KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Specifini tipovi hardvera i softvera se zahtjevaju za raunarski orijentirani pristup ka procesu dizajniranja i proizvodnje, koji je ilustriran u prethodnom poglavlju Uvoda. Interaktivna manipulacija oblikom dijela je bila klju tog procesa, tako ne treba da iznenadi da hardver i sofver koji omoguavaju interaktivnu manipulaciju oblikom e biti glavne komponente od kojih se sastoje CAD/CAM/CAE sistemi. Odatle, kao to je pokazano i na narednoj slici, grafiki uredjaji i njihovi periferali za operacije ulaza i izlaza, uz normalne i standardne PC raunare, ine hardver za ove CAD/CAM/CAE sisteme. Kljune softverske komponente su paketi koji manipuliraju ili analiziraju oblike u skladu sa korisnikim interakcijama sa njima, bilo u dvije ili tri dimenzije, i auriraju bazu podataka. Ove hardverske i 1 sofverske komponente su objanjene u nastavku

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Komponente CAD/CAM/CAE sistema

2

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

HARDVERSKE KOMPONENTE Kao to je ilustrirano na prethodnoj slici, grafiki uredjaj je sastavljen od jedinice procesiranja displeja, od monitora, i jednog ili vie ulaznih uredjaja. Monitor funkcionira kao ekran na kojem se pojavljuju grafike slike, ali generisanje specifine slike na ekranu je funkcija procesne jedinice. Drugim rijeima, displej procesna jedinica prihvata signale koji korespondiraju sa grafikim komandama, proizvodi binarnu sliku u video memoriji koja se onda prenosi na ekran CRT ili LCD displeja. Grafikom uredjaju je obino pridruen jedan ili vie ulaznih jedinica. Ove ukljuuju mi, kuglu, ili tablet podataka, sa perom za pisanje po povrini, pored standardne tastature. Ove ulazne jedinice olakavaju interaktivnu manipulaciju oblicima, omoguavajui korisniku da obezbjedi direktno grafike ulaze u raunar. Svaka grafika jedinica je obino takodjer povezana sa izlaznim jedinicama kao to su ploteri3

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

i kolor laserski printeri i 3D printeri. Ove izlazne jedinice mogu biti dijeljene sa drugim grafikim stanicama. Sa ovim izlaznim jedinicama bilo koja slika na displeju se moe prebaciti na papir ili neki drugi medij. Naredna slika pokazuje tri ulazne jedinice a slika koja slijedi iza nje tri izlazne jedinice.

Primjeri ulaznih uredjaja: a) mi, b) tablet sa pakom i olovkom (puck and stylo) i c) prostorna kugla 4

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Primjeri izlaznih uredjaja: a) ploter b) kolor laserski tampa

c). 3D printer firme Z Corporation

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Primjeri 3D printanja u oblasti arhitekture i dizajna

6

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Primjeri 3D printanja u oblasti arhitekture kod rekonstrukcije 7

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Proces 3D printanja koji ukljuuje tri faze (preprocesiranje, procesiranje, postprocesiranje)

8

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Vektorski osvjeavajui grafiki uredjaji Vektorski refreirajui uredjaji, koji su uvedeni sredinom 60ih, se sastoje iz displej procesne jedinice, baferske memorije i CRT monitora, kao to je pokazano na narednoj slici:

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Displej procesna jedinica ita displej listu, koja se moe posmatrati kao lista kodova koji odgovaraju grafikim komandama koje se alju od strane aplikacionog programa. Displej lista je pohranjena u dijelu memorije koji se naziva : displej bafer. Procesna jedinica takodjer puni displej listu u displej bafer. Nakon toga, kao to je prikazano na narednoj slici, displej procesna jedinica generira odgovarajue napone na otklonskim ploicama horizontalnim i vertikalnim tako da elektroni emitirani sa katode udaraju u korektnu lokaciju na unutarnjoj povrini CRT.

10

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Lokacija odgovara taki slike koju treba kreirati na monitoru. Unutranjost cijevi je premazana fosforom i kada je pogodjen elektronom on e emitirati svjetlost jedno kratko vrijeme. Na ovaj nain elektronski snop putuje ekranom i slika generisana u displej listi u displej baferu e se pojaviiti na ekranu. Zbog kratkog trajanja emisije fosfora, slika se mora ponovno iscrtavati i to sa velikom brzinom da korisnik ne bi primjetio treperenje slike i time zamarao oi. Slika traje u oima(video memoriji) otprilike 1/30 sekunde, pa je potrebno sa ovom uestanou da bude ponovno iscrtavana. Ovaj proces se naziva refreiranje i sastoji se u iitavanju displej bafera od vrha do dna. Dakle displej bafer je iskljuivo potreban zbog refreiranja. Nedostak osjeaja treperenja slike se ne moe upotpunosti izbjei, ali se sa CRT moe postii vrlo velika rezolucija i do 4096 x 4096, tako da prave linije mogu biti 11

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

prikazane bez iskrzanog izgleda. Nadalje, mogu je dinamiki displej za animaciju. Dinamiki displej se dobija modificirajui sadraj displej bafera, dok displej procesna jedinica iitava svaku liniju bafera i radi na njenom refreiranju. Sadraj displej bafera se modificira prijemom grafikih komandi iz aplikacionog programa, tj u ovom sluaju animacionog programa. Raster grafiki uredjaji Raster grafiki uredjaji su uvedeni sredinom 70-ih, kao rezultat iroke raspoloivosti televizijske tehnologije. Od njihovog pojavljivanja, postali su glavni tipovi grafikih uredjaja zbog visoke performanse i odnosa performansa/cijena.
12

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Osnovni princip rada je slijedei: Displej procesor prima grafike komande od aplikacionog programa, konvertuje ih u taka po taka predstavu, ili tkz. raster sliku ( raster image), i pohranjuje ove raster slike u dio memorije koje se naziva bafer okvira ( frame buffer), kao to je prikazano na narednoj slici:

13

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Paljivo posmatrajui sliku na TV ekranu, mogue je uoiti ovu takastu predstavu svake slike. Slika je aproksimacija grafike predstave ( image) sa grupom taaka ili piksela. Veliina taaka korespondira eljenoj rezoluciji. Raster slika se pohranjuje u memoriji raster grafikog uredjaja, dok displej lista kod prvog tipa displej uredjaja, koja odgovara grafikim komandama, se pohranjuje u uredjaju za vektorsko osvjeavanje. Zbog toga su memorijski zahtjevi i metodi refreiranja razliiti za ova dva tipa uredjaja. Dok displej procesor generie i pohranjuje raster sliku u bafer okvira, on takodjer iitava sadraj bafera i izbacije elektronske snopove na ekranu, reproducirajui sliku iz bafera okvira ( frame buffer). Kao i kod uredjaja sa vektorskim refreiranjem, emisija 14

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

svjetla traje vrlo kratko vrijeme, i potrebno je osvjeavati. Jedina razlika je u putanji koji e elektronski mlaz prelaziti za ovo refreiranje. Naredna slika pokazuje kako se elektronski mlaz stalno vraa na desnu stranu , sa linijama skaniranja koje idu prema dole u zatvorenoj petlji.

15

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Vrijeme potrebno za osvjeavanje je konstantno i ne zavisi od kompleksnosti slike koja se treba iscrtati. Ustvari, vrijeme osvjeavanja je ono vrijeme koje je potrebno da se skanira mlaz od najgornje do najdonje linije skaniranja obino 1/30 sekunde kod normalnih televizorskih monitora odnosno 1/100 sekunde kod rasterskih uredjaja vee klase. Medjutim bafer okvira kod rasterskih uredjaja zahtjeva mnogo vie memorije nego displej bafer kod vektorski osvjeavanih uredjaja. Rasterska slika pohranjena u baferu okvira sadri takodjer i informaciju o boji na taj nain to se za svaku taku ( piksel) ekrana dodjeli vie bita u raster slici. Posmatrajmo sluaj kada koristimo tri bita za svaki piksel. Kao to je prikazano na narednoj slici, bafer okvira u ovom sluaju se moe predstaviti sa tri ravni, od kojih svaka obezbjedjuje po jedan 16

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

bit za sve piksele i time se za bafer okvira kae da ima 3 bitne ravni.

Sa tri bita za svaki piksel, prvi se moe koristiti da prestavlja on/off stanje za crvenu boju, drugi bit za zelenu i trei bit za plavu. Na taj nain osam boja pokazanih u narednoj tabeli se moe definisati i simulatano prikazivati na displej uredjaju. 17

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

DAC ( digital analog converter) pokazan na narednoj slici je onaj koji generie analogni signal koji kontrolie svaki pojedinani elektronski top za boju u skladu sa on/off signalom za svaki bit boje.

18

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Zbog stalno opadajue cijene memorijskih ipova, raster grafiki uredjaji sa i do 24 bitnim ravnima ( po osam za crvenu, zelenu i plavu) postaju standardni. Kod ovih uredjaja 256 ( 28 ) razliitih nivoa se moe definisati za svaku boju i time ukupno 16,777,216 ( 224) boja se deifinie i simulatano prikazuje na displej uredjaju. Naredna slika ilustrira kako svaka specifina boja se moe pohraniti u baferu okvira. DAC sa ove slike imaju istu funkciju kao i oni sa prethodne, izuzev to DAC ima rezoluciju od osam bita umjesto od jednog bita. Kada je boja definisana za taku bafera okvira, odgovarajua lokacija na monitoru se boji kao i kod normalnih TV ekrana. Proces se ukratko moe opisati kako slijedi:
19

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

20

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Unutranjost cijevi monitora je presvuena sa tri razliita sloja fosfora: prvi sloj emitira crveno svjetlo kada je aktiviran od strane njemu pridruenog el. topa, drugi sloj emitira zeleno, i trei plavo. Ovo fosfori se tako rasporedjuju da formiraju trougao, kao to je prikazano na narednoj slici:

21

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Svaki od ovih trouglova korspondira jednoj taci u baferu okvira. Svaki fosfor u trokutu prima koliinu energije iz pridruenog topa proporcionalnu analognom signalu iz DACa, i emitira svjetlo odgovarajue boje sa intenzitetom koji odgovara primljenoj energiji. Svjetlost razliitih boja iz svakog fosfornog sloja je pozicionirana u trouglu ali e se kombinirati u oku posmatraa i pojaviti one boje koja je i definirana da bude u baferu okvira. Mogue je da elektronski mlaz utie i na fosfor koji nije pridruen tom topu. Naprimjer, top pridruen sa crvenim fosforom moe da pogodi i zeleni fosfor. Da bi se sprijeilo da se ovo deava, maska se postavlja kako je to vidljivo na narednoj slici. Ova maska ( shaddow mask) obezbjedjuje da svaki elektronski mlaz e pogoditi samo svoj pridrueni sloj fosfora.
22

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Izgled maske ( shadow mask )

23

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

HARDVERSKE KONFIGURACIJE Grafiki uredjaji opisani u prethodnom poglavlju se obino ne koriste kao samostalni uredjaji, najee su povezani tako da formiraju grozd ( cluster) da bi mogli da podravaju viestruke korisnike. Postoje u sutini tri mogue konfiguracije: Prva konfiguracija je sastavljena od mainframe raunara i vie grafikih uredjaja, kao to je prikazano na narednoj slici. Grafiki uredjaji se povezuju na mainframe raunar slino nainu kako su alfanumeriki terminali spojeni na mainframe kod sistema za procesiranje podataka. Neki izlazni uredjaji kao to su ploteri se takodjer povezuju na mainframe kao i printeri. Poto se ovakva konfiguracija smatra kao normalno proirenje postojeih raunarskih konfiguracija, prihvaena 24 je od strane mnogih kompanija koje su ve imale mainframe

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

raunare. Ovaj pristup povezivanju je jo uvjek prisutan kod kompanija koje se bave proizvodnjom automobila i brodova, ije se velike baze podataka centralno vode i obradjuju. Medjutim, postoje i neki nedostaci ovakve arhitekture. Potrebna je velika poetna investicija i za hardver i softver, a i odravanje je skupo. Odravanje mainframe-a uvjek zahtjeva ekspanziju i sistemske memorije i hard diskova to
25

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

mnogo skuplje za velike mainframe nego za manje maine. Nadalje, auriranje operativnog sistema nije jednostavan zadatak. esto CAD/CAM/CAE softver se mora zamjeniti bilo zbog toga to je uveden mnogo moniji softver, ili zbog toga to poetna selekcija softvera nije bila adekvatna. CAD/CAM/CAE softver koji se izvrava na mainframe raunaru je mnogo skuplji nego isti softver na manjim mainama, tako da je zamjena softvera na velikim mainama uvjek mnogo skuplja. Drugi ozbiljan nedostatak sa pristupom sa mainframe raunarom je sistemsko vrijeme odziva. Kod mainframea svi aplikacioni programi u svakom grafikom uredjaju se natjeu medjusobno da bi dobili raunarske resurse maine. Zbog toga odziv sistema za bilo koji grafiki uredjaj varira , zavisno od taska koji je zatraen od drugog grafikog uredjaja. Ponekada odziv sistema 26

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

moe biti isuvie spor za interaktivan grafiki rad, naroito kada se javlja vrlo obimno raunanje kao to je analiza konanim elementima kada se izvrava od strane nekog drugog korisnika na sistemu. Drugi tip topologije sistema se sastoji od inenjerskih stanica ( radnih stanica) povezanih u mreu, kao to je pokazana na narednoj slici:

27

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Izlazni uredjaji kao to su ploteri se takodjer povezuju u mreu. Inenjerska radna stanica se moe posmatrati kao grafiki uredjaj sa svojim vlastitim raunarskim resursima. Ovaj pristup se iroko koristi zbog vrlo brzog progresa u tehnologiji izrade radnih stanica i trenda ka distribuiranom raunarstvu. Ustvari, performansa inenjerskih radnih stanica se udvostruuje svake godine a cijena ostaje ista. Ovakav pristup ima nekoliko prednosti: Korisnik moe izabrati raunarsku mo svake radne stanice u mrei, i da koristi najadekvatniju stanicu za svaki zadatak, i sa odzivom sistema koji ne zavisi koliko drugih korisnika radi na sistemu. Druga prednost je izbjegavanje velikih iznosa poetnih investicija. Broj radnih stanica zajedno sa instalacijom softvera se moe kasnije poveavati kako aktivnosti vezane za CAD/CAM/CAE ininjering se poveavaju. Ovo je zaista velika prednost jer cijene hardvera neprekidno padaju.
28

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Trea konfiguracija je ista kao druga, izuzev to su specijalizirane inenjerske radne stanice zamjenjene sa standardnim PC raunarima, pod Windows operativnim sistemima. PC bazirana konfiguracija je popularna kod malih kompanija, naroito ako proizvod koji se proizvodi se sastoji od malog broja dijelova sa ne prevelikom komlikovanou. Ova konfiguracija je takodjer popularna kod kompanija kod kojih je glavna aktivnost u generisanju crtea sa njihovim CAD/CAM/CAE sistemima. Kako razlike izmedju personalnih raunara (PC) i inenjerskih radnih stanica blijede, tako polako blijedi i razlika izmedju druge i tree konfiguracije.

29

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

SOFTVERSKE KOMPONENETE Kao to je definirano u ranijem poglavlju, svaki softver koji se koristi u ciklusu proizvoda da bi se smanjilo vrijeme i troak razvoja proizvoda kao i poveala produktivnost i kvalitet proizvoda se moe klasificirati kao CAD/CAM/CAE softver. Specifino, glavni CAD softver dozvoljava dizajneru da kreira i manipulira sa oblikom interaktivno na monitoru, i pohranjuje svaku verziju u bazu podataka. Ipak, u optem sluaju, svaki softver koji olakava proces dizajna, moe na odredjeni nain biti klasifikovan kao CAD softver. Naprimjer, kastomizirani aplikacioni program za automatizaciju dizajna nekog specifinog dijela ili mehanizma se takodjer smatra CAD softverom. Naredna slika pokazuje mainski crte , arhitektonski crte i dijagram elektrinog kola generisan 30

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

pomou raunarski podranog crtanja, koji je tipian predstavnik CAD softvera.

primjer 2D mainskog crtea

31

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

primjer 3D mainskog crtea

32

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

dnevni boravak

kuhinja s trpezarijom

hodnik podest kupatilo

djecija soba

spavaca soba

primjer arhitektonskog crtea

33

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

primjer crtea djagrama elektrinog kola

34

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Naredna slika pokazuje puni ( solid ) model kreiran pomou sistema geometrijskog modeliranja, koji je jo jedan primjer CAD softvera.

35

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Naprimjer, softver koji generie plan procesa da bi se proizveo neki dio je tipian CAM softver. Drugi primjer je softver koji generie program dijela, simulira kretanje alata, i vodi alat NC maine da bi se izradile vanjske povrine na nekom dijelu. Naredna slika prikazuje simulaciju putanje alata na NC strugu ( milling machine), koja je generisana od CAM softvera a nakon to je geometrija dijela ve bila kreirana koritenjem CAD softvera.

36

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Kako smo vec pomenuli u uvidu, CAE softver se koristi da analizira geometriju dizajna, dozvoljavajui dizajneru da simulira i studira kako e se proizvod ponaati. Tipian primjer CAE softvera je program konanih elemenata (FE) koji se koristi da se izraunaju elementi kao to su stres deformacija, i prenos toplote na dijelu nekog sklopa. Naredna slika ilustrira konturne plotove stresa na dijelu koji je pod optereenjem:

37

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Oblik koji je kreiran sa CAD sistemom se moe koristiti za primjene kao to je generacija putanje za NC alat, i trodimenzionalna analiza stresa, samo ako je oblik kreiran u tri dimenzije. Ovo objanjava praksu dizajnera da poinju svoj dizajn u tri dimenzije koristei geometrijsko modeliranje. Neki komercijalni softveri koji se iroko koriste za CAD/CAM/CAE su prikazani u narednoj tabeli. Integrirani sistemi u desnoj koloni obezbjedjuju CAD/CAM i CAE mogunosti preko svojih opcionalnih modula. Osim ovih softverskih paketa prikazanih u tabeli, nekoliko softverskih kitova za modeliranje su postali popularni poto obezbjedjuju fleksibilno okruenje za modeliranje koje moe biti prilagodjeno za svaku aplikaciju. Svaki specifini aplikacioni program koji ukljuuje kreiranje i manipuliranje sa trodimenzionalnim likovima se moe konstruisati skupljanjem 38

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

samo nunih alata za modeliranje iz kita. Rezultat ovoga je kompaktan aplikacioni program koji je skrojen precizno prema zahtjevanim funkcijama. Oblast aplikacije CAD 2D crtanje Softver Integrirani sistem Pro/Engineer

AutoCAD, CADAM, MicroCADAM, VersCAD CAD Puno Autocad, 3ds Max, 3D modeliranje Maya, Inventor, SolidWorks, SolidDesigner,

CATIA

39

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Oblast aplikacije CAM

Softver

Integrirani sistem

CAE

BravoNCG, I-DEAS VERICUT, DUCT, I/EMS Camand, Mestercam, EUCLID-IS PowerMILL MSC/NASTRAN, ANSYS, PATRAN, DADS,ADAMS, CMOLD, MOLDFLOW , DesignWorks

40

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

WINDOWS BAZIRANI CAD SISTEMI Kako je sazrijevalo trite CAD/CAM/CAE softvera, stvari su se radikalno mjenjale. Prvo, arhitekti, inenjeri i proizvodjai su se navikli na ideju da su im potrebni mocniji softverski programi nego samo alati za dvodimenzionalno crtanje. Oni su prieljkivali raznovrsni trodimenzionalni CAD sistem koji moe podrati dizajn i voditi od dizajna direktno na proizvodnju i to na raunarskim platformama koje oni mogu priutiti tj. na standardnim PC racunarima. Do nedavno, industrijske aplikacije su dominirale u koritenju skupih CAD alata. Sreom PC hardver je postao nevjerovatno brz i moan, i mnoge firme koje su razvijale softver su poele da proizvode dobre softverske proizvode koji su koristili grafike mogunosti koje je nudila Windows 41 familija Operativnih sistema na PC raunarima.

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Ovi proizvodi imaju slijedee zajednike karakteristike. Prvo, razvijenI su koristei maksimalno mogunosti Windows OS i na taj nain njihov korisniki interfejs je vrlo slian ostalim Windows aplikacijama. Nadalje ove aplikacije imaju mogunosti povezivanja i uranjanja objekata ( object linking and embedding OLE ) , ako i druge Microsoft Office aplikacije ( Word , Excel, Access , Project etc.). To znai da svaka slika trodimenzionalnog dijela ili sklopa kreirana pomou ovih sistema moe biti dijeljena sa drugim Microsoft programima. Zamislimo da koristimo ovu mogunost da generiemo upustvo za rukovanje uredjajem. To realizujemo sa cat & paste mogunostima u Windows baziranim programima tako to emo uzeti uveani ( exploded ) pogled na sklop iz CAD sistema i uljepiti ga na odgovarajuu lokaciju u tekst fajlu koji kreiramo i editiramo sa procesorom teksta. Ova OLE mogunost je proirena da ak i tro-dimenzionalne podatke , to ini prenos podataka 42

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

izmedju razliitih CAD sistema lakim. Nadalje, ovi sistemi ukljuuju koritenje pristupa koji se naziva komponentna tehnologija ( component technology), kod koje se biraju najbolji softverski elementi iz raspoloivog softvera. Nakon toga, sistemski inenjer moe asamblirati one tehnologije koje su provjerene i dokazane, i fokusirati se na njihove mogunosti koje direktno olakavaju proces dizajna. Naprimjer, sistem inenjer razvoja moe koristiti ACIS od Spatial Technology, Parasolids od Unigraphics Solutions, ili Designbase od Ricoh-a , kao kernel za modeliranje ( softver za rad i manipulaciju sa oblicima u tri dimenzije), a Constraint Solver od D-cubed za parametarski dizajn. Na ovaj nain vrijeme i trajanje razvoja se moe smanjiti i samo one mogunosti koje direktno olakaavaju zadatak dizajna e se koristiti. Neki sistemi takodjer koriste 43

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

programe razvijene od drugih softverskih kua za management baza podataka, i za rad sa jednainama krivih i povrina. Tree, ovi sistemi koriste objektno orijentisanu tehnologiju, za koju treba razmatrati tri vana aspekta. U terminologiji programiranja, objektno orijentirana tehnologija znai modularizaciju programa u skladu sa njegovim razliitim funkcijama tako da svaki modul se moe ponovno kasnije nezavisno koristiti. Tipian programski jezik koji podrava modularno programiranje je C++. Sa C++, svaka funkcija se moe programirati tako da djeluje kao nezavisna programska jedinica. Objektno orijentirana tehnologija takodjer se primjenjuje na intefejs sistema sa korisnikom. Kada sistem ima objektno orijentirani korisniki interfejs, svaka ikona koja predstavlja intefejs se programira da propozna tekuu 44 situaciju i odziv da ga uspostavi kada je izabrana. Na ovaj.

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

nain, sistem vodi korisnika da da potreban ulaz u program. Ova tehnologija vodjenja pomae korisniku da se osjea mnogo udobnije i sigurnije kada radi sa sistemom. Objektno orijentirana tehnologija se takodjer koristi za efikasno pohranjivanje podataka. U konvencionalnim CAD sistemima, podaci pridrueni sa dijelom se obino pohranjuju u nekoliko fajlova: fajl za pohranjivanje geometrijskog modela, drugi fajl za mreu njegove analize konanim elementima, i jo jedan fajl za putanju NC alata, itd. Medjutim, ukoliko koristimo objektno orijentirani pristup, svi podaci pridrueni dijelu se pohranjuju u jedan fajl. Zajedniki podaci koji su redundantno pohranjeni u nekoliko fajlova, kod konvencionalnih sistema, , se pohranjuju samo jedanput u objektno orijentiranom sistemu, to znaajno smanjuje potrebnu memoriju za podatke. 45

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

etvrto, sistemi obezbjedjuju mogunosti ili parametraskog modeliranja, ili varijacionog modeliranja. Obadva pristupa dozvoljavaju korisniku da definira oblik koristei ogranienja umjesto da direktno manipulira elementima oblika. Jedina razlika je da li ogranienja se rijeavaju sekvencijalno ili simultano. Definirajui pravougaonik kao dva seta paralelnih linija odvojenih egzaktnim distancama, je primjer direktnog manipuliranja elementima oblika. Medjutim, ako isti pravougaonik definiramo specifirajui ogranienja kao to su: vertikalnost izmedju susjednih linija i distanca izmedju paralenih linija, je primjer definisanja oblika koristei ogranienja. Mnogi sistemi koji podravaju mogunosti parametarskog ili varijacionog modeliranja , podrazumjevaju samo-evedentna ogranienja kao to je okomitost ( perpendicularity) , i paralelizam za inicijalni ske korisnika, 46 da bi minimizIrali obim unosa od strane korisnika.

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

U ovom sluaju, od korisnika se zahtjeva da unese samo dimenzije i dozvoljeno mu je da promjeni oblik mjenjajui vrijednost dimenzija. Tada, mi nazivamo ove mogunosti : modeliranje vodjeno dimenzijom ( dimension-driven modeling). Ovo znai da je geometrija dijela odredjena dimenzijama dijela, i da se njegova geometrija moe lako modificirati mjenjajui vrijednosti dimenzija. U ovim sistemima, korisnik moe takodjer specificirati relacije izmedju dimenzija tako da geometrija se moe modificirati dok se odravaju medjusobni odnosi. Ovo je jedan od mehanizama koji se moe koristiti da se pohrane namjere dizajnera kao dio finalnog dizajna. Medjutim, obezbjedjujui sva ogranienja koja su potrebna da se definira kompletna geometrija moe biti prilino teko, naroito za komplikovani dio. 47

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

U ovom sluaju, sistemi koji podravaju parametarsko i varijaciono modeliranje, jo uvjek trebaju vie inteligencije da pogodno isporue dizajn dijela. Konano, dananji CAD/CAM/CAE sistemi imaju i podrku Interneta za kolaborativni inenjering. Ova podrka dozvoljava daljinski locirane korisnike da komuniciraju o istom dijelu online dok markiraju model dijela na svojim ekranima. Dizajner moe takodjer provjeriti dio, fitujui njegov model sa onim koje su dizajnirali drugi dizajneri. Da bi se omoguile ove mogunosti, pisanje dijela fajla u VRML (Virtual reality modeling language) odnosno XML formatu je minimalni zahtjev. U okviru Autodeskove familije CAD/CAM softverskih paketa program Vault se koristi za realizaciju kolaborativnog dizajna izmedju clanova projektnog tima. 48

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Topologija mrezne arhitekture Vault softvera za kolaborativni rad je prikazana na slijedecoj slici:

49