www.koziej.

pl ===================================================================

Stanisaw KOZIEJ

STRATEGICZNE RODOWISKO BEZPIECZESTWA MIDZYNARODOWEGO I NARODOWEGO W OKRESIE POZIMNOWOJENNYM (Skrypt internetowy)

WARSZAWA/URSYNW !"! ===================================================================

S#IS $RE%&I
1

Wst'p "( )istory*+na ewo,-*.a i stan o/e*ny 0ro1owiska /e+pie*+e2stwa 1.1. 1.2. 1.3. Istota rodowiska bezpieczestwa Ewolucja rodowiska bezpieczestwa Wspczesne rodowisko bezpieczestwa dwubie!unowe!o ( $errory+3 i pro,i4era*.a /roni 3asowe5o ra6enia .ako 57wne asy3etry*+ne *+ynniki wsp7*+esne5o 0ro1owiska /e+pie*+e2stwa 2.1. 2.2. 3.1. 3.2. 3.3. ..1. ..2. ..3. .... ..5. "error#z$ $i%dz#narodow# &ro $asowe!o ra'enia (olejn# etap )istor#czne!o w#ci!u *s#$etr#czne za!ro'enia rakietowo+nuklearne ,truktura i -unkcjonowanie s#ste$u obron# przeciwrakietowej Interwencja /*"0 na &akanac) w 1111 roku 2ziaania bojowe i kr#z#sowe w *-!anistanie 2331 + 2331 2ziaania bojowe i kr#z#sowe w Iraku 2333 + 2331 Wojna ros#jsko+!ruziska w 2334 roku 6os#jsko+ukraiski kon-likt !azow# w 2331 rok skutki !lobalizacji i rozpadu wiata

8( Asy3etry*+ne +a5ro6enia rakietowo9n-k,earne i o/rona pr+e*iwrakietowa

:( ;7wne kon4,ikty i kry+ysy po +i3ne. wo.nie

<( #o+i3nowo.enne +3iany w takty*e 1+iaa2 +/ro.ny*= >( Wpyw po+i3nowo.enne. praktyki strate5i*+ne. na interwen*y.n? strate5i' /e+pie*+e2stwa 5,o/a,ne5o Zako2*+enie @i/,io5ra4ia

WS$A#

7ele$ niniejsze!o skr#ptu jest nawietlenie istot# i c)arakteru wspczesne!o $i%dz#narodowe!o rodowiska bezpieczestwa8 z uwz!l%dnienie$ najwa'niejsz#c) szans8 w#zwa8 r#z#k i za!ro'e ksztatuj9c#c) to rodowisko. W pierwsz#$ rozdziale zawiera on s#ntet#czne o$wienie istot# i ewolucji rodowiska bezpieczestwa oraz c)arakter#st#k% je!o wspczesn#c) warunkw8 !wnie przez pr#z$at wp#wu procesw !lobalizacji8 rewolucji in-or$ac#jnej oraz przeo$u polit#czne!o8 jaki$ b# rozpad wiata dwubie!unowe!o i zakoczenie okresu zi$nej wojn#. 6ozdzia# dru!i8 trzeci i czwart# powiecone s9 !wn#$ cz#nniko$

pozi$nowojenne!o rodowiska bezpieczestwa. ,zcze!owo przedstawia si% w nic) zwaszcza zjawiska terror#z$u i proli-eracji broni $asowe!o ra'enia8 proble$# za!ro'e rakietowo+nuklearn#c) i obron# przeciwrakietowej oraz najwa'niejsze kr#z#s# i kon-likt# $i%dz#narodowe. W rozdziaac) pi9t#$ i szst#$ przedstawia si% podstawowe wnioski8 jakie w#nikaj9 z pozi$nowojenn#c) kr#z#sw i kon-liktw dla z$ian w takt#ce i strate!ii bezpieczestwa $i%dz#narodowe!o.

"( )IS$ORY&ZNA EWOBU&JA I S$AN O@E&NY %ROCOWISKA @EZ#IE&ZEDS$WA

3

"( "( Istota 0ro1owiska /e+pie*+e2stwa :rodowisko bezpieczestwa to inn#$i sow# wszelkie8 zewn%trzne i wewn%trzne8

$ilitarne i nie$ilitarne ;polit#czne8 ekono$iczne8 spoeczne8 kulturowe8 in-or$ac#jne itp.< warunki bezpieczestwa8 warunki realizacji interesw dane!o pod$iotu w dziedzinie bezpieczestwa i osi9!ania ustalon#c) przeze celw w t#$ zakresie. 7)arakter#zowane $o!9 b#= najpeniej prz# po$oc# czterec) podstawow#c) kate!orii8 jaki$i s9> szanse8 w#zwania8 r#z#ka i za!ro'enia. S+anse to okolicznoci sprz#jaj9ce realizacji interesw oraz osi9!aniu celw.

?enerowane s9 !wnie przez neutralne pod$iot# rodowiska bezpieczestwa. @aj9 zazw#czaj c)arakter sz#bko prze$ijaj9c#. W dzisiejsz#$8 !lobalizuj9c#$ si% wiecie8 !dzie wzaje$ne uzale'nienia pod$iotw nasilaj9 si%8 szans pojawia si% coraz wi%cej. "rzeba u$ie= je w por% dostrzec8 oceni= i w#korz#sta=. ,ztuka w#korz#st#wania szans staje si% dzisiaj niew9tpliwie coraz wa'niejsz9 dziedzin9 szeroko rozu$ianej sztuki zarz9dzania bezpieczestwe$. Arz#kade$ strate!icznej szans# $o'e b#= szansa Aolski wst9pienia do /*"08 jak pojawia si% w latac) dziewi%=dziesi9t#c). Bostaa ona dostrze'ona i dobrze w#korz#stana. Arz#kade$ nieu$iej%tne!o post%powania w tej dziedzinie $o'e b#= z kolei nie w#korz#stanie 'adn#c) szans na poza$ilitarne korz#ci dla polskie!o interesu narodowe!o z nasze!o wojskowe!o zaan!a'owania w Iraku. Wy+wania to z kolei d#le$at#8 przed jaki$i stoi pod$iot ;spoeczno=

$i%dz#narodowa8 pastwo< w rozstrz#!aniu spraw bezpieczestwa. 7z%sto !enerowane s9 przez partnerw i sojusznikw8 ktrz# prezentuj9 pewne oczekiwania8 winduj9 standard# obowi9zuj9ce w sojuszac) lub koalicjac). W#zwania $o!9 b#= podj%te lub zi!norowane. Aodj%cie w#zwania 9cz# si% z koniecznoci9 w#sikw i poniesienia pewn#c) kosztw8 co stwarza z kolei dodatkowe szanse w prz#szoci. Bi!norowanie w#zwa z zasad# utrudnia czerpanie korz#ci z -aktu wsplne!o dziaaniow# i w niekorz#stn#c) warunkac) $o'e rodzi= dodatkowe za!ro'enia. Arz#kade$ w#zwania jest proble$ zapewnienia dobre!o pozio$u8 zwaszcza interoperac#jnoci ;zdolnoci do wsplne!o dziaania w ra$ac) sojuszu< si zbrojn#c) pastwa czonkowskie!o /*"0. Aodj%cie w#zwania i sprostanie wspln#$ standardo$ w /*"0 daje wi%ksze szanse czerpania korz#ci z czonkostwa w sojuszu ;$o'na $ielej do$a!a= si% wi%ksz#c) wiadcze cae!o sojuszu na rzecz wasne!o bezpieczestwa<. Bi!norowanie takie!o w#zwania i utrz#$#wanie si zbrojn#c) poni'ej
4

standardw sojusznicz#c) osabia $o'liwoci pene!o w#korz#stania -aktu prz#nale'noci do /*"0. Ry+yka to niepewnoci zwi9zane z wasn#$ dziaanie$8 z je!o skutka$i8 to niebezpieczestwo niepo'9dan#c) skutkw wasne!o dziaania. I$ bardziej jeste$# akt#wni w serze bezpieczestwa8 t#$ wi%cej r#z#kuje$#. Arz#kade$ r#z#k s9 dodatkowe potencjalnie ne!at#wne konsekwencje ;np. wzrost za!ro'e terror#st#czn#c)< nasze!o szerokie!o zaan!a'owanie$ w $i%dz#narodowe operacje wojskowe lub te' niebezpieczestwa zwi9zane z dec#zj9 o lokalizacji na nasz#$ ter#toriu$ a$er#kaskiej baz# przeciwrakietowej. Aoniewa' w dzisiejsz#c) warunkac) potrzeba szerokiej akt#wnoci jest obiekt#wnie bardziej konieczna8 ni' to $o!o b#= dawniej8 w erze przed!lobalizac#jnej8 przeto ronie znaczenie u$iej%tne!o szacowania i redukowania r#z#k w dziedzinie bezpieczestwa8 a tak'e strate!iczne!o ubezpieczania si% przed ow#$i r#z#ka$i. "o dru!i obok u$iej%tnoci w#korz#st#wania szans kierowania bezpieczestwe$. Za5ro6enia to porednie lub bezporednie destrukc#jne oddzia#wania na pod$iot. coraz wa'niejsz# dzia strate!ii i sztuki

"o najbardziej klas#czn# cz#nnik rodowiska bezpieczestwa. 6ozr'nia si% za!ro'enia potencjalne i realneC subiekt#wne i obiekt#wneC zewn%trzne i wewn%trzneC $ilitarne i nie$ilitarne ;polit#czne8 ekono$iczne8 spoeczne8 in-or$ac#jne8 ekolo!iczne8 prz#rodnicze itp.<C kr#z#sowe i wojenne8 intencjonalne i prz#padkowe ;losowe<. W opisie za!ro'e intencjonaln#c) w#r'ni= $o'na czter# ele$ent#> aktor8 je!o intencje8 $o'liwoci oraz czas na reakcj%. Aozio$ za!ro'enia wzrasta wraz z narastanie$ wro!oci przeciwnika8 rozwoje$ je!o $o'liwoci oraz skracanie$ si% czasu na reakcj%.1 Ba!ro'enia realne w#st%puj9 w postaci zjawisk okrelan#c) $iane$ kry+ys7w ,-/ kon4,ikt7w. /ie zawsze prawidowo rozr'nia si% te dwie kate!orie poj%ciowe. (r#z#s pewien szcze!ln# stan wewn%trzn# pod$iotu. (on-likt relacji pod$iotu z inn#$ pod$iote$. (r#z#s# niezakcone!o8 stan# wewn%trzne to to szcze!ln# ;kon-rontac#jn#< t#p

jako odbie!aj9ce od stanu nor$alne!o8

$o!9 b#= powodowane zarwno cz#nnika$i

wewn%trzn#$i ;np. wasn9 nieudolnoci9<8 jak i zewn%trzn#$i ;np. kon-likte$ z inn#$ pod$iote$<. @o!9 b#= nast%pstwe$ tak'e zdarze losow#c) ;prz#padkow#c)<8 np. kl%sk '#wioow#c)8 katastro- itp.
1

. Bob. D. @. Eis)8 ,. D. @c7raw8 7). D. 6eddis)8 Fighting in the gray zone: a strategy to close the preemption gap, F, *r$# War 7olle!e8 ,trate!ic ,tudies Institute8 ,epte$ber 233.8 s. ..

"( (

Ewo,-*.a 0ro1owiska /e+pie*+e2stwa

Aroble$at#ka bezpieczestwa $a tak du!9 )istori%8 jak du!a jest )istoria ludzkoci. 7zowiek od zawsze $ia swoje '#wotne i $niej istotne potrzeb# i interes#8 ktre zderza# si% z potrzeba$i i interesa$i inn#c) ludzi8 ktr#$ to potrzebo$ i intereso$ za!ra'a# tak'e najzw#klejsze -iz#czne si# natur# ;po'ar#8 burze8 powodzie8 trz%sienia zie$i8 $roz# i inne te!o t#pu katakliz$#<. @o'na sobie w#obrazi=8 'e oprcz t#c) cz#sto zewn%trzn#c) i -iz#czn#c) ;$aterialn#c)< cz#nnikw trapi# czowieka ju' od sa$e!o pocz9tku rwnie' rozterki i strac)# wewn%trzne8 wiado$ociowe8 duc)owe8 ps#c)olo!iczne. 7zowiek od zarania sw#c) dziejw stawa zate$ w obliczu za!ro'e naturaln#c) ;-iz#czn#c)8 $aterialn#c)< i duc)ow#c) ;nie$aterialn#c)8 irracjonaln#c)<. Bna$ienne opis# t#c) za!ro'e i bor#kania si% z ni$i przez czowieka $o'e$# spotka= w najwi%kszej ksi%dze ludzkoci8 cz#li w &iblii. 2owiaduje$# si% z niej8 'e z pierwsz#$i za!ro'enia$i czowiek spotka si% ju' w raju. (uszenie przez szatana i zupena bezbronno= Ew# i *da$a wobec te!o skr#te!o za!ro'enia zaowocowa# pierwsz9 wielk9 tra!edi98 jak9 b#a konieczno= opuszczenia raju przez pierwsz#c) ludzi. Wsz#stkie dot#c)czasowe i prz#sze ludzkie kopot# s9 nast%pstwe$ owej beztroskiej postaw# nasz#c) prarodzicw wobec bezpieczestwa8 krtko $wi9c s#ste$u bezpieczestwaH. /ie$al nat#c)$iast po t#$ czowiek $usia z$ierz#= si% z kolejn#$i8 t#$ raze$ ju' z zie$ski$i za!ro'enia$i. 0to ju' $i%dz# pierwsz#$i dzie=$i nasz#c) pierwsz#c) rodzicw8 cz#li $i%dz# pierwsz#$i zie$ski$i ludI$i> (aine$ i *ble$8 doszo do kon-liktu. (ain poczu si% za!ro'on#8 a cilej uzna8 'e je!o interes# zosta# za!ro'one. 2la ic) obron# zastosowa atak. Aierwsza w wiecie koncepcja bezpieczestwa b#a zate$ koncepcj9 zaczepn9. 0kazaa si% jednak nieskuteczn9. 7)ocia' (ain zabi *bla8 to owe pierwsze zw#ci%stwo na placu boju nie doprowadzio do osi9!ni%cia celu strate!iczne!o. (ain nie zapewni sobie $o'liwoci realizacji swoje!o interesu przeciwskuteczna. J#cie na zie$i w#$a!ao nie t#lko przeciwdziaania za!ro'enio$ ze stron# inne!o czowieka. 6wnie wa'ne i w#$a!aj9ce okazao si% zapewnienie sobie oc)ron# przed
6

s9 nast%pstwe$ braku Grajskie!o

uz#skania prz#c)#lnoci &o!a. &!

si% od nie!o odwrci. *!res#wna doktr#na bezpieczestwa (aina okazaa si%

skutka$i dziaania natur#. /ajwi%ksza kl%ska '#wioowa w dziejac) ludzkoci8 jak9 b# biblijn# potop8 w#kazuje znaczenie troski o te!o t#pu bezpieczestwo. "#lko /oe okaza si% na t#le przewiduj9c# w ocenie za!ro'e i na t#le w#trwa# w prz#!otowaniac) s#ste$u bezpieczestwa8 ktre!o kluczow#$ ele$ente$ b#a *rka8 b# zapewni= przetrwanie swoje!o rodu wraz z niezb%dn#$i zasoba$i. &# pierwsz#$ twrc9 i or!anizatore$ s#ste$u bezpieczestwa zbiorowe!o ;rodowe!o<. "e biblijne prz#kad# dobrze ilustruj9 !enez% proble$at#ki bezpieczestwa oraz ukazuj% jej znaczenie i zo'ono=. Bauwa'$#8 'e w istocie od sa$e!o pocz9tku spraw# przeciwstawiania si% r'n#$ za!ro'enio$8 cz#li spraw# bezpieczestwa8 $ia# w#$iar !rupow# ;od naj$niejszej spoecznoci8 jak9 stanowili *da$ i Ewa8 pocz#naj9c<. 7zowiek jest bowie$ Gistot9 stadn9H8 jest zawsze cz%ci9 pewnej spoecznoci. 7o prawda teoret#cznie $o'na rozwa'a= kwestie bezpieczestwa ind#widualne!o8 osobowe!o8 jednostkowe!o8 bezpieczestwa pojed#ncze!o czowieka. *le prz# podejciu pra!$at#czn#$ si% stosowa= w niniejsz#$ opracowaniu spoe*+ny( Fwiada$ianie sobie wasn#c) interesw ind#widualn#c) i !rupow#c)8 w#ra'anie ic)8 de$onstrowanie oraz d9'enie do ic) realizacji $usi prowadzi= do ujawnienia sprzecznoci spoeczn#c). /aturaln9 w prz#rodzie $etod9 rozstrz#!ania wszelkic) sprzecznoci8 w t#$ ocz#wicie tak'e sprzecznoci spoeczn#c)8 jest stosowanie prze$oc# przez stron% silniejsz98 prze$oc# potencjalnej lub realnej. #r+e3o* to w#$uszanie realizacji wasn#c) interesw koszte$ interesw inn#c) pod$iotw8 je'eli s9 one w sprzecznoci. Aodstawow#$ rodkie$ prze$oc# b## dot#c)czas si# zbrojne ;w w#$iarze zewn%trzn#$< oraz policja ;w w#$iarze wewn%trzn#$<. ,tosowanie prze$oc# i przeciwstawianie si% prze$oc# jest zate$ !wn9 treci9 kr#z#sw i kon-liktw spoeczn#c)8 a t#$ sa$#$ !wn9 treci9 bezpieczestwa. 2o przedstawienia ewolucji proble$at#ki bezpieczestwa dobrze nadaje si% zastosowanie koncepcji *. "o--lera tzw. -al ;rewolucji< c#wilizac#jn#c) w rozwoju ludzkoci.2 W#r'nia on trz# takie -ale> a5rarn?E in1-stria,n? i in4or3a*y.n?. B punktu widzenia bezpieczestwa istotna jest r'nica narz%dzi i $etod prze$oc# stosowan#c) w ka'd#$ z t#c) okresw ;r#s. 1.<. W dobie a!rarnej8 cz#li w czasie pierwszej -ali rewolucji c#wilizac#jnej8 podstaw9 prze$oc# b#a naturalna ;biolo!iczna8 -iz#czna i duc)owa< sia
2

ktre stara$#

/e+pie*+e2stwo 3a +aws+e wy3iar (kontekst)

Bob. *. "o--ler> "rzecia -ala. Warszawa 1145. "ak'e

*. i K. "o--ler> Wojna i ant#wojna. Warszawa 11LL

czowieka. W epoce industrialnej ;dru!a -ala<

jeden skadnik tej naturalnej si#8 skadnik

-iz#czn#8 zosta tak o!ro$nie spot%!owan# przez r'norodne sztuczne narz%dzia i zasob# $aterialne8 'e $o'na $wi= o zdec#dowanej do$inacji owej Gsztucznej si# -iz#cznejH w rozstrz#!aniu wszelkic) sporw8 kon-liktw i kr#z#sw. /ast9pio zaa$anie naturalnej8 biolo!icznej )ar$onii $i%dz# $aterialn#$i ;-iz#czn#$i8 ener!et#czn#$i< i nie$aterialn#$i ;duc)ow#$i8 in-or$ac#jn#$i< skadnika$i si# poszcze!ln#c) pod$iotw bezpieczestwa. W rozpocz#naj9cej si% obecnie trzeciej -ali notuje$# z kolei !watown# prz#rost nie$aterialn#c) ;w t#$ !wnie in-or$ac#jn#c)< cz#nnikw si#. Arowadzi to ponownie do rwnowa!i ;)ar$onii< $i%dz# $aterialn#$i i nie$aterialn#$i8 $i%dz# ener!et#czn#$i i in-or$ac#jn#$i skadnika$i si bezpieczestwa.

6#s. 1. Ewolucja warunkw bezpieczestwa ;na prz#kadzie sztuki wojennej<

8

"aka ewolucja podstawow#c) rodkw prze$oc# deter$inowaa z kolei prze$ian# w treci wsz#stkic) pozosta#c) ele$entw bezpieczestwa. 2ot#cz# to zwaszcza c)arakteru kon-liktw i kr#z#sw ;w t#$ w szcze!lnoci wojen< oraz sposobw dziaania w takic) s#tuacjac). W czasac) staro'#tnoci i redniowiecza8 w! podejcia to--lerowskie!o> w c#wilizacji a!rarnej8 !d# panowaa swe!o rodzaju )ar$onia ener!et#czno+in-or$ac#jna na pozio$ie biolo!iczn#$8 podstawow9 treci9 z$a!a wojenn#c) ;siowe!o rozwi9z#wania kon-liktw i kr#z#sw< b#a bezporednia walka czowieka z czowiekie$8 prz# w#korz#staniu prost#c) narz%dzi walki. Aodczas star= i bitew toczon#c) w takic) warunkac) $o'na b#o na bie'9co obserwowa= cae pole starcia8 przeciwnika i wasne wojska8 $o'na b#o ledzi= przebie! walki i rozwj s#tuacji oraz stosownie do potrzeb8 na czas in-or$ac#jnie rea!owa= na relat#wnie powolne jej z$ian#. "e$po t#c) z$ian deter$inowane b#o bowie$ biolo!iczn9 w#dolnoci9 ludzi i zwierz9t8 odpowiadaj9c9 zdolnocio$ naturalne!o postrze!ania8 oceniania s#tuacji8 dec#dowania i przekaz#wania zada. &## to naturalne warunki walki zbrojnej i i$ odpowiada# klas#czne8 uksztatowane w staro'#tnoci zasad# jej prowadzenia. ,ztuka prowadzenia dziaa wojenn#c) i rozstrz#!ania kon-liktw w t#c) warunkac) oparta b#a !wnie na takic) cz#nnikac)8 jak zaskoczenie8 podst%p8 -ortel8 $askowanie8 $anewr + a wi%c na w#korz#staniu przede wsz#stki$ poza$aterialn#c) skadnikw si# bojowej. W dawn#c) czasac) nie b#o raczej krwaw#c)8 w#niszczaj9c#c) do koca bitew. 2owdca $! bowie$ albo + widz9c prz#!niataj9c9 przewa!% przeciwnika + uc)#li= si% od bitw#8 albo + !d# spostrze!8 'e bitw% prze!r#wa + przerwa= j9. W ostatecznoci wojsko widz9c zbli'aj9c9 si% kl%sk% po prostu uciekao z pola bitw#. (las#czna sztuka wojenna b#a zate$ sztuk9 przebie!oci8 c)#troci8 intelektuC b#a sztuk9 uz#skiwania i w#korz#st#wania !wnie przewa!i in-or$ac#jnej8 zapewniaj9cej panowanie nad $aterialn#$i cz#nnika$i si zbrojn#c). 2obitnie wiadcz# o t#$ jedna z najstarsz#c) ze znan#c) na$ teorii wojen8 w#o'ona przez c)iskie!o teoret#ka ,un+"zu w traktacie pt. M,ztuka wojn#M8 spisan#$ ok. NI wieku p.n.e.3

,un "zu> ,ztuka wojn#. Warszawa 111.

,#tuacja ule!a rad#kalnej z$ianie na przeo$ie ONIII i OIO wieku8 w warunkac) trwania ju' dru!iej8 industrialnej -ali c#wilizac#jnej. /ast9pio to w rezultacie pojawienia si% ar$ii $asow#c)8 opart#c) na powszec)n#$ poborze i w#posa'on#c) w wielk9 ilo= coraz skuteczniejsz#c)8 o coraz wi%kszej sile ra'enia8 rodkw walki. ?watownie wzrs potencja ener!et#czn# wojsk8 prz# t#lko nieznaczn#$ zwi%kszeniu $o'liwoci w s-erze in-or$ac#jnej ;rodki 9cznoci<. 6ozpocz%a si% era do$inacji cz#nnika $as#8 do$inacji cz#nnika $aterialne!o. 2ziaanie wielkic) $as stao si% trudne do sterowania in-or$ac#jne!o. "#$ oto jakociowo now#$ warunko$ odpowiada powstaa wwczas teoria sztuki wojennej najpeniej w#ra'ona przez 7lausewitza.. "eoria ta odzwierciedla warunki8 w ktr#c) ob#dwie walcz9ce stron# ;dowdc# strate!iczni i operac#jni< straci# $o'liwo= bezporednie!o sterowania8 w tzw. Mrealn#$ czasieM8 przebie!ie$ $asowe!o starcia. Arawo bezwadnoci $as zdo$inowao oddzia#wania in-or$ac#jne. Dest to teoria -iz#czne!o8 bezporednie!o starcia dwc) przeciwstawn#c) $as. @wi9c obrazowo8 walka zbrojna upodabnia si% do starcia w cie$n#$ pokoju dwc) $ocarz# uzbrojon#c) w topor#. Ded#n#$ i w#9czn#$ rozstrz#!ni%cie$ takiej walki $o'e b#= t#lko $ier= przeciwnika. /ie $a stanw porednic) i nie $o'na przesta= walcz#=8 dopki przeciwnik nie zostanie zabit#. Inaczej nie $o'na z ca9 pewnoci9 stwierdzi=8 'e nie jest ju' niebezpieczn#. W takiej sa$ej s#tuacji s9 ju' $niej wi%cej od dwc) stuleci dowdc# strate!iczni. B c)wil98 !d# wojna w#buc)a8 bitwa si% w#wi9zaa8 $o'liwo= sterowania ni9 okazaa si% zniko$a. Bani$ dowdca zebra in-or$acje z olbrz#$ic) przestrzeni8 zani$ zorientowa si% w s#tuacji i j9 oceni8 na polu bitw# zazw#czaj zac)odzi# ju' w#darzenia cz#ni9ce ewentualn9 dec#zj% nieadekwatn9 do now#c) warunkw. &itwa tocz#a si% wi%c niejako sa$oistnie8 nie$al wedle najzw#klejsz#c) praw -iz#ki8 a' do zniszczenia jednej ze stron. Wielce skuteczne8 o du'ej sile niszczenia w krtki$ czasie8 rodki ra'enia powodowa#8 'e wojn# i bitw# sta# si% w#j9tkowo krwawe i w#niszczaj9ce. (ul$inac#jn#$ punkte$ w ewolucji takiej wanie sztuki prowadzenia wojen okazaa si% )ipotet#czna wizja wojn# j9drowej8 prowadz9cej w rezultacie do wzaje$nej sa$oza!ad# dwc) walcz9c#c) za po$oc9 takiej broni stron. W ten sposb sztuka wojenna znalaza si% niejako w lep#$ zauku.

7. 7lausewitz> 0 wojnie. Warszawa 1154 ;oraz + Publin 1115<

10

I oto teraz8 na pro!u OOI wieku8 s#tuacja znw si% zdec#dowanie z$ienia. Deste$# wiadka$i !watowne!o8 niezw#kle prz#spieszone!o rozwoju potencjau in-or$ac#jne!o. /owoczesne rodki rozpoznania8 9cznoci8 walki radioelektronicznej8 zauto$at#zowane i sko$puter#zowane s#ste$# dowodzenia itp. powoduj9 rewolucj% w sztuce wojennej. 2o owe!o cie$ne!o pokoju8 w ktr#$ walcz9 dwaj $ocarze8 wpada wiato8 wiato in-or$acji. "eraz ci $ocarze widz9 si%8 a wi%c walcz9 w zupenie inn#c) warunkac). Du' nie $usi jeden dru!ie!o koniecznie zabi=8 ab# zw#ci%'#=. ,kuteczne w#tr9cenie topora $o'e okaza= si% w#starczaj9ce do osi9!ni%cia celu8 jaki$ jest podporz9dkowanie sobie przeciwnika. /ie ule!a w9tpliwoci8 'e dzisiejsza rewolucja in-or$ac#jna z$ienia pole walki. De!o warunki w pewn#$ sensie wracaj9 do klas#cznej rwnowa!i cz# te' )ar$onii cz#nnikw ener!et#czne!o i in-or$ac#jne!o. 0 ile jednak w uj%ciu klas#czn#$ b#a to )ar$onia na pozio$ie biolo!iczn#$8 to teraz $o'na $wi= o )ar$onii na pozio$ie in-or$at#czn#$. Dej istota pozostaje jednak ta sa$a. ,t9d te' w#nika8 jak s9dz%8 zasadno= wz$o'one!o zainteresowania klas#czn#$i8 przedclausewitzowski$i teoria$i dziaa zbrojn#c). 0dz#skiwanie zdolnoci in-or$ac#jne!o panowania nad w#$iare$ ener!et#czn#$ walki zbrojnej powoduje8 'e znw coraz istotniejsze staj9 si% + tak jak b#o w klas#czn#c) warunkac) staro'#tnoci + zabie!i o uz#skanie przewa!i nie$aterialnej przez zaskoczenie8 w#przedzanie8 zastraszanie8 $askowanie8 dezin-or$acj% itp. W sa$#$ plan pierwsz# w#suwa si% zdec#dowanie ten dru!i. W su$ie nowe warunki oznaczaj9 konieczno= odc)odzenia od teorii $asow#c)8 bezporednic)8 w#niszczaj9c#c) walk i operacji zwart#c) z!rupowa wojsk na rzecz bardziej w#ra-inowan#c) koncepc#jnie i elast#cznie prowadzon#c) dziaa porednic) ;as#$etr#czn#c)< i $anewrow#c). ,twarza to zapotrzebowanie na rozwijanie teorii takic) wanie dziaa8 jako najbardziej odpowiadaj9c#c) warunko$ rozpocz#naj9cej si% w sztuce wojennej oraz teorii i prakt#ce bezpieczestwa er# in-or$at#cznejC ktra nadc)odzi po erac) biolo!icznej i $ec)anicznej. Bna$ienn9 cec)9 tej nowej er# jest doprowadzanie do klas#cznej wz!l%dnej )ar$onii dwc) w#$iarw walki zbrojnej ;i szerzej> dziaa w s-erze bezpieczestwa< + ener!et#czne!o i in-or$ac#jne!o. ,zcze!ln#$ prz#padkie$ konsekwencji rewolucji in-or$ac#jnej jest auto$at#zacja. Aojawiaj9 si% robot# pola walki. &ezpilotowe aparat# lataj9ce. *le tak'e robot# 5 wojsk
5

w#$iarze

ener!et#czn#$ z kolei + spord dwc) je!o podstawow#c) skadnikw> $as# i ruc)u + na

"er$in QrobotH wprowadzi czeski pisarz (arel 7apek w 1122 roku. Bob. ?. @. Pa$b8 Battle bot: the future of war?, 7)ristian ,cience @onitorH8 Danuar# 2L82335

11

l9dow#c). Arzoduj9 w t#$ naturalnie *$er#kanie. Aenta!on przewiduje8 'e w nadc)odz9cej dekadzie robot# stan9 si% jedn#$ z !wn#c) rodkw walki. Arace nad pro!ra$e$ tzw. prz#sz#c) s#ste$w bojow#c) ;E7, + Euture 7o$bat ,#ste$s< o wartoci ponad 123 $iliardw dolarw s9 najwi%ksz#$ kontrakte$ w Kistorii F,*.R ,tosownie ci9!le ronie. ,zacuje si%8 'e koszt robota $o'e b#= 13 raz# $niejsz#.L W podsu$owaniu tej proble$at#ki warto zauwa'#=8 'e wspczesne warunki bezpieczestwa stawiaj9 szere! spec#-iczn#c) w#$a!a wobec prowadzenia dziaa wojenn#c)8 w t#$ w szcze!lnoci 1+iaa2 +/ro.ny*=. /ajnowsz#$ te!o w#raze$ $o!9 b#= dowiadczenia z trwaj9c#c) z$a!a z terror#z$e$ $i%dz#narodow#$. (a$panie a-!aska i iracka ujawni# $.in. wielkie $o'liwoci zastosowania wo.sk spe*.a,ny*= do celw cz#sto operac#jn#c). &#li$# wiadka$i s#ner!iczne!to e-ektu sprz%'enia $o'liwoci ko$andosa z potencjae$ uderzeniow#$ wielkic) -or$acji lotnicz#c). Fjrzeli$# na polu walki pojed#ncze!o 'onierza d#sponuj9ce!o si9 uderzeniow9 bo$bowca strate!iczne!o8 a nawet cae!o z!rupowania bojowe!o. "o wanie jest jeden z przejaww si# rewolucji in-or$ac#jnej8 w t#$ zastosowania s#ste$w prec#z#jnej lokalizacji obiektw ;?A, ?lobal Aosition ,#ste$< i sz#bkiej oraz niezawodnej 9cznoci. Jonierz nie $a z sob9 bo$b8 dzia8 ani rakiet prec#z#jn#c)8 a $i$o to $o'e ic) u'#= w bardzo krtki$ czasie. /awiase$ $wi9c8 uboczn#$ skutkie$ takiej takt#ki jest nasilenie si% proble$u strat od wasn#c) rodkw ra'enia8 naprowadzan#c) na obiekt# zlokalizowane i rozpoznane bezporednio przez 'onierz# dziaaj9c#c) na ter#toriu$ przeciwnika. W walce z terror#z$e$ bardzo w#raInie potwierdza si% pry3at .ako0*i na1 i,o0*i? we wspczesnej sztuce wojennej. /a polu walki wa'niejsza od liczb# 'onierz# jest jako= ic) prz#!otowania8 w#szkolenia i w#posa'enia. @#l%8 'e to powinien b#= ar!u$ent ju' ostatecznie przes9dzaj9c# o koniecznoci porzucenia parad#!$atu ilociowe!o w $#leniu o $odelu rozwoju tak'e nasz#c) si zbrojn#c). ?d# $wi$# o jakoci8 $usi$# $ie= na uwadze zwaszcza zdolno= do sz#bkie!o rea!owania na niespodziewane8 zaskakuj9ce za!ro'enia o bardzo zr'nicowan#$ c)arakterze i skali. Bdolno= GprzeciwzaskoczeniowaQ to jedno z podstawow#c) obecnie w#$a!a jakociow#c) wobec s#ste$w bezpieczestwa8 w t#$ wobec si zbrojn#c). W#eli$inowa= zupenie zaskoczenia ni!d# si% nie uda. Aonadto
R

do

ocen

Aenta!onu redni koszt utrz#$ania 'onierza przez okres su'b# w#nosi ok. . $ln dolarw i

". Weiner8 A New Model Army oldier !olls "loser to Battle, Q")e /ew Sork "i$esH8 Eebruar# 1R8 2335 "a$'e

12

$in%a ju' era dwublokowej kon-rontacji o stosunkowo du'ej przewid#walnoci rodzaju i skali8 $iejsca i ewentualne!o czasu w#st9pienia za!ro'enia. 0dpowiedzi9 na obecn9 wielowariantowo= za!ro'e jest wanie rozbudowa potencjau Gprzeciwzaskoczeniowe!oQ oraz zast9pienie trad#c#jne!o planowania operac#jne!o planowanie$ ewentualnociow#$ ;Gcontin!enc# plannin!Q<8 uwz!l%dniaj9c#$ wiele r'n#c) ewentualnoci w#st9pienia za!ro'e. B proble$e$ zaskoczenia wi9'e si% inne zjawisko8 ktre szcze!lnie jaskrawo uwidocznio si% w toku trwaj9c#c) ka$panii ant#terror#st#czn#c). Dest ni$ asy3etry*+no0F +a5ro6e2 i 1+iaa2. De!o istot9 jest dziaanie porednie8 o$ijanie siln#c) stron przeciwnika i atakowanie je!o $iejsc sab#c)8 najbardziej wra'liw#c)C stosowanie rodkw i $etod niekonwencjonaln#c). "o nie jest pojed#nek r#cerski na Gudeptan#$ poluQ i wedle ustalon#c) re!u. Ded#n9 re!u9 jest unikanie re!u. Istot9 dziaa as#$etr#czn#c) jest wci9!anie przeciwnika w obszar# nieznane8 w#korz#st#wanie je!o si# przeciwko nie$u8 a je!o saboci jako wasnej si#. "o takt#ka judoki8 a nie boksera. "ak zaatakowali terror#ci 11 wrzenia ub. roku. "ak te' nale'# z ni$i walcz#= szuka= pola starcia inne!o8 ni' oni narzucaj9. Warto zauwa'#=8 'e prakt#ka tej ka$panii potwierdza teoret#czn9 koncepcj% tzw. dziaa porednic) lansowan9 szeroko ju' ponad p wieku te$u przez znane!o teoret#ka sztuki wojennej &. K. Piddell Karta.G B dziaania$i as#$etr#czn#$i wi9'e si% proble$ tzw. wa,ki sie*iowe.. ,ieciowa struktura or!anizacji terror#st#cznej powoduje8 'e nie $o'na jej obezwadni= poprzez zw#ke niszczenie nawet du'ej liczb# jej o!niw. "o jest tak8 jak z t%pienie$ perzu. W#r#wanie poszcze!ln#c) k%pek niewiele daje. /ale'# usun9= ca9 sie= ukorzenienia. 2late!o wszelkie klas#czne operacje8 nawet zakoczone spektakularn#$ sukcese$ takt#czn#$8 nie $o!9 doprowadzi= do ostateczne!o rozstrz#!ni%cia strate!iczne!o. @usz9 b#= uzupenione wielo$a inn#$i dziaania$i8 w t#$ du!o-alow#$i w#sika$i o c)arakterze poza$ilitarn#$. W ten sposb doc)odzi$# do kolejnej cec)# trwaj9c#c) z$a!a z terror#z$e$. Dest ni9 z$ierzc) specjalist#czne!o ;w t#$ zwaszcza $ilitarne!o< podejcia do proble$w bezpieczestwa na rzecz podejcia ko$pleksowe!o. Arzejawia si% to w koniecznoci or!anizowania i prowadzenia opera*.i +inte5rowany*=E *ywi,no9wo.skowy*=( Bauwa'$# bowie$8 'e najbardziej dra$at#czn# i spektakularn# atak ostatnic) czasw dokonan# zosta prz# u'#ciu nie$ilitarn#c) narz%dzi na nie$ilitarne cele. /ie zosta zaplanowan# przez sztab# wojskowe8 a w je!o w#konaniu nie uczestnicz#li 'onierze re!ularn#c) -or$acji zbrojn#c). 0kazuje si%8 'e za!ro'enie dla naj'#wotniejsz#c) interesw najpot%'niejsze!o
4

Bob. &. K. Piddell Kart> ,trate!ia. 2ziaania porednie. Warszawa 1151

13

pastwa wiata stworz## nie w#specjalizowane rodki $ilitarne + dobrze rozpoznane8 zlokalizowane8 ledzone + lecz najzw#klejsze rodki c#wilne. 2o przeciwstawienia si% taki$ za!ro'enio$ trzeba w#korz#sta= ca# potencja8 trzeba inte!rowa= w#siki we wsz#stkic) s-erac) ludzkiej akt#wnoci. /iejako wraca$# do pierwotnej s#tuacji8 !d# wojn# prowadzi# cae spoecznoci8 a nie t#lko ic) w#odr%bnione8 w#specjalizowane struktur#. Wraca$# na nowo do najdawniejszej8 klas#cznej teorii wojen. "o jest ostateczne zw#ci%stwo ,un+"z# nad 7lausewitze$. B te!o te' wz!l%du 11 wrzenia 2331 jest bez w9tpienia dat9 zapowiadaj9c9 koniec er# specjalizacji w s-erze bezpieczestwa. ,a$e tworzone w#9cznie w t#$ celu narz%dzia ju' nie $o!9 okaza= si% w#starczaj9ce. /adc)odzi czas inte!racji. Binte!rowane podejcie do spraw bezpieczestwa8 dostrze!anie zinte!rowan#c) ;c#wilno+wojskow#c)< za!ro'e kr#z#sow#c) i wojenn#c)8 opracow#wanie koncepcji zinte!rowane!o przeciwdziaania t#$ za!ro'enio$ ;operacji c#wilno+wojskow#c)<8 tworzenie i utrz#$#wanie zinte!rowan#c) s#ste$w kierowania i struktur w#konawcz#c) to nieuniknion# kierunek ewolucji wspczesn#c) krok w s#ste$w bezpieczestwa narodowe!o i $i%dz#narodowe!o. ,zcze!lnie w#raInie pokazaa to ka$pania iracka. 2ziaania zinte!rowane to kolejn# + po dziaaniac) po9czon#c) ku$ulowaniu w#sikw w dziedzinie bezpieczestwa.1 T T T strate!iczne!o

W zakoczeniu rozwa'a na te$at wspczesn#c) podstaw

rodowiska bezpieczestwa interesuj9ce b#ob# zastanowienie si% nad ic) bardziej dalekosi%'n9 pro!noz9. Arz#sze konsekwencje dla rodowiska bezpieczestwa dwc) wielkic) rewolucji dwubie!unowe!o< in-or$ac#jnej i !eopolit#cznej ;!lobalizacja8 rozpad wiata s9 trudne dzisiaj do przewidzenia. 7z# uin-or$ac#jnienie wiata uatwi

zapanowanie nad je!o turbulenc#jnoci9 polit#czn98 cz# $o'e jeszcze j9 spot%!ujeU13 W t#$ wz!l%dzie jako jedn9 z w#j9tkowo ciekaw#c) kwestii jawi si% tak'e p#tanie o prz#szo= ksztatowania si% relacji $i%dz# ener!et#czn#$ i in-or$ac#jn#$ w#$iare$ z$a!a zarwno zbrojn#c)8 jak i niezbrojn#c). 7z# i jak du!o trwa= b%dzie zacz#naj9ca si%
1

Dest to swe!o rodzaju odpowiednik Qpo9czonoci ;jointness<H w operacjac) wojskow#c)8 ale na w#'sz#$ pozio$ie w#sikw narodow#c) i $i%dz#narodow#c) w s-erze bezpieczestwa. 2ziaania po9czone to wsplne dziaania r'n#c) rodzajw si zbrojn#c)C dziaania zinte!rowane to wsplne dziaania si zbrojn#c) i si nie$ilitarn#c) ;c#wilno+wojskowe<.
13

2. 7. ?o$pert8 I. Pac)ow8 D. Aerkins8 Battle#$ise, %aining Ad&antage in Networ'ed $arfare, 7enter -or "ec)nolo!# and /ational ,ecurit# Aolic#8 /ational 2e-ense FniVersit#8 Was)in!ton8 Danuar# 2335

14

obecnie era ic) wz!l%dnej rwnowa!iU 7z# $o'e industrialnej i okresie do$inacji cz#nnika ener!et#czne!o

po kocz9cej si% wanie epoce dojdzie z kolei do zdec#dowanej

do$inacji cz#nnika in-or$ac#jne!o8 nie$aterialne!oU Dakie wwczas b##b# strate!ie8 koncepcje8 s#ste$# i doktr#n# bezpieczestwaU 7z# waciw#$ $odele$ do opisu prz#szej rzecz#wistoci w t#$ zakresie b#ab# in-or$ac#jna8 a $o'e ps#c)otroniczna teoria bezpieczestwaU * $o'e oznaczaob# to wr%cz i po prostu ... kres zie$skic) warunkw '#cia czowieka ;w t#$ je!o bezpieczestwa<U Inn#$ ciekaw#$ w9tkie$ $o'e b#= bezpieczestwo $i%dz#planetarne. 7z# czowiek $o'e i jak obroni= !lob zie$ski przed kos$iczn#$i katastro-a$i8 ktre nawiedza# i $o!9 nawiedzi= zie$i% w prz#szociU &#= $o'e skutkie$ jednej z nic) b# biblijn# potopU * w prz#szociU /aukowc# oceniaj98 'e prawdopodobiestwo uderzenia w Bie$i% niewielkiej asteroid# w ci9!u najbli'sz#c) 33 lat w#nosi 1>5533. (onsekwencj9 takie!o uderzenia $o!ab# b#= za!ada obecnej c#wilizacji. 2waj a$er#kasc# astronauci8 6ust# ,c)weickart i Ed Pu8 wezwali do opracowania strate!ii obron# Bie$i i jej $ieszkacw przed tak9 katastro-98 inicjuj9c $.in. powoanie -undacji8 ktrej zadanie$ jest $obilizowanie i uczulanie opinii publicznej na ten proble$. 7z# zdoa$# zate$ zapobiec katastro-o$ kos$iczn#$8 $o!9c#$ nast9pi= w rezultacie zderzenia si% kuli zie$skiej z planetoida$iU 0kazuje si%8 'e nie jest to -ikcja. Aojawiaj9 si% ju' pewne ele$ent# takiej koncepcji strate!icznej prz#!otow#wane przez naukowcw. "(8( Wsp7*+esne 0ro1owisko /e+pie*+e2stwa H sk-tki 5,o/a,i+a*.i i ro+pa10wiata 1w-/ie5-nowe5o

Ao krtki$ prze!l9dzie )istor#cznej ewolucji najwa'niejsz#c) uwarunkowa bezpieczestwa przejdI$# teraz do rozpatrzenia je!o !wn#c) aspektw wspczesn#c). 6ozpocznij$# od s#ntet#czne!o spojrzenia na c)arakter wspczesn#c) kon-liktw i kr#z#sw. 2eter$inowan# on jest przez szere! now#c) zjawisk8 jakie nasili# si% ze szcze!ln9 $oc9 na pro!u OOI wieku. /ale'# do nic) zalicz#= wczeniej rewolucji in-or$ac#jnej wiata dwubie!unowe!o. obok w#$ienionej ju' takie zwaszcza proces#8 jak> !lobalizacja i rozpad

15

;,o/a,i+a*.a

to obiekt#wn# proces zast%powania autono$icznoci pod$iotw

;osb8 spoecznoci8 pastw8 or!anizacji itp.< ic) inte!racj9 w skali !lobalnej8 to proces przec)odzenia od podziau do inte!ralnoci !lobalnej8 od luIne!o zbioru ele$entw do caociowe!o s#ste$u wiatowe!o.11 W#ra'a si% wzroste$ wzaje$n#c) wielostronn#c) ;polit#czn#c)8 ekono$iczn#c)8 -inansow#c)8 kulturow#c)8 in-or$ac#jn#c)8 wojskow#c) itp.< powi9za i uzale'nie. W skrajnej postaci $o'e doprowadzi= do uni-ikacji w skali !lobalnej8 przeksztacenia zr'nicowane!o wiata w jedn9 G!lobaln9 wiosk%H. ?lobalizacji podle!a ocz#wicie tak'e bezpieczestwo. @wi9c o wspczesn#$ bezpieczestwie !lobaln#$ ;wiatow#$< 128 $a$# na $#li zjawiska i proces# bezpieczestwa dot#kaj9ce caej ludzkoci8 obej$uj9ce w r'n# sposb ca9 kul% zie$sk98 an!a'uj9ce dec#duj9c#c) !racz# na arenie wiatowej i wi%kszo= inn#c) pod$iotw ;w t#$ or!anizacji< $i%dz#narodow#c). &ezpieczestwo !lobalne $a swj kontekst obiekt#wn#8 naturaln#8 niezale'n# od woli i stara ludzkoci. Dest nast%pstwe$ odwieczn#c)8 naturaln#c) procesw rozwojow#c)8 przestrzennej ekspansji c#wilizac#jnej8 prz#bieraj9cej od pewne!o $o$entu c)arakter procesw !lobalizacji. *le bezpieczestwo wiatowe $a tak'e kontekst celowociow#8 jako s#ste$ bezpieczestwa budowan# celowo przez ludzko= dla przeciwstawiania si% r'n#$ za!ro'enio$ o skali !lobalnej. W t#$ wietle prakt#czne proble$# bezpieczestwa !lobalne!o $o!# si% pojawi= dopiero wwczas8 !d# czowiek opanowa !lob i !d# zacz9 nie t#lko $#le=8 ale tak'e dziaa= !lobalnie. @o'e$# prz#j9=8 'e proces ten rozpocz9 si% ok. 533 lat te$u8 !d# w epoce Gwielkic) odkr#wcwH ;(olu$b8 @a!ellan< czowiek po raz pierwsz# podj9 i prakt#cznie rozwi9za w#jciow# proble$ !lobaliz$u okr9'enie kuli zie$skiej. ,tan9 wwczas w obliczu spraw !lobaln#c)8 $ierzon#c) w#$iara$i kuli zie$skiej. Aierwsz#$ pod$iote$ $i%dz#narodow#$ o !lobaln#$ zasi%!u w pen#$ te!o sowa znaczeniu i takow#$ w#$iarze interesw i $o'liwoci dziaania b#o i$periu$ br#t#jskie ;zwaszcza od OIO wieku<8 nad ktr#$ Gnie zac)odzio soceH. &ezpieczestwo i$periu$ br#t#jskie!o $iao niew9tpliwie wiele skadnikw o c)arakterze !lobaln#$. W nic) te' $o'na dopatr#wa= si% pierwiastkw bezpieczestwa !lobalne!o. Dednak'e wspczenie rozu$ian# !lobaln#

11

,zerzej na te$at !lobalizacji zob. $.in. + &. &alcerowicz> Aokj i Gnie+pokjH na pro!u OOI wieku. Warszawa 23328 s. 13 14C P. Bac)er> ?lobalne proble$# wspczesnoci. Publin 1112C 6. (uIniar> ?lobalizacja8 !eopolit#ka i polit#ka za!raniczna. G,praw# @i%dz#narodoweH 23338 nr 1C *. &!da+&rzeziska> (ate!orie !lobalizacji w nauce o stosunkac) $i%dz#narodow#c). G,praw# @i%dz#narodoweH 23318 nr 1+2.
12

"e dwa ter$in# stosuje$# w niniejsz#$ opracowaniu jako ter$in# rwnoznaczne

16

w#$iar bezpieczestwa $i%dz#narodowe!o pojawi si% w zasadzie dopiero w OO wieku8 wraz ze zjawiskie$ wojen wiatow#c). Wojn# wiatowe uz$#sowi# i prakt#cznie w#kaza# obecno= za!ro'e8 ktre $o!9 o!arn9= jednoczenie nie$al ca9 ludzko= i ca# !lob. Fksztatowa# si% $ocarstwa wiatowe o sprzeczn#c) interesac) !lobaln#c)8 d#sponuj9ce pot%'n#$i rodka$i prze$oc# o zasi%!u !lobaln#$ ;si# $orskie8 lotnictwo8 a w kocu II wojn# wiatowej bro j9drowa<. (on-rontacja takic) $ocarstw doprowadzia te' do powstania koalicji wojenn#c) w#c)odz9c#c) sw#$ zasi%!ie$ poza obszar kont#nentu i obej$uj9c#c) obszare$ swe!o dziaania ca# !lob. ?lobalizacja nap%dzana jest w !wnej $ierze przez rewolucj% in-or$ac#jn9. "o wanie in-or$acja u$o'liwia ekspansj% dot#c)czas lokaln#c) zjawisk8 procesw8 wartoci itp. na ca# !lob. "o wanie swobodn# i nat#c)$iastow# przep#w in-or$acji ustanawia obiekt#wne zwi9zki8 eli$inuje r'nice8 redukuje przestrze8 prz#spiesza czas. In-or$acja staje si% wspczenie jedn#$ z podstawow#c) cz#nnikw bezpieczestwa rodz9c#$ nowe kate!orie za!ro'e813 ale te' daj9c#$ nowe instru$ent# przeciwdziaania za!ro'enio$. 1. 6ozwj tec)nolo!ii in-or$ac#jn#c) prowadzi do tworzenia si% sieci !lobaln#c) i t#$ sa$#$ do sieciowej struktur# wspczesne!o wiata.15 B punktu widzenia bezpieczestwa !lobalizacja prowadzi do rozprzestrzeniania zjawisk zarwno korz#stn#c)8 jak i niekorz#stn#c). "worz# sprz#jaj9ce warunki do przeciwstawiania si% jedn#$ za!ro'enio$8 ale rwnoczenie rozsiewa po wiecie cz%sto dot#c)czas t#lko lokalne za!ro'enia i rodzi zupenie nowe. ?lobalizacja z$ienia rodowisko bezpieczestwa8 ale nie eli$inuje z nie!o za!ro'e i$ jed#nie now9 jako=8 inn# c)arakter. ?lobalizacja $i%dz#pastwow#c)
13

sporw8 kon-liktw8 kr#z#sw. /adaje

niew9tpliwie

z$niejsza

!roIb%

klas#czn#c)

kon-liktw

i to zarwno w ic) najbardziej dra$at#czn#$ w#$iarze8 jaki$ s9

*. &!da+&rzeziska8 @. E. ?awr#cki8 "yberterroryzm i problemy bezpiecze(stwa informacy)nego we wsp*+czesnym ,wiecie, Warszawa 2333C ?. Wei$an8 7yberterrorism- .ow !eal /s the 0hreat, Fnited ,tates Institute o- Aeace8 Was)in!ton8 @a# 233.
1.

/p. in-or$acja $o'e okaza= si% szcze!lnie prz#datna w zwalczaniu Irde za!ro'e8 w t#$ w w#plenianiu korzeni terror#z$u poprzez szerzenie obiekt#wnej wiedz# i po$oc w dialo!u kultur. ,. A. Worden8 6. 6. 7orrell8 !esponsie pace and trategic /nformation, 2e-ense KorizonsH8 /ational 2e-ense FniVersit#8 Was)in!ton8 *pril 233.
15

0 jednej z takic) sieci ;!lobalnej sieci teleko$unikac#jnej< patrz> &. Eonow8 %lobal Networ's: 1merging "onstraints on trategy, G2e-ense KorizonsH8 7enter -or "ec)nolo!# and /ational ,ecurit# polic#8 /ational 2e-ense FniVersit#8 Was)in!ton8 Dul# 233.

17

kon-likt# zbrojne8 jak i w w#$iarze pozazbrojn#$ ;ekono$iczn#$8 polit#czn#$8 ideolo!iczn#$ itp.<. B$niejsza przede wsz#stki$ prawdopodobiestwo wojn# !lobalnej8 wiatowej. Wzaje$ne powi9zania i relacje $i%dz# pastwa$i8 a zwaszcza relacje i powi9zania ponadpastwowe8 pozarz9dowe8 transnarodowe cz#ni9 taki sposb rozwi9z#wania ewentualn#c) sprzecznoci nieracjonaln#$ i niee-ekt#wn#$. W su$ie !lobalizacja c)ocia' b#naj$niej nie eli$inuje ;prz#naj$niej do tej por# nie w#eli$inowaa< !roIb# wojen $i%dz#pastwow#c)8 to w#raInie redukuje ic) prawdopodobiestwo. W rezultacie procesw !lobalizac#jn#c) nasila si% nato$iast !roIba inn#c) niebezpieczestw. 2ot#cz# to zwaszcza u$i%dz#narodowienia nie$al ka'de!o lokalne!o kon-liktu8 ktre!o skutki staj9 si% teraz odczuwalne nawet w bardzo odle!#c) $iejscac) !lobu. 2ot#cz# to prz# t#$ nie t#lko kon-liktw zewn%trzn#c)8 $i%dz#pastwow#c)8 $i%dz#narodow#c)8 ale tak'e kon-liktw i kr#z#sw wewn%trzn#c). ?lobalizacja prowadzi ponadto do !lobalizowania rwnie' takic) cz%sto dot#c)czas raczej lokaln#c) pla! spoeczn#c)8 jak terror#z$ lub przest%pczo= zor!anizowana. "o8 co b#o dot#c)czas zjawiskie$ wewn9trzpastwow#$8 narodow#$8 staje si% !lobaln#$8 transnarodow#$. Wzrasta wreszcie w wiecie z!lobalizowan#$ znaczenie or!anizacji niepastwow#c)8 pozarz9dow#c)8 wszelkic) pod$iotw pr#watn#c).1R Deszcze jedn#$ niez$iernie istotn#$ e-ekte$ !lobalizacji jest zauwa'alne przesuwanie si% punktu ci%'koci bezpieczestwa z bezpieczestwa zbiorowoci ;pastw i narodw< na bezpieczestwo jednostek ;czowieka<. Aod wp#we$ !lobalizacji ewolucja bezpieczestwa zakrela kr9!. ?ranice staj9 si% $niej istotne8 obrona pastw8 ic) !ranic8 traci stopniowo sens. Ba to bezpieczestwo czowieka nabiera nowe!o w#$iaru w wietle za!ro'e !lobaln#c).1L Bauwa'ono to ju' w#raInie w latac) dziewi%=dziesi9t#c) ubie!e!o wieku8 !d# koncepcje bezpieczestwa zacz%to de-iniowa= w coraz wi%ksz#$ stopniu w kontekcie praw czowieka8 ic) naruszenia$i uzasadniaj9c prawo do interwencji $i%dz#narodowej w wewn%trzne spraw# pastw8 a wi%c niejako i!noruj9c ic) !ranice. 2zisiaj konkret#zuje si% to podejcie $wi9c o bezpieczestwie czowieka jako doktr#nie8 na ktrej nale'aob# opiera= wspczesne $#lenie o sprawac) bezpieczestwa.14
1R

A. /ecas8 Beyond 0radition: A New trategic "oncept for NA02, Q6esearc) AaperH8 /*"0 2e-ense 7olle!e8 6o$e8 ,epte$ber 233.
1L

7iekawe $#li na te$at !lobalizacji paIdziernika 2335 r.

18

patrz B. &ar$an8 $o)na nie do wygrania, 6zeczpospolita z 4

"ak9 propoz#cj% s-or$uowaa np. !rupa ekspertw europejskic) w swoi$ raporcie dla D. ,olan#. Bob. A .uman ecurity 3octrine for 1urope- 0he Barcelona !eport of the tudy %roup on 1urope4s ecurity

18

Ro+pa1 0wiata 1w-/ie5-nowe5o

to kolejn# cz#nnik istotnie warunkuj9c#

c)arakter wspczesne!o rodowiska bezpieczestwa. W czasac) zi$nej wojn# b#o ono bardziej jednoznaczne i przewid#walne. :wiat b# zdo$inowan# przez trwaj9ce nieustannie z$a!ania $i%dz# dwo$a przeciwstawn#$i oboza$i ko$uniz$u i de$okracji. B$a!ania te obej$owa# wsz#stkie s-er# '#cia ludzi i narodw ;ideolo!iczn98 polit#czn98 ekono$iczn98 wojskow98 kulturow9 itp.<. @o!# si% one atwo przerodzi= w wielk9 kon-rontacj% zbrojn98 z !lobaln9 wojn9 j9drow9 w9cznie. "o b# w zasadzie jed#n# powa'n# rodzaj za!ro'enia8 ktr# deter$inowa wczesne rodowisko bezpieczestwa. Wedu! B. &rzeziskie!o prawdziw#$ pocz9tkie$ i Irde$ zi$nej wojn# i uksztatowania si% wiata dwubie!unowe!o b# spr $i%dz# F,* i B,66 o Europ%. 11 6osjanie oczekiwali8 'e F,* opuszcz9 Europ% Bac)odni9 po zakoczeniu wojn# i pozwol9 i$ do$inowa= na ca#$ kont#nencie8 *$er#kanie za si% do te!o nie kwapili. B uwa!i na pot%!i $ilitarne ob#dwu $ocarstw8 spr ten sz#bko prz#bra roz$iar# !lobalne. /astaa epoka dwubie!unowej r#walizacji $i%dz# F,* i B,66 o )e!e$oni% w wiecie8 aczkolwiek je!o !wn9 treci9 b#a8 jak ocenia B. &rzeziski8 r#walizacja o panowanie nad Euroazj9 23. @iaa ona od sa$e!o pocz9tku dwa !wne -ront# bezporednie> zac)odni w Europie i wsc)odni na obrze'ac) *zji ;Daponia8 (orea8 Wietna$<. 0b#dwa $ocarstwa w swej kon-rontacji wiatowej wspiera# si% swoi$i sojusznika$i8 or!anizuj9c przeciwstawne bloki wojskowe. /ajwa'niejsza linia kon-rontacji przebie!aa w Europie8 !dzie naprzeciwko siebie powsta# najpot%'niejsze ze znan#c) w )istorii sojusze polit#czno+$ilitarne> /*"0 i Fkad Warszawski. Eakt d#sponowania broni9 j9drow9 spowodowa8 'e nie$o'liwe stao si% cz#sto $ilitarne rozstrz#!ni%cie kon-rontacji. Basada wzaje$ne!o !warantowane!o zniszczenia ;@*2 @utual *ssured 2estruction< powstrz#$#waa ob#dwie stron# przed jej u'#cie$. 21 /ie $o!o doj= do wojn# G!or9cejH. Wojna koreaska pokazaa wielkie r#z#ko te!o t#pu prb. (r#z#s kubaski postawi wiat na kraw%dzi kon-liktu nuklearne!o. 22
"apabilities, 56- 78- 977:
11

B. &rzeziski> Alan !r#. Warszawa 1113C s. 23 "a$'e8 s. 2L.

23

21

Bob. K. 2. ,okolski ;ed.<8 ?etting MA3: nuclear mutual assured destruction, its origins and practice, ,trate!ic ,tudies Institute8 F.,. *r$# War 7olle!e8 /oVe$ber 233.
22

Bob. np. 6. ,. @c/a$ara8 Apocalypse oon, QEorei!n Aolic#H8 @a#WDune 2335. "u$aczenie ;Apo'alipsa lada dzie(< w> Q?azeta W#borczaH z 24 21 @aja 2335 r.

19

:wiado$o= wzaje$ne!o zniszczenia powodowaa8 'e $o'liwe sta# si% t#lko porednie starcia w ra$ac) inicjowania i wspierania tzw. ruc)w narodowo+w#zwolecz#c) w *-r#ce i *$er#ce Aoudniowej. ?wne jednakowo' z$a!ania zi$nowojenne roz!r#wa# si% niejako na zast%pcz#$8 poza$ilitarn#$ polu nosi# c)arakter kon-rontacji polit#czno+ ideolo!icznej i ekono$icznej8 ca# czas jednak z ps#c)olo!iczn9 !roIb9 u'#cia si# $ilitarnej. 6ealn#$ w#raze$ kon-rontacji w s-erze $ilitarnej sta si% w#ci! zbroje. W#ci! zbroje b# niew9tpliwie kluczow#$ cz#nnikie$ zi$nej wojn#8 w ni$ za !wn9 rol% od!r#wa w#ci! zbroje nuklearn#c). 6#walizacja $i%dz# F,* i B,66 w tej dziedzinie roz!r#waa si% na dwc) polac)> adunki nuklearne ;bo$b#8 pociski8 $in#8 !owice< oraz rodki ic) przenoszenia8 w t#$ przede wsz#stki$ rodki rakietowe. 6osjanie sz#bko dop%dzili i nast%pnie prze!onili *$er#kanw w wielkoci i sile niszczenia potencjau nuklearne!o. W#ci! przenis si% na paszcz#zn% jakociow9 i prz#biera coraz to silniejsze te$po. De!o spektakularn#$ w#raze$ b#a r#walizacja w kos$osie. Dej apo!eu$ stao si% rzucenie przez F,* na pro!u lat osie$dziesi9t#c) w#zwania w postaci tzw. G!wiezdn#c) wojenH. "o b#o ju' ponad si# w#czerpane!o w#sika$i $ilitarn#$i i ekspansjoniz$e$ ideolo!iczn#$ s#ste$u radzieckie!o. Arba sprostania nowe$u w#zwaniu prz#spiesz#a je!o upadek i rozpad. @otore$ nap%dow#$ zi$nej wojn# w paszcz#Inie polit#czno+ideolo!icznej b#a ekspansja ideolo!ii ko$unist#cznej8 ktra znalaza swe or!anizac#jne ra$# w postaci $i%dz#narodowej akt#wnoci pastwowej B,66 i w pewn#$ stopniu 7)in. Ideolo!ia ko$unist#czna z$aterializowana w strukturac) pastwow#c) i potencjale $ilitarn#$ ;w t#$ j9drow#$< totalitarne!o $ocarstwa wiatowe!o8 obudowane!o tzw. oboze$ pastw socjalist#czn#c)8 okazaa si% !wn#$ za!ro'enie$ dla bezpieczestwa !lobalne!o. 2la powstrz#$ania ekspansji ko$unist#cznej F,* i pastwa zac)odnie

w#korz#st#wa# z kolei swoj9 !wn9 si%

pot%!% ekono$iczn9. "o wanie przewa!a

ekono$iczna doprowadzia w ostateczn#$ rac)unku do w#!rania zi$nej wojn# przez Bac)d. 6#walizacja ekono$iczna i kosztown# w#ci! zbroje zaa$a# !ospodarczo B,66. "o za sko$pro$itowao w kocu ostatecznie ideolo!i% ko$unist#czn9 i doprowadzio do rozpadu radzieckie!o s#ste$u pastwowe!o. /a szcz%cie nie doszo do w#buc)u wojn# nuklearnej.23
23

"o8 'e od czasu Kiroszi$# i /a!asaki nie doszo do u'#cia broni nuklearnej $o'na uzna= za jeden z najwi%ksz#c) cudw wspczesne!o wiata. 6. ,a$uelson8 Nuclear Nightmare, QWas)in!ton AostH8 0ctober 238 233.

20

0 w#niku zi$nej wojn# przes9dzi# zate$ ostatecznie cz#nniki poza$ilitarne. G*$er#ka b#a po prostu znacznie bo!atsza8 znacznie bardziej zaawansowana tec)nolo!icznie8 bardziej pr%'na i innowac#jna w s-erze $ilitarnej8 bardziej twrcza spoecznie i atrakc#jna. Aotencja twrcz# Bwi9zku ,owieckie!o b# kr%powan# przez !orset ideolo!iczn#C s#ste$ stawa si% coraz bardziej skostnia#8 !ospodarka coraz bardziej $arnotrawna i $niej konkurenc#jna pod wz!l%de$ tec)nolo!iczn#$. 2opki nie w#buc)a wzaje$nie niszcz9ca wojna nuklearna8 w du!otrwa#$ wspzawodnictwie *$er#ka tak cz# owak $usiaa w kocu zw#ci%'#=H.2. B$a!ania zi$nowojenne zakocz## si% upadkie$ ko$uniz$u i rozpade$ wiata dwubie!unowe!o. 0deszo zdec#dowanie na dalsz# plan niebezpieczestwo wojn# !lobalnej. *le wiat b#naj$niej nie sta si% przez to bezpieczniejsz#. /ie$al nat#c)$iast pojawi# si% bowie$ nowe8 inne za!ro'enia ;okazao si%8 'e tak'e rodowisko bezpieczestwa Gnie znosi pr'niH<. @iejsce !roIb# wielkiej wojn# powszec)nej zaj%# kon-likt# i kr#z#s# oraz za!ro'enia o bardzo z$ienn#$ i zr'nicowan#$ c)arakterze w#buc)aj9ce i trwaj9ce nie$al bez przerw# w r'n#c) $iejscac) !lobu. Aowoan# przez ,ekretarza ?eneralne!o 0/B $i%dz#narodow# zesp ekspertw w#sokie!o szczebla w#$ienia nast%puj9c# katalo! !wn#c) wspczenie za!ro'e dla bezpieczestwa $i%dz#narodowe!o> za!ro'enia ekono$iczne i spoeczne8 w t#$ ubstwo8 c)orob# zakaIne8 zniszczenia rodowiskaC kon-likt# $i%dz# pastwa$iC kon-likt# wewn%trzne8 w t#$ wojn# do$owe8 ludobjstwo i inne okruciestwa na du'9 skal%C bro nuklearna8 radiolo!iczna8 c)e$iczna i biolo!icznaC terror#z$C ra'enia.2R zor!anizowana przest%pczo= $i%dz#narodowa.25 2o= powszec)nie za naj!roIniejsze wrd nic) uznaje si% terror#z$ $i%dz#narodow# oraz bro $asowe!o

2.

B. &rzeziski> $iel'a szachownica. Warszawa 111LC s. 1

25

A more secure world: 2ur shared responsibility, 6eport o- t)e Ki!)+leVel Aanel on ")reats8 7)allen!es and 7)an!e8 Fnited /ations8 233.8 s. 2
26

0 inn#c) w#$iarac) bezpieczestwa patrz tak'e> 3isasters, 3iseases, 3isruptions: a new 3#dri&e for the 1; 8 Ed. &# *. @issiroli8 Institute -or ,ecurit# ,tudies8 ,epte$ber 2335

21

( $ERRORYZI I #ROBIJERA&JA @RONI IASOWWE;O RAKENIA JAKO ;LWNE ASYIE$RY&ZNE &ZYNNIKI WS#L&ZESNE;O %ROCOWISKA @EZ#IE&ZEDS$WA

("( $errory+3 3i'1+ynaro1owy

Wspczesne warunki8 w t#$ $.in. !lobalizacja i rozluInienie r#!orw re'i$u wiata zi$nowojenne!o8 stworz## sprz#jaj9ce rodowisko do uakt#wnienia si% terrory+33i'1+ynaro1owe5o.2L "error#z$ w o!le nie jest ocz#wicie zjawiskie$ now#$. Dest zapewne tak star#8 jak du!a jest )istoria ludzkoci. @o'na si% wr%cz czasa$i spotka= ze stwierdzenie$8 'e terror#z$ jest dru!9 najstarsz9 pro-esj9 wiata. 24 *le to8 co jest w ni$ nowe obecnie8 to je!o $i%dz#narodow#8 a w t#$ zwaszcza !lobaln# w#$iar. Deszcze nie tak dawno b#o to zjawisko o zasi%!u co najw#'ej krajow#$. Walka z terror#z$e$ $iecia si% w ra$ac) proble$w bezpieczestwa wewn%trzne!o. 2zisiaj terror#z$ staje si% coraz bardziej w#raIn9 kate!ori9 !lobaln9. ?watowna erupcja terror#z$u $i%dz#narodowe!o jest ju' dzisiaj -akte$ bezsporn#$.21 7o do sa$ej je!o istot# trwaj9 spor#8 d#skusje i w#st%puje wiele nieporozu$ie. Istnieje $nstwo r'n#c) de-inicji terror#z$u.33

2L

/a ten te$at zob. $.in. 2. Bi$$er$ann8 0he 0ransformation of 0errorism Q8 Burc)ier &eitra!e zur ,ic)er)eitspolitik und (on-likt-orsc)un!Q nr RL8 2333C 0erroryzm we wsp*+czesnym ,wiecie ;pod red. D. Aawowskie!o<.8 Warszawa 2331C 0ransnational 0errorism in the $ord ystem <erspecti&e, Warsaw 2332C
24

@. 2ittric)8 Facing the global terrorist threat: A 1uropean response, European Aolic# 7entre8 &russels8 Danuar# 23358 s. .
29

0 r'nicac) $i%dz# terror#z$e$ narodow#$ i $i%dz#narodow#$ patrz $.in> D. Aress$an8 !ethin'ing 0ransnational "ountererrorism: Beyond a National Framewor', Q")e Was)in!ton Xuarterl#H8*utu$n 233L
33

/p. w doktr#nie a$er#kaskiej opisuje si% !o jako: Any acti&ity that =5> in&ol&es an act that =a> is dangerous to human life or potentially destructi&e of critical infrastructure or 'ey resources? and =b> is a &iolation of the criminal laws of the ;nited tates or of any tate or other subdi&ision of the ;nited tates? and =9> appears to be intended =a> to intimidate or coerce a ci&ilian population? =b> to influence the policy of a go&ernment by intimidation or coercion? or =c> to affect the conduct of a go&ernment by mass destruction, assassination, or 'idnapping@- Bob. National !esponse <lan8 Ko$eland ,ecurit# 2eparta$ent8 2ece$ber 233.8 s. L3

22

/ie wdaj9c si% w szcze!owe akade$ickie rozwa'ania8 proponuj% na potrzeb# tej publikacji prz#j9= pra!$at#czn9 konstatacj% $wi9c98 'e istot9 terror#z$u jest ostenta*y.ne i 3aksy3a,isty*+ne (3asoweE tota,neE nieo5rani*+one) 8"E *e,owe (t.( 0wia1o3ie +a3ier+one) atakowanie niewinny*=E postronny*= (*ywi,ny*=) os7/ i 17/r p-/,i*+ny*= (oto*+enia) 1,a po0re1nie5o (asy3etry*+ne5oE popr+e+ opini' p-/,i*+n?) o11+iaywania na r+e*+ywiste5o pr+e*iwnika po,ity*+ne5o ,-/ i1eo,o5i*+ne5o(8

Walka atakowanie przeciwnika

Terroryzm atakowanie otoczenia

6#s. 2. Istota terror#z$u

31

Wielu analit#kw wskazuje8 'e najbardziej w#r'niaj9c9 c)arakter#st#k9 wspczesne!o terror#z$u jest d9'enie do powodowania $asow#c) zniszcze jako cel sa$ w sobie. Aatrz + *. D. "ellis, Assessing America4s $ar on 0error: "onfronting /nsurgency, "ementing <rimacy, NB! Analysis, 2ece$ber 233.
32

W /*"0 terror#z$ okrela si% jako> Q0he unlawful use or threatened use of force or &iolence against indi&iduals or property in an attempt to coerce or intimidate go&ernments or societies to achie&e political, religious or ideological ob)ecti&eH ;**A+R<. *$er#kaski 2eparta$ent ,tanu prz#j$uje z kolei de-inicj% nast%puj9c9> Q0he term terrorism means premeditated, politically moti&ated &iolence perpetrated against noncombatant targets by subnational groups or clandestine agents, usually intended to influence an audience@ . <atterns of %lobal 0errorism 977A, F, 2epart$ent o- ,tates8 *pril 233.. W ra$ac) 0/B proponuje si% z kolei de-inicj% nast%puj9c9> any action, in addition to actions already specified by the eBisting con&entions on aspects of terrorism, the %ene&a "on&entions and ecurity "ouncil resolution 56CC =977:>, that is intended to cause death or serious bodily harm to ci&ilians or non#combatants, when the purpose of such act, by its nature or conteBt, is to intimidate a population, or to compel a %o&ernment or an international organization to do or to abstain from doing any actH. Bob. A more secure world: 2ur shared responsiblity, 6eport o- t)e Ki!)+leVel Aanel on ")reats8 7)allen!es and 7)an!e8 Fnited /ations8 233.8 s.52

23

Dak tra-nie zauwa'a 7. Aowell8 wiat c#wilizowan# przez ponad 1333 lat prbowa o!ranicza= destrukc#jno= wojen. 29'enie do rozr'niania $i%dz# c#wila$i i 'onierza$i ;wojownika$i<8 do inne!o ic) traktowania w kon-liktac) zbrojn#c)8 b#o bardzo istotn#$ ele$ente$ te!o procesu. Wspczesn# terror#z$ z$ierza do za$azania tej wanie r'nic#. 33 I to jest niew9tpliwie je!o bardzo c)arakter#st#czn9 i konst#tut#wn9 cec)9. W#daje si%8 'e w poj$owaniu i taki$ wanie traktowaniu wspczesne!o terror#z$u $i%dz#narodowe!o wiat jest coraz bli'sz# uz#skania consensusu. @o$ente$ przeo$ow#$ b#a b#= $o'e akcja terror#st#czna na szko% w &iesanie. Fkazaa ona po raz kolejn#8 jak bezwz!l%dn# i bez 'adn#c) !ranic jest dzisiejsz# terror#z$. &iesan po!rzeba c)#ba ostatecznie -ilozo-i% relat#wiz$u w ocenie terror#z$u $i%dz#narodowe!o8 postaw% uznaj9c98 'e s9 b#= $o'e dobrz# i Ili terror#ci8 'e $o'na $etoda$i terror#st#czn#$i walcz#= o suszne cele. Warto w t#$ $iejscu zauwa'#=8 'e terror#z$ $i%dz#narodow# coraz bardziej osacza spoeczno= europejsk9. ,pektakularne ataki w @adr#cie i Pond#nie pokazuj9 je!o si%. "ak jak w F,* po 11 wrzenia 2331 roku8 takobecnie w Europie rozpocz%a si% powa'na debata nad t#$ niebezpieczestwe$. 0cz#wicie tocz# si% ona nie po a$er#kasku8 nie w st#lu kowbojski$8 !dzie sz#bko przec)odzi si% do cz#nu8 nawet8 !d# nie jest on jeszcze do koca i w peni prze$#lan#. Europejcz#c# zacz#naj9 od d#sput -ilozo-iczn#c). 0d podstaw8 istot#8 korzeni8 Irde terror#z$u. @usz9 te' najpierw zastanowi= si% nad ci%'ki$ lose$ i nieszcz%cie$ sa$#c) sprawcw atakw i ic) rodowisk. W#tu$acz#= ic) $ot#wacje8 poc)#li= si% nad ic) krz#wda$i8 prawa$i itp. Aod#skutowa= nawet nad t#$8 cz# o-iar# sa$e nie s9 winne t#c) atakw. 2o konkretn#c) cz#nw8 a zwaszcza do akt#wne!o8 w#przedzaj9ce!o zwalczania terror#stw8 jeszcze daleko. 7o najw#'ej jest z!oda8 'e nale'# si% c)roni=8 osania=8 ratowa= i Y pociesza= po stratac). W walce z t9 c)orob9 Europa jest raczej zwolennikie$ $ed#c#n# naturalnej8 ni' lekarskic) $etod leczenia. /ie $wi9c ju' o leczeniu operac#jn#$.

33

Ba>. D. @. Eis)8 ,. D. @c7raw8 7). D. 6eddis)8 Fighting in the gray zone: a strategy to close the preemption gap, F, *r$# War 7olle!e8 ,trate!ic ,tudies Institute8 ,epte$ber 233.8 s. R.

24

"akie $ao zdec#dowane8 bardziej re-leks#jne ni' prakt#czne8 podejcie europejskie do walki z terror#z$e$ bierze si%8 w $oi$ przekonaniu8 w znacznej $ierze z patrzenia na wspczesn# terror#z$ przez okular# OO wieku. Arzez te okular# niestet# nie wida= nowej jakoci terror#z$u8 je!o nowe!o c)arakteru8 $etod8 $o'liwoci i si#. Dak ju' wspo$nieli$#8 terror#z$ nie zrodzi si% dzisiaj. *le na pro!u OOI wieku pojawio si% nowe jakociowo zjawisko8 jaki$ jest terror#z$ ponadnarodow#8 $i%dz#narodow#8 a w t#$ terror#z$ !lobaln#. De!o szcze!lnie akt#wn9 i niebezpieczn9 od$ian9 jest terror#z$ opart# na uniwersalizowan#$ skrajn#$ -unda$entaliz$ie isla$ski$. Dest to zupenie co inne!o8 ni' je!o dot#c)czasowe od$ian#8 w9cznie z dobrze znan#$i Europejcz#ko$ terror#z$a$i krajow#$i8 ktr#c) -ala przetocz#a si% przez Europ% Bac)odni9 przed ponad =wier=wiecze$. /iekied# wspczesn9 erupcj% terror#z$u prbuje si% objania= poszerzanie$ si% obszarw bied# w wiecie. *le badacze te!o proble$u wskazuj98 'e bieda wcale nie wsp!ra ze zjawiskie$ terror#z$u. "o nie n%dza jest je!o Irde$. 3. @ao to terror#z$ jeszcze bardziej po!arsza bied%. Istotniejsze s9 zwi9zki terror#z$u z kon-likta$i narodowociow#$i8 etniczn#$i i reli!ijn#$i. /p. *l.+(aida $a raczej Irdo reli!ijne. "error#ci w swej $asie nie w#wodz9 si% z biedn#c)8 raczej z klas# redniej i w#ksztaconej. 35 Dak zauwa'a B. &rzeziski8 terror#ci si% nie rodz98 ale s9 ksztatowani przez r'ne konkretne warunki otoczenia8 w jaki$ '#j9.3R /owa od$iana terror#z$u ujawnia si% !wnie8 o cz#$ $wili$#8 w nast%pstwie dwc) !eneraln#c) $e!atrendw rozwojow#c) wspczesne!o wiata8 jaki$i s9 !lobalizacja i rewolucja in-or$ac#jna. 2oprowadzaj9 one $.in. do zderzenia i prz#spieszone!o przenikania si% oraz tarcia r'n#c)8 w t#$ trudno do siebie prz#stawaln#c) wiatw8 r'n#c) c#wilizacji. /ie $a czasu na ic) oswojenie si%8 na stopniow9 adaptacj%.3L W takic) warunkac) naturalne s9 obaw# przed silniejsz#$ nieznan#$8 opor# przed bardziej d#na$iczn#$ obc#$ wiate$8 uprzedzenia wobec now#c)8 inn#c) wartoci. I oto w takiej
3.

s#tuacji

znalaz

si%

wiat

isla$u

obliczu

nap%dzanej

!lobalizacj9

W. PaZueur8 Nie po'onamy terroryzmu, G?azeta W#borczaH z 1R lipca 2335 r. N. 2. Kanson8 2ur $ars 2&er the $ar, Q/ational 6eView 0nlineH8 Dul# 158 2335

35

3R 3L

B. &rzezinski8 %eorgie $- Busch4s suicidal statecraft, International Kerald "ribuneH 8 0ctober 138 2335 ,zerokie objanienie te!o zjawiska patrz ,. A. Kuntin!ton8 Dderzenie cywilizac)i, @uza ,.*.8 Warszawa 111L

25

uin-or$ac#jnienie$ ekspansji c#wilizacji zac)odniej. Ekspansji nie t#le przestrzennej8 !eo!ra-icznej8 co kulturowej. Arz#kade$ $o'e b#= $.in. nap#w $uzu$anw do Europ#8 ktr# w coraz wi%ksz#$ zakresie wprowadza ic) bezporednio w obce dla nic) kulturowo rodowisko ;zob. r#s.3<. Aierwsz#$ obronn#$ odruc)e$ jest za$#kanie si% w swoi$ kr%!u8 zwrcenie si% do swojej trad#cji8 to'sa$oci8 do jej -unda$entw. "o naturaln# !runt dla rozwoju -unda$entaliz$u. ,t9d t#lko krok do w#korz#stania tej ku$uluj9cej si% stopniowo wielkiej zbiorowej si# wewn%trznej do cz#nw skrajn#c)8 do -iz#czne!o likwidowania ludzi i struktur te!o obce!o wiata w obronie wasnej to'sa$oci. W#starcz# ideolo!iczn# po$#s na strate!i% walki z t#$ wiate$.

6#s. 3. @uzu$anizacja Europ#. Wedu! + Mapping the %lobal Future8 6eport o- t)e /ational Intelli!ence 7ouncil[s 2323 Aroject8 Was)in!ton 233.8 s. 43

/a nieszcz%cie po$#s taki si% znalaz. "o strate!ia operacji terror#st#czn#c) z w#korz#stanie$ atakw sa$objcz#c) dokon#wan#c) przez $od#c) -anat#czn#c)
26

-unda$entalistw reli!ijn#c) '#j9c#c) w r'n#c) spoecznociac) i narodac). 34 "ak oto powsta# sprz#jaj9ce warunki do uakt#wnienia si% -anat#czne!o terror#z$u ponadnarodowe!o8 bazuj9ce!o na ideolo!ii skrajne!o -unda$entaliz$u reli!ijne!o. ,potka= $o'na opini%8 'e po prostu w takic) warunkac) isla$ jako reli!ia przeradza si% w Gisla$iz$H+ jako polit#czn9 ideolo!i%8 ktre!o instru$ente$ staje si% z!lobalizowan# d'i)ad.31 Dedn#$ z 9cz9c#c) ic) )ase jest odrzucanie i w#p%dzanie inn#c) w#ra'aj9ce si% np. w '9daniac)> Indie powinn# opuci= (asz$ir8 6osja + 7zeczeni%8 *n!lia + Irak8 c)rzecijanie +Indonezj%8 $ieszkac# Bac)odu &ali..3

Ba wci9' uzasadnione uznaje si% spostrze'enie8 'e co prawda wi%kszo= $uzu$anw nie jest terror#sta$i !lobaln#$i8 ale prawie wsz#sc# te!o t#pu terror#ci oraz wi%kszo= ic) s#$pat#kw s9 $uzu$ana$i..1 Bauwa'$#8 'e w istocie nowe pokolenie terror#stw w#c)owane w Europie nie walcz# o Irak8 *-!anistan8 cz# Aalest#n%. 0no nie zna i odrzuca nacjonaliz$ jako si% nap%dow9 akt#wnoci zbiorowisk ludzkic). 7)ce po prostu EzburzyF stary porzGde' Dachodu i stworzyF globalnG wsp*lnotH wiernych- H.2 0r!anizac#jne ra$# i podstaw# dla te!o t#pu ideolo!ii stanowi9 r'ne ponadnarodowe ruc)# isla$skie. 0cenia si%8 'e najwa'niejsz#$ z nic) jest Kizb+ut+"a)rir ;Aartia W#zwolenia<8 dziaaj9c# w ponad .3 krajac) i stawiaj9c# sobie za cel w#zwolenie $uzu$anw od koncepcji8 s#ste$w i praw niewiern#c) oraz zast9pienie zac)odnie!o $odelu pastwa narodowe!o pozbawion9 !ranic wsplnot9 rz9dzon9 przez nowe!o kali-a..3 Erupcja terror#z$u !lobalne!o jako najbardziej znacz9ce zjawisko w dziedzinie jest niew9tpliwie zewn%trzn#$ przejawe$

bezpieczestwa na pocz9tku OOI wieku

!%bsze!o procesu. "error#z$ nie jest cele$ sa$#$ w sobie. Dest narz%dzie$ osi9!ania jakic) celw nadrz%dn#c). 7z#ic) celwU Dakic) celwU ?dzie s9 one ulokowaneU

34

,a$objc#+za$ac)owc# s9 szcze!lnie skuteczn9 Gbroni9 prec#z#jn9H8 pozwalaj9c9 terror#sto$ atakowa= z du'9 dokadnoci9 nie$al dowolnie w#brane obiekt#. ,zacuje si%8 'e w latac) 1143 2333 za$ac)# sa$objcze stanowi# 3\ wsz#stkic) atakw terror#st#czn#c)8 ale ic) o-iar# w#nios# a' .4\ wsz#stkic) strat terror#st#czn#c) w t#$ czasie. 7. 7ar#l8 3laczego oni to robiG?, G6zeczpospolitaH z 5 listopada 2335 r.
31

0 . 6o#8 0errory,ci globalni, G?azeta W#borczaH z 15 lipca 2335 r. N. 2. Kanson8 0he !eal %lobal Iirus, Q/ational 6eView 0nlineH8 /oVe$ber 3.8 2335

.3 .1

"a$'e
.2

0. 6o#8 op.cit. B. &aran8 Non&iolent, yet dangerous, QInternational Kerald "ribuneH8 0ctober 338 2335

.3

27

6e-leksje nad t#$i p#tania$i rozpocznij$# od konstatacji ocz#wistej. J#je$# w erze !lobalizacji nap%dzanej -al9 rewolucji in-or$ac#jnej. "a rewolucja daje ludzkoci zupenie nowe $o'liwoci8 otwiera o!ro$ne szanse8 ale rodzi te' nowe r#z#ka8 w#zwania i za!ro'enia. Wprowadza now9 jako= do relacji $i%dz#ludzkic) na wsz#stkic) pozio$ac). ?lobalizuje je. ,kutek jest taki8 'e dzisiaj znaczenie $aj9 ju' nie t#lko relacje $i%dz#osobowe8 $i%dz#!rupowe8 cz# $i%dz#narodowe. ?lobalizacja awansuje8 a nawet w#bija na plan pierwsz# relacje $i%dz#c#wilizac#jne. Fin-or$ac#jnienie i !lobalizacja cienia wspczesn# wiat. 2e!raduj9c czas i przestrze8 doprowadza nieuc)ronnie do te!o8 co ,. Kuntin!ton nazwa8 prz#znaj$# niezb#t prec#z#jnie8 zderzenie$ c#wilizacji. /iezb#t prec#z#jnie bo c)#ba lepiej istot% spraw# oddawab# ter$in GstarcieH c#wilizacji8 a b#= $o'e jeszcze lepsz#$ jest stare clausewitzowskie GtarcieH. /ie $a$# tu bowie$ do cz#nienia z !watown#$8 wz!l%dnie krtkotrwa#$8 jednorazow#$ w#darzenie$. "o jest raczej proces rozo'on# na du!o w czasie. W swe!o rodzaju !lobalnej ciasnocie tarcie $i%dz#c#wilizac#jne jest !wn#$ dzisiaj Irde$ dobrej i zej ener!ii spoecznej. ,z#bciej i w#raIniej daje o sobie zna= ta za ener!ia. 7o jest jej nonikie$U /iew9tpliwie c#wilizacje r'ni9 si% $i%dz# sob9 prz#rodniczo ;$aterialnie8 -iz#cznie8 biolo!icznie8 spoecznie8 itp.<. *le w istocie -unda$ente$ c#wilizacji jest kultura8 wraz z jej nonikie$ + ide98 a $wi9c w pewn#$ uproszczeniu in-or$acj9. 6'nice kulturowe8 ideowe8 zwaszcza reli!ijne8 s9 podstawow#$ w#znacznikie$ !ranic $i%dz#c#wilizac#jn#c). 2late!o ideolo!iczne skutki starcia c#wilizacji s9 najistotniejsze i najbardziej widoczne. 7z%sto spot#ka si% tez%8 'e to reli!ia $uzu$aska jest Irde$ i nonikie$ wiatowej o-ens#w# terror#st#cznej. /ie jest to jednak teza w peni prawdziwa. &ardziej zasadne w#daje si% stwierdzenie8 'e na !lebie rad#kalnie interpretowan#c) -unda$entalist#czn#c) oda$w isla$u w#rasta zac)odniej w w#niku kon-rontacji8 w w#niku tarcia z ideolo!i9 c#wilizacji zupenie nowa ideolo!ia...

Bauwa'$#8 'e jest to proces8 ktr# $a swoje analo!ie )istor#czne8 zwaszcza w pojawieniu si% dwc) rad#kaln#c)8 -unda$entalist#czn#c) ideolo!ii OO wieku> ko$uniz$u i -asz#z$u. F Irde ko$uniz$u le!a idea tzw. walki klas ;sprzeczno= interesw i starcie !rup spoeczno+ekono$iczn#c)<8 a u Irde -asz#z$u idea sprzecznoci skrajno+
..

"ak te' s9dzi E. Euku#a$a patrz np. E. Euku#a$a8 Amery'a na rozdroJu: 3emo'rac)a, w+adza i dziedzictwo neo'onserwatyzmu, 6E&I,8 Aozna 233R8 s. L3

28

nacjonalist#czn#c) i rasistowskic). GBa ener!iaH zderzenia klas i zderzenia nacji w#produkowaa ko$uniz$ i -asz#z$. 7o produkuje na w#'sz#$8 !lobaln#$ pozio$ie obecne tarcie c#wilizacjiU /ie $a jeszcze nazw# ta nowa ideolo!ia8 c)o= obserwuje$# j9 ju' w prakt#ce> jej w#znawcw i tra!iczne skutki jej stosowania. Aierwsz#$ szeroko znan#$ nosiciele$ tej ideolo!ii staa si% or!anizacja *l+(aida..5 2late!o $#l%8 'e roboczo $o'na j9 nazwa= al+ kaid#z$e$8 c)o= dzisiaj kieruj9 si% ni9 tak'e zupenie inne or!anizacje8 nie $aj9ce z *l+ (aid9 nic wsplne!o poza b#= $o'e t#lko inspiracj9. ,pot#ka si% tak'e inne okrelenia> ruc) !lobalne!o d'i)adu.R8 d'i)ad#z$.L8 isla$iz$8 binladeniz$8 isla$o-asz#z$. Dest to ideolo!ia niebezpiecznie rad#kalna8 oparta na -unda$entaliz$ie isla$ski$8 skierowana przeciwko caej c#wilizacji zac)odniej. Ideolo!ia a!res#wna8 destrukc#jna8 zakadaj9ca -iz#czne w#niszczenie wsz#stkie!o8 co inne8 co obce. Aod$iote$ al+kaid#z$u nie jest spoeczno= $uzu$aska jako wsplnota reli!ijna. Dest ni$ nowa zupenie transnarodowa narol spoeczna. ,kada si% z wielu r'norodn#c) or!anizacji8 ktre niezb#t prec#z#jne naz#wa$# terror#st#czn#$i od $etod# walki8 jak9 si% posu!uj9. 0d ideolo!ii8 jak9 si% kieruj98 $o'na b#ob# je zwa= al+kaid#st#czn#$i. 6'ne s9 powod# w#buc)u ekstre$iz$u isla$skie!o. ,9 wrd nic) $.in. powod# polit#czne. Wskazuje si% np. 8'e rozpad B,66 i zwi9zan# z t#$ upadek rad#kalnie lewicowej ideolo!ii $arksistowsko+leninowskiej w wiecie arabski$ w#tworz# swoiste Vacuu$ ideolo!iczno+polit#czne8 ktre wanie zostao zapenione isla$ist#czn#$ rad#kaliz$e$. W#!rana wczeniej wojna z B,66 w *-!anistanie daa sunnicki$ rad#kao$ poczucie si# w#nikaj9cej z pokonania wielkie!o $ocarstwa wiatowe!o i w#pro$owaa kand#data na nowe!o lidera c#wilizacji isla$skiej..4

45

&. @. 2rinkwine8 0he serpent in our garden: Al#Ka4ida and the long war, ,trate!ic ,tudies Institute8 7arlisle 2331
46

Beyond al#Laeda, 0he %lobal Mihadist Mo&ement, < A ! 0 58 6*/2 7orporation8 233R

.L

E. Euku#a$a8 Amery'a na rozdroJu: 3emo'rac)a, w+adza i dziedzictwo neo'onserwatyzmu, 6E&I,8 Aozna 233R8 s. L1
48

A. W. 6od$an8 0he emerging pattern of geopolitics8 ,trate!ic ,tudies Institute8 7arlisle8 ,epte$ber 233L

29

Warto zwrci= uwa!% tak'e na inn# aspekt ksztatowania si% nowe!o terror#z$u. 0t' w okresie pozi$nowojenn#$ utrz#$#wane uprzednio w r'n# sposb ;wiado$ie lub podwiado$ie< w ra$ac) kon-rontacji dwustronnej ;dwublokowej< i poprzez to niejako kontrolowane ;kanalizowane< zjawisko terror#z$u na!le stao si% cz#$ zupenie sa$oistn#$. Fsa$odzielnione8 w#puszczone z GklatkiH pewn#c) o!ranicze warunkw zi$nowojenn#c)8 or!anizacje i !rup# terror#st#czne !watownie rozwin%# swoj9 akt#wno=. Bacz%# stawa= si% sa$odzieln#$i !racza$i strate!iczn#$i na arenie $i%dz#narodowej. ,prz#ja# te$u procesowi zreszt9 nie t#lko warunki polit#czne8 ale tak'e inne proces# wspczesne!o wiata. Fpowszec)nianie rewolucji in-or$ac#jnej i !lobalizacja uatwiaj9 zarwno dost%p do skuteczn#c) rodkw8 jak i pot%!uj98 zwaszcza w odbiorze publiczn#$8 skutki dziaa terror#st#czn#c) do roz$iarw !lobaln#c). Aojawia si% jakociowo now# rodzaj terror#z$u w postaci c#berterror#z$u. .1 ,kuteczn#$ or%'e$ terror#stw s9 $edia53 oraz wszelkie rodki i dziaania tzw. as#$etr#czne8 Go$ijaj9ceH niejako silne stron# przeciwnika i w#korz#stuj9ce je!o wszelkie saboci w dziedzinie bezpieczestwa8 w t#$ zwi9zane z otwartoci9 spoeczestw de$okrat#czn#c). 51 ,zcze!lne niebezpieczestwo zwi9zane jest z !roIb9 dost%pu terror#stw do rodkw $asowe!o ra'enia852 a zwaszcza co uznaje si% za w#soce prawdopodobne u'#cie przez nic) tzw. Gbrudnej bo$b#H. 53 0cenia si%8 'e wiele t#si%c# r'norakic) Irde z $ateriaa$i radioakt#wn#$i ;urz9dzenia8 poje$niki8 odpad# po $ateriaac) w#korz#st#wan#c) w $ed#c#nie8 prze$#le8 badaniac) naukow#c) itp.< zostao do tej por# skradzion#c)8
.1

Bob. np. ?. Wei$an8 "ybertorrorism- .ow !eal is the 0hreat?, Fnited ,tates Institute o- Aeace8 Was)in!ton8 2ece$ber 233.
53

"error#z$ okrela si% niekied# jako po9czenie wojn# z teatre$8 jako 'e jedn#$ z podstawow#c) aspektw akcji terror#st#cznej jest jej jak najwi%ksza Gwidowiskowo=H8 zapewniana dzisiaj w w#$iarze !lobaln#$ przez $edia.
51

/a te$at za!ro'e i dziaa as#$etr#czn#c) zob. $.in.> A. ?awliczek8 D. Aawowski8 DagroJenia asymetryczne, *kade$ia 0bron# /arodowej8 Warszawa 2333. "ak'e @. @adej8 %lobalizac)a zagroJe( asymetrycznych, G,praw# @i%dz#narodoweH8 st#cze $arzec 2333C @. 7.@ei!s8 ;northodoB 0houghts about Asymmetric $arfare, GAara$etersH8 F.,. *r$# War 7olle!e8 7arlisle8 ,u$er 2333? @. @adej8 DagroJenia asymetryczne bezpiecze(stwa pa(stw obszaru transatlantyc'iego, AI,@8 Warszawa 233L
52

Bob. np. N. &elous8 amye 'oszmarnye tera'ty eszcze &peredi, G/ezaVisi$oe Noennoe 0bozrenieH8 3. 31. 233.. W t#$ w#padku $wi si% tak'e niekied# o nowej jakociowo -or$ie terror#z$u okrelanej $iane$ Gsuperterror#z$uH lub G)iperterror#z$uH patrz np. E. ,tepanoVa8 $ar and <eace Building, Q")e Was)in!ton Xuarterl#H8 *utu$n 233.
53

A. 2. Bi$$er$an8 7. Poeb8 3irty Bombs: 0he 0hreat !e&isited, QKorizonsH8 7enter -or "ec)nolo!# and /ational ,eurit# Aolic#8 /ational 2e-ense FniVersit#8 Was)in!ton8 Danuar# 233.

30

za!ubion#c) lub po prostu porzucon#c).5. @o!9 stanowi= atwo dost%pne dla terror#stw $ateria# do produkcji prostej broni radioakt#wnej ;Gbrudnej bo$b#H<. 55 "error#ci staraj9 si% w#korz#st#wa= wsz#stkie najnowsze rozwi9zania tec)niczne. 2ot#cz# to np. powietrzn#c) aparatw bezpilotow#c). 5R /p. *l.+(aida rozpatr#waa u'#cie zdalnie sterowan#c) sa$olotw w#penion#c) $ateriaa$i w#buc)ow#$i do zaatakowania szcz#tu ?+4 w ?enui w 2331 roku. &ierze si% pod uwa!% np. u'#cie $orskic) rakiet $anewruj9c#c) odpalan#c) z okr%tw ko$erc#jn#c) i dostosowan#c) do atakowania celw nadbrze'n#c)8 $a#c) sa$olotw przerabian#c) na bezpilotowce w#penione rodka$i $asowe!o ra'enia ;c)e$iczn#$i8 biolo!iczn#$i lub radiolo!iczn#$i< cz# wreszcie $a#c) $odeli sa$olotow#c) z zapro!ra$owan#$ ko$puterowo lote$. W#soce niebezpieczn9 tendencj9 jest 9czenie si% terror#z$u z przest%pczoci9 zor!anizowan9.5L Du' dzisiaj na pozio$ie operac#jn#$ terror#ci w#korz#stuj9 sieci przest%pcze na potrzeb# -inansowania swej dziaalnoci oraz do zaopatr#wania si% w bro i $ateria# ;np. korz#staj9c z przest%pcz#c) szlakw przerzutow#c)8 zwaszcza narkot#kow#c)<.54 /ie ule!a zate$ w9tpliwoci8 'e te nowe warunki i tendencje okaza# si% w su$ie sprz#jaj9ce dla rozpleniania si% terror#z$u $i%dz#narodowe!o. 51 @ao te!o. 0bserwuj9c ostatni rozwj akt#wnoci terror#st#cznej w ca#$ wiecie coraz bardziej uprawnion9 staje si% teza8 'e $a$# do cz#nienia z prze$#lan9 i odpowiednio skoord#nowan9 ka$pani9 wi%kszej sieci or!anizacji terror#st#czn#c). Dest to struktura t#powa dla warunkw er# in-or$ac#jnej. ,kada si% z autono$iczn#c) ele$entw8 bez centralne!o or!anu steruj9ce!o8
5.

,zacuje si%8 'e do w#produkowania bo$b# nuklearnej potrzeba ok. 25 k! wzbo!acone!o uranu lub 4 k! plutonu. 2. ?. (i$ball8 <re&enting a Nuclear Narina, G*r$s 7ontrol "oda#H8 0ctober 2335
55

W sa$ej 6osji t#lko w latac) 1112 1115 odnotowano 52 prz#padki kradzie'# $ateriaw radioakt#wn#c) ;dane z lat nast%pn#c) nie s9 ju' podawane do publicznej wiado$oci<. Ekstre$ici czeczesc# w#korz#stali ju' w 1115 roku w @oskwie $ateria# radioakt#wne ;poje$nik z 7eze$ 13L< do zade$onstrowania swoic) $o'liwoci w t#$ wz!l%dzie. N. &elous8 Maderny) terrorizm: popyt'i uJe byli, Q/ezaVisi$oe Noennoe 0bozrenieH8 4. 13. 233.
5R

2. @. ?or$le#8 ;nmanned Air Iehicles as 0error $eapons: !eal or /magined? 7enter -or /onproli-eration ,tudies8 Dul# 2335
5L

6. Pal8 0errorist and organized crime )oin forces, QInternational Kerald "ribuneH8 @a# 2.8 2335

58

/a ten te$at patrz> Beyond al#Laeda, 0he 2uter !ings of the 0errorist ;ni&erse, < A ! 0 98 6*/2 7orporation 233R
51

0 ksztatowaniu si% wspczesne!o terror#z$u GAara$etersH8 ,prin! 233.

patrz tak'e> @. D. @or!an8 0he origins of the New 0errorism,

31

bez or!anizacji )ierarc)icznej8 bez -or$aln#c) powi9za i relacji. R3 0r!anizacje takie r'n#c) $ot#wacjac)8 wielkoci8 sile8 zasi%!u dziaania

9cz# jeli nie wsplnota8 to co na zasadzie

naj$niej podobiestwo celw. 2zi%ki proceso$ !lobalizacji i zdob#czo$ wspczesnej rewolucji in-or$ac#jnej $o!9 one albo bezporednio8 albo jed#nie porednio c)o=b# t#lko in-or$ac#jne!o Gw#czuwaniaH intencji ka$pani% terror#st#czn9 o zasi%!u !lobaln#$. R1 Warto zauwa'#=8 'e r'ne or!anizacje i !rup# terror#st#czne $aj9 niejako sieciowe Gwsplne kontoH8 na ktre zapisuj9 niejednokrotnie zupenie odr%bne8 prz#padkowe akcje. 0ddzielne8 dziaaj9ce sa$odzielnie !rup# w#konuj9 ataki terror#st#czne w#nikaj9ce z ic) celw i planw8 a jednoczenie to wsz#stko idzie na wsplne konto sieci terror#st#cznej. W rezultacie powstaje !lobalna sie= terror#st#czna o o!ro$n#c) $o'liwociac) strate!iczne!o oddzia#wania.R2 /a nasz#c) oczac) rodzi si% nowe wiatowe $ocarstwo er# in-or$ac#jnej. @ocarstwo niet#powe8 inne od klas#cznie poj$owan#c) pot%! pastwow#c)8 bez okrelone!o ter#toriu$ ;Gbez adresuH<8 bez klas#cznej d#plo$acji i si zbrojn#c)8 ale w istocie d#sponuj9ce si9 oddzia#wania !lobalne!o porwn#waln9 z si9 $ocarstw nuklearn#c) w okresie zi$nej wojn#. Aubliczn#8 ostentac#jn# i $asow# terror jest in-or$ac#jnej nuklearna w czasie zi$nej wojn#.R3 w erze broni9 ra'enia o sile odstraszania i zastraszania nie $niejszej ni' bro koord#nowa= swoje dziaania. 2zi%ki

te$u ic) akcje8 nawet nie planowane wsplnie8 skadaj9 si% w su$ie na skoord#nowan9

60

*. D. "ellis, Assessing America4s $ar on 0error: "onfronting /nsurgency, "ementing <rimacy, /&6 *nal#sis8 2ece$ber 233.8 s. .R
61

Aisz9 o t#$ $.in.> (. @roziewicz8 zata(s'ie witryny, GAolit#kaH z 31 lipca 233. r. oraz W. 6o!acin8 Nto grozi <olsce, G/ewsweekH z 2R lipca 233. r. /ato$iast lekcewa'# tak9 !roIb% E. Euku#a$a. Bob. E. Euku#a$a8 Amery'a na rozdroJu: 3emo'rac)a, w+adza i dziedzictwo neo'onserwatyzmu 8 6E&I,8 Aozna 233R8 s. L2 L3. 1R.. Fwa'a8 'e proble$ za!ro'enia !lobaln#$ terror#z$e$ jest w#olbrz#$ian#. Ba $ao prawdopodobne uznaje8 ab# terror#ci $o!li przej9= wadz% polit#czn9 w jaki$ pastwie8 a za!ro'enie z ic) stron# $o'e $ie= -or$% jed#nie pojed#ncz#c) atakw w Europie lub krajac) $uzu$askic). W#daje si% jednak8 'e akurat w t#$ w#padku E. Euku#a$a jest niewolnikie$ stare!o8 pastwowocentr#czne!o podejcia. ,ie= terror#st#czna8 jak wiele inn#c) wspczesn#c) pod$iotw $i%dz#narodow#c)8 nie $usi b#= pastwe$8 ani te' nie $usi dziaa= poprzez pastwo8ab# $ie= si% i wp#w na stan stosunkw $i%dz#narodow#c).
R2

@appin! t)e ?lobal Euture8 6eport o- t)e /ational Intelli!ence 7ouncil[s 2323 Aroject8 Was)in!ton 233.

R3

&## sekretarz ros#jskiej 6ad# &ezpieczestwa I. Iwanow twierdzi wr%cz8 'e terror#z$ stanowi obecnie wi%ksze niebezpieczestwo dla ludzkoci ni' bro nuklearna8 poniewa' pastwa posiadaj9ce tak9 bro znajduj9 si% pod kontrol9 $i%dz#narodow98 podczas !d# terror#ci s9 GniewidoczniH i nikt nie wie8 !dzie i kied# $o!9 zaatakowa=. Bob. !ussian security chief says terrorism poses greater threat than nuclear weapons, 6ussia Weekl#H8 7enter -or 2e-ense In-or$ation8 Dul# 1R8 233.

32

2zi%ki nie$u wspczesne $ocarstwo terror#st#czne $o'e w#wiera= bardzo konkretn# wp#w na dec#zje polit#czne dzisiejsz#c) spoeczestw8 $o'e sterowa= zac)owanie$ pastw narodow#c)8 ktre w dobie rewolucji in-or$ac#jnej podej$uj9 dec#zje w coraz wi%ksz#$ stopniu pod bezporedni$ wp#we$8 b# nie rzec wr%cz kierowania pastwe$8 ktr# $!b# zapewni= racjonalne dec#zje strate!iczne. ?lobalna sie= terror#st#czna $o'e stawia= sobie i8 jak pokaza c)o=b# prz#kad Kiszpanii8 realizowa= zadania o $i%dz#narodow#$ w#$iarze polit#czno+strate!iczn#$. @o'e d#ktowa= pastwo$ narodow#$ swoje warunki. ,kca i z$usza najwi%ksze wspczesne $ocarstwa do $aks#$alne!o w#siku. 2ezor!anizuje prac% or!anizacji $i%dz#narodow#c). W su$ie rozbija trad#c#jn# de$okrat#czn# ad $i%dz#narodow#. pod presj98 bie'9c#c) nastrojw opinii publicznej. /ie trzeba c)#ba udowadnia=8 'e nie jest to sposb

Aierwsz#$ i najbardziej spektakularn#$ krokie$ ku !lobalne$u terror#z$owi b# atak na F,* w 2331 roku. 6ozpocz9 on wojn%8 w#powiedzian9 wiatowi zac)odnie$u przez *l+(aid% i zapocz9tkowa proces tworzenia si% !lobalnej sieci terror#st#cznej. 2odaj$#8 'e skutki te!o ataku nie o!ranicza# si% t#lko do F,*. Dak ocenia &ank :wiatow#8 w nast%pstwie atakw z 11 wrzenia 2331 roku w ca#$ wiecie wzrosa o 13 $ilionw liczba ludzi '#j9c#c) w ubstwie8 a pene strat# dla wiatowej ekono$ii prawdopodobnie przew#'sz## 43 $iliardw dolarw.R. *l.+(aida jest pierwsz98 ale z pewnoci9 niestet# nie ostatni98 zbrojn9 niepastwow9 sieci9 !lobaln9 o w#ra-inowan#c) zdolnociac) operac#jn#c)8 ktra w ci9!u ostatnic) 5 lat zaatakowaa 13 krajw na czterec) kont#nentac).R5 :wiatowe!o $ocarstwa terror#st#czne!o nie $o'na ocz#wicie uto'sa$ia= t#lko z *l+(aid98 c)ocia' sa$a ta nazwa staje si% stopniowo s#noni$e$ caej sieci terror#st#cznej8 jako 'e stanowi rzecz#wicie baz%8 wok ktrej owo $ocarstwo si% ksztatuje. RR E-ekt8 jaki spowodowa atak terror#st#czn# na F,*8 a $ianowicie sprowokowanie kontruderzenia na *-!anistan i Irak oraz rozbicie jednoci wiata zac)odnie!o8 ukazanie dra$at#cznej saboci

R.

A more secure world: 2ur shared responsiblity, 6eport o- t)e Ki!)+leVel Aanel on ")reats8 7)allen!es and 7)an!e8 Fnited /ations8 233.8 s. 1.
R5

"a$'e8 s. .L

66

@o'na $wi= o rozsianej po ca#$ nie$al !lobie swoistej $!awic# alkaid#st#cznej ;G*l+ Kaida nebula<8 obej$uj9cej *l+(aid% oraz inne + znajduj9ce si% w jej ideolo!icznej orbicie + alkaidopodobne or!anizacje. Beyond al#Laeda, 0he %lobal Mihadist Mo&ement, < A ! 0 5E 6*/2 7orporation 233R

33

s#ste$u 0/B i o!ro$ne skcenie sojusznikw euroatlant#ckic)8 stworz# sieci terror#st#cznej dobre podstaw# do kolejnej -az#> ka$panii terror#st#cznej przeciw Europie. Kiszpania staa si% pierwsz#$ cele$ tej ka$panii. B wielu wz!l%dw obiekte$ opt#$aln#$ strate!icznie. "u $o'na b#o zada= najatwiej najbardziej spektakularn# cios koalicji ant#terror#st#cznej zaan!a'owanej w Iraku. @o'na zakada=8 'e operacja w Kiszpanii zapocz9tkowaa o-ens#w% terror#st#czn9 przeciw Europie. "rwaj9ce od du'sze!o czasu ataki in-or$ac#jne ;dezin-or$ac#jne< na poszcze!lne pastwa europejskie potwierdzaj9 t% tez%. Europa jest z punktu widzenia terror#st#czne!o tzw. G$i%kki$H obszare$ i newral!iczn#$ skadnikie$ wiata zac)odnie!o. Europa jest bardziej zr'nicowana od F,*. D9 atwiej obezwadni= zastraszaj9c poszcze!lne ele$ent# caoci. 7aoci jeszcze niezb#t zor!anizowanej i wewn%trznie raczej skconej8 ni' scalonej. Fnia Europejska dopiero zacz#na si% or!anizowa= przeciwko terror#z$owi. W dodatku jest to wci9' jeszcze or!anizowanie si% bardziej na papierze8 ni' w w#$iarze realn#$. RL

( ( @ro2 3asowe5o ra6enia 2ru!i$8 obok terror#z$u8 podstawow#$ wspczenie rodzaje$ za!ro'e o wadze !lobalnej8 s9 za!ro'enia ze stron# /roni 3asowe5o ra6enia( /iekontrolowana proli-eracja tej broni8 w t#$ broni nuklearnej8 stwarza warunki8 w ktr#c) coraz bardziej zasadne staje si% $wienie obecnie o nowej8 postk,asy*+ne. er+e n-k,earne.8 w odr'nieniu od klas#cznej nuklearnej er# z czasw zi$nej wojn#.R4 Era nuklearna $a ju' ponad R3 lat. Dej wi%kszo=8 bo nie$al p wieku8 prz#pada na okres zi$nej wojn#. W t#$ czasie bro j9drowa b#a podstaw9 bezpieczestwa !lobalne!o. 6wnowa!a strac)u przed skutka$i jej wzaje$ne!o z$asowane!o u'#cia zapewniaa wz!l%dn9 stabilno= dwubie!unowe!o s#ste$u wiatowe!o. Wz!l%dna swoboda dziaa
RL

6ada Europejska prz#j%a specjaln9 deklaracj% w tej sprawie. Bob. 3eclaration on combating terrorism, &russels8 25 @arc) 233.. Fstanowiono tak'e specjalne!o koord#natora ds. walki z terror#z$e$8 ale je!o ko$petencje i $o'liwoci s9 raczej niewielkie zob. np. w#powiedI na ten te$at analit#ka Inst#tutu ,tudiw &ezpieczestwa Fnii Europejskiej w> Assessing the Military 0hreats of the Future, @ont)l# 6oundtable8 /ew 2e-ence *!enda8 &russels8 2R *pril8 233.. 0 sabociac) i$ple$entac#jn#c) szcz#tn#c) za$iarw w t#$ wz!l%dzie patrz rwnie' *. Aodolski8 Bezpiecze(stwo europe)s'ie po Madrycie z pols'ie) perspe'tywy, 7entru$ ,tosunkw @i%dz#narodow#c)8 Warszawa 233.
68

*. E. (repineVic)8 0he Luadrennial 3efense !e&iew: !ethin'ing the ; Military <osture8 7enter -or ,trate!ic and &ud!etar# *ssess$ents8 2335

34

dwc) przeciwstawn#c) blokw na polu bezpieczestwa istniaa jed#nie poni'ej tzw. pro!u ato$owe!o. 0bowi9zuj9ca w dru!iej poowie okresu zi$nej wojn# zasada wzaje$ne!o !warantowane!o zniszczenia sprawiaa8 'e w prakt#ce bro j9drowa b#a broni9 ostateczn98 przewidzian9 do u'#cia jed#nie w razie kracowej koniecznoci. &#a przede wsz#stki$ polit#czno+strate!iczn#$ rodkie$ odstraszania8 powstrz#$#wania8 a nie realn#$ rodkie$ operac#jn#$8 broni9 u'#wan9 z w#boru. Arz#po$nij$#8 'e zasada wzaje$ne!o !warantowane!o zniszczenia ;tzw. MA3 # Mutual Assured 3estruction< $wia8 'e ob#dwie przeciwstawne stron# powinn# posiada= $o'liwo= w#konania niszcz9ce!o uderzenia odwetowe!o. 0znaczao to8 'e nawet w razie w#konania przez przeciwnika zaskakuj9ce!o i z$asowane!o ataku nuklearne!o stronie zaatakowanej pozostanie jeszcze nie zniszczona taka cz%= potencjau nuklearne!o8 'e w kontruderzeniu b%dzie w stanie zniszcz#= stron% atakuj9c9 ;$o'liwo= tak9 zapewnia# np. okr%t# podwodne z broni9 nuklearn98 sa$olot# d#'uruj9ce w powietrzu z broni9 j9drow9 na pokadzie lub za$ontowane !%boko pod zie$i9 w#rzutnie rakietowe8 a w pewn#$ stopniu tak'e w#rzutnie ci9!le $anewruj9ce po ter#toriu$ kraju<. Bauwa'$# prz# okazji8 'e np. w roz$owac) i porozu$ieniac) rozbrojeniow#c) ob#dwie stron# troszcz## si% o to8 ab# tak'e dru!a strona tak9 wanie si9 uderzenia odwetowe!o d#sponowaa. W przeciwn#$ razie pr! ato$ow# $usiab# b#= bardzo obni'on#. * to $usiaob# poci9!a= za sob9 drast#czne sa$oo!raniczenie swobod# dziaania na polu bezpieczestwa. ,trona nie $aj9ca pewnoci co do skutecznoci swe!o uderzenia odwetowe!o b#ab# bowie$ skonna si%!a= po bro j9drow9 jako pierwsza w ka'dej s#tuacji kr#z#sowej8 obawiaj9c si%8 'e jeli pierwsza nie odpali swoic) rakiet8 to ju' nie zdoa te!o ucz#ni= w o!le. * to oznaczaob# strate!iczn9 bezu'#teczno= jej broni j9drowej. 0boplne przestrze!anie zasad# wzaje$ne!o !warantowane!o zniszczenia i d#sponowanie przez ob#dwie stron# niszcz9c9 si9 uderzenia odwetowe!o stabilizowao pr! ato$ow# na pozio$ie daj9c#$ dw$ $ocarstwo$ pewn9 swobod% dziaania8 zwaszcza w stosunku do tzw. pod$iotw trzecic) ;na obszarze trzecie!o wiata<8 bez nad$ierne!o r#z#ka w#woania wojn# nuklearnej. "o oznaczao w prakt#ce $ini$alizowanie !roIb# u'#cia broni nuklearnej. (a'da bowie$ dec#zja o jej u'#ciu b#ab# w istocie dec#zj9 sa$objcz9. 0dpalenie rakiet na przeciwnika b#ob# w prakt#ce sprowadzenie$ pociskw nuklearn#c) na swoje ter#toriu$.
35

Ao zakoczeniu zi$nej wojn# i rozpadzie dwubie!unowe!o s#ste$u bezpieczestwa !lobalne!o s#tuacja si% w#raInie z$ienia. /a pro!u OOI wieku jest ju' na t#le jakociowo i ilociowo inna8 'e w#daje si% w peni zasadne $wienie o pocz9tku nowej8 postklas#cznej er# nuklearnej. Aostklas#cznej jeli za klas#czn9 er% nuklearn9 uzna= czas# zi$nej wojn#.

7o prze$awia za taki$ podejcie$U 7o odr'nia obecne warunki nuklearne od zi$nowojenn#c)U 0t' nale'# zauwa'#=8 'e dzisiaj r#z#ko u'#cia broni nuklearnej jest bardzo w#sokie.R1 De!o prawdopodobiestwo jest o wiele bardziej realne8 ni' b#o to w okresie zi$nej wojn#. *$er#kasc# eksperci szacuj98 'e prawdopodobiestwo u'#cia broni nuklearnej w nadc)odz9cej dekadzie w#nosi 33 .3\.

Aotencja nuklearn# wiata jest wci9' olbrz#$i i ci9!le doskonalon#. L3 Aojawiaj9 si% ponadto na coraz wi%ksz9 skal% r'norodni nowi8 w t#$ niepastwowi8 d#sponenci tej broniC rozwija si% czarn# r#nek nuklearn#C star#8 poradziecki arsena nuklearn# wci9' budzi niepokj z punktu widzenia je!o awar#jnoci8L1 istniej9 obaw# o skuteczn9 kontrol% nad arsenae$ Aakistanu. 7oraz bardziej prawdopodobna staje si% prz#spieszona nuklear#zacja &liskie!o Wsc)odu w nast%pstwie uz#skania broni j9drowej przez Iran.L2 ,#ste$# sterowania broni9 nuklearn9 okazuj9 si% podatne na zakcenia i !roIba nieautor#zowan#c) odpale rakietow#c) jawi si% coraz bardziej realna. L3 ,a$i 6osjanie nie s9 pewni bezpieczestwa sw#c) s#ste$w. :wiadcz#= $o'e o t#$ c)ocia'b# zaproszenie
R1

Bob. np. 6. ,. @c/a$ara8 Apocalypse oon, QEorei!n Aolic#H8 @a#WDune 2335. "u$aczenie ;Apo'alipsa lada dzie(< w> Q?azeta W#borczaH z 24 21 @aja 2335 r.
70

Aatrz 0he $orld4s Nuclear Arsenals,H/uclear IssuesH8 7enter -or 2e-ense In-or$ation8 Dul# 48 233.. 2o tej por# na ca#$ wiecie w#produkowano ok. 125 t#s. adunkw nuklearn#c) zob. N. &elous8 Maderny) terrorizm: popyt'i uJe byli, Q/ezaVisi$oe Noennoe 0bozrenieH8 4. 13. 233.. ,zacuje si%8 'e obecnie jest ic) ok. 23 + 24 t#s. 6. ,a$uelson8 Nuclear Nightmare, QWas)in!ton AostH8 0ctober 238 233.C D. &. Wol-st)al8 0he NeBt Nuclear $a&e,HEorei!n *--airsH8 Danuar#WEebruar# 2335C ". Pindber!8 Nuclear and 2ther !etaliation after 3eterrence Fails8 ]w>^ K. 2. ,okolski ;ed.<8 ?etting mad: nuclear mutual assured destruction, its origins and practice, ,trate!ic ,tudies Institute8 F.,. *r$# War 7olle!e8 /oVe$ber 233.8 s. 332
71

,ponsorowan# przez *$er#kanw pro!ra$ popraw# bezpieczestwa ros#jskic) $ateriaw nuklearn#c) stopniowo poprawia t% s#tuacj%. @. &unn8 *. Wier8 ecuring the Bomb: An Agenda for Action, Was)in!ton8 2.78 /uclear ")reat InitiatiVe and t)e Aroject on @ana!in! t)e *to$8 KarVard FniVersit#8 @a# 233.. Dednak'e ocenia si%8 'e potrzeba jeszcze wiele lat8 ab# zapewni= pene bezpieczestwo ros#jskic) $ateriaw nuklearn#c). Bob. w#wiad z 7). 2. Eer!usone$8 0ctober 2R8 233. + Ferguson: 0hree Nuclear 0hreats <ut the ;nited tates in <eril@, )ttp>WWwww.c-r.or!Wpublication
72

&. "ertrais8 0he Middle 1ast4s NeBt Nuclear tateE M,trate!ic Insi!)ts@ nr 18 @ontere# 2331

36

specjalistw a$er#kaskic) do prze!l9du s#ste$w ko$puterow#c) w obliczu tzw. e-ektu $ilenijne!o. 6#z#ko celow#c) c#beratakw na s#ste$# sterowania lub zabezpieczenia broni j9drowej $usi b#= dzisiaj brane powa'nie pod uwa!%. @o'liwoci9 d#wersji in-or$ac#jnej8 w t#$ d#wersji c#bernet#cznej8 d#sponuj9 nie t#lko w#specjalizowane si# pastwow#c) su'b specjaln#c). /ie $o'na w#klucz#= uz#skania takic) zdolnoci przez or!anizacje niepastwowe8 w t#$ or!anizacje terror#st#czne. Arawdopodobne jest dalsze poszerzanie si% liczb# pastw nuklearn#c). 0becnie o-icjalnie jest ic) L8 raze$ z Izraele$ ;ktr# nie potwierdza i nie zaprzecza< 48 a uwz!l%dniaj9c (ore% Anocn9 ;ktra najprawdopodobniej $a rwnie' t% bro< jest ic) 1. "#si9ca$i adunkw $ierz# si% zasob# nuklearne dwc) !wn#c) $ocarstw setka$i F,* i 6osjiC dru!iej li!i nuklearnej8 tj. 7)in8 Erancji8 Wielkiej &r#tanii i IzraelaC dziesi9tka$i

nowicjusz#8 jaki$i s9 Indie i Aakistan. (ilka adunkw $o'e $ie= ju' (orea Anocna.

6#s. .. :wiatowe arsena# nuklearne. W!

73

D. 7irincione8 D. Wol-st)al8 @. 6ajku$ar8 3eadly

Arz#padkowe u'#cie broni nuklearnej8 w t#$ rakietowe za!ro'enie nuklearne uznaje si% obok wejcia w jej posiadanie now#c) niestabiln#c)8 niepewn#c) i awanturnicz#c) pastw za bardo realne w prz#szoci. Aatrz> ?. 7. &uc)an8 2. @atonick8 7. ,)ipbau!)8 6. @esie8 Future roles of ;- - nuclear forces- /mplications for ;- strategy, 6*/28 ,anta @onica 2333

37

Arsenals: Nuclear, Biological, and "hemical 0hreats, Was)in!ton8 27> 7arne!ie Endow$ent -or International Aeace8 2335

Dednoczenie warto zauwa'#=8 'e prawie R3 pastw posiada albo buduje siownie nuklearne lub reaktor# dla celw badawcz#c). ,pord nic) .3 d#sponuje in-rastruktur9 naukow9 i prze$#sow9 pozwalaj9c9 i$8 !d#b# t#lko na to si% zdec#dowa#8 na w#produkowanie broni nuklearnej w krtki$ czasie.L. &ez w9tpienia w nadc)odz9c#c) latac) szere! pastw b%dzie kont#nuowao swoje pro!ra$# prac# nad broni9 nuklearn98 c)e$iczn9 i biolo!iczn98 zwi%kszaj9c swoje $o'liwoci w t#$ wz!l%dzie. 0becne pastwa nuklearne b%d9 doskonali= odporno= i '#wotno= swoic) si odstraszania oraz niezawodno=8 prec#zj% i si% ra'enia rodkw przenoszenia8 a tak'e $o'liwoci pokonania obron# przeciwrakietowej. L5 "akie tendencje $o!9 prowadzi= do naruszenia rwnowa!i si zwi%ksza= r#z#ko kon-liktw $o!9c#c) przeksztaca= si% w kon-likt nuklearn#. &ardzo prawdopodobne staje si% uz#skanie dost%pu do broni $asowe!o ra'enia8 w t#$ broni nuklearnej przez or!anizacje terror#st#czne. LR W ostatniej dekadzie publicznie potwierdzono 23 prb d#wers#jne!o przej%cia $ateriaw nuklearn#c) oraz ponad 233 prz#padkw niele!alne!o )andlu taki$i $ateriaa$i. 0cenia si%8 'e terror#ci $o!9 skonstruowa= proste urz9dzenie nuklearne8 ktre!o u'#cie w du'#$ $iecie $o!ob# spowodowa= $ier= od dziesi9tkw t#si%c# do ponad $iliona ludzi. LL ,tosunkowo atwe jest skonstruowanie nawet w pr#$it#wn#c) warunkac) tzw. Gbrudnej bo$b#H8 cz#li s#ntez# adunku konwencjonalne!o z $ateriae$ radioakt#wn#$.
L.

A more secure world: 2ur shared responsiblity, 6eport o- t)e Ki!)+leVel Aanel on ")reats8 7)allen!es and 7)an!e8 Fnited /ations8 233.8 s. 31
L5

Mapping the %lobal Future8 6eport o- t)e /ational Intelli!ence 7ouncil[s 2323 Aroject8 Was)in!ton 233.8 s. 133
LR

"akie prb# przej%cia broni nuklearnej ju' w )istorii b#wa#. Arawdopodobnie pierwsz9 z nic) b# za$iar przej%cia -rancuskie!o dowiadczalne!o adunku nuklearne!o na ,ac)arze przez or!anizacj% 0*, w 11R1 roku. Bob. N. ,. &ielous8 Maderny) terrorizm: popyt'i uJe byli, G/ezaVisi$oe Noennoe 0bozrenieH 8 4. 13. 233.. Istniej9 prz#puszczenia8 'e obecnie terror#ci ju' $o!9 d#sponowa= broni9 $asowe!o ra'enia. N. IVanoV8 Atomny) topor ;samy moJet opustits)a na golo&y Amery'anco&, G/ezaVisi$oe Noennoe 0bozrenieH8 33. 3L. 233.. "ak'e N. Esin8 0erroristy sposobny primenit radioa'ti&nye zar)ady, G/ezaVisi$aja ?azetaH8 33. 3L. 233.
LL

A more secure world: 2ur shared responsiblity, 6eport o- t)e Ki!)+leVel Aanel on ")reats8 7)allen!es and 7)an!e8 Fnited /ations8 233.8 s. .3

38

0becnie pojawiaj9 si% coraz powa'niejsze prz#puszczenia8 'e terror#ci ju' $o!9 d#sponowa= broni9 $asowe!o ra'enia b9dI te' s9 blisc# dotarcia do niej na czarn#$ r#nku. Arz#wouje si% tu z!oszon# swe!o czasu przez b#e!o sekretarza 6ad# &ezpieczestwa Eederacji 6os#jskiej8 !en. Pebiedzia prz#padek znikni%cia kilkunastu tzw. walizek ato$ow#c)8 cz#li $iniadunkw nuklearn#c) o przeznaczeniu d#wers#jn#$. Inn#$ aspekte$ tzw. nowej er# nuklearnej jest powa'ne8 publiczne uwz!l%dnianie $o'liwoci w#korz#stania broni nuklearnej przez pastwa ni9 d#sponuj9ce jako rodka przeciwko pastwo$ zbjecki$8 jelib# te !rozi# u'#cie$ broni c)e$icznej lub biolo!icznej. W ,tanac) Bjednoczon#c) rozwa'a si% tak'e koncepcj% w#korz#stania specjaln#c) Gprzewciwbunkrow#c)H pociskw nuklearn#c) $aej $oc# do niszczenia podzie$n#c) instalacji przeciwnika z broni9 $asowe!o ra'enia.L4 Wsz#stko to wskazuje8 'e za!ro'enia nuklearne we wspczesn#$ wiecie s9 o wiele bardziej ni' w okresie zi$nej wojn# zr'nicowane8 a ic) z$aterializowanie si% jest jednoczenie bardziej realne. W szcze!lnoci !roIba atakw terror#st#czn#c) z u'#cie$ takiej broni jest t#$8 cze!o wiat c)#ba winien obawia= si% najbardziej. T T T

,#ntet#zuj9c wnioski z prze!l9du wspczesn#c) as#$etr#czn#c) cz#nnikw rodowiska bezpieczestwa $i%dz#narodowe!o warto podkreli= je!o jakociow9 z$ian% na pro!u OOI wieku w stosunku do okresu wczeniejsze!o. 2o opisu stanu bezpieczestwa nie w#starczaj9 ju' dzisiaj klas#czne kate!orie pokoju i wojn#. L1 (ocz# si% klarown# w#br $i%dz# raje$ pokoju i pieke$ wojn#. Pudzko= $usi potra-i= radzi= sobie ci9!le w rodowisku poredni$ $i%dz# raje$ i pieke$. &ezpieczestwo tutaj nie jest cz#$ albo czarn#$8 albo bia#$. Dest to po prostu bezpieczestwo szare. /ajbardziej w#razist9 cec)9 c)arakter#st#k9 wspczesne!o rodowiska

bezpieczestwa jest erupcja terror#z$u $i%dz#narodowe!o ;w t#$ !lobalne!o<8 po9czone!o z !roIb9 u'#cia broni $asowe!o ra'enia ;co8 co $o'na okreli= Gskrz#'owanie$ terror#z$u z &@6H<. ?roIba atakw terror#st#czn#c) z u'#cie$ takiej broni jest t#$8 cze!o wiat c)#ba
L4

I. &oczaroV8 ,ozdaets)a )adernoe oruJie czet&ertogo po'olenia, G/ezaVisi$oe Noennoe 0bozrenieH8 1.. 13. 2335
L1

Bob. np. &. &alcerowicz8 <o'*) i nie#po'*)@, Warszawa 2332

39

najbardziej dzisiaj si% obawia.43 Fzasadnia to tak'e tez% o ksztatowaniu si% wspczenie nowe!o a!res#wne!o8 ekspansjonist#czne!o 3o*arstwa 0wiatowe5o w posta*i 5,o/a,ne. sie*i terrorysty*+ne.. 2late!o walka z t#$ za!ro'enie$ staa si% obecnie bez w9tpienia najwa'niejsz#$ zadanie$ spoecznoci $i%dz#narodowej w s-erze bezpieczestwa.

8( ASYIE$RY&ZNE ZA;ROKENIA RAKIE$OWO9NUKBEARNE I O@RONA #RZE&IWRAKIE$OWA

/iew9tpliwie obok terror#z$u i proli-eracji broni $asowe!o ra'enia kolejn#$ istotn#$ as#$etr#czn#$ cz#nnikie$ wspczesne!o rodowiska bezpieczestwa staje si% proble$ za!ro'e rakietowo+nuklearn#c) i zwi9zana z ni$i obrona przeciwrakietowa. B te!o wz!l%du warto na wst%pie podkreli=8 'e obrona przeciwrakietowa jest realn#$8 a nie t#lko z$#lon#$ ideolo!icznie8 proble$e$ strate!iczn#$. Arze$awiaj9 za t#$ zarwno wnioski z analiz )istor#czn#c)8 jak i ocen oraz pro!noz co do prz#sze!o ksztatowania si% rodowiska bezpieczestwa.

8("(

Ko,e.ny etap =istory*+ne5o wy0*i5-

Kistoria sztuki wojennej

to w istocie )istoria nieustannej r#walizacji $i%dz#

zaczepn#$i i obronn#$i rodka$i walki. ,#$bolizuje j9 odwieczne z$a!anie $iecza i

43

Bob. zwaszcza> 7). Eer!uson8 W. 7. Aorter8 0he four faces of nuclear terrorism8 @ontere# 233.. 2okonuje si% tu szcze!owej analiz# czterec) $o'liw#c) prz#padkw terror#z$u z u'#cie$ broni $asowe!o ra'enia kradzie' i u'#cie or#!inalnej broni nuklearnej8 skonstruowanie i u'#cie pr#$it#wnej broni j9drowej przez terror#stw8 atak na pokojowe urz9dzenia ;reaktor#< lub zasob# nuklearne8 skonstruowanie i u'#cie tzw. Gbrudnej bo$b#H. Aatrz tak'e + &. ,c)a--er8 /f /ran is not chec'ed, nuclear terror is neBt- America needs a plan, QInternational Kerald "ribuneH8 *u!ust 138 233.

40

tarcz# sa$olot

przedu'one wspczenie np. na relacje czo! obrona przeciwlotnicza.

art#leria przeciwpancerna cz# te'

/ie ule!a w9tpliwoci8 'e dzisiaj !wn#$ nonikie$ $ilitarnej si# uderzeniowej s9 rakiet#. ,9 one nonikie$ nie t#lko !wnej $oc# nuklearnej $ocarstw wiatow#c). W w#niku niekontrolowanej proli-eracji tec)nolo!ii rakietow#c) nawet niepastwowe struktur# potra-i9 dzisiaj powa'nie za!rozi= swoi$i rakieta$i pot%!o$ $ilitarn#$. 2late!o cz#$ zupenie naturaln#$ jest rozwj przeciwrakiet. "o obiekt#wna tendencja rozwoju s#ste$w uzbrojenia. /ie da si% jej zi!norowa=8 ani za)a$owa=. 6ozwj obron# przeciwrakietowej jest zate$ nieuniknion#.

8( (

Asy3etry*+ne +a5ro6enia rakietowo9n-k,earne

Warunki dzisiejsze!o i prz#sze!o rodowiska bezpieczestwa niejako pot%!uj9 t% tendencj%. ,zcze!lnie istotne znaczenie $a tu pojawienie si% nowej niedawne!o okresu zi$nej wojn# as#$etr#czn#$i za!ro'enia$i nuklearno+rakietow#$i41. Dest to nast%pstwe$ proli-eracji broni $asowe!o ra'enia i tec)nolo!ii rakietow#c). Aojawiaj9 si% jej nowi d#sponenci. W t#$ pastwa nieprzewid#walne lub trudno przewid#walne8 tzw. pastwa proble$owe lub zbjeckie. 7oraz realniejsz# staje si% dost%p do broni $asowe!o ra'enia pod$iotw niepastwow#c)8 w t#$ w szcze!lnoci or!anizacji terror#st#czn#c).42 ,zcze!lne Irdo za!ro'enia stanowi= $o'e niepewno= co do bezpieczestwa ju' istniej9c#c) potencjaw nuklearn#c) jak np. awar#jno= przestarzaej broni lub podatno= na d#wers#jn# dost%p in-or$ac#jn# do s#ste$w sterowania tak9 broni9 ;Gc#berd#wersjaH8 c#berterror#z$H<8 albo te' wr%cz $o'liwo= przej%cia tej broni przez pod$iot# niepastwowe.43 w stosunku do jeszcze jakoci w postaci za!ro'e8 ktre okrela$

41

,zerzej o zjawisku as#$etrii w dziedzinie bezpieczestwa patrz> @. @adej8 DagroJenia asymetryczne bezpiecze(stwa pa(stw obszaru transatlantyc'iego, </ M, Warszawa 233L
42

Bob. 7). Eer!uson8 W. 7. Aorter8 0he four faces of nuclear terrorismE @ontere# 233.

83

,zcze!lne r#z#ko te!o t#pu wi9'e si% obecnie z p]pakistaski$ potencjae$ nuklearn#$. Aatrz np. 2. ,okolski8 <a'istan4s nuclear future: worries beyond warE trategic tudies /nstituteE 7arlisle8 Danuar# 2334

41

0 ile w relacjac) s#$etr#czn#c) $i%dz# $ocarstwa$i nuklearn#$i w okresie zi$nej wojn# rwnowa!% strate!iczn9 zapewniao odstraszanie nuklearne oparte na re!ule wzaje$ne!o !warantowane!o zniszczenia ;@*2<8 to w wiecie obecn#$8 w warunkac) nuklearn#c) relacji as#$etr#czn#c) tj. relacji $i%dz# $ocarstwa$i nuklearn#$i a nuklearnie $a#$i8 as#$etr#czn#$i pod$iota$i nuklearn#$i8 zwaszcza niepastwow#$i ju' ta zasada nie dziaa w#starczaj9co wiar#!odnie8 ab# na niej $ocarstwa $o!# opiera= swoje bezpieczestwo. 6wnole!o= proli-eracji broni nuklearnej i proli-eracji tec)nolo!ii rakietow#c) sprawia8 'e jedn#$ z istotn#c) sposobw as#$etr#czne!o u'#cia broni $asowe!o ra'enia $o!9 b#= o!raniczone co do liczb# strate!iczne ataki rakietowe. I$ bardziej si%!nie$# analiz9 w prz#szo=8 t#$ prawdopodobiestwo takie!o za!ro'enia staje si% coraz wi%ksze. W sensie strate!iczn#$ nie $a w9tpliwoci8 'e nie $o'na strate!ii obron# przed taki$i za!ro'enia$i o!ranicz#= t#lko do odstraszania uderzenie$ odwetow#$. 7z# $o'na w ten sposb powstrz#$a= atak rakietow# or!anizacji terror#st#cznejU ?dzie zaadresowa= owo uderzenie odwetoweU 7o w#konanie$ ataku jedn9 jeli to b%dzie np. szanta' ze stron# pastwa zbjeckie!o kilko$a rakieta$i prz# u'#ciu adunkw c)e$iczn#c) lub

biolo!iczn#c)U 7z# rwnie' waciw9 odpowiedzi9 b%dzie !roIba odwetu ato$owe!oU B te!o wz!l%du strate!icznie atrakc#jna i aktualna dzisiaj jest obrona

przeciwrakietowa. Istnieje na ni9 zapotrzebowanie strate!iczne i istniej9 $o'liwoci tec)nolo!iczne do jej realizacji. E-ekte$ t#c) dwc) tendencji jest nieuc)ronn# rozwj s#ste$u strate!icznej obron# przeciwrakietowej. Warto tak'e podkreli=8 'e obrona przeciwrakietowa nie jest i nie b%dzie panaceu$ na wszelkie za!ro'enia wspczesne!o wiata. Dest ona jedn#$ z dost%pn#c) instru$entw strate!iczn#c) w stosunku do spec#-iczne!o rodzaju za!ro'e8 jaki$i s9 as#$etr#czne za!ro'enia rakietowe broni9 $asowe!o ra'enia. I nie jed#n#$ przecie' nawet w stosunku do t#c) t#lko za!ro'e. Istnieje dzi ca# arsena uzupeniaj9c#c) si% wzaje$nie narz%dzi strate!iczn#c)8 jak c)o=b#> dziaania w ra$ac) traktatu o nieproli-eracji broni $asowe!o ra'enia lub operacje kontrproli-erac#jne8 odstraszanie ;w stosunku do rwnowa'n#c) s#$etr#czn#c) pod$iotw nuklearn#c)<8 cz# te' operacje prewenc#jne ;w t#$ interwencje uprzedzaj9ce<.

42

8(8(

Str-kt-ra i 4-nk*.onowanie syste3- o/rony pr+e*iwrakietowe.

,trate!iczna

obrona

przeciwrakietowa

wersji

budowanej

obecnie

przez

*$er#kanw jest ca#$ wielce zo'on#$ ko$plekse$ si rodkw i dziaa. Dest s#ste$e$ s#ste$w. B punktu widzenia -unkcjonalne!o skada si% z trzec) pods#ste$w> w#kr#wania i ledzenia8 ra'enia ;przec)w#t#wania< i kierowania ;r#s. 5<.

6#s. 5. Binte!rowan# s#ste$ obron# przeciwrakietowej4.

7ele$ pierwsze!o jest w#kr#cie odpalenia rakiet# i nast%pnie ledzenie jej oraz udzia w naprowadzeniu na ni9 rodkw ra'enia. Bakada si%8 'e !wn9 rol% spenia= w t#$ b%d9
4.

Wedu! %lobal Ballistic Missile 3efense- A Oayered /ntegrated 3efense 8 @issile 2e-ense *!enc# 233R8 )ttp>WWwww.$da.$ilW$dalinkWpd-Wb$dsbook.pd-

43

rodki rozpoznania kos$iczne!o8 uzupenione ele$enta$i bazowania $orskie!o i l9dowe!o. Aods#ste$ ra'enia ;przec)w#t#wania< $a doprowadzi= do zniszczenia rakiet#. 2#sponowa b%dzie dwojakie!o rodzaju8 wzaje$nie uzupeniaj9c#$i si% rodka$i> niszczenia kinet#czne!o ;pociski8 ant#rakiet#< i niszczenia niekinet#czne!o8 np. laserowo. :rodki te $o!9 b#= roz$ieszczane na l9dzie8 $orzu8 w powietrzu i kos$osie. 2ziaania wsz#stkic) ele$entw w#konawcz#c) koord#nowane s9 przez pods#ste$ kierowania. ?wn#$ wobec nie!o w#$a!anie$ jest zapewnienie sz#bkie!o8 ale jednoczenie pewne!o ;bezb%dne!o< procesu dec#z#jne!o. ,zcze!lnie istotne znaczenie $a zs#nc)ronizowanie trzec) se!$entw

w#specjalizowan#c) w zwalczaniu rakiet w trzec) jakociowo r'n#c) -azac) ic) lotu> startowej ;-aza wznoszenia<8 rodkowej ;-aza lotu balist#czne!o< i kocowej ;-aza uderzenia w cel<. (a'da z t#c) -az $a swoje spec#-iczne waciwoci z punktu widzenia zwalczania atakuj9c#c) rakiet ;r#s. R<.

6#s. R. Eaz# zwalczania rakiet balist#czn#c)45

85

Wedu! + Amery'a(s'i system obrony przeciwra'ietowe)- MoJliwo,F zainstalowania )ego element*w na terytorium <ols'i- <ytania i odpowiedzi, @inisterstwo ,praw Ba!raniczn#c)8 @inisterstwo 0bron# /arodowej8 &iuro &ezpieczestwa /arodowe!o8 Warszawa8 13 $aja 233L roku

44

Eaza pierwsza to wznoszenie si% rakiet# od c)wili odpalenia do czasu osi9!ni%cia pr%dkoci8 ktra zapewniaab# nast%pnie balist#czne dotarcie rakiet# do w#znaczone!o celu. "rwa od 185 do 5 $inut. Dest to najbardziej kr#t#czna -aza. 6akieta jest w t#$ czasie du'#$ i wz!l%dnie powoln#$ obiekte$ z$a!aj9c#$ si% z pokonanie$ prz#ci9!ania zie$skie!o. Dest zate$ obiekte$ wra'liw#$ na zniszczenie. Dednoczenie z punktu widzenia operac#jne!o zwalczanie rakiet balist#czn#c) w t#$ $o$encie b#ob# rozwi9zanie$ idealn#$. /ie $usi b#= ona nawet cakowicie zniszczona8 w#starcz# jej uszkodzenie8 b# nie dotara do celu. Aonadto zniszczenie rakiet# od razu nad ter#toriu$ przeciwnika $a szcze!lne znaczenie w razie przenoszenia przez ni9 adunku j9drowe!o8 c)e$iczne!o lub biolo!iczne!o. "o jest dodatkow# cz#nnik odstraszania. 2odaj$# tak'e8 'e zbudowanie skuteczne!o s#ste$u zwalczania rakiet w pocz9tkowej -azie ic) lotu oznaczaob# zapewnienie bezpieczestwa przeciwrakietowe!o prakt#cznie na ca#$ !lobie. "ak9 bowie$ warto= $iaob# niszczenie ka'dej odpalonej rakiet#8 niezale'nie przecie' od te!o przeciwko ko$u i w jakie $iejsce na kuli zie$skiej b#ab# ona w rzecz#wistoci w#$ierzona. *le nale'# zauwa'#=8 'e ta pocz9tkowa -aza jest rwnoczenie najbardziej w#$a!aj9c9 z punktu widzenia zwalczania rakiet. Aroble$ pole!a na zapewnieniu b#skawicznej reakcji w#kr#ciu startu i nat#c)$iastow#$ skierowaniu ta$ rodkw ra'enia. 7)odzi wi%c w pierwsz#$ rz%dzie o zbudowanie takie!o s#ste$u ci9!ej obserwacji potencjaln#c) obszarw za!ro'e8 ktr# pozwalab# redukowa=8 korz#stne dla potencjalne!o przeciwnika8 tzw. Gbezpieczne niszeH8 cz#li $iejsca o o!raniczon#c) ;przez cz#nniki !eo!ra-iczne i czasowe< $o'liwociac) w#kr#cia startu rakiet. /ajlepiej do te!o nadaj9 si% s#ste$# rozpoznania kos$iczne!o. 2ru!i proble$ to ra'enie w#kr#tej rakiet# w bardzo krtki$ czasie. W#$a!a to albo bardzo sz#bkic) rodkw ra'enia ;np. laserow#c)<8 albo roz$ieszczenia ic) jak najbli'ej potencjaln#c) $iejsc startu wro!ic) rakiet. 0pt#$aln#$i rozwi9zania$i s9 zate$ s#ste$# laserowe bazowania kos$iczne!o i powietrzne!o. *czkolwiek w okrelon#c) warunkac) prz#datne $o!9 b#= tak'e $orskie i l9dowe s#ste$# ra'enia8 w t#$ niszczenia kinet#czne!o. :rodkowa -aza lotu rakiet# trwa najdu'ej. 2la rakiet ;ic) !owic<

$i%dz#kont#nentaln#c) $o'e to b#= okres nawet ok. 23 $inut. Eaza ta daje najwi%ksze
45

$o'liwoci s#ste$owi obron# przeciwrakietowej. ,wobodn# lot !owic jest atwiej przewid#waln#. @o'na przewidzie= ic) dalsz9 trajektori% lotu i t#$ sa$#$ oceni=8 co jest ic) cele$. Bwalczanie rakiet w tej -azie zapewnia zate$ obron% konkretn#c) obszarw i re!ionw. ,tosunkowo atwo $onitorowa= lot !owic8 a do ic) niszczenia $o'na w#korz#st#wa= wsz#stkie tec)nicznie dost%pne rodki i $etod#. Ftrudnienie$ jest nato$iast $o'liwo= stosowania r'n#c) rodkw $askowania i $#lenia ;np. rozproszenie i towarz#szenie !owic pozorn#c)8 z$ienna trajektoria i sz#bko= lotu prz# rakietac) cz%ciowo sterowan#c)<. W tej c)wili najbardziej s9 zaawansowane prace nad $orski$i i l9dow#$i s#ste$a$i zwalczania rakiet w -azie rodkowej ic) lotu. (ocowa ;uderzeniowa< -aza ataku rakietowe!o trwa najkrcej kilkanacie do

kilkudziesi%ciu sekund. 0brona przed pociska$i rakietow#$i w tej -azie $a szcze!lne znaczenie w odniesieniu do rakiet krtkie!o i rednie!o zasi%!u8 ktr#c) rodkowa -aza lotu balist#czne!o ;i w o!le ca# atak< trwa bardzo krtko. 2late!o obrona przed taki$i rakieta$i w#$a!a posiadania $obiln#c)8 bardzo Gsz#bkic)H s#ste$w ant#rakietow#c) na teatrze dziaa8 operuj9c#c) ponadto jak najbli'ej potencjaln#c) celw uderze. ,u'9 te$u $.in. prace nad taki$i pro!ra$a$i obron# przeciwrakietowej na teatrze dziaa8 jak> s#ste$ obron# na du'#c) i rednic) w#sokociac) "K**28 s#ste$ obron# powietrznej rednie!o zasi%!u @E*2,8 cz# te' s#ste$ obron# powietrznej A*"6I0". ,tworzenie jedne!o8 spjne!o s#ste$u obron# przeciwrakietowej w#$a!a zate$ zespolenia i skoord#nowania wielu r'n#c) s#ste$w w#kr#wania8 ledzenia i zwalczania rakiet we wsz#stkic) -azac) ic) lotu i w r'n#c) s#tuacjac) strate!iczn#c) i operac#jn#c). ,koord#nowanie t#c) wsz#stkic) ele$entw i zdolnoci powinno z$ierza= do zor!anizowania tzw. obron# wielowarstwowej8 zapewniaj9cej8 'e atakuj9ca rakieta na ka'd#$ odcinku swe!o lotu ;od startu do -az# uderzeniowej< napotka stosowne przeciwdziaanie. "#lko w ten sposb $o'na osi9!n9= potrzebn9 pewno= ;niezawodno=< obron#.

46

:( ;LWNE KONJBIK$Y I KRYZYSY #O ZIINEJ WOJNIE

,trate!iczne rodowisko bezpieczestwa $a sw9 d#na$ik%. W#ra'a si% ona !wnie

w kr#z#sac) i kon-liktac) oraz prbac) ic) rozwi9zania. /iew9tpliwie najwa'niejsz#$i z nic) w dot#c)czasow#$ okresie pozi$nowojenn#$ s9 ka$panie w (osowie8 *-!anistanie8 Iraku oraz najnowsza wojna ros#jsko+!ruziska. 7elowo po$ija si% tu tzw. GI Wojn% w Batoce AerskiejH8 jako 'e w istocie b#a ona nie t#le kon-likte$ pozi$nowojenn#$8 co szcz#tow#$ w#darzenie$ OO+wiecznej klas#cznej sztuki wojennej odc)odz9cej wanie er# zi$nej wojn#. 7o nowe!o zate$ pojawio si% w ka$paniac) w (osowie8 *-!anistanie8 Iraku i na (aukazieU I cz# da si% je jako uo!lni= w szersz9 s#ntez% dot#cz9c9 $i%dz#narodowej strate!ii bezpieczestwa w erze !lobalizacjiU Arb% poszukiwania odpowiedzi na te p#tania rozpocznij$# od ka$panii bakaskiej w 1111 roku.

:( "( Interwen*.a NA$O na @akana*= w "NNN rokInterwencja /*"0 w sprawie (osowa przejdzie zapewne do kanonu klas#czn#c) prz#kadw rodzenia si% now#c) sposobw rea!owania na za!ro'enia bezpieczestwa $i%dz#narodowe!o. Arzede wsz#stki$ sojusz stan9 przed podstawow#$ d#le$ate$ strate!iczn#$ cz# /*"0 w o!le powinno interweniowa= w trwaj9c# kon-likt wok (osowaU /ierzadko $o'na spotka= opini%8 i' /*"0 popenio b9d an!a'uj9c si% w t%

47

operacj%.G> ,9dz%8 'e jest to twierdzenie bardzo d#skus#jne i bazuje na co naj$niej dwc) w9tpliw#c) zao'eniac). Aierwsze 'e istniao jakie inne8 lepsze8 alternat#wne rozwi9zanie i dru!ie 'e ka$pani% /*"0 nale'# traktowa= jako wojn% przeciwko Du!osawii. 7o do pierwsze!o zao'enia8 to warto przede wsz#stki$ zauwa'#=8 'e kon-likt w Du!osawii trwa ju' bardzo du!o i 'adna or!anizacja $i%dz#narodowa nie b#a w stanie !o opanowa=. /ie da# sobie z ni$ rad# ani 0/B8 ani 0&WE8 ani FE. Ded#nie /*"0 okazao si% or!anizacj9 $i%dz#narodow9 zdoln9 do jakie!okolwiek prakt#czne!o rea!owania na dra$at#czn# rozwj s#tuacji w (osowie. Bdec#dowanie si% /*"0 na dziaanie nie $o'e wi%c b#= traktowane jako b9d8 lecz jako obiekt#wna konieczno= spowodowana nie$o'noci9 skuteczne!o dziaania inn#c) inst#tucji $i%dz#narodow#c). Deli wi%c $o'na $wi= o jaki$ b%dzie8 to raczej nale'aob# wskaza=8 'e b9d popenia spoeczno= $i%dz#narodowa8 ustanawiaj9c $andat#8 uprawnienia i procedur# dziaania or!anizacji $i%dz#narodow#c)8 nie !warantuj9ce ic) skutecznoci w c)wilac) najwi%kszej potrzeb#. 4L /*"0 ocz#wicie stao przed alternat#w9> obserwowa= cz#stki etniczne w (osowie lub prbowa= co robi=. 1L pastw europejskic) i 2 a$er#kaskie zdec#dowa# interweniowa= w trwaj9c# kr#z#s bakaski. 2ec#zja ta zostaa wsparta nie t#lko przez 11 czonkw /*"08 ale tak'e przez nast%pn#c) 25 krajw partnerskic). Ded#nie 6osja i &iaoru nie popar# operacji /*"0. W tej s#tuacji $o'na te' zap#ta=> kto b#= $o'e popeni b9d .. kraje8 cz# $o'e 2U

,9dz%8 'e raczej 2. ?d#b# bowie$ 6osja zdob#a si% na odwa!% polit#czno+strate!iczn9 i za$iast ostentac#jnie d#stansowa= si% od /*"0 oraz w#kon#wa= spektakularne !est# ant#natowskie8 staraa si% akt#wnie uczestnicz#= w $ontowaniu operacji wielorakic) naciskw na wadze w &el!radzie8 to jest wielce prawdopodobne8 'e kr#z#s kosowski $!b# b#= opanowan# du'o wczeniej i z pewnoci9 z $niejsz#$ koszte$. /ato$iast jeli idzie o s-er% $ilitarn98 to w#daje si%8 'e jedn#$ ze Irde ow#c) trudnoci b#o i jest patrzenie na t% operacj% przez pr#z$at klas#cznej operacji wojennej. Arowadzio to od pocz9tku i nadal prowadzi do wielu nieporozu$ie8 sprzeczn#c) ocen8

4R

Bob. np. 7). D. 2ick8 Noso&o4s legacy for the future of NA02, GDane[s Intelli!ence 6eViewH8 Dul# 1111.

4L

A more secure world: 2ur shared responsibility, 6eport o- t)e Ki!)+leVel Aanel on ")reats8 7)allen!es and 7)an!e8 Fnited /ations8 233.8 s. 3.

48

w9tpliw#c) wnioskw.GG B tej perspekt#w# operacja owa jawi si% jako dziwna Gnib#+wojnaH8 jako seria b%dw8 po$#ek8 prz#padkow#c) dziaa8 jako prz#kad nieudolnoci dowdcw wojskow#c) i saboci cae!o s#ste$u $ilitarne!o /*"0. /o bo c' to za wojna8 w ktrej nie obowi9z#wa# najbardziej podstawowe zasad# sztuki wojennej> zaskoczenia8 koncentracji w#sikw i ekono$ii si8 cz# te' $aks#$alizacji strat po stronie przeciwnikaU Dak $o'na $wi= o zaskoczeniu8 !d# ter$in rozpocz%cia uderze powietrzn#c) roz!aszan# jest ju' co naj$niej dob% wczeniej przez wsz#stkie $edia wiata i ter$in ten jest prec#z#jnie dotrz#$an#U Jaden8 nawet pocz9tkuj9c#8 student akade$ii wojskowej8 ktr# przecz#ta traktat ,un+"z#8 nie podj9b# takiej dec#zji. 7z# $o'na doszuka= si% koncentracji w#sikw i ekono$ii si w rwno$iern#$ ;b# nie rzec $onotonn#$< bo$bardowaniu r'norodn#c) obiektw jednoczenie na ca#$ obszarze operacji przez ca# czas jej prowadzenia. /ie $a to wiele wsplne!o z clausewitzowsk9 zasad9 z$asowania si ;koncentracji w#sikw<. 7z# $o'na nazwa= operacj9 wojenn9 tak9 operacj% powietrzn98 w czasie ktrej piloci $#l9 t#lko o t#$8 ab# skutki ic) uderze nie b## zb#t dotkliwe8 a za ka'de szkod# c#wilne poci9!ani s9 wr%cz do odpowiedzialnociU 2ou)et8 jeden z pierwsz#c) klas#kw teorii wojn# powietrznej8 zapewne nie $!b# te!o poj9=. Arz#kad# $o'na b#ob# $no'#=.GN 7z# to wsz#stko $iaob# oznacza=8 'e dowdc# wojskowi okazali si% ko$pletn#$i d#letanta$i w sztuce wojennej8 'e nie znaj9 jej teorii8 nie studiowali dzie klas#kw lub zasad# wojowaniaU "o b#ab# ocz#wicie najprostsza -asz#wa. Istota spraw# jest o wiele !%bsza i powa'niejsza. Ao prostu ta operacja nie b#a zw#k9 operacj9 wojenn9 w klas#czn#$ rozu$ieniu te!o sowa. N! &ardzo jednoznacznie na ten te$at w#powiedzia si% rwnie' wczesn# ,ekretarz ?eneraln# /*"0 D. ,olana8 $wi9c> G... to nie b#a wojna. *kcja $ilitarna w (osowie b#a jed#n9 $o'liwoci9 powstrz#$ania cz#stek etniczn#c) w s#tuacji8 !d# zawiod# wsz#stkie rodki d#plo$at#czne.
44

najlepsz#$ razie + najzw#czajniej w wiecie zi!norowali znane i przestrze!ane od wiekw b# nie rzec pr#$it#wna dia!noza takie!o a nie inne!o przebie!u operacji bakaskiej /*"0. 2ia!noza naturalnie z !runtu

/a jakociow9 od$ienno= operacji bakaskiej /*"0 od klas#czne!o $odelu operacji wojennej zwracae$ uwa!% ju' po pierwsz#c) dniac) jej przebie!u. Bob. np. ,. (oziej8 0a wo)na nie )est wo)nG8 G?azeta W#borczaH8 1R kwietnia 1111 roku.
41

Interesuj9ce studiu$ na ten te$at znaleI= $o'na w E. &. *tkeson8 0he 3eath of trategy?, G*r$#H 11118 nr

R.
13

"ez% tak9 prezentowa rwnie' b## sze- (o$itetu Wojskowe!o /*"08 !en. (. /au$ann w w#wiadzie dla t#!odnika G2e-ense /ewsH z 1L $aja 1111 r. =E$e are not in a war, we are in a military operation@>-

49

7ele$ naszej interwencji nie b#o niszczenie8 lecz powstrz#$anie prze$oc#

w#co-anie

wojsk serbskic) z (osowa8 powrt uc)odIcw i stworzenie na t#$ terenie c#wilnej ad$inistracji. /ie za$ierzali$# zdob#wa= ter#toriw. /ie c)odzio o rop% ani o interes# )andlowe8 lecz jed#nie o obron% wartoci.H N" 0peracja ta przejdzie zapewne do )istorii jako zacz#n8 pierwowzr nowe!o zjawiska8 nowej kate!orii dziaa $i%dz#narodow#c) w dziedzinie bezpieczestwa8 nie daj9cej si% opis#wa= znan#$i do tej por# wzorca$i i sc)e$ata$i. Aodej$uje si% r'ne prb# zident#-ikowania istot# t#c) dziaa /*"0. Dedn9 z nic) jest interpretowanie interwencji /*"0 na &akanac) jako bardziej przedu'enia dziaa d#plo$at#czn#c) wspart#c) si98 ni' dziaa cz#sto $ilitarn#c) ni' wojn#.N Warto zauwa'#=8 jak trudno uwiada$ia$# sobie8 'e '#je$# w okresie w#j9tkowo d#na$iczn#c)8 rewoluc#jn#c) prze$ian we wsz#stkic) s-erac) ludzkiej akt#wnoci. Aowodowane s9 one !wnie rewolucj9 w s-erze in-or$acji8 o ktrej tak plast#cznie i przekonuj9co pisz9 "o--lerowie.13 6zecz#wisto= z$ienia si% tak sz#bko8 'e w#przedza tworzenie adekwatn#c) do niej $odeli jej opisu. W#korz#st#wanie w t#c) warunkac) star#c) kate!orii i $odeli poj%ciow#c) do dia!noz# i analiz# jakociowo now#c) zjawisk prowadzi do nie zawsze waciw#c) wnioskw.1. ,9dz%8 'e tak wanie jest obecnie w s-erze bezpieczestwa $i%dz#narodowe!o8 a operacja bakaska /*"0 b#a te!o w#raIn#$ prz#kade$. 0t' nie trudno dostrzec8 'e w tej operacji dziaania zbrojne podle!a# zupenie inn#$ re!uo$ nie re!uo$ dziaa wojenn#c)8 lecz re!uo$ rea!owania kr#z#sowe!o. 2late!o cilej dziaania takie !otw b#b#$ naz#wa= ka$pania$i ;operacja$i< kr#z#sow#$i lub jako bardziej d#plo$acji w#$uszaj9cej ;GcoerciVe diplo$ac#H<8

operacja$i rea!owania kr#z#sowe!o.N< Dest to nowa kate!oria8 ktra rodzi si% na st#ku
11

D. ,olana, 0o nie by+a wo)na8 G?azeta W#borczaH8 1 wrzenia 1111 r. ,. A. *ubin8 2peration Allied Force: $ar or Ecoerci&e diplomacy,- G,trate!ic 6eViewH8 ,u$$er 1111 Bob. np. *. i K. "o--ler8 $o)na i antywo)na8 Warszawa 111L.

12

13

1.

*$er#kaski ekspert w sprawac) wojskow#c)8 !en. E. *tkeson pisze o te!o t#pu d#le$acie> *lbo ka$pania jest Ile prowadzona8 albo nasz punkt widzenia nie jest waciw#. (on-likt jest now9 -or$9 walki8 do ktrej co prawda si# powietrzne /*"0 zosta# odpowiednio prz#!otowane8 lecz do ktrej rozpatr#wania klas#czne zac)odnie $#lenie wojskowe dostarcza sab#c) instru$entw. Bob. E. &. *tkeson>8 0he 3eath of trategy? G*r$#H Dune 1111.
15

6ol% takic) wanie operacji ;Gcrisis response operationsH< podkrela si% $ocno w obecnej koncepcji strate!icznej /*"0.

50

dziaa pokojow#c) i wojenn#c)8 w swe!o rodzaju szarej stre-ie $i%dz# akt#wnoci9 pokojow9 si zbrojn#c)8 a akt#wnoci9 wojenn9. Dak je naz#wa= to ocz#wicie sprawa u$owna. @o'na si% upiera=8 'e b%dzie$# je naz#wa= wojn98 jak9 now9 od$ian9 wojn# ;jak np. to8 co dziao si% do niedawna8 naz#wali$# Gzi$n9 wojn9H<. Dak zawsze w te!o t#pu s#tuacjac) !d# pojawia si% nowe jakociowo zjawisko $a$# do w#boru dwie $o'liwoci> nowe zjawisko naz#wa= star98 ju' znan9 nazw98 poszerzaj9c ocz#wicie jej zakres i $od#-ikuj9c jej klas#czne rozu$ienie8 z$ieniaj9c jej de-inicj% albo te' + wprowadzi= now9 nazw%. W#daje si%8 'e w t#$ w#padku waciwsze jest dru!ie podejcie. /owe zjawisko8 jaki$ jest kr#z#s8 jest na t#le r'ne zarwno od wojn#8 jak i od pokoju8 'e usprawiedliwia to wprowadzenie nowej kate!orii poj%ciowej kr#z#sowa ;rea!owania kr#z#sowe!o<H. Aotrzeba takic) wanie dziaa le'# naturalnie poza sa$#$ wojskie$. W#nika z istot# i c)arakteru wspczesne!o wiata8 z istot# proble$w w dziedzinie bezpieczestwa8 jakie zrodzi# si% z c)wil9 nabrania na znaczeniu u$iej%tnoci -unkcjonowania w warunkac) trudno daj9c#c) si% zde-iniowa= jako pokojowe lub wojenne. :wiat przesta b#= czarno+bia# albo pokj albo wojna. :wiat raczej jest przede wsz#stki$ szar# + troc)% pokoju troc)% wojn#C inn#$i sow#8 wiat znajduje si% w stanie per$anentne!o kr#z#su. Dak w takic) warunkac) w#korz#st#wa= wsz#stkie instru$ent#8 w t#$ tak'e si# zbrojne to wa'ne w#zwanie. (a$pani% bakask9 $o'na wi%c rozpatr#wa= jako prz#kad poszukiwania sposobu w#korz#st#wania si zbrojn#c) w warunkac) kr#z#su. 0kazuje si%8 i' te warunki s9 na t#le r'ne od warunkw wojenn#c)8 'e zasad# wojenne nie s9 adekwatne do nic) i nale'# w#pracowa= nowe.N> ,prbuj$# krtko prz#jrze= si% ow#$ warunko$ z punktu widzenia /*"0 jako stron# interweniuj9cej w trwaj9c# ju' od dawna kon-likt. W t#$ $iejscu nale'# podkreli=8 'e we wsz#stkic) analizac) konieczne jest jasne okrelenie punktu odniesienia8 inaczej $wi9c kierowanie si% re!ua$i ... teorii wz!l%dnoci. Inaczej bowie$ dane zjawisko w#!l9da z punktu widzenia jednej stron#8 inaczej z punktu widzenia dru!iej8 a jeszcze inaczej z punktu widzenia stron# trzeciej. /ie t#lko w -iz#ce8 ale tak'e w '#ciu spoeczn#$8 w t#$ w dziedzinie bezpieczestwa $i%dz#narodowe!o8 -unkcjonuj9 prawa teorii wz!l%dnoci. Inaczej
1R

Gka$pania lub operacja

Wspo$nian# ju' !en E. *tkeson stawia tak9 te' tez% i zadaje dra$at#czne dla obecne!o stanu wiedz# p#tania> Dest to co nowe!o w dziaaniac) wojenn#c) i b#= $o'e jest to zjawisko8 z ktr#$ dowdc# wojskowi b%d9 $usieli ucz#= si% radzi= sobie. ,tawia ono klas#czn9 strate!i% na !owie. &#= $o'e rwnowa!a $i%dz# sprawa$i polit#czn#$i i wojskow#$i zostaa zac)wiana w taki$ stopniu8 'e strate!ia wojskowa8 jak9 zna$#8 rzecz#wicie jest nauk9 $artw9 i powinni$# roz!l9da= si% za now#$ $odele$ post%powania. E. &. *tkeson8 0he 3eath of trategy?, G*r$#H Dune 1111

51

kon-likt bakaski postrze!an# b# przez ,erbw8 inaczej przez kosowskic) *lbacz#kw8 a inaczej przez /*"0. 0dnosi si% to tak'e do inn#c) s#tuacji. Deli np. z punktu widzenia !lobalne!o $o'e$# $wi= o trwaj9c#$ od wielu lat kr#z#sie kaukaski$8 to np. z perspekt#w# *zerbajd'anu i *r$enii $ieli$# do cz#nienia z najnor$alniejsz9 wojn9 $i%dz# t#$i pastwa$iC w ?ruzji trwaa wojna do$owa itd. 2late!o c)c% w#raInie zaznacz#=8 'e $wi9c w dalszej cz%ci niniejszej publikacji o operacji kr#z#sowej na &akanac) $a$ na $#li dziaanie si /*"08 operacj%8 ktrej pod$iote$ jest /*"0. 7z#$ zate$ na prz#kadzie wanie operacji bakaskiej /*"0 + c)arakter#zuje si% wspczesna Ao pierwsze w takiej operacji uwidacznia si% szcze!lnie w#raInie transnarodowo= operacja kr#z#sowaU jej celw. /ie s9 one zwi9zane bezporednio z cela$i narodow#$i jedne!o pastwa8 cz# narodu bior9ce!o udzia w operacji. ,ia zbrojna u'#ta zostaje nie bezporednio w w9sko rozu$ian#$ interesie pod$iotu interweniuj9ce!o8 lecz w szersz#$ interesie cae!o nads#ste$u a szcze!lnie w interesie najo!lniejsz#c) wartoci o!lnoludzkic)8 wok ktr#c) prbuje si% zor!anizowa= wspczesn# wiatNO + i dopiero przez to porednio we wasn#$ interesie. Arz# t#$ dziaania zbrojne $usi cec)owa= bezstronno=8 cz#li w#st%powanie stron# interweniuj9cej jako stron# trzeciej w istniej9c#$ sporze lub trwaj9c#$ ju' kon-likcie8 a nie jako jednej ze stron kon-liktu. W#$own#$ te!o dowode$ jest w#st%powanie wojsk /*"0 najpierw w obronie kosowskic) *lbacz#kw przed ,erba$i i nast%pnie w obronie ,erbw przed *lbacz#ka$i. 2ru!a cec)a wi9'9ca si% z pierwsz9 to bardzo zr'nicowana wielopod$iotowo= stron# interweniuj9cej w dan# kon-likt ;nie t#lko r'ne pastwa8 ale r'ne wspdziaaj9ce8 a niekied# konkuruj9ce $i%dz# sob9 or!anizacje $i%dz#narodowe8 or!anizacje pozarz9dowe itp.<.NG W w#$iarze $ilitarn#$ przes9dza to z kolei o wielonarodowoci si zbrojn#c)8 ju' od najni'sz#c) szczebli pocz9wsz#. ,zcze!lnie c)arakter#st#czn9 cec)9 te!o t#pu ka$panii i operacji jest bardzo silne sprz%'enie dziaa zbrojn#c) z polit#k9. Aolit#ka i sztuka wojenna przenikaj9 si% wzaje$nie na wsz#stkic) szczeblac) dziaa8 a nie t#lko na szczeblu strate!iczn#$8 jak b#o to w
1L

W t#$ sensie $wi si% nawet o tzw. Gdoktr#nie interwencji )u$anitarn#c)H jako prbie odpowiedzi na nowe w#zwania. 2oktr#na ta oparta jest na dwc) zao'eniac)> u'#cie si# w obronie wartoci uniwersaln#c)8 a nie t#lko w w9ski$ interesie narodow#$ oraz interweniowanie $ilitarne w wewn%trzne spraw# suwerenn#c) pastw w takic) wanie s#tuacjac) ;!d# te wartoci uniwersalne zostaj9 naruszone<. Bob. @. @andelbau$8 A <erfect Failure- NA024s $ar Against Pugosla&ia, GEorei!n *--airsH8 ,epte$berW0ctober 1111.
14

2ziaania takie D. @. /owak naz#wa Gkooperat#wn9 interwencj9H8 traktuj9c j9 jako now98 ksztatuj9c9 si% obecnie kate!ori% bezpieczestwa $i%dz#narodowe!o. W#st9pienie na G,potkaniac) *tlant#ckic) i Europejskic)H w ,ej$ie 6A8 4 lipca 1111 roku.

52

klas#czn#c) dziaaniac) wojenn#c). Arz#po$nij$#8 'e np. podczas wojn# w Batoce Aerskiej w 1112 roku dec#zje polit#czne dot#cz## rozpocz%cia i przerwania wojn# ;s#nne zatrz#$anie operacji przez prez#denta ?. &us)a po 133 !odzinac) dziaa wojenn#c)<8 pozostawiaj9c sztuce wojennej realizacj% zada operac#jn#c) i takt#czn#c) w toku dziaa zbrojn#c). Aodczas operacji bakaskiej nie$al ka'da akcja zbrojna b#a pod cis9 kontrol9 polit#czn9.NN B tak9 in!erencj9 polit#ki w spraw# operac#jne i takt#czne wi9'e si% w#raIne o!raniczenie celw i swobod# dziaania si zbrojn#c). 0!ln# cel $ilitarn# z !r# nie jest w#raInie okrelon#8 s-or$uowan# jest bardzo o!lnikowo i prec#zuje si% !o oraz kor#!uje dopiero w toku operacji8 nie$al z dnia na dzie8 zale'nie od rozwoju s#tuacji polit#czno+ $ilitarnej. Dedn9 z podstawow#c) zasad u'#cia si zbrojn#c)8 ktra uwidocznia si% ze szcze!ln9 ostroci9 w czasie operacji bakaskiej8 jest $ini$alizacja strat wasn#c) "!! oraz strat i zniszcze uboczn#c) w rejonac) w#kon#wan#c) zada. ,taje si% to $o'liwe dzi%ki w#korz#st#waniu na coraz szersz9 skal% broni prec#z#jnej8 "!" aczkolwiek analiz# w#kazuj98 'e podczas ka$panii kosowskiej uwidoczni# si% istotne r'nice w $o'liwociac)8 jaki$i d#sponuj9 w t#$ wz!l%dzie si# zbrojne F,* i pozosta#c) sojusznikw z /*"0. "! Warto podkreli=8 'e jak w#kazuj9 dowiadczenia8 zastosowanie broni prec#z#jnej wp#wa rewolucjonizuj9co na wiele aspektw sztuki wojennej. Dedn9 z konsekwencji stosowania
11

,pektakularn9 akcj9 zbrojn9 nie $aj9c9 'adn#c) uwarunkowa wojskow#c)8 lecz jed#nie inspiracj% cz#sto polit#czn9 b# rajd ko$andosw ros#jskic) w celu uprzedzenia ... sojusznikw ;```< i opanowania lotniska w Arisztinie. Bob. @. ?aleotti, 3ash for <ristina airport secures the !ussians a chip in the big Bal'an game, GDane[s Intelli!ence 6eViewH8 Dul# 1111. "ak'e Bb. &rzeziski8 3laczego Miloszewicz s'apitulowa+?8 G6zeczpospolitaH8 L wrzenia 1111 r. &#a to w o!le cz#sta roz!r#wka polit#czna8 o cz#$ wiadcz# storpedowanie GnaturalnejH w warunkac) rzecz#wiste!o pola walki reakcji wojskowej8 jak9 b# za$iar uprzedzenia 6osjan przez kontrdesant si /*"08 unie$o'liwion# z $ot#wacji cz#sto polit#czn#c)8 a nie operac#jn#c). 6ea!owanie bojowe na klas#cznie polit#czn9 prowokacj% ros#jsk9 b#ob# bowie$ zastosowanie$ niewaciwe!o rodka w danej s#tuacji.
133

"en aspekt operacji kr#z#sowej w#wo#wa najwi%cej d#skusji i niekied# wr%cz na$i%tn#c) sporw. /iektrz# d#skutanci wprost p#tali8 cz# $o'na tak Gnie$oralnieH prowadzi= dziaania zbrojne8 ab# nie !in%li 'onierze GsprawiedliwieH po ob#dwu stronac)U &## te' p#tania bardziej re-leks#jne8 jak np. + cz# $o'na skutecznie spenia= -unkcje i$perialne bez !otowoci do ponoszenia strat wasn#c)U ;A. Kassner w czasie d#skusji na kon-erencji zor!anizowanej przez Eundacj% &atore!o nt. E$o)ny ba+'a(s'ie 5885 Q 5888@, 3 lipca 1111 roku<. Aodkrel$#8 'e zw#ci%'anie prz# jak naj$niejsz#c) stratac) wasn#c) jest odwieczn#$ ideae$8 do ktre!o zawsze d9'#li i d9'9 dowdc# w czasie walki zbrojnejC jest najbardziej c)#ba znan9 d#rekt#w9 sztuki wojennej8 c)arakter#st#czn9 zwaszcza dla tzw. zac)odniej sztuki wojennej8 tak'e $ocno eksponowan9 w polskiej sztuce wojennej.
131

Aodczas ostatniej operacji bakaskiej ponad 35\ rakiet i pociskw w#strzelon#c) przez si# sprz#$ierzon#c) stanowi# rodki prec#z#jne!o ra'enia8 w porwnaniu np. z 4\ podczas wojn# w Batoce Aerskiej. Dak okreli to W. 7o)en8 operacja ta b#a najbardziej prec#z#jn9 ka$pani9 w )istorii wojen. (. (resa8 /n&estment in the Future- Noso&o ;n&eiled Fruits of mart $ar !esearch 8 G2e-ense /ewsH8 33. 34. 1111 r.
132

7. 7lark8 "ampaign in Noso&o .ighlights Allied /nteroperability hortfalls8 G2e-ense /ewsH8 1R. 34. 1111 r.

53

$o'liwej dzi%ki broni prec#z#jnej Gdoktr#n# $ini$alizacji stratH przez stron% w#konuj9c9 uderzenia jest pojawienie si% prakt#ki w#korz#st#wania G'#w#c) ;ludzkic)< tarczH przez dru!9 stron%. W czasie ka$panii bakaskiej /*"0 b#a ona szeroko stosowana przez ,erbw np. s#nne spacer# ludnoci serbskiej po $ostac) jako obiektac) strate!iczn#c) lub w#korz#st#wanie c#wiln#c) kolu$n *lbacz#kw do oson# serbskic) kolu$n wojskow#c) w (osowie. Arz#po$nie= $o'na rwnie' w#korz#st#wanie jecw lub zakadnikw w t#$ celu podczas kon-liktu w &oni albo ludnoci c#wilnej w Iraku."!8 (onsekwencj9 doktr#n# $ini$alizacji strat b#o rwnie' np. o!raniczenie operacji t#lko do dziaa powietrzn#c) i uc)#lanie si% od przeprowadzenia o-ens#w# l9dowej8 ktra to niec)#bnie $usiaab# doprowadzi= do du'#c) strat i w istocie przeksztaci= operacj% kr#z#sow9 w nor$aln9 operacj% wojenn9. /a ten te$at istnia# zreszt9 ca# czas rozbie'noci nie t#lko wrd niezale'n#c) ekspertw8 ale nawet wrd planistw i dec#dentw sojuszu. 0becnie $o'na c)#ba z ca9 pewnoci9 stwierdzi=8 'e cae szcz%cie8 i' nie doszo do inwazji l9dowej. Dak bowie$ susznie zauwa'aj9 dwaj eksperci a$er#kasc#8 cen9 niepowodzenia takie!o przedsi%wzi%cia8 a nawet sukcesu uz#skane!o zb#t du'#$ koszte$ istnie ludzkic) i wielkic) zasobw $aterialn#c)8 $o!ob# b#= zaa$anie si% /*"0 i niec)%= do po$oc# nast%pn#$ o-iaro$ ludobjstwa w niespokojn#$ wiecie."!: W t#$ $iejscu c)ciab#$ nie z!odzi= si% z ocena$i i opinia$i niektr#c) ekspertw !osz9c#$i8 jakob# (osowo w#kazao8 'e wspczesne wojn# $o'na w#!r#wa= sa$#$ lotnictwe$."!< 0t' !d#b# to b#a rzecz#wista wojna8 w ktrej c)odziob# o istnienie Du!osawii jako pastwa8 o istnienie ,erbii i ,erbw8 z pewnoci9 sa$o lotnictwo nie b#ob# w#starczaj9ce do rozstrz#!ni%cia i zakoczenia dziaa. (osowo $oi$ zdanie$ udowodnio jed#nie to8 'e operacje kr#z#sowe ;ale nie wojn#< $o!9 b#= rozstrz#!ane tak'e bez koniecznoci inwazji l9dowej8 'e $o!9 w takic) warunkac) okaza= si% w#starczaj9ce skoncentrowane oddzia#wania in-or$ac#jne i prec#z#jne uderzenia o!niowe8 w ktr#c) to podstawow9 rol% od!r#waj9 si# powietrzne. "eza o zdolnoci w#!r#wania wojen przez jeden t#lko rodzaj si zbrojn#c) ;w t#$ w#padku przez si# powietrzne< jest
133

w $oi$ przekonaniu

Aroble$ ten przedstawia nieco szerzej 7). D. 2unlap8 Dr.8 0echnology and the 95st century battlefield: !ecomplicating moral life for the statesman and the soldier, F, *r$# War 7olle!e8 7arlisle &arrack 1111
13.

?. E. @#ers8 ". *. Wol-e8 0he <rice of %reatness: Air <ower in the Bal'ans8 G,trate!ic 6eViewH8 ,u$$er 1111.
135

"ez% tak9 postawi np. znan# )istor#k wojen D. (ee!an pisz9c w G2ail# "ele!rap)H z R czerwca 1111 r. o rewoluc#jn#$ w#darzeniu na &akanac) w postaci w#!rania wojn# przez sa$e si# powietrzne. Bob. ?. E. @#ers8 ". *. Wol-e8 0p. cit. /a ten te$at patrz rwnie' @. *. @cAeak8 0he Noso&o !esult- 0he Facts pea' for 0hemsel&es- G*r$ed Eorces DournalH8 ,epte$ber 1111. W Aolsce po!l9d taki przedstawia na a$ac) GAolski BbrojnejH pk 6. ,zp#ra z *kade$ii 0bron# /arodowej.

54

zdec#dowanie przedwczesna."!> W t#$ wz!l%dzie !otw b#b#$ z!odzi= si% z opini9 c#towan#c) ju' ekspertw a$er#kaskic)8 'e co prawda lekcewa'#= takie!o kierunku $#lenia z pewnoci9 nie $o'na8 ale bez w9tpienia nie wsz#stkie kon-likt# $o!9 b#= rozstrz#!ane przez sa$o lotnictwo. "!O 0 ile idzie o s#tuacje kr#z#sowe klas#czne wojn# raczej nie. b#= $o'e tak8 ale

Inn9 cec)9 operacji rea!owania kr#z#sowe!o jest wzrastaj9ca w niej rola poza$ilitarn#c) rodkw i sposobw realizacji zada operac#jn#c) i takt#czn#c). ,i# zbrojne nie s9 nie t#lko jed#n#$8 ale nie s9 tak'e przes9dzaj9c#$ i rozstrz#!aj9c#$ rodkie$ w#korz#st#wan#$ w takic) dziaaniac). :rodki c#wilne $aj9 coraz wi%ksze znaczenie i powodzenie operacji zale'# w !wnej $ierze od odpowiednie!o skoord#nowania dziaa zbrojn#c) i pozazbrojn#c). ,t9d te' tak du'o uwa!i prz#wi9zuje si% w takic) operacjac) do proble$at#ki tzw. 7I@I78 cz#li wspprac# c#wilno+wojskowej. Bauwa'$#8 'e zw#ci%stwo /*"0 w operacji na &akanac) nie b#o zw#ci%stwe$ $ilitarn#$8 "!G lecz wanie c#wilno+ $ilitarn#$. &#o rezultate$ skoord#nowan#c) akcji $ilitarn#c) i wielorakic) naciskw d#plo$at#czn#c). "!N Aonadto ka$pania ta p#nnie przeksztacia si% w pokojow9 operacj% stabilizac#jn98 w ktrej do$inuj9ce znaczenie $aj9 cele c#wilne ;po$oc )u$anitarna8 ekono$iczna8 or!anizac#jna8 ad$inistrac#jna8 edukac#jna itp.<8 prz# usu!owej w stosunku do t#c) celw roli si zbrojn#c). W su$ie lekcje kosowskie dostarcz## szere!u wnioskw dla -or$uowania nowej strate!ii bezpieczestwa w obszarze rea!owania kr#z#sowe!o8 a w szcze!lnoci w odniesieniu do w#korz#stania si zbrojn#c) w operacjac) rea!owania kr#z#sowe!o.""!
13R

/a sa$#$ pocz9tku kon-liktu8 L kwietnia 1111 r.8 w czasie aud#cji Aro!ra$u III A6 pt. G,alon Aolit#czn# "rjkiH8 zap#tan#8 cz# $o'na w#!ra= wojn% sa$#$ lotnictwe$8 odpowiedziae$> GWojn# z pewnoci9 nie8 ale operacj% kr#z#sow98 z jak9 $a$# do cz#nienia w (osowie8 b#= $o'e takH. 6zecz#wisto= potwierdzia to prz#puszczenie.
13L

?. E. @#ers8 ". *. Wol-e8 0p. cit.

134

6zecz#wiste strat# i zniszczenia w w#niku dziaa zbrojn#c) b## o wiele ni'sze8 ni' pocz9tkowo oceniano. Bob. ". 6iple#8 Noso&o: a bomb damage assessment8 GDane[s Intelli!ence 6eViewH8 ,epte$ber 1111. 7o do ra'enia $ilitarn#c) obiektw $anewrow#c) to dowdztwo wojskowe /*"0 ocenia8 'e w czasie caej L1 dniowej operacji zniszczono ic) ok. 1333 ;13 czo!w8 153 transporterw opancerzon#c)8 331 pojazdw wojskow#c) oraz 341 dzia sa$obie'n#c) i inne!o sprz%tu art#ler#jskie!o<. G6zeczpospolitaH8 1L wrzenia 1111 r.
131

Bob. B. &rzeziski8 3laczego Miloszewicz s'apitulowa+?, G6zeczpospolitaH8 L wrzenia 1111 r. ,9 ocz#wicie i inne opinie8 co t#lko potwierdza8 jakie kontrowersje i jak du'# rozrzut ocen w#wouje to nowe zjawisko8 jaki$ jest operacja kr#z#sowa. Aatrz np. @. @andelbau$8 A <erfect Failure- NA024s $ar Against Pugosla&ia 8 GEorei!n *--airsH8 ,epte$berW0ctober 1111. *utor -or$uuje tez%8 'e operacja /*"0 b#a $ilitarn#$ sukcese$8 lecz polit#czn#$ niepowodzenie$.
113

2obr# punkt odniesienia do t#c) analiz stanowi# pierwsze re-leksje !en W. (. 7larca odpowiedzialne!o za strate!iczne dowodzenie sia$i zbrojn#$i /*"0 w tej ka$panii. Bob. W. (. 7larc8 $hen force is necessary:

55

:( ( C+iaania /o.owe i kry+ysowe w A45anistanie !!" 9 !!N (a$pania w *-!anistanie b#a bezporedni9 reakcj9 na atak terror#st#czn# na F,* z 11 wrzenia 2331 roku. Dej przebie! i wnioski i z niej w#nikaj9ce w#war# i wci9' jeszcze w#wieraj9 znacz9c# wp#w na ksztatowanie si% zarwno strate!iczn#c)8 jak i operac#jn#c) skadnikw koncepcji i planw oraz s#ste$w i prz#!otowa w dziedzinie bezpieczestwa $i%dz#narodowe!o i narodowe!o. Batrz#$aj$# si% na niektr#c) z nic). 6ozpocznij$# od krtkie!o spojrzenia na atak + "" wr+e0nia. "o co jest je!o najbardziej c)arakter#st#czn9 cec)9 z punktu widzenia strate!iczne!o to uz#skanie totalne!o zaskoczenia i spowodowanie !i!ant#czne!o szoku w w#$iarze !lobaln#$. Du' sa$e je!o roz$iar# przes9dzaj9 o nowej jakoci zjawiska. *le nie t#lko to. Bauwa'$#8 'e w istocie to nie b# atak zbrojn#. /ie prz#!otowa# !o sztab# wojskowe8 nie w#konano !o prz# u'#ciu rodkw $ilitarn#c)8 w#konawca$i nie b#li 'onierze re!ularn#c) -or$acji zbrojn#c)8 a obiekta$i ataku nie b## cele cile wojskowe. "o b#a zate$ w istocie a!resja poza$ilitarna8 tzw. a!resja as#$etr#czna. *le jak'e brze$ienna w skutki. Bicio si% to8 co niektrz# teoret#c# zakadali t#lko w najczarniejsz#c) scenariuszac). Aojawia si% nieraz w zwi9zku z t#$ p#tanie8 cz# $o'na b#o unikn9= takie!o zaskoczenia8 cz# $o'na b#o obroni= si% przed taki$ atakie$U 0dpowiedI w#daje si% b#= prosta. /ie8 nie $o'na b#o. @ao prz#szoci. "a niezb#t prz#znaj$# nie b%dzie $o'na unikn9= podobn#c) zdarze w opt#$ist#czna teza zasadza si% na najzw#klejszej

konstatacji dziejw wojen i sztuki wojennej. Baskoczenie zawsze b#o8 jest i z pewnoci9 b%dzie jedn9 z podstawow#c) zasad sztuki wojennej i jedn#$ z nieod9czn#c) ele$entw ka'd#c) dziaa wojenn#c). ?d#b# b## jakie skuteczne rodki przeciw zaskoczeniu8 ludzko= ju' dawno b# je w#$#lia. @o'e$# co najw#'ej $ini$alizowa= $o'liwo= zaskoczenia. I to jest bardzo powa'ne zadanie wspczesn#c) s#ste$w bezpieczestwa. ?wn#$ dziaanie$ w t#$ obszarze jest ocz#wicie w#wiad i prewencja. 6ozpozna= i eli$inowa= przede wsz#stki$ Irda za!ro'e wspprac# w dziedzinie w#wiadu i d#plo$acji. to naje-ekt#wniejsza -or$a obron#. I wiat prbuje budowa= s#ste$ przeciwdziaania rozpocz#naj9c od or!anizowania skuteczniejszej

NA024s military response to the Noso&o crisis. G/*"0 6eViewH 11118 nr 2.

56

W ten sposb przec)odzi$# do reakcji na atak8 cz#li do za!adnienia8 jaki$ jest kontro4ensywa antyterrorysty*+na. 6ozpocz%a si% ona od ka$panii a-!askiej. @wi% o ka$panii8 jako 'e jest to jed#nie -ra!$ent8 jed#nie cz%=8 a wi%c wanie jedna z ka$panii wi%ksze!o zjawiska8 jaki$ s9 z$a!ania z terror#z$e$ !lobaln#$8 naz#wane cz%sto wojn9. """ Wojna w#buc)a z c)wil9 ataku z 11 wrzenia8 ka$pania a-!aska rozpocz%a si% po okoo $iesi9cu. Batrz#$aj$# si% nieco na spec#-ice tej ka$panii. Dak ka'd98 tak i t% $o'na sc)arakter#zowa= przede wsz#stki$ z punktu widzenia celw i sposobw ic) osi9!ania. /a pocz9tku nale'# wskaza=8 'e ka$pania a-!aska rozpocz%a si% przede wsz#stki$ jako bezporednia reakcja na atak z 11 wrzenia. 6eakcja niejako odruc)owa w sensie strate!iczn#$8 ps#c)olo!iczn#$. Baatakowana i zszokowana spoeczno= a$er#kaska oczekiwaa w $iar% sz#bkiej reakcji i ukarania bezporednic) sprawcw za$ac)u. "a reakcja $usiaa nast9pi= tak sz#bko8 jak t#lko to $o'liwe8 niezale'nie od stanu jej prz#!otowania. @o$ent rozpocz%cia operacji $ilitarnej w *-!anistanie b# zate$ bardziej w#nikie$ swe!o rodzaju presji ps#c)olo!icznej ni' kalkulacji strate!icznej. "o te' zdeter$inowao cele tej ka$panii. 0cz#wist#$ cele$ bli'sz#$8 operac#jn#$8 b#o ukaranie w jaki sposb bezporednic) or!anizatorw ataku na /ow# Dork i Wasz#n!ton8 zlikwidowanie lub poj$anie prz#naj$niej cz%ci kierownictwa Al#Naidy8 jeli nie wr%cz sa$e!o Bin#Oadena, zdezor!anizowanie podstaw -unkcjonowania tej or!anizacji w *-!anistanie. 7ele$ du!o-alow#$8 strate!iczn#$8 b#o obalenie wadz# "alibw i zainstalowanie ta$ rz9du8 ktr# doprowadzi do przeksztacenia *-!anistanu w pastwo co naj$niej neutralne8 jeli nie wr%cz akt#wnie uczestnicz9ce po stronie koalicji w dalsz#c) z$a!aniac) z terror#z$e$. 7o do dot#c)czasowe!o przebie!u ka$panii a-!askiej to warto podkreli=8 'e )istor#czne dowiadczenia powstrz#$#wa# *$er#kanw i ic) sojusznikw od zaan!a'owania wi%ksz#c) re!ularn#c) -or$acji l9dow#c). B !r# b#o wiado$o8 'e nie b%dzie to ani powtrka z wojn# w Batoce Aerskiej8 ani te' nie zakocz# si% to $odele$ operacji kosowskiej. @ieli$# do cz#nienia z jakociowo inn9 -or$9 dziaa strate!iczn#c) w postaci operacji rajdow#c). Fczestnicz## w nic) si# powietrzne i w#soce pro-esjonalne jednostki wojsk specjaln#c). &ezporedni9 o-ens#w% l9dow9 w klas#czn#$ st#lu pozostawiono zabezpieczenie i susznie ic) wojsko$ $iejscowej opoz#cji. ,zeroko rozu$iane wsparcie i b#o !wn9 -or$9 w#siku $ilitarne!o koalicji operacji

ant#terror#st#cznej w *-!anistanie.

111

/awiase$ $wi9c rodzi to szere! proble$w z sa$#$ zde-iniowanie$ zjawiska wojn#. (ate!oria wojn# obej$owa= b%dzie c)#ba $usiaa obecnie co wi%cej8 ni' znacz#o to w jej klas#czn#$ rozu$ieniu.

57

Deli prz#jrz#$# si% zastosowan#$ rodko$8 to zauwa'#$#8 z jak9 starannoci9 i konsekwencj9 ,tan# Bjednoczone $ontowa# na drodze d#plo$at#cznej szerok9 koalicj% ant#terror#st#czn9. 0 wiele trudniejsza b#a c)#ba ka$pania in-or$ac#jno+ps#c)olo!iczna8 skierowana nie t#le do rz9dw8 co do spoeczestw. Aostawib#$ tez%8 ze w#!ranie tej wanie ka$panii b#o kluczow#$ cz#nnikie$ przes9dzaj9c#$ o po$#ln#$ przebie!u cile $ilitarnej -az# ka$panii a-!askiej. 7)odzio tu o poz#skanie prz#c)#lnoci lub co naj$niej zneutralizowanie oporu wobec celw dziaa ant#terror#st#czn#c) nie t#lko zr'nicowan#c) i skcon#c) wewn%trznie etniczn#c) !rup w *-!anistanie8 ale tak'e w s9siedni$ Aakistanie i szerzej atwe i ocz#wiste. @i$o zw#ci%stwa w cile wojskowej ka$panii nie udao si% do tej por# uz#ska= post%pu w -azie pokon-liktowej. @ao te!o. 2zisiaj8 po wielu latac) operacji si $i%dz#narodow#c)8 po przej%ciu odpowiedzialnoci za ure!ulowanie kr#z#su a-!askie!o przez /*"08 wiat nie jest bli'sz# poz#t#wne!o rozwi9zania. Eaza pokon-liktowa8 stabilizac#jna okazaa si% zupenie nieudana. 0 prz#szoci operacji a-!askiej nie $o'na $wi= opt#$ist#cznie. I zupenie susznie. &o *-!anistan to czarna dziura bezpieczestwa wiatowe!o. "ak jak w czarnej dziurze !dzie we wszec)wiecie znika ka'da $ateria8 ktra znajdzie si% w jej pobli'u8 tak ka'd# w#siek wojskow# skierowan# do *-!anistanu nie daje 'adne!o widoczne!o z zewn9trz e-ektu na du'sz# d#stans. 2lacze!o wi%c /*"08 ktre jest or!anizacj9 wojskow98 wzi%o na siebie odpowiedzialno= za rozwi9zanie kr#z#su a-!askie!o8 skoro akurat prz# po$oc# wojska rozwi9za= si% !o nie daU Bac)d popenia ten sa$ b9d8 jaki popenia B,66 w czasie swojej inwazji na *-!anistan."" 0cz#wicie b9d nie na t#$ pole!a8 'e /*"0 w o!le jest zaan!a'owane w *-!anistanie. "rudno wr%cz sobie w#obrazi=8 ab# te!o t#pu kr#z#s# b## rozwi9z#wane bez je!o udziau. "o nale'# $ocno podkreli=. *le $i%dz# udziae$ w opanowaniu kr#z#su a pen9 odpowiedzialnoci9 za je!o ostateczne rozwi9zanie jest du'a r'nica. (r#z#s a-!aski $a c)arakter uniwersaln#8 penow#$iarow#. De!o istota nie $a c)arakteru $ilitarne!o. Wa'niejsze s9 je!o w#$iar# polit#czn#8 spoeczn#8 ekono$iczn#8 kulturow#8 reli!ijn#8 in-or$ac#jn#. 2opiero na kocu $o'e$# w#$ieni= w#$iar wojskow#. w wiecie isla$u. Wi%cej c)odzio o podtrz#$#wanie deter$inacji i woli ponoszenia w#sikw we wasn#c) spoeczestwac)8 co wcale nie jest tak

112

/. ,urkoV8 Afganistan: po&torenie oszibo'

!8 G/ezaVisi$oe Noennoe 0bozrenieH8 11.31.2334

58

2late!o to nie /*"0 powinno -ir$owa= swoi$i sztandara$i w#siek spoecznoci $i%dz#narodowej w je!o rozwikaniu. * t#$ bardziej /*"0 nie powinno z tak beznadziejne!o zadania cz#ni= swojej sztandarowej $isji i od jej powodzenia lub nie uzale'nia= sens swe!o dalsze!o istnienia. ?oszenie8 'e *-!anistan jest prawdziw#$ sprawdziane$ dla /*"0 jest totaln#$ nieporozu$ienie$8 jest dla /*"0 wr%cz szkodliwe. Wiado$o bowie$8 'e /*"0 te!o sprawdzianu nie $o'e zda= i nie zda po$#lnie. /ie jest $o'liwe zw#ci%stwo $ilitarne w *-!anistanie.""8 /iestet#. 7o prawda nie s9dz%8 ab#$# ponieli tak spektakularn9 kl%sk%8 jak B,66. *le dla $nie nie ule!a w9tpliwoci8 'e /*"0 b%dzie si% s#ste$at#cznie psuo w *-!anistanie. W opinii tej utwierdza$ si% z ka'd#$ $iesi9ce$. /ale'# zate$ ratowa= /*"0 w *-!anistanie. "o jest zadanie najwa'niejsze. /a krtki d#stans8 na dzisiaj8 nale'# wz$acnia= zdolnoci bojowe i operac#jne skierowan#c) ta$ wojsk8 ab# nie zosta# zdezor!anizowane8 obezwadnione i sko$pro$itowane przez ta$tejsz# ruc) oporu. W#$a!a to solidarn#c) w#sikw wsz#stkic) pastw czonkowskic)8 a tak'e skor#!owania celw i takt#ki dziaania."": W dalszej perspekt#wie nale'# jednak dokona= zasadniczej reorientacji strate!ii wobec *-!anistanu nie t#lko /*"08 ale caej spoecznoci $i%dz#narodowej. Fwa'a$8 'e konieczne jest przeorientowanie strate!ii skupionej dot#c)czas !wnie na w#sikac) wojskow#c) wspieran#c) poza$ilitarnie na rzecz strate!ii !wnie opartej na zaan!a'owaniu poza$ilitarn#$ wspieran#c) jed#nie w#sika$i wojskow#$i. W ci9!u roku od czasu obj%cia prez#dentur# przez &araka 0ba$% podj%te zosta# trz# powa'ne prb# nieco inne!o ni' poprzednio koncepc#jne!o podejcia do rozwi9zania proble$u a-!askie!o. Aierwsza $iaa c)arakter d#plo$at#czn#8 dru!a $ilitarn#8 a trzecia polit#czn# i -inansow#. B prb9 d#plo$at#czn9 $ieli$# do cz#nienia wiosn9 2331 roku8 !d# now# prez#dent F,* o!osi swoj9 koncepcj% podejcia do *-!anistanu. Dej !wn#$ przesanie$ b#a nadzieja na wci9!ni%cie w rozwi9zanie kr#z#su a-!askie!o tak'e inn#c)8 poza ju' ta$ zaan!a'owan#$i8 pod$iotw $i%dz#narodow#c)8 w t#$ w szcze!lnoci takic) !racz#8 jak
113

,9 ocz#wicie inne opinie8 z re!u# w#ra'ane przez o-icjeli /*"0. *le trudno8 oczekiwa=8 ab# wanie oni publicznie w#!aszali swoje w9tpliwoci8 aczkolwiek rwnie' wskazuj9 na potrzeb% szersze!o8 poza$ilitarne!o zaan!a'owania spoecznoci $i%dz#narodowej. Aatrz np. &. D. 7raddock8 NA02 in Afghanistan: A pecial Address by the upreme Allied "ommander, 1urope8 GKerita!e PecturesH8 @a# 48 2334.
114

Aisz9 na ten te$at w jedn#$ z najwa'niejsz#c) studiw strate!iczn#c)8 jakie si% ostatnio ukaza#8 b#li dowdc# i sze-owie sztabw wojskow#c) pastw /*"0 ;(. /au$ann8 D. ,)alikas)Vili8 P. In!e8 D. Panaade8 K. &ree$en<> 0owards a %rand trategy for an ;ncertain $orld, /oaber Eoundation 233L.

59

6osja8 7)in#8 Indie8 s9siedzi re!ionalni8 nie $wi9c ju' o oczekiwaniu na wi%ksz9 poza$ilitarn9 po$oc trad#c#jn#c) sojusznikw ;w t#$ np. FE<. Arez#dent a$er#kaski w#c)odzi z zao'enia8 'e skoro *-!anistan !eneruje powa'ne za!ro'enia dla bezpieczestwa $i%dz#narodowe!o8 to ca# wiat powinien b#= zainteresowan# w w#!aszeniu Irda takie!o za!ro'enia. *le si% przelicz#. Bb#t idealist#czna koncepcja nie sprawdzia si%. /ie znaleIli si% c)%tni do ponoszenia dodatkow#c) kosztw. Aozostao wi%c liczenie na swoje si#. 0kazao si%8 'e s9 to t#lko si# $ilitarne. F,* prz#j%# wi%c jesieni9 2331 roku now9 strate!i% wojskow9 wobec *-!anistanu8 zaakceptowan9 pote$ przez cae /*"0. ,pord r'n#c) opcji zdec#dowano si% cz%sto w polit#ce b#wa jak to na wariant poredni. /ie dano wojskow#$ $aks#$alnie te!o8 co

wedu! nic) b#ob# potrzebne do w $iar% sz#bkie!o rozstrz#!ni%cia siowe!o. 2ano i$ $ini$u$ rodkw8 podtrz#$uj9c zadanie rozwi9zania kr#z#su8 ktr# nie jest wszak'e t#lko kr#z#se$ $ilitarn#$8 ale $a c)arakter uniwersaln#. "aka strate!ia oznacza dla koalicji s#tuacj% patow9> ubezpiecza co prawda przed prze!ran98 ale nie pozwala te' w#!ra=. (oca kr#z#su prz# niej nie wida=. 2late!o tak du'e nadzieje wi9zano z trzeci$ strate!iczn#$ podejcie$ do spraw# a-!askiej podczas kon-erencji w Pond#nie w lut#$ 2313 roku. Dest ono w istocie uzupenienie$ strate!ii $ilitarnej. (adzie si% nacisk na ewentualne porozu$ienie polit#czne z taliba$i8 w t#$ tak'e poprzez swoiste ic) Gprzekup#wanieH pensja$i rz9dow#$i. ?eneralnie kierunek dziaa jest waciw#. /ale'# szuka= rozwi9za poza$ilitarn#c). Warto te' uzna=8 'e nie $o'na oczekiwa= zw#ci%stwa w wojnie niere!ularnej8 as#$etr#cznej8 przeciwpart#zanckiej w#9cznie w postaci penej8 bezwarunkowej kapitulacji dru!iej stron#. "#$ bardziej nie $o'na na taki$ zao'eniu opiera= planw zbudowania trwae!o pokoju na prz#szo=. 2late!o oprcz walki zbrojnej uruc)o$i= trzeba inne $etod# rozwi9z#wania kon-liktw8 w t#$ ne!ocjacje. Aoszukiwanie akceptowalne!o przez obie stron# porozu$ienia jest jak najbardziej zasadne. "rzeba te' budowa= pastwo a-!askie $etoda$i odpowiedni$i do ta$tejszej kultur# i trad#cji polit#czn#c)> za$iast prb# ustanawiania pastwa God !r#H8 od wadz# centralnej8 lepiej przej= do or!anizowania !o God douH8 od szczebli lokaln#c). B te!o punktu widzenia saboci9 prz#j%t#c) w Pond#nie rozwi9za jest oparcie cae!o planu na obecnej ad$inistracji prez#denta (arzaja. /ie w#daje si% $o'liwe8 ab# b#a ona w stanie od!rnie inte!rowa= spoeczestwo a-!askie. Dej wadza nie $a koniecznej le!it#$izacji8 a sa$ prez#dent 'adne!o autor#tetu. Wida= w#raInie8 'e ca9 nadziej% opiera
60

on na jak najdu'szej obecnoci si $i%dz#narodow#c). &ez nic) nic nie znacz#. @o'na wi%c przewid#wa=8 'e przekup#wanie talibw8 ab# przec)odzili na stron% takie!o wanie rz9du centralne!o8 prz#niesie raczej $ierne rezultat#. 2late!o ustalenia kon-erencji lond#skiej to co prawda krok w dobr#$ kierunku8 ale krok zb#t krtki. &ezpieczestwa ot tak po prosu kupi= si% nie da. Aotrzebna jest bardziej rad#kalna z$iana podejcia polit#czne!o do pokon-liktowej odbudow# pastwa. (on-erencja w Pond#nie potwierdzia te' porednio8 'e w ra$ac) sa$e!o /*"0 konieczna jest z$iana podejcia do zadania a-!askie!o. "o nie $o'e b#= zlepek ind#widualn#c) strate!ii> a$er#kaskiej8 nie$ieckiej8 br#t#jskiej8 -rancuskiej8 polskiej itp. ka'da dostosowana do swojej stre-# odpowiedzialnoci. 0statnio obserwuje$# w#ci!i w przedstawianiu takic) wanie strate!ii. "akie podejcie nie t#lko osabia szanse na caociowe rozwi9zanie kr#z#su a-!askie!o8 ale tak'e !rozi Groz)er$et#zowanie$H /*"0 jako sojuszu wojskowe!o. Aotrzebna jest przede wsz#stki$ z$iana !eneralnej -ilozo-ii odbudow#

pokon-liktowej w *-!anistanie. Ba$iast prb# budowania pastwa a-!askie!o God !r#H8 od ustanowienia najpierw wadz centraln#c) prz# wsparciu si $i%dz#narodow#c)8 nale'aob# zacz9= budowa= je God douH8 cz#li przekaz#wa= odpowiedzialno= $iejscow#$ prz#wdco$8 niezale'nie od te!o8 jak9 opcj% reprezentuj9. 2opiero oni $o!9 w#oni= z siebie w $iar% akceptowaln9 wadz% centraln9. 0cz#wicie wadz% z odpowiednio o!raniczon#$i ko$petencja$i. "#lko tak ustanowionej wadz# nale'aob# or!anizowa= i zapewnia= $i%dz#narodow9 po$oc rozwojow9 ;ekono$iczn98 -inansow9 itp.< na spoeczno+ ekono$iczne przeksztacanie *-!anistanu. W z!odzie z t9 -ilozo-i9 powinna b#= tak'e z$ieniana strate!ia $ilitarna. Wojska $i%dz#narodowe nie $o!9 si9 utrz#$#wa= niec)ciane!o re'i$u8 nie powinn# sta= si% stron9 w wojnie do$owej. Ao$ijaj9c ju' -akt8 'e tu$ienie powstania zbrojne!o to zadanie nie do w#konania w daj9cej si% zaplanowa= prz#szoci. /iec)cian# re'i$ centraln# ni!d# nie zapanuje nad kraje$ w stopniu u$o'liwiaj9c#$ przekazanie $u odpowiedzialnoci w sposb odpowiedzialn#. Dest prawie pewne8 'e $niej wi%cej w dzie po w#jciu si $i%dz#narodow#c) sa$ b# tak'e Gw#szedH8 pozostawiaj9c *-!anistan w stanie totalne!o c)aosu ;prz#padek Wietna$u Aoudniowe!o po w#jciu *$er#kanw<. 2late!o kont#nuowanie dot#c)czasowej strate!ii zaan!a'owania $i%dz#narodowe!o jest najzw#czajniej prost9 dro!9 do GII Wietna$uH8 t#$ raze$ nie t#le dla *$er#kanw8 co
61

dla /*"0. Aa$i%taj$#8 'e wojn# wietna$skiej *$er#kanie nie prze!rali w Wietna$ie. Arze!rali j9 w *$er#ce8 u siebie w do$ac). 0pinia publiczna nie w#trz#$aa cinienia in-or$acji o okruciestwac) wojn#8 o nieskutecznoci eskalowan#c) bo$bardowa8 o w#s#an#c) bez sensu i bez nadziei na sukces kolejn#c) t#si9cac) 'onierz#8 $i!owcw8 sa$olotw. "o sa$o czeka pastwa europejskie /*"0 w razie kont#nuowania obecnej strate!ii. 0cz#wicie8 'e nie prze!ra$# $ilitarnie z taliba$i w !rac) *-!anistanu. *le te' nie w#!ra$# z ni$i. "rwa= b%dzie coraz bardziej beznadziejna wojna na w#czerpanie. I z te!o wanie powodu wczeniej lub pIniej kolejne pastwa /*"0 zaczn9 Gp%ka=H8 w#co-#wa= si% z wojn# bez koca8 powoduj9c w rezultacie dezinte!racj% koalic#jne!o z!rupowania wojskowe!o i ko$pro$ituj9c t#$ procedur# operac#jne sojuszu. 2late!o /*"0 $usi ucieka= do przodu. /ajpierw trzeba podj9= polit#czn9 prb% z$ian# statusu operacji z dobrowolnej na obowi9zkow98 a w razie -iaska tej inicjat#w# ;niestet#8 bardzo prawdopodobne!o< uruc)o$i= prace nad plane$ operac#jn#$ ubezpieczone!o w#jcia. Wa'na w /*"0 zasada $uszkieterw podpowiada w t#$ w#padku -or$u%> Galbo wsz#sc# jednakowo8 albo niktH. 6wnoczenie w s-erze wojskowej8 z!odnie ze wspo$nian9 koncepcj9 oddolnej a-!anizacji w#!aszania kr#z#su8 nale'aob# zacz9= przenosi= !wn# w#siek z obecne!o zapewniania bezpieczestwa wewn9trz *-!anistanu na zadania o!raniczone do selekt#wne!o tropienia i zwalczania !rup terror#st#czn#c) oraz oson# *-!anistanu z zewn9trz8 ab# z$ini$alizowa= $o'liwo= przelewania si% ze za!ro'e poza je!o !ranice8 w t#$ zwaszcza do Europ#. Inn#$i sow# prec#z#jnej interwencji. ,trate!ia Gkordonu bezpieczestwaH i elast#czne!o kontrolowania s#tuacji bezpieczestwa jest zapewne $niej e-ektowna ni' obecna strate!ia siowe!o i sz#bkie!o w#$uszania bezpieczestwa8 ale jest bardziej realna. 0cz#wicie pod warunkie$8 'e b%dzie ona jedn#$ z ele$entw szerszej spoeczno+ekono$icznej strate!ii opanowania cae!o kr#z#su a-!askie!o.""< to powinna b#= strate!ia otoczenia *-!anistanu Gkordone$

bezpieczestwaH z ele$enta$i utrz#$#wania zdolnoci i !otowoci do selekt#wnej i

:( 8( C+iaania /o.owe i kry+ysowe w Irak- !!8 9 !!N

115

D. P. Dones8 ". 6. Aickerin!8 !e&italizing our efforts, !ethin'ing our strategies8 *-!)anistan ,tud# ?roup 6eport8 7enter -or t)e ,tud# o- t)e Aresidenc#8 Danuar# 338 2334

62

Aroble$ Iraku jest przez ca# okres pozi$nowojenn# jedn#$ z najbardziej zapaln#c) punktw $i%dz#narodowe!o rodowiska bezpieczestwa. "rwaj9c# od tzw. wojn# w Batoce Aerskiej w 1111 roku kr#z#s iracki $ia r'ne -az#> od nieudan#c) d#plo$at#czn#c) w#sikw i sporw na -oru$ 6ad# &ezpieczestwa8 poprzez b#skawiczn9 zbrojn9 interwencj% doraInej ;ad )oc< koalicji $i%dz#narodowej w 2333 roku8 a' do du!otrwaej i trudnej pokon-liktowej -az# stabilizac#jnej. Interwencja $i%dz#narodowa w Iraku w 2333 roku jest kolejn#$ a-!askiej po ka$panii o!niwe$ w walce z terror#z$e$ !lobaln#$. (r#z#s iracki narasta ju' od

pewne!o czasu. /ie udao si% !o opanowa= na drodze d#plo$at#cznej8 rodka$i polit#czn#$i. Aora'k% poniosa 0/B8 ktra nie potra-ia podj9= jednolit#c) i zdec#dowan#c) dziaa na rzecz rozwi9zania kr#z#su. W rezultacie doszo do utworzenia koalicji Gad )ocH i zastosowania rodkw $ilitarn#c). W interwencji irackiej $o'na w#raInie w#r'ni= dwa etap#8 naz#wane powszec)nie ka$pani9 $ilitarn9 i operacj9 stabilizac#jn9.""> Dakie !wne wnioski $o'na w#ci9!n9= z ic) dot#c)czasowe!o przebie!u oraz jakie dadz9 si% naszkicowa= pro!noz# i w zwi9zku z t#$ reko$endacje co do dalsze!o post%powaniaU Nampania militarna: ocena i wnios'i (a$pania $ilitarna w Iraku b#a czwart9 w okresie pozi$nowojenn#$ prb9 ure!ulowania proble$w bezpieczestwa przez spoeczno= $i%dz#narodow9 za po$oc9 interwencji zbrojnej. Aoprzedni$i b## wojna w Batoce Aerskiej w 1111 roku8 ka$pania bakaska w 1111 roku oraz ka$pania a-!aska w 2331 roku. (a'da z nic) $iaa swoj9 spec#-ik%. 6wnie' ka$pania iracka nie jest podobna do 'adnej z trzec) poprzednic). 0 $odelu ka$panii $ilitarnej zawsze przes9dza konkretn# cel i warunki jej przeprowadzenia ;s#tuacja polit#czna8 przeciwnik8 otoczenie strate!iczne8 warunki !eo!ra-iczne itp.<. 7ele$ tej ka$panii b#a z$iana s#ste$u wadz# w Iraku i przeksztacenie te!o pastwa z pastwa nieprzewid#walne!o i niebezpieczne!o dla otoczenia ;tzw. pastwa zbjeckie!o< w pastwo wsppracuj9ce ze spoecznoci9 $i%dz#narodow9 w rozwi9z#waniu pal9c#c) proble$w bezpieczestwa8 a prz#naj$niej w pastwo pod t#$ wz!l%de$ neutralne8 nie stwarzaj9ce za!ro'e. W wojnie w Batoce Aerskiej w 1111 roku cele$ b#o w#zwolenie (uwejtu i $ilitarne pobicie Iraku. W ka$panii na &akanac) w 1111 roku
11R

Aozostanie$# prz# t#c) ter$inac)8 aczkolwiek nie s9 one w peni prec#z#jne. W istocie bowie$ c)odzi o $i%dz#narodow9 ka$pani% $ilitarn9 obej$uj9c9 -az% dziaa bojow#c) ;wojenn#c)< i -az% dziaa stabilizac#jn#c) ;pokon-liktow#c)<.

63

c)odzio jed#nie o w#$uszenie na wadzac) Du!osawii z$ian# post%powania w (osowie. "#lko w *-!anistanie !wna cz%= celu strate!iczne!o b#a nie$al'e taka sa$a8 ale cele$ uzupeniaj9c#$ b#o w#plenienie !rup terror#st#czn#c) w t#$ kraju. batwo nato$iast zauwa'#=8 'e w ka'd#$ w#padku warunki b## dia$etralnie r'ne. W czasie w#zwalania (uwejtu przeciwnik b# siln# $ilitarnie8 nieIle zor!anizowan# i prz#!otowan# do prowadzenia re!ularn#c) operacji na du'9 skal%. 6ozbicie tej pot%!i $ilitarnej $usiao zate$ b#= !wn9 treci9 ka$panii wojskowej. W (osowie tocz#a si% wojna do$owa. W#$uszenie dec#zji polit#cznej na &el!radzie nie w#$a!ao zaj$owania ter#toriu$ Du!osawii. *-!anistan to b#o w istocie tzw. pastwo upade8 t#lko potencjalnie kontroluj9ce swoje ter#toriu$. Istniaa ta$ ponadto wz!l%dnie silna opoz#cja wewn%trzna. W Iraku za $ieli$# do cz#nienia z nieIle zor!anizowan#$ pastwe$8 o silnej8 d#ktatorskiej wadz# centralnej i d#sponuj9cej spor98 c)o= przestarza9 ar$i9. ""O Ao dowiadczeniac) z poprzedniej wojn# z 1111 roku Irak prz#j9 strate!i% obron# $ilitarnej zakadaj9c9 skupienie !wne!o w#siku w centru$ kraju i prowadzenie dziaa osonow#c) i opIniaj9c#c) na dwc) spodziewan#c) kierunkac) uderze> poudniow#$ i pnocn#$. 7a9 koncepcj% obron# opar ponadto na dwc) cz#nnikac) strate!iczn#c)> obronie w $iejscowociac) oraz dziaaniac) niere!ularn#c). Be stron# koalicji jaka zawi9zaa si% po niepowodzeniac) w#sikw prz#j%to d#plo$at#czn#c) w ra$ac) 0/B z$ierzaj9c#c) do rozwi9zania kr#z#su irackie!o

$odel ka$panii zakadaj9c# d9'enie do jak najsz#bsze!o obezwadnienia i zerwania s#ste$u kierowania pastwe$8 prz# jednoczesn#$ unie$o'liwieniu ewentualne!o u'#cia przez re'i$ Kusajna broni $asowe!o ra'enia przeciwko wojsko$ koalicji i pastwo$ s9siedni$8 zwaszcza Izraelowi. B!odnie z t9 $#l9 przewodni9 zakadano skoncentrowanie prec#z#jn#c) uderze o!niow#c) w pierwszej kolejnoci na !wn#c) ele$entac) s#ste$u kierowania pastwe$ oraz rodkac) przenoszenia broni $asowe!o ra'enia oraz na jak najsz#bsz#$8 rajdow#$ wtar!ni%ciu z!rupowa l9dow#c) z poudnia i pnoc# do centru$ Iraku i zaj%ciu stolic#8 a nast%pnie odrodkow#$ likwidowaniu oporu w odizolowan#c) cz%ciac) pastwa. 6wnoczenie przewid#wano kontrol% prz# u'#ciu wojsk specjaln#c) i si powietrzn#c) zac)odniej cz%ci Iraku8 unie$o'liwiaj9c9 ewentualne w#konanie uderze rakietow#c) z te!o obszaru na Izrael. &rane b## pod uwa!% dwa strate!iczne wariant# rozpocz%cia ka$panii. Aierwsz#$ b#o rozpocz%cie dziaa po pen#$ zakoczeniu prz#!otowa cz#li po uprzedni$ rozwini%ciu na teatrze wojn# wok Iraku ;w obszarac) w#jciow#c) do operacji< caoci si
11L

Bob. $.in. D. *. 0lsen8 addam4s <ower Base8 0slo 2333.

64

potrzebn#c) do jej rozstrz#!ni%cia. Wariant dru!i

to rozpocz%cie ka$panii z $arszu ;ze

Gstartu lotne!oH<8 cz#li sia$i ju' !otow#$i do dziaa8 prz# rwnoczesn#$ kont#nuowaniu przerzutu pozosta#c) si przewidzian#c) do u'#cia w dru!i$ rzucie strate!iczn#$. 0b#dwa te wariant# $ia# swoje poz#t#wne i ne!at#wne stron#. Aierwsz# dawa wi%ksz9 pewno= realizacji zadania8 w#$a!a jednak wi%cej czasu na prz#!otowanie i w su$ie przedu'a trwanie s#tuacji kr#z#sowej. 2ru!i b# bardziej r#z#kown#8 ale za to $o'liw# do zastosowania w ka'dej c)wili8 dawa szans% na uz#skanie zaskoczenia. 0statecznie zastosowan# zosta wariant dru!i. W#nik on w du'ej $ierze z rozwoju s#tuacji polit#cznej8 w t#$ zwaszcza z braku perspekt#w na osi9!ni%cie z!odnoci po!l9dw w ra$ac) 6ad# &ezpieczestwa 0/B i t#$ sa$#$ z przekonania o nie$o'liwoci osi9!ni%cia celu poprzez $i%dz#narodow9 d#plo$acj% w#$uszaj9c9 ;coerciVe diplo$ac#<. &rak takic) perspekt#w ostatecznie przes9dzi o rozpocz%ciu interwencji $ilitarnej. Arz# cz#$ wariant Glotne!o startuH zosta dodatkowo bardzo powa'nie sko$plikowan# przez od$ow% "urcji udost%pnienia swoje!o ter#toriu$ dla roz$ieszczenia ta$ jedne!o ze z!rupowa operac#jn#c) i w#prowadzenia uderzenia na Irak z kierunku pnocne!o. W prakt#ce doprowadzio to do bardzo r#z#kownej dec#zji o rozpocz%ciu ka$panii jed#nie cz%ci9 si l9dow#c) z!ro$adzon#c) na teatrze dziaa wojenn#c). @o'na wr%cz powiedzie=8 'e b# to wariant Gpodwjne!o startu lotne!oH zarwno w w#$iarze strate!iczn#$8 jak i operac#jn#$. (a$pania rozpocz%a si% w s#tuacji8 !d# najsilniejsza d#wizja a$er#kaska8 . 2#wizja B$ec)anizowana8 przewidziana pocz9tkowo do uderzenia z ter#toriu$ "urcji8 $usiaa b#= prze$ieszczona ;jej sprz%t ci%'ki< do (uwejtu. *tak rozpocz9 si% w c)wili dokon#wania te!o $anewru. W#br $o$entu ataku to8 jak zawsze8 kluczow# punkt najw#'szej dec#zji polit#czno+ strate!icznej. W t#$ w#padku ka$pania rozpocz%a si% strate!iczn9 salw9 rakietow9 w#$ierzon9 w Kusajna. 0wa zaskakuj9ca salwa8 z$ierzaj9ca do w#korz#stania sprz#jaj9cej okazji do uderzenia w najwa'niejsz# obiekt strate!iczn# Iraku8 staa si% swe!o rodzaju s#$bole$ caej ka$panii8 odzwierciedlaj9c st#l jej prowadzenia. ,t#l c)arakter#zuj9c# si% selekt#wn#$i prec#z#jn#$i uderzenia$i8 nieszablonowoci9 dziaa8 zaskoczenie$8 $anewre$8 d#na$ik98 du'#$ znaczenie$ walki ps#c)olo!icznej. (rtko po zaatakowaniu Kusajna rozpocz%a si% tak'e operacja l9dowa. "o rozwi9zanie $.in. odr'nia t% ka$pani% od poprzedniej wojn# w Batoce Aerskiej8 kied# to operacja l9dowa rozpocz%a si% dopiero po 31 dniac) operacji powietrznej. ,9dz%8 'e s9 te!o co naj$niej dwa powod#. Ao pierwsze w 2333 roku alianci d#sponowali o wiele wi%ksz9
65

przewa!9 jakociow98 zwaszcza w broni prec#z#jnej ""G i zdolnoci prowadzenia operacji po9czon#c). 2aje to wi%ksz9 szans% w bardzo krtki$ czasie zada= dotkliwe strat# stronie przeciwnej. Deli zauwa'#$#8 'e zaan!a'owan# w tej ka$panii potencja broni prec#z#jnej b# procentowo kilkakrotnie wi%ksz#""N8 b# ponadto kilkakrotnie w#dajniejsz# pod wz!l%de$ skutecznoci ;!wnie w nast%pstwie wprz%!ni%cia ?A,<8 a po stronie przeciwnej potencja $ilitarn# b# z kolei o wiele sabsz# ni' 12 lat te$u ;zarwno ilociowo8 jak i jakociowo<8 to porwn#waln# e-ekt uderze rakietowo+bo$bow#c) $! b#= osi9!ni%t# kilkanacie raz# sz#bciej. "aka przewa!a jakociowa usprawiedliwiaa rozpocz%cie operacji po9czonej z udziae$ ko$ponentu l9dowe!o nie$al nat#c)$iast z c)wil9 rozpocz%cia ka$panii. 2ru!i$ cz#nnikie$ wp#waj9c#$ na tak sz#bkie rozpocz%cie operacji l9dowej b#o uwz!l%dnienie irackiej koncepcji obron#. W odr'nieniu od poprzedniej wojn# !wn# w#siek obron# skupiono w !%bi8 za$ierzaj9c prowadzi= jed#nie dziaania osonowe i opIniaj9ce w#dzielon#$i sia$i na podejciac) do centru$ kraju. W takic) warunkac) istniaa $o'liwo= sz#bkie!o wtar!ni%cia na ter#toriu$ Iraku. Fz#skanie zaskoczenia strate!iczne!o i operac#jne!o na pocz9tku ka$panii u$o'liwio osi9!ni%cie w#sokie!o te$pa rajdu l9dowe!o. ,i# !wne 3 2#wizji B$ec)anizowanej8 w#konuj9c rajd przez zac)odni9 @ezopota$i% i obc)odz9c wa'niejsze8 bronione $iejscowoci i punkt# oporu8 bardzo sz#bko podesz# do &a!dadu. &#skawiczne te$po rajdu i pobicie !wn#c) si irackic) jeszcze przed dotarcie$ do stolic# spowodowa#8 'e wbrew powszec)n#$ przewid#wanio$ i8 jak s9dz%8 wbrew -akt#czn#$ wczeniejsz#$ plano$ ob#dwu stron8 w rzecz#wistoci w o!le nie doszo do bitw# ba!dadzkiej8 ktra $iaa b#= dec#duj9c#$ ele$ente$ caej ka$panii $ilitarnej. Walka o sa$9 stolic% Iraku prz#braa c)arakter niespot#kanie spektakularne!o opanowania z $arszu stosunkowo niewielki$i sia$i ;dwc) d#wizji< o!ro$nej $etropolii. /iew9tpliwie zdarzenie to przejdzie do )istorii sztuki wojennej jako prz#kad rozstrz#!ni%cia walki o $iasto jeszcze przed dotarcie$ do nie!o.

118

/p. w czasie wojn# w 1111 roku t#lko 23\ a$er#kaskie!o lotnictwa uderzeniowe!o d#sponowao $o'liwoci9 atakowania obiektw nazie$n#c) z u'#cie$ pociskw naprowadzan#c) laserowoC w ka$panii 2333 roku cae lotnictwo uderzeniowe $iao takie $o'liwoci. W pierwszej ka$panii lotnictwo $usiao w#znacza= ponad 13 sa$olotw na jeden atakowan# cel8 w dru!iej w#starcz## dwa. (. 6e#nolds8 2efense transformation: to what, for what?8 ,trate!ic ,tudies Institute8 7arlisle8 /oVe$ber 233R8 s. 34
111

W 1111 roku a$unicja prec#z#jna stanowia L\ caoci u'#tej w Iraku a$unicjiC w obecnej ka$panii wskaInik ten w#nosi ok. L3\. Bob. ,. D. *. Edwards8 warming and the Future of $arfare, 6*/28 ,anta @onica 23358 s. 243. "ak'e D. 7us)$an8 ". ,)anker8 $ar in /raK <ro&ides Model of New $ay of 3oing Battle, G")e /ew Sork "i$esH 13. 3.. 2333. Deli idzie o bo$b# lotnicze8 wskaInik ten szacuje si% nawet na 13\. Bob. F. P. @cEarlin!8 0he 1yes and 1ars of $ar8 GPos *n!eles "i$esH 2.. 3.. 2333

66

Warto zauwa'#=8 'e Irakijcz#c# $i$o wczeniejsz#c) deklaracji i zapowiedzi nie w peni w#korz#stali $o'liwoci8 jakie dawaa i$ obrona w $iastac). &a!dad jest te!o najbardziej spektakularn#$ prz#kade$8 prz#kade$ w#j9tkowo z$arnowanej szans#. B dru!iej za stron# *$er#kanie i *n!lic# w pocz9tkowej -azie operacji w#raInie nie b#li zainteresowani zdob#wanie$ $iast. @iasta blokowali i obc)odzili. W prz#padku sa$e!o &a!dadu wp#w $ia jeszcze jeden cz#nnik zaskakuj9c# rajd kolu$n# pancernej do sa$e!o centru$ stolic#8 ktr# w#kaza ko$pletn# brak obron# $iasta. ,woje zrobi# te' nieustaj9ce prec#z#jne bo$bardowania lotnicze i rakietowe $iasta od sa$e!o pocz9tku wojn#. Wa'ne budowle w ba!dadzkiej dzielnic# rz9dowej b## przez ca9 ka$pani% obiekta$i prec#z#jn#c) uderze o!niow#c). Irakijcz#c# w#co-ali z niej swoje si# i zrez#!nowali z jej obron#. *$er#kaski w#pad pancern# w#woa szok ps#c)olo!iczn# u $ieszkacw8 ktrz# w swoi$ $iecie8 w stolic#8 w jej rz9dowej dzielnic# ujrzeli swobodnie operuj9c#c) obc#c) 'onierz#. "o $usiao odbi= si% na $orale. /ast9pia z$iana postaw# ludnoci8 a co za t#$ idzie osabienie woli oporu. B t#$ ps#c)olo!iczn#$ e-ekte$ 9cz# si% bezporednio sprawa trwaj9cej ca# czas wojn# in-or$ac#jnej. W#r'nib#$ w niej dwa etap#. Aocz9tkowo8 do $o$entu a$er#kaskie!o wtar!ni%cia do &a!dadu8 przewa!a propa!andowa b#a raczej po stronie Iraku. ?d# jednak *$er#kanie znaleIli si% pod stolic9 i na jej ulicac)8 a re'i$ zacz9 si% c)wia=8 s#nne kon-erencje prasowe $inistra in-or$acji zacz%# stawa= si% przeciwskuteczne. @inister $usia bowie$ ju' nie t#lko stara= si% wprowadza= w b9d stron% przeciwn9 i opini% $i%dz#narodow9 ;co jest nor$aln9 prakt#k9 w dziaaniac) wojenn#c)<8 ale cz#ni= to prz# po$oc# in-or$acji w ocz#wist# sposb nieprawdziw#c) dla wasnej ludnoci. Ftrata wiar#!odnoci w oczac) wasnej ludnoci b#a z pewnoci9 pocz9tkie$ ostateczne!o krac)u re'i$u Kusajna. 0d te!o $o$entu strona iracka zacz%a w#raInie prze!r#wa= w wojnie in-or$ac#jnej. "o te' zapewne stao si% ps#c)olo!iczn#$ podo'e$ rewoluc#jne!o zwrotu ludnoci &a!dadu przeciwko dot#c)czasowe$u s#ste$owi wadz#. Bwrotu8 ktr# spowodowa8 'e zaj%cie &a!dadu $iao rozstrz#!aj9ce znaczenie dla caej ka$panii. ,ia obron# ka'de!o $iasta zale'# zawsze od dwc) wzaje$nie sprz%'on#c) cz#nnikw> si# obron# wojskowej i si# oporu ludnoci c#wilnej. W t#$ w#padku ;zreszt9 dot#cz# to caej ka$panii8 nie t#lko obron# $iasta< niew9tpliwie ludno= c#wilna b#a cz#nnikie$ zdec#dowanie wa'niejsz#$. "o ona $iaa stanowi= $asow9 '#w9 tarcz% tak dla wojsk irackic)8 jak i dla caej in-rastruktur# &a!dadu. *lianci za jeden z prior#tetw uznawali bowie$ $ini$alizowanie strat ludnoci c#wilnej. ?d#b# wrd $ieszkacw $iasta b#a wola oporu8 to operacja ba!dadzka $o!ab# trwa= nawet bardzo du!o. 2late!o o tak
67

b#skawiczn#$ opanowaniu &a!dadu i w rezultacie tak sz#bki$ rozstrz#!ni%ciu caej ka$panii irackiej przes9dzia si% postawa ludnoci c#wilnej. As#c)olo!iczn# e-ekt rewoluc#jne!o zwrcenia Irakijcz#kw przeciwko dot#c)czasowe$u re'i$owi

;s#$bolizowan# trans$itowan#$ na '#wo 2ru!i$ obok obron# w $iastac)

znw rola $ediw`

obalenie$ po$nika

Kusajna< w istocie rozstrz#!n9 polit#cznie ca9 ka$pani%. strate!iczn#$ cz#nnikie$ si# Iraku $o!# sta= si% dziaania niere!ularne. ?d#b# re'i$owi udao si% utrz#$a= poparcie spoeczestwa8 szanse na rozwini%cie dziaa niere!ularn#c) na wi%ksz9 skal% b##b# spore. "akie akcje $o!#b# sta= si% dla si alianckic) bardzo uci9'liwe8 zwa'#wsz# na rozci9!ni%cie -rontu i linii zaopatrzeniow#c). 2ziaania niere!ularne b## jak9 strate!iczn9 opcj9 Iraku. /ie zostaa ona w#korz#stana8 bo c)#ba w s#ste$ac) totalitarn#c) w prakt#ce s9 na to zniko$e szanse. W dec#duj9c#$ stopniu ic) skuteczno= zale'# bowie$ od powszec)ne!o poparcia ludnoci kraju. /a terenac) sz#ickic) o takie poparcie b#o w dwjnasb trudno. W su$ie ca# iracki s#ste$ obron# pastwa okaza si% sab# w porwnaniu z si9 aliantw. *r$ia iracka nie $iaa szans# rozwini%cia i podj%cia skuteczn#c) dziaa w polu. Bani$ to nast9pio zostaa rozbita przez a$er#kask9 bro prec#z#jn9 dalekie!o zasi%!u> rakietow98 lotnicz98 $i!owcow98 art#ler#jsk98 czo!ow9. Aod wz!l%de$ zasi%!u skuteczne!o o!nia wsz#stkie rodki alianckie przew#'sza# analo!iczne rodki irackie. 2zi%ki wi%ksze$u zasi%!owi oraz dokadn#$ s#ste$o$ na$ierzania celw i kierowania o!nie$ a$er#kaskie czo!i ;*bra$s @+1< i transporter# opancerzone ;&radle#< $o!# razi= cele przeciwnika za pierwsz#$ strzae$ zani$ ta$te w o!le zorientowa# si% w s#tuacji i podesz# na odle!o= u$o'liwiaj9c9 i$ otworzenie o!nia. W prakt#ce zate$ nie doc)odzio do star= bezporednic). Walka rozstrz#!aa si% na d#stans. "u le'# !wna taje$nica $ini$aln#c) strat po stronie alianckiej. 2u'e znaczenie $ia te' prawie nat#c)$iastow# parali' s#ste$u kierowania pastwe$ oraz dowodzenia wojska$i. Aanowanie in-or$ac#jne przestrzeni powietrznej i l9dowej do$inacja w s#ste$ac) rozpoznania8 dowodzenia8 9cznoci8 ko$puterowe!o przetwarzania dan#c)8 nadzoru to wspczenie bezsprzecznie pierwsz# z podstawow#c) cz#nnikw uz#skania przewa!i i doprowadzenia do zw#ci%stwa nad przeciwnikie$. 123 0koo
123

0 znaczeniu cz#nnika in-or$acji we wspczesn#$ rodowisku bezpieczestwa zob. $.in. *. i K. "o--ler8 $o)na i antywo)na8 Warszawa 11LL. "ak'e + A. ,ienkiewicz8 Bezpiecze(stwo informacy)ne w erze globalizac)i8 GBesz#t# /aukoweH8 *0/8 Warszawa 23328 nr 3 .. &ardziej szcze!owe aspekt# roili in-or$acji w dziaaniac) bojow#c) ?. /owacki8 /nformac)a w walce zbro)ne)8 @ateria# z s#$pozju$ naukowe!o8 *0/8 Warszawa 2332

68

133 satelitw8 w t#$ ponad 53

znajduj9c#c) si% ca# czas nad Irakie$8 caodobow#

in-or$ac#jn# nadzr ;$onitorin!< przestrzeni przez sa$olot#8 bezpilotowce8 121 !rup# specjalne zapewnia alianto$ pen9 operac#jn9 Gwidoczno=H cae!o teatru dziaa oraz prec#z#jne naprowadzanie rakiet8 bo$b i pociskw na dowolnie w#brane cele. W t#$ sa$#$ czasie GolepioneH in-or$ac#jnie i pozbawione 9cznoci wojska irackie zosta# rozbite na odr%bne8 izolowane !rup#. Arakt#cznie nie operowa# u nic) caoci9 zwi9zki takt#czne ;d#wizje<8 nie $wi9c ju' o z!rupowaniac) operac#jn#c). Bor!anizowane dziaania $o!# prowadzi= co najw#'ej batalion# -or$acje8 w ktr#c) dowdca $o'e jeszcze jako sa$odzielnie o!arn9= cao= prz# w#korz#staniu trad#c#jn#c) ;nietec)niczn#c)< rodkw i sposobw dowodzenia. /a w#'sz#c) szczeblac) dowodzenia dec#zje b## podej$owane bez dostatecznej wiedz# nie t#lko o przeciwniku8 ale o wojskac) wasn#c)C rozkaz# w#s#ano cz%sto do jednostek8 ktre ju' prakt#cznie nie istnia#. W t#c) warunkac) trudno naturalnie $wi= o jaki$kolwiek dowodzeniu. W#suwa si% w zwi9zku z t#$ wcale nie pozbawion9 podstaw tez%8 'e b#= $o'e ka$pania iracka przejdzie do )istorii jako realnie pierwsza wojna er# in-or$ac#jnej8 w ktrej tec)nolo!ia in-or$ac#jna s#ste$w dowodzenia i nadzoru ;$onitorin!u< opanowaa pole walki.122 W t#$ kontekcie warto podkreli=8 'e o ile jeszcze niedawno t#lko dowodzenie w siac) powietrzn#c) $o!o bazowa= na in-or$acjac) poz#skiwan#c) w tzw. Grealn#$ czasieH8 to w tej ka$panii wsz#sc# dowdc#8 tak'e dowdc# najni'sze!o szczebla takt#czne!o w wojskac) l9dow#c)8 $ieli takie $o'liwoci. (a$pania iracka po raz kolejn# potwierdzia w#raInie wzrastaj9c9 rol% wojsk specjaln#c) we wspczesn#c) kon-liktac) zbrojn#c). 2ziaania wojsk specjaln#c) w Iraku to z pewnoci9 jedna z najwi%ksz#c) operacji w ic) )istorii. 123 ,kuteczna osona strate!iczna na zac)odzie Iraku ;dzi%ki opanowaniu !niazd w#rzutni rakietow#c)8 co unie$o'liwio w#kon#wanie rakietow#c) atakw na s9siednie pastwa<8 kontrola s#tuacji w iracki$
121

Warto zwrci= uwa!% na ponowne ;po ka$panii a-!askiej< potwierdzenie wzrastaj9cej roli bezpilotowcw zarwno rozpoznawcz#c)8 jak i uderzeniow#c) ;zwaszcza niszczenie baterii przeciwlotnicz#c)<. Aodczas tej ka$panii zastosowano 13 t#pw te!o rodzaju aparatw lataj9c#c) od s#ste$w strate!iczn#c)8 dostarczaj9c#c) in-or$acji o ca#$ teatrze dziaa8 do bezpilotowcw takt#czn#c)8 zapewniaj9c#c) dowdco$ i 'onierzo$ in-or$acj% o obiektac) w ic) bezporedniej bliskoci. W F,* zakada si% 'e w ci9!u 13 lat okoo 1W3 takt#czne!o lotnictwa uderzeniowe!o stanowi= b%d9 bezpilotowce8 ktre $o!9 b#= zarwno e-ekt#wniejsze od sa$olotw pilotowan#c)8 a ponadto 2 3 raz# od nic) tasze. Bob. @ &rzezinski8 0he ;nmanned Army, G")e /ew Sork "i$esH 23. 3.. 2333.
122

@. &rzeziski> 0p. cit. K. @. (rlikowski8 7z. @arcinkowski8 /ra' 977A8 &ellona8 Warszawa 2333C s. .3

123

/a ten te$at zob. $.in. 54.

69

(urd#stanie i ci9!e wsparcie wojsk l9dow#c) na poudniu ;w t#$ uprzedzaj9ce opanowanie i unie$o'liwienie zniszczenia ok. R33 urz9dze na-tow#c)8 a tak'e inn#c) wa'n#c) obiektw8 np. $ostw< to wa'ne zadania si specjaln#c) w czasie tej wojn#. Warto podkreli=8 'e realna sia wojsk specjaln#c) jest zwielokrotniana przede wsz#stki$ przez skutki rewolucji in-or$ac#jnej w siac) zbrojn#c). "o one powoduj98 'e wspczesn# pojed#ncz# ko$andos to nie t#lko Gcic)ocie$n#H zwiadowca i zdan# !wnie na siebie w#konawca bardzo w#subli$owan#c) zada specjaln#c). 2zi%ki zdob#czo$ rewolucji in-or$ac#jnej d#sponuje on w prakt#ce tak'e wielk9 si9 ra'enia bo$bowcw strate!iczn#c)8 sa$olotw sztur$ow#c) i bezpilotowcwC nie$al w ka'dej c)wili $o'e zaatakowa= wa'n# obiekt prz# u'#ciu takiej si# niszcz9cej8 jaka jest w dan#$ $o$encie potrzebna. ,zcze!lnie wa'ne jest skracanie luki czasowej $i%dz# w#kr#cie$ celu i uderzenie$ ;sensor+to+s)ooter !ap<.12. Wojna w Iraku potwierdzia te!o t#pu tendencje i dowiadczenia z ostatniej ka$panii w *-!anistanie. Wojska specjalne b## w#korz#stane o wiele bardziej e-ekt#wnie8 ni' kied#kolwiek w )istorii. 2ziaania wojsk specjaln#c) staj9 si% bezporednio inte!raln9 cz%ci9 wspczesn#c) operacji po9czon#c). W su$ie $o'na stwierdzi=8 'e ka$pania $ilitarna w Iraku prowadzona b#a wedu! nowoczesn#c) re!u strate!ii selekt#wne!o niszczenia kluczow#c) obiektw ;za$iast dawniejszej strate!ii totalne!o niszczenia<8 bardzo wstrze$i%Iliwie8 je'eli c)odzi o strat# zarwno wasne8 jak i ludnoci c#wilnej8 a nawet wojsk przeciwnika8 c)o= strona iracka robia wsz#stko8 b# obiekt# $ilitarne zinte!rowa= z c#wiln#$i. @o'liwoci broni prec#z#jnej b## tu z pewnoci9 cz#nnikie$ podstawow#$. Arzede wsz#stki$ dzi%ki powszec)ne$u i doskonae$u sprz%'eniu in-or$ac#jne$u b## to w pen#$ w#$iarze dziaania po9czone wsz#stkic) rodzajw si zbrojn#c)> si powietrzn#c)8 wojsk l9dow#c)8 $ar#narki wojennej8 piec)ot# $orskiej oraz si specjaln#c). Fdao si% ponadto uz#ska= i w#korz#sta= s#ner!iczn# e-ekt operac#jn#8 jaki daje po9czenie sz#bkie!o $anewru z prec#z#jn#$ ra'enie$ obiektw w warunkac) do$inacji in-or$ac#jnej. 2zi%ki te$u w niezw#kle krtki$ czasie rozbito ar$i% licz9c9 ok. .33 333 'onierz# i d#sponuj9c9 kilko$a t#si9ca$i czo!w8 transporterw opancerzon#c) i dzia8 a tak'e ponad 333 sa$olota$i. 125 Warto podkreli=8 'e *$er#kanie przeprowadzili t% ka$pani% prz# naj$niejsz#c) w swej )istorii dzienn#c) stratac) bojow#c).
12.

/p. ju' kilkanacie $inut po uz#skaniu in-or$acji w#wiadowcz#c) o spotkaniu kierownictwa irackie!o w jedn#$ z bud#nkw w &a!dadzie zosta on zaatakowan# z bo$bowca &+1. W poprzedniej wojnie w Batoce Aerskiej potrzebne b#o ok. 2 dni na pen9 Goperac#jn9 obrbk%H zdj%= lotnicz#c) i zaatakowanie obiektu w ten sposb rozpoznane!oC w obecnej ka$panii to wsz#stko $o!o odb#wa= si% nie$al w czasie realn#$.
125

,zerzej na te$at wielostronnej ocen# ka$panii $ilitarnej w Iraku patrz> 2perac)a E/rac'a $olno,F@, @ateria# z kon-erencji naukowej zor!anizowanej z inicjat#w# i pod patronate$ @0/. *0/8 Warszawa 2333

70

<o'onfli'towa =stabilizacy)na> faza 'ampanii Ao b#skawiczn#$ zw#ci%stwie $ilitarn#$ prz#sza pora o wiele trudniejszej -az# pokon-liktowej8 a w niej operacji stabilizac#jnej. Aotwierdzia si% tu stara prawda> atwiej jest co zburz#=8 trudniej odbudowa=. "ak jest rwnie' z pastwe$ iracki$. 0peracja stabilizac#jna prowadzona jest z wielo$a kopota$i i trudnocia$i. "#$ bardziej8 'e okazao si%8 i' nowa a$er#kaska doktr#na dziaa prewenc#jn#c)8 w t#$ uprzedzaj9c#c)8 ktra wanie w Iraku przec)odzi sw9 pierwsz9 i$ple$entacj%8 $a sporo saboci koncepc#jn#c). /a nie nao'## si% tak'e najnor$alniejsze b%d# i potkni%cia w#konawcze8 ktre zawsze w prakt#ce realizac#jnej si% zdarzaj9. @ozolne stabilizowanie Iraku jednak trwa. ?wn#$ proble$e$ jest zapewnienie bezpieczestwa te!o procesu. 12R /a przeszkodzie stoi zbrojne podzie$ie8 na ktre skadaj9 si% trz# si#> ruc) oporu ;part#zantka<8 !rup# terror#st#czne i or!anizacje przest%pcze. 2o 2334 roku si# koalic#jne nie $o!# poszcz#ci= si% specjaln#$i sukcesa$i. 12L 0becnie zauwa'a si% pewien post%p8 pojawia si% Gwiateko w tuneluH.124 ,9 te!o trz# powod#. Aierwsz# to z$iana strate!ii i takt#ki a$er#kaskiej za spraw9 !en. 2. Aetraeusa8 dowdc# wojsk w Iraku8 twrc# a$er#kaskiej doktr#n# wojn# przeciwpart#zanckiej. 121 B$iana ta pole!a najo!lniej rzecz bior9c na okresow#$ zwi%kszeniu liczebnoci wojsk ;Gt)e sur!eH< oraz wdro'eniu takt#ki8 ktr9 $o'na nazwa= rajdowo+sieciow9. Dest istot9 jest nie t#lko rajdowe zwalczanie w#kr#t#c) !rup part#zanckic)8 ale tak'e swoiste panowanie nad terene$ poprzez utrz#$#wanie na stae w ocz#szczon#$ ju' obszarze sieci baz i posterunkw wojskow#c). 2ru!i c)#ba najwa'niejsz# to z$iana strate!ii sunitw8 ktrz# zwrcili si%

zdec#dowanie przeciwko prz#b#waj9c#$ z zewn9trz i uz#skuj9c#$ coraz wi%ksze wp#w# !rupo$ *l+(aid# na swoi$ ter#toriu$. ,powodowane to b#o najprawdopodobniej obawa$i prz#wdcw sunickic) przed zupen9 utrat9 panowania nad swoj9 spoecznoci9 na rzecz *l+
12R

/ra' 977:: Nu normalno,ci8 @ateria# z kon-erencji naukowej zor!anizowanej z inicjat#w# i pod patronate$ @0/8 *0/8 Warszawa 233.
12L

&. 6. Airnie8 E. 0[7onnell8 "ounterinsurgency in /raK =977A Q 977C>8 6*/2 7orporation 2334 6. @. ?erec)t8 $hy the $orst /s <robably 2&er in /raK, *EI8 2ece$ber 233L *. D. &aceVic), 0he <etraeus 3octrine, )ttp>WWwww.t)eatlantic.co$>43WdocWprintW233413Wpetraeus+doctrine

128

121

71

(aid#. Wol98 prz#naj$niej takt#cznie wsppracowa= z *$er#kana$i na rzecz odz#skania peni wadz#. Arz# okazji $o!9 prz# po$oc# *$er#kanw w#$usi= na sz#itac) wieksz# udzia we wadz# centralnej w Iraku. "rzeci to Gw#ciszenieH rad#kaw sz#ickic) pod wodz9 *l ,adra.

/ajprawdopodobniej wi9'e si% to ze z$ian9 takt#ki w walce o wp#w# *l+,adra wrd sz#itw> z takt#ki walki zbrojnej na rzecz takt#ki walki polit#cznej. Fspokojenie s#tuacji w Iraku $o'e b#= zate$ bardzo kruc)e i niepewne. 133 Baa$anie bezpieczestwa $o'e nast9pi= w ka'dej c)wili8 jako 'e zale'# ono nie od obiekt#wn#c) warunkw8 ale od takt#cznej postaw# !wn#c) !racz# polit#czn#c). 2late!o do proble$u irackie!o nale'# podc)odzi= bardzo ostro'nie i rozwa'nie. 131 6ozwa'aj9c prz#sze zaan!a'owanie spoecznoci $i%dz#narodowej w Iraku $o'na z !r# zao'#=8 'e nowe wadze irackie najprawdopodobniej du!o jeszcze sa$e nie b%d9 w stanie poradzi= sobie z proble$e$ budowania nowe!o pastwa. /ie poradz9 sobie zwaszcza z zapewnienie$ bezpieczestwa. &%d9 zate$ prosi= spoeczno= $i%dz#narodow9 o dalsz9 po$oc8 w t#$ po$oc wojskow9. 2late!o strate!ia w#jcia si $i%dz#narodow#c) z Iraku $usi b#= elast#czna8 uzale'niona od rozwoju s#tuacji8 z !otowoci9 jej korekt co do te$pa i sposobu w#prowadzania wojsk.132

:(:( WOJNA ROSYJSKO9;RUZIDSKA W !!G ROKU 7)c9c wst%pnie oceni= najnowsz9 wojn% w Europie $i%dz# 6osj9 i ?ruzj9 warto podzieli= j9 na trz# -az#> prz#!otowanie wojn#8 !wn9 ka$pani% zbrojn98 d#plo$at#czno+ wojskowe w#c)odzenie z wojn#. /ie ule!a w9tpliwoci8 'e ob#dwie stron# prz#!otow#wa# si% do tej wojn# od wielu $iesi%c#> prawdopodobnie od czasu uznania niepodle!oci (osowa oraz wiosenne!o szcz#tu
130

,. ,i$on8 0he <rice of the urge8 QEorei!n *--airs@ 8 @a#WDune 2334

131

7. K. (a)l8 @. *. Elourno#8 ,. &ri$le#8 haping the /raK /nheritance8 7enter -or a /ew *$erican ,ecurit#8 Dune 2334
132

7. K. (a)l8 W. E. 0do$8 $hen to Oea&e /raK# 0oday, 0omorrow, or Pesterday? 8 QEorei!n *--airsH8 Dul#W*u!ust 2334. 0he Necessary teps for a !esponsible $ithdrawal from /raK. 6eport o- t)e "ask Eorce -or a 6esponsible Wit)drawal -ro$ IraZ, 7o$$onwealt) Institute8 7a$brid!e8 @assac)usetts8 2334.

72

/*"08 !dzie ;w du'ej $ierze w w#niku Gzaoczne!oH uwz!l%dnienia zastrze'e 6osji< zawieszono prz#znanie ?ruzji tzw. @*A8 Alanu dziaania na rzecz czonkostwa w sojuszu.133 6osja z#skaa w ten sposb dodatkow# czas na operacj% storpedowania prozac)odnic) stara ?ruzji. ?ruzja za znalaza si% w s#tuacji Gstrate!icznej beznadzieiH> zrozu$iaa8 'e bez ure!ulowania kr#z#sw na swoi$ ter#toriu$ nie $a szans na inte!racj% z Bac)ode$8 a jednoczenie kr#z#sw t#c) nie $o!a ure!ulowa= na drodze pokojowej8 d#plo$at#cznej. Ao prostu 6osja do te!o ni!d# b# nie dopucia. Aozostawao jej wi%c> albo zrzec si% prawa do *bc)azji i 0setii Aoudniowej ;dla ka'dej wadz# b#ob# to sa$objstwo polit#czne z nie$al pewn#$ w#woanie$ wojn# wewn%trznej<8 albo sprbowa= doprowadzi= do jakie!o przesilenia i b#= $o'e prz#naj$niej cz%ciowe!o rozwi9zania te!o G!ruziskie!o w%zaH. /ajw#raIniej ,aakaszwili zdec#dowa si% na dru!9 opcj%. W tej s#tuacji kon-rontacja zbrojna staa si% nieuc)ronna. ?ruziski kurs na siowe przesilenie b# w#raInie na r%k% 6osji. Bastawia wi%c strate!iczn9 puapk%8 w ktr9 ?ruzini w kocu wpadli. Wa'n#$ ele$ente$ tej puapki w sensie wojskow#$ b## du'e =wiczenia Anocnokaukaskie!o 0kr%!u Wojskowe!o kilka t#!odni przed w#buc)e$ wojn# prz#!otowuj9ce wojska te!o okr%!u do wtar!ni%cia na ter#toriu$ ?ruzji. Arz#po$ina# one $anewr# wojsk Fkadu Warszawskie!o przed inwazj9 na 7zec)osowacj% w 11R4 roku. Aodobnie jak wted# w ,udetac)8 tak teraz w ?rac) (aukaskic) oddzia# w#sz# nad !ranic%8 a sztab# =wicz## na $apac) dziaania po dru!iej stronie tej !ranic#. "e$at> operacja w#$uszania pokoju8 cz#li dosownie to8 co za c)wil% wedu! 6osjan robi# ic) wojska po zejciu z !r do 0setii8 *bc)azji i inn#c) rejonw ?ruzji. 6wnole!le z t#$ prz#!otow#wano in-rastruktur% do sz#bkie!o rozwini%cia wojsk w obszarac) prz#sz#c) dziaa. W *bc)azji obserwowali$# np. prz#b#cie ros#jskic) wojsk in'#nier#jn#c) z rzeko$9 po$oc9 dla ludnoci c#wilnej w naprawie szlaku ko$unikac#jne!o. 2ziaania te b## tak $ocno $askowane i osaniane przed rozpoznanie$ dru!iej stron#8 'e 6osjanie nawet nie zawa)ali si% zestrzeli= patroluj9ce *bc)azj% !ruziskie bezpilotowce.

133

Bestawienie pierwsz#c) !or9c#c) -aktw i ko$entarz# na te$at wojn# ros#jsko+!ruziskiej patrz> 0imeline of the !ussian#%eorgian conflict? !ussian in&asion of %eorgia: de&elopments, ob)ecti&es and conseKuences? %eorgia at war with !ussia, QEastweek8 *nal#tical /ewsletterH8 7entre -or Eastern ,tudies8 23 *u!ust 2334.

73

,terowane prowokacje w 0setii Aoudniowej ;ostrzeliwania wiosek !ruziskic)8 za$ac) na pro!ruziskie!o polit#ka w 0setii Aoudniowej 2. ,anakojewa< peni# rol% zapalnika w tej strate!icznej puapce. Arz#!otowania !ruziskie do siowe!o przesilenia b## tak'e klas#czne.

Arzeprowadzono =wiczenia wojskowe8 po ktr#c) prz# !ranic# z 0seti9 Aoudniow9 z!ro$adzono z!rupowanie uderzeniowe wojsk z ci%'ki$ uzbrojenie$ pancern#$ i art#ler#jski$. "er#toriu$ 0setii nas#cone zostao !rupa$i wojsk specjaln#c). Arz#!otowano d#wersj% w celu zniszczenia "unelu 6ockie!o. Wz$ocniono wioski !ruziskie wok 7c)inwali. /a pocz9tku sierpnia ob#dwie stron# zaj%# poz#cje w#jciowe do rozpocz%cia starcia zbrojne!o. Arz#!otowania do wojn# przebie!a# zate$ wedle klas#czn#c) re!u rozwini%cia operac#jne!o wojsk. Barwno 6osjanie8 jak i ?ruzini $usieli o t#$ wiedzie=. "akic) ruc)w wojsk nie da si% ukr#=. *le $ie= in-or$acje o przeciwniku8 a dokona= waciwej ocen# t#c) in-or$acji i s-or$uowa= wnioski co do wasn#c) dziaa to dwie r'ne spraw#. "ak b#o i t#$ raze$. Arz#naj$niej po stronie !ruziskiej nie zrobiono dobre!o u'#tku z in-or$acji o ros#jski$ rozwini%ciu wojsk w ra$ac) =wicze Anocnokaukaskie!o 0kr%!u Wojskowe!o. /ajprawdopodobniej b%dnie oceniono za$iar ros#jski. Arz#puszcza$8 'e brane b## pod uwa!% dwie $o'liwe opcje strate!iczne 6osji> a< straszenie ?ruzji rozwini%cie$ wojsk na Anocn#$ (aukazie8 ab# powstrz#$a= j9 od interwencji w 0setii AoudniowejC b< rzecz#wist# za$iar wejcia wojsk ros#jskic) do 0setii i *bc)azji pod pozore$ dodatkowe!o wz$ocnienia Gsi pokojow#c)H ;wariant inwazji na 7zec)osowacj% w 11R4 roku<. W wietle t#c) opcji da si% w#tu$acz#= !ruzisk9 dec#zj% rozpocz%cia wojn#. Deli cele$ 6osji b#ob# t#lko odstraszanie8 to prawdopodobnie nie zarea!owaab# nat#c)$iast z ca9 $oc9 i $!b# uda= si% plan b#skawicznej8 o!raniczonej inwazji8 prowadz9cej $etod9 -aktw dokonan#c) do ustanowienia wasnej ad$inistracji na cz%ci 0setii Aoudniowej ;7c)inwali wraz z okoliczn#$i wioska$i !ruziski$i<. @o!o to 9cz#= si% z nadziej9 na wejcie $i%dz#narodow#c) si rozje$cz#c) dla rozdzielenie wojsk ros#jskic) i !ruziskic) w 0setii Aoudniowej. ?d#b# nato$iast 6osja rzecz#wicie c)ciaa wprowadzi= dodatkowe si# na ter#toriu$ separat#st#czn#c) republik8 to operacja uprzedzaj9ca $o!ab# b#= jed#n9 szans9 na uratowanie prz#naj$niej cz%ci 0setii przed ostateczn9 jej utrat9 ;t#$ bardziej8 'e dziaania uprzedzaj9ce8 to jeden z !wn#c) ele$entw a$er#kaskiej doktr#n# wojskowej8 wedle ktrej ksztatowana b#a ar$ia !ruziska w wielu ostatnic) latac)<.
74

"aka kalkulacja strate!iczna $o!a dawa= szans% ,aakaszwile$u otworzenia sobie $o'liwoci czonkostwa w /*"0 przez rozstrz#!ni%cie kr#z#su oset#jskie!o $etod9 siowe!o narzucenia ko$pro$isu> cz%= 0setii Aoudniowej wraca do ?ruzji8 z dru!iej cz%ci de-init#wnie rez#!nuje$# i z!adza$# si% na jej niezale'no=. *le takie rozwi9zanie ocz#wicie nie le'ao i nie le'# w interesie 6osji. Wiele wskazuje na to8 'e 6osja kierowaa si% trzeci9 opcj9 celowe!o sprowokowania ?ruzji do rozpocz%cia wojn# i nat#c)$iastowe!o GskontrowaniaH jej. "ak te' si% stao. ?ruzja rozpocz%a wojn% salwa$i art#ler#jski$i na stolic% separat#st#cznej republiki i wtar!ni%cie$ do niej8 ab# przep%dzi= $iejscow9 ad$inistracj%. W odpowiedzi 6osja rozpocz%a nat#c)$iast wielkie prze!rupowanie si ;cz%= si najprawdopodobniej znajdowaa si% ju' wczeniej w 0setii Aoudniowej8 dot#cz# to w szcze!lnoci wojsk specjaln#c)< i ju' w dru!i$ dniu wojn# przesza do przeciwnatarcia8 zakoczone!o w#pc)ni%cie$ ?ruzinw z 7c)inVali oraz opanowanie$ bez walki ?ori8 b%d9ce!o w istocie !wn9 baz9 operac#jn9 oset#jskie!o z!rupowania wojsk !ruziskic). Dednoczenie lotnictwo ros#jskie prz#st9pio do s#ste$at#czne!o bo$bardowania wsz#stkic) wa'niejsz#c) obiektw in-rastruktur# wojskowej na ter#toriu$ caej ?ruzji8 a $ar#narka wojenna do blokad# !ruziskic) portw. 6osja uruc)o$ia tak'e dziaania o-ens#wne w dru!iej separat#st#cznej republice *bc)azji. W zasadzie bez walki opanowan# zosta przez *bc)azw W9wz (odorski8 a wojska ros#jskie w#sz# na ter#toriu$ ?ruzji poza !ranic% abc)ask9. Wraz z prze!ranie$ bitw# o 7c)inwali ar$ia !ruziska zaprzestaa jakic)kolwiek dziaa zbrojn#c)8 w#co-uj9c si% koncentr#cznie z pnoc# i zac)odu w kierunku stolic# kraju "bilisi. Arez#dent @iedwiediew o!osi zakoczenie !wnej ka$panii zbrojnej w tej wojnie. 6ozpocz%a si% kocowa -aza d#plo$at#czno+wojskowe!o w#c)odzenia z wojn#. W tej -azie 6osja nadal intens#wnie w#korz#st#waa cz#nnik $ilitarn#. W#ra'ao si% to przede wsz#stki$ w w#kon#waniu rajdw na baz# i obiekt# in-rastruktur# wojskowej na ter#toriu$ ?ruzji oraz s#ste$at#czn#$ ic) niszczeniu8 pl9drowaniu i za!arnianiu ;w9cznie nawet z pojazda$i a$er#kaski$i<. Wojska !ruziskie prakt#cznie nie stawia# 'adne!o oporu8 Gsp%taneH w pewn#$ sensie porozu$ienie$ polit#czn#$8 ktre!o c)cieli przestrze!a=8 b# nie straci= poparcia Bac)odu. Wojska ros#jskie nato$iast nie $ia# takic) o!ranicze i Gspuszczone ze s$#cz# polit#cznejH $ia# pen9 swobod% operac#jn9. Istotn9

75

rol% w wojskowo+d#plo$at#czn#c) z$a!aniac) od!r#wa# dziaania F,*8 /*"0 i 6osji na @orz# 7zarn#$. W tej c)wili prz#c)odzi pora na polit#czno+d#plo$at#czne poszukiwanie

$i%dz#narodowe!o rozwi9zania te!o kr#z#su. 6osja c)ce $aks#$alnie w#korz#sta= stworzone -akt# ;$.in. uznanie 0setii Aoudniowej i *bc)azji< w swoi$ interesie i$perialn#$. :wiat zac)odni ;F,*8 /*"0 i FE< bardzo powoli i niejednolicie w#pracowuje swoje stanowisko. 2late!o ta -aza kr#z#su kaukaskie!o $o'e trwa= wiele lat. *le ju' dzisiaj wida=8 'e wojna ros#jsko+!ruziska staje si% jak dot9d dru!i$ ataku terror#st#czn#$ na F,* z 11.31.2331 roku polit#czno+strate!iczn#$ OOI wieku. 0d!r#wa ona istotn9 rol% w po

najwa'niejsz#$ w#darzenie$ ewolucji

$i%dz#narodowe!o rodowiska bezpieczestwa. Fzasadniona w#daje si% teza8 ze de-init#wnie kocz# pozi$nowojenn9 er% w tej ewolucji. Ao zakoczeniu zi$nej wojn# spado znaczenie si# $ilitarnej. Wojna w ?ruzji pokazaa8 'e ta tendencja zostaa co naj$niej za)a$owana8 jest w nasz#$ s9siedztwie pastwo !otowe dokona= bezporedniej napaci. "u pozi$nowojenna era zatocz#a kr9!. :wiat znw stan9 w obliczu brutalne!o i bezwz!l%dne!o stosowania si# $ilitarnej w stosunkac) $i%dz# pastwa$i. "warde za!ro'enia znw okazuj9 si% aktualne. @o'na powiedzie=8 'e w sierpniu 2334 roku8 po niespena dwc) dekadac)8 skocz#a si% de-init#wnie pozi$nowojenna pauza strate!iczna w Europie. 6os#jska ar$ia znw przekrocz#a 6ubikon i wtar!n%a zupenie jawnie8 o-icjalnie i z o!ro$n9 si9 na ter#toriu$ swoje!o s9siada. 6osja w9cz#a dzwonek oznaj$iaj9c# koniec pozi$nowojenn#c) wakacji. 6ozpocz%a now# sezon bezpieczestwa $i%dz#narodowe!o8 zwaszcza bezpieczestwa europejskie!o. 7o prawda inwazja ros#jska na ?ruzj% nie b#a jaki$ $ajsterszt#kie$ z dziedzin# sztuki wojennej8 nie wniosa nic nowe!o do wojskowoci na $iar% OOI wieku. 13. Wr%cz przeciwnie> prz#po$niaa stare czas#C b#a wojn9 w zupenie star#$ st#lu. /ie obserwowali$# ani spektakularn#c) $anewrw ;poza rajda$i na obiekt# !ruziskiej in-rastruktur# ju' prakt#cznie po zakoczeniu dziaa wojenn#c)<8 ani -inez#jn#c) operacji po9czon#c) ;wspln#c) dziaa -or$acji r'n#c) rodzajw si zbrojn#c)<8 t#pow#c) dla wspczesn#c) dziaa bojow#c)8 ani te' zastosowania nowoczesn#c) tec)niczn#c) rodkw
13.

*. 7#!anok8 ;ro'i piatidniewno) &o)ny & Da'a&'azie8 G/ezaVisi$oe Noennoe 0bozrenieH8 21.34.2334

76

walki8 waciw#c) erze rewolucji in-or$ac#jnej. 135 0t zw#ka OO+wieczna w#niszczaj9ca walka o!niowa. Walka w#!rana wiatowej jak wi%kszo= operacji radzieckic) w czasie II wojn# przede wsz#stki$ $as9 liczebnej przewa!i.

*le 6osja przeprowadzaj9c ka$pani% wojenn9 przeciwko ?ruzji8 bez o!l9dania si% na 'adne konwenanse d#plo$at#czne i nie bawi9c si% w jak9kolwiek operac#jn9 -inezj% wojskow98 w#starczaj9co jednoznacznie uprz#to$nia swoje$u otoczeniu8 'e jest !otowa bez skrupuw w#korz#st#wa= przewa!% brutalnej si# w stosunkac) ze swoi$i s9siada$i. Dak za dawn#c) czasw zi$nej wojn# na W%!rzec) lub w 7zec)osowacji. 6osja naturalnie zarzeka si%8 'e nie c)ce powrotu zi$nej wojn#. *le sowa te przecz9 cz#no$. W prakt#ce posu!uje si% instru$enta$i najw#raIniej z arsenau rodkw zi$nowojenn#c). Aosu!uje si% ni$i do= zr%cznie ;staraj9c si% np. por'ni= F,* z Europ9 Bac)odni98 a t% ostatni9 GrozluIni=H wewn%trznie<. 0cz#wicie now# stan relacji bezpieczestwa8 jaki w w#niku te!o si% ujawnia8 nie jest prost#$ renesanse$ dawnej zi$nej wojn#. 13R "a II zi$na wojna jest inn9 jakoci98 jest wojn9 o!raniczon98 re!ionalna8 as#$etr#czn98 o niskiej intens#wnoci8 jest w porwnaniu z poprzedni9 + wojn9 G$a9H. 0!raniczon98 as#$etr#czn9 bo inaczej ni' w poprzedniej kon-rontacji dwc) wielkic)8 s#$etr#czn#c) bie!unw8 jakie stanowi# dwa bloki ideolo!iczno+$ilitarne8 jej dzisiejsze pod$iot#> Bac)d i 6osja jednak ani nie ku$uluj9 w sobie wsz#stkic) najwa'niejsz#c) punktw ci%'koci wspczesne!o wiata8 ani te' nie s9 sobie rwnorz%dne. "o nie jest ju' wojna o ca# wiat8 t#lko o prz#ros#jsk9 stre-% wp#ww na poudniu dawne!o B,66. Wojna niskiej intens#wnoci poniewa' to nie ideolo!ia oraz odstraszanie i zastraszanie nuklearne ;)ard power< b%d9 od!r#wa= w niej dec#duj9c9 rol%8 a raczej oddzia#wania in-or$ac#jne i selekt#wnie dozowane naciski ekono$iczne8 w t#$ ener!et#czne ;so-t power<. Aoniewa' potencja 6osji jest o wiele $niejsz#8 ni' b# potencja cae!o bloku radzieckie!o8 to nie s9dz%8 ab# II zi$na wojna $o!a trwa= tak du!o8 jak I zi$na wojna. @#l%8 'e nie zapowiada si% na du'ej ni' lat kilka.
135

*naliza saboci ros#jskic) si zbrojn#c) na tle tej wojn# w ocenac) nie$ieckic) analit#kw patrz c. defeghihj8 RSTUUVW XYZ[Z\ S]S\^Y_T^\_, Q/ezaVisi$oe Noennoe 0bozrenieH8 13.32.2331. Dedn#$ z nielizcn#c) jakociowo now#c) ele$entw b# atak internetow# na !ruziskie sieci ko$puterowe. Bob. @. (leiber8 $o)na zaczH+a sie w sieci, Q6zeczpospolitaH8 1.31.2334 r.
13R

,. &. Sud)o#o$o8 0he world cannot afford a new "old $ar 8 QInternational Kerald "ribuneH 8 ,epte$ber 158 2334. "ak'e + *. 7)ra$czic)in8 1sli za&tra &o)na ` No&a)a cholodna)a8 Q/ezaVisi$oe Noennoe 0bozrenieH8 5.31.2334.

77

W su$ie prze!l9d przebie!u i rezultatw ostatnie!o kon-liktu na (aukazie w#kazuje8 'e !wne wnioski8 jakie z nie!o w#nikaj98 $aj9 raczej c)arakter polit#czno+strate!iczn#8 a nie operac#jno+$ilitarn#. *r$ia ros#jska nie powiedziaa o sobie nicze!o8 cze!o b#$# ju' wczeniej nie wiedzieli.13L Aolit#czne dec#zje8 ktr#$i si% kierowaa8 stanowi9 nato$iast wa'n9 i niepokoj9c9 nauk% dla caej Europ#. /auk%8 'e istnieje realne za!ro'enie powrotu prakt#ki bezwz!l%dne!o8 bojowe!o w#korz#st#wania si zbrojn#c) w stosunkac) pierwszoplanowe stao si% bezpieczestwo ener!et#czne8 $i%dz#narodow#c). W ostatnic) latac) w#dawao si% ju'8 'e ta dziedzina bezpieczestwa odc)odzi na dru!i plan ant#terror#st#czne8 in-or$ac#jne cz# nawet ekolo!iczne. "#$czase$ $usi$# sobie prz#po$nie= o za!ro'eniu a!resj9 zbrojn9. "o oznacza konieczno= poo'enia nacisku na bojow9 sprawno= wojska8 ale tak'e na spjno= dec#z#jn9 i zdolno= sz#bkie!o rea!owania /*"0. 134 Wojna w ?ruzji dowioda8 'e $ae pastwo w pojed#nk% jest bez szans w otwartej kon-rontacji zbrojnej z a!res#wn9 pot%!9. Wspln#$ interese$ w Europie jest wi%c wz$acnianie ar$ii narodow#c)8 ale te' akt#wne dziaanie na rzecz prz#j%cia nowej koncepcji strate!icznej /*"08 w ktrej prior#tete$ stanie si% zapewnienie sz#bkie!o uz#skiwania konsensusu co do rea!owania na za!ro'enia $ilitarne8 rozpocz#naj9c od skuteczne!o redukowania $o'liwoci ewentualne!o szanta'u !roIb9 $ilitarn9. Dednoczenie niez$iernie wa'ne staje si% usprawnienie wspdziaania /*"0 FE8 a nawet stworzenie spjne!o tande$u bezpieczestwa /*"0+ FE. Aierwsz#$ krokie$ w t#$ kierunku $o!ob# b#= ustanowienie 6ad# /*"0+FE.131

:(<( ROSYJSKO9 UKRAIDSKI KONJBIK$ ;AZOWY

13L

*. 7)ra$czic)in8 ;ro'i ratnych uspiecho& i nieudacz8 Q/ezaVisi$oe Noennoe 0bozrenieH8 22.34.2334. "ak'e 0. @att)ews8 A New Model Army8 G/ewsweekH8 *u!ust 338 2334C @. 6astopszin8 N. @jasnikoV8 !ossi)s'u)u armi)u zaprogrammiro&ali na &ecznoe otsta&anie, G/ezaVisi$oe Noennoe 0bozrenieH8 5.31.2334
134

D. 2e$pse#8 $ar in %eorgia eBposes NA024s fault lines8 QInternational Kerald "ribuneH8 ,epte$ber 38 2334

139

Aodobn9 ide% ;d#rektoriatu F,* /*"0 FE< propa!uj9 b#li w#bitni dowdc# i sze-owie sztabw wojskow#c) pastw /*"0 w opracowaniu> 0owards a %rand trategy for an ;ncertain $orld, /oaber Eoundation 233L

78

W 2334 i 2331 roku 6osja doprowadzia do dwc) strate!iczn#c) przesile. Dedne!o $ilitarne!o8 w rodku !or9ce!o lata rodku zi$# z ?ruzj9 i dru!ie!o nie$ilitarne!o ;ener!et#czne!o<8 w z Fkrain9. 7o prawda nie $o'na powiedzie= wprost8 'e t#lko sa$a je

w#woaa8 ale na o! wi%kszo= analit#kw jest przekonana8 'e ob#dwa co naj$niej sprowokowaa w i$i% wasn#c)8 narodow#c) interesw. 0b#dwie kon-rontacje $aj9 bardzo cz#teln# kontekst zwi9zan# z ros#jski$i interesa$i. Dest ni$ perspekt#wa w#rwania si% pastw s9siednic) 6osji ;nale'9c#c) do tzw. Gbliskiej za!ranic#H< spod jej prze$o'n#c) wp#ww i $niej lub bardziej de$onstrowana c)%= do9czenia do Bac)odu. 0ponowanie przeciw te$u jest sta#$ $ot#we$ polit#ki ros#jskiej przez ostatnie 15 lat8 wr%cz jej w#raIn#$ strate!iczn#$ cele$. Arz#po$nij$#8 'e tak b#o tak'e w latac) dziewi%=dziesi9t#c) ubie!e!o wieku z pastwa$i Europ# :rodkowej ;w t#$ Aolsk9< i kraja$i bat#cki$i w ic) d9'eniac) do /*"0. "#lko 'e wted# 6osja o!raniczaa si% w#9cznie do stosowania rodkw wojn# in-or$ac#jnej8 d#skred#towania8 zastraszania8 zniec)%cania za porednictwe$ $ediw i d#plo$acji publicznej. W OOI wieku8 po dojciu do wadz# prez#denta W. Autina8 odnotowuje$# istotn9 z$ian% w ros#jskiej prakt#ce polit#cznej. 0d strate!icznie G$i%kkic)H rodkw in-or$ac#jn#c) przec)odzi do stosowania tak'e rodkw Gtward#c)H zbrojn#c) i !ospodarcz#c). "o jest w prakt#czn# w#raz jakociowej reorientacji w kierunku utwardzania $etod polit#ki za!ranicznej 6osji. 6eorientacji prowadz9cej do zerwania z er9 polit#ki poradzieckiej i wst9pieniu w er% polit#ki noworos#jskiej ;neoros#jskiej<. W tej nowej polit#ce nie t#lko z$ieniaj9 si% instru$ent# strate!iczne8 ale tak'e w sposb zdec#dowanie bardziej w#raIn# eksponowane s9 bezporednie interes# narodowe 6osji8 a nie jakie wsplne interes# wi%kszej caoci8 jak9 b# kied# Bwi9zek 6adziecki i o jakiej to caoci 6osja jeszcze $#laa troc)% sent#$entalnie w -azie poradzieckiej. 2zisiaj dla 6osji jej poradziecc# s9siedzi s9 najzw#klejsz#$i pastwa$i obc#$i8 z ktr#$i utrz#$uje si% zewn%trzne ;a nie wewn9trzi$perialne< stosunki i z ktr#$i8 w razie uznania to za potrzebne8 nale'# si% rozprawia= wszelki$i dost%pn#$i rodka$i. B te!o punktu widzenia nowa polit#ka ros#jska prz#po$ina rzecz#wicie bardziej czas# i$perialnej 6osji carskiej8 ni' zideolo!izowane!o8 ponadros#jskie!o Bwi9zku 6adzieckie!o. Arakt#ka ostatnic) lat i $iesi%c# pokazuje8 'e noworos#jska polit#ka i$perialna $a du'9 d#na$ik%8 zwaszcza w stosunku do Europ#. 0t' dwa ostatnie kon-likt# r'ni9 si% swoi$ roz$ac)e$ strate!iczn#$. 7)ocia' ob#dwa b## kon-likta$i o krtkotrwaej kul$inacji8 t#lko kilku+ kilkunastodniow#$i8 to o ile wojna z ?ruzj9 zaan!a'owaa Fni%
79

Europejsk9 jed#nie jako porednika8 jako pod$iot u$o'liwiaj9c# spokojne zakoczenie bezporednic) dziaa zbrojn#c)8 to najnowsze starcie !azowe dotkn%o jej ju' bezporednio. Fnia Europejska staa si% po prostu jedn9 z je!o stron. (a'd# z pod$iotw te!o kon-liktu w#c)odzi z nie!o z inn#$ dowiadczenie$. B pewnoci9 wp#nie on istotnie na ic) dalsz9 prakt#k% strate!iczn9. 6osja przekonaa si%8 'e pastwa poradzieckie s9 wci9' osa$otnione strate!icznie ;z w#j9tkie$ pastw bat#ckic)< i $a du'9 swobod% dziaania wobec nic). "ak jak rozprawia si% na co naj$niej adn#c) kilka lat z ?ruzj98 tak te' dodatkowo osa$otnia i odsun%a Fkrain% od Bac)odu8 ktr# nie b# w stanie jej w t#$ przeszkodzi=. "o jest ros#jska strate!ia -aktw dokonan#c) ;jak z uznanie$ pastwowoci *bc)azji i Aoudniowej 0setii<. 7o 6osja uz#skaa8 z te!o ju' nie b%dzie $usiaa rez#!nowa=. Dest to zw#ci%stwo 6osji8 ale c)#ba jednak zw#ci%stwo p#rrusowe. 0kupione powa'n9 utrat9 wiar#!odnoci ekono$icznej8 w szcze!lnoci jako dostawc# ener!ii. 7iekawe8 cz# 6osja zdaje sobie z te!o w peni spraw%U 7z# przebie! i rezultat# kr#z#su wp#n9 na skor#!owanie jej dot#c)czasowe!o kursuU 7z# $o'na si% spodziewa= porzucenia przez 6osj% dot#c)czasowej $etod# prowokowania i doprowadzania do dalsz#c) te!o t#pu przesile strate!iczn#c) w celu rozbudow#wania w ic) rezultacie swoic) wp#ww w bezporedni$ otoczeniu strate!iczn#$U "o s9 p#tania na dzisiaj otwarte. Fkraina w#c)odzi z te!o kon-liktu poobijana8 ale z twarz9. Aoobijana8 bo zostaa ekono$icznie osabiona8 polit#cznie dodatkowo zd#skred#towana w oczac) Bac)odu jako przestrze niepewna dla strate!iczn#c) interesw8 ale z twarz9 bo podj%a8 z !odn9 podziwu deter$inacj9 i ze wiado$oci9 r#z#ka8 w#zwanie ros#jskie. "o jest c)#ba pierwsz# strate!iczn# bj Fkrain# jako pastwa o swoj9 pen9 niezale'no= i suwerenno=. &j toczon# niestet# w osa$otnieniu z przewa'aj9c#$ przeciwnikie$. W#raInie !o nie prze!raa co w istocie oznacza8 'e zw#ci%'#a. 7)o= z pewnoci9 okupi ten rezultat opInienie$ swoic) szans rozwojow#c) i szans na do9czenie do Bac)odu. Fdao si% jej w#ne!ocjowa= t#lko niewielkie ust%pstwa w stosunku do pierwotn#c) warunkw ros#jskic). "o $i$o wsz#stko i tak nieIle8 bo !d#b# prze!raa to starcie bezwarunkowo rozpocz9b# si% jej !watown# ruc) po rwni poc)#ej w uzale'nienie od 6osji. /ast9piab# Gbiaorus#zacjaH poz#cji polit#cznej i strate!icznej Fkrain#. Arzed t#$ Fkraina si% w#bronia. /a jak du!oU * $o'e na staeU /a te p#tania b%dzie$# $o!li ju' niedu!o uz#ska= odpowiedI obserwuj9c pokon-liktow9 prakt#k% polit#czn9 na Fkrainie.
80

2la Fnii Europejskiej kon-likt !azow# z pocz9tku 2331 roku to pierwsza w jej dziejac) powa'na bezporednia kon-rontacja strate!iczna. (on-rontacja cic)a8 troc)% ukr#ta. *le nie ule!a w9tpliwoci8 ze FE staa si% obiekte$ G!azowe!o uderzeniaH. A#tanie wa'ne> cz# staa si% obiekte$ ra'enia prz#padkow#$8 cz# te' zostaa u!odzona z pre$ed#tacj9U Inn#$i sow# + cz# strat# pastw Fnii Europejskiej z powodu odci%cia !azu to Gcollateral da$a!eH8 tj. nieintencjonalne8 nieza$ierzone szkod# uboczne starcia 6osji z Fkrain98 cz# te' to skutek operacji wiado$ie i celowo w#$ierzonej w spoisto= Fnii EuropejskiejU @ao prawdopodobne w#daje si%8 ab# to b## e-ekt# uboczne8 ot tak sobie prz#padkowe8 bez uwz!l%dniania i kalkulowania r#z#ka z ni$i zwi9zane!o. 7)#ba zdec#dowanie bli'sza prawd# jest dru!a opcja. Wiele wskazuje na to8 'e 6osja postanowia prz# okazji wojn# z Fkrain9 przetestowa= tak'e odporno= na szanta' ener!et#czn#8 solidarno= i spjno= rea!owania Fnii Europejskiej. /iestet#8 test ten nie w#pad dla niej najlepiej. W prakt#ce obna'on# zosta ko$pletn# brak wsplnot# strate!icznej Fnii Europejskiej w stosunku do w#zwa i za!ro'e ener!et#czn#c). Aastwa dotkni%te ros#jski$i restr#kcja$i !azow#$i zosta# pozostawione sa$e sobie. /awet nie b#o za bardzo s#c)a= najzw#klejsz#c) sw wspczucia i wsparcia8 prz#naj$niej $oralne!o. Aozostali Gszcz%liwc#H siedzieli cic)o8 ab# niepotrzebnie nie r#z#kowa= zi$ow9 por9 braka$i ros#jskie!o !azu u siebie. "o b# bardzo s$utn# obraz wsplnot# europejskiej w !odzinac) powa'nej prb#. 7z# prz#naj$niej to dowiadczenie b%dzie $iao jakie poz#t#wne konsekwencje w prz#szociU Dest na to jaka nadzieja8 bo or!anizacje z re!u# ucz9 si% i rozwijaj9 przez dowiadczenie. 7)o= ta nauka jest bardzo powolna. @o'na jednak prz#puszcza=8 'e Fnia Europejska po dowiadczeniu swej pierwszej nie bardzo udanej wojn# !azowej z 6osj9 prz#spiesz# wreszcie prace nad wspln9 strate!i9 bezpieczestwa ener!et#czne!o. ,trate!i98 ktra przede wsz#stki$ b%dzie prowadzia do zr'nicowania Irde ener!et#czn#c) Europ# i de$onopolizacji dostawc# ros#jskie!o. /ie ule!a tak'e w9tpliwoci8 'e jedn#$ z najwa'niejsz#c) ele$entw takiej strate!ii powinien b#= Gener!et#czn# art#ku 5.H ;na wzr art#kuu 5. w /*"0 o wspln#$ bezpieczestwie $ilitarn#$<8 cz#li znana re!ua $uszkieterw> jeden za wsz#stkic)8 wsz#sc# za jedne!o. &ezpieczestwo ener!et#czne8 podobnie jak bezpieczestwo w o!le8 $usi b#= w Fnii Europejskiej traktowane jako niepodzielne.

81

<( #OZIINOWOJENNE ZIIANY W $AK$Y&E CZIALAD

Z@ROJNY&)

Arze!l9d dowiadcze z pozi$nowojenn#c) kr#z#sw i kon-liktw $ilitarn#c) pozwala zauwa'#=8 'e wspczesne warunki bezpieczestwa stawiaj9 szere! spec#-iczn#c) w#$a!a wobec prowadzenia dziaa wojenn#c)8 w t#$ w szcze!lnoci terror#z$e$ $i%dz#narodow#$. (a$panie a-!aska i iracka ujawni# $.in. wielkie $o'liwoci zastosowania wo.sk spe*.a,ny*= do celw cz#sto operac#jn#c). &#li$# wiadka$i s#ner!iczne!o e-ektu sprz%'enia $o'liwoci ko$andosa z potencjae$ uderzeniow#$ wielkic) -or$acji lotnicz#c). Fjrzeli$# na polu walki pojed#ncze!o 'onierza d#sponuj9ce!o si9 uderzeniow9 bo$bowca strate!iczne!o8 a nawet cae!o z!rupowania bojowe!o. "o wanie jest jeden z przejaww si# rewolucji in-or$ac#jnej8 w t#$ zastosowania s#ste$w prec#z#jnej lokalizacji obiektw ;?A, ?lobal Aosition ,#ste$< i sz#bkiej oraz niezawodnej 9cznoci. Jonierz nie $a z sob9 bo$b8 dzia8 ani rakiet prec#z#jn#c)8 a $i$o to $o'e ic) u'#= w bardzo krtki$ czasie. /awiase$ $wi9c8 uboczn#$ skutkie$ takiej takt#ki jest nasilenie si% proble$u strat od wasn#c) rodkw ra'enia8 naprowadzan#c) na obiekt# zlokalizowane i rozpoznane bezporednio przez 'onierz# dziaaj9c#c) na ter#toriu$ przeciwnika. W walce z terror#z$e$ bardzo w#raInie potwierdza si% pry3at .ako0*i na1 i,o0*i? we wspczesnej sztuce wojennej. /a polu walki wa'niejsza od liczb# 'onierz# jest jako= ic) prz#!otowania8 w#szkolenia i w#posa'enia. @#l%8 'e to powinien b#= ar!u$ent ju' ostatecznie przes9dzaj9c# o koniecznoci porzucenia parad#!$atu ilociowe!o w $#leniu o $odelu rozwoju tak'e nasz#c) si zbrojn#c). ?d# $wi$# o jakoci8 $usi$# $ie= na uwadze zwaszcza zdolno= do sz#bkie!o rea!owania na niespodziewane8 zaskakuj9ce za!ro'enia o bardzo zr'nicowan#$ c)arakterze i skali. Bdolno= GprzeciwzaskoczeniowaQ to jedno z podstawow#c) obecnie w#$a!a jakociow#c) wobec s#ste$w bezpieczestwa8 w t#$ wobec si zbrojn#c). W#eli$inowa= zupenie zaskoczenia ni!d# si% nie uda. Aonadto $in%a ju' era dwublokowej kon-rontacji o stosunkowo du'ej przewid#walnoci rodzaju i skali8 $iejsca i ewentualne!o czasu w#st9pienia za!ro'enia. 0dpowiedzi9 na obecn9 wielowariantowo= za!ro'e jest wanie rozbudowa potencjau Gprzeciwzaskoczeniowe!oQ oraz zast9pienie trad#c#jne!o planowania operac#jne!o planowanie$ ewentualnociow#$
82

1+iaa2

+/ro.ny*=. /ajnowsz#$ te!o w#raze$ $o!9 b#= dowiadczenia z trwaj9c#c) z$a!a z

;Gcontin!enc# plannin!Q<8 uwz!l%dniaj9c#$ wiele r'n#c) ewentualnoci w#st9pienia za!ro'e. B proble$e$ zaskoczenia wi9'e si% inne zjawisko8 ktre szcze!lnie jaskrawo uwidocznio si% w toku trwaj9c#c) ka$panii ant#terror#st#czn#c). Dest ni$ asy3etry*+no0F +a5ro6e2 i 1+iaa2. De!o istot9 jest dziaanie porednie8 o$ijanie siln#c) stron przeciwnika i atakowanie je!o $iejsc sab#c)8 najbardziej wra'liw#c)C stosowanie rodkw i $etod niekonwencjonaln#c). "o nie jest pojed#nek r#cerski na Gudeptan#$ poluQ i wedle ustalon#c) re!u. Ded#n9 re!u9 jest unikanie re!u. Istot9 dziaa as#$etr#czn#c) jest wci9!anie przeciwnika w obszar# nieznane8 w#korz#st#wanie je!o si# przeciwko nie$u8 a je!o saboci jako wasnej si#. "o takt#ka judoki8 a nie boksera. "ak zaatakowali terror#ci 11 wrzenia ub. roku. "ak te' nale'# z ni$i walcz#= szuka= pola starcia inne!o8 ni' oni narzucaj9. Warto zauwa'#=8 'e prakt#ka tej ka$panii potwierdza teoret#czn9 koncepcj% tzw. dziaa porednic) lansowan9 szeroko ju' ponad p wieku te$u przez znane!o teoret#ka sztuki wojennej &. K. Piddell Karta.":! B dziaania$i as#$etr#czn#$i wi9'e si% proble$ tzw. wa,ki sie*iowe.. ,ieciowa struktura or!anizacji terror#st#cznej powoduje8 'e nie $o'na jej obezwadni= poprzez zw#ke niszczenie nawet du'ej liczb# jej o!niw. "o jest tak8 jak z t%pienie$ perzu. W#r#wanie poszcze!ln#c) k%pek niewiele daje. /ale'# usun9= ca9 sie= ukorzenienia. 2late!o wszelkie klas#czne operacje8 nawet zakoczone spektakularn#$ sukcese$ takt#czn#$8 nie $o!9 doprowadzi= do ostateczne!o rozstrz#!ni%cia strate!iczne!o. @usz9 b#= uzupenione wielo$a inn#$i dziaania$i8 w t#$ du!o-alow#$i w#sika$i o c)arakterze poza$ilitarn#$. W ten sposb doc)odzi$# do kolejnej cec)# trwaj9c#c) z$a!a z terror#z$e$. Dest ni9 z$ierzc) specjalist#czne!o ;w t#$ zwaszcza $ilitarne!o< podejcia do proble$w bezpieczestwa na rzecz podejcia ko$pleksowe!o. Arzejawia si% to w koniecznoci or!anizowania i prowadzenia opera*.i +inte5rowany*=E *ywi,no9wo.skowy*=( Bauwa'$# bowie$8 'e najbardziej dra$at#czn# i spektakularn# atak ostatnic) czasw dokonan# zosta prz# u'#ciu nie$ilitarn#c) narz%dzi na nie $ilitarne cele. /ie zosta zaplanowan# przez sztab# wojskowe8 a w je!o w#konaniu nie uczestnicz#li 'onierze re!ularn#c) -or$acji zbrojn#c). 0kazuje si%8 'e za!ro'enie dla naj'#wotniejsz#c) interesw najpot%'niejsze!o pastwa wiata stworz## nie w#specjalizowane rodki $ilitarne + dobrze rozpoznane8 zlokalizowane8 ledzone + lecz najzw#klejsze rodki c#wilne. 2o przeciwstawienia si% taki$ za!ro'enio$ trzeba
1.3

Bob. &. K. Piddell Kart8 trategia- 3zia+ania po,rednie, Warszawa 1151

83

w#korz#sta= ca# potencja8 trzeba inte!rowa= w#siki we wsz#stkic) s-erac) ludzkiej akt#wnoci. /iejako wraca$# do pierwotnej s#tuacji8 !d# wojn# prowadzi# cae spoecznoci8 a nie t#lko ic) w#odr%bnione8 w#specjalizowane struktur#. Wraca$# na nowo do najdawniejszej8 klas#cznej teorii wojen. "o jest ostateczne zw#ci%stwo ,un+"z# nad 7lausewitze$. B te!o te' wz!l%du 11 wrzenia 2331 jest bez w9tpienia dat9 rozpocz#naj9c9 z$ierzc) er# specjalizacji w s-erze bezpieczestwa. ,a$e tworzone w#9cznie w t#$ celu narz%dzia ju' nie $o!9 okaza= si% w#starczaj9ce. /adc)odzi czas inte!racji. Binte!rowane podejcie do spraw bezpieczestwa8 dostrze!anie zinte!rowan#c) ;c#wilno+wojskow#c)< za!ro'e kr#z#sow#c) i wojenn#c)8 opracow#wanie koncepcji zinte!rowane!o przeciwdziaania t#$ za!ro'enio$ ;operacji c#wilno+wojskow#c)<8 tworzenie i utrz#$#wanie zinte!rowan#c) s#ste$w kierowania i struktur w#konawcz#c) to nieuniknion# kierunek ewolucji wspczesn#c) s#ste$w bezpieczestwa narodowe!o i $i%dz#narodowe!o. ,zcze!lnie w#raInie pokazaa to ka$pania iracka. 2ziaania zinte!rowane to kolejn# + po dziaaniac) po9czon#c) krok w ku$ulowaniu w#sikw w dziedzinie bezpieczestwa.1.1

>( W#LYW #OZIINOWOJENNEJ #RAK$YKI S$RA$E;I&ZNEJ NA IN$ERWEN&YJNP S$RA$E;IA @EZ#IE&ZEDS$WA ;BO@ABNE;O ?lobalizacja rodowiska bezpieczestwa w okresie pozi$nowojenn#$ w#$a!a powa'nej d#skusji o strate!ii bezpieczestwa !lobalne!o. ,trate!ii takiej wci9' brak. Istniej9 nowe strate!ie narodowe. Arbuje si% -or$uowa= ele$ent# strate!ii r'n#c) or!anizacji $i%dz#narodow#c) stosownie do potrzeb wiata pozi$nowojenne!o. "#$czase$ coraz bardziej ocz#wist9 staje si% potrzeba !eneralnej strate!ii !lobalnej. Dej ide% skrtowo okrelib#$ strate5i? proaktywn? ;w odr'nieniu od strate!ii reakt#wnej8 bazuj9cej !wnie na idei dziaa odwetow#c)< lub te' strate5i? wypr+e1+ania8 w#przedzania za!ro'e8 w#przedzania przeciwnika we wsz#stkic) s-erac) akt#wnoci na polu bezpieczestwa w#przedzania w twrcz#$ $#leniu o bezpieczestwie8 w prz#!otowaniu si% zawczasu na ewentualn9 potrzeb% i wreszcie w sa$#$ dziaaniu w razie zaistnienia ju' takiej potrzeb#.
1.1

Dest to swe!o rodzaju odpowiednik Qpo9czonoci ;jointness<H w operacjac) wojskow#c)8 ale na w#'sz#$ pozio$ie w#sikw narodow#c) i $i%dz#narodow#c) w s-erze bezpieczestwa. 2ziaania po9czone to wsplne dziaania r'n#c) rodzajw si zbrojn#c)C dziaania zinte!rowane to wsplne dziaania si zbrojn#c) i si nie$ilitarn#c) ;c#wilno+wojskowe<.

84

,trate!i% w#przedzania w t#$ opracowaniu rozu$ie$ tak'e jako s#ntez% dwc) koncepcji zapobie!ania i uprzedzania. Aunkte$ w#jcia dla jej s-or$uowania $o'e b#= obecna a$er#kaska strate!ia bezpieczestwa narodowe!o pre-eruj9ca dziaania zapobie!awcze8 ktra przec)odzi swoj9 prakt#czn9 wer#-ikacj% w ra$ac) Gpowrzeniow#c)H ;po 11 wrzenia 2331 roku< operacji $i%dz#narodow#c)8 w t#$ w szcze!lnoci operacji w Iraku.": Wnioski z t#c) dowiadcze $o!9 su'#= jej stosowne$u skor#!owaniu8 naprawieniu8 usuni%ciu b%dw i saboci8 uzupenieniu o nowe ele$ent# pod k9te$ jej zaadaptowania na potrzeb# caej spoecznoci $i%dz#narodowej.

trategiczna 'oncepc)a wyprzedzania (wintesencja nowe!o podejcia a$er#kaskie!o zawarta zostaa w obowi9zuj9cej strate!ii bezpieczestwa narodowe!o.1.3 Fwz!l%dnianie za!ro'e terror#st#czn#c)8 zwaszcza z $o'liwoci9 u'#cia przez terror#stw broni $asowe!o ra'enia8 powoduje8 'e najbardziej c)arakter#st#czn9 waciwoci9 nowej strate!ii a$er#kaskiej jest zerwanie z dot#c)czasow98 w#wodz9c9 si% jeszcze z czasw zi$nej wojn#8 strate!i9 odstraszania 1.. oraz swoiste!o przesuni%cia na dalsz# plan strate!ii rea!owania na zaistniae za!ro'enia na rzecz ustanowienia strate!ii zapobie!ania za!ro'enio$8 w t#$ zwaszcza prz#j%cia koncepcji

1.2

,zerok9 analiz% a$er#kaskiej strate!ii operacji prewenc#jn#c) i uprzedzaj9c#c) zawiera $.in. praca> tri'ing First- <reempti&e and pre&enti&e Attac' /n ;- - National ecurity <olicy8 6*/2 7orporation 233R. 1.3 0he National ecurity trategy of the ;nited tates of America 8 Was)in!ton 2332 oraz jej nowa wersja z 233R r.. 6ozwini%cie proble$at#ki walki z terror#z$e$ National trategy for "ombating 0errorism, Was)in!ton 2333. /ajnowsze $ocne podkrelenie koniecznoci kierowania si% strate!i9 dziaa prewenc#jn#c) i uprzedzaj9c#c) znalazo si% w w#st9pieniu prez#denta ?. W. &us)a na sesji B!ro$adzenia 0!lne!o 0/B 23 wrzenia 2334 roku. Aatrz + <resident Bush Addresses ;nited Nations %eneral Assembl #8 ,epte$ber 238 23348 )ttp>WWwww.w)ite)ouse.!oVWnewsWreleasesW2334W31W23343123+5.)t$l
1..

6wnie' niektrz# eksperci ros#jsc# wskazuj9 jednoznacznie na konieczno= zast9pienia dot#c)czasowej strate!ii odstraszania bazuj9cej na re!ule wzaje$ne!o !warantowane!o zniszczenia now9 strate!i9 partnerstwa opart9 na re!ule wzaje$ne!o !warantowane!o bezpieczestwa. Bob. 1'sperty predlaga)ut 'omple's mer do&eri)a po strategiczes'im &ooruJeniam8H/ezaVisi$oe Noennoe 0bozrenieH8 2. 3L. 233.. Aotrzeb% nowe!o podejcia do strate!ii nuklearnej podkrela tak'e $inister obron# Eederacji 6os#jskiej w !ussia Q NA02: trategic partners in response to emergent threats, G 6ussia Weekl#H8 7enter -or 2e-ense In-or$ation8 Dul# 5C, 977:- /ieco inne zdanie na te$at aktualnoci strate!ii odstraszania rwnie' w now#c) warunkac) patrz> 7. ,. ?ra#8 Maintaining effecti&e deterrence, ,trate!ic ,tudies Institute8 F, *r$# War 7olle!e8 7arlisle8 *u!ust 2333.

85

uderze uprzedzaj9c#c).1.5 "error#stw+sa$objcw1.R lub prz#wdcw pastw zbjeckic) za$ierzaj9c#c) u'#= broni nuklearnej nie $o'na od te!o powstrz#$a= !roIb9 niszcz9ce!o uderzenia odwetowe!o. Aotrzeba w#przedzaj9ce!o dziaania w postaci interwencji $i%dz#narodow#c) dot#cz# tak'e tzw. pastw upad#c) ;sab#c)8 d#s-unkcjonaln#c)<. 1.L &ez zewn%trznej interwencji w spraw# t#c) pastw nie udaob# si% utrz#$a= bezpieczestwa $i%dz#narodowe!o. Aocz9tkw takiej postaw# i prakt#ki spoecznoci $i%dz#narodowej $o'na doszuka= si% w latac) dziewi%=dziesi9t#c) ubie!e!o wieku w postaci koncepcji tzw. interwencji )u$anitarn#c)8 zwi9zan#c) z zapewnienie$ przestrze!ania praw czowieka ;np. w obliczu cz#stek etniczn#c)8 ludobjstwa<.1.4 Warto w t#$ $iejscu zauwa'#=8 'e nowe8 po 11 wrzenia 2331 roku8 w#danie interwenc#jne!o podejcia strate!iczne!o F,* do spraw swe!o bezpieczestwa narodowe!o spotkao si% na sa$#$ pocz9tku z powszec)n9 na o! kr#t#k9 ze stron# inn#c) pod$iotw $i%dz#narodow#c). 2ot#cz# to w szcze!lnoci jej najbardziej rad#kalne!o ele$entu8 jaki$ jest rozszerzona koncepcja uderze uprzedzaj9c#c)1.1 *naliz# operac#jne w#kazuj9 jednak8 'e uprzedzenie prz#!otow#wane!o ataku terror#st#czne!o z u'#cie$ broni $asowe!o ra'enia jest w zasadzie jed#n9 realn9 $etod9 uc)ronienia si% przed ni$. @#l% zate$8 i' nie jest prz#padkie$8 'e pocz9tkowa totalna ne!acja idei dziaa uprzedzaj9c#c) w rozu$ieniu a$er#kaski$ w walce z terror#z$e$ ust%puje pola
1.5

"eoret#czn9 i )istor#czn9 analiz% tej koncepcji $o'na znaleI= w> 2. P. Bajac8 0he best offense is a good defense: <reemption, its ramifications for the 3epartment of 3efense, w> National security challenges for the 95st century, F.,. *r$# War 7olle!e8 ,trate!ic ,tudies Institute8 7arlisle8 0ctober 2333.
1.R

/a ten te$at patrz $.in. @. Bi$n#8 Fenomen terrorystycznych zamach*w samob*)czych, GBesz#t# /aukoweH8 *0/8 Warszawa 233.8 nr 38 s. 1L 13R. 0 jedn#$ z dra$at#czn#c) aspektw sa$objczej takt#ki terror#st#cznej 2. 2. Bedalis8 Female suicide bombers, F.,. *r$# War 7olle!e8 ,trate!ic ,tudies Institute8 7arlisle8 Dune 233.
1.L

Brea'ing the Failed# tate "ycle8 6*/2 7orporation8 2334

1.4

/a ten te$at patrz $.in. E. Euku#a$a8 Budowania pa(stwa- $+adza i +ad miHdzynarodowy w aa/ wie'u, 2W 6E&I,8 Aozna 23358 s. 131 1138 11. 115
1.1

D. ,teVenson8 .ow 1urope and America 3efend 0hemsel&es, GEorei!n *--airsH8 @arc)W*pril 233.. 0 istocie r'nic w podejciu do spraw bezpieczestwa $i%dz# F,* i Europ9 interesuj9co pisze tak'e 6. (a!an8 <otHga i ra)- Amery'a i 1uropa w nowym porzGd'u ,wiata, ,tudio E$ka8 Warszawa 2333. ,zerokie studiu$ tej proble$at#ki patrz hift or !ift- Assessing ; #1; relations after /raK 8 EF Institute -or ,ecurit# ,tudies8 Aaris 233..

86

stopniowej adaptacji tej operac#jnie i lo!icznie uzasadnionej koncepcji na potrzeb# tak'e inn#c) pod$iotw $i%dz#narodow#c).153 2obr#$ prz#kade$ $o'e b#= tutaj Fnia Europejska.151 W jej strate!ii bezpieczestwa152 znajduje si% nie$al ident#czna ocena za!ro'e8 jak w strate!ii a$er#kaskiej. Fzasadnia si% w niej te' tez% o z$ierzc)u skutecznoci klas#czne!o odstraszania i koniecznoci w#przedzaj9ce!o8 prewenc#jne!o dziaania w walce z terror#z$e$ i broni9 $asowe!o ra'enia. Aodkrela si% $.in.8 'e inaczej ni' w trad#c#jnej koncepcji sa$oobron# przed inwazj9 z czasw zi$nej wojn#8 przeciwstawianie si% wspczesn#$ za!ro'enio$ w#$a!a !otowoci do dziaania zani$ kr#z#s w#st9pi. Aierwsza linia obron# cz%sto b%dzie $usiaa znajdowa= si% poza wasn#$i !ranica$i. W zakresie zwi%kszenia akt#wnoci Fnii Europejskiej wskazuje si% wr%cz na potrzeb% rozwijania takiej kultur# strate!icznej8153 ktra ksztatuje wczesne8 sz#bkie i !d# potrzeba zdec#dowane dziaania interwenc#jne. (ultur# zakadaj9cej wanie akt#wne8 w#przedzaj9ce8 prewenc#jne likwidowanie kr#z#sw8 ktre bez te!o $o!#b# przerodzi= si% w rozle!e za!ro'enia i kon-likt#.15. 6wnie' /*"0 oraz poszcze!lne pastwa europejskie coraz w#raIniej kieruj9 si% tak9 -ilozo-i9 $#lenia o bezpieczestwie.155
150

/a ten te$at np. > ?.P. ?uertner8 1uropean Iiews of <reemption in ; National ecurity trategy, <arameters@, ummer 977b, s- A5 Q ::. ,zerzej o strate!iac) inn#c) pod$iotw $i%dz#narodow#c) w now#c) warunkac) patrz> Bezpiecze(stwo miHdzynarodowe po zimne) wo)nie =red- Nau'owa !- DiHba>, Warszawa 2334.
151

Aorwnanie podej= a$er#kaskie!o i europejskie!o do walki z terror#z$e$ patrz> &. @. Denkins8 0he ;- - response to terrorism and its implications for transatlantic relations oraz ?. Pindstro$8 0errorism: 1uropean myths and realities, ob#dwa opracowania w prac# zbiorowej> hift or !ift- Assessing ; # 1; relations after /raK, EF Institute -or ,ecurit# ,tudies8 Aaris 23338 s. 231 253
152

A secure 1urope in a better world- 1uropean ecurity trategy, &russels8 12 2ece$ber 2333. 0$wienie !wn#c) zao'e strate!ii zob. ,. (oziej8 <ro)e't strategii bezpiecze(stwa ;nii 1urope)s'ie), za+oJenia i 'omentarze, GBesz#t# /aukoweH8 *kade$ia 0bron# /arodowej8 Warszawa 23338 nr .8 s. .24 .3..
153

(ultura strate!iczna to jak de-iniuje j9 7. ?ra# G Yspoecznie u-or$owane i ksztatowane zao'enia8 utarte naw#ki $#lenia8 trad#cje i pre-erowane $etod# dziaania Y bardziej lub $niej c)arakter#st#czne dla danej !eo!ra-icznie okrelonej spoecznoci bezpieczestwaH. W!> 6. 7. /ation8 !egional tudies in a %lobal Age, w ;- - Army $ar "ollege ?uide to National ecurity <olicy and trategy 8 edited b# D. &. &art)olo$es Dr8 Dul# 233.8 s. 51.
15.

,trate!i% t% eksperci unijni wr%cz naz#waj9 strate!i9 dziaa prewenc#jn#c) Qstrate!# o- preVentiVe en!a!e$entH. /p. 1uropean defence- <roposals for a $hite <aper 8 European Fnion Institute -or ,ecurit# ,tudies8 Aaris 233.8 s. 2..
155

2ot#cz# to w szcze!lnoci podejcia do walki z terror#z$e$. Bob. NA024s military concept for defence against terrorism, 0ctober 23338 )ttp>WWwww.nato.intWi$sWdocuWterroris$.)t$8. "ak'e NA024s !ole in

87

,pord pastw europejskic) Erancja np. w swojej strate!ii narodowej przewiduje dosownie takie sa$e zao'enia dziaa prewenc#jn#c)8 jakie $o'na znaleI= w strate!ii a$er#kaskiej i strate!ii Fnii Europejskiej.15R Wielka &r#tania tak'e prz#!otowuje swoje si# do sz#bkie!o interweniowania w s#tuacjac) kr#z#sow#c) daleko od swoje!o ter#toriu$ i prowadzenia operacji eksped#c#jn#c). 15L Wa'n9 cz%ci9 nie$ieckiej polit#ki bezpieczestwa jest zapobie!anie kon-likto$ i kr#z#so$ poprzez $i%dz#narodowe dziaania prewenc#jne. 154 6osja jednoznacznie zapowiada !otowo= do zdec#dowan#c) dziaa prewenc#jn#c) i wa'niejsze jako sposb zapobie!ania jej wst9pieniu do /*"0<.151 6wnie' w 0/B rozpocz%a si% d#skusja na te$at dziaa prewenc#jn#c) w r'n#c) w#$iarac) d#plo$acja prewenc#jna8 rozwini%cie prewenc#jne8 prewenc#jne u'#cie si#. 1R3 to wskazuje w#raInie8 'e -ilozo-ia dziaa uprzedzaj9c#c) i co okazuje w prakt#ce deter$inacj% w taki$ post%powaniu ;np. inwazja na ?ruzj%

Wsz#stko

prewenc#jn#c)1R1 z#skuje powoli uznanie spoecznoci $i%dz#narodowej. ,topniowo ksztatuje si% wsplne podejcie do spraw terror#z$u $i%dz#narodowe!o i walki z t#$ !roIn#$ zjawiskie$ OOI wieku.1R2
"onfronting /nternational 0errorism, ")e *tlantic 7ouncil o- t)e Fnited ,tates8 Was)in!ton 2.7.8 Dune 233.
15R

Bob. French 3efence trategy8 www.de-ense.!ouV.-rWen!lis)Wd1RRWindea.)t$l. Aroble$at#ka ta znalaza rwnie' swoje podobne odzwierciedlenie w najnowszej Q&iaej (si%dzeH obronnoci i bezpieczestwa narodowe!o Erancji.
15L

Aodkrela si% to w o-icjaln#c) doku$entac) br#t#jskie!o @inisterstwa 0bron#> 3eli&ering ecurity in a "hanging $orld- 3efence $hite <aper, 2333 oraz 3eli&ering ecurity in a "hanging $orld- Future "apabilities, 233.
154

3efence <olicy %uidelines, &undes$inisteriu$ der Nerteidi!un!8 &erlin8 21 @a# 2333

151

N. IVanoV8 <resident !ossii ob)asnil, czto slabych b)ut, Q/ezaVisi$oe Noennoe 0bozrenieQ 8 1.13.233.. "ak'e # Ministr oborony !ossii erge) /&ano&: 1sli nado Q nanesem pre&enti&ny)e udary, G(o$so$olskaja ArawdaH8 2R. 13. 233.. ,zcze!lnie w#$owne s9 przesania strate!iczne zawarte w w#st9pieniac) prez#denta 2. @iediwdiewa krtko po wojnie ros#jsko+!ruziskiej z sierpnia 2334 roku8 zwaszcza na spotkaniu 14.31 z korpuse$ d#plo$at#czn#$ oraz 11.31 na spotkaniu z przedstawiciela$i or!anizacji spoeczn#c). Aatrz> )ttp>WWwww.kre$lin.ruWteatWappearsW2334W31W23R54L.s)t$l oraz )ttp>WWwww.kre$lin.ruWteatWappearsW2334W31W23RR31.s)t$l
1R3

A more secure world: 2ur shared responsibility, 6eport o- t)e Ki!)+leVel Aanel on ")reats8 7)allen!es and 7)an!e8 Fnited /ations8 233.8 s. 34
1R1

2ziaa prewenc#jn#c) nie $o'na uto'sa$ia= w#9cznie z wojn9 prewenc#jn98 co niekied# si% cz#ni.. 2ziaania prewenc#jne obej$uj9 w istocie szeroki wac)larz $etod i rodkw8 zarwno $ilitarn#c)8 jak i nie$ilitarn#c) ;d#plo$at#czn#c)8 polit#czn#c)8 ekono$iczn#c)8 )u$anitarn#c)8 in-or$ac#jn#c) itp.< $aj9c#c) na celu zapobie!awcze neutralizowanie i eli$inowanie za!ro'e bezporednic) i porednic)8 obecn#c) i prz#sz#c).
1R2

0he 0ransatlantic 3ialogue on 0errorism 8 7enter -or ,trate!ic and International ,tudies8 Was)in!ton8 *u!ust 233.

88

W su$ie $o'na

stwierdzi=8 'e nowe jakociowo za!ro'enia

w okresie zarwno w

pozi$nowojenn#$ w#$a!aj9 now#c) sposobw zabezpieczenia si% przed ni$i

w#$iarze du!o-alow#$ ;strate!iczn#$<8 jak i bie'9c#$ ;operac#jn#$<. W w#$iarze du!o-alow#$ koncentrowa= si% nale'# na eli$inowaniu Irde za!ro'e8 w t#$ za!ro'e terror#st#czn#c). /ato$iast z punktu widzenia w#$a!a i potrzeb bie'9c#c) interwencje i operacje w#przedzaj9ce s9 lo!icznie i operac#jnie uzasadnion9 koncepc#jn9 odpowiedzi9 na owe za!ro'enia. Dednoczenie koncepcja ta wc)odzi w kolizj% z na o! powszec)nie do tej por# akceptowan#$ $i%dz#narodow#$ s#ste$e$ prawn#$ i z te!o powodu wzbudza sporo kontrowersji polit#czn#c). 2late!o uwa'a$8 'e najwa'niejsz#$ dzisiaj w#zwanie$8 jakie stoi w dziedzinie bezpieczestwa przed spoecznoci9 $i%dz#narodow98 jest d#le$at> *o +ro/iFE a/y owa ,o5i*+nie i opera*y.nie -+asa1niona kon*ep*.a 1+iaa2 wypr+e1+a.?*y*= (proaktywny*=) staa si' prawnie i po,ity*+nie ak*eptowa,n? strate5i? *ae. 3i'1+ynaro1owe. spoe*+no0*iE a nie ty,ko .e1ne5o po13iot- naro1owe5oE nawet .e0,i .est ni3 1e3okraty*+ne s-per3o*arstwoQ">8 Bauwa'$#8 'e pozostawienie w#boru na pozio$ie strate!ii narodow#c) $o!ob# w su$ie doprowadzi= do stanu swe!o rodzaju anarc)ii strate!icznej8 w ktr#$ to ka'de pastwo wedle wasne!o uznania prz#znawaob# sobie prawo do akcji prewenc#jn#c). 1R. /ale'# stwierdzi=8 'e rozwi9zania te!o d#le$atu nie uatwia sposb i$ple$entacji nowej strate!ii w ka$panii irackiej. $eryfi'ac)a strategii interwency)ne) w /ra'u Interwencja w Iraku staa si% pierwsz#$ zastosowanie$ w prakt#ce nowej a$er#kaskiej strate!ii dziaa prewenc#jn#c) i uderze uprzedzaj9c#c). "rudno dzisiaj

163

2o podj%cia w#sikw na rzecz opracowania $i%dz#narodowo akceptowaln#c) zasad w#przedzaj9ce!o radzenia sobie z now#$i za!ro'enia$i nawouj9 ju' od pewne!o czasu c)o=b# K. (issin!er i (. *nnan. Aatrz> ?. AerkoVic)8 D. 7irincione8 6. ?otte$oeller8 D. &. Wol-st)al8 D. ". @at)ews8 ;ni&ersal compliance- A strategy for nuclear security =draft>, 7arne!ie Endow$ent -or International Aeace8 Was)in!ton8 Dune 233.8 s. 348 prz#pis 31
1R.

,tan !lobalnej anarc)ii strate!icznej $o'na porwna= poprzez analo!i% z pastwe$ upad#$. &#ob# to co w rodzaju wiata upade!o8 ktr# du!o $usiab# odz#skiwa= stan nor$alnoci.

89

$wi= o po$#lnej8 skutecznej realizacji tej ka$panii. 1R5 7z# jest to dowd na b%dno= koncepcji8 cz# $o'e prz#cz#na le'# w sabociac) jej i$ple$entacjiU W#daje si%8 'e to nie jest t#lko kwestia ze!o w#konania dobre!o po$#su. 2ziaania w Iraku ujawni# nie t#lko pewne saboci realizac#jne8 ale tak'e istotne luki w sa$ej koncepcji strate!icznej. *$er#kaska strate!ia oparta na koncepcji dziaa prewenc#jn#c) i uderze uprzedzaj9c#c) zakada8 'e podstaw% jej skutecznoci stanowi9 dwa !wne cz#nniki> ter$inowo= i wiar#!odno= w#wiadu oraz sz#bko= i prec#zja akcji $ilitarn#c). Deli idzie o potencja $ilitarn#8 to niew9tpliwie je!o jako= odpowiada w#$a!anio$ takiej strate!ii. Barwno sz#bko= rea!owania wojskowe!o8 jak i prec#zja uderze stwarzaj9 szans% skuteczne!o w#kon#wania uderze uprzedzaj9c#c). /ie ule!a nato$iast ju' dzisiaj w9tpliwoci8 'e a$er#kaski w#wiad raczej si% nie popisa i zwaszcza je!o wiar#!odno= okazaa si% $ocno w9tpliwa. 1RR 6ez#!nacja sze-a i wicesze-a 7I* staa si% te!o w#$own#$ w#raze$. Aroble$ broni $asowe!o ra'enia w Iraku du!o b%dzie pla$9 na )onorze a$er#kaskie!o ;i zreszt9 nie t#lko a$er#kaskie!o< w#wiadu. ,abo= su'b w#wiadowcz#c) jest niew9tpliw9 saboci9 realizac#jn9 nowej strate!ii. ,abo= t% $o'na z pewnoci9 usun9= doskonal9c potencja w#wiadowcz#8 poprawiaj9c je!o $o'liwoci operac#jne8 tec)niczne i analit#czne8 w t#$ np. przez zalecan9 w sa$ej strate!ii cilejsz9 koord#nacj% sojusznicz9. I niew9tpliwie to jest i b%dzie cz#nione. *le nawet w peni skuteczn# w#wiad i najlepsze si# zbrojne8 cz#li w#soka sprawno= dot#c)czasow#c) strate!iczn#c) instru$entw w#konawcz#c)8 nie zapewni#b# inne!o przebie!u stabilizac#jnej ;pokon-liktowej< -az# interwencji w Iraku. Arz#cz#n# jej ne!at#wne!o obrazu nie tkwi9 bowie$ t#lko w saboci u'#t#c) rodkw. @aj9 c)arakter !%bsz#8 koncepc#jn#. ?wn9 prz#cz#n9 jest8 $oi$ zdanie$8 do= istotna luka w sa$ej koncepcji strate!icznej. Fjawnia j9 w prakt#ce ka$pania interwenc#jna w Iraku. Puka ta $a co naj$niej trz# w#$iar#. Ao pierwsze + a$er#kaska strate!ia dziaa prewenc#jn#c) i uprzedzaj9c#c) +1o3inowana .est po1e.0*ie3 1estr-ktywny3E pr+y wyraRny3 nie1ostatk- tre0*i
165

D. D. 7ollins8 "hoosing $ar: 0he 3ecision to /n&ade /raK and /ts Aftermath 8 /ational 2e-ense FniVersit#8 Was)in!ton8 *pril 2334
1RR

@. 6. ?ordon8 3id ;- - intelligence miss mar' on war?, G")e /ew Sork "i$esH8 0ctober 218 233.

90

konstr-ktywny*=. Irak pokaza8 'e nie w#starcz# t#lko zlikwidowa= za!ro'enia. /ale'# jeszcze utrz#$a= i utrwali= uz#skan# stan braku ow#c) za!ro'e. ,a$o zburzenie pastwa zbjeckie!o8 jaki$ b# sadda$owski Irak8 to $ao8 ab# $wi= o pen#$ powodzeniu podj%tej akcji prewenc#jnej.1RL ,trate!ia takic) dziaa8 ab# b#a skuteczna8 $usi zawiera= tak'e ele$ent# konstrukt#wne> stabilizacj% i wszec)stronn98 du!otrwa9 zazw#czaj odbudow% pokr#z#sow9.1R4 Warto prz# t#$ zauwa'#=8 'e terror#z$u8 ni' do je!o z$niejszania.1R1 W planie ka$panii irackiej dziaania w -azie poinwaz#jnej zosta# najw#raIniej potraktowane dru!orz%dnie8 jeli nie wr%cz zlekcewa'one.1L3 Fznaje si% wr%cz8 'e b## to najsabiej zaplanowane dziaania wojskowe F,* w ci9!u ostatnic) 138 jeli nawet nie 23 lat8 tj. od czasu inwazji w Pibanie w 1143 roku8 a ic) ne!at#wne konsekwencje dla narodu a$er#kaskie!o b## o wiele !orsze ni' konsekwencje jakic)kolwiek b%dw wojskow#c) od czasu wojn# w Wietna$ie.1L1 Fznaje si%8 'e F,* nie w#korz#sta# w o!le wnioskw ze sw#c) wasn#c) liczn#c) dowiadcze ;poz#t#wn#c) i ne!at#wn#c)< w operacjac) interwenc#jn#c) w stosunku do pastw upadaj9c#c) lub upad#c) w $inion#c) latac) ;Aana$a8 ,o$alia Kaiti8 &onia8 (osowo8 "i$or Wsc)odni<.1L2 "ak'e nie popisao si% zupenie odpowiedzialne za ten aspekt ka$panii irackiej specjalnie powoane trz# t#!odnie przed interwencj9 &iuro 6ekonstrukcji i Ao$oc# Ku$anitarnej8 kierowane przez !en. D. ?arnera. Baskakuje sabe rozeznanie elit irackic) 1L3 i
1RL

jak susznie pisze E. ,tepanoVa

przeksztacenie pastwa zbjeckie!o w pastwo upade prowadzi bardziej do narastania

/a ten te$at zob. np. (. &ildt w ,ecurit# ,tudies8 Aaris 233.8 s. 2R

168

2ne year on: lessons from /raK, G7)ailot AaperH8 nr R48 EF Institute -or

W. @urra#8 trategic "hallenges for "ounterinsurgency and the %lobal $ar on 0errorism 8 ,trate!ic ,tudies Institute8 7arlisle8 ,epte$ber 233R
169

E. ,tepanoVa8 $ar and <eace Building, Q")e Was)in!ton Xuarterl#H8 *utu$n 233..

170

,zerokie o$wienie saboci i b%dw popenion#c) przez F,* w t#$ zakresie patrz. *. 7ordes$an8 trengthening /raKi Military and ecurity Forces 8 7enter -or ,trate!ic and International ,tudies8 Was)in!ton8 2ece$ber 228 233.
1L1

@. E. 0[Kanlon, /raK $ithout a <lan, QAolic# 6eViewH8 2ece$ber 233. and Danuar# 2335

172

E. Euku#a$a8 &udowania pastwa. Wadza i ad $i%dz#narodow# w OOI wieku8 2W 6E&I,8 Aozna 23358 s. 111 122.
1L3

0 jedn#$ z podstawow#c) ele$entw t#c) elit8 jaki$i s9 duc)owni sz#icc# patrz> W. *. "erril8 0he ;nited tates and /raK4s hi4ite clergy: <artners or ad&ersaries, F.,. *r$# War 7olle!e8 ,trate!ic ,tudies Institute8 7arlisle8 Eebruar# 233.

91

oparcie sw#c) za$iarw na su!estiac) $ao wiar#!odn#c) rodowisk e$i!rac#jn#c). I$prowizowane w popiec)u planowanie polit#czne tej ka$panii okazao si% w rezultacie bardzo pobie'ne8 b# nie rzec wr%cz a$atorskie8 i nie dao 'adn#c) realn#c) podstaw do prze$#lane!o dziaania pokon-liktowe!o.1L. /ie ule!a zate$ w9tpliwoci8 'e ab# unikn9= i$prowizacji8 nale'aob# zawczasu strate!icznie zakada= takie dziaania. 2late!o koniecznie nale'aob# uzupeni= koncepcj% strate!ii w#przedzania o cz%= dot#cz9c9 dziaa stabilizac#jn#c) ;pokon-liktow#c)<.1L5 Wi9'e si% z t#$ dru!a sabo= a$er#kaskiej koncepcji. Dest ni9 +/ytnie +aw'6anie 1+iaa2 strate5i*+ny*= 1o s4ery 3i,itarne. 8 koncentrowanie si% na uderzeniac) uprzedzaj9c#c)8 prz# niedocenianiu roli rodkw poza$ilitarn#c)8 w t#$ operacji c#wilno+ wojskow#c). 7)odzi tu zwaszcza o ic) rol% w re)abilitacji pod$iotu8 na ktr#$ w#konano operacj% ant#za!ro'eniow9 ;likwidacji za!ro'enia<. Wida= to w Iraku8 !dzie *$er#kanie wi%kszo= spraw $usieli rozstrz#!a= za porednictwe$ i prz# po$oc# si zbrojn#c). &rak odpowiedniej wizji strate!icznej w obecnej koncepcji prewenc#jnej powoduje8 'e *$er#kanie nie przewidzieli prz#!otowania potrzebne!o w operacjac) stabilizac#jn#c) ;pokon-liktow#c)< pakietu si i rodkw poza$ilitarn#c) zawczasu !otow#c) do u'#cia8 ktr# $!b# b#= sz#bko rozwini%t# w rejonie interwencji kr#z#sowej.1LR Warto tak'e zauwa'#=8 'e kopot# stabilizac#jne w Iraku w du'#$ stopniu wi9'9 si% ze zb#t $a#$ zaan!a'owanie$ *$er#kanw we wspprac% z ludnoci9 c#wiln98 z lokaln#$i struktura$i. "#$czase$ 2obbins jak pisze znan# ekspert w sprawac) kr#z#sow#c) D. ruc) oporu $o'na pokona= nie przez zabijanie part#zantw8 lecz w w#niku

uz#skania wsparcia ludnoci i poprzez to unie$o'liwienie part#zanto$ zarwno sc)ronienia8 jak i rekrutacji.1LL Fzupenienie strate!ii w#przedzania o w#$a!ania wobec zdolnoci
174

E. *. Dabar8 <ostconflict /raK- A !ace for tability, !econstruction, and Oegitimacy, ,pecial 6eport8 Fnited

,tates Institute o- Aeace8 Was)in!ton 8 @a# 233.. P. 2ia$ond8

Iraq, Forei!n *--airsH8 Dul#W*u!ust 233.. 0 sabociac) w#przedzajace!o planowania dziaa w -azie
poinwaz#jnej w Iraku patrz tak'e> &. Ko--$an8 /nsurgency and "ounterinsurgency in /raK, 0ccasional AaperH8 6*/28 ,anta @onica8 Dune 233.
175

What Went Wrong in

Bob. $.in. D. D. 7ara-ano8 2. 6. 2illon8 $inning the <eace: <rinciples for <ost#"onflict 2perations, Q&ack!rounderH8 ")e Kerita!e Eoundation8 Was)in!ton8 Dune 138 2335. "ak'e *. K. 7ordes$an8 /raK4s 1&ol&ing /nsurgency, 7enter -or ,trate!ic and International ,tudies8 *u!ust 58 2335
1LR

/a te$at jedne!o z aspektw te!o proble$u zob. Building "i&ilian "apacity for ;- - tability 2perations0he !ule of Oaw "omponent, ,pecial 6eport8 Fnited ,tates Institute o- Aeace8 Was)in!ton8 @a# 233.
1LL

D. 2obbins8 /raK: $inning the ;nwinnable $ar, QEorei!n *--airsH8 Danuar#WEebruar# 2335

92

stabilizac#jn#c)81L4 w t#$ zwaszcza potencjau poza$ilitarne!o8 jest wi%c ze wszec) $iar potrzebne.1L1 Bauwa'$#8 'e w t#$ kierunku idzie tak'e su!estia !rup# ekspertw europejskic)8 proponuj9c#c) ustanowienie zinte!rowan#c) c#wilno+wojskow#c) si europejskic) o liczebnoci ok. 15 3338 wrd ktr#c) 1W3 stanowilib# specjalici c#wilni.143 I wreszcie trzecia sabo= strate!ii a$er#kaskiej to postr+e5anie +a5ro6e2 w

kate5oria*= ra*+e. +1ar+e2 ni6 pro*es7w. W konsekwencji realizacja strate!ii jawi si% jako swoiste GpolowanieH na poszcze!lne za!ro'enia. W#starcz# uderz#= i zniszcz#= za!ra'aj9c# pod$iot8 ab# dane za!ro'enie przestao istnie=. "o naturalnie $o'e b#= w#starczaj9ce w stosunku do jednostkow#c) za!ro'e8 np. w stosunku do konkretnej or!anizacji terror#st#cznej prz#!otowuj9cej konkretn# atak. *le Irak pokaza8 'e takie podejcie nie $o'e b#= skuteczne wobec takie!o pod$iotu $i%dz#narodowe!o8 jaki$ jest pastwo. 2odaj$#8 'e nie $o'e b#= skuteczne tak'e w stosunku do w#raInie si% ju' ksztatuj9ce!o Gzbjeckie!o $ocarstwa wiatowe!oH8 jaki$ staje si% $i%dz#narodowa sie= terror#st#czna. "u nie w#starcz# uderzenie uprzedzaj9ce. "u konieczna jest uprzedzaj9ca wielow#$iarowa ka$pania ;operacja< strate!iczna na szerok9 skal%. * taka ka$pania w#$a!a s#ste$owe!o8 ci9!e!o i du!od#stansowe!o141 a nie Gskokowe!oH i jednow#$iarowe!o podejcia do realizacji zada strate!iczn#c). 0peracja stabilizac#jna ujawnia wiele saboci a$er#kaskie!o zaan!a'owania w Iraku. *. 7ordes$an8 w#bitn# znawca tej proble$at#ki8 zalicza do nic) zwaszcza> b%d# w ocenie s#tuacji strate!icznej w Iraku i realiw polit#ki irackiej8C brak prz#!otowania na
1L4

/a ten te$at patrz $.in. Q D. A. W)ite8 D. 2eutc)8 Building capability from the technical re&olution that has happened- !eport of the Belfer "enter "onference on national security transformation, 7arlisle 233.- "ak'e + K. &innendijk8 ,. E. Donson8 0ransforming for tabilization and !econstruction 2perations 8 /ational 2e-ense FniVersit#8 Was)in!ton 233.
1L1

0 potrzebie i propoz#cji takie!o wanie c#wilno+wojskowe!o podejcia do konstruowania $i%dz#narodowe!o s#ste$u si i rodkw dziaania w obliczu now#c) jakociowo warunkw pisae$ ju' w 1114 roku8 proponuj9c8 ab# w skad sojusznicze!o s#ste$u bezpieczestwa /*"0 w9cz#= tak'e obok pods#ste$w kierowania i $ilitarne!o pods#ste$ poza$ilitarn#. Bob. ,. (oziej8 z'ic do dys'us)i o przysz+e) strategii poszerzonego NA02 =spo)rzenie z pols'ie) perspe'tywy>, W#dawnictwo *da$ @arszaek8 Warszawa 1114. Aodobne propoz#cje znalaz# si% w stanowisku !rup# niezale'n#c) analit#kw bezpieczestwa po spotkaniu tzw. Warszawskiej ?rup# 6e-leks#jnej. Bob. 0ransatlantic ecurity: New !ealities, "hanging /nstitutions- !eport of the $arsaw !eflection %roup, April 6 Q C, 977:- Warsaw 233.8 s. 14.
180

A .uman ecurity 3octrine for 1urope8 ")e &arcelona 6eport o- t)e ,tud# ?roup on Europe[s ,ecurit# 7apabilities8 15. 31. 233.8 ue.eu.intWuedocsWc$skdataWdocsWpressdataW,olanaW3.31157ap&ar.pd141

2. *l$o!8 "umulati&e 3eterrence and the $ar on 0errorism8 QAara$etersH8 F, *r$# War 7olle!e8 Winter 233. 358 p. R. /ie sprawdzi# si% zupenie opt#$ist#czne zao'enia sz#bkie!o opanowania kr#z#su irackie!o.

93

wsz#stkic) szczeblac) do skoord#nowane!o w#siku w zakresie odbudow# pastwa w okresie pokon-liktow#$C sabe prz#!otowanie wojsk a$er#kaskic) do rozwi9z#wania $ilitarn#c) aspektw operacji stabilizac#jnej oraz 2eparta$entu ,tanu do tworzenia skuteczn#c) si polic#jn#c)C b%d# w rea!owaniu na wzrastaj9c9 si% ruc)u oporu w Iraku i zlekcewa'enie potrzeb# sz#bkie!o odtwarzanie irackie!o wojska8 policji i si bezpieczestwa jako wiar#!odne!o partnera w przeciwdziaaniu za!ro'enio$.142 W su$ie $o'na stwierdzi=8 i' dowiadczenia irackie wskazuj9 na potr+e/' wery4ika*.i i skory5owania strate5ii wypr+e1+ania (1+iaa2 prewen*y.ny*= i -1er+e2 -pr+e1+a.?*y*=) w wy1ani- a3eryka2ski3. Aotrzebne jest zwaszcza nadanie koncepcji bardziej s#ste$owe!o i uniwersalne!o c)arakteru8 w szcze!lnoci przez uzupenienie jej o bardziej w#razicie zar#sowane zadania stabilizac#jne8 143 w t#$ c#wilno+wojskowe. (onsekwencj9 te!o winno b#= rwnie' uj%cie wrd strate!iczn#c) rodkw i si zbrojn#c) obok w#wiadu tak'e potencjau si stabilizac#jn#c) w ra$ac) wsz#stkic) resortw i a!encji

rz9dow#c). ,a$e za si# zbrojne powinn# b#= prz#!otow#wane do operacji stabilizac#jn#c) i rekonstrukc#jn#c) na rwni z prz#!otow#wanie$ do operacji bojow#c) du'ej intens#wnoci.14. @!b# kto co prawda powiedzie=8 'e to proble$ *$er#kanw8 to proble$ ic) strate!ii narodowej. *le nie s9dz%8 ab# to b#o stanowisko w peni zasadne. Dest to niew9tpliwie proble$ $i%dz#narodow#. /ie t#lko dlate!o8 'e ,tan# Bjednoczone s9 dzisiaj )e!e$one$ wiatow#$ i wsz#stko8 co robi98 jako wiata cae!o dot#cz#. /ie t#lko dlate!o8 'e przeciwstawianie si% wspczesn#$ za!ro'enio$ nie $o'e ju' b#= rozpatr#wane w#9cznie w kate!oriac) bezpieczestwa narodowe!o.145 @i%dz#narodow#8 w t#$ !lobaln#8 c)arakter w#zwa i za!ro'e w#$a!a tak'e $i%dz#narodowe!o8 w t#$ !lobalne!o8 przeciwstawiania si% $u. Deszcze wa'niejsze jest jednak to8 'e obiekt#wnie rzecz bior9c strate!ia dziaa prewenc#jn#c) i uprzedzaj9c#c) jest lo!icznie i operac#jnie uzasadnion9 odpowiedzi9
142

na

jakociowo

now#

c)arakter

!lobaln#c)

$asow#c)

za!ro'e

*. 7ordes$an8 trengthening /raKi Military and ecurity Forces 8 7enter -or ,trate!ic and International ,tudies8 Was)in!ton8 2ece$ber 228 233.8 s. 43
143

6. 7. 0rr ;ed.< , $inning the <eace- An American trategy for <ost#"onflict !econstruction, 7enter -or ,trate!ic and International ,tudies8 Was)in!ton8 Dul# 233.
14.

/n the $a'e of $ar: /mpro&ing ;- - <ost#"onflict "apabilities, 7ouncil on Eorei!n 6elations8 /ew Sork 23358 s. 15
145

D. E. @roz8 @. 6. ,)ul$an8 * public#pri&ate strategy for enhancing domestic security worldwide, /ew 2e-ence *!enda8 &russels8 233.8 s. 15 14

94

terror#st#czn#c) z $o'liwoci9 u'#cia broni $asowe!o ra'enia. B te!o wz!l%du wa'n#$ w#zwanie$ jest stopniowe adaptowanie jej na potrzeb# caej spoecznoci $i%dz#narodowej8 np. przez usankcjonowanie jej zao'e przez 0/B. Irak pokazuje8 'e a$er#kaski or#!ina tej strate!ii do te!o si% bezporednio i wprost nie nadaje. @usi b#= odpowiednio skor#!owan#8 pozbawion# ocz#wist#c) saboci i rozbudow#wan# o nowe ele$ent#. Wwczas b%dzie $! sta= si% strate!i9 $i%dz#narodow9. *b# tak9 b# oprcz zas#!nalizowan#c) w#'ej korekt o c)arakterze operac#jn#$

$usi b#= uzupenion# o pewne8 dodatkowe w stosunku do dziaa narodow#c)8 rozstrz#!ni%cia waciwe dla wspln#c) dziaa $i%dz#narodow#c). Aowinno to dot#cz#= zwaszcza>

ustalenia wsplne!o ;$i%dz#narodowe!o< rozu$ienia terror#z$u8 pastw zbjeckic)8 dziaa uprzedzaj9c#c) i prewenc#jn#c). Wsplna de-inicja8 jednakowe poj$owanie terror#z$u powinno doprowadzi= do traktowania !o jako powszec)ne!o za!ro'enia dla ludzkoci8 tak jak kied# traktowano piratw8 z ktr#$i prowadzio si% wojn% bez o!aszania wojn#8 a poniewa' piraci w#woali wojn% przeciw caej ludzkoci8 caa ludzko= $usi prowadzi= wojn% z pirata$i186

prz#j%cia $i%dz#narodow#c) ;Godnacjonalizowan#c)H< kr#teriw i procedur ocen# za!ro'e z punktu widzenia ic) pod$iotu ;pastwa zbjeckie8 or!anizacje terror#st#czne<8 prawdopodobiestwa8 skali niebezpieczestwa oraz podatnoci lub niepodatnoci pod$iotu za!ra'aj9ce!o na odstraszanie8 w t#$ okrelenia kate!orii za!ro'e Gnieuc)ronn#c) ;teraIniejsz#c)<H i Gnadc)odz9c#c) ;prz#sz#c)8 potencjaln#c)<HC

sprec#zowania

sposobu

podej$owania

wspln#c)

sz#bkic)

dec#zji

interwenc#jn#$ u'#ciu si# dla w#eli$inowania Irda nieuc)ronne!o za!ro'enia ;w t#$ wprowadzenia GbezpiecznikwH przed nadu'#wanie$ tej procedur# do interwencji polit#czn#c)8 prowadz9c#c) np. do za$ierzonej z$ian# wadz#C $o'e to oznacza= np. o!raniczenie prewenc#jnej interwencji do operacji rozbrojenia za!ra'aj9ce!o pod$iotu8 tzn. pozbawienia !o broni8 ktr9 za!ra'a<. /iew9tpliwie istnieje pilna potrzeba znalezienia odpowiednic) podstaw prawn#c) dla
186

D. @c@illan8 Apocalyptic 0errorism: 0he "ase for <re&enti&e Action, Q,trate!ic Eoru$H8 nr 2128 Institute -or /ational ,trate!ic ,tudies /ational 2e-ense FniVersit#8 Was)in!ton8 /oVe$ber 233.

95

najbardziej kontrowers#jne!o instru$entu bezpieczestwa8 jaki$ jest prewenc#jna akcja zbrojnaC187 ustalenia $i%dz#narodowe!o pod$iotu ;dzi operac#jne!o nie t#lko wojskowe!o 6ada &ezpieczestwa 0/B< dec#z#jne!o oraz ustanowienia wsplne!o or!anu w#konawcze!o ;,ztabu 0/BU< i w#posa'enia !o w konieczne zdolnoci operac#jne do or!anizowania i przeprowadzania $i%dz#narodow#c) interwencji w#przedzaj9c#c) ; b#= $o'e powierzenie roli operac#jnej dowdztwu /*"0U<.

@oi$

zdanie$8

istnieje

pilna

potrzeba

rozwini%cia

prac

analit#czn#c)

koncepc#jn#c) $aj9c#c) na celu s-or$uowanie takiej wanie $i%dz#narodowej strate!ii bezpieczestwa8144 ktra okrelaab#8 w jaki sposb nale'# !lobalnej sieci za!ro'e przeciwstawi= !lobaln9 sie= bezpieczestwa. *naliza dowiadcze irackic) $o'e b#= dobr#$ krokie$ w t#$ kierunku. Wskazuje ona8 'e taka strate!ia powinna kierowa= si% ide9 w#przedzania ;zapobie!ania i uprzedzania< za!ro'e. Aodobne zalecania zawiera specjaln# raport prz#!otowan# przez !rup% ekspertw powoan9 przez ,ekretarza ?eneralne!o 0/B8 w ktr#$ to wskazuje si% na zasadno= i potrzeb% kierowania si% strate!i9 w#przedzania w stosunku do now#c) za!ro'e8 zwaszcza terror#z$u z u'#cie$ broni $asowe!o ra'enia.141

14L

Bob. peech by %eneral Nlaus Naumann, former "hairman of the NA02 Military "ommittee at the first of the .A<1 Oecture eries, www.s)ape.nato.int.
188

Warto zauwa'#=8 'e pojawiaj9 si% ju' prace podej$uj9ce t% wanie proble$at#k%. Aatrz np.> ?. AerkoVic)8 D. 7irincione8 6. ?otte$oeller8 D. &. Wol-st)al8 D. ". @at)ews8 ;ni&ersal compliance- A strategy for nuclear security =draft>, 7arne!ie Endow$ent -or International Aeace8 Was)in!ton8 Dune 233.8 s. 3L .1. "ak'e /n&esting in <re&ention- An /nternational trategy to Manage !is's of /nstability and /mpro&e "risis !esponse, * Ari$e @inister ls ,trate!# Fnit 6eport to t)e ?oVern$ent8 Pondon8 Eebruar# 2335. (onieczno= strate!icznej wsplnot# w w#$iarze !lobaln#$ podkrelaj9 tak'e w#bitni b#li dowdc# i sze-owie sztabw wojskow#c) pastw /*"0 ;(. /au$ann8 D. ,)alikas)Vili8 P. In!e8 D. Panaade8 K. &ree$en< w prac#> 0owards a %rand trategy for an ;ncertain $orld, /oaber Eoundation 233L. Bastrze'enia co do s-or$uowania i prz#j%cia takiej doktr#n# w ra$ac) 0/B $o'na spotka= $ot#wowane koniecznoci9 unikni%cia r#z#ka uzale'nienia $o'liwoci obron# interesw a$er#kaskic) od dec#zji 0/B wrd niektr#c) analit#kw a$er#kaskic). Bob. np. ,. ?roVes, 0he ;- - hould !e)ect the ;-N- !esponsibility to <rotect@ 3octrine 8 Q&ack!rounderH8 Kerita!e Eoundation8 @a# 18 2334.
141

(. *nnan8 A way forward on global security, QInternational Kerald "ribuneH8 2ece$ber 38 233.

96

c c

Arzebie! pozi$nowojenn#c) kr#z#sw i kon-liktw $i%dz#narodow#c) w#kazuje8 'e dzisiaj c)#ba najwa'niejsz#$ w#zwanie$8 przed jaki$ stoi spoeczno= $i%dz#narodowa w dziedzinie bezpieczestwa8 jest d#le$at> co i jak nale'# ucz#ni=8 ab# lo!icznie i operac#jnie uzasadnion9 koncepcj% w#przedzania ;zapobie!ania i uprzedzania< za!ro'e w w#daniu a$er#kaski$ skor#!owa=8 poprawi=8 udoskonali= i prz#j9= jako strate!i% $i%dz#narodow98 stosowan9 przez or!anizacje $i%dz#narodowe8 a nie t#lko przez poszcze!lne pastwa. Ao$ocne w rozstrz#!ni%ciu te!o d#le$atu $o!9 b#= wnioski z dowiadcze operacji $i%dz#narodow#c)8 w t#$ w szcze!lnoci z operacji w Iraku i *-!anistanie. ,zansa na skuteczne podj%cie te!o w#zwania $o'e b#= powa'nie osabiona przez wewn%trzne spor# w wiecie zac)odni$ oraz w#korz#st#wanie inst#tucji $i%dz#narodow#c) jako $iejsca t#c) sporw i star=. /iepokoj9ce prz#szociowo jest to8 'e takie inst#tucje8 jak 0/B8 0&WE8 a nawet /*"0 i FE cz%sto w#korz#st#wane s9 nie t#le do koord#nacji wspln#c) dziaa w stosunku do za!ro'e zewn%trzn#c)8 co do wewn%trzn#c) roz!r#wek polit#czn#c) $i%dz# ic) czonka$i.

ZAKOD&ZENIE

Arze!l9d pozi$nowojenne!o strate!iczne!o rodowiska bezpieczestwa wskazuje8 'e najwi%ksz# wp#w na je!o ksztatowanie si% w#wiera rewolucja in-or$ac#jna i proces# !lobalizacji. /ajbardziej znacz9c9 c)arakter#st#k9 wspczesne!o rodowiska bezpieczestwa jest !watowna erupcja terror#z$u $i%dz#narodowe!o na skal% !lobaln9 po9czona z
97

rozprzestrzenianie$ broni $asowe!o ra'enia. ,kuteczne przeciwdziaanie t#$ za!ro'enie$ to najwi%ksze w#zwanie strate!iczne w s-erze bezpieczestwa8 przed jaki$ stoi obecnie spoeczno= $i%dz#narodowa.

@I@BIO;RAJIA

1. D. *da$ski8 /owe tec)nolo!ie w su'bie terror#stw8 7olle!iu$ 7iVitas8

W#dawnictwo "6I08 Warszawa 233L 2. &. &alcerowicz>8 Aokj i Gnie+pokjH8 Warszawa 2332 3. &. 6. &arber8 2'i)ad kontra @c:wiat8 Warszawa 2335 .. &. 6. &arber8 I$periu$ strac)u. Wojna8 terror#z$ i de$okracja8 Warszawa 2335 5. &e#ond al+Xaeda. ")e ?lobal Di)adist @oVe$ent8 Aart 18 6*/28 233R R. &e#ond al+Xaeda. ")e 0uter 6in!s o- t)e "errorist FniVerse8 Aart 28 6*/28 233R L. &ezpieczestwo $i%dz#narodowe po zi$nej wojnie ;red. 6. Bi%ba<8 W*iA8 Warszawa 2334

4. &ezpieczestwo w stosunkac) transatlant#ckic) ;red. naukowa D. ?r#z<8 W#d. *.

Marsza+e', 0oru( 977d 1. *. &!da+&rzeziska8 @. E. ?awr#cki8 7#berterror#z$ i proble$# bezpieczestwa in-or$ac#jne!o we wspczesn#$ wiecie8 Warszawa 2333 13. &reakin! t)e Eailed+,tate 7#cle8 6*/2 7orporation8 2334 11. B. &rzeziski8 2ru!a szansa8 :wiat (si9'ki8 Warszawa 2334 12. B. &rzeziski8 W#br8 do$inacja cz# prz#wdztwo8 (rakw 233.
98

13. &uildin! 7iVilian 7apacit# -or F.,. ,tabilit# 0perations. ")e 6ule o- Paw 7o$ponent8 ,pecial 6eport8 Fnited ,tates Institute o- Aeace8 Was)in!ton8 @a# 233. 1.. @. &unn8 ecuring the Bomb 977d, Was)in!ton8 2.7.> Aroject on @ana!in! t)e *to$ and /uclear ")reat InitiatiVe8 /oVe$ber 148 23348 )ttp>WWwww.nti.or!Wekresearc)W,ecurin!kt)ekbo$b34.pd15. *. 7)ra$czic)in8 Froki ratn#c) uspiec)oV i nieudacz8 Q/ezaVisi$oe Noennoe 0bozrenieH8 22.34.2334 1R. D. 7irincione8 D. Wol-st)al8 @. 6ajku$ar8 2eadl# *rsenals> /uclear8 &iolo!ical8 and 7)e$ical ")reats8 Was)in!ton8 27> 7arne!ie Endow$ent -or International Aeace8 2335 1L. 7. 7lausewitz8 0 naturze wojn#8 Warszawa 233R 14. D. D. 7ollins8 7)oosin! War> ")e 2ecision to InVade IraZ and Its *-ter$at)8 /ational 2e-ense FniVersit#8 Was)in!ton8 *pril 2334 11. *. K. 7ordes$an8 IraZ[s EVolVin! Insur!enc#8 7enter -or ,trate!ic and International ,tudies8 *u!ust 2335 23. *. 7ordes$an8 ,tren!t)enin! IraZi @ilitar# and ,ecurit# Eorces8 7enter -or ,trate!ic and International ,tudies8 Was)in!ton8 2ece$ber 233. 21. &. D. 7raddock8 /*"0 in *-!)anistan> * ,pecial *ddress b# t)e ,upre$e *llied 7o$$ander8 Europe8 GKerita!e PecturesH8 @a# 48 2334 22. *. 7#!anok8 Froki piatidniewnoj Vojn# V BakaVkazie8 G/ezaVisi$oe Noennoe 0bozrenieH8 21.34.2334 23. @. 2ittric)8 Eacin! t)e !lobal terrorist t)reat> * European response8 European Aolic# 7entre8 &russels8 Danuar# 2335 2.. 7). D. 2unlap8 Dr.8 "ec)nolo!# and t)e 21st centur# battle-ield> 6eco$plicatin! $oral li-e -or t)e states$an and t)e soldier8 F, *r$# War 7olle!e8 7arlisle &arrack 1111 25. 7). Eer!uson8 W. 7. Aorter8 ")e -our -aces o- nuclear terroris$8 @ontere# 233. 2R. *. ?ar-inkle ;ed<8 * Aractical ?uide to Winnin! t)e War on "erroris$8 KooVer Institution Aress Aublication8 *u!ust 233. 2L. A. ?awliczek8 D. Aawowski8 Ba!ro'enia as#$etr#czne8 *kade$ia 0bron# /arodowej8 Warszawa 2333 24. 6. @. ?erec)t8 W)# t)e Worst Is Arobabl# 0Ver in IraZ8 *EI8 2ece$ber 233L 21. ?lobal "rends 2325> * "rans-or$ed World8 /I78 /oVe$ber 23348 )ttp>WWwww.dni.!oVWnicWA2Ek2325W2325k?lobalk"rendskEinalk6eport.pd33. A. Kuntin!ton8 Bderzenie c#wilizacji8 Warszawa 111L
99

31. Irak 233.> (u nor$alnoci8 @ateria# z kon-erencji naukowej zor!anizowanej z inicjat#w# i pod patronate$ @0/8 *0/8 Warszawa 233. 32. E. *. Dabar8 Aostcon-lict IraZ. * 6ace -or ,tabilit#8 6econstruction8 and Pe!iti$ac#8 ,pecial 6eport8 Fnited ,tates Institute o- Aeace8 Was)in!ton 8 @a# 233. 33. 7. Dean8 ?eopolit#ka8 0ssolineu$8 Wrocaw 2333 3.. 7. K. (a)l8 @. *. Elourno#8 ,. &ri$le#8 ,)apin! t)e IraZ In)eritance8 7enter -or a /ew *$erican ,ecurit#8 Dune 2334 35. 7. K. (a)l8 W. E. 0do$8 W)en to PeaVe IraZ+ "oda#8 "o$orrow8 or Sesterda#U8 QEorei!n *--airsH8 Dul#W*u!ust 2334

3R. ,. (oziej8 *$er#kaska obrona przeciwrakietowa> kontekst !lobaln#8 europejski i

polski8 www-'ozie)-pl, $arszawae;rsyn*w 977d 3L. ,. (oziej8 @i%dz# pieke$ a raje$> ,zare bezpieczestwo na pro!u OOI wieku8 "oru 233R
34. ,. (oziej8 Aozi$nowojenne kr#z#s# zbrojne8 www-'ozie)-pl, $arszawae;rsyn*w 977d

31. ,. (oziej8 AreVentiVe ,trate!# o- International ,ecurit#8 G")e Aolis) Xuarterl# oInternational *--airsH 233.8 nr . .3. ,. (oziej8 ,trate!iczne proble$# bezpieczestwa !lobalne!o i euroatlant#ckie!o8 *0/8 Warszawa 2335
.1. ,. (oziej8 :rodowis'o bezpiecze(stwa, www-'ozie)-pl, $arszawae;rsyn*w 977d

.2. ,. (oziej8 "eoria sztuki wojennej8 &ellona8 Warszawa 1113 .3. D. (ranz8 Wojna8 pokj cz# uspokajanieU Wspczesne d#le$at# u'#cia si# zbrojnej8 7,@8 Warszawa 233R ... . K. @. (rlikowski8 7z. @arcinkowski8 Irak 23338 &ellona8 Warszawa 2333 .5. 6. (uIniar8 Aolit#ka i sia8 W#dawnictwo /aukowe ,7K0P*68 Warszawa 2335

.R. E. Pucas. /owa zi$na wojna. Dak (re$l za!ra'a 6osji i Bac)odowi8 2W 6E&I,8
Aozna 2334 .L. @. @adej8 Ba!ro'enia as#$etr#czne bezpieczestwa pastw obszaru transatlant#ckie!o8 AI,@8 Warszawa 233L .4. @appin! t)e ?lobal Euture8 6eport o- t)e /ational Intelli!ence 7ouncil[s 2323 Aroject8 Was)in!ton 233. .1. D. @c@illan8 *pocal#ptic "erroris$> ")e 7ase -or AreVentiVe *ction8 Institute -or /ational ,trate!ic ,tudies8 /ational 2e-ense FniVersit#8 Was)in!ton8 /oVe$ber 233.
100

53. * $ore secure world> 0ur s)ared responsiblit#8 6eport o- t)e Ki!)+leVel Aanel on ")reats8 7)allen!es and 7)an!e8 Fnited /ations8 233. 51. (. @roziewicz8 @oc8 nie$oc i prze$oc8 0-ic#na W#dawnicza &6*/"*8 &#d!oszcz Warszawa 2335 52. K. @unkler8 Wojn# nasz#c) czasw8 (rakw 233. 53. W. @urra#8 ,trate!ic 7)allen!es -or 7ounterinsur!enc# and t)e ?lobal War on "erroris$8 ,trate!ic ,tudies Institute8 7arlisle8 ,epte$ber 233R 5.. /ational securit# c)allen!es -or t)e 21st centur#8 F.,. *r$# War 7olle!e8 ,trate!ic ,tudies Institute8 7arlisle8 0ctober 2333 55. 0peracja GIracka Wolno=H8 @ateria# z kon-erencji naukowej zor!anizowanej z inicjat#w# i pod patronate$ @0/. *0/8 Warszawa 2333 5R. D. Aawowski ;red<8 "error#z$ we wspczesn#$ wiecie. Warszawa 2331 5L. &. 6. Airnie8 E. 0[7onnell8 7ounterinsur!enc# in IraZ ;2333 7orporation 2334 54. "error#z$ rola si zbrojn#c) w zwalczaniu zjawiska8 *0/8 Warszawa 233R 51. ,. ,i$on8 ")e Arice o- t)e ,ur!e8 QEorei!n *--airs@ 8 @a#WDune 2334 R3. K. 2. ,okolski ;ed.<8 ?ettin! @*2> nuclear $utual assured destruction8 its ori!ins and practice8 ,trate!ic ,tudies Institute8 F.,. *r$# War 7olle!e8 /oVe$ber 233. 233R<8 6*/2

R1. @. @. ,tanekzai8 *-!)anistan> /ot Post8 &ut /eeds @ore *ttention8 Fnited ,tates
Institute o- Aeace8 Dune 2334 R2. ,trate!ic 7)allen!es -or 7ounterinsur!enc# and t)e ?lobal War on "erroris$8 Edited b# W. @urra#8 ,trate!ic ,tudies Institute8 7arlisle+&arrack8 ,epte$ber 233R R3. 2. ,zlac)ter8 Walka z terror#z$e$ w Fnii Europejskiej8 "oru 233R R.. *. D. "ellis8 *ssessin! *$erica[s War on "error> 7on-rontin! Insur!enc#8 7e$entin! Ari$ac#8 /&6 *nal#sis8 2ece$ber 233. R5. W. *. "erril8 ")e Fnited ,tates and IraZ[s ,)i[ite cler!#> Aartners or adVersaries8 F.,. *r$# War 7olle!e8 ,trate!ic ,tudies Institute8 7arlisle8 Eebruar# 233. RR. *. i K. "o--ler8 Wojna i ant#wojna. Warszawa 111L RL. ")e Eace o- "erroris$8 Fniwers#tet *da$a @ickiewicza8 Aozna 233R R4. ")e Doint 0peratin! EnViro$ent 23348 7)allen!es and I$plications -or t)e Euture Doint Eorce8 F,DE78 /or-olk 23348 )ttp>WWwww.j-co$.$ilWnewslinkWstor#arc)iVeW2334WD0E2334.pdR1. ")e @odern "erroris$ and its Eor$s8 Fniwers#tet *da$a @ickiewicza8 Aozna 233L
101

L3. ")e /ecessar# ,teps -or a 6esponsible Wit)drawal -ro$ IraZ. 6eport o- t)e "ask Eorce -or a 6esponsible Wit)drawal -ro$ IraZ8 7o$$onwealt) Institute8 7a$brid!e8 @assac)usetts8 2334 L1. ")e "ransatlantic 2ialo!ue on "erroris$8 7enter -or ,trate!ic and International ,tudies8 Was)in!ton8 *u!ust 233. L2. "ransnational "erroris$ in t)e Word ,#ste$ AerspectiVe8 Warsaw 2332 L3. @. Walzer8 ,pr o wojn%8 Warszawa 233R L.. ?. Wei$an8 7#berterroris$. Kow 6eal Is t)e ")reat8 Fnited ,tates Institute o- Aeace8 Was)in!ton8 @a# 233. L5. ?. Weinber!er8 A. ,c)weizer> /ast%pna wojna wiatowa. Warszawa 1114 LR. Wspczesn# w#$iar terror#z$u. Arzeciwdziaanie zjawisku8 *kade$ia 0bron# /arodowej8 Warszawa 233L LL. *. Bwoliski8 Wojna. W#brane za!adnienia8 W#dawnictwo W*@8 (rakw 2333

102