Raunarske mree

Osnovni pojmovi, topologije, Internet i servisi

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

Prednost povezivanja u mreu

Zajedniki resursi:
datoteke (fajlove), poruke, grafiku, usluge tampaa, modeme i druge hardverske resurse.

Raunari ih mogu koristiti

po principu korisnika (user-level) po principu zajednikog ureaja (share-level).

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

Raunarsku mreu ine

raunari (radne stanice) - hostovi komunikacione linije komunikacioni hardver i softver

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

Raunari
Po sistemu hijerarhije mree se dele na:
peer to peer (isti s istim) ili mree raunara istog prioriteta server based networks (serverske mree) ili mree sa centralizovanim podacima na serveru koje koriste ostali klijenti na mrei

SERVER - centralni raunar na kojem su smeteni fajlovi ili aplikacioni programi koje mrea koristi.
28.2.2014 MPK Sremski Karlovci 4

Peer to peer - mree raunara istog prioriteta

Svi raunari su jednaki, Svaki raunar funkcionie kao klijent i kao server, Ne postoji imenovan administrator za celu mreu. Korisnik svakog raunara odluuje koji podaci sa njegovog raunara se mogu deliti na mrei.

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

Server based networks - serverske mree

Namenski server je server koji ima samo tu ulogu i ne koristi se kao klijent ili radna stanica
server za datoteke i tampanje upravlja server za aplikacije server za potu faks server komunikacijski server
28.2.2014 MPK Sremski Karlovci 6

Komunikacione linije -koaksijalni kablovi koaksijalni debeli ("thicknet") kablovi

prenos signala ak i do 500 metara koristio se u vedim zgradama i fabrikim kompleksima.

koaksijalni tanki ("thinnet") kablovi

savitljiviji i pogodniji za instalaciju. Jeftiniji domet iznosi 185 metara.

Sredinom takvog kabla prolazi centralni provodnik. Oko njega je izolator, pa onda spoljni provodnik u obliku metalne kouljice. Kabl je okolo zatiden polivinil omotaem.
28.2.2014 MPK Sremski Karlovci 7

Komunikacione linije
parini UTP ("unshielded") kablovi - su oni koji se sastoje od upredenih bakarnih vlakana
Ovi kablovi su okolo zatideni polivinil omotaem, ali ne i metalnom kouljicom.

parini STP ("shielded") kablovi - su sa upredenim paricama kao i UTP, ali je oko svake parice zatitni omota, a onda dodatno spolja jo i bakarna kouljica, te su stoga znatno otporniji na smetnje nego UTP kabl. parini FTP ("foilded") kablovi - su vrlo slini STP kablovima, ali imaju samo vanjsku kouljicu u obliku folije a ne i zatitu oko svake parice.

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

Komunikacione linije
optiki ("fiber") kablovi - prenose podatke u obliku svjetlosnih impulsa. Oni su sainjeni od vlakana sa centralnim staklenim jezgrom obavijenim staklenim omotaem. Vlakna su zatidena sa nekoliko slojeva zatitne obloge. Kroz vlakna se prenosi svetlost (koju proizvodi laserska ili LED dioda). Potpuno su otporni na bilo kakve elektro magnetne uticaje i najede ine osnovu tzv. kimu (backbone) bilo koje ozbiljnije telekomunikacione mree. Brzine idu i do 1 gb/s. Optika vlakna prenose podatke samo u jednom smjeru, pa zato takvi kablovi imaju u sebi po dva optika vlakna.

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

Mrene kartice
Mrene kartice su adapteri instalirani unutar kudita, koji omogudavaju povezivanje raunara na kominikacione linije.
Sa BNC konektorom (za 10Base2 ethernet mreu) Sa UTP konektorom (za 10BaseT ethernet mreu) ili Sa oba konektora, kada se popularno zove "COMBO" karta.
28.2.2014 MPK Sremski Karlovci 10

Repetitori (repeaters)
Signal na putu kroz kabl slabi. Repetitor se postavlja na mesto do kojeg signal dolazi u normalnom obliku, ali ga je potrebno pojaati da bi svoj put mogao nastaviti dalje prema drugom segmentu mree. Repetitori ne mogu nita da prevode ili filtriraju

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

11

Habovi (Hubs)
Habovi prosljeuju sve pakete koji dou do njih. Najede se koriste u topologiji zvijezde i njena su glavna odlika. Kada se alje, podatak se alje jednom raunaru, a hab ga prosljeuje svim raunarima u mrei. Podatak prima samo jedan raunar na osnovu odredine adrese podataka.
28.2.2014 MPK Sremski Karlovci

Animacija

12

Svievi (Switches)
Svi prosljeuje pakete podataka samo odgovarajudem portu za odreenog primaoca, to je utemeljeno na informacijama koje se nalaze u hederu (zaglavlju) paketa podataka. omogudavaju da vie korisnika komunicira istovremeno.

28.2.2014

Swich1, 2, 3, kombinac.

MPK Sremski Karlovci

13

Mostovi (Bridges)
slian repetitorima jer spaja segmente i radne grupe most prosljeuje podatke na osnovu te adrese vora

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

14

Ruteri (Routers)
ureaji koji poznaju adrese svih segmenata i koji pronalaze najbolju putanju za protok podataka. u mreama sa vie mrenih segmenata sa razliitim protokolima

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

15

Beino povezivanje
Svetlosni zraci
Infracrveni Laserski

Radio talasi
Povezivanje sa satelitom Bluethooth

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

16

Vrste raunarskih mrea

LAN (Local Area Network) vezane su za jednu kompaniju, firmu, kolu i sl . MAN (Metropolitan Area Network) gradske oblasne se rasprostiru na podruju grada, okruga, velike kompanije i sl. WAN (Wide Area Network) prisutne su na podruju jedne drave, grupe drava, kontinenta,

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

17

WAN
Za povezivanje udaljenih lokacija (WAN):
raunari ( klijenti ) sa instaliranim mrenim karticama serveri habovi svievi ruteri na svakoj lokaciji za WAN mree kablovi za povezivanje WAN usluge radio kartice i antene za Internet konekciju operativni sistemi koji podravaju rad mree

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

18

LAN
Raunarska mrea koja povezuje raunare u okviru jedne firme ili organizacije Komponente za lokalne mree (LAN):
raunari ( klijenti ) sa instaliranim mrenim karticama server hab kablovi za povezivanje operativni sistemi koji podravaju rad mree modem za dial-up Internet konekcije

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

19

LAN (Local Area Networks)

Topologija mree fiziki raspored raunara, kablova i drugih komponenti mree
magistrala zvevda prsten kombinacije
28.2.2014 MPK Sremski Karlovci 20

Magistrala
Sastoji se od kabla koji se naziva stablo, kima ili segment (engl. trunk, backbone) koji sve raunare povezuje pravolinijski Podaci se alju svim umreenim raunarima, ali informaciju prihvata samo onaj raunar ija se adresa poklapa sa adresom kodiranom u signalu. terminator : to je komponenta koja se postavlja na svaki kraj kabla da bi se signal zaustavio. Ako se kabl fiziki presee ili ako se jedan kraj iskljui, u kablu nastaje prekid.

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

21

Zvezda
U topologiji zvezde, raunari su povezani segmentima kablova sa centralnom komponentom koja se zove hab. Signal se prenosi od raunara koji ga alje, kroz hab, do svih ostalih raunara u mrei, a prihvata ga samo onaj ija je adresa na paketu. Ako padne jedan raunar ili se pokvari jedan kabl koji vodi do haba, u topologiji zvezde samo taj raunar nede modi da alje i prima podatke dok ostatak mree normalno nastavlja sa radom.

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

22

Prsten
U topologiji prstena raunari se kruno povezuju kablom i nema krajeva sa terminatorima. Signal putuje po petlji u jednom smeru i prolazi kroz svaki raunar. Svaki raunar se ponaa kao repetitor koji pojaava signal i alje ga slededem raunaru. Podaci u topologiji prstena predaju se uz pomod "tokena" (oznake, znamenja...).

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

23

Kombinacije
Kombinacija magistrale i zvezde Kombinacija prstena i zvezde

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

24

Standardizacija mreznih komunikacija

PROTOKOLI pravila (procedure) po kojima se ostvaruje prenos podataka, odnosno paketa podataka, kroz odreenu topologiju mree OSI (Open System Interconnection ) Protokoli
TCP / IP - standard za Internet NetBEUI - za mree Microsofta IPX / SPX - u Novellovim mreama X.25 - radi slanja podataka telefonskom linijom AppleTalk za Apple raunare i drugi.

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

25

Paketi
Paket je osnovna jedinica mrene komunikacije. Slanje velikih koliina podataka usporava rad mree
guenje mree od strane jednog raunara postojanje greaka prilikom prenosa (oporavak od greke)

Prenos se ubrzava tako da svaki raunar iz mree ima vie prilike da predaje i prima podatke.
28.2.2014 MPK Sremski Karlovci 26

Delovi paketa podatka

IP APr APo TPo Podatak IsPo

identifikator paketa za razlikovanje paketa adresa primaoca adresa poiljaoca definisanje tipa podataka da li je ASCII karakter ili binarni sadraj polje podataka provera ispravnosti podataka na mestu prijema se izrauna broj koji je upisan

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

27

Stvaranje paketa
7 nivoa komunikacije
Aplikacioni nivo Prezentacioni nivo Sesioni nivo Transportni nivo Mreni nivo Podatkovni nivo Fiziki nivo

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

28

proces kominiciranja posmatran kao slojevita struktura poslova

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

29

ta je Internet ?
Svetska (globalna) mrea raunara Servisi
za prenos datoteka elektronska pota World Wide Web

Iz ovih servisa ili kombinacijom nastali su interne servisi: diskusione grupe chat internet telefonija/videotelefonija telekonferencije/videokonferencije

podaci

INTERNET
zahtev Browser informacije
28.2.2014 MPK Sremski Karlovci 30

Provajder

Istorijat Interneta
60-ih - ARPANET 70-ih - Univerziteti prikljueni program za elektronsku potu i chat Telnet i FTP Ethernet TCP/IP koncept 80-ih Poslovna primena mree: BITNET, MILNET, CSNET, NSFNET, UUNET i USENET prvi virusi oko 100 000 raunara na Internetu.

90-ih CERN uvodi WWW Formiran je InterNIC (Internet Network Information Center) radi administriranja usluga na Web-u. Upotreba PC-a i telefonskih linija elektronsko poslovanje nove tehnologije i protokoli podrka mobilnim korisnicima 2000-ih - IPv4 adresni prostor je iscrpljen (uvodi se IPv6) video, telefonija i HDTV (High Definition TV) preko Interneta. ISDN i DSL linije dostupne prosenim korisnicima.

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

31

Veza sa Internetom
Dial-up pristup Internetu ISDN prikljuak Stalna veza
SDSL internet u firmi ADSL za firme i kudne korisnike Kablovski Internet

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

32

Struktura Interneta
Svaki raunar ukljuen u Internet mreu moe da se adresira na dva naina:
navonjem broja numerika (IP) adresa mnemonike adrese simbolika adresa

Svaki raunar na internetu, koji je javno dostupan, ima svoju javnu i unikatnu IP adresu. NIC (Network Information Center) servis Interneta koji odreuje, dodeljuje i administrira IP brojeve.

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

33

TCP/IP
Transmission Control Protocol/Internet Protocol Transmission Control Protocol kontrola prenosa, cepanje fajlova na manje delve i dodeljivanje svakom od njih posebnog zaglavlja. Internet Protokol koristi IP adrese raunara i pravi svoje zaglavlje na TCP paketu.

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

34

IP adresa
IP Adresa se sastoji od 4 (8-bitna) broja izmeu kojih se piu take 10010011010110110001011011001001 binarno 147.91.22.201 IP adresa se uparuje sa simbolikim imenom, jednostavnijim za pamdenje, pa je tako www.microsoft.com = 207.46.192.254 Domen grupa mrea pod jedinstvenom administrativnom kontrolom (rs, edu, com, org, gov,...) Poddomen organizaciona celina nekog domena (ustanova, organizacija) (bg, ac, pmf,...) Simboliko ime raunara (gimnazijasd ...) pmf.uns.ac.rs pmf.ni.ac.rs matf.bg.ac.rs alumni.matf.bg.ac.rs
28.2.2014 MPK Sremski Karlovci 35

Adresni plan mree

IP adrese se dele na javne i privatne. Svaki raunar u naoj mrei mora da ima unikatnu adresu iz opsega privatnih adrese. Ti opsezi su slededi: Opseg klase A: Dodeljuju se vladinim agencijama i veoma velikim organizacijama, kao to je IBM. Opseg klase B: Dodeljuju se velikim organizacijama Opseg klase C: ostali

Opsezi privatnih adresa

Opseg klase A Opseg klase B

Poetak opsega Kraj opsega

10.0.0.0 172.16.0.0 10.255.255.255 172.31.255.255

Ukupno adresa
16 777 216 1 048 576
36

Opseg 28.2.2014 klase C

192.168.0.0 192.168.255.255 65 536 MPK Sremski Karlovci

Korienje mrenih servisa

Elektronska pota za razmenu tekstualnih poruka koje mogu da imaju priloge u vidu tekst dokumenata, crtea , slika, fotografija, glasovnih poruka, muzikih datoteka, filmova. WWW omogudava pretraivanje Interneta koridenjem grafikog korisnikog interfejsa TELNET - pristup udaljenom raunaru i koridenje njegovih programa. FTP prenos datoteka preko Interneta IRC istovremena razmena poruka vie korisnika Internet Phone telefoniranje preko interneta. Radio i TV prenos sluanje radio stanica i gledanje TV programa

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

37

Osnove WEB-a
Browser program za pregledanje sadraja WEB-a Html - Neki delovi stranice (tekst ili slika) su veze sa drugim prezentacijama Adresa Web prezentacije:
http:/ - ime protokola www oznaka za vrstu komponente servera gimnazijasd.edu.rs adresa i ime prezentacije

28.2.2014

MPK Sremski Karlovci

38