Erreala

proiektatu
Arkitektura film-mintzairak

PROYECTAR
LO REAL
Arquitectura: lenguajes fílmicos

200
9ko
urr
iar
en
29a
–a
ben
dua
ren
31

Pr
oie
kz
ioe
n
+
ez
ta
ba
ida
-ja
rd
un
al
die
n
+
Er
ak
us
ke
ta
antolatzen dute

Erreala
www.coavn.org
proiektatu
Arkitektura film-mintzairak

CRISTINA ENEAKO patronoak dira

Erakusketa
2009ko urriaren 29a – abenduaren 31

Emanaldi – eztabaida-jardunaldi programa

2009ko azaroaren 23 - 27a

Zuzendaritza: BNV Producciones, CRISTINA ENEA FUNDAZIOA eta COAVN GIPUZKOA

Ekoizpena: BNV Producciones, Sevilla
parte hartzen dute

fototeka
AURKEZPENA

Irudi zinematografiko, hiri moderno eta arkitekturaren arteko erlazioek Aurkeztutako material-multzoak askotariko ibilbide konplexu bat
zinemaren historiaren jatorrian bertan dute oinarria, XIX. Mendearen azken proposatzen digu AEBetako New York edo Los Angeles, Europako
urteetan. Leedseko portuari buruzko Louis de Princeren, Skladanowsky Bartzelona edo Londres eta Afrikako Lagos moduko hiri ospetsuetatik.
anaien Berlingo edo Lumière anaien Lyongo lehenengo irudietatik geroko Panorama horrek bizi garen hiriekin eta horien ikusizko adierazpenekin
Walter Ruttmanen Berlin, hiri baten sinfonia edo Dziga Vertoven Kamerako dauzkagun erlazioek oinarri duten askotariko errealitatea erakusten du.
gizonaraino, hogeiko urteetan, agerian geratzen da zinemak hiri- eta
arkitektura-inguruneak aurkezteko beti izan zuen interesa, bertan sortzen
Gure proposamena bi zatitan banatzen da:
baitziren industria zinematografiko hasiberria txertatuta zegoen ekoizpen-
erlazio berriak.
Erakusketa-espazioa Arkitektura praktikatzeko beste era batzuk, haren
ondorioak, herritarren partaidetza eta memoria kolektiboa eraikitzea
Bestalde, kamerak espazioan eragindako mugimenduaren dinamismoa,
proposatzen duten ikus-entzunezko hiru lan eta prozesuan den artxibo bat
eszenografien ahalmen estetiko eta esperimentala, muntaketa-diseinuak,
etengabe proiektatuta.
maketak edo teknologia berriak erabakigarriak izan dira arkitekturak
zinemari jarritako arretan.
Proiekzioen eta eztabaida-jardunaldien programa.* Bi zatitan banatutako
lau saio: lehenengoa, arratsaldeetan, gonbidatutako hizlariak aukeratutako
Egun, arkitekturak eta zinemak aliantza eta inspirazio berriak bilatzen
filmen aurkezpen eta proiekzioari buruz; bigarrena, berriz, biharamunean,
dituzte oraindik, botere sinboliko, politiko eta ekonomikoen arteko erlazio
hausnarketako gaiekin erlazionatutako beste material batzuen proiekzioz
berriak agerian uzteko zein sendotzeko.
lagundutako eztabaida- eta solas-tailer bat tartean duela.

Tokiak pertsonen bizitzekin duten lotura ulertzea eta filmak, gertatzen

diren arkitektura-inguruneen bidez gehiago ulertzea dira arkitektura eta
* Goizeko eztabaida-jardunaldietara bertaratzeko, aldez aurretik izena eman behar da, datu
zinemaren arteko elkarreragina egundaino iraunarazi duten oinarrizko pertsonalak (izena, jarduera, posta-helbidea, posta elektronikoa eta kontaktu-telefonoa) eta
arrazoiak. Mintzaira, bereziki filmena, munduarekin erlazionatzeko daukan zein saioetara joan nahi den adierazita bidaliz: cristinaenea@donostia.org
moduaz hausnartu. Ez al da ba planetako lehenengo ekonomia fikzio-
Inskribapen-ordenaren arabera egingo da onarpena, edukiera bete arte.
kopuru gehien sortzen interesatuta dagoena? Esperimentatzeko, iragan-
denbora eta oraina interpretatzeko eta etorkizuneko denbora imajinatzeko,
baina baita gizarte- zein politika-egiturak eta horien espazio- zein
arkitektura-korrelatuak zabaldu eta sendotzeko ere, arkitekturak eta
zinemak elkar baliatu dutela aztertzea, horiek dira proiektu honen
oinarriko hausnarketak.
 e ta
k
ta
uske
Erak

Erreala
proiektatu
Arkitektura film-mintzairak
Eraku
2009ko urriaren 29a – 2009ko abenduaren 31
Ordutegia: Astelehenetik larunbatera, 9:30-13:30 eta 15:00-20:00
Igandeak eta jaiegunak, 10:00-13:30

2009ko urriaren 30a: Mock-Ups in Close-Up

t a
Ordutegia: 19:00

s k e
Eraku
Lekua: Cristina Enea. Ingurumen Baliabideen Etxea
Mandasko Dukearen pasealekua, 66. 20012 Donostia-San Sebastián
www.cristinaenea.org
 mugatu beharrean (adibidez, Iturburua edo Arkitektoaren sabela), gehienean
arkitektoak agertzen ez diren eta arkitektura-gaiak lantzen ez dituzten
pelikulak biltzen ditu. Aldiz, pelikula horiek guztiek –Alemaniako sail
beltzeko drametatik Hollywoodeko terrorezko filmetaraino, James Bondetik
X-Meneraino, Fritz Lang eta Sergio Leonetik Tim Burton, Ben Stiller eta Jia
Zhangkeraino– maketak erakusten dituzte, drama-, sinbolo- edo umore-
helburuetarako irudian agertzen diren arkitektura-maketa batzuk, eta
batzuetan helburu zehatzik ere ez dute.

Bilduma bat da, tematua egungo hainbeste bezala, baina maketa bat
bestearen gainean pilatzen bide duen bere egitura ahuletik, beste zer edo
zer ateratzen da, maketa horietako baten atzeko aldetik bezala. Ateratzen
da, adibidez, arma bidezko atraku bat eta operazio militar bat oso antzekoak
direla maketak tartean daudenean, bi egoerak kondentsatzeko baliatutako
maketak; horien fintasuna ateratzen da suntsituak izateko orduan, edo
ateratzen dira arkitekturak hain ondo ezagutzen dituen botere-joko
guztiak (gobernatzeko, jarrerak, pertzepzioak eta bilakaerak ezagunak eta
kalkulagarriak egiteko jokoak); joko horiek maketa zinematikoen erabilerari
lotuta daude, eta erabilera horretan sartzen dira ezagutza-botere lokarriaren
diskurtso-estrategiek huts egiten duteneko une gailenak: maketaren eta bere
eskalaren irakurketa/ulermenari trufa egiten dioten eszenak.

Gabu Heindl emakumea arkitekto eta hirigilea da. Princeton Unibertsitatean

Mock-Ups in Close-Up*
Architectural Models in Cinema 1927-2008
bere ikasketak amaitu ostean, Estatu Batuetan eta Herbeheretan irakatsi
eta lan egin zuen. 2004tik diziplina arteko bere estudioa zuzentzen du
(GABU heindl architecture) Vienan, eta harekin lan egin du Austriako
Gabu Heindl eta Drehli Robnik, 2009, z/b eta kolorez, 110’
Zinema Museorako, Veneziako Biennalerako eta Linzen Europako hiriburu
Ikus-entzunezkoen etengabeko proiekzioa
izatea lortzeko. Argitaratu eta hitzaldiak eman ez ezik, Vienako Arte Ederren
Akademiako irakaslea da.
Mock-Ups in Close-Up [Maketak lehenengo planoan] trouvé metrajeko
Drehli Robnik historialaria eta zinemaren teorialaria da, Vienako Ludwig
bideo-bilduma bat da, zinemako historiaren zortzi hamarkadatik gorakoa,
Boltzmann Historia eta Gizarteko Institutuko ikertzailea da, baita Viena,
eta bertan arkitektura-maketak dauzkaten eszenak (edo besterik gabe
Frankfurt eta Brno.
hartzeak) agertzen dira. Zuzendariek zintari eszenak gehitzen jarraitzen
dutenez, edozein fikzio-filmetatik hartutako maketak baliatuz, bilduma
gero eta luzeagoa da. Egun, 1927 eta 2008 artean estreinatutako 110 bat
pelikula desberdinen zatiak dauzka. Zinema-maketen artxibo hau ez da * 2009ko urriaren 30eko aurkezpena zuzendarien eskutik. Gabu Heindl eta Drehli Robnik-ek
baztertzailea eta, beraz, arkitekturari buruzko zinemako ageriko klasikoetara bilduma eta bere kontzeptua aurkeztuko dute eta solasaldia izango da bertaratuen artean.
 golpe militarrei buruz ez bada. Lagos hiria entzuteko eta begiratzeko
gonbitea da, aldaketaren bultzadak hirigintzaren indar kontrol-ezinetan
ideia txundigarriak agerian utz ditzakeen une batean.

Ikus-entzunezko instalazio honek ikuslea Lagosen bizi eta lan egiteak

esan nahi duenaren errealitatera hurbiltzea proposatzen du, baita hiriko
ehunduran geruzaka sartzea, Olawole Busayo autobus-gidariarekin
eta beste biztanle batzuekin batera mugitzea eta Lagoseko eguneroko
bizitzako arau eta aukerei zentzua ematea ere.

Lagos. Wide & Close jatorrizko bertsioan eta gaztelaniaz azpititulatua

proiektatzen da tamaina handiko bi pantailatan aldi berean; hiriaren
ikuspegi handitu eta urruna erakusten digute beste hurbil eta intimo bati
kontrajarrita.

Ezkerreko pantailan, Wide ikuspegia erakusten da, hiriaren plano

orokorrak ugari agertzen dituen ikuspegi urrun bat, eta haren gainean
Rem Koolhaasek Lagosen bere interpretazioa ontzen du. Eskuineko
pantailan, gertuko ikuspegi bat agertzen da (Close), biztanleen erdiko
eta lehenengo planoak nagusi dituela, eta Bregtje Van der Haakek
nigeriarrekin dituen solasak erakusten ditu.

Ingurumen-soinutan, hiriak berezko dituenak; entzungailuen bidez,

Lagos. Wide & Close: jatorrizko bertsioan, Rem Koolhaas arkitektoaren off ahotsa gertatzen
dena pertsonalki deskribatuz entzun daiteeke, baita Van der Haakek

bidaia elkarreragile bat Lagoseko biztanleekin berriketan ere.

bor-bor den hirira

Bregtje van der Haak, 2001, kolorea, 60’
Bregtje van der Haak zientzialari politikoa da, kazetaria eta dokumental-
zuzendaria. 1994tik komunikabide publikoentzako programak egin
ditu. Amsterdameko Unibertsitatean graduatu zen Zientzia Politiko eta
Ikus-entzunezko instalazio etengabea Zuzenbidean, eta Kazetaritzan Columbiako Unibertsitatean. New Yorken
hasi zuen telebista-karrera The Charlie Rose Showan. 1990tik arte,
komunikabide eta kulturari buruz idazten du.
Lagos/Koolhaas proiektuan Rem Koolhasentzat grabatutako materialak
baliatuz Bregtje van der Haakek egindako dokumental hau Mendebaldeko
komunikabideek luzaro muzin egin dioten hiri baten grabazioa da,
oraindik orain egindako gutxienetako bat, erlijio-matxinadei eta Estatu-
 Gure hirietan auzoen eraikuntza azkarrak inprobisatu ziren industria
berriak irentsi zituen milaka langileei bizilekua emateko. Bilboko
Otxarkoaga auzoan 3.600 etxebizitza eraiki zituzten Francoren
erregimenak sustatuta, denbora-marka guztiak hautsiz. Operazio horren
berri eman zuen Ocharcoaga dokumentalak, 1961ean Jordi Grau
zinemagileari enkargatua eta oraindik orain Euskadiko Filmategiak
zaharberritua. Egileak berak adierazi zuenez, “kritika burutsua” erabili
zuen “kontzientziak astintzeko”.

Bidebietan (Donostia) “12 apostoluak” eraiki zituzten, 12 dorre, eta

jatorrizko paisaian ikusita, hirien eraikuntza ulertzeko era duin bat uzten
zuten agerian. Denboraren poderioz, auzo horiek arazo estrukturalak,
sozialak eta ekonomikoak jasan dituzte; aldiz, toki horietako elkarteek
bizi-ingurunearekiko atxikimendu sendoa agertu dute, eta hasierako
garaian propaganda asmoz erabilitako begirada “politizatu”aren
berrikuspen bat exijitzen dute orain.

Jordi Grau Solá gidoilaria eta zinema-zuzendaria da, Bartzelonako Institut

del Teatren eta Erromako Centro Sperimentale della Cinematografían
ikasi zuen. 60ko urteetan Espainiako Zinema Berrian parte hartu zuen,
eta Bartzelonako Eskolan integratu zen. Bere azken luzemetraien artean
daude La puñalada (1989) eta Tiempos mejores (1995). Aktore-lanetan,
Juan José Portoren El florido pensil-en (2002) egindako lana da

Ocharcoaga
Jordi Grau Solá, 1961, kolorea, 11’
aipagarria. Arte eta Zientzia Zinematografikoen Akademiako Idazkaria izan
zen. Bere idazle-alderdia ere aipatzekoa da, adibidez, El actor y el cine
edo Fellini desde Barcelona.
Ikus-entzunezko etengabeko emanaldia
Ibon Telleria Julián arkitektoa eta irakaslea da Donostiako Unibertsitate
Eskola Politeknikoko Arkitekturako Proiektuen Arloan. Irakaskuntza eta

Bidebieta
Ibon Telleria Julián, 2009
askotariko arkitektura-lanak bateratzen ditu, nola errehabilitazioan
hala obran berrietan, batez ere etxebizitzari lotuta. 2003an Donostiako
Bidebieta auzoan hartu zuen etxebizitza eta estudioa, eta hortik hasi
Dokumental-artxiboa prozesuan Donostiako Bidebieta auzoaren garapenari zitzaion haren jatorri eta garapenari buruzko jakin-mina.
buruz, Altzako Auzo Elkartearen eta Kutxa Fototekaren artxiboetan
oinarrituta
 -j
ida
ba
ta
ez
a l
an
Erreala E m
proiektatu
Arkitektura film-mintzairak

Em
ana 2009ko azaroaren 23tik 27ra
Ordutegia: arratsaldeetan 19:30ean; goizetan 10:00etatik 14:00etara.

ldi
ak Tokia (arratsaldea): Tabakalera. Kultura Garaikidearen Nazioarteko Zentroa

eta
Mandasko Dukea, 52. 20012 Donostia-San Sebastián
www.tabakalera.eu

ezt Tokia (goiza): Cristina Enea. Ingurumen Baliabideen Etxea

aba Mandasko Dukea, 66. 20012 Donostia-San Sebastián

www.cristinaenea.org

ida
-ja
Goizeko eztabaida-jardunaldietara bertaratzeko, aldez aurretik izena eman
behar da, datu pertsonalak (izena, jarduera, posta-helbidea, posta elektronikoa

rdu
eta kontaktu-telefonoa) eta zein saioetara joan nahi den adierazita bidaliz:
cristinaenea@donostia.org

nal
Inskribapen-ordenaren arabera egingo da onarpena, edukiera bete arte.

13
dia
1. saioa Benetan, The Crowd, King Kong edo 42nd Streetekin batera, hain zuzen
1929ko urriko ostegun beltzeko kraka ardatz hartzen duen pelikula-
ziklo baten hasieratzat jo daiteke; elementu komuntzat, berriz, New York
dute, egungoaren aurrekari dugun Amerikaren krisi ekonomikoa hobekien
adierazten duen “eszenategia”. Aldiz, “Amerika” New York da, eta New
York funtsean bere etxe-orratzak eta bere biztanleak dira. Etxe-orratza
makina birrintzaile, munstro irensle, ostegun beltzaren testuinguruan.

The Crowd, King Kong edo 42nd Streetek ikusteko modu bat zehazten dute,
elementu-sistema bat, kraketik, bere hastapenetatik eta ondorioetatik
bereiztezina den sintaxia. Saio honen xedea The Crowd azaltzea da,
sistema horren guztiaren makina izugarria den aldetik: makina-kamerak,
Manhattan ikusgarria/ispilua zeharkatu ondoren, etxe-orratz batean
gora garamatza, bere erraldoi-besoek biltzen gaituztela diruditela, eta
leihoetako batera eramaten; hartatik, berriz, uste ez bezala, ez dugu
eszena intimorik deskubrituko, eszenategi masifikatuena baizik: bulegoan
2009ko azaroaren 23 eta 24a sarean lerrokatutako mahaia mugagabeak.

The Crowd: makinak, 2009ko azaroaren 23a, astelehena. 19:30. TabakaleraN

Juan Jose Lahuertaren aurkezpena eta pelikularen emanaldia:

etxe-orratzak eta
jendetzak 29ko krakean
Juan José Lahuerta
The Crowd King Vidor, AEB, 1928, z/b, 104’
John eta Mary gazteak bere ilusioen alde borrokatzen dira XX. mende
The Crowd King Vidorrek zuzendu zuen 1928an, pelikula tristea; estreinatu
hasierako New Yorken. Aldiz, “aukeren herrialde”ko esperantzak hutsaldu
eta hilabete gutxitara jazotako 29ko kraka igartzen duela dirudi. Filmean
egingo dira pixkanaka, krudela eta egoista bihurtutako hiri baten biktimak
New York erraldoia artean bere zauria ezkutatu antzean agertzen da,
bihurtu ahala.
eta guztiz bizitza urduriko tokia den hiria erakusten: shocka, denbora-,
gelditze-, hausnartze-aukerarik eza. Makinak, eraikinak, kaleak eta, batez
Zine mutuaren mitotzat jotzen den pelikula hau Akademiaren sarirako
ere, jendetzak etengabe astinduta agertzen dira.
izendatu zuten pelikula onenean 1928an.
2009ko azaroaren 24a, asteartea. 10:00-14:00. Cristina EneaN
Eztabaida-jardunaldia: 29ko krakaren inguruan ekoiztutako arteak eta 2. saioa
zinemak etorkizun zen artea eta zinema formalki nola iragarri eta
zehaztuko zuten; hainbat material aztertzeko: Unseen Cinema. Early
American Avant/Garde Film. Picturing a Metropolis. New York City
Unveiled, hainbat autore, 1899,1940; 42nd Street, Lloyd Bacon, 1933; King
Kong, Merian C. Cooper eta Ernest B. Schoedsack, 1933.

Juan José Lahuerta arkitektoa, idazlea eta Arte eta Arkitekturaren

Historiako irakaslea da Bartzelonako Arkitektura Eskolan. Arte eta
arkitektura garaikideko gaiei buruzko hainbat libururen egilea da,
adibidez, 1927. La abstracción necesaria (1989), Antoni Gaudí.
Arquitectura, ideología y política (1993), Decir Anti es decir Pro.
Escenas de la vanguardia en España (1999), El fenómeno del éxtasis
(2004), Japonecedades (2005), Destrucción de Barcelona (2005), Le
Corbusier e la Spagna (2005). Salvador Daliren Obras Completasen 2009ko azaroaren 24 eta 25a
saiakera-liburuaren editorea izan da (2005), Madrilgo Reina Sofia Arte
Zentro Museo Nazionaleko aholkulari, eta egun Casabella erredakzio-
kontseiluaren kide da (Milan), baita Bartzelonako Mudito & Co Hiria zaintzapean: legearen,
editorialaren zuzendari eta Bartzelonako Museu Picassoren “senior teknologiaren eta zientzia-fikzioaren
curator” ere. Madrilgo Arte Ederren Zirkuluaren Nazioarteko Saiakera
Saria jaso berri du, bere Estudios Antiguos liburuagatik. erabilera ekintza sortzaile, ekintza
espekulatzaile moduan
Laurence Rassel

Arkitekturan eta hiri garaikideko urbanismoan integratutako zaintzak- eta

grabazio-tresnek sortzen dituzten irudiek hiriaren film-ekoizpen batera
daramate; ekoizpen horrek zorrozki hartzen du “arkitekturak zinema egiten”
duela, bere baitan jarritako protesi lotuak baliatuz. Galde genezake zaintza-
teknikek eta, ondorioz, grabazio-aparatuek arkitekturari buruzko erabakiak
baldintzatzen ote dituzten, edo eragina ote duten, alegia, egun arkitektura
herritarren edota hiriaz kanpoko mugimenduak kontrolatzeko premiaren
arabera planeatzen ote den.
Espazio publikoak kontrolatu edo babesteko edo bizitza pribatua
inbaditzeko tresna moduan asmatuak, zaintza-kamerek ekoiztutako
irudiak eta datuak jazarpenaren film-imajinario moduan balio izan dute
etorkizuneko gizarteak imajinatzeko orduan, François Truffauten Farenheit
451etik hasi (1966) eta Warschowski anaien Matrix triologiaraino (1999-
2003). Google Mapsek sortutako irudietatik hasi eta zaintza-kamera
eta Internet bidez zabaldutako webcametako edo kontrol-postuetatik
ikusgai diren irudietara, esan dezakegu film-diskurtso bat garatzen
ari dela automatikoki, etengabe eta ekoizpen zinematografikoarekin
paralelo. Teknologia baten “eskuetan” dagoen prozesua, bere kokapeneko
arkitekturak baldintzatutako enkoadratzea daukana, bere industriara
bideratutako baliabideen edo aurrerapenen mendeko estetika daukana,
gidoi informatikoen araberako muntaketa daukana, bere existentzia,
kontserbazioa eta erabilera lege-kodeek baldintzatuta daukana.
Londres da paradigma: Europan zaintza-kameren dentsitate handiena
daukan hiria; Faceless pelikula dugu azterketarako kasu: Telebistako
Zirkuitu Itxiko zinemagileentzako Adierazpen Agiriaren arabera [Manifesto
for CCTV Filmmakers] sortua, sistema horiek etengabe sortzen dituzten
irudiak film-material bihurtzearen aldeko apustua, datuak babesteko
Ingalaterrako legediak ematen dituen eskubideak baliatuz; legedi horrek
norbera filmatua izandako irudietara sartzea baimentzen du.
Irudi horiek aurrez horiek ukituz entregatzen dira, eszenan agertutako
gizabanakoen aurpegiak lausotuz, eskatzailearena izan ezik.
2009ko azaroaren 24a, asteartea.19:30. TabakaleraN
Laurence Rasselek egindako aurkezpena eta pelikularen proiekzioa:
Faceless Manu Luksch, Austria, 2007, z/b eta kolorea, 50’
Maitagarrien sci-fi ipuin moduan definitutako pelikula honetan,
zuzendariak aktore-lanak egiten ditu aldi berean eta, non-nahi dauden
kamerek irudikatutako aurpegi ezabatuko pertsonen mundu batean, bere
identitatea deskubritzen du, eta bere etorkizuna imajinatzen. Lukschek
“denbora erreal” erreformatu batek araututako gizartea deskribatzen du
(gurea); bertan, edonor izan daiteke “aurpegi-gabe” bat [faceless].
2009ko azaroaren 25a, asteazkena. 10:00-14:00. Cristina EneaN
Eztabaida-jardunaldia: Indarrean diren legediei eta zaintza-
kamerek hartutako espazioei buruzko eztabaida-jardunaldia,
herritarrek erregistratutako beren datu pertsonaletara sartzeko duten
eskubideei buruz; ikusgai izango dira grabazio-sareak, hirien uhin
elektromagnetikoak erabiltzen dituzten ikus-entzunezko obrak, gune
pribatu eta publikoen artean gero eta iragazkorragoak diren mugak
gurutzatzen dituztenak.
Laurence Rassel Bartzelonako Antoni Tàpies Fundazioaren Proiektu
Arduraduna da 2008ko urritik. 1997tik 2008ra Constant taldeko kidea
izan zen, Bruselan oinarritutako irabazi asmorik gabeko erakunde bat.
Constantek pentsamendu teorikoa, teknologia berrien erabilera kritikoa,
jokabide artistikoa eta eztabaida politikoa sarean erlazioan jartzen ditu
eta, aldi berean, tailerrak, konferentziak eta erakusketak antolatzen
ditu espazio publikoetan. Gai nagusiak dira: softwarea eta lizentzia
libreak, genero-kontuak, copyleft vs. copyright, eta medien ezagutzak
partekatzeko forma berrien bilaketa
(www.constantvzw.org).
3. saioa Lehenengo jardunaldia osatzen duten pelikulek LA eta basamortuan
barreiatutako bere saihets-auzoak dute eszenatoki. Beren narrazioak
ametsen eta eldarnioaren tarteko egoera mental batean gertatzen dira,
bihozkadaren eta iraganarekiko zor saihestezinaren artean.

2009ko azaroaren 25a, asteazkena. 19:30. TabakaleraN

Andrés Hispanoren aurkezpena eta pelikula-emanaldia:

L.A. Desorden horizontal berria Andres Hispano / Toni Curco, Espainia,

2001, kolorea, 13’
2009ko azaroaren 25 eta 26a La ciudad de los cineastas erakusketarako (CCCB 2001) egindako
ikus-entzunezko honetan, LAn errodatutako hainbat fikzio konbinatzen

Los Angeles hirugarren dira, horien arteko antzekotasun batzuk agerian uzteko; hartara hiri
hori konstante argiak dituen narrazio- eta drama-esparru bihurtzen da.

espazio / Los Angeles Erabilitako filmetan aipa ditzagun Grand Canyon, Short Cuts, The Big
Lebowski, Colors Magnolia eta American Beauty.

playground
Andrés Hispano

Bada errealitatea eta fikzioa nahasten diren espazio bat; bertara ez

garamatza eromenak edo etsipenak soilik. Zinema garaikidean toki hori
The architecture of reassurance Mike Mills, AEB, 1999, kolorea, 24’
Los Angeles da, munduarentzat ametsak eta berarentzat amesgaiztoak
Nerabezaroa eta amerikar ametsa gai errepikakor dituen erdimetraia
fabrikatzen dituen hiria. Edward W. Sojak Henri Lefebvrek deskribatutako
honetan, Alizia moderno bat urbanizazio/lorategi irreal batean
hirugarren espazioaren adibide peto-petoa ikusten du LAn, ez
barneratzen da, eta bertako leihoen atzean bere familia-bizitzako printzak
proiektatutakoarekin eta ez esperimentatutakoarekin bat ez datorren tokia
deskubritzen eta bere sexualitatea pizten.
delakoan, biak aldi berean posible diren egoera mental bat baizik.
 4. saioa

Alice in Hollywoodland Jesus Perez-Miranda, Espainia, 2006, z/b eta kolorea, 7’

Muntaketa trebe bat da eta, bertan, 1943ko Maya Derenen Meshes of the
Afternoon laburmetraiaren eta Davi Linchen Mulholland Driveren arteko
paralelismoak ematen ditu aditzera. Hala ere, zinta baten eta bestearen
arteko zorra nabarmendu baino, laburmetraia honetan errealitatea
saihesteko aterpe baten geografia kodetua agertzen da.

2009ko azaroaren 26a, osteguna. 10:00-14:00. Cristina EneaN

Eztabaida-jardunaldia: Los Angelesen dimentsio zinematografikoari
buruzko eztabaida-jardunaldia: narrazio-eredu bihurtutako hiri-eredua,
hiri-taulategia hiri erradialari kontrajarria, non azareak apetaz aldatzen
duen gure kondizioa. Hiria hirugarren espazio izateari soilik mugatu
gabe, zinema garaikidean aztarna utzi duten elementuak aztertuko ditugu
hainbat materialen bidez, hala nola: Kiss Me Deadly, Robert Aldrich,
1955; Colors, Dennis Hopper, 1988; Grand Canyon, Lawrence Kasdan,
1991; Pulp Fiction, Quentin Tarantino, 1994; The End of Violence, Wim
Wenders, 1997; L.A. Confidential, Curtis Hanson, 1997; Magnolia, Paul
Thomas Anderson, 1999; Time Code, Mike Figgis, 2000; Hollywoodland,
Allen Coulter, 2006; The Black Dhalia, Brian De Palma, 2006; Inland
Empire, David Lynch, 2006; Southland Tales, Richard Kelly, 2006.
Andrés Hispano Errealizadore eta komisario independentea. La
Vanguardian maiz idazten du eta Cultura/s gehigarriko aholkulari-
batzordeko kidea da. David Lynch, Claroscuro americanoren egilea (Glenat,
1999) eta Imágenes para la sospecharen (Glenat, 2002) zein Barcelona
Frameren (Actar, 2006) egileetako bat. La Ciudad de los cineastasen
komisario-kidea (Jordi Ballórekin batera, CCCB, 2002), baita That not
entertainment!ena (Toni Pinentekin batera, CCCB, 2006), El Rey de la casa
(Marc Roigrekin batera, Palau de la Virreina, 2006) eta La Pantalla Global
(Gilles Lipovetsky eta Jean Seroyrekin batera, CCCB, 2010).
2009ko azaroaren 26 eta 27a
Llorenç Soler: Irudi
batzuen bigarrengo bizitza
Eva Serrats
1965ean, Bartzelonako Etxebizitzaren Udal Patronatuak dokumental
bat egitea enkargatu zion Llorenç Soler zinemagileari, egiten ari ziren
etxebizitza-politikak bertan erakuts zitzan: penintsula osotik hirira
heldutako milaka etorkini aterpe duina emateko poligonoak; aldiz,
etorkinek haiek berek eraikitako barraka-auzo handietan bizitzen amaitzen
zuten. Soler-ek 16 mm-ko bere kameraz auzo horietako batzuk eta horiek
ordezkatuko zituzten etxebizitzak eta ekipamenduak filmatu zituen, baina
gidoia onartu zioten arren, hartutako irudien errealismoak eta gogorrak
izutu egin zituen, eta Será tu Tierra zoko batean geratu zen.
1969an, berriz, atzean enkargurik izan gabe, Soler-ek irudi horiei heldu
zien berriz, beste helburu baterako. Muntaketa gogor eta zorrotza da,
off ahots larri eta etsia lagun, beren bizitzaz eta egoeraz diharduten
pertsonaien ahotsak ere tartean; horiek hiru urte lehenago grabatutako
irudiei gaineratu zitzaizkion, eta pelikula berri bat sortu zen: El largo viaje
hacia la ira, gizarte-salaketako pelikula bat, independentea, klandestinoa
eta legez kanpokoa; bada, Nazioarteko Prentsaren saria irabazi zuen
Espainiaz kanpora Leipzigeko Dokumental Zinemaren Festibalean (AEDn).
Material hori bera eta bi muntaketa, bi tratamendu, bi estetika, bi
testuingurutan, bi dramaturgiarekin, bi zentzu desberdin hartzen dituela.
Dokumental horien azterketak zinemaren “mugimendu” batera garamatza:
found footage [aurkitutakoa filmazioa]; zinemagileak berak sortuak izan
ez arren, berreskuratu eta eguneratzen dituen irudiz egindako pelikula
guztiak kokatzen dira bertan, eta forma berria bereziki sustatzen da, baina
artxibo-balioari eutsiz. Pelikulak existitzen den eta aurkitutako materialetik
abiatuz eraikitako arkitektura-obrekin jarriko dira erlazio esplizituan. Soler-
ek filmatutako barrakak “found footage arkitektonikoa”ren laginak dira:
kolokako eraikuntzak dira, aurkitutako eta elkarri lotutako objektu ezagunen
bidez egindako eraikinak dira, eta aurreko testuinguru baten lekukotza
dakarkigute. Hala ere, gero, jakinaren gainean aurkitutako material bati
esanahi berria ematen dion interbentzio bat proposatzen duten proiektu
arkitektonikoak daude. Zinema eta arkitekturako objet trouvé dira, eta
zehazkiago, zineman eta arkitekturan hurrenez hurren proposatutako
jabetze-forma desberdin eta ez hain desberdinenak.
2009ko azaroaren 26a, osteguna. 19:30. TabakaleraN
Eva Serratsek egindako aurkezpena eta dokumentalen emanaldia:
Será tu tierra Llorenç Soler-enak, Espainia, 1966, z/b, 44’
El largo viaje hacia la ira Llorenç Soler-enak Espainia, 1969, z/b, 25’
Será tu tierra, Bartzelona hiriko etxebizitzaren politika berriei buruzko
dokumentu bat izan behar zen, baina txabola-pilaketaren, etorkinen zein
haien esplotazioaren eta klase-gatazkako egoeraren salaketa bihurtu
zen. Bistan denez, enkargua egin zuen Patronatuak bere dibulgazioa
debekatu zuen. Bigarren bertsio batean, lehenengoko materiala hartuz
eta filmatutako beste berri bat gehituz, El largo viaje hacia la ira sortu
zen; bertan, oraingoan edozein presiotatik guztiz libre zegoela, gizarte-
salaketaren diskurtsoa azaltzen da.
2009ko azaroaren 27a, ostirala.10:00-14:00. Cristina EneaN
Eztabaida-jardunaldia: zinema “egiteko moduen” eta arkitektura “egiteko
moduen” artean adieraz daitezkeen askotariko paralelismoak. Hizpidea
jarriko dute ere material arrotzaz jabetuz eta manipulatuz eraikitzen
diren obrek, hainbat material aztertzearen bidez, hala nola, Perfect Film,
Ken Jacobs, 1986; Tribulation 99, Craig Balwin, 1991; Rumpelstilzchen,
Jürgen Reble, 1989. Aztertuko dira, gainera, beste zenbait obra, adibidez,
Borneko Merkatua (Bartzelona), Jujol Negre Etxean (Sant Joan Despí),
Marcelo Antzokia (Erroma), Dimitris Pikionis Atenasko Akropolian
(Atenas), Lacaton&Vassal Tokioko Palaisean (Paris), OMA/AMO Hermitage
Museoan etab.
Eva Serrats Bartzelonako Arkitekturako Goi Eskola Teknikoko arkitektoa
eta Bartzelonako Pompeu Fabra Universitateko Sorkuntza Dokumentaleko
masterduna da. Arkitekto-lanetan aritu da, arkitektura eta publizitateko
argazkilari-lanetan eta dokumental-pelikulen errealizazioan. 2004an,
Leve_ enpresa sortu zuen arkitektura, zinema eta argazkilaritzako
diziplina arteko proiektuak egin eta ekoizteko. Egun, Mercedes Alvarezen
Tierras bajo un sol invernal favorable pelikula/saiakera ekoiztearen
ardura dauka bere gain, hiriko irudiaren eraikuntza zinematografikoari
buruz; aldi berean, ¿Qué es Arquitectura? proiektuaren zuzendari-lanetan
dabil. Bertan, saretik lor daitezkeen film laburren bidez, 5-8 urte arteko
umeei arkitektura hurbildu nahi die.
 Emanaldiak eta eztabaida-jardunaldiak* 4. saioa
2009ko azaroaren 26 eta 27a
2009ko azaroaren 23tik 27ra Llorenç Soler: Irudi batzuen
bigarrengo bizitza.
Eva Serrats

1. saioa
2009ko azaroaren 23 eta 24a
The Crowd: makinak, etxe-orratzak
eta jendetzak 29ko krakean.
Juan José Lahuerta

3. saioa
2009ko azaroaren 25 eta 26a
Los Angeles hirugarren espazio /
k*
dia

Los Angeles playground.

al
un

Andrés Hispano
rd
-ja
ez A
ida
a M
ba
ta
RA
a G
et

Tokia (arratsaldea): Tabakalera. Kultura Garaikidearen Nazioarteko Zentroa

iak
an O
ld
PR

Tokia (goiza): Cristina Enea. Ingurumen Baliabideen Etxea

Ordutegia: arratsaldeetan 19:30ean; goizetan 10:00etatik 14:00etara
Em

Cristina Enea. Ingurumen Baliabideen Etxea

2. saioa
2009ko azaroaren 24 eta 25a
Hiria zaintzapean: legearen,
teknologiaren eta zientzia-
fikzioaren erabilera ekintza
sortzaile, ekintza espekulatzaile.
Laurence Rassel
Mandasko Dukearen pasealekua, 66. 20012 Donostia-San Sebastián
www.cristinaenea.org
TABAKALERA. Kultura Garaikidearen Nazioarteko Zentroa
Mandasko Dukearen pasealekua, 52. 20012 Donostia-San Sebastián
www.tabakalera.eu
* Goizeko eztabaida-jardunaldietara bertaratzeko, aldez aurretik izena eman behar da, datu pertsonalak
(izena, jarduera, posta-helbidea, posta elektronikoa eta kontaktu-telefonoa) eta zein saioetara joan nahi
den adierazita bidaliz: cristinaenea@donostia.org
Inskribapen-ordenaren arabera egingo da onarpena, edukiera bete arte.
 Erakusketa
2009ko urriaren 29a – 2009ko abenduaren 31

Bidebieta

Lagos. Wide & Close:

bidaia elkarreragile n
bat bor-bor den Ocharcoaga i ó
hirira
ic s
p o
x
Mock-Ups in Close-Up
aurkezpena 2009ko urria. Ordutegia: 19:00
Er
ak

Lekua: Cristina Enea. Ingurumen Baliabideen Etxea

us

Ordutegia: Astelehenetik larunbatera, 9:30-13:30 eta 15:00-20:00

k et

Igandeak eta jaiegunak, 10:00-13:30

a