www.sakshieducation.

com

^l- l--$-MS ]l ]l #$-$yl$?

H t-

M>MS-- A]l-l >f-]l->$

M>MS-$ {]l*f {MS.. 13-2-3Z ]l$-]l$-- yl A-l--_. El-> l ]l$_
]l$ lS---lO lyl--]l-yl$ AMSPyl $VS$ ]lQ->g$ -]lZ E. A...
l]l-W *l-]l#$, K$-VS$ M>MS--$, ]l{l Z$--$$, ]l$l$ yl$$. D
>g- B-MSV> A-]l -_-]l--sMS, -]l$l IMS-]l$l Z^lyl ]l _]l-MS$
$VS$ >g* ]l A-]l-ZMS l.
$*-$- l$VSM MS$]l*-$yl$ k-R (]l$--]l$ l$VS-M) {MS.. 13-2-3Z K$-VS-$]l$
]lrt-yl_, M>MS { ${l$yl V> r$t-M-yl$. M>MS-- >g l $-]lZ
MS$-#-MS$-yl$. K$-VS-$MS$ $--N A $--st-]lr$ C-$s, y ^l{l M>$ ^l-]l$
l$-#-l$--. B{l-l -V> ]l -]l-ZMS l. ]l*]l-l-]l$-Oyl]l {-$-{l$yl$ l$VS-M-MS$ V> Ct--ylMS lMS $ ]l*Y ]l$lZ ]l--]l Z Bl-l
^l$-M-]lr$ ]l$-]l* {$ $MS$yl " {]l$->-]l', Al l-_]l "MS$]l^l$
>-$' P--. l*$ V-]l h u>-# $Z MSl->yl {V>]l$Z
-_]l ]l$-]l* {$ $-MS$ "---{]l$->--]l'Z ]l$]l$ l$>-VS--]l$
]l-^-$. l$t -]l-]l$ Al ^l, {-VS-l-> S-^l-y-MS ]l$-]l* {$
$-MS$yl$, ]l$-]l* M>$ $-MS$yl$ B{l-l->-MS $-MSl ]l-^$.

]l$-]l* {$ $-MS$yl$:
]l$-]l* ]l-$ lls ^l{l AlV> ll$. $ MS]l$ MS$-$- ^l-{l-M>-$ ]l]l.
]l-MS l]l $-MS$yl$. Al-ylMS ^l,l]l, M>]l$ Al ]lVS$Y$ MS$]l*-$$. lX ]l$yl--MS
(--*--MS) $-MS$-Oyl]l ^l--$-MS$yl MS$]l*-$yl$ {$ $-MS$yl$ A >-{MS-]l$->. Clyl
M> {MS.. 13-2-5-&13-32. V-]l -Z ]l$]l-{-l-Ol$]l MS-- l$Y Cl-yl
M>-MS----MS$ ]lQ MS{l. M>MS-- 75 ]l$ $-MS l-MS ^l-]l -Z
{-]lV>.. AlMS l]l*-ylz, ^l VS-]l$--yl$, M# l]l$ {$ $-MS$yl$,
]l$-]l* M>$ $-MS$yl$ ... {$ $-MS$yl$ ]l-MS$ ]l--MSV> f-]l
>-s-MS $ A-^$. Cl-yl$ MS- l$>Y >f--V> ^l$-M B{, M,
{VS ]l$yl-Z ]l ]l ]l$_ ]lMS ^l>yl$. Al$MS M>$ $-MS$yl -]l
>-]lZ {$ $-MS$ylMS "A]l{MS {MS]l$ $---]l---Y$yl$' Al $l$ E]lr$
www.sakshieducation.com

www.sakshieducation.com

--MS--$-]l. D-$-]l ]l$ B{MS-$_-]l l$>Y-- W ]l -^l$-MS$-yl$. {-VS -l> ]l-l--^yl$. $-MS$ l {-MS$ $-MS$-$V> {MS-s-^l$-M l$-VS$-l->
HMS-^l-{MSV> ---MS--*$. _]l--MS$ ylz, l]l$ >g-$V> D {-$ *#--l$-MS$-.

]l$-]l* M>-$--$-MS$yl$:
{$ $-MS$yl ]l$---l M>$ $-MS$yl$ {MS..13-3-2Z El-]l*-MS $-MSl
]l-^yl$. B{l-l-> $-sl >ayl$. MS>~-rMS Z$ ]ly -$-yl $
K$-VS$ Mr]l$ ]l$-]l$--- -]l$_ ]l ^l$-M-yl$. l-V> {l, V-]l,
MS~ {l->$, Ol->-l >f-Z l$l-M-]l$, Cl*$Z (-g-]l*--l) OMS--Mr,
]lYyl, ]l-VS$, l]l--Myl, $]l-]l-W {$ Clyl >f-Z-l. Clyl MS{l ]l
MS-. C V-]l {lZ E. C ]l$]l-{l. VS-- >-]lZ M>$
$-MS$-yl "A$-]l$-]l-VSs #-]l->---$-yl$' A P$. A$-]l$-]l-VS B]l$-]l-VS -
]l]l-Z-MS ]l_a. C ]lYyl hZ $-*--VS*yl *-M>Z JMS {V>]l$. D
>]l Cl-yl ]l$ >g-{--yl, ]l$ f]l ]l---MS-l$-yl MS*y ]l~-_. Al
MS$-]l-^l$ >-]lZ M>-]l---$-yl, --]l${ >-]lZ B{l-l->---$-yl, ]l]l$yl
$-MS$yl B-]lr >-]lZ {R-{l $-{-$-yl A-]l-~-^$. Cl-yl$ {MS..13-37Z
K$-VS-$]l$ B{MS-$-^yl$. -]l$ >f---]lZ A-E--l ---l VSVS*-MS$ M>-$--$-MS$-yl$
$ ^l-]lr$ ^l-]l > l$-. -]l$$ l]lMS$ S-V> Es- M>$
$-MS$yl$ -^yl$. >f --Z VSV> VSVS* *l$-M>-MS yl
K$-VS-$O lyl M>$ $-MS$-yl Kyl-^yl$. VSVS*MS$ OMS Mr (M l$Y, -g]l*--) ]l$ C_a M>$ -MS$yl$ -MS$-l$-$a-MS$-yl$. ]l$ Cl*$ (-g-]l*--)Z OMS l$>Y M MrV> -^l-$. Cl- {MS-]l$Z -]l$ $]l$ lls
]l$-]l$- MS$ VP-yl]l$ C_a M>$ $-MS$yl$ ]l$ - MS$l$-$a-MS$-yl$. M>$
$-MS$yl$ -_]l >f-MS$ IMSl G M> -]l-l$. A-M> M>S, Ml]l$ ]l$-l$$ l-{l->-g$ -^$. Al-MSZ {-$-l-]l*-ylz, >^l-M-ylZ ^l
l-]l$--$-MS$$ (-l--$-MS$-$), Myl--yl$Z ylz->-k$, u>-#-Z M# l-]l$$ _]l
_]l l{l >g$ -^$. B{l-l IMSl ]l$- ]lMSPO. ^l
l-]l$-MS$, M>$ $-MS$-ylMS ]l$l {MS..13-6-8Z ]l$-]l l f-W. M>$ $-MS$yl ]l_ A]l----$-MS$yl$ K$-VS-$]l$ B{MS-$-^yl$. M>$ $-MS$yl M>-]l$
-]l$, ^l l-]l$- >-s-MS --. ]l$-]l* $-MS$ ]l Al-Ol$.
l$-V-s- ]l>-]l (-^l l--$-MS$ ]l ^l{l ^l {VSl) {M> QylY >-$,
V>$ V l* >$-$--{ $l$$ A]l----$-MS$-ylMS E-. M>$
www.sakshieducation.com

www.sakshieducation.com

$-MS$-yl lV>Z ]l$-]l* MS]l$->f AlOl$. l>l ^l l--$MS, ylz

>g$ {-]l$-*. ^l l--$-MS$$, Myl-s ylz->-k ]l$l MS~ & V-]l
- { Bl M $]l*$ 50 H r$ MS $ f-V>.

>^l-Myl & l]l--Myl l-]l$$:

]l$-]l* M>-$-MS$ ]l A]l-l B{l-l-Z ^l l-]l$- -$$ ]l$]l$---]l$
Gl$-P, >^l-Myl >g -^$. l--$MS$ MS*y P-s$.
>^l-Myl, l]l--Myl >f--]l$-$V> {-VS-l-> $ -^$. ^l V{l.
>^l-Myl ]lYyl hZ, l]l--Myl ]l$-*]lVS hZ E. ^l ]l ]l
#$-$yl$ ylz. f]l-]l ]l${ (B-]l$-]l-VS-$). D ]lZ VS-]l$-lyl$
{-l$yl$. ^l ${l$yl$, ^l {l$yl$, M>MS-$ VS---l-]l# M>Z
]l---^$.

^l {--l$-ylMS M>MS-$ >f --^ Al $l$ E. Clyl ]l$]l$-]l$yl$ ^-lyl$

{--$-{l$ylMS -V> Eyl-yl$. ^-lyl$ MS$]l*-$yl$ VS-]l$--$-MS$yl$. Clyl$ ]l$-]l*
M>$ $-MS-lZ ]l-O yl l-Z Al-ylMS -MS--^yl$. ]l$-l$-yl$V>
Eylr Ct-MS ]l$-]l lZ VS-]l$--yl$, A]l- $-MS$yl$ MS M>$
$-MS$-yl Kyl-^$. VS]l$ $-MS$yl$ f- Mr]l$ ]lrt-yl-_-]l l-Z ]l$-]l
S{- ^lZ l-]l$-*yl$.

VS-]l$-l MS$]l*-$yl$ A]l-l $-MS$yl$. Clyl$ >^l-Myl >f >l. l{yl ]l$--MS
M>--Ol$]l f- ]l$ S{--]l$ Kyl-^yl$. ylz->-k- >yl, }O ]lMS$ >g
--^yl$. -]l$ $-]l$- -^l, {MS.. 13-0-8Z ]l$-]l lZ M>$
$-MS$-yl ]l_ K$-VS-$]l$ B{MS-$-^yl$. Clyl$ $]l-]l-W, >k-Myl, VS-#->-]l$
f-^yl$. l-$-Oyl]l ]l*---yl l]l--Myl -MS$-ylV> $-$-^yl$. A]l-
$-MS$-yl-MS B{l-l->--, QylY-->-$, V>$-V-, l*->$ $-{ ]ls
$-l$$ E]l-r$ l$-V-s- ]l>-]l P-sZ.
MS$]l* VS-*--$yl$: A]l----$-MS$yl MS$]l*-$yl$. {MS.. 13-8-3-&-1-3-99 ]lMS$ -^yl$.
MS--l$->Y f_, MS--*- Al $l$ yl$. Clyl l>l y
A]l----yl$, ]l*-l-yl$$ -]l$ $-]l$-MS$ $ ^l>$.

www.sakshieducation.com

www.sakshieducation.com

]l$yl VS *-$yl$: Cl-yl$ {MS..14-3-0-&-1-4-7-5 ]l-MS$ --^-yl$. MSVS VSf--l$

$ -]l$ $-]l$-]l$ G--^yl$. M> l lMSP-l$. l$lMS$ ^l l-]l$$
f-$-]l-VS >k-]l$ B{-_ AMSPyl E]l---VS$-$V> ^l>$. ]l$yl VS
*-$yl$ B-l Oll$-Oyl]l ---^-$-ylMS AMSPNyl Al {V>]l*-MS ]l$yl VS-]l-]l$ $-st A{VS--V> C^ayl$.

^l l-]l$ l ]l:
{MS.. 13-83 ]l$_ l--$MS >g -_]l MS$]l* VS *-$ylMS fq Al $l$
E. Clyl$ ^l-l, l -MS$yl$. Clyl y VS *-$-ylV> MS*y $-$.
ylz, l-]l$ ]l$l A]l$---]l-MS-V> }-l$yl$ ]l]l---^yl$. ^l fq VS-*--$yl
B]l l--^yl$. B{l ]l$--VS-]ll ^l-l l$ l-]l, -]l {-MS
_-_]l M V->k, ]l]l-l ^l{l >]l V]l ]ls yl-l$--l* D M>-.
-l* ^l l]l$ >k M>Z B{l- --MS ]l -^l->$. {$
]l* {$
1. ]l-$-]l* {-$--$-MS$yl >f-?
1) AlMS
2) ^ll-$
3) B]l$-]l-VS$
4) MS- l$Y

2. B-{l-l->--, {R-{l $ {$yl$ Al $-l$-$]l $MS$yl$?

1) M>]l$]l
2) l]l
3) ]l$-l] * {$
4) ]l$-]l* M>-$-

3. B-{l-l-Z ]l$-]l$-- l$>VS-]l$ A-]l-~-_]l >]l?

1)
]l-Myl 2) B>-l] r
3) {]l$ 4) VS--
4. -^l l--$-MS$yl$, ]l$-]l* M>-$--$-MS$ ]l$l {MS.. 13-6-7-&-6-8Z l GMSPyl fW?
1) ]l$-]l 2) f-
3) K$-VS$
4) ]l-VS$
5. -^l l--$MS ]l ]l #$-$-yl$?
1) ^l ${l$yl$
2) ylz
3) ^l {--l$yl$
4)VS-*--$yl$

www.sakshieducation.com

www.sakshieducation.com

6. --~]l $-MS (A--M> >{), Xl $-MS (-r-{VS-l), MS$]l--*-]l (-Pl

{VSl) ^l--l?
1) A]l- $-MS$yl$
2) ^l ${l$yl$
3) fq VS *-$yl$ 4) ]l]lyl VS *-$yl$

3) ]l*-]l- -4) l]l

9. ^l-]l$-P ^l{MS ^l-l?

1) - MS
2- ) V]l

8. --]l {-MS ^l-l?

1) V]l
2) l]l
3) }l$yl$
4) M V- >k

7. -ylz-&-l-]l$ >k ]l$l A]l$-]l-MS?

1) }l$yl$
2) l--]l*-l$yl$
3) - MS
4) ]l$-MSs A-*-]l*-l$yl$

10. l-$-V-s- ]l>-]l {-]lV> H ]l-$ ^l{l --MS--$?

1) Myl-s ylz->-k$
2) ^l l--$-MS$$
3) M>MS--$
4) ]l$-]l* $-MS$$

]l*-$:
1) 4 2) 4
6) 3 7) 1

3) 3 4) 1
8) 4 9) 1

5) 2
10) 2

www.sakshieducation.com