UNIVERSITI PUTRA MALAYSIA

PENGAJARAN KESUSASTERAAN MELAYU:

SATU KAJIAN MENGENAI PERMASALAHANNYA
DI PERINGKAT TINGKATAN 4 DAN 5 SEKOLAH
MENENGAH KEBANGSAAN






IBRAHIM HAJI SALLEH







FPP 1985 1
PENGAJARN KSUSASTER N MELAYU:
SATU KJIAN MENGENAI PERSANYA
DI PERINGKAT TINGKATAN 4 DAN 5
SEKOLAH MENENGAH KBANGSAAN
Oleh
IBRAHIM HAJI SALLEH
Sebuah tesis yang diajukan kepada
Fakulti Pengajian Pendidikan, Universiti Pertanian Malaysia
bagi memenuhi sebahagian daripada syarat untuk mempero1ehi
ijazah Master Sains (Pengajaran Bahasa Malaysia Sebagai Bahasa Pertama)
APRIL 1 985
PENGAJAR KSUSASTERAN MLYU:
SATU KJIAN MENGENAI PERMASA A
DI PERINGKAT TINGKATAN 4 DAN 5
SEKOLAH MENENGAH KEBANGSAAN
IBRAHIM HJI SALLEH
UNlVERSITI PERTANIAN MALAYSIA
SERDANG, SELANGOR
1985
A D% K tela mC tesis ini yg
bju "Pgja O Mlay: Stu Kji Mgeni
P y Di Peingat Tinktn 4 d 5 U1 Mgah
Kgsa " ole 1 Hj i Slle, d pd ppt ki tesis
ini M di sei skp, kli ti d ps segai
mU sgia dipa sat kplu ijqzah Mster bins
'P'D'
Pofe My/D Pj i Siszah
Uvit Pn Mlaysia
(Pi Lg Pi)

A W L N.W.
Pfe Ma/P. D
Flti Pr d
Uni viti May
(Pi L)

zf.
W W1 N.W
Pfe M/Kt dC U
Ft Pji Prd
U vit Pn Mysia
(Pi U!
W W N.P.
Pofe M, dC U
Fti Pji W
Uvit W W_1
(Pi aPl
Thesis ini telah diserahkan kepada Senat Universiti
Pertanian Malaysia dan telah diterima sebagai memenuhi
sebahagian daripada syarat-syarat untuk ijazah Master
Sains.
Tarikh:
, .
NOV
19
85
A KC ZAINUDDIN, Ph.D.
Profesor Madya/
Dekan Pengajian Siswazah
PENGHARGAN
Penulis ingin merakakan sedalam-dalam penghargaan dan
ucapan terima kasih kepada semua pihak yang telah memantu
penulis dalam usaha menyiapkan tesis ini , terutama:
Prof. Madya Adul Haid Mahood sebagai penyelia
utaa , di atas segala usaha beliau membaca,
menyeak, menegur dan memberi cadangan terhadap
tesis ini;
Prof. Madya Taha Abd. Kadir sebagai penyelia
kedua , di atas nasihat dan bimbingannya dari
segi metodologi, peerosesan, penganalisisan
da penafsiran data;
Prof. Madya Azman Wan Chik, atas subangan
dan nasihat dala penyediaan soal selidik
dan peerhatian;
Encik Awang Mohd. Amin dan Encik Amad Hj . Mohd.
Tahir atas nasihat dan idea mengenai metodologi
dan penafsiran data;
Encik Mohd. Zainuddin Hashim atas nasihatnya
mengenai pen
e
rj eahan;
Pihak Universiti Pertanian Malaysia yang telah
memri subangan kewangan dalam penyelidikan
ini;
Pihak Keenteria pelaj aran Malaysia kerana
memeri kebenaan menjalankan penyelidikan
di sekolah-sekolahi
Seua Guru Besar , Guru Kanan dan guru
Kesusasteraa Melayu yang terlibat dalam
penyelidikan ini;
Dan Dekan serta rakan sekerja di Jabatan Bahasa,
Fakulti pengajian Pendidikan yang banyak
meberi galakan da kerj asama kepada penulis .
111
PENGHARGAN . .
SENARAl KANDUNGAN
SENARAl JADUAL DAN RAJAH
ABSTRAK
ABSTRACT
SENARAl KANDUNGAN
KETERANGAN MEN GENAl PERKATAAN YANG DlSlNGKATK
BAB I
PENDAHULUAN
BAB II
Latar Belakang
Pernyataan Masalah
Pentingnya Kaj ian
Obj ektif Kaj ian
Definisi Operasional
Pembatasan Kaj ian
TINJAUAN TERHAAP KIAN YANG BERKAITAN
Pengajaran Kesusasteraan
Kaj ian Di Barat
Kaj ian Di Malaysia
BAB III
KDA DA PROSEDUR PENYELIDlKN
Rekabentuk Penyelidikan
Prosedur Penyelidikan
iv
Halaman
iii
iv
vii
x
xii
xiv
1
2 2
2 9
3 2
3 3
36
3B
46
62
74
75
Contohan 79
Alat Pemungutan Data 82
penganalisisan Data . . 87
BAB IV
BASIL KAJIAN DAN PERBINCAGA
BAB V
Pendahuluan , . 89
Butir-butir Responden 89
Obj ektif Pengaj aran . . 107
Pendekatan, Kaedah

an Teknik Pengaj
i
ran K 113
Pemilihan , Penyesaian dan Pengguaa Bahan 130
Sikap Guru dan Pelajar 142
Masalah Lain Dalam Pengaj aran K 146
KSIMPULAN DAN CADANGAN
Pendahuluan 150
Kesimpulan 150
Cadangan 157
BIBLIOGRAFI . . . . . . . . . . . . . 165
LAPlRAN A Nilai-nilai Tersurat dan Tersirat dala
Kurikulu Sekolah . . . 172
B Sej arah Kesusasteraan Melayu 177
C Soalan Peperiksaan Sij il Pelaj ara Malaysia
Kesusasteraan Melayu 1 80
D Jadual Penyelidikan . 189
E Surat Kebnaran Bagi Menjalanka Kaj ian
Di Sekolah . . . . . . . . . . . . . 1 90
v
F
G
H
I
J
K
Borang
Borang
Soal Selidik . .
Senarai Semakan
. . . .
Alat
. . . . . . . . . .
Bantu Mengaj ar
Borang Pemerhatian Pengaj aran Kesusasteraan
Melayu . . . . . .
Hasil Pemerhatian
. . . . . . . . . . . .
Soalan-soalan Teuduga Berstruktur
Hasil Temuduga Berstruktur
. . . . . .
1 91
205
206
209
213
214
L Opsyen Guru dan Mata Pelaj aran Yang Diaj ar
Di Sekolah " . " . . . . . . . . . . . . . . 218
M Sukatan Pelajaran Kesusasteraan Melayu
Tingkatan 4 dan 5 . . . . . . 220
N Peringkat Pendidikan Guru Kesusasteraan 235
o Persediaan Mengaj ar Kesusasteraan Melayu 2 38
P Cara Menggunakan Teks Kesusasteraan Melayu 241
Q Penyediaan Soa1an Peperiksaan Kesusasteraan
Melayu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245
vi
SENARAI JADUAL DAN RAJAH
JAUAL
1 Buku Bacaan Bahasa Malaysia
2 Unsur/Nilai Dalam Buku Teks Bahasa Malaysia
Sekolah Menengah Atas
3 Minat Membaca Novel
4 Minat Membaca Cerpen
5 Minat Membaca Hikayat
6 Senarai Contohan Sekolah
. .
. .
. .
. .
. .
. .
. .
. .
Halaan
11
18
64
64
64
77
7 Taburan Contohan Guru Mengikut Sekolah 80
8 Taburan Contohan Pelajar Mengikut Sekolah 82
9 Taburan Sekolah dan Guru Dalam Pemerhatian 86
10 Taburan Guru Mengikut Jantina 90
11 Taburan Guru Mengikut Uur . . 91
12 Taburan Guru Mengikut'Kelulusan Akademik 92
13 Taburan Guru Mengikut Kelulusan Bahasa Malaysia 92
14 Taburan Guru Mengikut Kelulusan Kesusasteraan
Melayu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
15 Taburan Guru Mengikut Kelulusan Bahasa Malaysia
Peringkat STP . . . . . . . . . . . . 94
16 Taburan Guru Mengikut Universiti 95
17 Taburan Guru Mengikut Jurusan pengajian 97
18 Taburan Guru Mengikut Kelas Ij azah 98
19 Taburan Guru Mengikut Kelulusan Ikhtisas 99
20 Taburan Guru Mengikut Jenis Kursus Di Maktab
Perguruan 100
21 Taburan Guru Mengikut Kelulusan Diploma Pendidikan 1 01
22 Taburan Guru Mengikut Kaedah Mengaj ar Kusus
Tupuan Utama dan Kursus Tupuan Kedua . . 102
vii
23 . Taburan Guru Mengikut Kursus Dala Perkhidmatan 103
24. Taburan Guru Mengikut Pengalaan Mengajar 104
2 5 . Taburan Guru Mengikut Mata Pe1ajaran Yang Diajar Selain
daripada Kesusasteraan Me1ayu . . . . . . . . 105
26 . Taburan Guru Mengikut Objektif pengajaran 107
2 7 . Taburan Guru Mengikut Objektif Lulus Peperiksaan dan
Pengalaan Mengajar . . . . . . . . 109
2 8. Unsur Dala Objektif Pengajaran 111
29. Unsur Tersurat dan Tersirat 112
30. Taburan Guru Mengikut Pendekatan Yang Digunakan. . 113
31 . Taburan Guru Mengikut Faktor Penentu Kaedah Pengajaran 116
32. Taburan Guru Mengikut Kaedah Mengajar Kesusasteraan I . . 117
33. Taburan Guru Mengikut Kaedah Mengajar Kesusasteraan II 118
34 . Taburan Guru Mengikut Teknik Pengajaran
35 . Taburan Guru Mengikut Jenis Kerja Tambahan/Lanjutan
3 6. Taburan Guru Mengikut Penentu Teknik Pengajaran
37 . Taburan Guru Mengikut Bentuk Soalan Unian
38 . Taburan Guru Mengikut Objektif Pengujian
39. Taburan Guru Mengikut Bahan Rujukan
40 . Taburan Guru Mengikut Penggunaan Alat Bantu Mengajar
41. Taburan Guru Mengikut penyesuaian Baha
42. Taburan Guru Mengikut Kekerapan Penggunaan Bahan
43 . Taburan Guru Mengikut Pengguna Bahan
44 . Tauran Guru Mengikut Persediaan Mengajar
45 . Taburan Guru Mengikut Faktor Yang Menyebabkan Pelajar
Tidak Memahami Bahan " . . . . . . . . . . . .
46 . Taburan Guru Mengikut Ahli Persatuan dan Penghasilan
Karya . . . . . . . . . . . .
47 . Taburan Guru Mengikut Seminar Yang Dihadiri
viii
119
122
124
125
126
133
134
1 37
138
138
139
. . 141
143
144
48 Taburan Guru Mengikut Masa Persediaan Tiap-tiap
Pelaj aran K . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
49 Taburan Guru Mengikut Anggapan pentingnya K 145
50
51
52
RAJAH
1
2
3
4
5
Taburan Guru Mengikut Masalah Dalam
Taburan Guru Mengikut Punca Masalah
Taburan Guru Mengikut Aspek Penting
Keberkesanan Pengaj aran K . .
Kegiatan Kesusasteraan
Masa1ah Pengajaran K
Guru Dan Masalah Pengaj aran K
Contohan Guu
Contohan pelaj ar
1x
. . . .
pengajaran K
Pengaj aran K
Dala Menj ain
. . . . . .
147
148
149
8
36
75
7 9
81
ABSTRAK
Objektif kajian ini ialah untuk melihat permasalahan
dala pengajaran Kesusasteraan Melayu di peringkat Tingkatan 4
dan 5 Sekolah Menengah Kebangsaan. Sebanyak 22 buah Sekolah
Menengah Kebangsaan di Negeri Sembilan dan ebanyak 1 08 orang
guru yang mengajar Kesusasteraan Melayu di sekolah-sekolah itu
terlibat dala kajian ini. Kajian ini dijalankan kerana masalah
pengajaran Kesusasteraan Melayu, terutaa dari segi objektif
pengajaran, pendekatan, kaedah dan teknik pengajaran , pemilihan,
penyesuaian dan penggunaan bahan serta sikap guru masih lagi
wujud walaupun mata pelajaran Kesusasteraan Melayu telah lama
diperkenalkan.
Data-data telah dikupulkan menerusi soal selidik,
teuduga berstruktu dan pemerhatian. Data-data tersebut telah
dianalisis dengan menggunakan statistik deskriptif. Hasil yang
didapati ialah guru-guru yang mengajar Kesusasteraan Melayu
di Sekolah Menengah Kebangsaan itu tidak jelas mengenai objektif
pengajaran Kesusasteraan Melayu yang sebenarnya. Mereka juga
tidak jelas mengenai makna istilah pendekatan, kaedah dan teknik
serta tidak dapat membezakan istilah-istilah tersebut. Guru
guru Kesusasteraan Melayu juga didapati mengabaikan aspek
pemilihan, penyesuaian dan penggunaan bahan. Bahan-bahan yang
dipilih dan digunakan itu adalah terdiri daripada bahan-bahan
yang mudah diperolehi da tidak terjain keblehpercayaannya
seperti buu-buku ulasan teks dan siri buku paduan luI us
peperiksaan .
Mengenai sikap dan rinat guru pula, kajian ini rendapati
bahawa kebanyakan guru renganggap rata pelajaran Kesusasteraan
Melayu terletak pada taraf yang rendah jika dibandingkan dengan
rata-rata pelajaran lain. Mereka juga didapati kurang berinat
terhadap rata pelajaran Kesusasteraan Melayu. Oleh itu kebanyakan
guru Kesusasteraan Melayu kurang rengguakan alat bantu rengajar
dala pengajaran rereka.
Masalah yang tersebut di at as itu adalah disebabka oleh
ketiadaan Sukatan pelajaran Kesusasteraan Melayu yang lengkap
dan sistematik dan dapat diguakan secara menyeluruh di sekolah
sekolah menengah kebangsaan. Guru-guru Kesusasteraan Melayu
juga didapati tidak layak untuk mengajar mata pelajaran itu.
Ini disebabkan oleh pengetahuan guru dala ilu kesusasteraan
Melayu itu tidak remadai dan mereka juga tidak mendapat latihan
yang cukup untuk mengajar Kesusasteraa Melayu.
Bagi rengatasi ra salah di atas , beberapa cadangan telah
dikemukakani antaranya yang penting ialah menyediakan Sukatan
Pelajaran Ksusasteraan Melayu yang lengkap dan sisteatik,
mengubah corak latihan guru Kesusasteraan Melayu, membuat
persediaan mengajar yang lengkap dan menggunakan buku teks
secara sistematik.
X1
ABSTRACT
The objective of this research is to determine the problems
of teaching Malay Literatue to Form 4 and 5 students in the
National Secondary Schools in Malaysia. In order to determine
the related problems of teaching Malay Literature , approximately
22 national secondary schools in Negeri Sembi Ian and 108 Malay
Literature teachers were involved. The main objective of this
research is to gauge the existing problems of teaching Malay
Literature , specifically the problems related to teaching
objectives , approaches , teaching methods and techniques and
materials selection, eventhough the subject has been taught
for quite sometime .
Data to this effect have been collected through questionares ,
structured interviews and observations . These data have been
analysed using descriptive statistics . The result shows that
teachers teaching Malay Literature in the National Secondary
Schools are still not sure of the real objective of teaching
Malay Literature . They are also uncertain of the differences
aong the terms 'approach', 'method' and 'techniques' in teaching
the suject. There sees to b a measure of uncertainty too
with regard to the aspects of selection, adaptation ad usage
of materials . Materials selected and used , for exaple , boks
on reviews and guides to examinations , are easily available
but their reliability is questionable .
With regard to the attitude and interest of teachers
on the subject , this research shows that most teachers are not
X11
highly motivated in teaching this subject compared to other
sujects and thus they are not really interested in the subject
itself . As a result these teachers use very few teaching aids
when teaching the subject.
The lack of a complete and systematic syllabus on the
suject for teaching purposes has futher accentuated this
problem. Moreover, these teachers are not qualified to teach
Malay Literature as they either lack the knowledge in the subject
or they do not have adeuate training to teach the subject .
To overcome the abve problems some suggestions have
been put forward. Aong them are preparing a complete and
systematic Malay Literature syllabus , reviewing the training
of teachers of Malay Literature , preparing complete lesson plans
and using systematic text boks .
X111
KTERANGAN MENGENAI PERKATAAN
YANG DISINGKATKN
G = Guru
M = Masalah
P = Pelaj ar
E = Bahasa Malaysia
GL = Guru Lelaki
GP Guru Perempuan
K Kesusasteraan Melayu
PL Pelaj ar Lelaki
PP = Pelaj ar Perempuan
SG Sikap Guru
FMC = Federation of Malaya
GT4 Guru Tingkatan 4
GT5 = Guru Tingkatan 5
HSC = Higher School Certificate
PT4 Pelaj ar Tingkatan 4
PT5 = Pelaj ar Tingkatan 5
SMK
SPM
STPM
Ju.
OPK
PKPK
Sekolah Menengah Kebangsaan
= S ij il Pelaj aran Malaysia
= Sijil Tinggi Persekolahan Malaysia
Julah
Obj ektif Pengaj ara Kesusasteraan Melayu
= Pendekatan, Kaedah dan Teknik Pengajaran
Kesusasteraan Melayu
PPPBPK = Pemilihan, Penyesuaian dan Penggunaan Bahan
Pengaj aran Kesusasteraan Melayu
X1
BAB I
PENDAUAN
Lata Belakang
Ksusasteraan Melayu Dalam Kurikulu Sekolah
Pengajaran dan pemelajaran Kesusasteraan Melayu
(K) dala sistem pendidikan di Malaysia bukanlah satu
perkara baru. Mata pelajaran K di peringkat tingkatan 4,
5 dan 6 merupakan satu disiplin ilmu yang tersendiri. Mata
--
pelajaran ini mula diperkenalkan pada tu 1957 kepada
/
pelajar aliran Inggeris dala peperiksaan 'Federation of
Malaya' (FC) dan 'Higher School Certificate' (HSC).
1
Pada
taun 1962, mata pelajaran K diperkenalkan pula kepada
pelajar aliran Melayu, iaitu sebagai satu mata pelajaran
pilihan dala peperiksaan Sijil pelajaran Malaysia (Katijah
Adul Haid, 1980: 2). Sehingga i mata pelajaran K
masih dianggap sebagai Kertas 2 mata pelajaran Bahasa Malaysia
di peringkat Sijil Tinggi Persekolahan Malaysia (Majlis
Peperiksaa Malaysia, 1984a: 2).
Bahan K banyak digunakan dala pengajaran bahasa
Malaysia sebagai bahasa pertaa dan bahasa Malaysia sebagai
bahasa kedua
2
di peringkat sekolah rendah dan menengah
l
pada masa itu peperiksaan 'Higher School Certificate' dikelola
kan oleh Lebaga peperiksaan Tempatan Universiti Cambridge
dengan kerjasaa Universiti Malaya. Mulai tahun 1982, Majlis
Peperiksaan Malaysia telah dipertanggungjawabkn utu
mengelolakan peperiksaan Sijil Tinggi Persekolahan Malaysia
(STPM) (Majlis Peperiksaan Malaysia, 1984: 1).
2
Bahasa pertaa adalah bahasa yang mula-mula sekali diperlehi
dan dikuasai oleh seseorang sejak dari zaa kaak-kanak,
sebelu ia mepelajari bahasa lain. Bahasa kedua pula adalah
bahasa yang dikuasai melalui proses pmlajaran, iaitu
selepas seseorang memperolehi dan menguasai bahasa pertaa.
di Malaysia (Asmah Haj i Omar, 1 978: 3). Memandangkan
keadaan ini, pengaj aran K sepatutnya telah membentuk satu
tradisi yang kukuh dan dapat meninggalkan kesan yang
positif kepada pelaj ar. Malangnya dala beberapa hal,
tradisi yang ditinggalkan dan kesan yan
9
dapat dilihat
daripada pengaj aran K adalah negatif, terutama dari segi
menarik minat pelaj ar untuk mempelaj ari mat a pelaj aran
K (Mohd. Taib Osan, 1977: 194
)
.
Kesan negatif ini terj adi atas beberapa sebab,
antaranya ialah ketiadaan kuikulu
3
K dan ketiadaan
keterangan mengenai objektif pengaj aran mata pelaj aran
tersebut (Mohd. Taib Osman, 1977: 185). Di peringkat
2
sekolah rendah dan menengah rendah, pengaj aran kesusasteraan
diterapkan dala pengajaran bahasa Malaysia. Ini bermakna
obj ektif pengaj ara kesusasteraan Melayu itu saa dengan
4
obj ektif pengaj aran bahasa. Obj ektif pengajaran bahasa
pula berdasarkan kepada matlaat pendidikan, iaitu untuk
mewjudan satu masyarakat yang bersatu padu, berdisiplin
dan terlatih (Keenterian Pelaj aan Malaysia, 1 979: 2).
3
Bagi maksud yang luas kurikulu itu bolehlah diruuskan
sebagai semua pengalaman pemelaj aran di dala dan di luar
sekolah yang menyentuh soal teori dan praktik, dititik
beratkan kepada bidang pengajaran dan pembelaj aran, ter
masuklah 'all the opprtunities planned b teachers for
puils
'
(Audrey Nicholl, 1972: 34). Hal ini terkandung
dala Laporan Jawatankuasa Kabinet Mengkaji Pelaksanaan
Dasar Pelaj aran, 1979: 66) .
4
Saya menggunakan perkataan objektif pengajaan kerana kita
bleh mengukur objektif, tetapi kita tida bleh menguku
matlaat (Edgar Faue, 1977: 198
)
.
Di peringkat tingkatan 4 dan 5, apa yang ada
hanyalah obj ektif peperiksaan SPM mata pelaj aran K,
manakala di peringkat tingkatan 6 , kertas Bahasa Malaysia 2
tiada obj ektif langsung sedangkan obj ektif mata-mata
pelaj aran lain terkandung di dala Sukaan Pelaj aran
mata-mata pelaj aran tersebut (Maj lis Peperiksaan Malaysia,
1984a: 3). Objektif peperiksaan K di peringkat SPM
ialah untuk menguj i kebolehan calon:
a. Memahai, mentafsir dan menilai K dalam
bentu prosa dan puisi.
b. Meahai dan menghurai tema, plot, watak
dan perwatakan.
c . Menganalisis karya puisi dari segi bentuk,
teknik penulisan dan gaya bahasa yang
digunakan.
d. Mebezakan hasil tulisan klasik dan moden
dan bentuk-bentuk kesusasteraan lain
seperti novel, cerpen dan puisi .
e . Memahami motif dan perkembagan wata
watak dala buku yang dikaj i.
(Kementerian Pelajaran Malaysia, 1980: 8)
3
Obj ektif peperiksaan di atas lebih menekankan
peringkat kognitif dan buannya peringkat afektif.
5
Akibatnya pelaj ar lebih mudah dan lebih gemar berandukan
buku-buku ulasan teks dala pembelaj aran mata pelaj aran
K d sekolah. Kebiasaan yang serupa ini tidak menggalak-
kan minat sebnar pelaj ar terhadap kesusasteraan , yakni
kesusasteraan sebagai bahan untuk mengenali hati nurani
manusia secara indah
6
dan kesusasteraan sebagai suber
bagi manusia dari mana pu mereka datang untuk bertindak
kreatif dala hidupnya.
4
5
peringkat kognitif menekankan aspek pengetahuan, iaitu
pengetahua mengenai perkara khusus (terinologi dan fakta
khusus) , pengetahuan mengenai cara dan us aha (peraturan , per
edar an dan uutan, pengelasan dan kategori , kri teria dan
metodologi), pengetahuan mengenai perkar
a
universal dan
abstrak dala sesuatu bidang (prinsip dan generalisasi serta
teori dan struktur), kefahaan (penterjeaha, interpretasi
dan ekstraplasi) , aplikasi (analisis elemen, analisis per
hubugan dan aalisis prinsip), sintesis (pengeluaran satu
perutusan unik dan pengeluaan satu rancangan atau cadangan
kerj a), penilaian (pertimagan dari segi bukti dari dal
yang sedia ada dan pertimbangan dari segi kriteria luar).
Peringkat afektif pula menekana aspek perasaan , emosi dan
perkara-perkaa yang kuang nyata , iaitu mengenai penerimaan/
pemerhatia (kesedaran, kesanggupan menerima dan perhatian
yang terkawa1 atau terpi1ih), mema1as (persetujuan pasif
ketika mea1as , kesaggupan mebalas dan kepuasan membalas),
menghargai (penerimaan sesuatu ni1ai, lebih suka akan sesuatu
nilai dan kaiten), organisasi (mengkonsepkan sesuatu nilai ,
mengorganisasi sesuatu sistem nilai) , peratakan oleh sesuatu
nilai atau kompleks nilai (set a dan perwatakan) (Sharifah
Alwiah Alsagoff, J9B3: 273~276)
6
Ini penting keraa keindaha itu meruakan sifat objek,
tidak hanya sekada selera yang suj ektif (Sidi Gazalba,
J977: J3) Kindahan juga adalah sifat yag meeri
kepuasaan rohani , apaila dikenali fikiran, kerana sifat
itu sepua atau mendekati kesepunaa (Slaet Mulj ana,
J956: J7)
Dala j adual yang menunj ukkan nilai-nilai , sifat
dan tabiat yang baik, terkandung secara tersurat dan
tersirat di dalam mata-mata pelaj aran kurikulu sekolah
hari ini , tidak terdapat mata pelaj aran K ( lihat
Lapiran A) . Ini menunj ukkan bahawa m

ta pelaj aran K
seolah-olah dinafikan kewuj udannya. Namun demikian
bayangan obj ektif mata pelajaan K tetap wuj ud saa
dengan mata-mata pelaj aran lain seperti Bahasa Malaysia ,
Sivik, Agama Islam, Sains , Sains Pertanian, Geografi ,
Sejarah, Matematik , Muik, Seni Lukis dan Pertukangan
Tangan, Kesihatan , Perdagangan , Sains Ruahtangga dan
Pendidikan Jasani ( Kementerian Pelajaran Malaysia,
1981: 16-21 ) .
5
Secara implisit dan mudah dapatlah kita katakan
bahawa obj ektif pengaj aran K di sekolah-sekolah ialah
supaya pelaj ar lulus peperiksaan mata pelaj aran itu dan
mendapat sij il SPM atau STPM, saa ada sebagai tiket untuk
mendapat pekerj aan atau melanj utkan pelaj aran ke universiti.
Obj ektif begini aat merbahaya dan dapat meberi kesan
negatif terhadap pengaj aran K di sekolah-sekolah menengah
di Malaysia. Kesan mata pelaj aran K tidak bleh diketepi
kan sama sekali dala aspek memheri ilmu pengetahuan ,
kerana pengetahuan itu adalah kemuliaan (Hasan Langgulung ,
1981: 1) . Demikian j uga kesan pengajara K dala
aspek penguasaan dan pengayaa bahasa Malaysia di kalangan
pelaj ar-pelaj ar bahasa Malaysia sebagai bahasa pertaa.
Kesusasteraan j uga dapat meeri kesan dala pem-
bentukan personaliti, mepertaj amkan pemikira dengan
asuhan kreatif dan imaginatif, mengilhamkan misteri,
7
menghalusi nilai etika dan estetika,
8
di samping memeri
panduan ke arah keharmonian hidup berasyarakat. Ini
bermakna bahawa guru-guru yang mengajar kesusasteraan,
bukan sahaj a mengaj ar ilmu itu sebagai satu disiplin,
tetapi j uga bertindak sebagai agen pendidik morru dan
etika sosial (Azman Wan Chik, 1980: 4 ) . Dua tugas
yang dilaksanakan serentak inilah yang meezaan guru
kesusasteraan dengan guru-guru mata pelaj aran lain.
Kesusasteraan Mela
y
u sebagai alat
p
endidikan
Mengikut Profesor Mohd. Taib Osman dan Hashim
Awang ada tiga dasar pengaj aran K sebagai alat pendidikan,
iaitu:
i. Aspek pemakaian bahasa sebagai mediu
kesusasteraan. Hasil-hasil sastera
kreatif seperti ceren, novel dan puisi
merupakan pendidikan bahasa yang lebih
luas daripada pelaj aran Ipenggunaan, l
Ipemakaianl atau I kemah iran I bahasa ,
kerana bahan-bahan itu mencakup bidang
bidang bahasa yang kreatif, imaginatif
dan estetis .
7
Albert Eistein pernah mengatakan bahawa IYag paling indah
dapat kita alami ialah yang mengadungi misteri. Ia
merupakan suber seni dan segala sains yang sebnar. 1
(Edgar Faure , 1977: 90).
6
8
Ha1 ini sesuai dengan teori-teori mengenai keindahan
seperti Plotinus dengan Teori Rohaiah, Hegel, Schopenhauer,
Benedetto Croce dengan Teori Metafizika, Ruskin dengan
Teori Kemurnian dan Imanuel Kant dengan Teori Estetika
(Sidi Gazalba, 1977: 12) .
ii. Sifat kej adian hasil sastera sebagai
penyataan seni . Aspek estetik dan
keindahan di alam j asmani dan alam
rohani manusia.
iii. Kesusasteraan itu tidak lahir dala
' vacuu' tetapi ia adalah hasil
sesuatu kebudayaan dan masyarakat.
Satu khazanah ciri-ciri pilihan
daripada pemikiran inteleK
t
ual ,
pengolahan seni serta pengalaman
hidup sesuatu masyaraat.
(Mohd. Taib Osman, 1977: 165).
Ketiga-tiga dasar tersebut dapat diruuskan sebagai
9
kemah iran bahasa, pembentuan dan perubahan tingkah laku,
kehalusan budi pekerti dan sebagai hiburan yang menyeronok-
kan (P. J. Roe , 1970: 95). Semua itu ada kaitannya
10
dengan Teori Kegiatan Kesusasteraan, iaitu:
i.
ii.
iii.
iVa
Mencipta hasil karya kesusasteraan
Menghayati hasil karya kesusasteraan
Mepelaj ari hasil kaya kesusasteraan
terasuk kegiatan mengaj arkannya
11
Mengkritik hasil kaya kesusasteraan
( Azan Wa Chik, 1981: 62)
7
9
perubahan yang dimaksudkan itu ialah meruj u pada suatu
proses pendidikan yang harus dilalui oleh pelaj ar . Tanpa
proses pendidikan ini , peruahan tingkah laku tidak mungkin
terj adi dan obj ektif pengajaan tidak dapat dicapai.
10
Teori ini berdasarkan kepada peecahan teori penciptaan
kesusasteraan , iaitu Teori Peniruan yang menekankan pada
catatan semula pengalaman hidu sa ada ditiru dengan
j uju atau ditafsirkan keali , Teori Kesan yang menekan
kan pada faedah, kepuasan da pengaj aran, Teori Perasaan
yang menekankan pada pengucapan, Teori Ide Cereka yang
menekankan pada kebenaran dala kesusasteraan dan Teori
Ide Struktur yang menekanka pada aspek strutur yang
mebina kesatuan. (M. K. Daziger, 1983: 14-28)
11
Mengkritik kesusasteraan berakna menganalisis , mentafsir
dan menilai.
Keepat-empat kegiatan kesusasteraan itu dapat
. . hk . b . k
12
dlgaara]a an sepertl erl ut:
RJA 1: KGIATA KESUSASTERA
Fenomena di atas itu dapat dilihat dala pengajaran
Kesusasteraan Melayu yang digabungka dengan pengajaran
Baasa Malaysia di peringkat sekola rendah dan menengah
di Malaysia.
Peringkat Sekolah Rendah
Di peringkat ini, mata pelaj aran Kesusasteraan
menj adi pembantu kepada mata pelaj aran Bahasa Malaysia.
Bahan-bahan pengajaran kesusasteraan diterapkan ke da1a
Sukatan Pelajaran Bahasa Malaysia. Objektif pengaj aran
Bahasa Malaysia di peringkat ini ia1ah:
12
Da1a Rajah 1 di atas ke1ihata kesusasteraa sentiasa
berputar daripada K (Kegiata mencipta karya kesusasteraan)
menuju ke arah K2 (Kegiatan menghayati kara kesusasteraan)
terus kepada K3 (Kegiatan mempe1aj ari da mengaj arkan
karya kesusasteraan) , terus kepada K4 ( Kgiatan mengkritik
karya kesusasteraan) dan berba1ik semula ke K. Begitu1a
seterusnya kegiatan kesusasteraan berutar d atas 1andasan
yang telah ditentukan itu (Azman Wan Chik, 1981: 63).