Cina Terengganu

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.

Cina Terengganu

Jumlah penduduk

26,429 (2010)

Kawasan ramai penduduk

Kuala Terengganu, Kuala Kemaman, Kuala Dungun, Waka Tapai, C!ukai, Kuala "erang,#er$e!, Kuala "esu$, #abi, Kuala %aka

Bahasa

"a!asa &okkien, "a!asa &akka, "a!asa Kan$onis, "a!asa Teo'!e(, "a!asa &ok'!iu,"a!asa &ainan, "a!asa K(ongsai, "a!asa )andarin, "a!asa )ala*sia, "a!asa +nggeris,"a!asa )ela*u Terengganu Agama "udd!a, Taoisme, Kon usianisme, Kris$ian,+slam, &indu, ,gama "a!-./, ,$eisme,0ree$!inker Kelompok etnik berkaitan %eranakan

Terengganu adala! negeri *ang didominasi orang )ela*u. 1e!ubungan i$u, orang Cina di Terengganu adala! golongan minori$i dengan populasi pada $a!un 2010 adala! seramai 26,429 orang, !an*a 2.42 pera$us daripada 3umla! keseluru!an penduduk negeri ini. Keban*akan orang Cina di Terengganu mene$ap di Kuala Terengganu, iai$u di ibu negerin*a dan C!ukai di Kemaman iai$u bandar paling sela$an di negeri Terengganu *ang $uru$ mempun*ai komuni$i Cina *ang besar ekoran perkembangan proses perbandaran disi$u *ang disebabkan ole! penemuan !asil pe$roleum dan gas asli.
Isi kandungan
4sorokkan5

1 1e3ara!

 o o o

2 Kapi$an Kuala Terengganu 2 Kampung Cina 2.1 %erigi $er$ua di Terengganu 2.2 1enibina 2.2 Ca$a$an ber$ulis 4 Cina Tirok 6 %opulasi mengiku$ daera! 6 %endidikan 7 %au$an luar

1e3ara!4sun$ing 8 sun$ing sumber5

Kampung Cina *ang $erle$ak di Kuala Terengganu merupakan perkampungan pedagang Cina *ang berdagang an$ara C!ina dan 1emenan3ung Tana! )ela*u se3ak a(al abad ke 16. Ke(u3udan Kampung Cina adala! buk$i (u3udn*a !ubungan perdagangan era$ an$ara Kera3aan C!ina dan Kera3aan Terengganu. %erka$aan 9Teng :a ;u9 ada disebu$ dalam buku se3ara! C!ina seper$i 9<ing Wai Tai Ta9 karangan Cao Cu 0ei $a!un 117= dan buku 9Cu an Ci!9 karangan Cao>#u> Kua $a!un 1226. C!ao #u Kua dalam 'a$a$an *ang di$ulisn*a pada $a!un 1226, ada men*ebu$ 9Teng :a ;ong? a$au Kuala Terengganu sebagai sebua! pelabu!an perdagangan *ang pen$ing di persisiran pan$ai $imur Tana! )ela*u. %erka$aan $ersebu$ meru3uk kepada nama Tengganu *ang dika$akan 3a3a!an $akluk Kera3aan 1eri Wi3a*a (1an> o>Ci!) pada kurun ke 2. %$olem*, seorang a!li ka3i bin$ang @reek $ela! men'a$a$kan dua bua! %elabu!an di %an$ai Timur 1emenan3ung Tana! )ela*u iai$u %rimula dan Kole. %rimula diper'a*ai di Kuala Terengganu dan Kole di Kemaman. Ca$a$an penulis C!ina pada masa Dinas$i 1ui ada 3uga men*ebu$ $en$ang sebua! negeri *ang dinamakan 9Tan Tan9 *ang meng!an$ar u $i ke C!ina dan %aul W!ea$le* merumuskan negeri *ang dimaksudkan di dalam 'a$a$an C!ina i$u mungkin berkera3aan di Kuala "esu$ a$au Kuala Terengganu. Ca$a$an $ersebu$ 3uga men*ebu$ ba!a(a Kuala Terengganu dan Kuala "erang merupakan pusa$ perniagaan u$ama di ,sia Tenggara pada abad ke 12. 1ungai Terengganu merupakan laluan u$ama dan pen$ing bagi pedagang>pedagang asing pada Aaman i$u. %edagang barangan seper$i Ka*u @a!aru, Ka*u <aka, @ading bermu$u $inggi di 3adikan per$ukaran dengan Bmas dan %erak. Cekod men*a$akan Kuala Terengganu adala! an$ara ko$a persingga!an u$usan kera3aan )ing C!ina, <aksamana D!eng &e dian$ara $a!un 1406 dan 1422. %ada abad ke 19, pela*ar $erkenal, ,bdulla! )uns*i *ang singga! di Kuala Terengganu men'a$a$kan kaum Cina pada Aaman $ersebu$ berkomunikasi sepenu!n*a dalam ba!asa )ela*u Terengganu.

Kuala Terengganu berkembang men3adi bandar perdagangan *ang pen$ing an$ara Kera3aan C!ina dan Kera3aan Terengganu. "agaimanapun, pengaru!n*a sebagai pelabu!an $eru$ama di ka(asan ,sia Tenggara meroso$ selepas di$akluk Bmpa*ar )elaka. +ni disebabkan keban*akan pedagang lebi! gemar ber!en$i di )elaka, *ang merupakan pusa$ perdagangan an$ara C!ina, +ndia dan ,sia Tenggara.

Kapi$an Kuala Terengganu4sun$ing 8 sun$ing sumber5

17261=20 Teo Tio! Bng 17=217EE Ko( @eok 1eng 179= 1=47 <im Bng &ua$ 1=10 1=EE Ko( Te'k <ee 1=EE 1=EE <o( Kian Tee 1=EE 1=99 Wee Te'k 1ie( 1EEE 19EE Ko( 1(ee <eng

Kampung Cina4sun$ing 8 sun$ing sumber5

Ka(asan Kampung Cina a$au kini lebi! popular dengan nama Kuala Terengganu C!ina$o(n *ang perna! men3adi pusa$ perdagangan dan perniagaan an$arabangsa $erpen$ing di ran$au ini pada abad ke>1= masi! men*impan pelbagai (arisan berse3ara! $ermasuk dere$an bangunan $ua *ang ber'irikan senibina $radisional 'ina purba.

Perigi tertua di Terengganu4sun$ing 8 sun$ing sumber5

Kampung Cina *ang didiami penduduk berke$urunan Cina se3ak !ampir 200 $a!un lalu i$u 3uga mempun*ai sebua! perigi *ang diper'a*ai $er$ua di Terengganu iai$u Perigi Low Tiey. Keis$ime(aan perigi <o( Tie* ini bukan sa!a3a kerana usian*a, namun dika$akan perna! ber3asa kepada penduduk se$empa$ ser$a membekalkan air kepada pedagang asing *ang berniaga di si$u. %erigi i$u 3uga mempun*ai keis$ime(aan $ersendiri kerana airn*a didak(a $idak perna! kering mala! masi! digunakan se!ingga kini. )engenai ke(u3udan perigi $ua di Kampung Cina, ia dibina ole! empa$ orang kapi$an Cina iai$u <a( Kian Tee, Koo 1(ee <in, &in K!ang &oon dan Wee Te'k 1ie(. 1ebelum dibina, penduduk di Kampung Cina dan Kampung Tiong menggunakan air sungai un$uk kegunaan !arian. %erigi $ersebu$ dibina dengan menggunakan simen, berukuran 20 kaki pan3ang dan 20 kaki lebar, berben$uk bula$ dan dipisa!kan kepada dua ba!agian ole! $embok simen. Ke$inggian $embok adala! lebi! kurang $u3u! kaki, sa$u ba!agian adala! kegunaan kaum (ani$a manakala sa$u ba!agian adala! un$uk kaum lelaki. Ke(u3udan perigi i$u mempun*ai kai$an dengan se3ara! peker3aan a(al penduduk di ka(asan $ersebu$ pada Aaman da!ulu. )enuru$ 'eri$a orang $ua>$ua, penduduk Kampung Cina *ang miskin mengambil upa! mengangku$ air dari perigi i$u un$uk dibekalkan kepada golongan ka*a se3ak

!ampir 200 $a!un lampau. Fpa! biasan*a diba*ar mengiku$ 3umla! air *ang diangku$ iai$u sa$u sen se$ong. "agaimanapun peker3aan i$u $idak kekal lama kerana men3elang $a!un 1940>an golongan (ani$a suda! mempun*ai peker3aan lain $ermasuk men3alankan perniagaan di %asar "esar Kedai %a*ang dan seki$arn*a.

Senibina4sun$ing 8 sun$ing sumber5

)as*araka$ berke$urunan Cina *ang paling pada$ mene$ap di negeri ini pada masa da!ulu iala! di Kampung Cina dan ia men3adi pili!an kerana kedudukann*a di sebela! kanan muara 1ungai Terengganu *ang men3adi $empa$ berlabu! (angkang. Cuma! dibina ber$iang $inggi bagi mengelakkan an'aman pasang suru$ air sungai a$au ban3ir. +a men*erupai ben$uk ruma! *ang $erle$ak di negara C!ina. ;amun kini keban*akan kaum Cina di Kuala Terengganu $inggal di $aman> $aman peruma!an dan kondominium di mera$a $empa$ di bandara*a ini.

Catatan bertulis4sun$ing 8 sun$ing sumber5

1emen$ara i$u, menuru$ 'a$a$an se3ara!, seorang mubalig! Kris$ian iai$u )ed!urs$ dika$akan perna! singga! di Kuala Terengganu pada $a!un 1=2= un$uk men*ebarkan agama Kris$ian di kalangan orang Cina $empa$an. Ca$a$an beliau berbun*iG Berada di kawasan yang bebas, saya telah menghampiri orang Cina daripada beratus ratus penduduk yang tinggal di rumah rumah yang diperbuat daripada batu bata yang telah lama dibina, !anita wanita dan kanak kanak semuanya menggunakan bahasa Cina untuk berhubungan antara satu sama lain dan kurang bergaul dengan orang orang "elayu. 1emen$ara i$u, menuru$ 'a$a$an se3ara! )uns!i ,bdulla! $ela! $iba pada $a!un 1=2= dan membua$ 'a$a$an mengenai Kampung Cina seper$i *ang di'eri$akan dalam &ika*a$ )uns!i ,bdulla! keKelan$an dan Terengganu. Ca$a$an i$u berbun*iG Kemudian sampailah sahaya di Kampung #amtuan$ "aka saha%a lihat rumahnya rumah batu, ada kira kira &' kaki lebarnya, maka bangunannya itu seperti rumah Cina, maka segala tembok itu penuh kotor ludah sirih dan lumut lumut, dan lagi ada sebuah rumah batu tempat menaruh daging . Ca$a$an ber$ulis se$erusn*a mengenai Kampung Cina dapa$ dili!a$ dalam laporan *ang disediakan ole! &ug! Cli ord *ang $ela! memasuki ka(asan pendalaman Terengganu dalam usa!an*a un$uk menge3ar dan menangkap pembesar> pembesar %a!ang *ang melan'arkan gerakan menen$ang +nggeris pada a(al abad ke>17.

Cina Tirok4sun$ing 8 sun$ing sumber5

Cina Tirok adala! meru3uk kepada orang Cina %eranakan *ang $inggal di Kampung Tirok dan Kampung "anggul Kemang *ang $erle$ak kira>kira 17 km dari bandara*a Kuala Terengganu. %enduduk Kampung "anggul Kemang dan Kampung Tirok mempun*ai $ali persaudaraan *ang rapa$. )ereka menganggap diri sebua! komuni$i *ang sama. 1e'ara kolek$i , mereka dikenali sebagai orang Cina Tirok. #us$eru i$u, nama Tirok digunakan un$uk me(akili kedua>dua bua! perkampungan i$u. #umla! penduduk $e$ap di Tirok adala! 72 orang. "ilangan penduduk $e$ap *ang agak ke'il ini disebabkan peng!i3ra!an keluar orangn*a, $eru$aman*a generasi muda, *ang $idak bermina$ mengambil ali! ak$iHi$i per$anian daripada generasi $ua (keban*akann*a dalam lingkungan umur 60>an dan 70>an). Keban*akan mereka mene$ap

dan beker3a di Kuala Terengganu. ,da *ang mendirikan keluarga di si$u. )ereka !an*a balik ke Tirok pada !u3ung minggu un$uk beberapa 3am sebelum pulang ke Kuala Terengganu kembali. %erkampungan ini $erle$ak di $epi #alan 1erada iai$u sa$u>sa$un*a 3alan *ang membela!i kedua>dua bua! perkampungan ini dengan dikelilingi beberapa bua! perkampungan )ela*u, iai$u %engadang "aru, Kampung "eladau, Kampung "anggul C!empedak, Kampung "aru 1erada, Kampung "anggul Tok Ku dan Kampung "anggul )empelam. Kampung "anggul Kemang $erle$ak di sebela! kiri #alan 1erada, manakala Kampung Tirok pula $erle$ak di sebela! kanann*a (mengiku$ !ala dari persimpangan di %engadang "aru). %ola penempa$an kedua>dua perkampungan i$u se3a3ar dengan 3alan ra*a, masing>masing $erdiri daripada ruma! *ang ber$aburan di ka(asan ber3arak kira>kira sa$u kilome$er. Kini !an*a ada 14 bua! keluarga peranakan Cina mene$ap di Kampung "anggul Kemang. 1emen$ara i$u, bilangan keluarga peranakan Cina *ang mene$ap di Kampung Tirok adala! = bua!.

1e'ara $radisi, penduduk di si$u men'eburi ak$iHi$i penanaman ge$a!. @e$a! mula di$anam di si$u pada $a!un 1919 (@osling 1964). Cuma! mereka dikelilingi kebun ke'il ge$a! berkeluasan kira>kira sa$u se$enga! ekar. )ereka 3uga menanam pokok bua!>bua!an, seper$i durian, duku, langsa$, rambu$an dan salak sebagai sumber pendapa$an $amba!an.

%opulasi mengiku$ daera!4sun$ing 8 sun$ing sumber5

Daerah Populasi cina

Kuala Terengganu 11,617

Kemaman

6,800

Dungun

3,446

Marang

1,834

Besut

1,727

Hulu Terengganu 310

Setiu

123

Daerah

Populasi cina