AMETS GORRIA

1984ko irailaren 9a egun historikoa da Zumaian. Aurrenekoz, Kontxako

Bandera irabazi zuen Telmo Deunek. Erabateko nagusitasunez. Denboraldi
hartan, jokatutako bandera guztiak irabazi zituzten arraunlariek. Donostiakoa,
ordea, ez zen bat gehiago izan. Zumaia arraunaren historian sartu zuelako
duela 25 urteko garaipenak.
testua: AITOR MANTEROLA

8 B A L EI K E 2 0 0 9 IRAI L A
 ARGAZKIA: JAVIER CARBALLO

B A L EI K E 2 0 0 9 IRAI L A 9
ARGAZKIAK: JAVIER CARBALLO
Igandea zen 1984ko irailaren 9a. Aurreko igande guztietan
bezala, zumaiarrek bazekiten zer egin behar zuten arratsalde-
iluntze partean. Arraunlariei ongietorria egitera joan. ‘Rezibi-
mientua’ zegoen. Baina ez zen bat gehiago. Egun hartakoa
apartekoa zen. Berezia. Historikoa. Eguerdian, Donostian,
Kontxako Bandera irabazi zuten arraunlariek. Aurreneko al-
diz. Arraunaren historian sartu zen orduko Aita Mari Arraun
Elkartea, eta balentria hura lortu zutenei egindako harrerak
ere kutsu historikoa izan zuen.
Ez zen ezustea izan Kontxa irabaztea. Lehen igandean se-
kulako aldea lortu zutelako, batetik, eta, denboraldi osoan na-
gusi izan zirelako, bestetik. Bandera guztiak irabazi zituzten.
Arraun mundua jakitun zen huraxe zela zumaiarren urtea.
Orduan irabaziko zutela lehenbizikoz Kontxako Bandera.
Eta halaxe izan zen. Arraun munduan ere bazekiten aise ira-
baziko zutela zumaiarrek. Eta halaxe izan zen. Duela 25 urte,
egunkariek zumaiarren garaipena nola jaso zuten oinarri har-
tuta, gogora dezagun gertakari historiko hura.
‘Lehen igandean, erabakita’
Horixe izan zen Egin egunkariko izenburuetako bat. Kro-
nikan, estropadaren kontakizunari bidea zabaltzeko izenbu-
ru txikian, ‘Zumaia, puntu eta aparte’ idatzi zuen kazetariak.
10 B A L EI K E 2 0 0 9 IRAI L A
Lehen txandan jardun zuten Luxiaren arraunlariek. Orio, San
Juan eta Donostiarekin. Pasaitarren txanpa harritzekoa izan
zen, eta muturra hartu zuen. Baina zumaiarrak ez zeuden
ezer barkatzeko. Portuaren parera heltzerako estropadaren
buruan jarri zirela kontatzen du kazetariak. Bi segundo au-
rretik. Lau Oriori, eta zortzi Donostiari. Itsaso zabalean sartu
orduko, erakustaldia aipatzen du. Klaudio Etxeberria Gorria
patroiak gidatutako arraunlariena. Puntetatik bakar-bakarrik
igaro zen Telmo Deun. Oriotar zaleen desilusioa ere aipatzen
du kronikan, zumaiarren parean ibiltzeko itxaropena zutela-
ko. Ziabogara heldu ziren, eta Zumaiak hamahiru segundo
kendu zizkion San Juani, hemezortzi Oriori, eta hogeita lau
Donostiari. Zumaiarrak ‘ukiezinak’ zirela esanez azaltzen du
nagusitasun hura.
Bigarren luzean, aldeak handitu zituen Telmo Deunek.
Olatu txikiak oso ondo baliatu zituztela kontatzen du kaze-
tariak. Berriz ere Puntetatik igarotzean, hogeita bat segundo
kentzen zizkieten oriotarrei, hogeita zazpi San Juani, eta be-
rrogeita zortzi Donostiari. Badia barruko azaltzean, ‘ikuski-
zuna’ hitza erabiltzen du. Aldea gehiago handitu zutelako.
Arraunean bikain eginez. Lan bikainari esker, hogeita bi se-
gundo atera zizkion Zumaiak Oriori, hogeita zazpi San Juani,
eta berrogeita hamar Donostiari.
Ez zen ezustea izan Kontxa
irabaztea. Lehen igandean
sekulako aldea lortu zutelako,
batetik, eta, denboraldi osoan
nagusi izan zirelako, bestetik
Argazkietan garbi ikus daiteke bi
igandetan alde handiz izan zela nagusi
Telmo Deun –goian lehen igandekoak,
behean bigarrenekoak–.
Bigarren txandan Santurtzi, Ur Kirolak, Castro eta Santoña
lehiatu ziren, eta zumaiarren denboratik oso aparte jardun zu-
ten. Santurtzik hamazazpi segundo txarragoa egin zuen, eta
hurrengo igandeko ohorezko txandan sartzea lortu zuen. Ho-
rrenbestez, Zumaiak, Santurtzik, Oriok eta San Juanek jokatuko
zuten astebete geroago txanda nagusia.
Javier Lauzirika ‘Estrobo’
Historiako talde onena
Arrauna ikaragarri maite dut, eta orduan lanbide nuenez estro-
padak jarraitzea, asko gozatu izan dut estropadak ikusten. Zer
esanik ez duela 25 urteko Zumaia harekin! Gaindiezina izan
zen. Ez zuen parekorik. Estropada denak irabazi zituen traine-
ruan, eta marka handia da hori. Uste dut inor ez dela gai izango
berriz halako zerbait lortzeko.
Asko hitz egin da talde haren ezaugarriez. Nire ustez, denetik
zeukan: kalitatea nahi beste, eta indarra, oraindik eta gehiago.
Kontxa aise irabazi zuen, Gorria patroi zuela, eta hori egiteko
behar da bai, indarra sobran. Bigarren igandean, Santurtzik
aurretik zeukan errekorra hankaz gora bota zuen. Koadrila
hartan, lehorreko jendea ere bazen: azpeitiarrak, zestoarrak,
debarrak... Oso indartsuak ziren denak, bai.
Arrakasta hark arduradun nagusia izan zuen: Luxia. Garai
hartako teknikak ondoen berak barneratu zituen; abilena izan
zen. Talde hark etsita zeuzkan beste aurkari guztiak. Orio zuen
aurkari nagusia, baina ezin izan zuen zumaiarrekin. Konple-
xuz bete zituen beste guztiak. Ezin ziotelako irabazi. Gogoan
daukat urte hartan zein izaten zen estropadetan jokoa ematen
zuena: zein izango zen bigarren. Zumaiak irabaziko zuela jaki-
na zelako. Egia esateko, kazetari bezala, aspergarri samarra
ere bazen beti berdinak irabaztea, baina zumaiarrok ez zineten
aspertuko... Ezta gutxiagorik ere!
Kontxa lehen aldiz irabazi izanak indarra eman zion Aita Mari
Arraun Elkarteari. Behar zuen halako bultzada. Baina berriz ere
Luxia aipatuz, uste dut Zumaiak bi aro izan dituela klub bezala.
Eta mugarria ez zuen Kontxa irabazteak jarri. Mugarria Luxia
da. Bi aroak hauek dira: bera etorri aurrekoa, eta bera etorri
zenekoa. Aurretik ez zen teknika aldetik taxuzko lanik egin, eta
Luxiak aldatu zuen hori. Asko estimatzen dut, eta oraindik ere
badut harremana berarekin. Baita Goikorekin ere.
Hauek oroitzapenak hauek Zumaia harekin. Kostako da
besteren batek halako nagusitasuna azaltzea. Historiako talde
onena izan zen 1984ko Zumaia hura.

“Kontxako Bandera Zumaiara etorriko da”

Lehen igandeko lana aztertzeko garaia izan zen bigarre-
na heldu bitarteko astebetea. Zu-
maiako arraunlarien entrenamendu
bat ikusi eta gero, haien erreakzioak
bildu zituen El Diario Vascok. Ina-
xio Egaña Lokatza aurrekoak era-
bateko konfiantza zeukan: “Ez dut
uste arazorik izango dugunik ban-
dera irabazteko. Aldea handia da, eta
ezbehar batek gertatu beharko luke
ez irabazteko”. Imanol Etxabek ban-
dera irabazteko gogoa aipatzen zuen:
“Lau urtean nago bandera irabazteko
zain, eta orain, gure indarra eta atera
dugun aldea kontuan hartuta, ez ba-
dugu irabazten, uste dut inoiz ez du-

B A L EI K E 2 0 0 9 IRAI L A 11
BALEIKE+ gula irabaziko”. Matxinbentako Etxeberria anaiak ez zeuden
erabateko konfiantzaz. Patxi eta Xabierren ustez, “oraindik
estropada jokatu egin behar” zuten. Patroiak, Gorriak, irmo
hitz egin zuen, lehen igandeko lanak bukatu berritan: “Gau-
zak oso ondo atera zaizkigu, eta pozik nago. Banderak ezin
digu ihes egin. Alde handia ateratzen diegu aurkariei. Estro-
pada erabakita dagoela uste dut”. Luxia ere baikor zebilen:
“Egia esan behar badizut, uste dut ezin digula ihes egin. Han-
dia litzateke estropada garrantzitsuenean hutsen bat egitea.
Alde handia daukagu, eta bandera Zumaiara ekarriko dugu”.
Bigarren iganderako estrategia ere aurreratu zuen: “Ahalik eta
azkarren aurrea hartzera aterako gara, aurretik inor ez jartze-
ko. Gero, gure erritmoa hartuko dugu, eta ahal dugun tartea
ateratzera joango gara”.
“Zumaia txapeldun”
Horrela izendatu zuen egunkari batek baino gehiagok zu-
maiarren balentria. Argazki bildumarekin batzuek. Arraun-
lariak eta zaleak bat eginda. “Zumaia historian da orain”,
zabaldu zuen beste batek. Eremuko marka berria jarri zuela
ere nabarmendu zuen kazetariak. Aurretik Santurtzik zuen,
baina duela 25 urte, hankaz gora bota zuen Zumaiak egin-
dako 20.03ko denbora hark. Kazetariak bandera irabazteko
aurreko urteetan egindako ahaleginarekin ematen dio hasie-
ra kronikari, eta “bere bizitzako ametsik handiena” bezala
azaltzen du bandera irabazi izana.
Estropadaren kontakizunarekin jarraitzen du gero. Oriok
aurre egingo ziola uste zuenik bazela gogoratu ostean, zu-
maiarren lana goraipatzen du. Hasieratik txikitzera atera zirela
kontatzen du. Badiatik atera bitartean, nolabait eutsi omen
zioten Telmo Deuni Oriok, Santurtzik eta San Juanek. Hortik
aurrera, akabo. Erraz alde egin ziela kontatzen du. Kanpoko
balizetan, bost segundora zeukan, hala ere, Orio. Hamabos-
tera Santurtzi, eta hogeira San Juan. Ziaboga eman eta gero,
aldeak gehiago handitu zituela aipatzen du gero. Zale gorrien
babesarekin sartu zen badian, eta horrela helmugaratu zen.
Orio hogeita bat segundora sartu zen, San Juan hogeita hiru-
ra, eta Santurtzi hogeita laura. “Kantauriko estropada garran-
tzitsuenaren urrezko liburuan bere izena jarri du Zumaiak”,
bukatzen du kronikaren lehen zatia. Azken zatian, Gorriak
bandera preziatua jaso zuela esaten du.
Narrondoko Gure
Ametsa elkartean
biltzen ziren maiz
orduan ere mahai
baten bueltan
garaipenak
ospatzeko..
“Bazen ordua
Kontxa irabaztekoa!”
Duela 25 urteko arraunlari multzo hartan lagu-
narte ederra zegoen. Orain ere eusten diote.
Joseba eta Imanol Etxabe anaiak, Jose Luis Amili-
bia, Jesus Mari Lazkano eta Xanti Osa dira Kon-
txa lehen aldiz irabazi zuen talde hartako kide
batzuk. Antonio Arrizabalaga dute lagun, Zumaian
arraunlari izana, baina 84an ez zegoena. Arraunera
berehala bideratzen dute beren arteko solasaldia.
Egungoaz ari dira, baina gustura asko oroitu dituz-
te duela 25 urtekoak.
Bazen garaia”, bota du Amilibiak, isil antzean, baina barru-
barrutik aterata. “Bai, bazen ordua”, gaineratu dio Imanol Etxa-
bek. “Urte hartan atera beharra geneukan”, gehitu du Osak.
“Zenbat egin ote genuen arraunean hura lortzeko”, azaldu du
Joseba Etxabek. “Ondo kostatakoa izan zen”, bukatu du beste
Etxabek.
Oraindik ere barruan daukate nolako arantza atera zuten
duela 25 urte. Oso talde ona zen, eta aurreko urteetan ere
gertu izan zuen garaipena. Baina gauza bategatik edo bes-
teagatik, ezin bandera preziatua Zumaiara ekarri. 1981ekoA
oroitu du Imanol Etxabek: “Kaikuk irabazi zigun”. Osak zehaz-
tu du ordukoa: “Lehen igandean 3 segundo kendu zizkiguten,
eta bigarrenean, txikitzera atera ginen. Ziabogan 10 segundo
aurretik ginen, baina buelta txarra egin genuen, eta bandera
galdu”. 1983koa ekarri du gogora Imanol Etxabek, boikote-
ko urtea: “Orio ez zen sailkatu, ia minutua galdu zuen, baina
epaileek barruan sartu zuten. Indar handia zeukan traineru
barruan, baina kanpoan handiagoa. Guk boikota egin ge-
nuen, onenak ginela jakin arren. Bandera oparitu genion”.
Aurreko urteko gertakari hura gogoan jokatu zen 1984koa. Irai-
lean izaten zen orduan ere Kontxako Bandera, eta ordura arteko
beste estropada guztiak zumaiarrek irabazi zituztela kontuan
hartuta, faborito argiak ziren. “Baina ez genuen aparteko presio-
rik”, azaldu du Imanol Etxabek. “Hasierako nerbioak bai, baina
normala da, ustekabekoren bat edozein unetan gerta daitekee-
lako, arraunen bat hautsi edo...”. Honela oroitzen dute
lehen igandekoa bere anaiak: “Txiki-
tzera atera ginen, ahalik eta
alde gehiena ateratzera. Ez
genuen ezer laga nahi bi-
garren iganderako, itsasoan
edozer gauza gerta daitekee-
lako”. Esana zintzo bete zuten.
Oriori 21 segundo atera zizkio-
ten, aurkari nagusiari. “Bentaja
ikaragarria zen”, gogoratu du
Josebak. “Beti genuen Orioren kontra irabazteko gogoa”, gai-
neratu dio anaiak. Banderaren zati handi bat Zumaiarako bidean
zen. Bigarren igandea falta zen. Zertara atera ziren kontatu du
Josebak: “Hasieratik atera ginen txikitzera, eta eremuko erreko-
rra hobetu genezakeela oihukatzen hasi zen Luxia. Lortu genuen
hori ere”. Luxiaren oihuak gogora ekarri orduko,egungo garaiak
eta haiek alderatu dituzte denek: “Orduan ez zegoen GPSrik eta
erreferentziarik. Baina Gorriak ederki entzuten zituen Luxiaren
oihuak; bazuen halako sena horretarako”. Hantxe bota zuten
Kontxako eremuko marka. Baita beste batzuk ere urte hartan.
Joseba Etxaberen ustez “gehiago ere botako genituen, trainerua
hain baldarra eta astuna eduki ez bagenu”. “240 bat kilo pisa-
tzen zuen”, zehaztu du datua anaiak.
Historian lehen aldiz Zumaiarena zen Kontxa. Helmugako
baliza zeharkatu orduko, poza zabaldu zen Telmo Deunen
barruan. Bazela garaia, ondo kostatakoa zela, bazela ordua...
duela 25 urte ere pentsatu zituzten. Bandera ontzian zela, arran-
plan sartu zen Telmo Deun. “Dena gorria zen”, gogoratu dute
denek. Ikusgarria izan zen hura. Ospakizuna hasita zituzten
arraunlariek. “Normalean baino gehiago edan genuen”, kontatu
du Imanol Etxabek. Egun hartako bitxikeriaren berri eman dute
Osak eta Lazkanok berehala: “Orion bazkaldu genuen, bande-
ra eta guzti. Olidenenean gelditu ginen. Aurretik enkargatuta
zegoen”. Imanol Etxabe sartu da tartean: “Oriotarrei adarra jo-
tzeko egin genuen”. Bere anaiak berehala zuzendu dio: “Hura
ez da Orio.Ortzaika da, Luxiaren lurraldea”. Kontuak kontu,
hantxe bazkaldu zuten, eta handik etorri ziren Zumaiara.
Ongietorria zuten zain. Estropada zegoen aurreko igande guz-
tietan bezala. Baina hura apartekoa zen. Herriarentzat ere oso
berezia izan zelako Kontxa irabaztea. Zumaia osoa kalera atera
zen arraunlariei harrera egitera. “Ikaragarria izan zen”, deskriba-
tu du Joseba Etxabek. Txarangaz oroitu da Osa: “Meritua zeu-
katen, jaiero-jaiero han egoten ziren”. Umorez jarraitu dio Imanol
Etxabek: “Zumaiako txarangakoek urte hartan uste dut piloa ikasi
zutela jotzen”. “Beti berdina jotzen, normala”, Amilibiaren eran-
tzuna. Serio jarrita, hauxe kontatu du Imanolek zaleez: “Beti ego-
ten zen jendea zain, edozein ordutan etorrita ere. Hemen gertu
bagenuen estropada, normala zen jendea egotea, baina Gali-
zian jokatzen genuenetan ere, handik bueltan jendea ateratzen
zen kalera, berandu izan arren”. Herritarren babesa ikusgarria
izan zen garai hartan. Ondo gogoan daukate bai: “Alde guztieta-
ra jarraitzen gintuzten. Orain konturatzen naiz zenbateko balioa
zuen horrek”, azaldu du Imanolek. Denboraren joanak ekartzen
die lehengo egoerei benetako balioa, eta orduko garaipen histo-
riko hari ere denborak eman dio berea: “Gerora konturatu ginen
zer lortu genuen”, zehaztu du Osak.
Lorpen hartan funtsezkotzat jotzen dute Luxia. “Huraxe
bakarrik ezagutu genuen guk entrenatzaile bezala, eta gure-
tzat ona izan zen”, esan du Imanolek. “Uste dut bera gabe
ez genuela lortu genuena lortuko”, gaineratu dio Lazkanok.
“Oso gizaseme zuzena zen, zentzu guztietan”; horixe Osaren
definizioa. Patroia ere ekarri dute gogora: Gorria. Kontxa ira-
bazi eta hurrengo estropadan erakutsi zuen jenio biziaz oroitu
dira: “Santoñan zen, aste barruan, ospakizunetatik egun pare
batera. Haiek komeriak”, akor-
“Zumaiako datu da Joseba Etxabe. “Han
zen p... seme hotsa!”, Imanol
txarangakoek anaiak: “Gogoan dut Gorria
urte hartan oihuka, ‘Ardantza Abarketa
botako diat, mekauen...”. Bai-
piloa ikasi na ajeak aje, hura ere irabazi
egin zuten: “Hirugarren luzean
zuten jotzen” atzetik ginen, baina gero guk
irabazi genuen”. Orduan ez
zioten garrantzi handirik eman
bandera hari, baina denbora-
rekin bai: “Garrantzia zeukan Santoñako hark ere, denboral-
diko estropada denak irabazi eta gero, hura ere irabazi egin
behar zelako”, kontatu du Imanolek.
Sekretua: urte asko elkarrekin
Jokatu zituzten estropada guztiak irabazteko eta Kontxa lor-
tzeko, bazen oinarri bat: taldea. Hala diote beraiek: “Urtean-
urtean blokea egiten joan zen, eta onena orduan eman zuen”,
azaldu du Josebak. Aurkarien maila aipatu du Lazkanok or-
duan: “Agian beste batzuk apalago ibiliko ziren, baina guk
geurea ederki egin genuen”. Aurkarien kontu horrekin ez da-
tor bat Osa: “1984an errekor asko puskatu genituen, eta hor
ez dauka eraginik besteak apalago egoteak”.
Taldearen indarra. Horixe eskatu zien Luxiak arraunlariak
entrenatzeko ardura hartu zuenean: “Eskatu zigun batera
ibiltzeko, lagunak izateko, eta gu horretan ederki moldatzen
ginen”, kontatu du Imanolek. Anaiak ere arraunlarien arteko
giroa nabarmen du: “Gu izugarri ondo konpontzen ginen el-
karrekin, eta traineruan ere bloke bat ginen”. Zortzi bat urtez
iraun zuen talde historiko hark. Makina bat bandera irabazi
zituzten. Preziatuena eta historikoena 1984ko Kontxako hura.
Handik hiru urtera, talde hartako batzuk oraindik barruan zire-
la eta berri batzuekin, bigarrengo aldiz irabazi zuen Donostia-
ko bandera zuri preziatua Zumaiak

B A L EI K E 2 0 0 9 IRAI L A 13
14 B A L EI K E 2 0 0 9 IRAI L A
 ‘TURBO-DEUN’

Inaxio Egaña
Luis Mari Aizpurua 1958-05-24
1961-12-22 ZESTOA
ZUMAIA Joseba Etxabe
1962-05-06
ZUMAIA
Jose L. Amilibia
1961-09-09
Joakin Eizagirre ZUMAIA
1958-09-12
ZESTOA

Imanol Etxabe
1958-02-02 Jose Luis Aizpurua
ZUMAIA 1955-01-31
ZUMAIA

Patxi Etxeberria
1959-07-09
Sabino Eizagirre AZPEITIA
Placido Aranburu ARGAZKIA: JAVIER CARBALLO 1958-10-30
1958-08-23 Martin Etxeberria ZESTOA
AZPEITIA 1955-10-07
AZPEITIA
Jose A. Uzkudun
1959-01-05 Angel Paredes 1957-05-28 ZUMAIA
AZPEITIA
Jose Luis Ezama 1959-08-28 ERREZIL

Tomas Lopez 1960-08-05 ZESTOA

Jexux Mari Lazkano Klaudio Etxeberria
1961-06-25 1935-11-02 Julian Ibarzabal 1963-02-19 AZPEITIA
DEBA ORIO
Xanti Osa 1961-12-01 ZUMAIA

Aser Martin 1966-1-31 ZUMAIA

patroiAK
1984ko KONTXAKO BANDERA
Joseba Aristi 1959-01-06 ZUMAIA
Sailkapena lehen igandean Edu Aristi 1963-05-24 ZUMAIA

1. TXANDA POSTUA AZKEN SAILKAPENA

ENTRENATZAILEAK
1. ZUMAIA 10.47 20.42,41 1. 1. ZUMAIA 40.45,55
2. ORIO 10.42 21.04,81 3. Luis Mari Olasagasti ‘Luxia’
2. SANTURTZI 41.26,10
3. SAN JUAN 10.36 21.09,40 4. Tito Manzilla
3. ORIO 41.28,85
4. DONOSTIA 10.47 21.32,74 7.
4. SAN JUAN 41.35,83
PRESIDENTEA
2. TXANDA 5. UR-KIROLAK 41.43,94
6. CASTRO 41.51,69 Luis Mari Goikoetxea
1. SANTURTZI 10.34 20.59,10 2.
2. UR-KIROLAK 10.40 21.15,70 5. 7. DONOSTIA 42.12,38
3. CASTRO 10.41 21.16,47 6. 8. SANTOÑA 43.39,82
4. SANTOÑA 10.45 21.36,71 8.

Sailkapena 2. Igandean

1. TXANDA POSTUA
1. UR-KIROLAK 10.14 20.28,24 5.
2. CASTRO 10.12 20.35,22 6.
3. DONOSTIA 10.16 20.39,64 7.
4. SANTOÑA 10.15 21.03,11 8.

2. TXANDA
1. ZUMAIA 9.54 20.03,14 1.
2. ORIO 9.58 20.24,04 2.
3. SANTURTZI 10.09 20.27,50 4.
4. SAN JUAN 10.14 20.26,43 3.
B A L EI K E 2 0 0 9 IRAI L A 15
BALEIKE+ Luis Mari Olasagasti ‘Luxia’ Entrenatzailea

“Orduko talde hura goiko muturrean ibiliko litzateke orain ere”

Errekorra ere bai bigarren igandean...
Gaurko denboretatik urruti dago 20:03ko hura, eta tokitan
daude errekor haiek. Materiala aldatu egin da orain, eta uste
dut horregatik egiten direla oraingo denbora ikusgarri horiek.
Garai hartako Telmo Deun astuna zela esaten dute arraun-
lariek, eta horregatik ez balitz, marka gehiago egingo omen
zituzten. Iritzi berekoa al zara?
Bueno, egurrezko traineruak ziren, baita arraunak ere.
Orain, fibrazko ontziekin eta arraunekin hobetu egin da gau-
za. Prestakuntza ere ondu egin da, baina uste dut materialak
eragin handiagoa izan duela.
Zer zeukan arraunlari multzo hark hain onak izateko?
Zumaiara heldu nintzenean 1981ean, aurretik elkarrekin zebi-
len arraunlari taldea hartu nuen. Bazebiltzan bateletan eta trai-
nerilletan, jubeniletan... Hura izan zen oinarria. Eta gero, mendi
aldetik etorri ziren besteak. Egindako mutilak ziren, eta indarra
sobera zutenez eta teknika ere azkar hartu zutenez, koadrila
hura osatu zen. Gaur kostako da banaka-banaka halakoak aur-
kitzea, baina orduan denak batera tokatu zitzaizkigun. Orduko
arazoa zen arraunlariek azkar uzten zutela arrauna. Gu 1981e-
tik 1987ra garai bat markatu genuen, baina ez zen izan jende
zahartu egin zelako. Orain gehiago jarraitzen dute arraunlariek.
Orduan 30 urtetik gorakorik ez
zen ibiltzen.
Kontxako Bandera hura arraunlariek irabazi zuten, baina
maisurik onena zeukaten alboan. Garai hartako oroitza-
“Giro ederra Zergatik uzten zuten hain
erraz?
penak gogora ekarri ditu oraindik ere entrenatzaile izaten
jarraitzen duen orduko entrenatzaileak.
zeukaten Orain dirua sartuta dago.
Orduan bidaiak ere bakoitzak
arraunlarien bere patrikatik ordaintzen zi-
Kontxako Bandera hura berezia izan zen denontzat, zuretzat
ere bai, entrenatzaile bezala aurrenekoa izan zenuelako. artean” tuen, eta dirua sarien bidez
soilik irabazten zen. Lan alde-
Bai, halaxe izan zen. Aurreko urte batzuetan ibili ginen ban- tik ere komeria gehiago zeu-
deraren atzetik, baina ez genuen irabaztea lortu. 1981ean hiru den. Ezkondu ondoren ere utzi
segundogatik galdu genuen, aurretik denbora askoan joan egiten zuten gehienek. Orain, ezkondutako arraunlari asko
eta gero. 1983an, istiluen urtekoa izan zen, boikotarena. Eta ikusten da; orduan ia bat ere ez.
1984an irabaztea ilusioa egin zigun. Niretzat aurrenekoa zen Zure lanaren eragina famatzen
entrenatzaile bezala, eta Zumaiarentzat ere bai. dute denek. Zer aldatu zenuen?
25 urte igaro eta gero, nola gogoratzen duzu garaipen hura? Ni Oriotik nentorren, eta han
Orain aldatuta dago arraun mundua. Herrikoiagoa zen. Ber- teknika eta entrenamenduak asko
tako jendea gehiago izaten zen, eta herriarentzat ilusio gehia- lantzen ziren. Dena elkar moldatu
go sortzen zuen. Erakargarriagoa zen. zenean, fruituak eman zituen koa-
Hain erraz irabaztea espero al zenuten? drila hark.
Denboraldian nagusi izan ginen, eta Kontxa genuen begiz Arraunaren historiako talde one-
jota. Bagenekien gehiago ginela, eta bi estropada handi egin na al da hura?
genituen.

16 B A L EI K E 2 0 0 9 IRAI L A
 Zaila da esatea. Orain ere talde onak daude. Orduko talde
Etxeak hutsik gelditu ziren

hura garai honetan tokatu izan balitz, aurreko muturrean ibiliko
litzateke.
Denboraldiko bandera denak irabaziko al ditu traineru batek
berriz, zuek egin zenuten bezala?
Ia ezinezkoa da. Estropada gehiago daude, eta maila ere
hobea da. Orduan ez zen estropada asko izaten. Guk bospa-
sei ordezko onak geneuzkan, eta aldaketak ez ziren igartzen.
Horregatik irabazi genituen bi estropada egun berean. Orduan
tokatu zen, eta kontatzeko modukoa da.
Taldea batuta zegoen orduko hura. Zuk hori eskatu zenien
aurreneko egunetik, ezta?
Bai. Etorri nintzenean esan nien taldea izan behar genuela.
Taldearen barruan taldetxoak ikusten banituen, uzten aurrene-
koa ni izango nintzela esan nien. Bueno, horretan ez genuen
arazorik izan. Giro ederra zeukaten elkarren artean, eta emai-
tza onek ere lagundu zuten horretan. Beren artean ez zegoen
sekula haserrerik.
1981ean etorri zinen, 26 urterekin. Zergatik hasi zinen hain
gazte entrenatzaile lanetan?
Ez dakit. Tito Mancilla etorri zen eskaintza egitera. Nirekin
arraunean ibilia zen Orion. 1981ean Orion ez zegoen talde
onik... ez dakit trainerua atera zuten ere. Probatzera etorri
nintzen, eta ezuste handia hartu nuen taldea ikusita: gazteak
ziren, lan asko egiteko modukoa eta gogoarekin. Ikusi genue-
nean bateletan eta trainerilletan emaitzak onak zirela, indar
asko ema zigun aurrera jarraitzeko.
Harrera
zirraragarria
egin zitzaien
arraunlariei
herrira itzuli
zirenean.
BALEIKE+
irailaren 9ko arratsalde-iluntze
hartan. Kaleak gorriz jantzi ziren
herrian
Beste izenburu batzuetan honelakoak idatzi zituzten: “Zu-
maia, 105 urte apoteosia bizitzeko”. Edota beste hau: “Zu-
maia, irabazlearen loria”.
“Zumaiak sekulako harrera egin zien arraunlariei”
Estropada bukatu orduko hasi ziren ospakizunak. Luxiak sal-
to egin zuen Telmo Deun barrura. Arraunlariek elkar besarka-
tu zuten. Gorriak banan-banan zoriondu zituen. Bat edo beste
etzan ere egin zen. Aurretik egindako lan eskergak sari poto-
loa izan zuen. Potoloena. Arranplatik autobusera, autobusean
Oriora, bazkaltzera, eta Oriotik Zumaiara. Hantxe zituzten zain
herritarrak. Haietako asko ere Donostian izanak ordu batzuk
lehenago. Etxeak hutsik gelditu ziren irailaren 9ko arratsalde-
iluntze hartan. Kaleak gorriz jantzi ziren herrian. Ez da harri-
tzekoa egunkari batek hurrengo egunean jarri zuen izenburua:
“Sekulako harrera egin die herriak”. Argazkiak alboan dituela
nabarmentzen da izenburu hori. Argazkietan kalejira azaltzen
da. Baita Udaletxeko balkoia ere, denboraldi hartako bandera
guztiak zintzilik direla. Udaletxeko plaza jendez lepo azaltzen
da. Balkoietan ere herritarrak. Denak ere txaloka arraunlariei.
Ametsa gauzatu zutelako. Herri baten ametsa. Klub baten
ametsa. Arraunlarien beraien
ametsa.
Handik astebetera, hurren-
go igandean, aurreko asteko
oihartzunak erabat itzali gabe
zeuden. Igandetako gehiga-
rrietako batean, egunkari batek
“Zumaia historian sartu zen”,
izenburupean erreportaje zaba-
la argitaratu zuen. Hitzak eta ar-
gazkiak. Estropadakoak, harre-
rakoak, eta Luxiarenak. Euskal
Herriko portu nagusien artean,
Kontxarik gabe zegoen herri
bakarretakoa zela eta osatu zuten
erreportajea. Txapeldunen liburu
historikoan sartu zela nabarmen-
tzen du. Aita Mari ere aipatzen da:
“Bekain iluna argitu egin zitzaion
bere arraunlarien balentria ikus-
tean”. Milaka zumaiar Donostian
zirela esan ondoren, Zumaiako
festa ordu txikietara arte luzatu zela
esaten du. Erreportajearen amaie-
ran, arraunlarien izenak daude jarri-
ta. Ametsa gauzatu zuten haiena.