SEMINA CHUYN 1 Trnh by mi quan h TCDN vi Nh nc ( TCDN, bn cht)? Doanh nghip np thu ra sao?

? To ra bao nhiu ngun thu cho ngn sch nh nc? Bi lm 1, Trnh by mi quan h TCDN vi Nh nc ( TCDN, bn cht)? Doanh nghip np thu ra sao? To ra bao nhiu ngun thu cho ngn sch nh nc? Trc ht , xin ni qua v khi nim Doanh nghip l 1 t chc kinh t thc hin cc hot ng sn xut, cung ng hng ha cho ngi tiu dng nhm mc ch sinh li. Ti chnh th hin ra l s vn ng ca vn tin t, din ra mi ch th trong x hi. N phn nh tng hp cc mi quan h kinh t ny sinh trong phn phi cc ngun ti chnh thng qua vic to lp hoc s dng qu tin t nhm p ng cc nhu cu khc nhau ca cc ch th khc nhau trong x hi. - Xt v hnh thc th Ti chnh doanh nghip l qu tin t trong qu trnh to lp, phn phi ,s dng v vn ng gn lin vi hot ng ca doanh nghip. V bn cht ,TCDN l cc quan h kinh t di hnh thc gi tr ny sinh gn lin vi vic to lp, s dng qu tin t ca doanh nghip trong qu trnh hot ng ca doanh nghip. - Xt v mt ni dung th Ti chnh doanh nghip l mt mt hot ng ca DN nhm t ti cc mc tiu ca DN ra. Cc hot ng gn lin vi vic to lp , phn phi, s dng v vn ng chuyn ha ca qu tin t thuc hot ng ti chnh ca doanh nghip 1.1 Bn cht ca ti chnh doanh nghip. Khi tin hnh sn xut kinh doanh, cc doanh nghip phi c vn tin t ban u xy dng, mua sm cc t liu sn xut, nguyn vt liu, tr lng, khen thng, ci tin k thutVic chi dng thng xuyn vn tin t i hi phi c cc khon thu b p to nn qu trnh lun chuyn vn. Nh vy trong qu trnh lun chuyn vn tin t doanh nghip pht sinh cc mi quan h kinh t. - Bn cht ca TCDN L h thng cc quan h kinh t pht sinh trong qu trnh hot ng SXKD. T lm hnh thnh v bin i cc loi TS lu ng v TS c nh nhm phc v cho hot ng SXKD . - Cc mi quan h kinh t pht sinh trong qu trnh SXKD bao gm: MQH kinh t gia doanh nghip vi nh nc.
1

MQH kinh t gia doanh nghip vi cc nh u t, vi khch hng. MQH kinh t trong ni b doanh nghip. MQH kinh t gia doanh nghip vi nh nc.

Doanh nghip np thu cho nh nc. Nh nc u t gp vn vo doanh nghip. Tt c cc doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t phi thc hin cc ngha v ti chnh i vi nh nc (np thu cho ngn sch nh nc). Ngn sch nh nc cp vn cho doanh nghip nh nc v c th cp vn vi cng ty lin doanh hoc c phn (mua c phiu) hoc cho vay (mua tri phiu) tu theo mc ch yu cu qun l i vi ngnh kinh t m quyt nh t l gp vn, cho vay nhiu hay t. MQH kinh t gia doanh nghip vi nh u t, cc khch hng.

Cc nh u t b vn vo doanh nghip v nhn v tin li t hot ng u t. Doanh nghip bn sn phm, hng ha, dch v cho khch hng v thu tin v. MQH kinh t trong ni b doanh nghip.

Doanh nghip tr lng, thng cho ngi lao ng. Cc n v trong ni b doanh nghip c s phn phi v iu chuyn vn cho nhau Nh vy c th hiu: Ti chnh doanh nghip l cc quan h kinh t trong phn phi cc ngun ti chnh gn lin vi qu trnh to lp v s dng qu tin t trong hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip nhm t c nhng mc tiu nht nh. 1.2 Chc nng ca ti chnh doanh nghip

(1) To vn v lun chuyn vn. Chc nng (2) Phn phi li thu nhp. (3) Kim tra gim st qu trnh lun chuyn vn. (1): L m bo vn hot ng ca DN lun c v n nh, p ng kp thi cho SXKD.

(2): Nhm cn i li ngun vn cho hp l, bit cch s dng ng tin li sao cho c hiu qu nht, qua thc y hot ng SXKD ca DN. (3): Nh c chc nng ny m b phn ti chnh DN c th a ra c cc xut thch hp ti ngi qun l cng ty lin quan n cc vn nng cao tnh hiu qu trong vic kim sot ng vn. Gim c ti chnh l vic thc hin kim tra, kim sot qu trnh to lp v s dng cc qu tin t ca doanh nghip.c im ca chc nng l ton din v thng xuyn trong qu trnh sn xut - kinh doanh ca doanh nghip. V d: Cng ty A l doanh nghip mi thnh lp c d liu sau: - Tng vn u t cho d n kinh doanh l 10.000 tr, trong vn t c ca cng ty l 5.000tr, v vn vay l 5000tr. - Nm 2011 cng ty t c doanh thu l 20.000tr, chi ph pht sinh l 15.000tr. Cng ty dng 40% li nhun sau thu chia c tc cho c ng. - Nm 2012 cng ty c c doanh thu l 30.000tr, chi ph pht sinh l 28.000tr. Cng ty gi li ton b li nhun ti u t. kim sot chi ph v gia tng li nhun cng ty nh gi hiu qu kinh doanh hng nm thng qua mt s ch tiu: Ch tiu - Doanh thu (tr) - Chi ph (tr) - Thu (tr) - LNST (tr) - LNST/Doanh thu (%) - Vn CSH (tr) - LNST/VCSH (%) DOANH NGHIP PHI NP THU Cc doanh nghip hot ng sn xut kinh doanh u phi np nhng khon thu cho nh nc theo lut nh. i vi nh nc, thu l ngun thu ch yu ca ngn sch nh nc p ng cc nhu cu chi tiu cho cc mc ch pht trin kinh t x hi v cc mc ch khc. Thu l cng c qun l ca nh nc kim sot, hng dn v iu tit hot ng ca cc t chc, c nhn ng thi thc hin vic phn phi li trong x hi. Nm 2011 Nm 2012 20.000 30.000 15.000 28.000 1.250 500 3.750 1.500 18,75 5 5.000 7.250 75 20,7

i vi doanh nghip, thu phi np l mt khon ghi nhn vo gi tr ti sn hoc chi ph pht sinh trong k ca doanh nghip, l khon np c tnh cht ngha v ca doanh nghip i vi nh nc. V vy khi bc vo sn xut kinh doanh, ngoi vic tnh ton cc chi ph vt liu tiu hao v tr lng hay tin cng cho ngi lao ng, doanh nghip phi tnh n phi np bao nhiu tin thu v phn li thu v s c l bao nhiu. Cc loi thu ch yu m doanh nghip phi np c lin quan n hot ng sn xut kinh doanh bao gm: 1. Thu xut, nhp khu Thu xut khu, nhp khu l loi thu thu vo cc mt hng c php xut nhp khu. 2. Thu tiu th c bit Thu tiu th c bit l loi thu thu vo mt s hng ho khu sn xut, nhp khu v mt s dch v theo qui nh ca Nh nc. V d: Trong k doanh nghip c cc hot ng nh sau: 1. Nhp khu thuc l x g 2000 hp theo gi CIF l 2tr/thng, thu nhp khu 10%. 2. Xut khu 3000 bao thuc l theo gi FOB l 20.000/gi. 3. Bn l trong nc 4000 bao thuc l vi gi cha c VAT l 15.000 /gi, VAT 10%. 4. Bn cho cng ty X 5000 bao thuc l, gi thanh ton l 11.000 / gi, VAT 10%. Hy tnh thu tiu th c bit doanh nghip phi np trong k bit thu sut thu tiu th c bit ca thuc l x g v thuc l gi l 65%. Gii: - Thu tiu th c bit hng nhp khu: 2000*2*(1+10%)*65% = 2.860 tr - Thu tiu th c bit hng bn trong nc: [4000*0,015/(1+65%) + (5000* 0,011)/(1+10%)(1+65%) ] *65% = 43,33 tr 3. Thu gi tr gia tng
4

Thu gi tr gia tng (VAT) l thu tnh trn gi tr tng thm ca hng ha, dch v pht sinh trong qu trnh t sn xut, lu thng n tiu dng. 4. Thu thu nhp doanh nghip ( TNDN) Thu thu nhp doanh nghip l loi thu trc thu, thu vo thu nhp chu thu ca cc t chc kinh doanh c hot ng chu thu TNDN. Ngoi ra cn nhng loi thu khc.. T np thu Doanh nghip to ra rt nhiu ngun thu cho ngn sch nh nc:
Trung tm T liu Thng k - Tng Cc Thng k Vit Nam (2/2014)

T ng
2000 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 S b 2011

TNG THU Thu trong nc (Khng k thu t du th) Thu t doanh nghip Nh nc Thu t DN c vn u t nc ngoi Thu t khu vc cng, thng nghip, dch v ngoi quc doanh Thu s dng t nng nghip Thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao L ph trc b Thu x s kin thit Thu ph xng du Thu ph, l ph Cc khon thu v nh t Cc khon thu khc Thu t du th Thu t hi quan Thu xut. nhp khu. thu tiu th c bit hng nhp khu; Thu chnh lch gi hng nhp khu

90,749 46,233 19,692 4,735

123,860 63,530 25,066 7,276

152,274 78,687 28,748 9,942

190,928 104,576 32,177 15,109

228,287 119,826 39,079 19,081

279,472 145,404 46,344 25,838

315,915 174,298 50,371 31,388

430,549 240,076 71,835 43,953

454,786 280,112 84,049 50,785

588,428 377,030 112,143 64,915

704,267 431,066 126,944 77,432

5,802 1,776 1,831 934 1,969 2,192 2,713 2,823 1,766 23,534 18,954

7,764 772 2,338 1,332 3,029 2,995 3,021 5,486 4,451 26,510 31,571

10,361 151 2,951 1,817 3,657 3,204 3,279 10,546 4,031 36,773 33,845

13,261 130 3,521 2,607 4,570 3,583 4,182 17,463 7,973 48,562 34,913

16,938 132 4,234 2,797

22,091 111 5,179 3,363 6,142

31,178 113 7,422 5,690

43,527 97 12,940 7,363

47,903 67 14,318 9,670

70,023 56 26,276 12,611

86,345 72 38,463 15,701

3,943 4,192 17,757 11,673 66,558 38,114

3,969 4,986 20,536 6,845 83,346 42,825

4,457 4,059 33,925 5,695 76,980 60,381

4,517 7,773 39,072 8,999 89,603 91,457

8,962 9,363 43,677 11,318 61,137 105,629

10,521 10,021 55,849 14,615 69,179 130,351

11,201 8,264 59,466 7,178 110,205 155,790

13,568 5,386 2,028

22,083 9,488 2,249

21,507 12,338 2,969

21,654 13,259 2,877

23,660 14,454 3,789

26,280 16,545 7,897

38,385 21,996 4,256

60,474 30,983 9,413

76,996 28,633 7,908

74,068 56,283 11,868

81,440 74,350 7,206

Thu gi tr gia tng hng nhp khu Thu vin tr khng hon li

Ta thy doanh nghip v nh nc c mi quan h qua li vi nhau, cng nhau pht trin v d vo nhau. Cu 2: Doanh nghip nh nc hiu qu kinh t km. Hy chng minh? Doanh nghip nh nc(DNNN) theo iu 1 ngy 20 thng 4 nm 1995 th DNNN l t chc kinh doanh do Nh nc u t vn thnh lp v t chc qun l, hot ng kinh doanh hoc hot ng cng ch, nhm thc hin cc mc tiu kinh t- x hi do nh nc giao. Doanh nghip nh nc l do nh nc u t vn thnh lp, c s dng nh mt cng c quan trng trong cng tc qun l v iu hnh v m ca nh nc, t chc cc hot ng kinh t nhm tm kim li nhun. V sao doanh nghip nh nc km hiu qu? D lun bn kh nhiu v s km hiu qu ca doanh nghip nh nc (DNNN) ta. Bo co ca Kim ton Nh nc va qua cho thy DNNN rt km hiu qu, thm ch thua l ko di, 4/19 n v c kim ton kinh doanh thua l trong nm 2004; 11/19 n v c l ly k vi tng l lu k n ht 2004 l 1.058 t ng. T sut li nhun trc thu ca cc DN c kim ton rt thp (t 0,18% n 0,8%) trong c cc tp on c v rt mnh nh Cng nghip tu thu 0,42%, Dt may 0,8%... Bo co cc nm trc cng cho thy tnh hnh tng t, c tng cng ty hon ton mt ht vn m vn khng tr c cc khon n nh Seaprodex, con t ch bi thu sn mt thi. To n tnh Lm ng va tuyn b 5 thnh vin ca Tng cng ty Du T Tm VN ph sn. V sao cc DNNN ta li km hiu qu n vy? C nhiu nguyn nhn, y ch nu vi nguyn nhn chnh. Th nht, ngi ta thng ngh khuyn khch ch s hu l yu, nn ch s hu khng c cc bin php hu hiu cai qun. Ai cng bit mt ch t nhn mang tin ring i kinh doanh quan tm sng cn n vn ca mnh, v n l ca h, h c quyn nh ot, s dng, qun l v hng li (hay chu l). y l khuyn khch cc k mnh. Khi quyn s hu v quyn qun l tch nhau ra, th mc nht nh khuyn khch yu i. Khuyn khch ca nhng ngi chung vn trong cng ty trch nhim hu hn yu hn ca ch cng ty t nhn. Khuyn khch ca cc c ng nh trong mt cng ty c phn yu hn ca cc c ng ln, v yu hn ca cc ch cng ty trch nhim hu hn hay cng ty t nhn. Khuyn khch ca cc cng dn (ch cui cng) i vi DNNN l yu nht, h thng coi n l "ca cha".

L ra Nh nc khng nn qu nhn mnh tnh "ton dn" ca DNNN, m nn thc s coi n l ca mnh, ca t chc nh nc. Song trong mi trng hp khuyn khch ca ch s hu l khng mnh nh ca t nhn. Khuyn khch ny ca Nh nc li ch pht huy tc dng ni c lut php r rng, c cnh tranh lnh mnh, ngi qun l c nng lc, rng buc ngn sch cng, v nhn tng th tt c cc DN quc doanh ch chim phn nh (th d di 15% ca nn kinh t). ang c cc n lc theo hng , nhng hin nay chc chn cc iu kin ny vn cha tt, v th Nh nc nn bn cc DN ca mnh vi gi hp l tng tnh hiu qu ca nn kinh t v nh th l tng sc cnh tranh ca quc gia. Th hai, rng buc ngn sch ca cc DNNN l mm. Nh nc vn ng x theo cch u i, khng buc DNNN vo k lut ti chnh nghim ngt. Gii hn ngn sch l ton b s tin ring hay ti sn ring c th m bo cho cc khon vay m DN (hay h gia nh) phi lo liu trong phm vi . Rng buc ngn sch mm khi hon cnh bn ngoi khin DN ngh l gii hn khng cng, c th vt qua m khng b trng pht thc s. Khng c cho rng buc ngn sch tr nn mm bng cc bin php u tin, bao cp, min thu, tn dng d di, hay dung th vic chy thu, dy da tr n. Phi DNNN hiu r: phi t lo, v nu l lin min th phi ph sn, s khng ai ng ra cu. Cc DN t nhn hin nhin c rng buc ngn sch cng. Cc khon n thu, n Nh nc, n ln nhau khng l buc Nh nc phi a ra cc bin php hon n, khoanh n trong thi gian qua, cc khon vay u i khng l l nhng biu hin rnh rnh ca rng buc ngn sch mm. Rng buc ngn sch mm khin DN khng nhy cm vi li nhun, vi tit kim, tng hiu sut, v gy ra nhiu tai hi khc. y c l l im yu nht lm cho cc DNNN km hiu qu. Nhiu ngi nghi ng cc s liu kim ton. C th, nhng c kim ton v cng b cng khai l mt bc tin ln. DN c th hiu qu hn, nhng cc gim c mun giu bt li nhun d b chia chc, c th bn DN vi gi r hn, bn d hn khi c phn ho. cng c th l cc nguyn nhn phi lu ti. Th ba, mi trng cnh tranh khng bnh ng, qun l km. DNNN vn c u tin mt cch cng khai khng giu gim, thm ch vic y c coi l quc sch, trc kia cn c cc lut ring iu tit chng. Rng buc ngn sch mm xut x t y. Ti sao DNNN Singapore li kh hiu qu? c mi trng cnh tranh lnh mnh, DNNN c i x nh cc DN khc, lut php nghim minh, i ng qun l c o to, c trnh (h thu nhiu ngi nc ngoi iu hnh) v t l chim khng cao trong nn kinh t. Hin nay khu vc DNNN to ra 38% GDP, chim trn 60% tng s tn dng, phn ln ti nguyn t ai, khong sn ca t nc. Nu cc ngun vn v ti nguyn ny c giao cho cc khu vc khc c hiu qu hn s dng th s c li hn nhiu cho quc gia, gp phn to cc iu kin cho DNNN cng buc phi hot ng mt cch c hiu qu.

(Vietbao.vn-Theo Nguyn Quang A- L)

Trn thc t, nhng hoi ngi, thiu nim tin ca mt b phn cn b, ng vin vo hiu qu ca DNNNcng khng phi l khng c cn c nht nh. Thc t cho thy, cc DNNN ca chng ta bn cnh nhng thnh tu to ln v ang bc l nhng yu km kh nghim trng. Quy m cc DNNN cn n (vn bnh qun ch l 12 t ng), c cu c nhiu bt hp l, cng ngh lc hu, qun l yu km, cha tht s t ch, t chu trch nhim trong sn xut thy ngoi mt s doanh nghip c trnh cng ngh hin i hoc trung bnh ca th gii t 10 n 20 nm, thm c 30 nm. n thng 5/2001 mi ch c 4,1% tng s DNNN c chng nhn t tiu chun cht lng quc t. Kt qu sn xut kinh doanh ca cc DNNN cng cha tng xng vi cc ngun lc c v s h tr u t ca Nh nc: Trong 4 nm (1997 -2000) ngn sch nh nc u t thm cho DNNN gn 82000 t ng; ngoi ra, min gim thu 1351 t ng, xo n 1.088 t ng, khoang n 3392 t ng, gin n 540 t ng, gim tnh khu hao 200 t ng v cho vay u i u t 9000 t ng. n nm 2000, s DNNN kinh doanh c hiu qu mi ch l 40%, b l lin tc chim ti 29%. Tnh hnh ng nh vy, nhng t i n khng nh ch c cc DNTN mi c li v DNNN ch c thua l, km hiu qu l hon ton khng ng. Nhn nh ny thiu c c s l lun v thc tin, coi mt s hin tng trng vi bn cht, bi nu i su nghin cu chng ta cng d thy khng ch DNNN mi thua l, m cng c nhiu DNTN thua l. Khng hong kinh t - ti chnh khu vc vi nhng hu qu nng n v kinh t, chnh tr, x hi c th c coi l khng hong ca kinh t t nhn. Thc t thnh ph Hi Phng (cng nh nhiu a phng khc) cho thy, t l n qu hn ca cc khon vay tn dng ngn hng ca DNTN (vo khong 36% tnh n thng 6/2001), cao gp i so vi DNNN, trong phn ln l n kh c kh nng thanh ton. Trong tng s DNNN c ti 70% l hot ng c li v khi li khi l; s DNNN thua l tuy cn nhiu song ch l thiu s. Nh vy, thua l, hiu qu thp l ng hnh ca c DNNN v DNTN, khng c s phn bit ch s hu. Thc t nc ta cho thy, s thua l hiu qu kinh t thp ca mt b phn ng k DNNN v DNTN c nhiu nguyn nhn khng c lin quan n s hu doanh nghip, trong c nguyn nhn rt c bn l iu kin sn xut kinh doanh cua nc ta nhiu kh khn, bin ng ri ro ln, cc doanh nghip cn nhiu hn ch yu km, nht l v trnh qun l, kinh nghim thng trng.
8

Vy T thc trng v nguyn nhn km hiu qu ca cc DNNN i hi chng ta phi sp xp li, i mi DNNN, ch gi li nhng doanh nghip nh nc c tnh cht mi nhn, phc v nhng chc nng ca nh nc, tp trung u t i mi cng ngh, i mi phng thc qun l doanh nghip sc cnh tranh trn th trng. Mt khc l hnh thc lin doanh tt vi s tham gia u t ca nc ngoi, gp phn nng cao hiu qu sn xut kinh doanh v cng l con ng a nc ta tng trng v pht trin mt cch n nh v vng chc. Nh nc ta chuyn sang kinh t th trng pht trin theo nh hng XHCN tng bc hi nhp nn kinh t khu vc v ton cu.