[Untuk makluman sebahagian besar daripada tulisan ini adalah diambil dari tulisan al-Marhum Tuan Guru Haji

Wan Muhammad Shaghir Abdullah di dalam Utusan Malaysia pada tarikh 13 isember !""# dan juga daripada laman $eb keluarga Tuan Guru Haji Muhammad Sa%id& Sekian& ' abu (ahrah - ) Tafsir Nur al-Ihsan adalah merupakan sebuah kitab tafsir berbahasa melayu yang tidak asing di Malaysia. Terjemahan dan tafsir al-Quran klasik yang lengkap tiga puluh juzuk yang tersebar menggunakan media cetak hanya dua buah saja, iaitu Turjuman alMustafid atau Tafsir Baidhawi Melayu oleh yeikh !bdur "auf bin !li al-#anshuri $abad ke %&-%' M(, dan yang sebuah lagi ialah Tafsir )ur al-*hsan oleh yeikh Muhammad a+id bin ,mar yang berasal dari -edah. -edua-duanya tidak asing lagi di Malaysia namun Tafsir )ur al-*hsan adalah merupakan kitab yang sering digunakan sebagai teks pengajian tafsir di masjid-masjid berbanding dengan Tafsir Baidhawi Melayu oleh yeikh !bdur "auf #anshuri. Bahkan bahkan Tafsir )urul *hsan ini juga digunakan sebagai teks pengajian yang di #athani dan ingapura. Maka adalah tidak wajar kalau kita membaca atau mengaji kitab tersebut tanpa mengenali diri peribadi pengarangnya. Lahir .engarang kitab tafsir )ur al-*hsan ini adalah Haji Muhammad Said bin Umar bin Aminuddin bin Abdul Karim. Tuan /uru 0aji Muhammad di lahirkan pada tahun %1'20 bersamaan dengan %345M di kampung -uar, 6erlun, -edah 7arul !man . Beliau adalah anak pertama dari dua orang adik-beradik. !yahnya di gelar sebagai ,mar -hatib kerana ketokohan beliau dalam memberi ucapan dan menyampaikan khutbah dikhalayak ramai. Pendidikan Mengenai pendidikannya pula ada riwayat yang menyebut bahawa 0aji Muhammad a+id bin ,mar pernah belajar di .ondok Bendang 7aya, #athani, dan berkesempat belajar kepada pengasasnya yeikh 0aji 8an Mustafa al-#athani $Tok Bendang 7aya .ertama(, tetapi yang lebih banyak beliau belajar ialah kepada yeikh !bdul Qadir bin Mustafa al#athani $Tok Bendang 7aya ke-1(. Beliau juga dikatakan pernah belajar kepada Tok 8an 7in atau nama sebenarnya yeikh 8an Muhammad 9ainal !bidin al-#athani, kemudian disingkat dengan yeikh Muhammad 9ain saja. Memperhatikan riwayat ini berertilah 0aji Muhammad a+id bin ,mar adalah seangkatan dengan Tuan Guru Haji Ismail bin Mustafa al- athani atau lebih terkenal sebutan di -edah dengan :ik 7oi ; :ik 7ol <.engasas pondok /ajah Mati .endang. !yah kepada Tuan /uru 0aji 0usein :ik 7oi, .ondok /ur :empedak dan merupakan mertua kepada Tuan /uru 8an *brahim atau .ak :hu 0im /ajah Mati=, T!k Kelaba atau Tuan Guru Haji Muhammad Husein bin Abdul Lathif al- athani <%1320>%3&?M l?&'0>%@53M(, "at! Abdullah Musa <%1'@ 0ijrah>%3&? Masehi - %?14 0ijrah>%@2' Masehi. 7atuk !bdullah bin Musa pernah menjadi Mufti dan 0akim Besar -erajaan 6ohor dari tahun %33@-%@2' M=, dan ramai lagi. elain dari #athani, Tuan /uru 0aji Muhammad a+id bin ,mar juga melanjutkan pendidikannya di Mekah seperti ulamaulama lainnya. Perjalanan Hidu#n$a 8alaupun berasal dari -edah, Tuan /uru 0aji Muhammad aAid telah menjelajah beberapa tempat semasa hayatnya. Beliau berpindah ke :hangkat, -rian, .erak dan kemudiannya ke ungai !cheh sehingga tahun %?%10. emasa di :hangkat beliau telah membuka pondok dan mengajar di sana. -etika di :hangkat, Tuan /uru 0aji Muhammad aAid berkahwin dengan isteri pertama beliau bernama #atimah dan hasil perkongsian itu menghasilkan tiga orang anak iaituB 0aji Mahmud, 0aji Muhammad dan 0aji !hmad. *sterinya meninggal dunia dalam usia yang

muda.

-emudian Tuan /uru 0aji Muhammad aAid berkahwin pula dengan isteri keduanya 0ajjah "ahmah dari .ulau Mertajam dan mendapat empat orang anak iaitu !bdul 0amid, 0aji ,mar, ofiah dan #atimah. -emudian, beliau berhijrah ke -ampung -edah disebab serangan iam keatas negeri -edah. -etika di -ampung -edah beliau mengajar dipondok dan mengerjakan sawah. 7isini juga beliau berkahwin pula dengan isteri yang ketiganya 0ajjah 0amidah dan dikurniakan dengan sepuluh orang anak iaitu 0aji Mustaffa, 0aji -assim, :ik 0assan, 0aji Muhammad !kib, 0aji 0ussain, 0ajjah !sma, 0ajjah Mariam, iti 0ajar, 0aji Mansor dan 0aji )asir. .ada suatu hari ketika beliau mengerjakan sawah, perwakilan dari Ten%ku Mahmud <gambar sebelah= meminta supaya beliau pulang semula ke -edah. Tuan /uru 0aji Muhammad aAid kemudiannya beliau pulang ke -edah dan diberi sebidang tanah di -anchut. Beliau diberi jawatan /uru di "aja C mengajar anak anak raja. elepas itu beliau diberi jawatan sebagai Qadhi di 6itra. Beliau giat menyebarkan risalah *slam dan mengajar di surau dan masjid masjid.

Penulisan 0anya dua judul karangan 0aji Muhammad a+id bin ,mar -edah yang telah diketahui.

&udul $an% #ertama ialah ata'al (ad-hi fi Ahkam an-Nikah . 6udul ini bermaksud #atwa-#atwa -erajaan -edah Tentang 0ukum-0ukum )ikah -ahwin, diselesaikan di )egeri -edah 7arul !man, hari -hamis, 14 yaaban %?12 0 $bersamaan 1' )oDember %@21M(, -andungannya membicarakan pelbagai aspek tentang nikah kahwin. 7inyatakan pada muEaddimahnya, F!da pun kemudian daripada itu, maka tatkala adalah tahun dua puluh, kemudian daripada seribu dan tiga ratus daripada 0ijrah $%?12 0( telah bertitah akan hamba oleh ultan yang mu+azzam dan haEEan, yang mukarram, yang me<ng=hamburkan panjipanji keadilan atas segala rakyatnya, iaitu Maulana Sultan Abdul Hamid Halim S$ah ibni al-Marhum Sultan Ahmad Tajuddin Mukrim S$ah) Gang Maha Mulia, yang

khalifah ia pada melakukan hukum Tuhannya Gang Mannan pada )egeri -edah 7arul !man. Qahirah Telah dikekal oleh !llah ubhanahuwa TaAala kiranya akan daulatnya yang Eahirah. 7an <di=tinggikan kiranya akan martabatnya di dalam dunia dan akhirat. 7an dipeliharakan kiranya daripada segala seterunya zahir dan batin. 7an dipalingkan kiranya daripadanya kejahatan tiap-tiap yang mempunyai hasad pada sekarang dan ke hadapan ... .ada akhir karangan dinyatakan, FMaka telah selesailah barang yang dikashad oleh faEir ilallahil Earib Muhammad a+id bin ,mar -hatib daripada mentaswidkan #atawa -edah pada menyatakan masalah nikah, dan talaE, dan raj+ah, dan diyat, dan hudud, dan Eadha, atas jalan ikhtishar pada hari -hamis, dua puluh lima yaaban di dalam negeri -edah 7arul !man tahun seribu tiga ratus dua puluh. erta faEir hantar kepada Tuan 0aji !hmad 0akim bin Tuan 0aji Muhammad 9ain, dan Tuan 0aji *dris bin Tuan 6amal <Tok yeikh 6arum, 7erga=, dan Tuan 0aji Muhammad !min bin Tuan *smail, !nak Bukit, pintak ipa tashhihkan. Maka sudahlah ipa tashhih ... HH 7icetak oleh Mathba+ tempat cetak -erajaan -edah, !lor etar, pada ' yaban %?53 0. &udul kedua adalah Tafsir Nur al-Ihsan merupakan terjemah dan tafsir al-Quran dalam bahasa Melayu yang lengkap tiga puluh juzuk, ia merupakan yang kedua sesudah Turjuman al-Mustafid atau Tafsir al-Baidhawi. .enulisan dilakukan mulai tahun %?550>%@14>&M dan selesai pada % "abiulakhir %?5&0>1' eptember %@1'M. Terdiri daripada empat juzuk. 6uzuk yang pertama, mulai surah al-#atihah hingga surah al-Maidah. Tebal 1@& halaman. 6uzuk yang kedua, mulai surah al-!n+am hingga surah al-*sra+. Tebal 51@ halaman. 6uzuk yang ketiga, mulai surah al--ahfi hingga surah az-9umar. Tebalnya 5?1 halaman. .ada juzuk yang ketiga ini ada dinyatakan selesai menulis pada hari *snin, 1' 9ulhijjah %?540. 6uzuk yang keempat, mulai surah al-Mu+min hingga surah an-)as. 7iselesaikan % "abiulakhir %?5&0. Tebal ?3' halaman.

.ada akhir Tafsir )ur al-*hsan, 0aji Muhammad a+id bin ,mar menyatakan, Telah selesailah bi `aunillah wa husnit taufiq daripada mentaswid Tafsir Nur al-Ihsan ini oleh faqir ilallahi Subhanahu wa Ta'ala Sa'id bin Umar al-Qad-hi baladan, asy-Syafi'ie a!haban, an-Naqsyabandi al-"hmadi Thariqatan, al-Qadhi Syar'iyan#$%, pada pa&i hari "rba', sehari bulan 'abi'uts Tsani, tahun seribu ti&a ratus empat puluh enam, !aman (adhrat aulana "l- u'a!!am Sultan `"bdul (amid (alim Syah Ibni "l- arhum Sultan "hmad Ta)uddin u*rim Syah, Ne&eri +edah ,arul "man, dan hadhra na)al #ana* la*i-la*i, pen-%nya aulana "l- u'a!!am Tun*u Ibrahim 'aihin .an&hasa, dan hadhrat syaqiq #saudara la*i-la*i, pen-% nya aulana Tun*u ahmud /ais 0residen1 Ialah asbab pada menyuratnya, den&an isyarat Syeikhul Waqti wat Thariqah, Mursyidi wa Ustazi Syeikh Sulaiman, Syeikh al-Islam bi Qad-hi Daril Aman1 a*a baran& yan& didapati berbetulan itu, ma*a itu daripada "llah *urnia-Nya1 ,an yan& *hatha' #salah, pen-% atau silap qalam itu daripada hamba taqshirnya, diharap tolon& perbetul *emudian daripada im'an an-na!har1 udah-mudahan dapat manfaat

dan dapat *etahui *ehenda* "llah dalam al-Quran oleh ahli memba2a daripada perempuan, dan *ana*-*ana* se*olah yan& membawa )adi tauhid "llah yan& melepas daripada *aum asyqiya' #oran&-oran& yan& 2ela*a, pen-% masu* *epada *aum su'ada' #oran&-oran& yan& baha&ia, pen-% yan& dapat baha&ia selama-lamanya 111 `` 7ari kenyataan di atas dapat diambil kesimpulan bahawa penterjemahan dan pentafsiran al-Quran yang dilakukan oleh 0aji Muhammad a+id bin ,mar ada kaitannya dengan pihak istana kerajaan -edah 7arul !man ketika itu. emua juzuk cetakan pertama Tafsir )ur al-*hsan dicetak Mathba+ah 7ar *hya+ al--utub al-+!rabiyah, Mesir %?5@ 0. 7inyatakan hak mencetak tertentu bagi 0aji Muhammad bin 0aji Muhammad aleh, guru agama !lor etar, -edah. :etakan pertama dengan nafEah 0aji Muhammad bin Muhammad !li "awa. Kembali ke rahmatuLlah .ada penghujung usianya, Tuan /uru 0aji Muhammad aAid masih lagi berkhidmat sebagai Eadhi. -etika itu beliau mengidap penyakit lenguh sebelah badan dan untuk berubat beliau telah dibedah. elepas itu beliau dibawa pulang kepangkuan isterinya 0ajjah "ahmah <isteri kedua= di 6itra. etelah beberapa hari berada di sana, beliau kembali ke -anchut, bersama isterinya 0ajjah 0amidah <isteri ketiga=. .ada hari "abu, selepas !sar, 11 9ulkaedah %?42 bersamaan @ Mac %@?1 0aji Muhammad aAid kembali ke rahmatuIlah dan jenazahnya disemadikan di kawasan perkuburan di Masjid !lor Merah, !lor etar. Mudah-mudahan Allah sentiasa mengasihi dan merahmati Tuan uru !a"i Muhammad Sa#id $$$$$$ al-%atihah$ *+atatan Abu ,ahrah al-(edahi* -. "isember /001 JJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJ N!ta kaki2Gang dimaksudkan dengan al-Qad-hi baladan, asy-Sya&i'ie Mazhaban, an(aqsyabandi al-Ahmadi Thariqatan , al-Qadhi Syar'iyan ialah al-Qad-hi )aladan, ialah negeri asalnya ialah -edah. asy-Sya&i'ie Mazhaban, maksudnya bermazhabkan Mazhab yafi+ie

an-(aqsyabandi al-Ahmadi Thariqatan, iaitu beramal dengan ThariEat )aEsyabandiyah !hmadiyah. ThariEat )aEsyabandiyah aliran ini dinamakan )aEsyabandiyah !hmadiyah Muzhhariyah. Mungkin juga beliau mengambil baiah thoriEat ini kepada yeikh 8an ulaiman, yeikhul *slam -edah berdasarkannya K. *alah asbab pada menyuratnya, dengan isyarat yeikhul 8aEti wat ThariEah, Mursyidi wa ,stazi yeikh ulaiman, yeikh al-*slam bi Qad-hi 7aril !man. al-Qadhi Syar'iyan, maksudnya ialah sebagai -adi yar+ie di 6itra.