Professional Documents
Culture Documents
2 3 Sieu Am Chan Doan Buong Trung
2 3 Sieu Am Chan Doan Buong Trung
NI DUNG
Gii phu. Nang chc nng bung trng (functional cyst). Nang bung trng xut huyt (hemorrhagic cyst). U qui bung trng (ovarian teratoma). U nang tuyn thanh dch (serous cystadenoma). U nang tuyn nhy (mucinous cystadenoma). Carcinoma bung trng (ovarian carcinoma). Carcinoma nang tuyn thanh dch. Carcinoma nang tuyn nhy. Di cn bung trng (ovarian metastasis). Lc ni mc t cung (endometriosis). Xon bung trng (ovarian torsion). Ti liu tham kho.
GII PHU
Dy chng treo bung trng Vi trng
T cung
TM chu ngoi
Dy chng trn
M bung trng
Hai bung trng c hnh bu dc nm hai bn hoc sau-bn TC, c gii hn kh r trn siu m. Bnh thng ta thy bung trng c hi m ng dng v c nhiu nang rt nh, kch thc khong 2 3mm nm ngoi vi bung trng. Nh n m ta nhn bit c bung trng. thi k mn kinh, do bung trng teo li v khng cn nhng nang nh ngoi vi bung trng cho nn rt kh thy bung trng.
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rd Edition. 2005. p527-579
lt ct theo trc dc ca bung trng, ta o chiu di (L) v b dy (T) ca bung trng. lt ct theo trc ngang ca bung trng ta o chiu ngang (W) ca bung trng. Kch thc mi bung trng khong 1,5 x2,5 x 4cm. Th tch mi bung trng c tnh theo cng thc: V = L(cm)xW(cm)xT(cm)
SA qua ng m o
Nang bung trng c kch thc < 3cm c th thy 15% ph n mn kinh. Nhiu nghin cu ch ra rng: tn sut c tnh rt thp nhng nang khng vch, khng chi, c ng knh < 5 cm. Do vy vi nhng nang ny, ch cn theo di bng siu m nh k m khng cn phi phu thut. Tn sut c tnh chim n 65% khi ph n tui mn kinh c nang bung trng ng knh > 10 cm.
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rd Edition. 2005. p527-579
Phu thut cn c p dng vi nhng nang tng kch thc hoc thay i c tnh theo thi gian. Phu thut cng c ch nh ph n mn kinh c: Nang bung trng > 5 cm. Nang c vch v/ hoc c chi.
T tun th II ca chu k kinh, c 1 nang non pht trin tri ln. c im ca nang non (follicular cyst) l khng vch, khng chi, gia tng kch thc trung bnh 2mm/ngy t kch thc khong 20-24mm ti thi im chun b rng trng. Sau khi rng trng, nang hong th (corpus luteal cyst) hnh thnh, nang ny c vch dy, giu ti mu, to thnh ring-of-fire. Nang hong th thoi trin vo cui chu k kinh.
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rd Edition. 2005. p527-579
Nang non ang pht trin (Developing follicles). Nang non trng thnh (Mature follicle Graafian).
Nang non
LU 1. Khng phi lc no ta cng thy c bung trng khi siu m qua ng thnh bng. Bung trng c nhn bit v kho st tt hn qua ng m o, tuy nhin i khi ta vn khng thy c bung trng v n ngoi vng kho st ca u d. 2. Th tch bung trng tr cha dy th # 3 ml, ph n trong tui sinh # 8 ml v ph n mn kinh < 6 ml. 3. Hai loi nang chc nng ca bung trng (nang non v nang hong th) thng c kch thc khng qu 25 mm.
Faysal A. Saksouk, MD et al. Recognition of the Ovaries and Ovarian Origin of Pelvic Masses with CT. RadioGraphics 2004;24:S133-S146
Nang hong th xut huyt thng gy au vng chu cp. Hnh nh siu m thay i ty thuc lng mu v thi gian xut huyt. V nang xut huyt him gp, cho bnh cnh lm sng v siu m ging nh thai lc ch v.
Nang hong th xut huyt in hnh vi hnh nh mng nhn (spider web).
15-20% u nang bung trng l u qui bung trng (cystic teratoma). U lnh tnh, him khi chuyn dng c tnh. U xut pht t t bo mm (germ cell) chng gm 3 lp ngoi b (ectoderm), trung b (mesoderm) v ni b (endoderm). V thnh phn ngoi b thng chim u th cho nn u qui cn c gi l u nang b (dermoid cyst).
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rd Edition. 2005. p527-579
U in hnh c cha m, i khi c xng, rng, tc. U gp tui sinh sn, 10-15% b c hai bn. U thng khng triu chng v pht hin tnh c khi siu m. C bit chng c th gy au bng di, kinh nguyt khng u. Bin chng thng gp nht l xon u nang.
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rd Edition. 2005. p527-579 Peter M. Doubilet et al. Atlas of Ultrasound in Obstetrics and Gynecology. 2003
hi m trng hon ton cho n nang hon ton c hi m dy. - Nhng hnh nh c hiu bao gm: + Dermoid plug (nt b): nang chim u th vi mt nt vch, nt thng cha m gy gim m pha sau. + Tip-of-the-iceberg sign (du hiu chp tng bng): tc trong nt vi nhiu mt ngn cch to bng lng v xa thnh sau ca nang. + Dermoid mesh (li b): nhiu ng hi m dy do tc ni trong lng nang. + Fat-fluid level (mc m-dch): thnh phn m nh hn s ni ln trn. + Hair-fluid level (mc tc-dch): do tc to mt ngn cch. + Teeth or bone (rng hoc xng ): to hi m dy v bng lng rt r.
Dermoid plug
Peter M. Doubilet et al. Atlas of Ultrasound in Obstetrics and Gynecology. 2003
Dermoid plug
Dermoid plug
Dermoid plug
Tip-of-the-iceberg sign
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rd Edition. 2005. p527-579
Tip-of-the-iceberg sign
Dermoid mesh
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rd Edition. 2005. p527-579
Dermoid mesh
Kiran A. Jain, MD. Sonographic Spectrum of Hemorrhagic Ovarian Cysts. J Ultrasound Med 2002 21:879-886
Dermoid mesh
Fat-fluid level
Bone
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rd Edition. 2005. p527-579
Mc m-dch (mi tn cong), cu trc hi m dy c bng lng (s). M: teratoma vi cu trc rng (to bng lng), m v tc.
U xut pht t t bo biu m-m m (epithelialstromal tumors). Chim 20-25% u nang bung trng lnh tnh. Thng gp nht la tui 40-50. 20% u hai bn.
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rd Edition. 2005. p527-579 Peter M. Doubilet et al. Atlas of Ultrasound in Obstetrics and Gynecology. 2003
- U thng c kch thc ln, thnh mng. - C th cha nhiu vch mng. - U c th c nt vch. Doppler c th khng bt dc tn hiu hoc bt c ph M c tr khng RI > 0,4.
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rd Edition. 2005. p527-579 Peter M. Doubilet et al. Atlas of Ultrasound in Obstetrics and Gynecology. 2003
U nang c nt vch
Serous cystadenoma
Nt vch, RI = 0,61
Peter M. Doubilet et al. Atlas of Ultrasound in Obstetrics and Gynecology. 2003
U xut pht t t bo biu m-m m (epithelialstromal tumors). Chim 20-25% u nang bung trng lnh tnh. Thng gp nht la tui 30-50. Ch 5% u hai bn.
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rd Edition. 2005. p527-579 Peter M. Doubilet et al. Atlas of Ultrasound in Obstetrics and Gynecology. 2003
U NANG TUYN NHY (MUCINOUS CYSTADENOMA) - U thng c kch thc rt ln (15-30cm) chim ton b khung chu v bng. - U c th c nhiu vch mng. - Dch c hi m nm phn thp ca nang (cht nhy). - Nt vch him gp.
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rd Edition. 2005. p527-579 Peter M. Doubilet et al. Atlas of Ultrasound in Obstetrics and Gynecology. 2003
Carcinoma bung trng l nguyn nhn gy cht ngi ng hng th 5 ph n sau phi, v, i trng v ty. 75% bnh nhn b di cn ra ngoi bung trng ti thi im c chn on. Tt c cc u ny u c tin lng ngho nn khi di cn. Tuy nhin, nu c chn on sm th tin lng rt tt.
Paula J. Woodward, MD et al. Radiologic Staging of Ovarian Carcinoma with Pathologic Correlation. Radiographics. 2004;24:225-246
U xm ln trc tip ra xung quanh, gieo rc trong bng, qua ng mu v qua ng bch huyt. 90% carcinoma bung trng xut pht t biu m b mt. V m hc, cc loi carcinoma gm c: u thanh dch (serous cystadenocarcinoma), nhy (mucinous cystadenocarcinoma), dng ni mc (endometrioid tumor), t bo trong (clear cell tumor), v khng bit ha (undifferentiated tumor).
Paula J. Woodward, MD et al. Radiologic Staging of Ovarian Carcinoma with Pathologic Correlation. Radiographics. 2004;24:225-246
Bnh sinh ca carcinoma bung trng c nhiu yu t: 90% l u tin pht (gp tui tin mn kinh-mn kinh). 10% c yu t di truyn (gp tui tr). V u tin pht, gi thuyt vi chn thng minor trauma: S rng trng gy nn nhng vi chn thng lp i lp li v s sa cha t bo biu m b mt d lm u pht sinh. Gi thuyt ny c hu thun bi nhiu kho st dch t. Nguy c ung th cao ph n khng sinh con, c kinh sm, mn kinh mun (nhiu chu k rng trng). Nguy c thp ph n sinh nhiu con, c kinh mun, mn kinh sm, dng thuc nga thai (t chu k rng trng hn).
Paula J. Woodward, MD et al. Radiologic Staging of Ovarian Carcinoma with Pathologic Correlation. Radiographics. 2004;24:225-246
V di truyn c 3 hi chng: Breast-ovarian cancer syndrome: hi chng ung th vbung trng. Non-polyposis colorectal cancer syndrome: hi chng ung th i-trc trng khng polyp. Site-specific ovarian cancer syndrome: hi chng ung th bung trng chuyn bit (ch ung th bung trng, khng nh hng v hoc i trng).
Paula J. Woodward, MD et al. Radiologic Staging of Ovarian Carcinoma with Pathologic Correlation. Radiographics. 2004;24:225-246
GI LNH TNH < 5 cm Mng, nhn - Nang khng vch ngn. - Vch ngn mng. > 5 cm
GI C TNH
Dy, khng u - Nang c hoc phc hp. - Vch ngn dy hoc khng u. - Nt vch ngn. - Chi thnh nang. RI < 0,4 Nt, chi c tn hiu Doppler. - Dch bng. - Nt mng bng.
4. Doppler 5. Khc
NANG Khng c vch ngn (unilocular) C vch ngn (multilocular) C nh (papillary projection) c Dch bng Phn b 2: Lnh tnh. 3-4: Nghi ng. > 4: kh nng c tnh.
DCH
- Hi m trng (clear) (0) - Nhn (smooth) (0) - C hi m (internal echoes) (1) - Khng u (irregular) (2) - Hi m trng (1) - C hi m (1) Nghi ng (1) ng nht (1) Khng c (0) Mt bn (0) - Nhn (smooth) (1) - Khng u (irregular) (2) Xc nh (2) Khng ng nht (2) C (1) Hai bn (1)
Dev Maulik. Doppler Ultrasound in Obstetrics and Gynecology. 2nd Edition. 2005
DOPPLER MU - Khng thy ph mu (0) - Mch mu phn nhnh u n (regular separate) (1) - Mch mu phn nhnh ty tin (randomly dispersed) (2)
DOPPLER XUNG - Khng c tn hiu xung (0) - RI 0,40 (1) - RI < 0,40 (2) * Nang hong th c ph RI thp, do vy nu nghi ng nang ny th hn ti khm vo chu k k tip (thi k tng sinh N6-N13).
Dev Maulik. Doppler Ultrasound in Obstetrics and Gynecology. 2nd Edition. 2005
CARCINOMA NANG TUYN THANH DCH (SEROUS CYSTADENOCARCINOMA) - Chim 40-50% u nang bung trng c tnh. - 50% u hai bn. - U c th rt ln, nhiu vch, nhiu chi. - Thng c dch t do trong bng.
OVARIAN CYSTADENOCARCINOMA
Adenocarcinoma
U c c ph Doppler
RI < 0,4
OVARIAN SEROUS CYSTADENOCARCINOMA Peter M. Doubilet et al. Atlas of Ultrasound in Obstetrics and Gynecology. 2003
U nang bung trng P, tng ti mu, RI < 0,4, bng bng c tnh, bnh mc ni
LU Bnh mc ni (omental cake) khng phi l hnh nh c trng ca carcinoma bung trng di cn mng bng, n cn gp trong: - Carcinoma i trng di cn. - U mng bng. - Nhi mu mc ni (trong bnh l ny khng c nt mng bng).
Break-time
CARCINOMA NANG TUYN NHY (MUCINOUS CYSTADENOCARINOMA) - Chim 5-10% u nang bung trng c tnh. - 20% u hai bn. - U thng ln, nhiu vch, nhiu chi. - Dch trong nang c hi m. - S v nang hoc xm ln ra ngoi nang, khin cho TB tit nhy lan trn trong khoang phc mc, gy nn tnh trng gi u nhy phc mc (pseudomyxoma peritonei): + Hnh nh siu m ging nh dch t do. + Mt gan, lch b m lm l du hiu nhn bit.
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rd Edition. 2005. p527-579
LU
Gi u nhy phc mc (pseudomyxoma peritonei) khng phi l hnh nh c trng ca carcinoma nang tuyn nhy (mucinous cystadenocarcinoma) di cn mng bng, n cn gp trong: - V nang tuyn nhy (mucinous cystadenoma). - V u nhy (mucocele) ca rut tha. - V u nhy (mucocele) ca i trng.
Juan Luis Alczar, MD et al. Transvaginal Gray Scale and Color Doppler Sonography in Primary Ovarian Cancer and Metastatic Tumors to the Ovary. J Ultrasound Med 2003 22:243-247
IA
IB
IIA
IIB
Xm ln t cung
III
IV
Carcinoma bung trng di cn vi cc nt mng bng, nt mng phi
GIAI ON I: cha xm ln
Giai on I: t l sng st sau 5 nm l 90%. Giai on II: t l sng st sau 5 nm l 50%. Giai on III: t l sng st sau 5 nm l 30%. Giai on IV: t l sng st sau 5 nm < 10%.
Paula J. Woodward, MD et al. Radiologic Staging of Ovarian Carcinoma with Pathologic Correlation. Radiographics. 2004;24:225-246
Khong 10% u bung trng l di cn. Bung trng l v tr di cn thng thy ca cc u ng tiu ha (v c gi l u Krukenberg). V, ni mc TC, melanoma v lymphoma cng l cc u hay di cn bung trng. U ng tiu ha thng hay di cn bung trng nht l u d dy k tip l u i trng. 80% u Krukenberg l hai bn.
DI CN BUNG TRNG
- U bung trng di cn thng l cu trc c hoc hnh nh mt gm (moth-eaten cystic pattern). - U thng thy hai bn. - Tuy vy i khi rt kh phn bit trn hnh nh gia u tin pht v u di cn bung trng.
N, 27 tui, c thai 32 tun, au bng cp, SA u c bung trng hai bn, tin cn u d dy: Krukenberg tumors
U di cn bung trng, ph Doppler cng c tr khng (RI) thp ging nh u tin pht.
LC NI MC T CUNG (ENDOMETRIOSIS)
Lc ni mc TC l s hin din ca ni mc TC c chc nng bn ngoi TC. Ni mc lc ch chu s chi phi ca hormone ca chu k kinh ging nh ni mc TC. iu ny khin cho bnh nhn b xut huyt theo chu k kinh, hnh thnh nang lc ni mc, trn mu bng, tiu mu, i cu ra mu, trn mu hoc trn kh mng phi, ho ra mu, xut huyt khoang di nhn.
Paula J. Woodward, MD et al. Endometriosis: Radiologic-Pathologic Correlation. Radiographics. 2001;21:193-216.
V tr lc ni mc thng gp nht l bung trng, vi trng, dy chng rng, ti cng sau, nhng cng c th cc ni khc trong c th nh bng quang, niu qun, ng tiu ha, ph qun, mng phi, mng no, di da
V mt thut ng, trc y ngi ta chia endometriosis ra lm 2 loi: endometriosis interna v endometriosis externa. Endometriosis interna l tnh trng lc ni mc trong c TC. Ngy nay thut ng c dng thay th l adenomyosis (xem trong bi Siu m chn on t cung). Endometriosis externa l tnh trng lc ni mc cc v tr khc. Ngy nay thut ng c dng n gin l endometriosis.
Paula J. Woodward, MD et al. Endometriosis: Radiologic-Pathologic Correlation. Radiographics. 2001;21:193-216.
Bnh gp ph n trong tui sinh , tn sut 5-10%. Triu chng thng gp l au vng chu kinh nin, au lng, giao hp au (dyspareunia), v sinh (infertility). So v dnh vng chu thng l hu qu ca tnh trng lc ni mc TC.
C ch hnh thnh lc ni mc phc tp v gm nhiu yu t, trong gi thuyt lm t sau tro ngc kinh (retrograde menstrual implantation) c nhiu tc gi ng h (ngi ta thy rng c n 90% ph n c mu bng trong thi k hnh kinh). Ngi ta cng nhn thy rng, lc ni mc c th hnh thnh ngay v tr vt m thnh bng sau m t cung.
Paula J. Woodward, MD et al. Endometriosis: Radiologic-Pathologic Correlation. Radiographics. 2001;21:193-216.
a. Lm t sau tro ngc kinh (retrograde menstrual implantation). b. Lan truyn theo bch huyt (lymphatic spread). c. Lan truyn theo ng mu (hematogenous spread). d. D sn khoang c th (coelomic metaplasia).
LC NI MC T CUNG (ENDOMETRIOSIS) - Nu khng hnh thnh nang th khng thy trn siu m. - Khi nang lc ni mc (endometrioma hoc chocolate cyst) hnh thnh, c th rt d nhn bit trn siu m, nhng i khi cng kh chn on: + Hnh nh in hnh (thy trong 95% trng hp): biu hin mt knh m (ground glass) Hi m thp, ng nht. + Hnh nh c th ging ht nang xut huyt. + C th c hnh nh mc dch-dch (fluid-fluid level). + C th c nt hi m dy hoc nt vi ha thnh nang. + C th c nhiu nang lc ni mc.
Ground glass
Fluid-fluid level
Peter M. Doubilet et al. Atlas of Ultrasound in Obstetrics and Gynecology. 2003
Fluid-fluid level
Sau m: Endometriosis !
Tin cn lc ni mc TC vng chu. i tiu ra mu, chp UIV pht hin u c b khng u vm bng quang Endometriosis
Paula J. Woodward, MD et al. Endometriosis: Radiologic-Pathologic Correlation. Radiographics. 2001;21:193-216.
Ba ln trn kh mng phi u xy ra theo k kinh. Tin cn ct TC v lc ni mc TC, 3 nm au ngc, ho ra mu> X quang: TKMP (P) + nt y phi (P) (mi tn) Endometriosis
Paula J. Woodward, MD et al. Endometriosis: Radiologic-Pathologic Correlation. Radiographics. 2001;21:193-216.
Bnh nhn n, 40 tui, tin cn no ng thy bm sinh, c dn lu dch no ty no tht-mng bng. Gn y BN than nhc u CT v MRI
XON BUNG TRNG (OVARIAN TORSION) Xon bung trng l nguyn nhn cp cu ph khoa ng hng th 5. Bnh thng thy bung trng c u nang, nhng cng c th xy ra bung trng bnh thng (v s di ng ca bung trng) thng thy tr em v ph n tr. Thng b bn (P) hn bn (T) (do bn (T) c t khong trng v T sigma chim ch).
S. Boopathy Vijayaraghavan, MD . Sonographic Whirlpool Sign in Ovarian Torsion. J Ultrasound Med 2004 23:1643-1649
Ph ng mch bung trng P, bung trng ng (dormant ovary): RI=0,75 (tr khng cao)
Ph ng mch bung trng T, bung trng u th (dominant ovary): RI=0,375 (tr khng thp)
Bung trng nm mt trc t cung, trn ng gia, c kch thc rt ln so vi TC. C nhng nang nh trong bung trng. C t dch ti cng.
Xon bung trng b gi 10 tui: bung trng to ra, c nhng nang non to ra ngoi vi
Laurent Garel, MD et al. US of the Pediatric Female Pelvis: A Clinical Perspective. Radiographics. 2001;21:1393-1407.
Ct ngang vng h v Xon bung trng b gi 15 tui, bung trng T (cc u mi tn) to ra, c nhng nang non to ra ngoi vi
N, 30 tui, au h chu T 2 ngy: bung trng T (cc u mi tn) to ra (25,6 ml), c nhng nang non to ra ngoi vi. Bung trng P bnh thng (8,5 ml).
N, 27 tui, au d di tng cn 2 ngy: bung trng T to ra c nhng nang non ngoi vi.
Ph n tr, au bng cp, ct dc vng h v thy cu trc nang ln nm trc TC, pha trn BQ. V tr bt thng ny gi xon bung trng.
Bung trng P to ra (so vi bung trng T- hnh C), nm ng gia, vn cn ti mu. Hnh MRI xc nhn xon bung trng P.
Ba thng sau m tho xon, bung trng tr li kch thc bnh thng.
Ph n tr, au bng cp, CT c chch thuc tng phn: vng h v thy bung trng to ra, nm ng gia trc TC Kh nng xon bung trng.
Bung trng P to ra, nm ng gia trc TC, c nhng nang ngoi vi, khng thy ti mu Xon bung trng P.
Bung trng (P) to ra (V=53ml), hi m khng ng nht, vi nhng nang non ngoi vi.
Y. Kaakaji et al. Sonography of Obstetric and Gynecologic Emergencies. Part II, Gynecologic Emergencies. AJR 2000; 174:651-656
Xon khng hon ton: bung trng to ra, hi m khng ng nht vi nhng nang non ngoi vi. Ph tardus-parvus
BN c thai vi bung trng b kch thch qu mc (hyperstimulated), vo vin v au bng cp: SA thy bung trng T rt to, Doppler c ph tardus-parvus. M: xon 3 vng.
N, 24 tui, au cp tnh HCP: BT (P) to ra, c nhng nang nh ngoi vi, c t dch bao quanh (*).
Doppler: khng c ph M ln TM
BN c thai 7 tun vi bung trng b kch thch qu mc (hyperstimulated), vo vin v au bng cp: SA thy bung trng T rt to, chiu di 11cm, Doppler c tn hiu mu.
S. Boopathy Vijayaraghavan, MD . Sonographic Whirlpool Sign in Ovarian Torsion. J Ultrasound Med 2004 23:1643-1649
Whirlpool sign
S. Boopathy Vijayaraghavan, MD . Sonographic Whirlpool Sign in Ovarian Torsion. J Ultrasound Med 2004 23:1643-1649
Cn phi phn bit gia xon bung trng v bnh l bung trng a nang. - Xon bung trng n khm vi bnh cnh lm sng cp tnh, tn thng thng ch mt bn, c hnh nh chui ngc v th tch bung trng tng ln nhiu ln (t nht l 8 ln). V nht l ta c th thy du hiu xoy nc. - Bnh l bung trng a nang bao gi cng nh hng hai bn, c hnh nh chui ngc nhng th tch bung trng ch tng va phi (ti a l 3 ln), khng c du hiu xoy nc.