STRUKTUR DAN ORGANISASI SEL STRUKTUR DAN FUNGSI SEL 1 Sel adalah unit asas kehidupan.

2 Sel terdiri daripada membran plasma yang menyelaputi protoplasma (nukleus dan sitoplasma). 3 Sitoplasma mengandungi banyak organel. 4. Organe1 adalah struktur khas yang diselaputi membran dan menjalankan fungsi tertentu. 5 Rajah 2.1 menunjukkan struktur satu sel haiwan dan satu sel tumbuhan yang dilihat melalui mikroskop elektron.

Raja !.1 Struktur sel haiwan dan sel tumbuhan omponen Sel "# $% &R'$%() ,inding sel omponen Sel *embran plasma Struktur *embrane separa telap yang nipis )apisan selulosa yang tebal- telap sepenuhnya "ahan seperti jeli yang mengandungi !ungsi *engawal pergerakan bahan+bahan masuk dan keluar daripada sel *engekalkan bentuk sel *emberikan sokongan .*edium bagi tindak balas kimia

Sitoplasma

organel

. *embekalkan bahan yang diperlukan oleh organel .*engawal dan mengatur semua akti/iti sel .*engandungi bahan genetik yang menentukan 0iri dan fungsi metabolisme sel 2 *ensintesis protein

nukleus &R'$%()

. *empunyai dua lapisan membran . mempunyai nukleolus kromosom

Ribosom

1artikel halus yang wujud seeara bebas di dalam sitoplasma atau pada permukaan jalinan endoplasma kasar .Rangkaian membran yang berlipat

3alinan endoplasma ,ua jenis4 (a) 3alinan endoplasma li0in (b) 3alinan endoplasma kasar

Sistem pengangkutan bagi protein (3alinan endoplasma kasar) dan lipid (3alinan .3alinan endoplasma endoplasma li0in) kasar mempunyai r"bosom manakala jalinan endoplasma li0in tiada ribosom

&R'$%()

&rganel berbentuk rod- yang diselaputi dua lapisan membran *embran luar adalah li0in manakala
5

6apak respirasi aerob untuk menghasilkan tenaga

membran dalam adalah berlipat +lipat Susunan kantung pipih bermembran dengan /esikel pada hujungnya

*engubahsuai protein yang diangkut oleh jalinan endoplasma kasar kepada rembesan tertentu. *embungkus rembesan menjadi /esikel rembesan - untuk dirembeskan ke luar *engawal akti/iti perembesan sel

)isosom

&rganel berbentuk sfera dengan en7im pen0ernaan

*eme0ahkan molekul organik komplekskomponen sel yang rosak dan partikel asing *enjalankan fotosintesis

&rganel yang berbentuk 0akera dan diselaputi dua lapisan membran 6erdiri daripada grana (mengandungi klorofil) dan stroma 8akuol antung berisi sap sel dan dikelilingi oleh membran separa telap yang dikenali sebagai tonoplas 6erdiri daripada dua struktur berbentuk

. *engandungi air- gula dan mineral terlarut . *engekalkan kesegahan sel tumbuhan

Sentriol

*embentuk gentian gelendong semasa

silinder yang bertentangan antara satu sama lain 6idak hadir dalam sel tumbuhan

pembahagian sel pada sel haiwan

#erban$"ngan antara Sel %a"&an $engan Sel T'mb' an 1(RS$*$$%

edua+duanya mempunyai membran plasma- sitoplasmanukleus- mitokondrion- jasad 'olgi dan jalinan endoplasma

1(R"(:$$% S() ;$<=$% 1. 6idak mempunyai bentuk tetap 2. 6idak mempunyai dinding sel 3. 6idak mempunyai kloroplas >. 6iada /akuol.3ika hadir- /akuol adalah ke0il dan sedikit 5. arbohidrat disimpan dalam bentuk glikogen ?. *empunyai sentriol S() 6#*"#;$% 1. mempunyai bentuk tetap 2. *empunyai dinding sel 3. *empunyai kloroplas yang mengandungi klorofil >. *empunyai /akuol yang besar di dalam sel yang matang 5. arbohidrat disimpan dalam bentuk kanji ?. 6idak mempunyai sentriol

%'b'ngan antara Kepa$atan Organel $engan F'ngs" Sel 1 epadatan organel di dalam sel bergantung kepada fungsi organel tersebut. 2 Sel+sel yang aktif mempunyai banyak mitokondrion untuk memberikan tenaga yang meneukupi bagi akti/itinya. 9ontohnya adalah sel sperma- sel otot- sel hati- sel otot penerbangan pada burung dan serangga serta sel meristem pada tumbuhan.

3 Sel mesofil palisad dan sel mesofil span pada daun mempunyai kepadatan kloroplas yang tinggi untuk menjalankan fotosintesis . > Sel perembesan di pankreas dan kelenjar liur mempunyai banyak jasad 'olgi dan jalinan endoplasma untuk mensintesis dan merembeskan en7im serta hormon. ORGANISASI SEL #roses %"$'p Organ"sma Un"sel 1 &rganisma unisel adalah organisma yang terdiri daripada satu sel sahaja. 2 9ontoh organisma unisel adalah ameba dan paramesium. 3 Setiap organisma adalah unit hidup lengkap- yang boleh menjalankan semua proses hidup untuk bermandiri seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.3.

1(*"<$ $% $*&("$

1(*$ $%$% $*&("$

#eng( 's'san Sel Organ"sma )'lt"sel 1 &rganisma multisel terdiri lebih daripada satu sel. 2 &rganisma multisel adalah lebih besar dan lebih kompleks. *aka- organisma multisel memerlukan pengkhususan sel untuk menghasilkan pelbagai jenis sel yang berbe7a untuk menjalankan proses hidup.

3 ,alam pengkhususan sel- sel+sel membe7a untuk membentuk sel khusus dengan fungsi tertentu. > &rganisasi sel juga berlaku dalam sel multisel untuk membolehkan organisma ini menjalankan pelbagai fungsi se0ara sistematik dan berkesan. 5 ,alam organisasi sel- organisma terbentuk berdasarkan aras berikut4 Sel @ tisu @ organ @ sistem @ organisma ? 3adual 2.2 menunjukkan aras organisasi sel yang berbe7a pada manusia dan tumbuhan.

$ras organisasi Sel Sel membe7a menjadi sel khusus dengan fungsi tertentu.

*anusia

6umbuhan

Sperma *ensenyawakan sel telur

Sel saraf *enghantar impuls saraf Sel *"lem *engangkut air dan garam mineral Sel otot *enyebabkan pergerakan

Sel +loem *engangkut makanan terlarut Sel $ara mera

*engangkut oksigen

Sel penga&al *engawal sai7 stoma untuk pertukaran gas T"s' 6isu adalah sekumpulan sel yang serupa yang bekerjasama untuk menjalankan fungsi tertentu.

T"s' ep"tel"'m 1ada permukaan kulit atau melapisi rongga badan *elindungi sel di bawahnya- menghasilkan rembesan dan menyerap nutrien T"s' ep"$erm"s ,itemui di dalam epidermis daun *elindungi tisu di bawahnya- mengurangkan kehilangan air

T"s' sara+ ,itemui di dalam saraf tunjang dan otak *enghantar dan menerima impuls saraf untuk mengkoordinasi akti/iti badan T"s' mer"stem ,itemui di hujung akarhujung pu0uk dan di dalam kambium batang *enghasilkan sel baharu melalui mitosis semasa pembahagian sel

T"s' otot l","n ,itemui pada dinding ileum T"s' -as('lar

*enyebabkan peristalsis ileum T"s' #eng 'b'ng

*engangkut air- garam mineral dan makanan terlarut T"s' asas 2 6isu parenkima 6erdiri daripada sel berdinding nipis. *enyimpan makanandan mengandungi kloroplas untuk menjalankan fotosintesis T"s' (olen("ma 6erdiri daripada sel berdinding tebal. *enyediakan sokongan kepada batang mudatangkai daun T"s' s(leren("ma *empunyai dinding sel yang ditebalkan oleh lignin. *enyokong dan menguatkan badan tumbuhan

,arah
6erdiri daripada sel darah merah- sel darah putih dan platlet dalam plasma darah. *engangkut nutrient dan gas respirasi (oksigen A karbon dioksida)- men0egah penyakit dan membantu dalam pembekuan darah T'lang *emberikan sokongan dan perlindungan Ra&an *emberikan sokongan kepada hidung- telinga dan lain+lain T"s' a$"pos *enyimpan tenaga dan menebat badan Organ Sekumpulan tisu yang berbe7a yang bekerjasama untuk menjalankan fungsi tertentu .ant'ng terdiri daripada otot jantung- tisu penghubung (darah)- tisu saraf dan tisu epitelium untuk mengepam darah ke seluruh bahagian badan

Da'n terdiri daripada tisu epidermis- tisu /askulartisu asas (sel mesofil- sel parenkima) untuk menjalankan fotosintesis

S"stem 6erdiri daripada beberapa organ yang bekerjasama untuk menjalankan proses

S"stem sara+ terdiri daripada otak- saraf tunjang- saraf+saraf untuk koordinasi dan tindak balas

S"stem a(ar terdiri daripada akar untuk menyerap air- garam mineral daripada tanah dan untuk mengukuhkan

hidup

S"stem pere$aran 6erdiri daripada jantungdarah dan salur darah untuk mengangkut dan pertahanan badan melawan penyakit 2 Sistem lain termasuklah s"stem "nteg'men (kulit)sistem otot (otot)- s"stem rang(a (tulang)- s"stem en$o(r"n (kelenjar endo+ krin untuk menghasilkan hormon)B s"stem l"m+a (pertahanan badan ter+ hadap penyakit. s"stem resp"ras" (peparu untuk membekalkan oksigen bagi respirasi di dalam sel)- s"stem pen,ernaan (perut dan usus untuk pen0ernaan makanan)sistem perkumuhan (ginjal untuk menyingkirkan bahan buangan)- s"stem pemb"a(an lelaki dan perempuan (testis dan o/ari bagi pembiakan)

tumbuhan dalam tanah S"stem p','( terdiri daripada batangdaun- tunas- bunga dan buah. 1enting untuk sokongan- pembiakan dan fotosintesis

#engl"batan S"stem $alam )enge(al(an #erse("taran $alaman /ang Opt"m'm 1. 1ersekitaran dalaman merujuk kepada keadaan di dalam badan sesuatu organisma yang dihasilkan oleh bendalir di sekeliling sel yang dipanggil bendalir interstis. 2. 1ersekitaran dalaman (bendalir interstis) suatu organisma dipengaruhi oleh faktor fi7ikal (suhu- tekanan darah) dan faktor kimia (aras glukosa- aras p;- tekanan osmosis darah). 3. 1roses untuk mengawal atur !aktor fi7ikal dan kimia dalam persekitaran dalaman supaya sentiasa malar dan berada pada keadaan optimum untuk sel berfungsi dengan berkesan dikenali sebagai homeostasis. > 1elbagai sistem di dalam badan berfungsi dan berinteraksi antara satu sama lain untuk mengekalkan persekitaran dalaman yang stabil melalui homeostasis.

5 3adual 2.3 merumuskan bagaimana pelbagai sistem terlibat untuk mengawal atur faktor fi7ikal dan kimia dalam persekitaran dalaman. .a$'al !.0 #elbaga" s"stem /ang terl"bat $alam menga&alat'r perse("taran $alaman Fa(tor S"stem /ang terlibat Sistem endokrin (pankreas merembeskan hormon) Sistem pencernaan (hati mengawal (a) Aras glukosa atur aras glukosa dalam darah) darah (faktor kimia) Sistem peredaran (darah mengangkut hormon ke hati) Sistem saraf (saraf mengesan perubahan aras glukosa) Mengawal atur dan mengekalkan aras glukosa darah pada 90 mg per 100 ml darah F'ngs"

(b) Kepekatan oksigen dan karbon dioksida di dalam darah (aras p ) (faktor kimia)

Sistem respirasi (peparu untuk bernafas) Sistem peredaran darah mengangkut oksigen daripada peparu ke sel badan Mengawal atur dan karbon dioksidadaripada sel badan aras p darah ke peparu untuk disingkirkan) Sistem saraf (saraf mengesan perubahan aras p )

(c) !ekanan osmosis darah (faktor fi"ikal)

Sistem endokrin (kelen#ar pituitari atau kelen#ar adrenal merembeskan hormon) Sistem saraf (saraf mengesan perubahan tekanan osmosis darah) Sistem peredaran (darah mengangkut hormon ke gin#al) Sistem perkumuhan (gin#al men$erap semula air atau garam mineral)

Mengawal atur #umlah air dan garam mineral di dalam darah

 Sistem saraf (saraf mengesan perubahan suhu badan) Sistem peredaran (darah mengangkut dan mengedarkan haba dengan sekata) (d) Suhu badan (faktor fi"ikal) Sistem integumen (kulit mempun$ai struktur khas untuk mengawal kehilangan haba dan pen$erapan haba) Sistem endokrin (kelen#ar tiroid dan kelen#ar adrenal mengawal atur kadar metabolisme) *(%';$R'$< (#%< $% S() Mengawal atur suhu

1. Sel adalah unik kerana boleh menjalani pengkhususan untuk menjadi sel khusus dan menjalankan fungsi tertentu. 2. esemua komponen sel di dalam suatu sel berkerja sama se0ara harmoni untuk berfungsi dengan berkesan dan memastikan kemandiriannya. 3. Sebarang kerosakan pada komponen sel boleh memberi kesan terhadap akti/iti sel dan mengan0am kemandirian sel itu.