Elektrokromizm

Kromizim nedir ?

Kromizm sonek olarak rengin tersinir deiimi ile dier fiziksel zelliklerin tersinir deiimi anlamna gelir. Kromizim uyarcnn baz formlarnn sebep olduu bir metotla maddenin rengindeki tersinir bir deiiklik gsterir. Anorganik ve organik bileikler, iletken polimerler ve birok farkl mekanizmadan kaynaklanan zellikler ieren bir ok madde kromiktir.

Kromizim Trleri Fototropizm

Fototropizm, bitkilerde gzlenir, bir n sebep olduu bymede direkt a doru ynelme veya ktan uzaa (ksz ortama) ynelme olarak tanmlanr.

Heliokromizm

Heliokromizm Heller tarafndan tanmlanmtr. Heliokromik bileikler yakn UV nm ile renklenmede yksek bir etkiye sahiptir. Grnr k ile renk aarmasnda dk bir etkiye sahiptir ama belirli scaklklarda termal renk deiimi (renk solmas, renk almas) iin lml bir etkiye sahiptir. Bu bileikler dorudan gne ile (filtresiz) temasnda aktiftirler. Gne nn yansd durumlarda (glgede) aktif deildirler. Bu yzden bu bileikler gne lensleri yapmnda kullanlmak iin uygun zellikler sergilerler ve kullanlrlar

Piezokromizm
Piezokromizm, mekanik paralanmann sebep olduu tersinir renk deiikliidir. Paralanan kristaller yeteri kadar karanlk ortamda bekletilir veya uygun bir organik zc iinde zlrse tekrar eski ana renklerine dnerler. Paralanma bir meta kararl yap oluturur. Piezokromik organik bileiklere bir rnek yap difenilflavelendir.

Tribokromizm
Tribokromizm, kristallerin mekanik paralanmas sonucu renkte oluan byk deiikliktir. Ancak oluan renk deiiklii, paralanan kristaller karanlkta bekletilir veya bir organik zcde znseler bile orijinal rengine dnmez. Paralanmadan nceki kristaller ok kararl durumdadr

yonokromizm
yonokromizm, zeltide iyonlarn artmas sonucunda renkte meydana gelen tersinir deiimdir. Fotokromizm de eklenen iyonlarla bir deiiklik olur ve iletkenlikte bir deime balar. yonokromizm, fotokromizm taraf boyunca meydana gelmise, uyarlm ve temel hal iyonokromik zellik gsterebilir.

rnein fotokromik reaksiyonda B; A, AM+ yapsna ve B de BM+ yapsna reaksiyonla dnebilir. Bu drt bileik farkl renklere sahiptirler ve drt renkli bir sistem olutururlar.

Asidikromizm
Asidikromizmde, protonlanm yap ve bz bileiklerin konjuge baz farkl absorpsiyon spektrumuna sahihtirler. Bu olay fenoller ve aromatik aminler iin ok iyi bilinir. Buna rnek olarak merosiyanin (MC) oluturan spirooxazin (SO),aadaki ekilde gsterilmitir.

Bozunmaz okunum sistemleri gelitirmek iin asidikromizm avantajlarndan yararlanmak mmkndr. Bu yaplardan biri okunum ve dier yazlm ve silinim sistemleri iin kullanlabilir.

Kirokromizm ve Diastereoseici Fotokromizm (Diastereofotokromizm)

Kirokromizm, bir fotokromik bileiin iki farkl kiral diastereomeri arasnda polarize n etkisiyle bir dzlemde dnmesindeki tersinir deiikliktir.

Diastereoseici fotokromizm, iki diastereomer arasnda absorbsiyon spektrumundaki n neden olduu tersinir deiikliktir. Diastereomer k etkisinde kalarak kendine zg dalga boylu k ile etkilemesi sonucu seilebilir

hv or heat hv or heat
CH3

CH3

(cis)

(trans)

Kiral fotokromik zellik gsteren bir yap.

Halokromizm

Halokromizm Von Baeyer tarafndan tanmlanmtr. zeltiye asit veya bazlarn eklenmesi sonucu zeltide oluan renk deiikliidir. pHn deimesi sonucu renkte tersinir bir deiiklik gzlenir. Renklilik yeni bir kromoforun olumasndan kaynaklanr.

3C-Cl + AlCl3 renksiz

3C+ + AlCl4sar

Halokromik bileikler fenolftalein ve titanyumdioksit kapsar. Bileikler tek balarna zayf asit veya bazdrlar ve asit-baz reaksiyonlarnda olmalar gereklidir. pHdaki deiiklik zelti iindeki iyonize ve iyonize olmayan yaplarn orannda bir deiiklie neden olur. Bu iki yap farkl renklere sahiptir ve renkteki deiiklik zeltinin de renginin deimesine yol aar. Bu renk deiiklii asit-baz titrasyonlarnda kullanlyor. Halokromdaki renk deiiklii, reaksiyonun sonlanma noktasna tekabl eder

Solavtokromizm
Solvatokromizm, zclerin neden olduu, kimyasal bir yapnn elektronik spektroskopik zelliklerindeki (absorpsiyon, emisyon) tersinir deimedir. Bu deiiklik ou kez zelti zclerinin polaritelerindeki deiikliklerden kaynaklanr. Bu durum solvatokromik bileiklerin yk transfer mekanizmalarn etkiler ve renk deiimine neden olur. Poli (3-alkiltiyofen)ler solvatokromik olarak bilinirler. zcnn artan polaritesinin polimerlerin rengindeki etkisi, benzer polimerin s azalmas ile verdii etkiye ok benzerdir; absorpsiyon spektrumu krmzya kaymtr

Halosolvatokromizm

Halosolvatokromizm, kromoforun yapsnda bir deiiklik olmakszn, iyonik kuvvetteki tersinir deiiklikle renkte meydana gelen tersinir deiikliktir. Kromoforun kimyasal bir deiiklii olmakszn, iyonik dayankllnn artmas renklilie neden olur. Bir halosolvatokromik bileik olan; 2,6-difenil-4-(2,4,6-trifenil-1-piridino)fenoksit (Betain); halosolvatokromik boyalara bir rnektir.

O-

2,6-difenil-4-(2,4,6-trifenil-1piridino)fenoksit; (Betain)

Termokromizm

Termokromizm bir maddede s farknn neden olduu tersinir renk deiikliidir. Maddelerin geni bir ksm rneim; organik, inorganik, organometalik ve makromolekler sistemler (politiyofenler) veya supramolekler sistemler (sv kristaller) bu olay sergilerler. Spiroheterohalkallar (spiropiranlar,spirooxazinler), schiff bazlar, biantronlar, poli(3-alkiltiyofen), 1,4-difenil-1,3-butadienin zirkonosen kompleksi ve kobalt hekzasiyanoferrat termokromik organik bileikler olarak bilinir.

Istma, polimerlerin grnnde deiime neden olur. Bu durum polimeryapsnda konformasyonal deiiklikten kaynaklanr. Polimerin yapsndaki ban almasndaki bir deiiklik buna sebep olur. Isya bal yap deiiklikleri nedeniyle 220 0Cde yaplan stmaya bal olarak gerekleen tersinir renk deiiklikleri P3HT ile dzenli olarak rapor edilmitir. Issal bal polimer ayn renk deiimine urarmama bu deiim daha az tersinirdir. Termokromik zellik gsteren yaplarn ticari nemi byktr, nk s deiiklii ile grsel iaret verirler.Molekler sistemlerin termokromizmi baka bir kimyasal tr ile rnein bir metal iyon veya proton ile gerekleiyorsa bu olay termosolvatokromizm olarak adlandrlr.

9,9-Bixanthenylidene tipik bir termokromik molekldr.

Bu bileik sv azot scaklnda ,90 K, renksiz iken oda scaklnda, 298 K, saryeil renk tonunda ve 592 K scaklkta eridiinde koyu-mavi renktedir

Termokromik bir bileik; 9,9-Bixanthenylidene

Fotokromizm
Fotokromizm ksaca rengin a duyarl (UV) tersinir deiimi olarak tanmlanabilir (Organik Fotokromizm, 2001). Fotokromizm ismi bir ok insan tarafndan bilinmeye balanmtr nk insanlar gne altnda koyulaan ve gz zararl nlara kar koruyan, glgede de (gne etkisi kalknca) normal, renksiz yapya geri dnen fotokromik caml gzlkleri gnlk hayatlarnda kullanmaktadrlar. lk ticari camlar inorganik tuzlardan (zellikle gm) hazrlanm cam lensler olmutur. Son yllarda organik fotokromik lensler dnya pazarlarnda nemli bir paya sahip olmutur.
Baz kimyasal zellikler tersinir fotokromik reaksiyonlarn etkisi altnda, deiken optik geilerin varlnda oluur ve tersinir fiziksel bir grnm ierirler. rnein optik hafzalar ve optik deikenler, deiken elektriksel akm, membranlar aras iyon transferi vb. Organik fotokromik bileikler sk sk polimerlerin, sv kristalinlerin veya dier matrikslerin yapsn ierirler.

Elektrokromizm
Elekrokromizm, elektrokimyasal reaksiyonlar (ykseltgenme-indirgenme)n neden olduu iki yap arasndaki, A ve B, absorpsiyon spektrumunun tersinir deiimidir. Bu kromizm eidi, kromizmin en nemli ticari kullanm alann oluturur. Elektrokromik maddeler 1968 ylndan beri bilinmektedir. snf bilinmektedir. Bunlar, metal oksit filmleri, molekler boyalar ve polimer davrannda olanlar. Bu sistemlerin bazlar tamamen zelti (sulu) halinde iken, baz elektrokromlar zelti-kat halde ve ou elektrokromlar da tamamen kat sistemlerdir. Bu sistemlerin potansiyel kullanmlar, akll yanstclarda ve pencerelerde, aktif optik filtrelerde, k gsterimlerinde ve bilgisayar veri depolamalarn ierir.

Elektrokromik metal sistemlerin bilinen en salam bileii Prussian mavisidir. Bu hazr bulunan alkali metal iyonlarnn varlnda beyaz Everitts tuzuna indirgenebilir.

KF+3Fe2-(CN)6 +K+ +eprusya mavisi

K2Fe2+Fe2+(CN)6

everitt's tuzu

Elektrokromizm
Elektrokromizm, maddelerin tersinir olarak elektrokimyasal yntem ile oksitlendiinde (elekron kayb) veya indirgendiinde (elektron kazanm ) optik zelliinde deiim gzlenmesi olarak tanmlanr. Geleneksel olarak malzeme saydam halden renkli hale veya renkten dier bir renge gei gsterirse bu malzemeler elektrokromik malzeme olarak tanmlanr.

Elektrokromik cihazlar doldurulabilir pillerdir. Bu sistemde elektrokromik elektrot ve kart elektrot aralarnda ise kat veya sv halde elektrolit bulunmaktadr. Renk deiimi bu iki elektrot arasna uygulanan potansiyel deiimi ile salanmaktadr. Uygulanan akm charging veya discharginge neden olmakta buda renk deiimini yaratmaktadr. ekilde elektrokromikcihaz ematik olarak gsterilmektedir.

Elektrokromik Malzemelrin Snflandrlmas

Metal yonlar ile Elektrokromizm Organik Boyalar Elektrokromik Polimerler (letken Polimerler)

Metal yonlar ile Elektrokromizm

Birok gei metali oksitlerinin redoks tepkimeleri sonucu renk geileri gzlenir. Metal oksit ince film yaplar genellikle tungsten,nikel,molibden veya dier metal trleri kullanlarak hazrlanr. Bunlar sol-jel elektrokimyasal, anodik ve katodik elektrodepozisyon, redktif pskrtme teknikleri yada solsyon ile optik olarak saydam elektrodu elektrokromik metal bileiklerine daldrmada d.c ve d.f akmlar kullanlarak elde edilirler. Bu yaplarda metal iyonlarnn yk deiimleri ile iki veya daha fazla ynl renk geileri gzlenir .Bu malzemelerin kararll pH,nem ve maruz kald atmosferle ile deiiklik gsterir.Bu yaplarn renksiz-renkli, renklirenkli geileri dier malzemelere oran la biraz yavatr ve yaklak 15-60 sn. arasnda deiiklik gsterir. Bir rnek vercek olursak nikel oksit ieren effaf(ak yeil) yapnn kahverengi/siyah renge dnm 30 sn. srmektedir. Bir dier rnekte de [(NH4)5 R4]2(piridin)+3 ve [(NH4)Ru2 (4,4bipiridi)+3 yaplarnn elektrokromik davranlar farkl ligant guruplarna sahip olmalarndan dolay tamamen farkldr.

Metal Oxide Kobalt oksit ndinyum tin oksit ridyum oksit Molibden trioksit Nikel oksit

Reaksiyon 3CoO + 2 OH In2O3 + 2x(Li+ + e-) Ir(OH)3 Co3O4 + H2O+2eLi2xInIII(1-x)InIxO3

Renk Deiimi Yeil-kahverengi Renksiz-ak mavi Renksiz-mavi/gri

V (1-x)Mo xO3

IrO2H2O + H+ + eLixMo
II (1-z)Ni III VI

MoO3 + x(Li+ + e-) NiOxHy [Ni

Renksiz-mavi Renksiz- kahverengi/siyah

z]OxH(y-z) +

zH+ +z e-

Tungsten trioksit Vanadyum pentaoksit Seryum oksit Manganize oksit Niyobyum pentoksit Rutenyum Dioksit

WO3 + x(Li+ + e-) LixV2O5

Li x W

VI

V (1-x)W xO3

ok ak mavi- mavi ok ak mavikahverngi/sar Sar-ack renge Sar-kahverengi Renksiz- ak mavi Mavi/kahverengi- siyah

V2O5 + x(Li+ + e-) LixCeO2 MnO(2-z)(OH) LixNb2O5 (Ru2O35H2O) + OH-

CeO2 + x(Li+ + e-) MnO2 + ze- + zH+ Nb2O5 + x(Li+ + e-) RuO22H2O + H2O + e-

Metal oksitlerin, katkl yaplarn oluturabilmek iin ikincil bir metalin yapya eser miktarda eklenmesiyle oluturulur. Eklenen( katklanan) ikinci metala oksit malzemenin spektroskopik zelliklerini, iletkenlii ve elektrokromik davrann , kullanlabilirlik potansiyelini byk lde deitirir. Elektrokromik metal sistemlerinde Prusya mavisi en dayankl yap olarak bilinir. Buda alkali metal iyonlar azlndan kaynaklanr. KFe3+Fe+2(CN)6+ k+ + epurisyon mavisi K2Fe2+Fe2+ (CN)6 everits salt

Ayrca Prusya mavisi yapdaki Fe+2 lerin bazlarn Fe+3 e ykseltgenmesiyle Prusya yeilini oluturur. Daha fazla oksidasyon ise Prusya kahverengisi(altn-kahve rengi9 rengi oluturur. Oksidasyonda azalma iin 200mV tam oksidasyon iin +1000mV uygulamak gerekir.

Organik Boyalar
Dier bir tr olarak da elektrokromik organik boyalar bulunmaktadr. Elektrokromik organik boyalarn elektrokromik davranlar byk konjuge sistemlere uygulanan arjlardan ileri gelir. Bu byk sitemlere rnek olarak; ftalosiyanin koplexleri, bipydilium sistemleri, karbazoller, metoksi bifenil, difenil amin ve pirazoller verilebilir. Diphthalocyanine (Pc2) kompleksleri bilinen elektrokromik nadir ar toprak metalleridir. Bu madde zerinde youn almalar yaplmtr. bu yapnn renk deiimi meydana getirmesinde halka yapsndaki deiimler sz konusudur. Bu yaplarn organik zcler de znrl az olduu iin kullanm zordur. Sonu olarak bu yap elektrot yzeyine homojen yaylmaz ve elektrot iin tepki sresi ok yavatr. R14R24Pc2M daha znr bir sistemdir. Yeil,kahverengi-krmz, mavi ve mor olmak zere drt renk geiini olduka iyi gerekletirir.

Elektrokromik organik maddelerin dier bir tr de molekler boyalardr. Bu boyalar hzl yant srelerine sahiptirler.Yap dalm bozulduka tepki sreleride der. Bu malzemeler tmyle transparan (effaf) elektrokromik cihazlarda kullanlmaktadr.Akm yokken effaf , 1V gerilim yeil veya mavi rengi olutururlar. Bipyridilium bazl elektrokromik sistemlerde renk deimi yapda meydana gelen yk deiiminden ileri gelir.

Bipyridilium ieren cihazlarda kesin renkler N atomlarnn ykyle belirlenir. Alkil gruplarndaki radikal katyonlar mavi renge, yk yapya getiinde yeil renge deiim gzlenir. znr sistemler zc renkleri etkiler ayrca radikal uzunluu ba says bipyridiliumun renk deiikliini arttrr. Substituent Pitatinyum stnda kat bromr tuzu renk

Metil Etil
Propil Btil pentil Hegzil heptil oktil zo-pentil benzil

hayr hayr
hayr hayr evet evet evet evet evet evet

Mavi Mavi
Mavi Mavi Mor mor leylak kpkrmz Mor leylak

Elektrokromik Polimerler (letken Polimerler)

letken polimerler kullanlarak retilen elektrokromik malzemeler, kimyasal, elektrokimyasal veya basit kaplama teknikleri kullanlarak retilebilir. Bu malzemelerin ilenebilirlilii daha yksek, maliyeti ise daha dktr. letken polimerlerde renkler, kalklama yzdesine, seilen monomere,uygulanan potansiyele gre deiir. Bu yzden iletken polimerler kullanlarak ok daha fazla sayda renk ve daha yksek kontrast elde etmek mmkndr. Ayrca iletken polimerlerle yaplan cihazlarda aya gre grte bir deiim olmamas, UV dayanmnn iyi olmas, geni bir scaklk aralnda alabilmesi, iletken polimerlerin bu sahada kullanmnn artmasna neden olmutur.

Elektrokromik polimerlerin temel zellikleri

birden fazla renge dnebilmesi hzl anahtarlanabilirlik ilenebilirlik kararllk yksek optiksel kontrast oran ilenebilirlik

Polimerlerin en nemli zelliklerinde birsi dk gerilim uygulamalar ile yksek elektrokromik zellik gstermeleridir. Elektrokromik davrann mekanizmasnn temellinde katklma (doping) vardr. Ntr durumdaki polimerin rengini bant genilii belirler. Polimerin katklanmas(elektron ekleme veya uzaklatrma) yeni enerji seviyelerinin oluumunu dolays ile de polimerin daha dk dalga boylarn sourma yamasna neden olur. Bu durum grnr blgedeki sourmalarn deimesine ve iletken polimerlerin elektrokromik zellikler gstermesine neden olur. letkenlik band

Deerlik band

Katklamann etkisi

0 = katksz + = p-doped -= n-doped

Gerilimin etkisi

PTSeT gerilime gre renk deiimi.

Kullanm Alanlar
EKRANLAR VE GSTERGELER
Gnmzde grntleme sistemlerinin %80nini oluturan LDC ve LED teknolojisinde yaygn olarak kullanlmaktadr . Son birka yldr OLED teknolojisiyle esnek ekranlar retilebilmektedir.

KATLANABLR EKRANLAR

ANAHTARLANABLR AYNALAR

lk kez 1985te ortaya kan akllcamlar hem evresel, hem ekonomik olarak ev ve arabalarda yaygn olarak kullanlr.

Cam yzeyine uygulanan optike emici elektrokromik malzeme emerek srcnn sr konforunu arttrr. GERC/EMC CAMLAR

GNE GZLKLER-KASKLAR

Elektrokromik gne gzlkleri ilk kez sveli motorsikletiler tarafndan kullanlabilirlii dile getirilmitir. Daha sonra Nikon tarafndan patenti alnm ve WO3 l bir forml kullanlmaktadr. imdilerde daha farkl bir mekanizma kullanlyor.

KAMUFLAJLAR