoruz, biz ocuk muyuz canm, bu nasl bir kamu spotu diye... Geen Mutfana gelen bir konuumuz, kuyumculara yaplan bu kstlamann sektr zora sokacandan dem vurdu. Hatta dediinde haklyd, zellikle Anadoluda istedii kz srf bu altn, tak takma hadisesinden alamayacak genler olacakt. Yazk, diye i geirdi. Tabii tuzu kuru olana bunu sylemek kolay da bir de zihniyetimizin ne kadar yanl olduunu anlamaya alsak. Bizde dnler tam bir stres ierisinde geiyor. Yaplan abartl harcamalar, taklar vesaire, sonra da en az bir yl o borlar kapanacak diye rpnlyor. Dostlar alverite grsn! Beklediimiz kadar tak taklmad, kredi almak zorunda kaldk diyen grdm. Asrlk marka TIFFANY&COnun ok ho bir reklam vardr. Sadece mavi bir kutu grrsnz ve its a Tiffanydenir. Reklamn tm mottosu budur. inde 50 dolarlk da 5 milyon dolarlk da bir ey olabilir. Ancak marka ne karlr ve sadece beni oradan alacak kadar dnm alt fikrine vurgu yapar. Amerikada taksitle olur mu abi, diye bir mcevher firmasna gitse-

niz, ne diyorsunuz diye bn bn size bakarlar, hi phe yok. svire, Fransa, ngiltere ksacas dnyann en azndan benim bildiim hibir yerinde hibir alveri taksitle yaplmyor. Biz de cep telefonu klfna taksit yapp, yasay delmekle vnlyor. Kuyum bir lks harcamasdr efendim. Siz ne kadar dvnrseniz dvnn, taksitle kuyum alnmas dev bir aczin gstergesidir. Ayranm yok imeye demenin en ac yoludur. Pek ok evlilik, aile srf bu sebeplerle dalmtr. Eskiden aile dara dt m, evin hanm, anas bileziklerini satp aile btesini kurtarrd. imdi yle bir tasarruf kalemi zinhar Trk ailesinde yok. Bu hale de siz o kt reklamlarnzla kendiniz getirdiniz. Her kuyumcu reklam bizde para

kokuyor. stisnalar elbette vardr ama onlar da ya Kapalarda ya da stanbulda belli semtlerde butii olanlar, yllardan beri var olanlar. yi mterisi olanlar her zaman mterisine kredi de amaya devam ediyordur. Bu taksit hadisesi yeni avlar iin. Kimse kusura bakmasn, kanmca bu dzenlemenin en iyi dzenlemesi bu sektre yaplan dzenlemedir. Cebinizde paranz ile kendi kesenize uygun, kaliteli bir rn almann keyfini yaayn, yoksa da almayn efendim. Bir de o serzenite bulunan kuyumculara sorun bakalm o reklamlarda bas bas sattklar tektalar yzde ka iade ile geri alyorlar, taksit taksit alnan o ak talar sonradan nasl gzpnarlarnda birikiyor bir de bu tarafn dnn efendim

Yazlm, yen yabanc d l

B
YENLEM

Ed p Em l ymen
@ EdipEmil

atl lkelerde 5 yandaki anaokulu rencilerine yazlm retmek, yani bilgisayar program yazmay retmek konusunda Googlea sorarsanz, 0.27 saniyede size 323 milyon referans sralyor. Bu, u demek: Sadece ngilizce kaynaklarda, 5 yandaki ocuklara biliim dili - yazlm retmek konusunda mthi bir ilgi ve merak var. Googlen Franszca, Almanca, spanyolca kaynaklarnda ka referans var acaba? Ve neden bu konuya ilgi bu kadar artt (bizde deil ama) Batl lkelerde? nk, cep telefonu akllandka, iine konulacak uygulama yazlmlar oaldka, bu yazlm ortaya kartmak (yazmak), apayr bir i dal oldu. Daha geenlerde AB Dijital Gndem (bilgi ve iletiim teknolojileri) Bakan Neelie Kroes aklad: Halen sadece ABde bir milyon kii bu uygulamalar gelitiriyor.

Ek olarak 800 bin kii pazarlama, reklam ve benzeri destek salyor. Yaklak 2 milyon kiiye istihdam kaps... Neelie Kroes, devam ediyor: 2018e kadar uygulamac says 2.7 milyona, desteki says 2.1 milyona kacak. Etti mi yaklak 5 milyon? Btn bu faaliyetin yarataca deer 63 milyar Euroyu bulacak. Bu, sadece ABde. Bunun bir de Kuzey Amerikas, Asyas v.s. var. Biliim yazlm, yenilikilie en ak alan. Bunu, srekli deien telefonlarla, televizyonlarla bizzat yayoruz- farknda olmadan... Bunca hzl bir konuyu o halde, eitim sistemine neden koymayalm? Neden, genlere biliim yazlm retmeyelim? Yeniliki dnce ve fikirleri eer devlet adamlar benimserse, bu fikirler uygulama alan buluyor. Buna en gzel rnek Bakan Obama. yle diyebilen bir lider o: Sadece bir video oyunu satn almayn. Video oyunu yapn. En son uygulamay indirmekle yetinmeyin. Bir uygulama da siz yapn. Uygulamay telefonunuzda oynamakla yetinmeyin. Siz programlayn. (09.12.2013. Biliim Bilimi Eitim Haftas konumas) ABDde yazlm genlere ders olarak okutma ynnde yasal admlar atlyor. Tony Cardenas adl bir milletvekili, yazlmn anaokulundan itibaren retilmesini salayacak bir yasa tasar-

s hazrlad. Kongreye sunduu tasarya u ad verdi: 416d65726963 6612043616e20436f646520! Bu rakamlar ve harer, hexadecimal bir kod: Amerika Program Yazabilir anlamna geliyor (America Can Code). Bilgi toplumu milletvekili, bilgi toplumu jargonuna ve gustosuna uygun davranm. Bizim, buralarda bilmediimiz, stelik bize gayet anlamsz gelecek bir eyi, bu MV dnm, yasa tasarsna balk olarak olarak koymu. Tasarnn ii de dolu. ngiltere de ciddi bir adm att bu konuda. Eyll 2014ten itibaren 5 yandakilere yazlm eitimi resmen balyor. Eitim Bakan Michael Gove bu giriimi aklarken Obama gibi konutu: Bakasnn yazd program kullanacana, kendi pogramn yazmay renecek. Hkmet, 2014 Kodlama Yl (Year of Code) ilan etti. Avrupa Birlii, geen Kasmda yapt Yazlm Haftasn bu yl 11-17 Ekimde tekrarlayacak. Farkndalk yaratmak iin. Ama, 28 lkede yazlmn, mmkn olan en gen yata retilmeye balanmas. Yazlm, artk yeni bir yabanc dil... ABDde Oklahoma ve Texastan sonra Kentucky ve New Mexico da, bu konuda yasal dzenleme yapyor: Okullarda, yazlm, yabanc dil gibi retilecek. steyen, C++ veya Java renecek rnein...

on 20 seneye damgas n vuran kreselleme sreciyle birlikte dnya ekonomisi birbirine adeta gbekten bal hale geldi. Hem reel ekonomik aktivite hem de finansal piyasa performans asndan ekonomiler byk lde birlikte hareket ediyorlar. niler de beraber, klar da beraber yaanyor. Kreselleme ve finansal piyasalarn geliip derinlemesiyle birlikte lkeler arasndaki etkileim kanallar glendi. Etkileim kanallarnn glenmesi de bulaclk etkisini artrd. Bir baka ifadeyle, geldiimiz noktada dnyann ana trendinden farkl trendde hareket edebilmek pek mmkn deil. Sadece dnyann ana trendi ierisinde olumlu ya da olumsuz ayrabiliyor ekonomiler. Olumlu ayrmak, dnya adm ileriye giderken drt adm ileriye gidebilmeyi, dnya adm geriye giderken de sadece iki adm geriye gitmeyi salayabilmek anlamna geliyor. Olumsuz ayrmada da bunun tam tersi sz konusu. zetle, dnyann ana ynnden farkl ynde hareket edebilmek artk neredeyse imknsz hale geldi. Olumlu ayrabilmenin yolu daher eyin iyi gittii dnemlerde ar rahatlk sendromuna yakalanmadan can actc yapsal reformlar uygulamaya koyabilmekten geiyor. Dnya ekonomisi kritik bir dnemece geldi. Bata ABD Merkez Bankas Fed olmak zere gelimi lke merkez bankalarnn tarihte grlmemi dzeyde bol ve ucuz likidite pompalad son 5 yllk (2009-2013) dnemden verilenlerin ll admlarla da olsa geriye alnaca 3-4 yllk yeni bir dneme giriyoruz. Gelimi lke merkez bankalar adeta koca fili zccaciye dkknndan ortal ykp dkmeden karmaya alacaklar. leri zor.Ve gelimi lkelerin ekonomi politikalar (bata para politikas) bizim gibi gelimekte olan lkelerin de kaderini belirlemeye devam edecek.Fedin normalleme srecinin (tahvil

alm programnn snrlandrlmas) balayaca sinyalini vermesiyle geen yln mays ayndan beri gelimekte olan lkelerin para birimleri, borsalar ve faizlerinde yaananlar malum. D dnyada iklim sertleirken ieride de son dnemde artan siyasi tansiyon 2014 ylna ilikin yatrm ortamn zor hale getirdi. Hemen hemen her gelimekte olan lke iin geerli olduu gibi Trkiyenin de global ekonomi ve d piyasalarla olan entegrasyonu her yl daha da gleniyor. D dnya ile etkileim kanallarmz grupta topluyoruz. 1. Ticari Kanal, 2. Finansal Kanal ve 3. Gven Kanal. Bunlarn ilk ikisini lmleyebiliyoruz ancak gven kanaln rakamlara dkmek mmkn deil. Gven kanaln bir baka yazmda ileyeceim. Gelelim ilk ikisine. Ticari kanal; evre lkelerle, ticaret partnerlerimizle yaptmz ticaretten oluuyor. En ok al-veri ilikisinde bulunduumuz partnerlerimizde iler iyi giderken ticaret kanal zerinden bize gelen yansmalar pozitif oluyor. Benzer ekilde partnerlerde yaanan sorunlar ticari kanal zerinden bize de bulayor. Bunu rakamsal olarak ifade etmek iin ihracat ve ithalat (mutlak deeriyle, eksi olarak deil) toplayp GSYHya oranlyoruz. Grafikte grld gibi ticari entegrasyonumuz 2012 sonu itibaryla yzde 60a yaklam. Finansal kanal ise; d dnya ile olan finansal ilikimizi ifade ediyor. Sermaye giri klarna olan ekonomi ve piyasa duyarllmz ifade ediyor. Uluslararas yatrm pozisyonundaki varlklar ve ykmllkleri (mutlak deeriyle, eksi olarak deil) toplayp GSYHya oranlyoruz.Grafikte grld gibi dnya ile finansal entegrasyonumuz yzde 107ye ulam durumda. Buradan kan sonu ok basit.Sermaye giri klar Trkiye ekonomisinin performans konusunda ticari etkileimden ok daha belirleyici. O halde fincancnn katrlarn (yabanc sermayeyi) rktecek her eyden kanmalyz. Son sz: Kuyuya bakp derin diyenler deil, ipine bakp ksa diyenler zm retir (in atasz )

Yayn tr: Yaygn sreli Say: 10281 17 ubat 2014

EKONOM

POLTKA

Online sat: www.dunyastore.com

Dnyann haberi

Dnya Sper Veb Ofset A.. adna imtiyaz sahibi: Didem DEMRKENT Bayazar: Osman S. AROLAT Genel Yayn Ynetmeni: Hakan GLDA

www. dunya .com

Sorumlu Yaz leri Mdr Genel Yayn Ynetmen Yardmclar ve Yayn Koordinatr Blgeler Yayn Koordinatr Haber Koordinatr mer TRKDNMEZ Talip AKTA brahim EKNC Yaz leri Mdr Yardmclar Yurt Haberleri Borsa-Finans stihbarat Handan Sema CEYLAN Ece CEYHUN zlem ERM BEYHAN Haber Mdr Editrler Grsel Ynetmen Ebru SUNGUR Cenk SARIOLU- zgr TAPINAR Murat KASPAR D Haberler Kltr-Sanat Uluslararas likiler Evrim KK Nermin SAYIN Didem Eryar NL Genel Mdr: Hlya KO Tel: 0212 440 27 00 Fax: 0212 355 07 86 Ankara Temsilcisi: Ferit B. PARLAK 0312 438 55 00 (Pbx) zmir Temsilcisi: Yaar KU 0232 446 88 16 (Pbx) Reklam Mdr: Meral GAT Tel: 0212 440 29 67 Reklam Mdr. Yard.: engl AKYILDIZ Tel: 0212 440 27 39 - 0212 440 27 40 Tantm ve Halkla likiler Mdr: Nilay ahinolu DOYURAN Tel: 0212 440 29 84 Fax: 0212 355 35 72 Merkez: Globus Dnya Basnevi, 100. Yl Mahallesi 34204 Baclar/stanbul Telefon: (0212) 440 24 24 e-posta: dunya@dunya.com Yazileri: (0212) 440 27 01 Fax: (0212) 355 07 86 stihbarat: (0212) 440 27 09 Aratrma: (0212) 440 29 68 letme: 0212 440 29 86 Dizgi ve Bask: Dnya Sper Veb A.. 100. Yl Mahallesi 34204 Baclar / stanbul Ankara Bask Tesisleri: Turkuvaz Matbaaclk Yaynclk A Datm: Doan Datm A.. Abonelik ve ikayetleriniz iin cretsiz danma hatt: 0800 219 20 24 - 25 Adres deiiklikleri iin fax: 0212 355 77 46 DNYA Online Yayn ynetmeni: nder BARLAS
Web adresi: www.dunya.com letiim: dunyaonline@dunyagazetesi.com.tr nternet reklam: webreklam@dunyagazetesi.com.tr Tel: 0212 440 27 24 Fax: 0212 355 07 86

DNY14CMYK