Professional Documents
Culture Documents
Ο Χόιερ (η θητεία του οποίου λήγει στο τέλος του 2013) επιβεβαίωσε
ότι ο υπάρχων επιταχυντής αδρονίων θα επαναλειτουργήσει στα
μέσα Νοεμβρίου φέτος, μετά την περυσινή σοβαρή βλάβη που τον
έθεσε εκτός «μάχης» για πάνω από ένα χρόνο, και αφού μεσολάβησε
η επισκευή ή αντικατάσταση 53 μαγνητών. Οι πρώτες συγκρούσεις
σωματιδίων (πρωτονίων) θα αρχίσουν λίγες εβδομάδες αργότερα,
προς το τέλος του 2009 ή στις αρχές του 2010.
Ακόμη και στη μισή ισχύ όμως, ο επιταχυντής θα κλείσει και πάλι
στις αρχές του 2010 προκειμένου να ολοκληρωθούν οι επισκευές,
ώστε τελικά, κάποια στιγμή, να λειτουργήσει σε πλήρη ισχύ 7
τρισεκατομμυρίων ηλεκτροβόλτ, επτά φορές υψηλότερα από κάθε
άλλο αντίστοιχο μηχάνημα στον κόσμο. Λόγω της βλάβης, 53
συνολικά ηλεκτρικοί μαγνήτες έπρεπε να καθαριστούν και να
επιδιορθωθούν, ενώ μια σειρά από χρονοβόρες εργασίες έπρεπε να
επαναληφθούν προκειμένου να εξασφαλιστεί η πορεία των
υποατομικών σωματιδίων μέσα στον επιταχυντή, σε ταχύτητες που
πλησιάζουν αυτή του φωτός και σε θερμοκρασία κοντά στο απόλυτο
μηδέν.
Το CERN ξεκαθάρισε ότι, μετά από ένα χρόνο σχεδόν, πλέον δεν
χρειάζονται άλλες επισκευές, καθώς ολοκληρώθηκαν οι έλεγχοι και
στις 10.000 ηλεκτρικές συνδέσεις του επιταχυντή.
M
έ
τ
ρ
α
π
ρ
ο
σ
τ
α
σ
ί
α
ς
α
π
ό
τ
η
ν
α
κ
τ
ι
ν
ο
β
ο
λ
ί
α
σ
τ
ο
C
E
R
N
σ
τ
ι
ς
:
Ι
ο
ύ
λ
ι
ο
ς
2
7
,
2
0
0
9
,
1
1
:
0
3
:
2
0
μ
μ
»
Σε ερευνητικά εργαστήρια, όπως στο Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Φυσικής
Σωματιδίων, CERN, η παρουσία της ακτινοβολίας στο χώρο εργασίας
είναι κάτι καθημερινό. Γι' αυτό λαμβάνονται αυστηρά μέτρα
προκειμένου να αποφευχθεί η περιττή, και να διατηρηθεί σε ένα
ελάχιστο όριο η αναπόφευκτη, έκθεση στην ακτινοβολία.
Νέα
προβλήματα
στο Μεγάλο
Επιταχυντή
Αδρονίων
« στις: Ιούλιος
22, 2009,
09:21:17 πμ »
Aμέσως μετά την ολοκλήρωση των διαδικασιών επισκευής του
Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων του CERN από τη ζημιά που είχε
προκληθεί λόγω διαρροής ηλίου), ένα νέο πρόβλημα αναμένεται να
καθυστερήσει περαιτέρω την επαναλειτουργία του.
Λόγω του μεγάλου χρόνου που χρειάζεται για τους ελέγχους και τις
επισκευές, αποκλείεται πλέον η επαναλειτουργία του επιταχυντή πριν
από την υποχρεωτική διακοπή του για τη χειμερινή περίοδο, με
συνέπεια η ημερομηνία επαναλειτουργίας να μετατίθεται για τις
αρχές της άνοιξης του 2009.
«Δεν γνωρίζουμε ποιοι είναι αλλά δεν βλέπουμε να έχει γίνει ζημιά.
Προφανώς πρόκειται για άτομα που ήθελαν να τονίσουν ότι το CERN
μπορεί να παραβιαστεί» δήλωσε στους Times ο Τζέιμς Γκίλις,
εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Πυρηνικής Έρευνας.
Ψυχροί μαγνήτες
Για την κατασκευή της εγκατάστασης χρειάστηκαν δώδεκα ολόκληρα
χρόνια σκληρών εργασιών. Το σχέδιο εγκρίθηκε το 1996 με
προϋπολογισμό 6 δις ευρώ και έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Οι 1.232
μεταλλικοί κύλινδροι που συνθέτουν το δακτύλιο έχουν ήδη μπει στη
θέση τους. Τώρα πρέπει να συνδεθούν μεταξύ τους και να ψυχθούν
μέχρι τους
-271,25οC (δηλαδή 1,9 βαθμό πάνω από το απόλυτο μηδέν).
Η πρώτη επιλογή είναι ότι τα ηλεκτρόνια συλλαμβάνονται στο μαγνητικό πεδίο που
διαπερνά το σμήνος. Σε αυτήν την περίπτωση, τα ηλεκτρόνια θα κινούνταν
σπειροειδώς γύρω από τις γραμμές των μαγνητικών πεδίων, απελευθερώνοντας
ακτινοβολία σύγχροτρον υπό μορφή ακτίνων X.
Η δεύτερη εναλλακτική επιλογή είναι ότι τα ηλεκτρόνια ίσως συγκρούονται με τα
μικροκύματα που έμειναν από την αρχή του σύμπαντος και λούζουν τώρα όλο το
διάστημα. Σε τέτοιες συγκρούσεις, τα ηλεκτρόνια χάνουν κάποια ενέργεια, που
εκπέμπεται ως ακτίνες X.
Τα όποια αποτελέσματα της έρευνας θα βοηθήσουν τους επιστήμονες να
κατανοήσουν την ιστορία του σμήνους και να αποφανθούν αν η κύρια αιτία είναι η
σύγκρουση δύο σμηνών, αλλά και πόσο πρόσφατα το σμήνος του Οφιούχου
κατάπιε το σμήνος που το συνόδευε.
Το σίγουρο είναι ότι η φύση έχει μετασχηματίσει το σμήνος των γαλαξιών σε έναν
ισχυρό επιταχυντή σωματιδίων, ίσως 20 φορές ισχυρότερο από το Μεγάλο
Αδρονικό Συγκρουστή του CERN (LHC).
οι μας.
Αρχίζει στις 10.00 (ώρα Ελλάδας) το μεγαλύτερο πείραμα στον κόσμο, κάτω από τα
γαλλο-ελβετικά σύνορα, στον τεράστιο υπόγειο, μήκους 27 χλμ, Μεγάλο Επιταχυντή
Αδρονίων (LHC) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Έρευνας Στοιχειωδών Σωματιδίων
(CERN), που προσδοκάται ότι θα ρίξει φως στις συνθήκες γέννησης του σύμπαντος
και θα επιτρέψει την ανακάλυψη νέων σωματιδίων της ύλης. Και – παρεμπιπτόντως
– αναμένεται να διαψεύσει τις φοβίες πολλών ότι θα φέρει το τέλος του κόσμου μέσα
από την μαύρη τρύπα που μπορεί να δημιουργήσει.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η έναρξη του πειράματος θα μεταδοθεί ζωντανά από την
ιστοσελίδα http://webcast.cern.ch/index.html
Είναι πια γεγονός. Μετά από μια τουλάχιστον δεκαετία προετοιμασιών και την
επένδυση 6 δισ. ευρώ, στις 10 Σεπτεμβρίου, θα αρχίσει την πρώτη φάση της
λειτουργίας του το μεγαλύτερο μηχάνημα στον κόσμο, ο Μεγάλος Επιταχυντής
Αδρονίων (Large Hadron Collider – LHC) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Έρευνας
Στοιχειωδών Σωματιδίων (CERN) κοντά στη Γενεύη, μια υπόγεια κατασκευή σε
κυκλικό τούνελ βάθους 50 – 175 μέτρων, μήκους 27 χιλιομέτρων και διαμέτρου 3,8
μέτρων κάτω και από τις δύο πλευρές των γαλλο-ελβετικών συνόρων. Είκοσι χώρες
μέλη (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα από το 1954 ως ιδρυτικό μέλος)
συμμετέχουν στην όλη προσπάθεια, που μπορεί να χαρακτηρισθεί ιστορική και θα
μεταδοθεί τηλεοπτικά από το CERN (webcast.cern.ch), ενώ η εικόνα θα διανεμηθεί
και μέσα από το δίκτυο της Eurovision.
Το πρώτο τεστ συγχρονισμού των επιμέρους τμημάτων του Επιταχυντή έγινε στις 9
Αυγούστου 2008 και ακολούθησαν και άλλα τις επόμενες εβδομάδες. Η πρώτη
ακτίνα σωματιδίων που θα κυκλοφορήσει στον επιταχυντή στις 10 Σεπτεμβρίου, θα
έχει αρχική ενέργεια 450 GeV ή 0,45 τρισεκατομμύρια ηλεκτρονιοβόλτ (TeV). Στο
εσωτερικό του επιταχυντή, όπου η θερμοκρασία έχει πλέον πέσει μόλις στους 1,9
βαθμούς Κελσίου πάνω από το απόλυτο μηδέν (-271 βαθμοί), δηλαδή χαμηλότερα
και τη θερμοκρασία στο εξώτερο διάστημα, θα αρχίσουν να εκπέμπονται οι πρώτες
ακτίνες σωματιδίων, να κυκλοφορούν και να συγκρούονται τα πρώτα πρωτόνια, με
ενέργεια επτά φορές μεγαλύτερη από οποιοδήποτε άλλη φορά στο παρελθόν.
Μέσα στο 2008 οι ακτίνες που θα κυκλοφορούν εντός του LHC, θα έχουν
σταθεροποιηθεί, οπότε πλέον η ισχύς των σωματιδίων προβλέπεται να έχει αυξηθεί
μέχρι τα 5 TeV. Όταν θα αρχίσει η ολοκληρωμένη φάση λειτουργίας του, πιθανότατα
το 2010, η ενέργεια σύγκρουσης των σωματιδίων θα ξεπεράσει κατά 30 περίπου
φορές οποιαδήποτε άλλη στο παρελθόν.
Καλώς εχόντων των πραγμάτων, εκτός και οι κυρίαρχες θεωρίες αποδειχτούν τελικά
λανθασμένες, η επόμενη μεγάλη στιγμή θα είναι η ανακάλυψη του μποζονίου του
Χιγκς, μιας -προς το παρόν- θεωρητικής κατασκευής που απαιτείται για να
προσδίδει μάζα στα άλλα σωματίδια από τα οποία αποτελείται η ύλη. Λογικά, χάρη
στον LHC, η ανακάλυψή του θα γίνει γρήγορα – αν όχι, τότε οι φυσικοί θα βρεθούν
σε μεγάλη αμηχανία…
Στην πραγματικότητα οι φυσικοί δεν επένδυσαν τόσα χρήματα στο «τέρας» της
Γενεύης, για να βρουν απλώς ένα σωματίδιο που, ούτως ή άλλως, προβλέπουν οι
εξισώσεις τους. Αυτό που ελπίζουν, είναι να εισέλθουν σε μια άγνωστη επικράτεια
της ύλης. Μέχρι στιγμής το κυρίαρχο θεωρητικό μοντέλο (το λεγόμενο «Βασικό
Μοντέλο») περιλαμβάνει 16 ανακαλυφθέντα υποατομικά σωματίδια με γνωστά
ονόματα (ηλεκτρόνια, φωτόνια) ή πιο εξωτικά (μουόνια, γκλουόνια κ.α.) κι ένα 17ο
στοιχείο του οποίου εκκρεμεί η επιβεβαίωση (το μποζόνιο Χιγκς).
Αν όντως βρεθεί το βαρυτόνιο, θα είναι μια ιστορική στιγμή στην επιστήμη, γιατί
επιτέλους θα γεφυρωθεί το χρόνιο και οδυνηρό χάσμα στη φυσική ανάμεσα στις δύο
κυρίαρχες θεωρίες της: την κβαντομηχανική (που περιγράφει τον κόσμο των
ηλεκτρονίων, κβάντων κλπ. και η οποία οδήγησε στο «Βασικό Μοντέλο») και τη
γενική σχετικότητα του Αϊνστάιν (που ουσιαστικά είναι η θεωρία της βαρύτητας σε
σχέση με τη μεταβολή του χωρόχρονου).
Μια άλλη σημαντική συνεισφορά του LHC, που θα φώτιζε περαιτέρω την επικράτεια
του αγνώστου, θα ήταν η τυχόν ανακάλυψη των σωματιδίων που αποκαλούνται
νετραλίνα (neutralinos), κάτι που θα επιβεβαίωνε την ισχύ της -υποθετικής προς το
παρόν- θεωρίας της υπερσυμμετρίας. Σύμφωνα με αυτήν, όλα τα σωματίδια του
«Βασικού Μοντέλου» έχουν ένα -μη ανακαλυφθέντα ακόμα- «σύντροφο», που
βοηθά ώστε να εξισορροπεί τις ιδιότητές τους με μαθηματικά αρμονικό τρόπο. Αν
και η υπερσυμμετρία διπλασιάζει τα σωματίδια (κάνοντας έτσι το σύμπαν πιο
πολύπλοκο), αρέσει σε πολλούς φυσικούς, γιατί θεωρούν ότι τελικά απλουστεύει τα
πράγματα με τις μαθηματικές συμμετρίες που εισάγει.
Πολλοί φυσικοί υποπτεύονται ότι πολλή -αν όχι όλη- η σκοτεινή ύλη αποτελείται από
νετραλίνα. Θα ήταν ευκολότερο να βεβαιωθούν γι΄ αυτό, αν πρώτα επιβεβαίωναν ότι
όντως υπάρχουν τα υπερσυμμετρικά σωματίδια κι αν επιπλέον ήξεραν κάτι
περισσότερο για τις πραγματικές ιδιότητές τους, αντί να περιορίζονται, όπως τώρα,
σε μαθηματικές υποθέσεις. Αν ο LHC βοηθήσει επ΄ αυτού, η συνεισφορά του θα
είναι καθοριστική για την κατανόηση του σύμπαντος.
Ένα άλλο μυστήριο, το οποίο ο LHC μπορεί να λύσει, είναι η αληθινή φύση της
λεγόμενης «θεωρίας του παντός», που η Φυσική προσδοκά κάποτε να αναπτύξει.
Μέχρι πρόσφατα υπήρχε συναίνεση των φυσικών ότι θα επρόκειτο για μια μορφή
της «θεωρίας των χορδών», η οποία, μεταξύ άλλων, υποστηρίζει ότι το σύμπαν έχει,
ούτε λίγο ούτε πολύ, 11 διαστάσεις. Στη θεωρία αυτή τα σωματίδια γίνονται
αντιληπτά ως δονούμενες πολυδιάστατες «χορδές». Ο τρόπος δόνησής τους
καθορίζει και τη φύση κάθε σωματιδίου.
Εσχάτως όμως η θεωρία των χορδών έχει βρει έναν ανταγωνιστή στο πρόσωπο της
θεωρίας της «κβαντικής βαρύτητας βρόχων» (loop quantum gravity), η οποία
υποστηρίζει ότι τα σωματίδια δεν είναι ξεχωριστά από το χώρο και το χρόνο, αλλά
μάλλον ο χώρος και ο χρόνος αποτελούνται από «λωρίδες» σε σχήμα θηλιάς
(βρόχου), οι οποίες, όταν διαπλέκονται με ορισμένους τρόπους, γίνονται αντιληπτές
ως σωματίδια.
Τέλος, ο LHC της Γενεύης δεν αποκλείεται να κάνει το θαύμα του και να
δημιουργήσει μικρές «μαύρες τρύπες», οι οποίες πάντως δεν πρόκειται να
καταπιούν τη Γη – όπως καθησύχασαν οι επιστήμονες τους ανησυχούντες! Απλώς
δεν θα διαρκέσουν τόσο πολύ, ώστε να καταφέρουν κάτι τέτοιο. Αυτό που
αναμένεται να συμβεί, είναι να διαλυθούν γρήγορα στη λεγόμενη «ακτινοβολία
Χόκινγκ», μια θεωρία του διάσημου φυσικού, που αν όντως επιβεβαιωθεί από τα
πειράματα του LHC, θα του δώσει πιθανότατα το επόμενο βραβείο Νόμπελ Φυσικής