Báo cáo về tình hình phát triển thế giới 1999 -2000

Cun sach Buoc cao tbc ky 21 Ia bao cao dInh ky v fnh hnh phaf frIn fh gIoI nm 1999-2000 do Ngan
hang fh gIoI bIn soan va an hanh fhang 8-1999. Xem xef bI canh frong do se df ra nhung van d Ion cua
fh ky 21, cun sach d xuaf nhung phuong fhuc fIp can va nhung khuyn nghI nhm dap ung nhung muc
fIu xa hI quan frong ma phaf frIn can phaI huong foI. c bIf, cun sach frnh bay haI van d Ion se dInh
hnh IaI canh quan phaf frIn khI buoc vao fhIn nIn ky moI: foan cau hoa va dIa phuong hoa. Phan fch
nhung nI dung chnh, nhung fhach fhuc va co hI cua foan cau hoa va dIa phuong hoa, cun sach goI mo
nhung gIaI phap ung pho dI voI nhung van d nay, fruoc hf Ia nhung gIaI phap v fh ch, ma faf ca nhung
nuoc mun daf duoc nhung fIn b frong chIn Iuoc phaf frIn khng fh khng quan fam. NgoaI ra, cun
sach con co cac cbt s6 cbon /oc cc tnb bnb pbat tricn tbc gioi nm 1000-2000, mf faI IIu fham khao fhIf
yu gIup ban doc nm bf nhung chIu huong phaf frIn frong fhoI gIan gan day.
Xuaf ban cun sach nay, chung fI hy vong se dem dn cho ban doc nhung fhng fIn phong phu va b ch
v cac van d dang duoc nhIu nuoc quan fam. Mc du cun sach co mf s danh gIa va s IIu fhng k khac
voI chung fa, song chung fI van gIu nguyn vn d ban doc fham khao. o dIu kIn fhoI gIan eo han, chc
rng cun sach kho franh khoI nhung khIm khuyf, raf mong duoc ban doc gop y.
XIn fran frong gIoI fhIu cun sach cung ban doc.
Thang 12 nm 1999
NHA X!T AN CHINH TRI Q!OC CIA
CHU DN CUA
NHA XUT BAN
Bao cao cc tnb bnb pbat tricn tbc gioi 1000-2000, ban fhu 22 frong b bao cao
hng nm nay, noI dn canh quan phaf frIn dI fhay cua dau fh ky XXI. Tu duy v
phaf frIn da fIn hoa fhanh mf fhu chu nghIa fhuc dung rng raI, nhan fhuc duoc
rng phaf frIn phaI dI xa hon fng fruong kInh f d bao gm nhung muc fIu xa hI
quan frong: fnh frang doI ngheo duoc gIam bof, chaf Iuong cuc sng duoc caI fhIn,
nhung co hI duoc huong mf nn gIao duc va y f ff dep hon duoc nang cao, cung
nhIu fhu khac nua. KInh nghIm da day rng buoc fIn bn vung foI nhung muc fIu
nay doI hoI phaI duoc fhuc hIn mf cach hop nhaf va phaI gn chf voI nhung qua
frnh mo rng, co su fham gIa cua dng dao dI fuong va bao quaf rng khp. Khng co
mf nn fang fh ch vung chc, kf qua cua nhung sang kIn ff dep v chnh sach rI
se bI fIu fan. Nhung baI hoc va hIu bIf sau sc nay da duoc ghI vao frong khun kh
phaf frIn foan dIn ma Ngan hang fh gIoI moI khoI xuong gan day d ung pho voI
nhung fhach fhuc cua phaf frIn, fheo mf cach fhuc hop nhaf, foan dIn hon, bng
cach dua vao nhung kha canh nhu su caI quan, nhung fh ch phap Iy, va nhung fh
ch faI chnh, fruoc day fhuong f duoc quan fam.
Nhn v pha fruoc, bao cao nay xem xef mI fruong frong do se df ra nhung van
d Ion cua fh ky XXI: doI ngheo, su gIa fng dan s, an foan Iuong fhuc, fnh frang
khan hIm nuoc, su fhay dI kh hau, vIc bao fn vn hoa. NhIu fh Iuc hung manh,
vua Ianh Iung vua mau Ie, dang dInh hnh IaI canh quan phaf frIn. Nhung fh Iuc do
bao gm nhung dI moI frong cng ngh, su fruyn ba fhng fIn va frI fhuc, su gIa nua
cua dan s, cac mI quan h chng cheo nhau v faI chnh frn fh gIoI, nhung doI hoI
ngay mf fng v quyn chnh frI va quyn con nguoI. ao cao dc bIf fap frung vao
haI cum fhay dI: foan cau hoa va dIa phuong hoa, v fac dng fIm an fo Ion cua chung.
Nhung cum fhay dI nay mo ra nhung co hI chua fung co cho fng fruong va phaf
frIn, nhung chung cung mang fheo cung voI chung nhung nguy co baf n dInh v kInh
f va chnh frI co fh Iam xoI mon nhung fhanh fuu cua hang nm froI gIan kh.
o nhung anh huong cua chung nay da fhay ro, khng Iay Iam ngac nhIn Ia foan
cau hoa va dIa phuong hoa dang Ia mI quan fam chu yu cua cac nha hoach dInh
chnh sach frn khp fh gIoI. NguoI fa ca ngoI foan cau hoa v no dem IaI nhung co hI
moI cho vIc mo rng fhI fruong va fruyn ba cng ngh va ky nng quan Iy, nhung yu
f nay dn Iuof chung IaI hua hen nng suaf Ion hon va muc sng cao hon. Nguoc IaI,
nguoI fa so va In an foan cau hoa v su baf n dInh va nhung fhay dI khng mong
mun ma no co fh dem IaI: dem IaI cho nhung nguoI Iao dng, khIn ho so se maf vIc
Iam fruoc su canh franh cua hang nhap khau; dem IaI cho cac ngan hang va cac h
fhng faI chnh, va fham ch cho ca foan b nn kInh f, khIn chung co fh bI chen ep
LI NOI U
LI NOI U
iii
va Iam vao canh suy fhoaI v cac Iung vn nuoc ngoaI fran vao; va dem IaI cho
nhung caI chung foan cau khIn chung bI de doa fheo nhIu cach Ia se bI fhay dI
khng phuong cuu van.
NguoI fa ca ngoI dIa phuong hoa v no nang cao muc d fham gIa va dnh Iu
cua nguoI dan va khIn cho nguoI dan co nhIu kha nng dInh hnh bI canh cho
cuc sng cua ho hon. ng cach dua dn mf chnh quyn phan cap frong do cac
quyf dInh dIn ra nhIu hon o cac cap duoI cap quc gIa, gan guI voI cu frI hon, dIa
phuong hoa co fh dem IaI mf su caI quan fhch ung hon va huu hIu hon o dIa
phuong. Cac chnh quyn quc gIa co fh dung chIn Iuoc phI fap frung hoa d fhao
ngoI n cho xung df frong nuoc hoc fham ch cho nI chIn. Tuy nhIn, nu bI
fhIf k fn kem fh phI fap frung hoa co fh fao ra nhung chnh quyn dIa phuong
bI qua faI, khng co cac ngun Iuc va nng Iuc fhuc hIn cac frach nhIm co ban cua
ho Ia cung cap co so ha fang va dIch vu cho dIa phuong. PhI fap frung hoa con co fh
de doa su n dInh kInh f vI m, nu nhu cac chnh quyn dIa phuong, do vay no
qua nhIu va chI fIu khng khn ngoan, can duoc chnh quyn quc gIa cuu gIup.
ao cao nay khng fm cach ca ngoI cung nhu In an foan cau hoa va dIa
phuong hoa, ma no ch fhua nhan foan cau hoa va dIa phuong hoa Ia nhung fh Iuc
mang IaI nhung co hI moI, nhung dng fhoI cung gay ra nhung fhach fhuc moI,
hoc nhung fhach fhuc Ion hon o mf baf n dInh v kInh f va chnh frI. KIm ch
su baf n dInh nay va dem IaI mf mI fruong frong do co fh fhuc hIn mf chuong
frnh nghI su v phaf frIn nhm nm Iay nhung co hI, do se Ia mf fhach fhuc Ion
v fh ch frong nhung fhap ky sp foI. VIc fhao Iuan frong bao cao nay fap frung
vao ba kha canh chnh cua foan cau hoa: fhuong maI hang hoa va dIch vu, cac
Iung vn quc f, va cac van d mI fruong foan cau, nhu nhung hIm nguy cua su
fhay dI kh hau va su huy hoaI fnh da dang sInh hoc. Trong fam fhao Iuan sau do
chuyn sang ba kha canh cua dIa phuong hoa: phan cap quyn Iuc chnh frI cho cac
cap chnh quyn duoI cap quc gIa, su dI chuyn cua dan chung va cua nng Iuong
kInh f faI cac nuoc dang phaf frIn v cac khu d fhI, va vIc cung cap nhung dIch
vu cng cng fhIf yu frong nhung fhanh ph ngay mf fng fruong nay cua fuong
IaI.
KhI fhao Iuan nhung dap ung fhch dang v mf fh ch dI voI nhung fhach
fhuc va co hI cua foan cau hoa va dIa phuong hoa, bao cao dan ra mf Ioaf v du o
cap d quc gIa va nhung bng chung fhuc nghIm gIua cac nuoc, bao gm ca
nhung fruong hop fhanh cng Ian nhung fruong hop fhaf baI cua phaf frIn. Khng
fh co mf cau fra IoI don gIan cho vIc dI pho voI foan cau hoa va dIa phuong hoa.
Ma nhung dIu hIu bIf fhau dao kIa phaI bf ngun fu nhung danh gIa fhuc dung
xem nhung dIu kIn hIn fhoI cua xa hI se anh huong nhu fh nao dn van d su
chon Iua chnh sach nao Ia hop Iy, hoc chuI chnh sach nay ff hon chuI chnh
sach kIa o ch nao, hoc mf s chnh sach co fh b sung va h fro nhau nhu fh
nao. Cac cam kf va hanh dng cua chnh quyn frung uong van Ia chnh yu frong
baf ky chIn Iuoc phaf frIn kha fhI nao. Tuy nhIn, cac fh Iuc foan cau hoa va dIa
phuong hoa co y ch ra rng phan Ion cng vIc xay dung fh ch phaf frIn se dIn
ra o cap sIu quc gIa hay cap duoI cap quc gIa. Trong ca haI fruong hop, cac nuoc
can fap frung vao nhung chIn Iuoc phaf frIn duoc fhuc hIn bng su fhoa fhuan
chung, du Ia fhng qua nhung hIp dInh quc f gIua cac nuoc, hay fhng qua
nhung dan xp v mf hIn phap va f chuc gIua cac cap chnh quyn va cac fhanh
phan cua xa hI dan su frong mf nuoc. O ca cap foan cau Ian cap dIa phuong,
nhung fh ch dua frn quan h cng su, fhuong Iuong, phI hop va quy fc se dem
IaI nn fang cho su phaf frIn bn vung.
BAO CAO V TNH HNH PHAT TRIN TH GII 1999-2000
iv
Toan cau hoa va dIa phuong hoa chc se khng bIn maf dI, hoc ngay ca dIu
dI. Chung duoc fhuc day boI cac Iuc Iuong nn fang hung manh nhu kha nng moI
cua cng ngh fhng fIn va fruyn fhng, va y fhuc ngay cang fng cua nguoI dan
frn foan fh gIoI rng ho co quyn fham gIa khng han ch vao chnh quyn va xa
hI cua ho. o foan cau hoa Iam cho nhung b phan xa cach nhau frn fh gIoI xch
IaI gan nhau hon v mf chuc nng, va dIa phuong hoa Iam fng In gap bI cac IoaI
mI fruong chnh sach, co nhIu kha nng Ia nhung chnh sach phaf frIn fhanh
cng se daf duoc kf qua nhanh hon, frong khI nhung chnh sach fhaf baI se fhay
nhung hau qua cua mnh bI phoI bay nhanh chong hon va cung dau don hon. Trong
mf fh gIoI nhu vay vIc fhm do nhung cach ung pho v fh ch dI voI foan cau
hoa va dIa phuong hoa, va vIc fruyn ba rng raI nhung hIu bIf do, dem IaI fIm
nng fo Ion cho nhung fIn b frong chIn Iuoc phaf frIn - nhung fIn b co fh
mang IaI IoI ch fo Ion va Iau daI cho nhung nguoI doI ngheo nhaf frn fh gIoI.
James . WoIfensohn
Chu fIch Ngan hang fh gIoI Thang 8 - 1999.
Bao cao nay c mt nhom soan thao, ngi ch ao la Shahid Yusuf, cac thanh vin la Anjum Altaf,
William Dillinger, Simon Evenett, Marianne Fay, Vernon Henderson, Charles Kenny, va Weiping Wu. Nhom nay
cung c s giup cua Mohammad Arzaghi va Stratos Safioleas. Cng trnh nay c tin hanh di s ch
ao chung cua Joseph Stiglitz. Trong qua trnh soan thao, bao cao nay a nhn c nhng li khuyn va ong
gop ang quy cua Lyn Squire. Timothy Taylor la chu bin chnh.
Nhom soan thao c s c vn cua nhom chuyn gia ni ting gm Alberto Alesin, Masahiko Aoki,
Richard Cooper, John Dixon, Barry Eichengreen, Jon Elster, Alan Harold Gelb, Harry Harding, Gregory K.Ingram,
Christine Kessides, Jennie Litvack, Wallace Oates, Anthony J.Pellegrini, Guillermo Perry, David Satterthwaite,
Paul Smoke, Paul Spray, T.N Srinivasan, Jacques Thisse, va John Williamson.
Nhiu v khac trong Ngn hang th gii hoc ngoai Ngn hang th gii cung a cung cp nhng li bnh
lun hu ch, chun b nhng tai liu c s cung nh a co nhng cng hin khac va a tham d cac cuc hop
t vn. Vic soan thao mt s tai liu c s va triu tp mt s cuc hi thao c tin hanh theo ngh cua
Quy phat trin ngun nhn lc va chnh sach, chi ph cho vic nay c Chnh phu Nht Ban am nhn va cung
c c quan phat trin quc t cua Chnh phu Anh tai tr thm. Nhng v tham gia hoc ong gop cho bao cao
nay cung c ghi danh phn Chu thch th muc. Nhom d liu phat trin cung a gop phn cho phn phu luc
d liu va chu trach nhim la chon Cac ch s chon loc v tnh hnh phat trin th gii.
Rebecca Sugui chu trach nhim lam tr ly iu hanh cua t soan thao. Maribel Flewitt, Leila Search va
Thomas A.J. Zorab lam tr ly cho t soan thao. Maria D. Ameal lam nhn vin hanh chnh. C quan dch vu san
xut thuc Vn phong xut ban cua Ngn hang th gii chu trach nhim thit k va in n.
MUC LUC
CHU DN CUA NHA XUT BAN
LI NOI U
TNG QUAN NHNG RANH GII CUA T DUY PHAT TRIN
Toan cau hoa va dIa phuong hoa
Nhung van d sIu quc gIa
Nhung van d duoI cap quc gIa
In chnh sach fhanh hanh dng
M U: NHNG HNG MI CUA T DUY PHAT TRIN
Xay dung dua frn nhung kInh nghIm phaf frIn fruoc day.
NhIu muc fIu cua su phaf frIn
VaI fro cua cac fh ch frong phaf frIn
Thanh fuu va fam nhn phaf frIn foan dIn
Mf fh gIoI dang fhay dI
CHNG 1: TH GII I THAY
Thuong maI quc f
Nhung Iung faI chnh quc f
I cu quc f
Nhung fhach fhuc dI voI mI fruong foan cau
Nhung xu huong chnh frI moI o cac nuoc dang phaf frIn
Nhung dng Iuc duoI cap quc gIa moI nI
Nhung dIu buc fhIf dI voI cac d fhI
Anh huong dI voI chnh sach phaf frIn
CHNG 2: H THNG THNG MAI TH GII: CON NG PHA TRC
H fhng fhuong maI foan cau mang IaI IoI ch cho cac nuoc dang phaf frIn nhu fh nao
Cac co ch cua WTO - cho vIc day manh va duy fr co ch fu do fhuong maI
uy fr dng Iuc caI cach fhuong maI
Thuong maI quc f va chnh sach phaf frIn 25 nm foI
vi
CHNG 3: CAC NC DANG PHAT TRIN VA H THNG TAI CHNH TOAN CU
Tc d hI nhap faI chnh quc f ngay cang fng
Huong foI mf h fhng hoaf dng ngan hang vung chc va da dang
TIn frnh fhuc hIn fu do hoa faI khoan vn
Thu huf dau fu cua nuoc ngoaI
Phuc hI hop fac kInh f vI m quc f
CHNG 4: BAO V NHNG CAI CHUNG TOAN CU
MI IIn h gIua cac van d mI fruong quc gIa va foan cau
Chuyn fu hanh dng co fnh quc gIa sang hanh dng co fnh quc f
Cac hIp uoc v fang zn: mf cau chuyn fhanh cng
Su fhay dI kh hau
Tnh da dang sInh hoc
KhaI fhac cac mI IIn h gIua cac van d mI fruong foan cau
CHNG 5: PHI TP TRUNG HOA: SUY NGH LAI V VN CHNH QUYN
Nhung caI duoc maf o day Ia g7
Tu caI quan fap frung dn caI quan phI fap frung hoa
Can bng quyn Iuc chnh frI gIua cac IoI ch frung uong va dIa phuong
Co cau, chuc nng va cac ngun IoI cua cac chnh quyn duoI cap quc gIa.
Iam cho cac chnh quyn duoI cap quc gIa co frach nhIm
Cac chnh sach cho su qua d
Nhung baI hoc nao cho fuong IaI
CHNG 6: NHNG THANH PH NNG NG NH NG C CUA PHAT TRIN
CaI g Iam cho cac fhanh ph fng fruong
VaI fro cua chnh quyn quc gIa frong d fhI hoa
Cac chnh sach dIa phuong v fng fruong kInh f d fhI
CHNG 7: LAM CHO CAC THANH PH TR THANH NI CO TH SINH SNG C
Chuong frnh nghI su v d fhI con dang do
Hoc o qua khu
Cung cap dIch vu faI cac nuoc dang phaf frIn
Nhn v pha fruoc
CHNG 8: NHNG TRNG HP NGHIN CU CU TH VA NHNG KHUYN NGH
TrIf d khaI fhac fu do hoa fhuong maI: AI Cap
CaI cach cac h fhng ngan hang yu kem: HunggarI
Quan Iy vI m frong dIu kIn phI fap frung hoa faI chnh; raxIn
CaI fhIn dIu kIn sInh hoaf d fhI: KarachI
Vun dp nhung hop Iuc nng fhn - fhanh fhI: TandanIa
Canh quan phaf frIn bIn dI o bnh mInh cua fh ky 21
Chu thch th muc
MUC LUC
vii
Phu luc cac ch s chon loc v phi tp trung hoa, th hoa, va mi trng
Cac ch s chon loc v tnh hnh phat trin th gii
HP
1 Nhung baI hoc ruf ra fu ng A va ng u
2 Vn xa hI, su phaf frIn va su doI ngheo
3 CIaI fhch kf qua cua d an nng Iuong faI vung chau PhI Nam Xahra
4 Khun kh phaf frIn foan dIn
5 Mf cach fIp can foan dIn van d phaf frIn frong nhung Bao cao cc tnb bnb pbat tricn tbc gioi
fruoc day
6. Cac fh ch, cac f chuc va nhung khuyn khch
7. ChIu huong bnh faf va cng fac y f
8. Phaf frIn bn vung
9 Nguy co khan hIm nuoc ngay mf fng
1.1 KInh f hoc vI m foan cau v su gIa nua
12. Mang IuoI quc f nguoI Hoa
2.1 Thoa fhuan fhuong maI khu vuc va h fhng fhuong maI foan cau: b sung hay fhay fhm
2.2. Xay dung ch d gIam dInh ky fhuaf dI voI chnh sach fhuong maI: Khun kh hI nhap fhuong maI
va phaf frIn o cac nuoc cham phaf frIn
2.3 Iao dng fre em: nhIu dn dau7 Co haI nhu fh nao7 Va co fh Iam g7
3.1 Cac khoan vIn fro fIp fuc gIu vaI fro
3.2 CaI g khIn khung hoang faI chnh Iay Ian7
3.3 Chnh quyn duoI cap quc gIa cung gp phaI van d v cam kf.
3.4 CIam nhe van d cam kf: vaI fro cua Ngan hang fh gIoI
4.1 Nhung van d mI fruong foan cau
4.2 Cn gIu nhung caI chung cua daI duong: kIm soaf vIc danh cac qua muc
4.3 Quy v phuong fIn cho mI fruong foan cau
4.4 Cac f chuc phI Chnh phu |NCOS) va nhung n Iuc bao fn mI fruong quc f
4.5 ChI ph v nng Iuong co fh faI sInh duoc ha fhap
4.6 Cac sc fhu va han ngach nhm ha fhap Iuong kh fhaI
4.7 Nhung bIn phap fhuong maI frong cac hIp dInh mI fruong quc f
5.1 PhI fap frung hoa voI fu cach chuyn gIao quyn Iuc
5.2 Nam PhI va !ganda: fhng nhaf daf nuoc fhng qua phI fap frung hoa.. 5.3 xIma - HecxgvIna va
fIpIa: phI fap frung hoa nhu mf su dap IaI fnh da dang chung fc
5.4 n : mf IIn bang phI fap frung hoa7
5.5 PhI fap frung hoa faI Trung Quc
5.6 TaI fro cac cap chnh quyn frung gIan
5.7 f chIc xe fruoc con ngua: phI fap frung hoa faI nuoc Nga
6.1 Thanh ph va khu d fhI: mf s dInh nghIa
6.2 Cac mI IIn h nng fhn - d fhI
6.3 Su phan fan cua cng nghIp faI Han Quc
6.4 Chau PhI: d fhI hoa khng co fng fruong
viii
6.5 Su phaf frIn cua fhanh ph va fhI fruong daf daI
6.6 Chu nghIa khu vuc va phaf frIn kInh f dIa phuong: nhung baI hoc cua Chau u
6.7 Anh hay hIu bIf nn kInh f cua anh: fam quan frong cua fhng fIn kInh f dIa phuong
7.1 Mf su khng can dI v khng gIan: cac cu dan kampung cua Jakarfa
7.2 HaI Phong: df quan h cng su voI nguoI fIu dung
7.3 ManIIa: mf hnh anh sang ngoI cua cng fy dung Iam nhan f khuyn khch nhm gIam bof su
nhIm
7.4 Tham uong: phuc IoI xa hI frong mf fhanh ph cng nghIp dang vaf In
7.5 angaIore: phIu bao cao cua cng dan
8.1 Nm fruong hop nghIn cuu cu fh
8.2 Cng hoa Trap AIcap nhn daI fh
8.3 HunggarI nhn daI fh
8.4 raxIn nhn daI fh
8.5 PakIxfan nhn daI fh
8.6 TandanIa nhn daI fh
BIU
1 May vI fnh dang IIn kf fh gIoI
2. Khng phaI faf ca ma moI ch co mf s nn dan chu da phI fap frung hoa mf phan quyn Iuc chnh
frI
3. Thuong maI fng fruong nhanh hon nhIu so voI fhu nhap quc dan o cac nuoc dang phaf frIn
4. S Iuong cac nuoc fham gIa T chuc fhuong maI fh gIoI dang ngay cang fng In
5. Iung vn fu nhan cho cac nuoc dang phaf frIn da fng In manh me... 6. Con nhIu nuoc va nhIu
nn dan chu
7. an s d fhI fng - fruoc hf o cac nuoc dang phaf frIn
8. Chnh Ich fhu nhap cua cac nuoc gIau va cua cac nuoc ngheo fIp fuc fng
9. Ch rIng dau fu khng fhI fh khng fh quyf dInh nhung bIn dI cua fng fruong
10 Tu vong fre em gIam frong nhIu nuoc dang phaf frIn fu 1980 dn 1995, mc du fhu nhap khng
fng
11. S nguoI ngheo frn foan fh gIoI da fng va o mf s vung fy I nguoI ngheo cung fng
12. TuI fho da fng cao o mf s nuoc, nhung IaI gIam o mf s nuoc khac
1.1 Xuaf khau dIch vu fhuong maI da fng vof o nhIu vung fu 1990
1.2 Ngay cang nhIu cac nuoc dang phaf frIn cam kf caI cach fhuong maI
1.3 Nhung khoan fIn cho vay khng fhu hI duoc co fh chIm foI 50% fng s fIn ngan hang cho vay
vao dnh cao cua cuc khung hoang ngan hang
1.4 CIaI quyf nhung cuc khung hoang ngan hang co fh fn kem foI 40% CP
1.5 au fu fruc fIp cua nuoc ngoaI khng bIn dng nhIu bng cac khoan cho vay cua ngan hang
fhuong maI va fng cac Iung danh muc faI san
1.6 NhIf d dang fng do nng d cac kh fhaI gay hIu ung nha knh fng In
1.7 Thm nhIu nuoc dang fro fhanh nuoc dan chu
1.8 Hau hf cu dan d fhI sInh sng o cac nuoc dang phaf frIn
1.9 Chau A va Chau PhI moI bf dau chuyn sang d fhI hoa
MUC LUC
ix
1.10 Su gIa fng Ion nhaf cua dan s d fhI frong fhoI ky 1980-2020 dIn ra o Chau PhI va Chau A
2.1 Tu nm 1970, ngoaI fhuong fng In o hau hf cac khu vuc dang phaf frIn
2.2 Xuaf khau cua fh gIoI ngay cang fuan fheo cac quy dInh cua WTO, dc bIf Ia xuaf khau fu cac nuoc
dang phaf frIn
2.3 Trong fhap ky 1990, fhm nhIu hIp dInh fhuong maI khu vuc |RTAS) co hIu Iuc hon baf ky fhoI
gIan nao fruoc day
2.4 NhIu nuoc dang phaf frIn da bf dau fu do hoa fruoc khI kf fhuc Vong dam phan !rugoay
2.5 Co phaI nhung nguoI fham du cuc choI ngang suc aI dIn Chau PhI o T chuc fhuong maI fh gIoI
|WTO
2.6 co cau xuaf khau nhIu nuoc dang phaf frIn da chuyn dI frong vong 10 nm qua
2.7 Nhung nuoc va f chuc su dung moI da khoI xuong cac fruong hop chng pha gIa ngay cang fng frong
fhoI ky 1987-97.
2.8 KhI fIn hanh dIu fra chng pha gIa, cac nuoc cng nghIp Ian cac nuoc dang phaf frIn nhm vao
nhau hau nhu khng aI kem aI
2.9 NhIu nuoc danh fhu nng pham frong vong dam phan !rugoay o muc cao hon nhIu so voI muc
fhu fhuc f uoc fnh fhoI ky 1986-88
2.10 Xuaf khau dIch vu fhuong maI fng o khp cac khu vuc fu 1985 dn 1987
3.1 Tu 1980, Iung dau fu fruc fIp nuoc ngoaI va chung khoan rong sang cac nuoc dang phaf frIn fng
raf manh
3. 2 Cac cng fy fhuc cac nuoc dang phaf frIn dang phaf hanh fIn cho vay frn quc f nhIu hon fruoc
3.3 Mf ngun vn Ion ngay cang fng fu cac quy quan Iy fheo fh ch duoc dau fu ra nuoc ngoaI
3.4 Mf vaI nuoc dang phaf frIn nhan duoc phan dang k dau fu fruc fIp nuoc ngoaI dua vao ngoaI cac
nuoc cng nghIp nm 1997.
3.5 VaI fro frung gIan cua ngan hang nI ro bng vIc chIm fy frong Ion frong khu vuc faI chnh cua cac
nuoc dang phaf frIn
4.1 Su fhay dI kh hau Iam fhIf haI san Iuong cua cac vu mua, dc bIf faI cac nuoc dang phaf frIn
4.2 Nng d nhung chaf Iam gIam suf dn frong kh quyn ban dau fng In, rI bf dau gIam xung
4.3 Mf mef gIa fng cua muc nuoc bIn se Iam gIam dI xap x mf nua san Iuong Iua cua ngIadef
4.4 Muc fIu fhu nng Iuong faI cac nuoc dang phaf frIn du kIn se vuof muc fIu fhu faI cac nuoc cng
nghIp
4.5 Cac nuoc co fhu nhap cao dung nng Iuong voI cuong d cao hon nhung nuoc faI nhung vung co fhu
nhap fhap
5.1 ChI fIu o cap duoI cap quc gIa chIm mf phan nho frong chI fIu cng cng, ngoaI fru faI nhung
nuoc cng nghIp va nhung IIn bang Ion
5.2 Cac chnh quyn dIa phuong khng bao gIo kIm soaf duoc mf phan Ion faI nguyn cng cng
6.1 fhI hoa IIn quan chf che voI fng fruong kInh f
6.2 Hau hf s dan d fhI frn fh gIoI sng faI cac fhanh ph co nho va vua frong nm 1995
6.3 Nhung fhanh ph nho co s dan fng nhanh nhaf, va nhung fhanh ph Ion co s dan fng cham nhaf,
fu 1970 dn 1990
6.4 KhI cac nuoc phaf frIn In, phan cua chnh quyn frung uong frong dau fu cng cng gIam xung
7.1 Ngay ca nhung nuoc co fhu nhap fhap cung co fh daf duoc nhung muc d cao v dIch vu co ban v
nuoc va v sInh
7.2 Kha nng co nha o chnh Ich nhau dang k faI cac muc fhu nhap fhap
8.1 S dan TandanIa ngay cang duoc d fhI hoa
x
BANG
1.1 Vn dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI foan fh gIoI, 1997
1.2 PhI fap frung hoa chnh frI va chuc nng frong cac nn dan chu Ion, nm 1997..
2.1 ao cao hoaf dng chng pha gIa cua cac fhanh vIn CATT va WTO, 1987-97
2.2 Ty frong xuaf khau phu fung va IInh kIn, 1995
5.1 Co cau cac chnh quyn duoI cap quc gIa faI cac nuoc dan chu Ion
5.2 VIc kIm soaf vay muon duoI cap quc gIa faI nhung nuoc chon Ioc... 7.1 Ty I fu vong o fre em,
ngIadef, 1990
Nhng nh ngha va chu thch d liu
Cac nc thuc cac nhom phn chia theo thu
nhp va khu vc trong ban bao cao nay c lit k
trong bang Phn loai cac nn kinh t cui Cac ch s
chon loc v tnh hnh phat trin th gii. Vic phn loai
theo thu nhp da trn c s thu nhp quc dn tnh
theo u ngi; cac ngng phn loai thu nhp
trong ln xut ban nay c a vao phn Gii thiu
Cac ch s chon loc v tnh hnh phat trin th gii.
Ch s bnh qun cua nhom c nu ra trong cac
biu va bang th khng phai la nhng ch s bnh
qun khng gia quyn cua cac nc trong khu vc
nu khng c chu thch ngc lai.T cac nc dung
y noi n cac nn kinh t khng bao ham mt
s anh gia nao cua Ngn hang th gii v quy ch
phap ly hoc cac quy ch khac cua mt lanh th. Thut
ng cac nc ang phat trin bao gm cac nn kinh
co thu nhp mc trung bnh hoc mc thp, do o
no bao gm ca cac nn kinh t trong qua trnh chuyn
i t nn kinh t k hoach hoa tp trung gp nh vy
tin cho phn loai. Thut ng cac nc tin tin co
th c dung thun tin goi cac nn kinh t co thu nhp
cao. Nhng con s la la la My theo thi gia, tr trng
hp c ghi khac i. Di y la cac ch vit tt:
AIDS Hi chng suy giam min dch mc phai.
CDF Khun kh phat trin toan din.
FDI u t trc tip cua nc ngoai.
GATT Hip nh chung v thu quan va thng mai.
GDP Tng thu nhp quc ni.
GNP Tng thu nhp quc dn.
NIE Nn kinh t mi cng nghip hoa.
NGO T chc phi chnh phu.
OECD T chc hp tac va phat trin kinh t.
PPP Bnh gia hi oai theo sc mua thc t.
WTO T chc thng mai th gii.
Canh quan phaf frIn bIn chuyn dang Iam cho cac nha hoach dInh chnh sach phaI duong dau voI
nhung fhu fhach moI o cap d foan cau va dIa phuong. ao cao nay da vach ra con duong fIn In pha fruoc
bng cach phan fch nhung duong nef cua canh quan moI, dng fhoI ruf ra nhung baI hoc fu qua khu. an
fuong frnh nay con xem xef dng Iuc fh hIn o cap sIu quc gIa va cap duoI cap quc gIa. No cung dua ra
nhung quy fc va cau fruc moI d fao co so cho chnh sach phaf frIn frong fh ky XXI.
Nm muoI nm kInh nghIm phaf frIn da dem IaI bn baI hoc ph phan. Thu nhaf, su n dInh kInh f
vI m Ia fIn d co ban d daf duoc su fng fruong can fhIf cho phaf frIn. Thu haI, su fng fruong khng
gIam fhIu; phaf frIn phaI nhm dap ung fruc fIp nhu cau cua con nguoI. Thu ba khng ch rIng mf chnh
sach nao co fh fao ra duoc su phaf frIn, ma can phaI co mf cach fIp can fhau dao va foan dIn. Thu fu, cac
van d IIn quan foI fh ch; su phaf frIn bn vung fhuong bf ngun fu nhung quy frnh co fnh bao quaf
rng raI v mf xa hI va fu su bf kIp voI nhung fhay dI cua hoan canh.
Nhung hIu bIf fhau dao nay Ia chnh yu d Ngan hang fh gIoI du kIn cng vIc cua mnh frong fh
ky XXI cung nhu d fm cach dI pho voI nhung fhach fhuc co ban cua phaf frIn frong fuong IaI. Hon nua, d
gIam duoc doI ngheo, nhung fhach fhuc nay phaI bao gm nhung van d nhu an foan Iuong fhuc, su khan
hIm nuoc va su gIa nua cua dan s, su fn fhaf v vn hoa cung nhu su xung cap v mI fruong.
PhaI duong dau voI nhung fhu fhach nay ngay ca khI nhIu Iuc Iuong da dInh hnh IaI dIa hnh phaf
frIn: cac phaf kIn moI frong cng ngh, su fruyn ba rng raI kIn fhuc, fng fruong dan s va su fap frung
dan s o cac fhanh ph, van d hI nhap vao nn faI chnh fh gIoI va nhung yu cau ngay cang gIa fng v
quyn chnh frI va quyn con nguoI. Mf s Iuc Iuong frong s do, v du nhu su gIa fng dan s fh phaf frIn
fu fu, khIn cho cac nha hoach dInh chnh sach co fhoI gIan d dap ung. Nhung yu f khac, v du nhu khung
hoang faI chnh, co fh pha huy nn kInh f co b ngoaI khoe manh frong chc Iaf ma khng h canh bao g,
fru fruong hop co sn cac bIn phap du phong fu fruoc. Mf s khac gay ra nhung fhach fhuc, v du nhu phuc
IoI xa hI, mf van d ma hau hf cac quc gIa co fh fu mnh gIaI quyf duoc. Con nhung van d khac ch ng
han, nhu su fhay dI kh hau foan cau, fh se vuof qua kha nng cua mI mf quc gIa va doI hoI mf su fhoa
fhuan quc f.
Nu duoc xu Iy ff, nhung fh Iuc nay co fh cach mang hoa nhung frIn vong cho phaf frIn va phuc IoI
xa hI. Tuy nhIn, cung chnh nhung fh Iuc nay co fh fao ra su baf n dInh va nhung dau kh cho con nguoI,
ma mf quc gIa rIng Ie khng fh khc phuc duoc.
ao cao nay xem xef nhung bIn dI da duoc phaf dng voI fu cach su dong gop - va ca su bIu hIn - cho
haI hIn fuong: foan cau hoa va dIa phuong hoa. Toan cau hoa phan anh su hI nhap fIn b cua cac nn kInh
f fh gIoI, no doI hoI chnh phu cac nuoc phaI vuon foI cac dI fac quc f, va do Ia cach ff nhaf d quan Iy
nhung bIn dI anh huong foI fhuong maI, Iung faI chnh va mI fruong foan cau. Ia phuong hoa phan anh
mong mun ngay cang fng cua con nguoI co fIng noI nhIu hon frong chnh phu cua ho, -no bIu hIn chnh
TO NG QAN
2
no frong vIc khng dInh fnh dc frung khu vuc. Ia phuong hoa fhuc day chnh phu cac nuoc dI xung foI
fan cac khu vuc va cac fhanh ph nhu Ia mf cach ff nhaf d quan Iy nhung fhay dI anh huong foI chnh frI
frong nuoc cung nhu foI cac m hnh fng fruong. O ca haI cap d sIu quc gIa va duoI cap quc gIa, cac fh
ch v quan Iy, dam phan, hop fac va quy dInh du dong vaI fro quyf dInh frong vIc fhuc day fh can bng
moI frong nuoc va gIua cac nuoc voI nhau, va cung fao ra mf mI fruong n dInh d co fh fhuc hIn cac
chuong frnh phaf frIn.
Nhng ranh gii cua t duy phat trin
KhI fh ky XX sp kf fhuc, dong chu Iuu cua fu duy phaf frIn da fIn hoa fhanh mf fhu chu nghIa
fhuc dung rng raI. Cung nhu dI voI nhIu van d khac, mun hIu bIf sau sc hon v phaf frIn fh phaI
fhua nhan rng nhung nIm fIn sau rng nhIu khI IaI khng foan dIn, rng nhung fang nac cua su phuc fap
fhuong nm ngay duoI b mf bn ngoaI, va rng su khn ngoan fhuong fuy fhuc vao nhung dIu kIn cu fh
v fhoI gIan va dIa dIm. Trong nhung fhap ky gan day, ca kInh nghIm Ian hIu bIf fr fu da fach fu duy
phaf frIn ra khoI nhung cuc ban caI v vaI fro cua nha nuoc va fhI fruong, cung nhu vIc fm kIm mf
phuong k chnh sach bao frum duy nhaf.
Van d dau fu vao vn con nguoI va vn vaf chaf chng han, se kch fhch duoc su fng fruong kInh f va,
fheo quy Iuaf chung, chung co qua fhuc nghIm da ung h gIa fhuyf nay. Nhung frong mf s fruong hop,
muc d dau fu cao va gIao duc chua du d fao ra fng fruong nhanh. Mf baI hoc fuong fu nhu fh cung dung
voI cac chnh sach v cng nghIp. NhIu nuoc sau khI fhu nghIm vIc fro cap xuaf khau da dI dn quyf dInh
rng, fro cap nhu vay ch Ia gIau cho nhung chu kInh doanh, chu f co fac dung frong vIc fhuc day fng
fruong kInh f. Ho fhay rng fro cap cng nghIp Ia y dInh ff nhung IaI fro fhanh mf dang phuc IoI chung
ph pham, do Ia cach h fro fn kem cung cap su ung h cua nguoI dong fhu cho nhung vIc Iam rIng cua
mf s raf f nganh cng nghIp. Th nhung nn kInh f cua cac nuoc ng A nho su dung fch cuc fro cap
xuaf khau va phan phI fn dung IaI fraI qua buoc df phaf bn vung, manh me nhaf frong su phaf frIn kInh
f ma fh gIoI duoc chung kIn frong nhIu fhap ky qua. Va Trung Quc, mf nuoc chIm foI 40% s dan cua
cac nuoc co fhu nhap fhap frn fh gIoI, da daf duoc fhanh fuu kInh f dang chu y do dua vao mf chIn Iuoc
phaf frIn ap dung co muc d fu do hoa fhI fruong va fu nhan hoa.
Su fhaf baI cua cac nn kInh f k hoach hoa fap frung frong vIc duI kIp cac nn kInh f fheo dInh
huong fhI fruong da chung fo ro rng k hoach hoa foan b nn kInh f vao cap frung uong khng phaI Ia con
duong huu hIu cho phaf frIn Iau daI. Nhung kInh nghIm cua Nhaf an, ng A va Trung Quc da ch ro
rng dI voI mf nuoc co fh co su can fhIp cua chnh phu ma van daf duoc su fng fruong kInh f cuc ky
nhanh chong frong nhIu fhap ky.
raxIn cung phaf frIn nhanh chong frong nhung nm 1960 mf phan cung nho vIc su dung rng raI
chnh sach fhay fh nhap khau. Nhung chnh sach nay chc chn fo ra huu ch dI voI ra xIn o fhoI dIm do,
- f nhaf fh chung cung khng ngn can su fng fruong bf phaf - nhung su fhanh cng nay khng co nghIa
Ia nhung chnh sach fuong fu nhu fh se co y nghIa voI cac nuoc khac hoc ngay ca voI raxIn frong ba fhap
ky fIp sau. Cung fuong fu nhu vay, mf s chnh sach da gIup Nhaf an phaf frIn frong nhung nm 1950
va 1960 fao ra su fng fruong o ng A vao nhung nm 1970 va 1980, khoI nn su bung n kInh f o Trung
Quc vao nhung nm 1980 va 1990, du mang fnh dc frung v fhoI gIan va dIa dIm. Nhung chnh sach nay
co fh khng co fac dung o cac nuoc khac, cung khng chc phu hop frong nhung fhap nIn mo dau fh ky
XXI.
O baf ky mf nuoc nao, su fIn b cung du phu fhuc vao mf chuI cac yu f va vao su chuyn dIch
hnh fh cua chung dIn ra qua cac fhoI ky. Iu can fhIf Ia phaI khc phuc duoc nhung cuc ban caI v vaI
fro cua chnh phu va fhI fruong, phaI fhua nhan rng chnh phu va fhI fruong can b sung Ian nhau, va cham
duf nhung IoI khng dInh rng moI su can fhIp cu fh bng chnh sach - frong gIao duc, y f, fhI fruong vn
hoc baf ky IInh vuc nao khac - Ia cng fhuc fhan ky khuyn khch su phaf frIn o moI Iuc, moI noI. Su chuyn
dIch do cua fu duy phaf frIn co fh duoc fng kf frong bn gIa dInh sau:
TNG QUAN
3
8u pbat tricn bcn cung co nbicu muc ticu. Nang cao fhu nhap fnh fheo dau nguoI ch Ia mf frong
nhIu muc fIu phaf frIn. CaI fhIn chaf Iuong cuc sng bao gm cac muc fIu cu fh hon dIch vu y f va co
hI gIao duc ff hon, su fham gIa rng raI hon vao doI sng xa hI, mI fruong sach se su cng bng cho cac
fh h v.v.
Cac cbnb sacb pbat tricn pbu tbu6c /n nbau. Khng fh co mf chnh sach phaf frIn don Ie nao co fh
fao ra su fhay dI Ion frong mf h fhng chnh sach kem fhuan IoI. Cac nuoc can mf fng fh chnh sach
dng b va nhung mI fruong fh ch fao ra nhung gIaI phap ff, han ch foI muc fhap nhaf nhung khuyn
khch saI Iam, kch fhch su sang fao va fao fhuan IoI cho su fham gIa.
Cbnb pbu Jong cai tro cuc ky quan trong trong pbat tricn, nbung kb6ng tbc co nbung quy tc Jon gian
Jc buong Jn bo pbai /am g. NgoaI nhung quy fc chung da duoc fhua nhan fh vaI fro cua chnh phu dI voI
nn kInh f cung co nhung khac bIf, fuy fhuc vao kha nng va frnh d phaf frIn cua daf nuoc, fuy vao
nhung dIu kIn bn ngoaI va raf nhIu nhung yu f khac.
Cac qua trnb cung quan trong nbu cac cbnb sacb. Nhung fhanh fuu cua cac chnh sach dua vao cac qua
frnh co fnh nhaf fr, fnh fham gIa dng dao va fnh cng khaI d duoc gIu vung hon. Cac fh ch caI quan ff
hIn fhan cho nhung quy frnh nhu vay Ia fI can fhIf cho phaf frIn va can bao gm ca nhung quan h dI
fac cua faf ca cac fhanh phan frong xa hI dan su.
Tao ra nhng ng hng ch ao mi cho phat trin
uoI anh sang cua nhung gIa dInh nay, Ngan hang Th gIoI dang dua ra mf khun kh phaf frIn foan
dIn d dap ung mf s muc fIu: Iam ro frong fam cac muc fIu Ion cua phaf frIn, fng cuong fnh dng b
frong hoach dInh chnh sach nhan manh cac qua frnh fh ch d duy fr phaf frIn va IIn kf cac n Iuc phaf
frIn.
Khun kh phaf frIn nhan manh nhan fhuc ngay cang fng, rng nhIu yu f fao fhanh quy frnh
phaf frIn phaI cung duoc k hoach hoa va duoc dIu phI d daf duoc kf qua ff nhaf - va dI khI nhm daf
duoc moI kf qua co fh co. Mf d an xay dung fruong hoc Ia mf v du ff. Xef v mf vaf chaf, dung In mf
ngI fruong ch Ia buoc mo dau. Nang cao frnh d gIao duc con phu fhuc vao nhIu yu f khac, nhu mf co
ch huu hIu cho vIc fuyn Iua, dao fao, Iuong gIao vIn phu hop va co ngun faI chnh d mua du sach gIao
khoa va vaf dung khac.
CaI dung voI d an xay dung fruong hoc fh cung dung voI cac chuong frnh fu nhan hoa, cac mang IuoI
an foan xa hI va cac chuong frnh nng Iuong bn vung. Cac yu f b sung gIua cac d an va gIua cac qua
frnh Ia cuc ky can fhIf dI voI su fhanh cng. Mf khun kh phaf frIn foan dIn Iam cho cac yu f b sung
nay fro nn ro rang fhng qua vIc nu baf mI quan h gIua cac kha canh cua phaf frIn nhu con nguoI, vaf
chaf khu vuc va cau fruc.
Kha canh con nguoI va kha canh vaf chaf cua su phaf frIn da duoc bIf dn kha ro. Kha canh khu vuc
nhan manh fam quan frong cua cac yu f dan cheo nhau, nhu dIu phI, quan Iy, va duy fr mf mI fruong
huu hIu dI voI kInh doanh fu nhan cung nhu cac sang kIn cng dng. Kha canh cau fru xoay manh vao su
can fhIf phaI quan Iy ff, dua ra cac quyf dInh fhng fhoang cac qua frnh phap Iy va xef xu huu hIu va cac
h fhng quy ch ro rang. Nhan fhuc do v nhung quy fc va cac qua frnh, nhu mf co so raf can fhIf cho
phaf frIn bn vung, dem IaI fhm mf fam voc moI cho dong chu Iuu cua fu duy phaf frIn.
Nhung yu f frn khng phaI Ia mf danh muc day du v faf ca cac dIu IIn quan ma su phaf frIn can
bao gm. Nhung van d v gIoI va bnh dng khng fh fhIu frong fung b phan cua khun kh phaf frIn.
Hon nua, nhu da d cap frn day, n dInh kInh f vI m Ia dIu kIn can fhIf cho su fhanh cng cua moI sang
kIn v phaf frIn. Tam quan frong cua mI mf frong s nhung dIu IIn quan do dI voI fung nuoc phu fhuc
vao nhung dc fhu v mf fhoI gIan va dIa dIm. MoI nuoc du co IoI ch frong vIc xac dInh va uu fIn nhung
dIu can Iam - mf fhu fhach Iam bc I nhung yu kem v quan Iy va kInh f cung nhu nhung fhaf baI v fh
4
ch can fro phaf frIn day du.
Xy dng cac th ch va cac quan h i tac
Su phaf frIn co hIu qua doI hoI mI quan h dI fac o cac cap d quan Iy khac nhau, o cac khu vuc fu
nhan, cac nhom faI fro va xa hI cng dan. Mf chIn Iuoc phaf frIn foan dIn Ia raf kho cho moI cap hay moI
IInh vuc quan Iy nao do, hoc mf nha faI fro don Ie nao. Chnh phu cac nuoc can huong dan cho cac co quan
va cac f chuc d phI hop cac n Iuc cua ho nhm gaf bo nhung ach fc frong phaf frIn.
Mf nn mong vung chc cua cac f chuc hoaf dng co hIu qua va cac fh ch co nng Iuc Ia dIu kIn
fIn quyf cho phaf frIn. Trong ngu canh nay fh cac fh ch Ia fap hop nhung quy fc quan Iy hoaf dng
cua cac ca nhan va cac f chuc cung nhu su fuong fac cua faf ca cac fhanh vIn co IIn quan va cac cuc fhuong
fhuyf cua cac bn fham gIa. NoI mf cach cu fh, cac nuoc can nhung fh ch gIup fng cuong suc manh cua
cac f chuc va fhuc day su quan Iy ff, cho du vIc do duoc fIn hanh fhng qua Iuaf phap hay cac quy ch,
hoc fhng qua su IIn kf hanh dng cua nhIu nguoI fham gIa, nhu cac hIp uoc quc f va mI quan h dI
fac cng - fu da fhuc hIn. Cac qua frnh dua frn quy fc Iam fng fnh cng khaI cua nhung chnh sach da
duoc d ra nhm fao ra nhung kf qua mong mun, va cua nhung f chuc duoc ap dung d fhuc hIn chung.
Thng dIp cua bao cao nay Ia su dap ung moI v fh ch can fhIf frong mf fh gIoI dang foan cau hoa
va dIa phuong hoa. Toan cau hoa doI hoI chnh phu cac nuoc phaI fm kIm su fhoa fhuan voI cac dI fac -
chnh phu cac nuoc khac, cac f chuc quc f, cac f chuc phI chnh phu va cac cng fy da quc gIa - fhng qua
nhung fh ch sIu quc gIa. Khu vuc hoa yu cau chnh phu cac nuoc daf duoc su fhoa fhuan voI cac vung, cac
fhanh ph fhng qua cac fh ch duoI cap quc gIa v cac van d nhu cung nhau chIa se frach nhIm dI voI
vIc nang cao cac ngun fhu nhap. Ca haI van d foan cau hoa va dIa phuong hoa fhuong doI hoI nhung dap
ung vuof xa kha nng kIm soaf cua chnh phu fung nuoc. Tuy nhIn chnh phu cac nuoc van dong vaI fro chu
chf frong vIc hnh fhanh cac chnh sach phaf frIn frong mf mI fruong gIoI han, go bo, va xac dInh IaI vaI
fro cua ho. Trong mf fh gIoI co quan h chng cheo nhau, frong do cac nuoc van co fh fIp fuc bI chIa nho,
cac chuong frnh nghI su v phaf frIn van phaI dap ung nhung yu cau co fnh foan cau va fnh dIa phuong.
Toan cu hoa va a phng hoa
Nhung fIn b v cng ngh fruyn fhng da gIup fa frong gIay Iaf bIf duoc nhung dIu dang xay ra
frong mf h gIa dnh, mf x nghIp hoc frn mf fhI fruong chung khoan cach xa nua vong fraI daf. Tam
quan frong cua dIch vu va fhng fIn IIn Iac ngay cang fng frong nn kInh f fh gIoI co y noI rng mf fy I
ngay cang fng v gIa frI kInh f se fro nn khng quan frong - nghIa Ia fhng fIn co fh duoc fruyn qua cap
soI quang, chu khng phaI qua fau cho hang. ng fhoI su fIn b frong mang IuoI gIao fhng va cng ngh
cung Iam gIam chI ph van chuyn hang hoa bng duong fhuy, duong khng va duong b; va nhung caI fIn v
cng ngh fhng fIn Iam cho nguoI fa IIn h voI nhau d dang hon |Iu d 1). Cac cng fy da quc gIa hIn
nay dang dua frn mf nn san xuaf moc xch nI kf nhIu nuoc voI nhau. Vaf IIu fh va cac IInh kIn co fh
o haI nuoc khac nhau va IaI duoc Ip rap o mf nuoc khac, frong khI vIc fIp fhI va phan phI IaI xay ra o noI
khac. V du nhung quyf dInh cua nguoI fIu dung o Iondon hoc o Tokyo fro fhanh fhng fIn fac dng fruc
fIp dn cac san pham dang duoc ch fao - va cac kIu dang anh huong dn no - frn foan fh gIoI.
Trnh d gIao duc ngay cang cao, nhung dI moI v cng ngh da cho phep cac y fuong duoc fruyn ba
rng raI, va su fhaf baI cua hau hf cac nn kInh f k hoach hoa fap frung da fhuc day dIa phuong hoa. Chnh
quyn cac nuoc da dap IaI vIc fhuc day nay fheo nhIu cach khac nhau. Co fhm nhIu nuoc fro fhanh nuoc
dan chu, va su fham gIa v mf chnh frI fhng qua bau cu da duoc mo rng ca o haI cap: quc gIa va duoI cap
quc gIa. Chnh phu cac nuoc dang ngay cang chIa se frach nhIm va fhu nhap voI cac cap chnh quyn duoI
cap quc gIa, cac cap chnh quyn nay fh gan guI hon voI quan chung dang chIu anh huong boI cac quyf dInh
chnh sach |Iu d 2) NguoI fa cung dang fhanh Iap cac f chuc phI chnh phu d fhuc hIn cac muc fIu nhu
caI cach chnh frI, bao v mI fruong, bnh dng gIoI va mf nn gIao duc ff hon.
TNG QUAN
5
quy m nho. Nhung nhung nuoc nhu vay da c dung vung d daf duoc anh huong nhIu hon fu nn faI chnh
va fhuong maI quc f so voI cac nuoc Ion hon, boI v ho phaI dI mf voI ngun Iuc va suc ep v quy m fhI
fruong chf che hon. ng fhoI cac nn kInh f nay cung cam nhan manh me duoc baf cu su fan phaf nao do
nn kInh f foan cau gay ra. Mf con sf kInh f co fh cam nhan nhu mf gon song In fn dI voI mf nuoc
co nn kInh f Ion nhu My, hoc ngay ca dI voI mf nuoc dang phaf frIn co nn kInh f fuong dI Ion nhu
Biu 1
May vi tnh ang lin kt th gii
Toan cau hoa va dIa phuong hoa Ia nhung
fhuaf ngu fao ra nhung phan ung raf manh, k
ca fch cuc Ian fIu cuc. Toan cau hoa duoc ca
ngoI v no mang IaI nhung co hI moI, nhu mo
duong foI cac fhI fruong va chuyn gIao cng ngh
- nhung co hI hua hen nng suaf Iao dng cao
va muc sng cao hon. Nhung dng fhoI nguoI fa
cung so va nhIu khI In an no, boI v dI khI no
gay ra su baf n dInh va nhung fhay dI khng
mong mun. No Iam cho cng nhan phaI canh
franh voI hang nhap khau, dIu do co fh de doa
cng n vIc Iam cua ho; no pha hoaI ngan hang
va fham ch ca nn kInh f khI ngun vn nuoc
ngoaI khng ch chung.
Khu vuc hoa cung duoc ca ngoI v no gIa
fng muc d fham gIa quyf dInh chnh sach va
mang dn cho con nguoI nhIu co hI hon d dInh
hnh bI canh cho cuc sng cua mnh. ng cach
phan cap quan Iy, cang co nhIu cac quyf dInh
duoc fhuc hIn o cap dIa phuong, gan guI hon voI
cac cu frI. Khu vuc hoa da fao ra duoc su quan Iy
fhch ung va co hIu qua, nhung no cung co fh
Ngun: Network Wizards, Internet Domain Survey, thang 1, 1999
(www.nw.com)
gay nguy haI dn fnh n dInh cua nn kInh f vI m.
V du nhu khI cac chnh quyn dIa phuong vay no
qua nhIu va chI fIu khng fhan frong fh chnh
quyn frung uong phaI vIn fro.
ao cao nay khng ca ngoI ma cung khng In
an foan cau hoa va dIa phuong hoa. ung hon, no ch
xem xef chung nhu Ia nhung hIn fuong ma khng
mf chuong frnh nghI su v phaf frIn nao co fh bo
qua. Trong khI cac chnh quyn frung uong van Ia
chnh yu frong nhung n Iuc phaf frIn fh foan cau
hoa va dIa phuong hoa IaI doI hoI ho cam kf xay dung
nhung fh ch co ban cac cap sIu quc gIa va duoI
cap quc gIa, d fao ra duoc IoI ch cua fng fruong
frong fh ky XXI.
Nhng vn siu quc gia
Chnh quyn frung uong faf se fhaf vong khI dI
pho voI foan cau hoa, va su fhaf vong nay se fng In
gap bI dI voI nhung nn kInh f dang phaf frIn co
6
raxIn, nhung no IaI Ia con song fhan dI voI nn
kInh f co quy m nhu Cana hay ngIadef. KhI
d cap foI nhung van d mI fruong fh chnh phu
cac nuoc fhuong fap frung can nhc ky cac van d
frong nuoc, v du nhu xac dInh vIc ap dung cac
fIu chuan nhIm nhu fh nao dI voI cac khu
vuc frong nuoc. Nhung nu cac nuoc dang phaf
frIn khng hoaf dng fheo nhung fhoa uoc quc
f, fh ho co raf f kha nng duong dau voI cac van
d mI fruong frn foan cau, nhu nguy co fhay dI
kh hau. ao cao nay xem xef ba van d cua foan
cau hoa: fhuong maI, cac Iung faI chnh va nhung
fhach fhuc v mI fruong.
Thuong mui
Trong nhung nm gan day, fhuong maI quc
f phaf frIn nhanh hon so voI nn kInh f fh gIoI
chc chn rng xu fh nay van con fIp fuc |Iu
d 8). I voI cac nuoc dang phaf frIn, fhuong maI
Ia phuong fIn chu yu d fhuc hIn IoI ch cua foan
cau hoa. Nhap khau Iam fng fhm fnh canh franh
va fnh da dang cua fhI fruong nI dIa, mang IaI IoI
ch cho nguoI fIu dung, con xuaf khau mo rng
cac fhI fruong nuoc ngoaI, mang IaI IoI ch cho kInh
doanh. Nhung dIu con quan frong hon co fh Ia,
fhuong maI da gIup cac cng fy frong nuoc fIp xuc
voI nhung fhuc fIn ff nhaf cua cac cng fy nuoc
ngoaI va nm bf duoc yu cau cua nhung khach
hang kho fnh, khuyn khch fao ra hIu qua cao
hon. Thuong maI da gIup cac cng fy co co hI caI
fIn ngun vn dau vao nhu may moc cng cu, cung
nhu fng nng suaf Iao dng. Thuong maI cung
kch fhch su phan phI IaI suc Iao dng va vn cho
nhung khu vuc co nng suaf Iao dng fuong dI cao
hon. c bIf, no gIup chuyn dIch mf s hoaf dng
dIch vu va ch fao fu cac nuoc cng nghIp sang
cac nuoc dang phaf frIn, fao nhung co hI moI cho
fng fruong.
VIc sang Iap T chuc fhuong maI fh gIoI
|WTO) vao nm 1995 dua frn HIp dInh chung v
fhu quan va fhuong maI |CATT) va do Ia buoc
fIn da phuong gan day nhaf d fao ra mf mI
fruong co IoI cho frao dI hang hoa va dIch vu |Iu
d 4). NhIu bIn phap quan frong khac cung phaI
Biu 3
Thng mai tng trng nhanh hn nhiu so vi
thu nhp quc dn cac nc ang phat trin
Ghi chu: Thng mai la tng cua kim ngach xut khu
va kim ngach nhp khu cac hang hoa va dch vu
Biu 4
S lng cac nc tham gia T chc thng mai
th gii ang ngay cang tng ln
S nc thanh vin GATT/WTO
Ngun: WTO, Annual Report, nhiu n m
duoc fuan fhu d gIu duoc da caI cach.
Cac cu6c Jam pban tbuong mai trong tuong /ai Joi boi m6t cbuong trnb ngbi su co tm nbn xa nbm
Jat Juoc tu Jo boa tbuong mai r6ng /on bon, ncu mu6n m6t /n nua Jat Juoc nbung tbanb c6ng nbu truoc
Jy, kbi mo cua cac tbi truong. Vong dam phan ThIn nIn ky, fheo du kIn, se duoc fIn hanh vao fhang 11
TNG QUAN
7
nm 1999 duoI su bao fro cua WTO, co fh Ia cuc fhu nghIm dau fIn cua chuong frnh nghI su nay. CIam
hang rao fhuong maI frong cng nghIp va dIch vu van Ia nhung caI phaI duoc uu fIn hon frong danh muc
uu fIn. VIc bun ban cac san pham nng nghIp Ia khu vuc fao ra cho nhung nn kInh f dang phaf frIn
nhung co hI fhuc su - nu nhung co hI nay khng bI can fro boI nhung hang rao fhuong maI cua nhung
nuoc gIau co. Thuong maI dIch vu Ia van d nua can phaI d cap foI. Nho nhung fIn b frong cng ngh
fhng fIn va IIn Iac, nganh fhuong maI da nhanh chong fng In: 25% ch fnh rIng nhung nm gIua 1994
va 1997. Hnh fhuc fhuong maI nay da fao ra mf s co hI nua cho cac nuoc dang phaf frIn co fh d dang
fao ra nhIu IoaI dIch vu ua chung.
Cac nuoc pbai tng cuong su Jung co cbc WTO. V du, mf nuoc mun fng cuong cam k gIam |hoc
duy fr) hang rao fhuong maI fhap, fh co fh froI buc fhu quan cua mnh bng cac kf hop quyf dInh ha
fhu quan vao cung nhung nghIa vu quc f cua mnh faI WTO. Ngay cang co nhIu nuoc coI WTO va cac
nguyn fc fhuong maI quc f Ia nhung co ch fIn foI cac muc fIu quc gIa |chuc khng phaI su can fro dI
voI van d fu quyf) va s nhung nuoc ung h nhung fh ch nhu vay ngay cang fng.
Cac cbnb sacb cbung pbai xcm xct toi boan canb bi mt cicc /am cua c6ng nbn truoc nbung tbc /uc
cua tbuong mai. Nhung chnh sach nay phaI gIaI quyf nhung Io Ing cua nhung cng nhan bI sa fhaI noI
chung, boI v nhIu cng nhan d II cho ngoaI fhuong v maf vIc Iam va bI gIam Iuong, cho du nganh ngoaI
fhuong co frach nhIm hay khng. Thuc day fu do hoa fhuong maI bng cac chnh sach fhI fruong Iao dng
da gIup cng nhan d fhch nghI voI fac dng cua fhuong maI fh gIoI va Iam gIam ap Iuc cua vIc dong cua
fhI fruong frong nuoc dI voI hang hoa nuoc ngoaI.
Cac cbnb pbu pbai tbay J6i nbung cbnb sacb cn con Juoc pbcp t6n tai bt cbp cac /ut tbuong mai
bicn banb, nbung cbnb sacb can tro cbu kb6ng tbuc Jy tbuong mai. V du Iuaf chng ban pha gIa van duoc
phep fn faI duoI su quan Iy cua WTO. Nhung Iuaf nay nhm dam bao san pham ban ra khng duoc duoI gIa
phaI chng o fhI fruong frong nuoc. Song nhung quy fc nhu vay cung co fh d dang bIn fhanh su can fro
dI voI nhap khau, Iam gIam su mo rng fhI fruong va Iam dao In cac fhanh qua fhu duoc fu nhung hIp uoc
fhuong maI fruoc do. Mf gIaI phap cho van d nay Ia xu Iy cac quyf dInh gIa ca cua nhung nguoI nhap khau
cung nhu nhung cng fy frong nuoc fheo cung mf fIu ch nhaf dInh. Theo quan dIm nay fh ch co nhung
van d chng dc quyn, chng han nhu fnh frang ca Ion nuf ca be, moI can sua chua ngay.
Cuc Iung lui chnh
Cac Iung faI chnh gIua cac quc gIa fng nhanh hon so voI fhuong maI frong nhung nm gan day. Nhung
Iung vn nay co fh duoc phan chIa fhanh dau fu nuoc ngoaI fruc fIp, danh muc faI san dau fu nuoc ngoaI,
fIn vay ngan hang, va cac ngun vIn fro phaf frIn chnh fhuc. au fu fruc fIp cua nuoc ngoaI bao gm cac
ngun vn dung cho vIc mua phan gop vn d co chan frong ban qua frI cua mf cng fy hay mf nha may.
anh muc faI san dau fu nuoc ngoaI bao gm vIc mua cac faI san gIay nhu c phan khng co IaI, fraI phIu
|duoI nguong quy dInh dam bao cho phep nguoI so huu fham gIa kIm soaf vIc quan Iy cac faI san vaf chaf).
VIc fng vn dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI va cac Iung danh muc faI san da daf muc chua fung fhay |Iu
d 5).
Cac Iung vn nuoc ngoaI dem IaI nhung fhanh fuu kInh f co ban dI voI faf ca cac bn. Cac nha dau fu
nuoc ngoaI da da dang hoa nhung mao hIm cua ho o fhI fruong ngoaI nuoc va fao ra nhung co hI mang IaI
IoI nhuan frn foan fh gIoI. Cac nn kInh f hIn nay dang nhan duoc ngun IoI v vn fheo nhIu cach.
Truoc hf, cac Iung vn vao Iam fng muc dau fu. KhI co su fham gIa fruc fIp cua dau fu nuoc ngoaI fh vn
phaI dI kem voI nhung yu f nhu: cac chuyn gIa quan Iy, cac chuong frnh dao fao, va cac mI IIn kf can
fhIf voI cac nha cung ung va cac fhI fruong quc f. Tuy nhIn, cac Iung vn quc f dc bIf Ia nhung Iung
dau fu ngn han khng chc chn cung gay nguy hIm cho cac nuoc dang phaf frIn. Mf frong nhung nguy
co nay Ia su fhay dI manh me fam Iy cua nha dau fu va Ian song dau co fch fru co fh Iam dao In fy gIa hI
doaI, gay nguy hIm cho cac ngan hang va cac cng fy Ion, va gay fn haI cho cac nn kInh f. Khng fh bf
vI fhan vn nuoc ngoaI chuI fro IaI vao frong bnh, mf dIu ma rf cuc, fhaf khng dang mong mun. Nhung
8
cac nha dIu fIf can fhuc hIn khI nhung chuan muc nay khng dap ung yu cau.
Canh franh frong khu vuc faI chnh fng In cang khch I cac ngan hang cung nhu khach hang cua
chung. Canh franh fng In khI khu vuc faI chnh frong nuoc phaf frIn, va cac bao hIm, fhI fruong chung
khoan cung nhu cac f chuc frung gIan khac bf dau dong vaI fro fo Ion hon. VIc cho phep cac ngan hang
nuoc ngoaI vao hoaf dng mf nuoc, dc bIf khI cac nuoc chu nha cua chung da co nhung h fhng quy ch
phu hop, Ia fng su dIu chnh fhng qua vIc du nhap nhung chuan muc quan Iy ruI ro co chaf Iuong cao,
cung nhu nhung fhuc fIn dIu chnh va cac nha quan Iy da duoc dao fao.
Cac ngan hang o cac nuoc dang phaf frIn phaI fao fh can bng gIua haI IoaI ruI ro. Cac ngan hang
fhuong dI vay fIn ngn han frn cac fhI fruong quc f bng mf IoaI fIn nao do, v du nhu dng d Ia My
hay dng yn Nhaf, rI dem s fIn do cho vay voI mf fhoI han daI hon bng dng fIn dIa phuong. Nhung
ngan hang nay dung fruoc nguy co bI maf ngun cung cap ngoaI f ngn han nu nhu fhI fruong vn can kIf,
va cung gp ruI ro d maf phan Ion gIa frI faI san cua ho frong fruong hop fy gIa hI doaI gIam xung. Ca c
nuoc co fh han ch nhung ruI ro nay foI mf muc nhaf dInh, nhung fruoc hf can phaI co nhung quy dInh d
kIm ch bof yu cau nhung khoan vay nuoc ngoaI ngn han. Mf frong nhung bIn phap nhu vay Ia yu cau
danh mf phan frong foan b cac Iung vn vao khng dInh dung vao vIc mua nhung faI san vaf chaf co fh
sInh IoI, Iam du fru cho mf fhoI gIan nhaf dInh, nhu vay Ia Iam fng chI ph phaI fra cho nhung khoan vay
ngn han o nuoc ngoaI.
Trong fh gIoI ma cac fhI fruong faI chnh fIp fuc hI nhap foan cau fh cac nuoc dang phaf frIn can
phan dau fro fhanh nhung noI fhuan fIn cho dau fu nuoc ngoaI daI han. VIc fao ra mf mI fruong dau fu
fhuan IoI doI hoI mf su cam kf cho mf co ch fhng fhoang v cac quyn va cac quy dInh dI voI cac nha dau
fu, mf h fhng phap Iy co su dI xu cng bng va su bao h cho nhung nha dau fu frong nuoc va nuoc ngoaI
nhung nn fang kInh f vI m Ianh manh va dau fu v vn con nguoI. KhI dau fu da hoa nhap va nn kInh f
dIa phuong dang hoaf dng bnh fhuong fh cac nha dau fu khac cung se sn sang fham gIa nu nhu co mf
nha dau fu nao do quyf dInh fhI khng dau fu.
Cac fh ch quc f co vaI fro gIup do cac nuoc dang phaf frIn phaf huy su n dInh faI chnh va day
manh dau fu. Cac hIp dInh ngan hang quc f, v du nhu HIp dInh asIe, co fh Ia nhung kIu mau cho cac
u t
trc tip cua
nc ngoai
Lung vn
chnh thc
Lung n
t nhn
Lung danh
muc tai san
Biu 5
Cac lung vn t nhn cho cac nc ang phat
trin a tng ln manh me
ngun vn nhu vay dn cung voI su fhach fhuc: dua ra
nhung chnh sach va nhung fh ch Iam Ich can can,
d kha nng Iuu chuyn vn mang IaI IoI ch cho nn
kInh f cua cac nuoc phaf frIn, chuc khng Iam fn
haI chung.
Chnh phu cac nuoc dang phaf frIn co fh bf
dau qua frnh nay bng vIc caI cach khu vuc ngan
hang va phaf frIn cac fhI fruong vn. Quy Iuong huu
va fuong fro nho be, cac fhI fruong c phIu va fraI
phIu yu kem da Iam cho cac ngan hang o cac nuoc
dang phaf frIn fro fhanh nguoI cung cap faI chnh
frung gIan chu yu. VIc fao ra khung quy ch ngan
hang vung manh se dem IaI mf kf qua kInh f chc
chn. Mf h fhng quy ch co hIu qua fao ra mf
mI fruong kch fhch chap nhan ruI ro mf cach khn
ngoan. Mf co cau dung quy ch dI voI kInh doanh
ngan hang cung fao ra nhung dIu kIn d fhanh Iap
cac ngan hang, nhung dIch vu ma chung co fh cung
cap muc vn ma chung can co, va Iuong fhng fIn ma
chung phaI fhng bao. Va mf khun kh dIu fIf Ianh
manh quy dInh cu fh nhung buoc dI fhan frong ma
TNG QUAN
9
chuan muc k foan cho cac ngan hang dIa phuong. Quy fIn f quc f |IMI) co fh huong dan cac hoaf dng
kInh f va dIu phI cac khoan fro gIup ngn han khI co kho khn v kha nng fhanh foan fIn mf, Iam gIam
fnh fram frong cua mf cuc khung hoang faI chnh. Cac hIp uoc fhuong maI co fh duy fr nhung phan ung
dI voI con sc faI chnh sInh ra fu chu ky bao h co fnh chaf IoI mnh haI nguoI. Nhung cuc dam phan quc
f va khu vuc v van d phI hop cac chnh sach kInh f vI m cung co fh fm ra nhung gIaI phap franh nhung
hanh dng Iam IoI cho nn kInh f nay, nhung IaI Iam haI cho nn kInh f khac.
Nhung lhuch lhuc mi lruong loun c0u
KhI nn kInh f cua mf nuoc bI chI phI boI cac Iuc Iuong kInh f fh gIoI fh no co raf f kha nng kIm soaf
hay fhay dI, mI fruong cua nn kInh f nay co fh bI de doa boI cac hoaf dng dang xay ra o ngoaI nuoc, vuof
qua kha nng kIm soaf cua no. O mf s nuoc co fhu nhap fhap, su de doa nay co fh nghIm frong foI muc
Iam nguy haI foI su phaf frIn bn vung. V du nhu nhung fhay d v kh hau co fh Iam fng muc nuoc bIn,
Iam chm ngap nha cua cua hang frIu nguoI sng frong nhung daf nuoc o vung daf fhap nhu ngIadef. Cac
chnh phu hoaf dng mf cach rIng Ie va ngay ca cac hoaf dng cua cac f chuc khu vuc cung khng fh co
nhung ung pho huu hIu dI voI nhung van d mI fruong nhu vay. !ng pho doI hoI phaI co fnh chaf foan
cau. Cac nuoc cng nghIp phaI chIu frach nhIm fruoc hau hf cac van d mI fruong hIn fn frn fh gIoI
- dc bIf Ia van d kh fhaI gay hIu ung nha knh - con cac nuoc dang phaf frIn cung dang nhanh chong mc
vao. Cung voI da fng fruong nhung nuoc nay cung dang gop phan Iam fng fhm su hu hoaI mI fruong.
Th gIoI da chung kIn mf fhanh cng dch fhuc v mI fruong frong NghI dInh fhu MonfreaI nm 1987;
nghI dInh fhu nay da fap frung faf ca cac nuoc d gIaI quyf su de doa cua mI fruong chung. NghI dInh fhu
MonfreaI nhm muc dch gIaI quyf van d san sInh ra cIorphIurcacbon Iam gIam suf dn frong kh
quyn. Trong nhung nm 1980, cac nha khoa hoc da nhan ra rng nu d cho Iuong kh nay fIp fuc khng
duoc kIm soaf fh no se Iam fng buc xa fIa cuc fm foI muc nguy hIm o nhung vung fhuc vI d cao hon, va
nhu vay se Iam fng fy I bnh ung fhu da, duc fhuy fInh fh va Iam hu haI mI fruong. Nho co NghI dInh fhu
MonfreaI va cac hIp dInh fIp fheo, vIc san xuaf kh cIorphIurcacbon frn fh gIoI da gIam hn, va su
hop fac quc f d Iam gIam su pha huy fang dn duong nhu cung dang frn da fhanh cng.
Th gIoI hIn nay phaI duong dau voI mf s van d mI fruong buc bach khac de doa nhung caI chung
foan cau. Co fh van d duoc bIf foI nhIu nhaf Ia su fhay dI kh hau, su fhay dI nay gn IIn voI vI c gIa
fng kh fhaI cacbnIc frong kh quyn. Cac van d khac fh bao gm su maf fnh da dang sInh hoc, dIu nay
dang xay ra o muc bao dng rI; hIn fuong sa mac hoa; su huy dIf cac IoaI ca; su Ian fran nhung chaf huu co
gay nhIm daI dng, cung nhu nhung de doa dI voI h sInh fhaI o Nam cuc.
Thanh cng frong vIc bao v fang dn Ia mf m hnh cho nhung hIp uoc quc f frong fuong IaI d
gIaI quyf nhung van d mI fruong foan cau. Nhung nghIn cuu khoa hoc d gIaI quyf mI nguy hIm do su
fan pha mI fruong gay ra can duoc fhuc day manh bng nhung cuc fhao Iuan rng raI va manh me. Cac dan
fc frn fh gIoI cung nhu cac chnh phu phaI fhay rng nhung fn haI do su fan pha mI fruong gay ra da In
foI muc nghIm frong, can phaI hanh dng ngay. Cac gIaI phap dI voI cac hoaf dng hIn nay phaI co fnh kha
fhI v mf ky fhuaf va phaI f fn kem, dng fhoI faf ca cac nuoc phaI sn sang fham gIa vao cac hIp dInh
quc f. I khI su fu nguyn nay cung phaI fra gIa, cac nuoc co fhu nhap cao da phaI fra fIn cho cac nuoc co
fhu nhap fhap d ho fuan fheo mf hIp dInh nao do va cac nhom ky kf ap dung Iuaf phaf cac nuoc khng
fuan fheo cac chuan muc ma hIp dInh da d ra. CuI cung, fh chnh ban fhan cac chuan muc nay cung phaI
mm deo, boI v hIm co fruong hop nao IaI co gIaI phap mf co vua cho faf ca, d gIaI quyf cac van d foan
cau.
Cac dIu kIn xung quanh van d da dang sInh hoc va fhay dI kh hau da dua ra mf goI y rng d daf
duoc mf hIp dInh quc f v nhung van d nay con phuc fap hon v van d huy hoaI fang dn. Th nhung
cng dng quc f cung dang fm kIm nhung gIaI phap cho van d nay. an quy uoc v fnh da dang sInh hoc
va an quy uoc khung dI voI su Thay dI v kh hau duoc dua ra faI HI nghI cap cao v fraI daf o RIo nm
1992 Ia co so d phan dau. Phuong fIn fro gIup mI fruong foan cau |CI) Ia sang kIn kf hop cua Chuong
10
frnh phaf frIn IIn hop quc, Chuong frnh mI fruong IIn hop quc va Ngan hang fh gIoI. CI da cung
cap faI fro va quy nhuong b d bu dp nhung chI ph b sung cua cac nuoc khI mf d an phaf frIn Iay mu c
fIu Ia mf, hay nhIu hon, frong bn van d mI fruong foan cau su fhay dI kh hau, su maf fnh da dang
sInh hoc nhIm vung bIn quc f, su pha vo fang dn. Chnh phu cac nuoc cung co fh fIn hanh mf s
hoaf dng d caI fhIn phuc IoI frong nuoc, frong khI van fro gIup gn gIu nhung caI chung foan cau. V du bo
fro cap nhIn IIu, caI fIn gIao fhng cng cng, khng nhung Ia su quan fam nhIu nhaf cua cac nn kInh f
fu nhan, ma con Ia su dong gop vao vIc gIam bof vIc san sInh ra kh fhaI cacbnIc Iam anh huong dn cac
nuoc khac.
Nhng vn di cp quc gia
Trong khI foan cau hoa huong su chu y cua chnh phu cac nuoc foI cac su kIn, Iuc Iuong va cac y fuong ngoaI
nuoc mnh fh, khu vuc hoa IaI fap frung vao nhung y kIn va nhung nguyn vong cua cac nhom va cac cng
dng frong nuoc. HaI kha canh cua khu vuc hoa da duoc chu y dc bIf frong ban bao cao nay: phI fap frung
hoa va d fhI hoa.
Du nguyn chnh lrj ru phi l0p lrung hou
Ia phuong hoa da fao ra da nguyn chnh frI va quyn fu quyf frn khp fh gIoI. Mf frong nhung bIu
hIn cua no Ia su gIa fng s Iuong cac nuoc frn fh gIoI khI gIanh duoc dc Iap. Mf bIu hIn khac Ia su fhay
dI frong vIc Iua chon chnh quyn o cac nuoc. Cach day 25 nm, chua day 1/8 cac nuoc frn fh gIoI co nn
dan chu nhung fnh dn cuI nm 1990 fh s nhung nuoc nay fng In foI hon 60% |Iu d 6).
Kha nng cua con nguoI fham gIa vao vIc quyf dInh cac van d anh huong dn ho Ia mf fac dng fhen
chf frong qua frnh nang cao muc sng - va nhu vay, ca frong qua frnh phaf frIn huu hIu. Nhung su dap
ung chnh frI dI voI dIa phuong hoa, nhu van d phI fap frung hoa chng han, co fh fhanh cng hoc khng
fhanh cng fuy fhuc vao vIc chung duoc fhuc hIn nhu fh nao. Sau day Ia mf s baI hoc quan frong cho cac
chnh phu xem xef khI d cap foI phI fap frung hoa.
Pbi tp trung boa gn nbu bao gio cung /a m6t ticn trnb Jo J6ng co cbnb tri tbuc Jy. Thng fhuong,
muc fIu chu yu cua no Ia duy fr su n dInh chnh frI va gIam bof nguy co franh chap bao Iuc bng cach IIn
kf cac nhom voI nhau mf cach rng raI fheo mf qua frnh fhuong Iuong v nhung nguyn fc fIf ch chnh
fhuc. Tranh caI IIu co nn phI fap frung hoa hay khng, phan Ion Ia khng fhch hop; cach fhuc hIn van d
nay se quyf dInh muc d fhanh cng cua no.
Vicc Jc ra m6t cbicn /uoc pbi tp trung boa tbanb c6ng /a pbuc tap, boi c nguoi nm quycn quyct Jinb
tbuong kb6ng kicm soat Juoc toan b6 qua trnb pbi tp trung boa. PhI fap frung hoa doI hoI su fhay dI v h
fhng chnh quyn va fhIf Iap nhung fh ch moI v hanh chnh, v quy fc v faI chnh, chnh frI. Iu nay
khng don fhuan ch bao gm quyf dInh cho phep bau cu dIa phuong, ma dng fhoI con bao gm mf Ioaf cac
su Iua chon v cac nguyn fc bau cu cung nhu cac fhng I v dang phaI co anh huong foI vIc Iuc chon cu a
cac cu frI. Hon nua, van d nay con bao gm quyf dInh chuyn gIao IoaI hnh frach nhIm nao do cho cap dIa
phuong, v du nhu van d gIao duc chng han. No cung doI hoI phaI quyf dInh chnh quyn cap nao se phaI
chIu frach nhIm dI voI vIc dam nhan chI ph cho gIao duc |dc bIf Ia o nhung vung ngheo), cap nao se phaI
chIu frach nhIm soan chuong frnh va faI IIu huong dan, cap nao se phaI chIu frach nhIm quan Iy fruong
so hang ngay, k ca vIc fhu fhng chuc va sa fhaI gIao vIn. o vay, van d phI fap frung hoa khng dIn ra
frong dIu kIn cung bnh dng chI fIu, ma no doI hoI phaI cung cap ngun faI chnh cho chnh quyn cac cap
dIa phuong, dng fhoI cung doI hoI phaI d ra duoc mf h fhng chuyn gIao faI chnh gIua cac cap quan Iy
d b sung cho ngun faI chnh phaf frIn dIa phuong. No cung doI hoI cac quy fc chI phI vIc vay fIn cua
cap dIa phuong. CuI cung no phaI bao gm cac buoc nhm fao duoc kha nng quan Iy cua cac cap chnh
quyn dIa phuong nhm fhuc hIn cac frach nhIm moI cua ho.
Cac ycu t6 cai cacb pbai co tnb cbt J6ng b6. Iuc Iuong chnh frI co dng co phI fap frung hoa fhuong
TNG QUAN
11
fhuc gIuc chnh phu frung uong nhanh chong nhuong b va fIn hanh bau cu dIa phuong do Ia mf cach Iam
fuong dI nhanh va d dang. Nhung vIc d ra mI quan h dIu fIf moI gIu chnh quyn dIa phuong va chnh
quyn frung uong fh IaI Iam cng vIc cham chap va kho khn boI v do Ia vIc chuyn gIao co so vaf chaf
cung nhu nhan vIn fu chnh quyn frung uong dn chnh quyn dIa phuong. VIc chuyn dI h fhng dua
frn co so chuyn gIao faI chnh hang nm gIua cac don vI cua chnh quyn frung uong foI mf don vI chIu
frach nhIm v fhu va chI fIu fhuc cac cap chnh quyn khac nhau cung kho khn khng kem.
Cbnb quycn trung uong cn pbai tbc bicn su cam kct ngay tu Ju cua mnb J6i coi nbung quy tc moi
cc quan bc giua cac cp cbnb quycn. Cac fIn I moI fro fhanh van d, boI v no anh huong foI vIc xay ra sau
nay. Mf frong nhung fIn I quan frong nhaf ma chnh quyn frung uong co fh df ra cho chnh quyn duoI
cap quc gIa moI duoc dan chu hoa Ia gIu vung quy dInh faI chnh cua chnh quyn frung uong. Chnh quyn
dIa phuong phaI bIf rng nu ho chI fIu qua muc fh chnh quyn frung uong se khng vIn fro khan cap
cho ho, va nhung nguoI np fhu cung nhu nhung nha chnh frI o dIa phuong phaI chIu frach nhIm dIu
chnh.
D lhj hou
an chung frn fh gIoI ngay cang dI chuyn nhIu fu nng fhn ra fhanh fhI. Cach day 25 nm ch co
duoI 40% dan s fh gIoI sng o vung d fhI frong 25 nm nua fh dan s sng o d fhI co fh In foI gan 60%.
Trong s nhung fhI dan fuong IaI fh gan 90% se sng o cac nuoc dang phaf frIn. Cach day nua fh ky ch co
41 frong 100 fhanh ph Ion nhaf frn fh gIoI nm o cac nuoc dang phaf frIn. n nm 1995 con s nay da
fng In 64, va con fIp fuc fng |Iu d 7).
Mf s chnh phu cac nuoc da fhu fhu cac vung nng fhn hoc dua ra nhung quy dInh v gIa ca dI voI
san pham o nng fhn d fro cap cac d fhI, voI Iy do rng nhung chnh sach nhu vay se kch fhch nn kInh
f hIn daI. Con mf s chnh phu khac fh IaI Io ngaI v su gIa fng s nguoI ngheo o d fhI va ho da c gng
Iam gIam s dI dan fu nng fhn ra fhanh fhI, dI khI bng cach yu cau nhung nguoI dI cu ra fhanh ph phaI
duoc phep chnh fhuc. Ca haI bIn phap frn du khng co hIu qua Ion. ung cac bIn phap kch fhch d
ngn chn nguoI dan dI chuyn cung fhuong fhaf baI, boI v chnh phu cac nuoc chua fo ra fhanh fhao quyf
dInh noI dInh cu cua cac h gIa dnh cung nhu cua cac cng fy. Tf hon Ia cac chnh phu nay nn fhuc hIn cac
... va nhiu nn dn chu
Biu 6
Con nhiu nc...
Ngun: Freedom House, Freedom in the World, 1998; Lary Diamon, the Third Ware Over? Journal o Democracy, 1996
12
chnh sach phaf frIn co IoI cho ca vung nng fhn Ian vung fhanh fhI, fhua nhan rng qua frnh phaf frIn
se fhuc day d fhI hoa, cung nhu van d quy hoach.
Chnh quyn dIa phuong co fh fIn hanh cac buoc d Iam cac fhanh ph cua ho fro fhanh noI hIu khach
hon dI voI vIc phaf frIn kInh f. Mf buoc quan frong Ia phaI duy fr muc d dau fu du cho ha fang co so chu
yu bao gm nuoc, v sInh, duong sa, dIn fhoaI, dIn va nha cua. Chnh quyn dIa phuong fng cuong Iam
vIc voI khu vuc fu nhan, mf khu vuc co vaI fro quan frong frong cac van d nhu nha cua, ha fang co so va vaf
dung o fhanh ph. Nhung nguoI fa cung se yu cau chnh quyn fhanh ph quyn gop fIn du d chI cho dau
fu vn, dc bIf Ia frong vIc chuyn fu nng fhn dn fhanh fhI. Cac fhI fruong vn fu nhan Ia ngun day hua
hen, nhung ho IaI doI hoI mf khung phap Iy phu hop va cam kf chc chn cua chnh phu frung uong v van
d vIn fro khan cap. Quy hoach su dung daf Ia cng cu huu ch va quan frong, nhung can phaI co nhung quy
fc cu fh dI voI hoan canh fung dIa phuong.
Cac nuoc khng phaI cho doI cho dn khI gIau co moI caI fIn dIch vu d fhI. Nhung su dan xp quy ch
moI cung co fh fao ra nhung dIch vu ff hon ngay ca khI muc d fhu nhap con fhap. Nhung xu huong gan day
frong vIc cung cap nhung dIch vu co ban fap frung vao fIm nng cua cac quan h dI fac cng - fu.
Nba cua. Cac nha fhau xay dung fu nhan, cac f chuc fu nguyn, cac f chuc cng dng va cac f chuc phI
chnh phu can phaI fng phan dong gop. V phan mnh, khu vuc cng cng phaI fap frung vao van d cac
quyn so huu, cung cap faI chnh va fro cap, xay dung cac quy ch va co so ha fang Ion
Nuoc. Cac fhanh ph Ion dang chuyn sang khu vuc cung cap fu nhan. Su nhuong quyn khu vuc cap
nuoc fu nhan da duoc fhay fh bng khu vuc cng cng o uenos AIres Jakarfa va ManIIa. VaI fro cua
chnh phu Ia dIu fIf nganh cng nghIp nay, dng fhoI duy fr su canh franh.
C6ng ranb. Chnh phu fhuong khng du kha nng chI cho vIc dau fu Ion ban dau d gIaI quyf frn quy
m foan fhanh ph. Nhung cac cng dng dang hoaf dng cung voI su fro gIup cua cac f chuc phI chnh
phu c gng d fhuc hIn cac gIaI phap vua fam, fao ra mf m hnh cho nhung n Iuc fuong IaI.
Vn tai. CIao duc cng cng va quan h dI fac sang fao co fh Iam gIam nhIm khng kh. Nhung IoI ch
Ion nhaf co fh daf duoc Ia huong su fng fruong d fhI fheo huong van faI cng cng, d fao ra hanh Iang
van faI co hIu qua hon.
Hp 1.3 T nhn hoa va nhim
Ngun: United Nations Deparment o International Ecnmc and Social Affairs, World Urbanization Prospects, 1998.
TNG QUAN
13
I khI nguoI fa franh Iuan rng vIc gIam doI ngheo ch Ia frach nhIm cua chnh quyn frung uong.
Chnh quyn frung uong dong vaI fro chnh frong vIc cung cap fro cap cho nguoI ngheo, con nhung dIch vu
co anh huong dn nguoI ngheo nhIu nhaf, nhu nuoc, y f, gIao duc, va van faI, ff nhaf Ia duoc fhuc hIn o
cap dIa phuong, boI v no dap ung nhu cau dIa phuong mf cach huu hIu.
Bin chnh sach thanh hanh ng
Toan cau hoa va khu vuc hoa dem IaI nhung co hI raf fo Ion, nhung cung co fh gay ra su baf n dInh.
ao cao nay nu ro mf s buoc ma cac chnh phu co fh fIn hanh, mf cach rIng Ie hay phI hop, d han ch
foI muc fhap nhaf nhung cuc khung hoang fIm fang. Chnh quyn frung uong dong vaI fro chu dao, nhung
cac f chuc quc f chnh quyn dIa phuong cac cap |k ca chnh quyn fhanh ph), khu vuc fu nhan, cac f
chuc phI chnh phu va cac f chuc faI fro du dong vaI fro b fro fo Ion. Nhung f chuc nay dang xay dung
nhung fh ch - nhung quy fc chnh fhuc va khng chnh fhuc - d vach ra con duong ma quy frnh foan cau
hoa va khu vuc hoa se fIn fheo. ao cao nay con nu ro nm fruong hop nghIn cuu chung mInh cac chnh
phu va cac f chuc co fh daf duoc mf s IoI ch fu haI hIn fuong frn va phaI ung pho nhu fh nao voI nhung
su gay khuc dang fIm fang. Nhung nghIn cuu nay bao gm cac van d nhu fu do hoa fhuong maI o Cng hoa
Arap AI Cap, caI cach khu vuc kInh doanh ngan hang o HunggarI; nhung n Iuc cua raxIn frong vIc xay
dung mI quan h dI fac faI chnh gIua chnh quyn dIa phuong va chnh quyn frung uong; nhung n Iuc
cua cac nhom cng dng va cac nha phaf frIn dIa phuong d nang cao muc sng o CarachI, PakIxfan; va van
d fao ra su hIp dng gIua nng fhn va fhanh fhI o TandanIa.
Nhung fhu fhach dI voI su phaf frIn co nhIu: ngheo, doI, bnh faf, fhIu ch o va mu chu day Ia moI
k ra mf f. NhIu fIn b da daf duoc do vay nhan dan mf s vung, nhu o ng A, da co cuc sng kha hon
nhIu so voI vaI fhap ky fruoc day. Ngay ca o vung chau PhI Nam Xahara noI hoaf dng kInh f con fhap kem
frong nhung fhap ky gan day, fh fuI fho va frnh d vn hoa cung da fng In. Hon nua, s nguoI sng voI
fhu nhap gan 1 dIa/ngay cung dang fng In. Xu huong nay co fh dao nguoc, mf cach co IoI cho nhan dan
fh gIoI, bng cach kIm soaf va khaI fhac cac fh Iuc cua foan cau hoa va dIa phuong hoa frong fh ky XXI.
Muc fIu chnh cua chnh sach phaf frIn Ia fao ra duoc su caI fhIn bn vung v chaf Iuong cuc sng cho fa f
ca moI nguoI. Trong khI nang cao fIu dung va fhu nhap fnh fheo dau nguoI Ia mf b phan cua muc fIu do,
fh nhung muc fIu khac nhu gIam bof doI ngheo, mo rng kha nng duoc huong dIch vu y f, nang cao frnh
d gIao duc cung quan frong. daf duoc nhung muc fIu nay can phaI co quan dIm foan dIn va fhau dao
dI voI phaf frIn.
Nua cuI fh ky qua da danh dau su pha frn gIua chu nghIa bI quan va chu nghIa Iac quan dI voI frIn
vong cua phaf frIn. Cuc Cach mang Xanh da dem IaI frIn vong khc phuc duoc su de doa cua fhuyf
MaIfhus, va cac nuoc nhu n da daf duoc su an foan v Iuong fhuc. Nhung dan s fh gIoI phaf frIn
nhanh dI dI voI fy I fng san Iuong Iuong fhuc fuong dI cham frong nhung nm 1990 IaI mf Ian nua Iam
fng mI Io fhIu Iuong fhuc. Mf s quan dIm phaf frIn nhu chnh sach nhap khau fhay fh cua raxIn fo
ra co fac dung frong mf fhoI gIan, nhung rI IaI fhaf baI. Su suy fhoaI gan day cua IIch su fhanh cng kInh f
dang chu nhaf - ng A, - cung nhu su huong ung cham chap cua cac nn kInh f qua d dI voI caI cach fhI
fruong - da df ra nhung van d moI v chnh sach phaf frIn. Tuy nhIn, da bf dau daf duoc su dng fhuan
v nhung fhanh f cua chnh sach phaf frIn fuong IaI.
Pbat tricn bcn cung co nbicu muc ticu. Cho foI nay, vIc nang cao fhu nhap fnh fheo dau nguoI da Iam
fng muc sng cua con nguoI; do Ia mf frong nhIu muc fIu phaf frIn. Muc fIu bao frum nhm nang
cao muc sng bao gm mf s muc fIu cu fh: nang cao suc khoe dan chung va fao fhm co hI gIao duc,
fao co hI cho moI nguoI fham gIa vao doI sng xa hI, gIup do dam bao mf mI fruong frong sach, fng
cuong su cng bng gIua cac fh h va vv
Cac cbnb sacb pbat tricn pbu tbu6c /n nbau. KhI mf chnh sach khng phaf huy fac dung ff fh
nguyn nhan cua no khng ch Ia mf chIn Iuoc cu fh. Cac chnh sach doI hoI cac bIn phap b sung d
hoaf dng duoc ff nhaf va su fhaf baI cua mf chnh sach co fh xay ra do fhIu nhung bIn phap b
sung do.
Cac cbnb pbu Jong m6t cai tro quan trong trong pbat tricn, nbung kb6ng co m6t tp bop quy tc Jon
tbun Jc buong Jn bo pbai /am g. Co su nhaf fr rng cac chnh phu can phaI fuan fhu nhung dIu co
ban cua chnh sach nhung hon fh nua, vaI fro cua chnh phu phu fhuc vao kha nng cua no fao ra
duoc nhung quyf dInh huu hIu, vao nng Iuc quan Iy hanh chnh cua no, frnh d phaf frIn cua daf
nuoc, dIu kIn bn ngoaI, va con nhIu yu f khac.
NHNG HNG MI CUA T DUY PHAT TRIN
MO
15
Cac qua trnb cung quan trong nbu cac cbnb sacb. Su phaf frIn bn vung doI hoI nhung fh ch dam
bao su quan Iy ff, bao gm cac quy frnh mo rng, co fnh fham gIa dng dao va ca cac quan h dI fac,
cung nhu nhung su sp xp khac frong chnh phu, khu vuc fu nhan, cac f chuc phI chnh phu, va cac
fhanh phan khac cua xa hI dan su.
Co y kIn cho rng phaf frIn co nhIu muc fIu va cac chnh sach cung nhu cac qua frnh nhm dap ung
nhung muc fIu do phuc fap va dan cheo nhau, y kIn nay da gay ra su franh caI sI nI v su uyn fham cua
fu duy phaf frIn fruyn fhng. Phan mo dau nay Ian fheo nhung soI ch do xuyn suf cuc franh Iuan d
xem xef IaI cac frIn vong va nhung baI hoc ruf ra fu kInh nghIm phaf frIn fruoc day. No cung nhan manh
su can fhIf phaI vuof ra ngoaI fam voI cua kInh f hoc d xem xef nhung van d xa hI fheo quan dIm foan
dIn. Chuong nay d cap foI vaI fro cua cac fh ch frong phaf frIn va ch ro nhung su bIn dI can fhIf v
fh ch dam bao cho su phaf frIn bn vung frong fh ky XXI. Trong khI phaf frIn van phaI duong dau voI
nhIu fhach fhuc, fh nhung co hI dang cho duoc nm bf frong fh ky moI cung fao ra nhIu frIn vong Iy
fhu.
Xy dng da trn nhng kinh nghim phat trin trc y
Nhung fhap ky gan day da chung mInh rng du su phaf frIn co fh fhuc hIn duoc, fh no cung khng phaI
Ia dIu chc chn xay ra ma cung khng phaI d dang daf duoc. Nhung fhanh cng Ip IaI nhIu Ian du d
chung mInh cam gIac fIn fuong vao fuong IaI Ia dung. Nhung khI nhung fhanh cng nay faI hIn IaI o cac nuoc
khac, fh su fhaf baI cua nhIu n Iuc phaf frIn IaI noI In rng phaf frIn Ia mf nhIm vu v cung kho fhuc
hIn.
Mf cach do fnh cua phaf frIn Ia CP fnh fheo dau nguoI, dIu nay fhuong IIn quan foI cac ch s
khac v phuc IoI va no duoc coI Ia mf xuaf phaf dIm fhuan fIn. CP fnh fheo dau nguoI o nhung nuoc
dang phaf frIn co duoc du IIu daf muc fng fruong bnh quan 2,1% hang nm fnh fu nm 1960 dn nm
1997 - muc fng fruong nay nu cu fng In du
dn fh no se Iam CP fnh fheo dau nguoI fng
In gap dI sau khoang 35 nm.
Nhung du IIu fng hop nhu vay fhuong che
Iap dI hang Ioaf nhung su khac nhau v khng gIan
va fhoI gIan. V du, fc d fng fruong v fhu nhap
fnh fheo dau nguoI o nuoc dang phaf frIn fng
fuong dI nhanh vao nhung nm 1960 va 1970, va
chung IaI frong nhung nm 1980. NguoI Iac quan co
fh fhay duoc dau hIu quay fro IaI cua su fng
fruong nhanh frong nua dau cua nhung nm 1990
fuy nhIn nhung dau hIu do co phan kem ro rang
do hau qua cua cuc khung hoang faI chnh ng A
bf dau vao nm 1997. Hon nua, ng A Ia khu vuc
duy nhaf frn fh gIoI ma fhu nhap o cac nuoc co
fhu nhap fhap va fhu nhap frung bnh co xu huong
duI kIp fhu nhap cua cac nuoc gIau co hon.
So sanh voI fhanh cng o khu vuc nay, nguoI
fa fhay mf buc franh chung v kf qua cua phaf
frIn Ia dang Io ngaI. Thu nhap bnh quan fnh fheo
dau nguoI cua nuoc ngheo nhaf va 1/3 cua faf ca
cac nuoc co fhu nhap frung bnh da IIn fuc gIam
frong vaI fhap ky qua so voI fhu nhap frung bnh
cua 1/3 cac nuoc gIau nhaf |Iu d 8). CP bnh Ngun: Ngn hang th gii, Cac ch s v tnh hnh phat
trin th gii, 1999.
Biu 8
Chnh lch thu nhp cua cac nc giau va cua
cac nc ngheo tip tuc tng
16
quan fnh fheo dau nguoI cua 1/8 s nuoc co fhu nhap frung bnh da gIam fu 12,5% xung 11,4% so voI 1/3 s
nuoc gIau nhaf, con CP bnh quan fnh fheo dau nguoI cua 1/3 s nuoc ngheo nhaf gIam fu 3,1% xung
1,9%. Trn fhuc f cac nuoc gIau fng fruong nhanh hon so voI cac nuoc ngheo k fu cuc Cach mang cng
nghIp vao gIua fh ky XIX. Theo danh gIa gan day fh fy I fhu nhap fnh fheo dau nguoI gIua nuoc gIau
nhaf va nuoc ngheo nhaf fng In 6 Ian frong khoang nm 1870 va 1985
1
. Nhung phaf hIn nay gay Io ngaI
Ion boI v no ch ra rng raf kho khn cho cac nuoc ngheo d xoa duoc su chnh Ich voI nhung nuoc gIau co
hon.
Cac Iuan fhuyf kInh f chuan cung du doan rng voI cac ch s khac van gIu nguyn fh cac nuoc ngheo
phaI fng fruong nhanh hon cac nuoc gIau.V du, nguoI fa cho rng cac nuoc dang phaf frIn Iam vIc sao
chep cng ngh moI va cac qua frnh san xuaf Ia mau chf cua phaf frIn kInh f, fh d dang hon cac nuoc
cng nghIp Ia nhung nuoc da phaI sang fao ra nn cng ngh va cac qua frnh san xuaf nay. Vn, chuyn gIa
va kIn fhuc se chay fu nhung nuoc gIau co hon sang nhung nuoc co nn kInh f dang phaf frIn, noI nhung
ngun Iuc frn con khan hIm va cung Ia noI ma chung fham ch co fh sInh IoI nhIu.
Tu duy phaf frIn fruoc day cung nhu ngay nay du fap frung nhIu c gng gIaI fhch faI sao nhung
nuoc co fhu nhap fhap IaI co kho khn khI fheo m hnh nay
2
. Mf s nghIn cuu da ch ra rng nhung nuoc
co fhu nhap fhap co fh phaf frIn nhanh hon cac nuoc co fhu nhap cao |vao khoang 2% mf nm), va nhu vay
sau mf fhoI gIan fh cac nuoc co fhu nhap fhap se duI kIp cac nuoc co fhu nhap cao nu bIf fhuc hIn kf
hop cac chnh sach kch fhch fng fruong mf cach phu hop
3
. Va kInh nghIm v kf qua phaf frIn ngay
cang fng In da gIup hIu ro fnh phuc fap cua qua frnh phaf frIn cung nhu cach fIp can nhIu mf d daf
duoc su fng fruong nay
4
.
Su phuc fap cua qua frnh phaf frIn da duoc nhan bIf fu Iau. Cng frnh nghIn cuu c dIn cua Arfhur
IevIs, nm 1955 Ly tbuyct cc su tng truong kinb tc bao gm nhung chuong noI v su kch fhch IoI nhuan,
fhuong maI va chuyn mn hoa, fu do kInh f, fhay dI v fh ch, phaf frIn kIn fhuc, ap dung cac sang
kIn moI, fIf kIm, dau fu, dan s va san Iuong, khu vuc cng cng, quyn Iuc, va chnh frI
6
. Nhung frong
Biu 9
Ch ring u t khng thi th khng th quyt
nh nhng bin i cua tng trng
Ghi chu: Biu ch ty l u t trung bnh cua thp nin so vi ty
l tng GDP trung bnh cua thp nin tnh t 1950 n 1990 vi
mu 160 nc.
Ngun: Kenny va Williams 1999
nhung nm qua, mf s qua frnh phaf frIn duoc
xem nhu Ia IoaI s mf xef v mf anh huong cua
no. Khung khaI nIm v phaf frIn frong 5 nm qua,
dc bIf Ia cac IoaI hnh duoc ph bIn IaI co xu huong
fap frung qua muc vao van d nghIn cuu d fm ra
mf cha khoa duy nhaf cho su phaf frIn. KhI mf
cha khoa cu fh nao do fhaf baI khng mo duoc canh
cua cua phaf frIn vao moI Iuc, moI noI fh nguoI fa
gac no sang mf bn d dI fm caI moI.
Nhung m hnh phaf frIn duoc ph bIn va
nhung nm 1950 va 1960 fap frung chu y va nhung
froI buc do vIc fch Iuy vn bI han ch va do su
fhIu hIu qua frong phan phI ngun Iuc. Muc fIu
chu yu cua su chu y nay Ia day manh dau fu |nho
hoc vao su chuyn fIn fu nuoc ngoaI, hoc vao ngun
fIf kIm frong nuoc) Nhung kInh nghIm phaf frIn
frong may fhap ky gan day cho fhay vIc fap frung
vao dau fu se bo qua nhung mf quan frong khac
cua phaf frIn. Ty I dau fu va fy I fng fruong dI
voI fung nuoc fu nm 1950 dn nm 1990 raf xa nhau
|Iu d 9). Mf s nuoc co muc dau fu fhap IaI fng
fruong nhanh, con mf s nuoc co muc dau fu cao fh
IaI co fy I fng fruong fhap
7
. Mc du dau fu chc
chn Ia mf yu f co IIn quan chf che nhaf voI fy
I fng fruong kInh f frong bn fhap ky nay nhung
17
no cung khng gIaI fhch duoc dIu do mf cach day du
8
.
Nhung Iy fhuyf fruoc day v phaf frIn, dc bIf Ia fhuyf gn voI fn fuI: SImon Kuznef cung Iap
Iuan rng nhn chung su baf bnh dng dang fng In frong nhung gIaI doan dau cua qua frnh phaf frIn.
an chung frong nhung fhap ky gan day khng xac nhan fhuyf nay, con bay gIo duong nhu chc chn su
fng fruong, quyn bnh dng, va su gIam bof doI ngheo co fh cung fIn buoc voI nhau, dIu nay fhuong xay
ra o phan Ion vung ng A. NhIu chnh sach da fhuc day su fng fruong va su bnh dng dng fhoI mf
Iuc.V du, caI fIn gIao duc fao ra vn con nguoI va gIup do nguoI ngheo, va vIc cung cap rung daf cho nng
dan ngheo nang cao khng nhung su bnh dng ma con ca nng suaf Iao dng. Cac nuoc ng A da ch ra
rng cac nuoc co fh daf duoc muc fIf kIm cao ma khng chnh Ich nhIu v quyn bnh dng.
Cac nha Iy Iuan v phaf frIn frong nhung nm 1950 va 1960 cung dua ra raf nhIu Iy do gIaI fhch faI
sao cac nn kInh f mo va su can fhIp co gIoI han chua du d fhuc day fng fruong. NhIu nha kInh f hoc
nghIn cuu v phaf frIn da fap frung vao k hoach hoa, va coI do f nhaf cung Ia gIaI phap fung phan cho
nhung van d kho khn bao frum v vn dau fu fhap va cng nghIp hoa cham, dc bIf Ia khI nho IaI cuc
Tng khung hoang fruoc day da Iam nhIu nha hoach dInh chnh sach phaI nghI ngo v nhung caI hay, caI dep
cua cac fh Iuc fhI fruong khng kIm ch. HaI nhan f nua hnh nhu cung bIn Iuan cho vaI fro fch cuc cua
chnh phu frong phaf frIn: su quan Iy chf che v san xuaf cua chnh phu My frong ChIn franh fh gIoI fhu
haI, va muc d dau fu cung nhu muc CP cua IIn X, mf nuoc Iuc do dang fIn In chu nghIa cng san mc
du nhung chI ph v con nguoI raf Ion.
Tuy nhIn, sau mf fhoI gIan fh fhay ro rng, frong khI cac chnh phu dong vaI fro fhIf yu frong qua
frnh phaf frIn fh ch co mf s chnh phu quan Iy cac doanh nghIp nha nuoc mf cach co hIu qua. IaI
frong dau fu vao IIn X da gIam xung gan s khng. Cac chnh phu van duy fr day du cac danh sach fra
Iuong cua khu vuc nha nuoc va khI Iuong nhan vIn qua cao dI dI voI fnh frang kem hIu qua, da fao ra su
fham huf Ion, gay ra ganh nng faI chnh va Iam phan fan maf nhung ngun fhu nhap dang fhIu. Va nguoI
fa cung ngay cang Io Ing rng chnh phu cac nuoc dang phaf frIn se dua ra nhung quyf dInh saI Iam frn
IInh vuc kInh f vI m, gay ra nhung van d kho khn nhu Iam phaf, khung hoang no o chau My IafInh
9
.
Vao cuI nhung nm 1960, cac nha hoach dInh chnh sach bf dau chuyn su quan fam cua mnh vao van
d nhan manh vn con nguoI, vn nay fhuong duoc do bng danh sach hoc sInh dn fruong |bIu hIn cua nn
gIao duc) va fuI fho |bIu hIn cua frnh d y f). Trong haI fhap ky qua, vIc dau fu vao vn con nguoI da daf
duoc nhung kf qua day an fuong. Ty s frong gIao duc fIu hoc o cac nuoc co fhu nhap fhap mI nm daf foI
23%
10
. Nhung cung nhu dau fu vao vn vaf chaf, ch rIng dau fu vao y f va gIao duc cung khng dam bao
duoc su phaf frIn. V du nhu vung Chau PhI Nam Xahara fuI fho va s Iuong hoc sInh fng In raf nhanh
frong nhung fhap ky qua, nhung nhn chung, cac nn kInh f frong khu vuc nay fng fruong cham, fham ch
fng fruong am k fu dau nhung nm 1970.
Vao nhung nm 1980 bau khng kh fInh fhan IaI co su fhay dI. Su fIn fuong vao k hoach hoa cua
chnh phu nhu Ia mf gIaI phap IaI gIam dI raf nhIu. Thuc f fh su Io Ing chu yu cua fhoI ky nay Ia su bop
meo gIa ca do chnh phu gay ra |chng han nhu nhung bop meo IIn quan dn fhu xuaf nhap khau va su kem
hIu qua nay sInh fu su quan Iy cua chnh phu.
Tuy nhIn, nguoI fa van fhua nhan chnh phu dong vaI fro quyf dInh dI voI qua frnh phaf frIn. Nhu
Bao cao cc tnb bnb pbat tricn tbc gioi 1001 da noI: ThI fruong khng fh hoaf dng frong khoang frng, ma
no doI hoI mf khung phap Iy va quy ch ma ch chnh phu moI co fh fao ra duoc. Va fhI fruong dI khI cung
fo ra khng phu hop hoc hoan foan fhaf baI frong mf ch d khac. Van d khng phaI Ia IIu nha nuoc hay
fhI fruong se dong vaI fro khng ch ma mI bn co vaI fro rIng
11
. ng fhoI, nhung nghIn cuu cung ch ra
rng su kem hoan chnh cua fhI fruong da Ia frung fam fhao Iuan frong nhung nm 1950 va 1960 va van d
nay phaf frIn hon muc nguoI fa du kIn |f nhaf Ia cung v mf Iy fhuyf). Tuy nhIn, d phan ung voI su
kem hIu qua cua khu vuc cng cng, vIc ban caI v chnh sach IaI fap frung vao cac gIaI phap phu hop voI fhI
fruong: xoa bo su ap df cua chnh phu bng nhung bIn phap nhu bao h mau dIch, bu gIa va quyn so huu
cng cng. Mf gIaI phap cho van d no qua nhIu cung duoc dua ra, bao gm vIc dIu chnh nhung fham huf
ngan sach, fIn f va faI khoan vang IaI Iam anh huong xau foI su n dInh gIa ca va fng fruong. Cung gIng
18
nhu su can fhIp cua chnh phu va su dau fu cho gIao duc va y f frong nhung fhap ky qua, su bop meo gIa
ca gIam bof va su khc kh hon da fro fhanh nhung yu f frung fam cua nghI frnh phaf frIn.
an chung frong haI fhap ky qua van fIp fuc hau fhuan cho su can fhIf phaI n dInh kInh f vI m va
caI cach khu vuc. Tuy nhIn, mf Ian nua cho fhay, ch fap frung vao nhung van d do fh chua du. Mf s
nuoc da ap dung chnh sach fu do hoa, n dInh hoa va fu nhan hoa, nhung khng daf duoc su phaf frIn nhu
mong mun. Mf s nuoc chau PhI da fhuc hIn chnh sach kInh f vI m fhch hop, nhung moI ch daf duoc
muc fng fruong frung bnh hang nm Ia 0,5%
12
. Cac nuoc Iam phaf fhap voI fham huf ngan sach nho phaI
duong dau voI nhIu IoaI hnh baf n dInh v kInh f k ca fnh frang nhung fh ch faI chnh yu kem khng
duoc dIu fIf mf cach fhch dang nhu da fhay o ng A.
Cac baI hoc v nhung hoaf dng cua chnh phu nho so voI chnh phu Ion chua duoc ro rang nhu nguoI fa
mong mun. O IIn bang Nga, vIc chuyn dIch fu nn kInh f k hoach hoa fap frung khng hIu qua va so
huu nha nuoc sang co ch fhI fruong phI fap frung hoa) so huu fu nhan, va fheo xu huong IoI nhuan Ie ra phaI
fng san Iuong va kem fheo co fh Iam gIa fng su baf bnh dng In dI chuf. TraI IaI, nn kInh f cua Nga
da co IaI con 1/3, fheo mf s du doan, va su baf bnh dng v fhu nhap da fng In foI muc chong mf. Muc
sng cung gIam cung voI CP va nhung ch s v y f cung fI f dI
13
.
O cac nuoc ma chnh phu can fhIp vao fhI fruong o muc d fuong dI Ion fh IaI daf duoc muc fng fruong
nhanh. Chnh phu cac nuoc ng A da khng fhuc hIn duoc cac nguyn Iy v fu do hoa frong nhung gIaI doan dau
cua qua frnh phaf frIn. Th nhung xa hI cua nhung nuoc nay da fhay dI frong may fhap ky qua
14
. Ngay ca vo I
mu c fng fruo ng b ng khng ho c am va o cu I nhu ng nm 1990 fh CP fnh fheo da u nguo I cu a ho da u fh ky na y
da fng hon nhIu Ian so voI nua fh ky fruoc, va cao hon nhIu so voI cac nuoc fheo duI cac chIn Iuoc phaf frIn
fhay fh . Chnh phu ca c nuo c ng A fhuo ng fheo du I ca c chnh sa ch cng nghI p fhu c da y ca c khu vu c kInh f d c
bI f. Ho can fhI p va o fhuong ma I |m c du d fhu c da y xua f kha u hon Ia ha n ch nha p kha u). Nhu ng chnh phu na y
da dI u fI f fhI fruo ng fa I chnh ha n ch ca c quy n Iu a cho n da u fu cu a ca c ca nhan, kch fhch gu I fI n fI f kI m, ha
fy I IaI suaf cho vay, fng kha nng sInh IoI cua cac ngan hang va cac cng fy
15
. Chnh sach cua cac chnh phu nay
da nhan manh raf nhIu foI gIao duc v cng ngh, nhm xoa bo su khac bIf v frI fhuc voI cac nuoc fIn fIn. Can
day, Trung Quc da fao ra con duong phaf frIn cua rIng ho fheo kIu ng A. ChIn Iuoc qua d cua Trung Quc
fhay fh n n kInh f k hoa ch hoa fa p frung b ng m f fh ch fheo dInh huo ng fhI fruo ng da da f duo c k f qua fo Io n
cho hang frm frIu frong s nhung nguoI doI ngheo nhaf frn fh gIoI.
Nhung buoc fhng fram cua chnh sach phaf frIn cung nhu ban chaf cua nhung fhanh cng va fhaf baI
frn fh gIoI cho fhay ro fhaf kho co fh dIn gIaI duoc fIn frnh phaf frIn day kIch fnh. Cac fnh hung
frong do xay ra fhanh cng va fhaf baI cung raf khac nhau, dn nI dI khI nguoI fa cung khng bIf rng nn
ruf ra baI hoc g, hoc IIu chung co fh duoc ap dung dI voI cac nuoc khac hay khng. V du, vaI fro cua chnh
phu phu fhuc vao hang Ioaf nhan f, k ca nng Iuc hanh chnh, frnh d phaf frIn cua daf nuoc cung nhu
cac dIu kIn bn ngoaI ma chnh phu phaI dI pho.
Mc du co kho khn frong vIc ruf ra cac baI hoc fhch hop mf cach ro rang fu IIch su phaf frIn, fu duy
phaf frIn hIn nay van co kha nng ruf ra nhung kInh nghIm cua cac nuoc d kIn nghI mf Ioaf chnh sach
b sung. Nhung chnh sach nay nu duoc fhuc hIn dng fhoI voI vIc xem xef fnh hnh cu fh cua fung nuoc,
fh chc chn se kch fhch duoc su phaf frIn. Mf s cac yu f dong vaI fro frong IIch su fhanh cng cua cng
cuc phaf frIn day an fuong nhaf frong 5 nm qua - o ng A - chc chn da cng hIn cho su fng fruong va
phaf frIn noI chung: fIf kIm cao, nhung khoan IaI cao frong dau fu, gIao duc fhuong maI va chnh sach kInh
f vI m phu hop. Su fhaf baI frong phaf frIn cung noI In fam quan frong cua cac cau fru fh ch, su canh
franh va su khng ch fham nhung |Hp 1).
VIc nghIn cuu cac d an cua Ngan hang fh gIoI da soI sang nhIu yu f can fhIf d phaf frIn fhanh
cng16. Nhung nghIn cuu nay cung ch ra rng cac d an o cac nuoc co nhung nn fang kInh f vI m voI muc
Iam phaf fhap, muc fham huf ngan sach han ch va co chnh sach mo cua dI voI fhuong maI va cac Iung faI
chnh, fh fhanh cng nhIu hon cac d an fhuc hIn o cac nuoc co chnh sach dong cua, voI nhung su maf can
dI v kInh f vI m. Nhung cac d an nay con can caI g do nhIu hon mf nn kInh f vI m n dInh, d duoc
19
fhanh cng. V du cac d an xa hI chc chn se fhanh cng hon nu nhu chung nhan manh dn su fham gIa
raf co IoI cua dng dao quan chung va dap ung duoc nhung quan fam v gIoI. Nhung cng frnh nghIn cuu
nay cung ch ra rng quyn so huu cua chnh phu dI voI cac du an Ia co ban va muc d Iong fIn dI voI chnh
phu IIn quan chf che voI IaI frong dau fu cua cac du an. O cac nuoc co muc fhu nhap fhap fh cac fh ch
manh hon duoc gn voI muc IaI vn fng 20% d dam bao rng mf du an duoc danh gIa Ia my man17. VaI
fro cua vn xa hI frong su fhanh cng cua du an cung duoc danh gIa cao - qua vay, kho ma nhan manh qua
muc fam quan frong cua mang IuoI fIn cay va hop fac dI voI su phaf frIn bn vung |Hp 2). CuI cung nhung
cng frnh nghIn cuu nay con nhan manh fam quan frong cua vIc dIu phI cac n Iuc phaf frIn gIua cac
chnh phu va cac nha faI fro 18.
Thanh cng cua ng A a a ra c mt s bai hoc ang chu y v cac chin lc phat trin thanh cng
Tit kim. Tt ca cac nc ng A a at c mc gi tin tit kim cao hn cac nc phat trin khac. T nm 1990
n 1997 chng han, tng mc gi tin tit kim trong nc khu vc ng A Thai Bnh Dng chim 36% GDP,
trong khi o Chu My Latinh va vung bin Carib, ch co 20% con vung chu Phi Nam Xahara la 17%
u t. Cac nc ng A c gng u t khoan tin gi tit kim mt cach hu hiu tin lai u t vn cao hn hu
ht cac nc ang phat trin khac (t nht la tnh n gia nhng nm 1990).
Giao duc. Nhng nn kinh t nay a u t nhiu vao giao duc - k ca giao duc danh cho phu n. Vic u t nay a
em lai phuc li bng nhng ong gop giup tng trng.
Tri thc. Cac nc ng A a c gng thu nho cach bit v kin thc vi cac nc co thu nhp cao, bng cach u t
nhiu vao giao duc khoa hoc va ky thut va bng cach kch thch u t trc tip cua nc ngoai.
Hi nhp th gii. Kinh nghim cua cac nn kinh t ng A a ch ra rng cac nc ang phat trin co kha nng hi
nhp vao cac th trng th gii v nhng san phm ch tao ln hn nhiu so vi d oan cua nhiu ngi trong nhiu
thp ky trc y.
Chnh sach kinh t v m. Cac nc ng A a thc hin cac chnh sach kinh t v m phu hp han ch lam phat
va tranh khung hoang kinh t ngn han Innxia va Thai Lan a at c se tng trng GDP dng t nm 1970
n 1996. Cung trong thi gian o, Malaixia va Han Quc mi nc ch co mt nm tng trng GDP m.
Mi mt im trn a m ra mt s vn mi. V du mc gi tit kim cao co th c tao ra bi y thc cua con
ngi. Chnh sach cua chnh phu hoc nh s kt hp gia hai yu t nay. Trong khi cac nc nay u t tin tit kim tt
th nhiu nc khac lai khng lam c. Du sao nhng yu t nay cua cac chnh sach thanh cng a vach ra c con
ng tin ti mt lch trnh phat trin tng b phn.
Nhng tht bai cung nh thanh cng u co th cho ta nhng bai hoc tch cc v phat trin. Trong nhng v du gn
y nht (i khi thu hut c nhiu s chu y cua moi ngi) v s tht bai nh vy la Nga va mt s nn kinh t trong
thi ky qua thuc ng va Trung u, cung nh mt s nc ng A chu anh hng cua cuc khung hoang kinh t tai
chnh vao gia nhng nm 1990. Kinh nghim cua cac nc nay a ch ra cac yu t khac co th anh hng ti s tng
trng kinh t, nh vic quan ly cng ty, quan ly chnh quyn va vn canh tranh.
Nhng khung phap ly. Mt khung phap ly vng vang giup am bao rng cac nha quan ly va cac c ng ln trong lnh
vc cng ty tp trung va vic xy dng cng ty, chc khng phai la tranh cp chung.
Tham nhung. Giam tham nhung trong lnh vc cng cng a lam cho t nc hp dn hn i vi cac nha u t.
Nhiu n lc t nhn hoa a b tham nhung pha hoai, va nh vy a pha huy long tin i vi chnh phu cung nh i
vi kinh t th trng. Chng trnh cho vay mua c phn Nga a b rt nhiu ngi phat hin la a y nan tham
nhung ln nhng nh cao mi, n mc phn ln nhng cuc cai rut c t o a b coi la phi phap.
Canh tranh. Canh tranh la yu t c ban. No thuc y tnh hu hiu va tao ra nhng s kch thch cho phat kin, nhng
s c quyn cung co th tm cach e ep no, tr khi chnh phu can thip vao.
Hp 1
Nhng bai hoc rut ra t ng A va ng u
20
Tom IaI, fac dng cua cac du an cua Ngan hang fh gIoI phu fhuc vao raf nhIu yu f nm ngoaI ban
fhan du an. Su xem xef gan day v cac du an nng Iuong cua Ngan hang fh gIoI o vung chau PhI Nam Xahara
da dua ra mf s v du sInh dng v yu f nay, bao gm quan Iy, vn con nguoI va khung chnh sach |Hp 8).
Iu g dung voI du an nng Iuong o vung chau PhI Nam Xahara fh cung hoan foan dung voI chuong frnh fu
nhan hoa. Kf qua cua cac du an fu nhan hoa phu fhuc raf nhIu vao co cau quan Iy, cac nhan f co cau v
kInh f vI m, vao fnh canh franh cua fhI fruong fnh bn vung cua xa hI, vao cac ch d dIu fIf, vao Iua f
cng fy va Iuaf fhuong maI, vao nhung caI cach khu vuc faI chnh va vao hoaf dng k foan kInh doanh24.
n Iuof no, caI dung voI d an v nng Iuong va fu nhan hoa fh cung hoan foan dung voI cac n Iuc fao ra
mang IuoI an foan xa hI, xay dung fruong so hoc caI fhIn mI fruong.
Nhiu muc tiu cua s phat trin
KInh nghIm cua Ngan hang fh gIoI v cac du an xay dap Ion nu baf fam quan frong frong vIc xem
xef foan dIn nhung kf qua cua cac du an. Trong nhung nm 1950 va 1960, cac dap Ion hau nhu khng dng
nghIa voI su phaf frIn. Nhung nhung bng chung gan day hon v hIu qua cua nhung con dap nay dI voI
mI fruong, dI voI phuc IoI cua cac nhom phaI dI cu do xay dung da cho fhay ro rng cac d an nay phaI duoc
fIn hanh mf cach raf fhan frong nu nhu mun chung fao ra duoc anh huong fch cuc dI voI su phaf frIn
bn vung. Cac du an nay yu cau co mf quan dIm co dng dao nguoI dan fham gIa d an, quan dIm nay cho
phep faf ca cac chI ph fIm nng se duoc dua ra mf cach cng khaI va day du
25
. Quan dIm nay cung phu
hop voI cac du an khac. co duoc fnh hIu qua, faf ca cac du an phaI duoc fIn hanh co su xem xef fhan
frong va nhung fac dng cua chung v cac mf xa hI, con nguoI, mI fruong, chnh frI va quc f.
NguoI fa cung ruf ra duoc nhung baI hoc fuong fu fu kInh nghIm phaf frIn o cap d kInh f vI m.
Trong khI vIc nang cao fhu nhap ro rang Ia mf yu f quan frong d nang cao muc sng, fh mI quan h
cua no voI cac fIu ch phuc IoI khac cung raf phuc fap. V du, nhung nguoI co muc sng hang ngay duoI 1 d
Ia se d fu vong fruoc fuI gap 5 Ian so voI nhung nguoI co muc sng hang ngay frn 1 dIa26. au sao chng
Vn xa hi cp ti cac mang li va cac mi quan h kch thch long tin va s tac ng qua lai ln nhau, tao ra
cht lng va s lng cua cac mi tng tac xa hi. Mc cua vn xa hi co anh hng quan trong ti mt loat cac qua
trnh phat trin. V du :
V giao duc, hoc sinh se at c im kim tra cao hn khi co s quan tm nhiu hn cua giao vin, c s vt cht
trng s cung c s dung co hiu qua hn nhng cng ng, ni cha me hoc sinh cung nh dn chung quan tm
sat sao ti iu kin thun li cho giao duc tre em 20.
Dch vu y t: Cac bac s va y ta chc chn tch cc lam vic hn va quan tm hn ti nhim vu cua mnh khi cng vic
cua ho co c s giup va hng dn cua cac nhom dn21.
Trong phat trin nng thn. nhng lang co vn xa hi ln, ngi ta a tng cng s dung tn dung, cac cht hoa
nng va s hp tac cp lang trong vic xy dng ng sa.
Vn xa hi c s dung nh mt c ch bao him cho ngi ngheo. Nhng ngi khng co kha nng theo cac giai
phap da trn th trng. Chnh v vy iu quan trong la tao iu kin thun li lp ra nhng mang li mi thay th
nhng mang li a xung cp, v du nh trong qua trnh th hoa. Tuy nhin, vn xa hi cung co mt trai khng kem
phn quan trong. Cac cng ng, cac nhom va cac mang li nao co tnh c lp, tnh a phng va co tac ng ngc
lai vi nhng li ch chung cua xa hi (v du nh cac tp oan cng ty c quyn v tn dc) co th thc s ngn can s
phat trin kinh t va xa hi23. iu nay nhiu khi a dn ti s khac bit gia vn xa hi tnh theo chiu doc (thng la m
khi tnh theo nhom) va vn xa hi tnh theo chiu ngang (thng la dng nu tnh theo quan h cng ng).
Hp 2
Vn xa hi, s phat trin va s oi ngheo
21
nua nhung nghIn cuu moI day cung ch ra rng fy I
fng fruong kInh f frong 30 nm qua co fac dung f
dI voI fy I caI fhIn nhung fIu ch quan frong cua
phaf frIn, nhu n dInh chnh frI, gIao duc fuI fho, fy
I fu vong o fre em, va su bnh dng gIoI. V du, vIc
gIam fy I fu vong o fre em duoI fuI hnh nhu co IIn
quan raf f foI fc d fng fruong kInh f |Iu d 10).
Trong khI o nhIu nuoc dang phaf frIn nn kInh f
hoaf dng yu kem, vao nhung nm 1980 va dau nhung
nm 1990, fh duy nhaf ch co mf nuoc da duoc nu
Iam v du o day |mbIa) Ia fhay co su fng fy I fu
vong o fre em va fre so sInh.
Mf nguyn nhan chc chn cua mI quan h yu
kem nay Ia su khac nhau frong uu fIn cho gIao duc va
y f o cac nuoc va cac cng dng. V du chI ph cng
cng cho chm soc suc khoe o cac nuoc chau My IafInh
va vung bIn CarIb- chIm 63% CP, va 5% CP o
Nam A, nhung ch co 2,7% CP o vung chau PhI Nam
Xahara. XrI Ianca Iun duoc xem nhu mf v du v mf
nuoc ngheo nhung da bIf dau fu mf cach fhng mInh
vao van d chm soc suc khoe ban dau va da fhu duoc
kf qua ff. Trong nm 1997 fuI fho frung bnh cua
cac nuoc co fhu nhap fhap Ia 59, fy I fu vong o fre so
sInh Ia 82/1.000. Mc du co muc CP fhap fnh fheo
dau nguoI, fuI fho frung bnh o XrI Ianca Ia 73 va fy
Cho mai n gia nhng nm 1990, thanh tch cua an nng lng cua Ngn hang th gii tai vung chu Phi Nam
Xahara la tng i thp. Trong s 44 d an loai nay c hoan thanh trong khu vc trn gia nm 1978 va 1996 ch co
64% at mc nh y mun, trong khi mc trung bnh trn th gii la 79%. Mt cng trnh nghin cu gn y khi phn tch
v nhng nguyn nhn cua hoat ng yu kem nay a ch ra rng, co rt nhiu nhng nhn t anh hng ti kt qua cua
d an va ti hoat ng cua tng nganh. Nhng nhn t nay bao gm:
Nhng nhn t bn ngoai, v du nh s ln gia nhin liu, s tng ty l lai sut tin gi quc t va mt loat cac cn st
v cac iu khoan thng mai.
Cac quy ch va cu tru phap ly, trong o cac qua trnh iu chnh con thiu s cng khai.
Nng lc ky thut yu kem, c bit c s ngun lc con ngi con han ch.
Thiu s tham gia cua khu vc t nhn, thng qua ca quyn s hu va vic ky kt hp ng dch vu.
Quyn s hu cua chnh phu trong cac qua trnh cai cach con han ch.
S phi hp gia cac c quan tai tr con yu kem va thiu s iu hanh toan din cua chnh phu. Ban lit k nay a
ch ra s phc tap va s ang xen nhau cua cac qua trnh phat trin khi din ra trong thc tin.
Ngun: Covarrubias 1999.
Hp 3
Giai thch kt qua cua an nng lng tai vung chu Phi Nam Xahara
Biu 10
T vong tre em giam trong nhiu nc ang phat
trin t 1980 n 1995, mc du thu nhp khng
tng
Ghi chu: Nhng tnh toan cho biu nay da trn mu cua
mt nc ang phat trin, ly t Nhng ch s v tnh hnh phat
trin th gii, 1998 cua Ngn hang th; GDP tnh theo u ngi
c iu chnh theo bnh gia hi oai theo sc mua thc t.
Ngun: World Bank staff calculations.
22
I fu vong o fre so sInh Ia 14/1.000 - fuy chua bng duoc muc o cac nuoc co fhu nhap cao, song muc nay cung
khng phaI Ia fhap
27
.
Hon nua, cung gIng nhu faf ca cac n Iuc phaf frIn khac, nhung fhanh qua frong y f va gIao duc co
quan h voI nhau, va chung co fh cung se anh huong foI cac chuong frnh khac cua chnh phu. Cac nuoc fheo
duI cac chIn Iuoc fng fruong quan bnh - v du nhu frong gIao duc hay caI cach rung daf - chc chn se
fhuc hIn ff hon xef v cac ch s phuc IoI cua con nguoI. Chnh v vay bIn phap huu hIu nhaf d daf duo c
su caI fhIn suc khoe co fh Ia vIc chI fIu fruc fIp caI fao ch d dInh duong va han ch dung fhuc Ia, ma
fuy va ruou chu khng phaI Ia danh chI fIu fruc fIp va chm soc suc khoe. O mf s khu vuc, bIn phap huu
hIu nhaf d caI fhIn gIao duc fre em co fh khng phaI Ia fng chI fIu cho sach vo hay gIao vIn, ma Ia vIc
xay dung cac con duong o nng fhn hay nhung cay cau bc qua sng d fao dIu kIn cho vIc dn fruong.
Nhung nuoc quan fam dn nhung mI IIn quan nhu fh co fh kham pha ra nhung caI fhIn ngoaI su mong
doI frong cac ch s v phuc IoI cua con nguoI.
an fhan vIc caI fhIn suc khoe Ia mf fruong hop ro rang cho fhay, khI da nhm vao cac muc fIu rng
Ion, fh chc chn se fao ra duoc anh huong sau rng. Cac nghIn cuu da ch ra rng fheo uoc fnh fy I fng
fruong fhu nhap fnh fheo dau nguoI o Anh da daf 30% gIua nhung nm 1870 va 1979, con s nay co fh IIn
quan foI vIc caI fhIn fnh frang suc khoe va dInh duong. Cac nghIn cuu vI m da b sung cho nhung phaf
hIn nay - v du o IndnxIa, bnh fhIu hng cau da gIam kha nng sInh san o nam gIoI foI 20%
28
.
VIc nang cao su bnh dng gIoI cung Ia mf v du quan frong khac cua muc fIu phaf frIn d fhuc day
cac nhan f khac frong chuong frnh phaf frIn. Trnh d fhap v gIao duc va dao fao, su yu kem v fnh
frang suc khoe va dInh duong, su han ch ngh ngoI gIaI fr da Iam gIam chaf Iuong cuc sng cua phu nu o cac
nuoc dang phaf frIn. Su phan bIf gIoI cung co fh fhuc su gay nguy haI cho cac nhan f khac cua chuong
frnh phaf frIn bn vung. Phu nu chIm s dng frong Iuc Iuong Iao dng o cac nuoc dang phaf frIn - v du,
o chau PhI ho chIm 60% Iuc Iuong Iao dng frong cac khu vuc kInh f khng chnh fhuc va 70% Iuc Iuong Iao
dng nng nghIp. Su phan bIf gIoI da Iam gIam nng suaf Iao dng cua ho. Nhung uoc fnh cua KnIa ch ra
rng nu phu nu duoc fIp can cac yu f va dau fu nhu nam gIoI, fh gIa frI san pham ma ho fao ra se fng In
khoang 22%. Su phan bIf gIoI cung co anh huong fIu cuc foI mf Ioaf cac ch s phaf frIn khac. Mf cng
frnh nghIn cuu da ch ra rng nu vIc xoa mu chu cho nu gIoI fng In duoc 10% fh se gIam duoc 10% fy I
fu vong o fre em |frong khI do vIc xoa mu chu cho nam gIoI fng IaI fo ra khng may hIu qua)
29
. O faf ca cac
nuoc dang phaf frIn, nhung fhanh cng fhu duoc v frnh d gIao duc o phu nu frong gIaI doan 1960-1990 da
dong gop vao vIc gIam 38% fy I fu vong o fre so sInh cung fhoI gIan do, va gIam 58% fy I sInh
30
. VIc caI
fhIn bnh dng gIoI chc chn daf duoc nhung fhanh cng phI fhuong, va no cung Ia mf muc fIu can dap
ung o baf ky cap d phaf frIn nao.
Trong khI muc fhu nhap khng nhaf fhIf fuong quan foI muc sng cao hon, fh su fng fruong kInh f
IaI co IIn quan foI mf s hau qua fIu cuc - dc bIf Ia kh fhaI cacbnIc va dIxf Iuu huynh cung nhu rac
fhaI31. Iu nay cho fhay fam quan frong cua vIc fra gIa frong chIn Iuoc phaf frIn foan dIn. Cac nha
hoach dInh chnh sach dI khI phaI dI mf voI nhung Iua chon kho khn khI mf du an hay mf chnh sach
h fro cho su phaf frIn IaI gay fac haI cho nhung du an phuc vu cac muc fIu khac. Nhung su fra gIa nhu fh
Ia khng co gIoI han cho nhung du an IIn quan foI IoI nhuan kInh f cao va gay fac haI dn mI fruong. V du
frong gIao duc, gIao duc fIu hoc co fh mang IaI IoI ch nhIu nhaf xef v mf fao ra su can bng, fh nhung
gIao duc daI hoc IaI co fh mang IaI IoI ch nhIu nhaf frong vIc xoa bo khoang cach kIn fhuc dI voI cac nuoc
cng nghIp.
V vay phaf frIn phaI duoc fhuc hIn d daf nhIu muc fIu v du nhu bnh dng, gIao duc, suc khoe, mI
fruong, vn hoa va phuc IoI xa hI cung nhu cac muc fIu khac. o vay, mI IIn h gIua nhung kf qua nay
- ca v mf fch cuc Ian fIu cuc - can duoc hIu bIf mf cach day du 32. PhI hop voI Ngan hang fh gIoI va
IIn hop quc, !y ban fro gIup phaf frIn |AC) cua T chuc hop fac va phaf frIn kInh f |OC) da dua ra
nhung ch s hop fhanh cac muc fIu cho nhung muc dch phaf frIn rng Ion hon can daf duoc foI nm 2015,
hoc som hon. Nhung muc fIu nay Ia:
23
Ngn hang th gii a trin khai Khun kh phat trin toan din (CDF) vi thc tip y vn hanh hoa mt cach cn toan
din vn phat trin. Khun kh nay c thit k phuc vu nh mt cng cu quan ly v k hoach hoa cho vic iu phi cac
ngun lc nhm xoa bo nhng ach tc va at c cac muc tiu phat trin. Vic thc hin chin lc nay bt ky nc nao lun
lun cn s c vn va tranh thu s giup cua ng ao moi ngi trong xa hi dn s cung nh cac t chc phi chnh phu, cac
nhom tai tr, va khu vc t nhn. Di s lanh ao toan din cua chnh phu, cac c quan va cac t chc co th phi hp cac n
lc cua ho vt qua s km ham trong qua trnh phat trin. Khun kh nay co th cho phep chnh phu phat trin mt khun
trach nhim cho tng pham vi, ch ra nhng vic mi mt nhom cn phai lam u tranh chng lai oi ngheo va kch thch tng
trng 33.
Khun kh phat trin toan din c thit k nh nhng bin phap nhm at hiu qua tt hn trong vic giam bt oi
ngheo. No da trn nhng nguyn tc sau y:
Quc gia, ch khng phai cac c quan tai tr, phai la ngi nm cac chin lc phat trin cua mnh quyt nh cac muc tiu
phat trin, t lch trnh v phi hp cac chng trnh phat trin.
Cac chnh phu cn xy dng quan h i tac vi khu vc t nhn, cac t chc phi chnh phu, cac c quan tai tr va cac t
chc xa hi dn s xac nh cac yu cu phat trin cung nh cac chng trnh thc hin.
Nhn nhn tp th, dai lu v cac yu cu va giai phap cn c kt hp se tranh thu c s ung h lu bn cua toan dn.
Nhng mi quan tm v xa hi va c cu phai c x ly ngang bng, ng thi vi nhng quan tm v tai chnh va kinh t
v m.
iu quan trong cn phai lu y rng khun kh phat trin toan din ch co tnh khai quat, ch khng phai la ban thit k chi tit.
Cach thc vn dung cac nguyn tc vao thc tin la khac bit nhau theo tng nc, tuy thuc vao yu cu xa hi va kinh t cung
nh s u tin cua nhng ngi cung chia se trach nhim tham gia. Hn na, CDF mi ang giai oan m ng va lun tin
trin.
Kt qua pha trn cua cac chng trnh phat trin trc y a ch ra s cn thit phai va thn trong khi ap dung, va thc
t khi d tnh kt qua. Du sao CDF co th cho phep nhng ngi tham gia vao chng trnh phat trin t nc suy ngh mt cach
chin lc hn v vic b tr cac chnh sach, cac chng trnh va cac d an. iu o co th giup cai thin s cn bng trong cac
khu vc kinh t, khuyn khch s dung cac ngun lc mt cach co hiu qua va thuc y s cng khai khi cn phai tra gia va khi
xem xet cac bin phap b tr trong cac lnh vc xa hi v kinh t v m.
Khun kh phat trin mi c a ra nay da vao bn pham vi phat trin - c cu, con ngi, vt cht va khu vc.
Cac yu t c cu bao gm cac chnh phu co nng lc trung thc, ht long u tranh chng nan tham nhung; lut phap vng
chc v cac quyn con ngi va quyn s hu, c b tr bng h thng t phap, lut phap trong sang va h u hiu; mt
h thng tai chnh c giam sat cht che am bao tnh cng khai; va mt mang li an toan xa hi vng chc.
Phat trin con ngi bao gm nn giao duc tiu hoc ph cp va nn giao duc trung hoc va ai hoc vng manh. Mt h thng
y t tp trung vao k hoach hoa gia nh va chm soc tre em.
Nhng quan tm vt cht tp trung xung quanh cac vn nh cung cp nc va h thng cng ranh mt cach hu hiu;
m rng vic tip cn ngun in chc chn; tip cn ng b, ng st, va vn tai hang khng cung nh vin thng; gn
gi mi trng vt cht; va cam kt bao tn cac di tch vn hoa va lch s cung nh cac di vt t thm thm cac nn vn hoa
va cac gia tr ban a.
Cac yu t khu vc gm co chin lc phat trin nng thn ng b, quan im quan ly th vng chc va mt mi trng
cho phep hoat ng cua khu vc t nhn.
CDF khng co y nh nu ht cac vn . Mt nn kinh t v m n nh c hnh thanh bi cac chnh sach tin t, tai
chnh phu hp la nn tang c ban cho nhng n lc phat trin ma CDF xut. Mi trng kinh t v m n nh nay chim 50%
khac cua bang quyt toan, b tr cho CDF. Nhng vn cp bach v oi ngheo, bt bnh ng v gii, khoang cach v thng
tin va kin thc, va vn dn s qua ng c a vao hu ht trong cac thanh phn cua CDF. V du nh vn gii la vn
trung tm i vi tt ca cac kha canh cua khun kh phat trin toan din. Hn na mi mt nc chc chn co nhng u tin
ring cua nc mnh co th a vao mt khun mu bin i theo thi gian. S u tin cua mi mt nc gianh cho cac vn
thng mai, th trng lao ng va nhng quan tm v cng n vic lam chng han se phu thuc vao nhng iu kin cu th i
vi nn kinh t nc o va vao nhng kt qua cac cuc hi am quc gia v nhng u tin phat trin va cac chng trnh cn thit
at c chung.
Hp 4
Khun kh phat trin toan din
24
CIam s nguoI qua doI ngheo xung con mf nua.
am bao gIao duc fIu hoc foan cau va xoa bo phan bIf gIoI frong gIao duc.
CIam fy I fu vong o fre em va fre so sInh xung 2/3 va fy I fu vong o nguoI me xung 3/4, dng fhoI Iam
cho moI nguoI du co kha nng huong dIch vu y f faI sInh san.
Thuc hIn cac chIn Iuoc quc gIa va foan cau d daf duoc su phaf frIn bn vung va fhay dI nhung xu
huong Iam maf dI nhung ngun faI nguyn mI fruong.
Nhung muc fIu phaf frIn cua AC fIu bIu cho buoc fIn quan frong foI vIc cng nhan su can fhIf
phaI co mf quan dIm foan dIn. Can day Ngan hang fh gIoI da bf dau fh dIm mf chIn Iuoc. Khun kh
phaf frIn foan dIn - d b fro cho hoaf dng cua chuong frnh nghI su nhIu mf v phaf frIn |Hp 4).
IIch su kInh f va cac baI hoc ruf ra fu cac du an cua Ngan hang fh gIoI da Iam fng fhm suc manh cho
nhIu kf Iuan. Phaf frIn bn vung Ia mf qua frnh nhIu mf, bao gm nhIu phuong fIn va nhIu muc
fIu. Trong mf s fruong hop fh cac muc fIu va cac phuong fIn cua su phaf frIn fhanh cng Ia mf va
gIng nhau - v du nhu frong van d gIoI, y f va gIao duc. MI IIn kf chf che gn bo cac muc fIu voI nhau,
do vay, fIn b cua muc fIu nay fhuong phu fhuc vao su fIn b cua cac muc fIu khac. VaI fro cua chnh phu
va su fham gIa cua xa hI dan su Ia cuc ky quan frong, nhu su phI hop va b sung dI voI cac du an phaf frIn.
Nhung baI hoc nay fap frung vao fam quan frong frong vIc xac dInh nhung ach fc, v du nhu su yu kem v
kInh f hay quan Iy Iam can fro nhIu muc fIu cua phaf frIn. Nhung baI hoc nhu vay con khIm fn va da
phaI fra mf gIa raf df frong suf 50 nm qua. Nhung baI ho nay da Iam fhay dI khun kh, frong do nguoI
fa phaI gIaI quyf nhung kho khn cua phaf frIn, va khng fh xem nhe chung.
Tu nm 1990 mf s Bao cao cc tnb bnb pbat tricn tbc gioi da xem xef nhIu yu f cua chIn Iuoc phaf
frIn rng Ion va dua ra nhung kIn nghI d caI fao vIc cung cap nhung dIch vu frn cac mf xay dung, vaf
chaf, con nguoI, va cac dIch vu khu vuc |Hp 5). Trong khI mf s chI fIf cu fh fhay dI duoI anh sang cua
nhung kInh nghIm gan day, nhung co ch huu hIu va da duoc fhu fhach qua vIc xoa bo nhung ach fc frong
qua frnh phaf frIn duoc dua ra frong nhung bao cao nay van ch Ia mf dIm co fac dung ban dau. Taf ca cac
ban bao cao nay du ban foI mI IIn kf gIua cac b phan cua qua frnh phaf frIn - v du nhu doI ngheo, gIao
duc, suc khoe gIoI, mI fruong va vIc cung cap dIch vu. ao cao nay cung nhu cac bao cao khac frong fuong
IaI |cu fh Ia ban bao cao 2000/2001 v doI ngheo) cung se fIp fuc fruyn fhng cung cap nhung IoI khuyn
huu ch frong qua frnh fhuc hIn nhIu gIaI doan phaf frIn.
ao cao nay da phaf frIn nhung phan fch frong qua khu fheo mf s huong. No xem xef vIc caI cach
quan Iy frong bI canh d fhI hoa va phI fap frung hoa. ao cao nay cung fhao Iuan v caI cach quy ch va xem
xef cac h fhng faI chnh frong bI canh foan cau. Cac yu f con nguoI duoc d cap rng raI frong khI fhao
Iuan v anh huong cua fhuong maI va su can fhIf phaf frIn d fhI mf cach bn vung, con muc ban v d fhI
hoa nhan manh fam quan frong cua vIc cung cap day du co so ha fang. ao cao nay con d cap foI nhung Io
ngaI v mI fruong o ca muc d khu vuc Ian foan cau. No cung dua ra nhung baI hoc cap nhaf ruf ra fu nhung
kInh nghIm va nhung d xuaf cho nhung chIn Iuoc phaf frIn fhanh cng.
Vai tro cua cac th ch trong phat trin
Mf mang IuoI vung chc va cac f chuc cung nhu cac quy ch huu hIu Ia frung fam cua su phaf frIn
foan dIn. Thuaf ngu cac fh ch duoc dung o day d ch nhung b quy fc chnh fhuc va khng chnh fhuc
dIu fIf nhung hanh dng cua cac ca nhan va cac f chuc, va nhung fuong fac gIua cac bn fham gIa vao qua
frnh phaf frIn |Hp 6). Ha fang fh ch cua mf nn kInh f bao quaf haI khu vuc chu yu. Khu vuc fhu nhaf
gm vn xa hI va nhung chuan muc nhung quy fc ung xu khng fhanh vn cho phep hop fac va gIaI quyf
franh chap voI fn ph fhap. Khu vuc fhu haI gm nhung quy fc phap Iy chnh fhuc dam bao cho nhung hop
dng duoc fhuc fhI, quyn so huu faI san duoc fn frong, pha san duoc gIaI quyf va canh franh duoc duy fr.
25
Chnh sach kinh t v m va thng mai Bao cao v tnh hnh phat trin th gii 1991: Thach thc cua phat trin
lam ni ln tm quan trong cua mt c cu kinh t v m n nh va mt th ch thng mai m v phat trin, mt thng
ip c nhc i nhc lai trong cac ban bao cao t o n nay. V du, Bao cao v tnh hnh phat trin th gii 1997 ghi
nhn vai tro cua T chc thng mai th gii trong vic thuc y thng mai th gii (mt tai ma ban bao cao nay se
ban lun ky hn).
Chnh phu, iu tit, va tham nhung. Bao cao v tnh hnh phat trin th gii 1996. T K hoach ti th trng a
ch ra nhng hu qua kinh t tim tang cua tham nhung va xem xet nhng chnh sach co chiu hng lam tng hoc giam
nhng tac ng cua no. Trong s cac ni dung khac ban bao cao nhn manh s cn thit phai co mt h thng t phap
manh va c lp, va ban lun v nhng phng phap tng cng nhng h thng tai chnh trong nhng nn kinh t qua
thng qua cai cach ngn hang va phat trin cac th trng vn. Ban bao cao cung xem xet nhng c ch tng cng
hiu qua cua chnh phu, bao gm vic kim soat chi tiu, quan ly ngn sach, va cai cach chnh sach thu khoa. Bao cao
v tnh hnh phat trin th gii 1997. Nha nc trong mt th gii ang chuyn i tm hiu su hn nhng vn nh cai
cach chnh phu va iu tit, nhng th ch cn co trong mt khu vc cng cng co hiu qua, thao lun v nh ng cach
kim ch tham nhung va phac thao nhng phng sach a nha nc n gn hn vi nhn dn.
Nhng mang li an toan xa hi. Bao cao v tnh hnh phat trin th gii 1990. Ngheo oi ban v s cn thit phai
co nhng khoan tr cp va nhng mang li an toan xa hi b sung cho mt ngh trnh chnh sach theo hng th
trng co li cho ngi ngheo. Ban bao cao nhn manh tm quan trong cua vic xac nh cac muc tiu co hiu qua, ban
v cac phng phap cai thin cac h thng an toan xa hi chnh thc, va gi y nhng c ch b sung cho nhng can thip,
da trn lng thc. Bao cao v tnh hnh phat trin th gii 1995: Cng nhn trong mt th gii hi nhp ban lai cac vn
trn, cp nhng bin phap am bao thu nhp trong khu vc chnh thc va nhng phng phap trang b cho cng
nhn trc s thay i, va nhng phng phap tao thun li cho vic dch chuyn lao ng.
Y t. Bao cao v tnh hnh phat trin th gii 1993. u t vao y t a kim im lai cac c ch mang tnh chi ph hiu
qua trong vic cai thin y t vi ngun cung cp cua chnh phu. Ngh trnh bao quat gm co giao duc n gii va quyn li
cua phu n, tng va iu chnh muc tiu cac khoan chi. Cai thin quan ly va phn cp cac mi quan h i tac gia nha
nc va t nhn. Trong tt ca cac khu vc, cac c ch bao gm cung cp thng tin, phong nga cac bnh vim nhim, bao
am ph cp dch vu lm sang thit yu.
Giao duc. Bao cao v tnh hnh phat trin th gii 1998/99. Tri thc cho phat trin xut nhng chin lc cai thin
cht lng giao duc t cp tiu hoc n cp ai hoc bng cac bin phap phi tp trung hoa, cai thin cac lung thng tin
va h tr co muc tiu
Ha tng c s. Bao cao v tnh hnh phat trin th gii 1994: Ha tng c s cho phat trin tp trung va nhu cu cp
bach lam cho vic cung ng ha tng c s co hiu qua hn, thng qua quan ly thng mai (cac quan h i tac cng - t
hoc t nhn hoa) canh tranh va s tham gia cua cac tac nhn lin quan. Bao cao 1998/99 nghin cu vai tro cua cai cach
v s h tr cua chnh phu trong vic cai thin tip cn cac dch vu vin thng.
Mi trng. Bao cao v tnh hnh phat trin th gii 1992. Phat trin va Mi trng phn tch nhng mi lin quan
gia chnh sach kinh t, ngheo oi va nhng h qua v mi trng, va ban cac phng phap thc hin nhng can thip
hiu qua nhm am bao cho phat trin bn vng. Bao cao nay xem xet nhng chnh sach t nng va nhng chun mc,
vai tro tham gia cua a phng va b quyt cung nh cng ngh c nng cao. Bao cao 1998/99 tp trung vao nhng
mi lin quan gia thng tin va s xung cp cua mi trng.
Chin lc nng thn. Trong nghin cu v oi ngheo, bao cao v tnh hnh phat trin th gii 1990 a trnh bay
mt chin lc hiu qua nhm nng cao kha nng a nhng dch vu cua chnh phu n vi nhng ngi ngheo nng
thn. c bit, no tp trung vao vic cung cp nhng dch vu xa hi va s tip cn ha tng c s, tn dung va cng ngh.
Chin lc khu vc t nhn. Bao cao v tnh hnh phat trin th gii 1996 a ra mt c cu nhm tao ra nhng
th ch h tr cho khu vc t nhn. No ban v s cn thit phai co nhng quyn s hu tai san c quy nh ro rang va
co nhng ao lut v quan ly cac cng ty, cac hp ng, canh tranh pha san, u t nc ngoai va phac thao nhng
phng phap t nhn hoa. Bao cao v tnh hnh phat trin th gii 1997 xem xet mt ln na vai tro cua t do iu tit, va
chnh sach cng nghip trong vic khuyn khch phat trin cac th trng.
Gii. Bao cao v tnh hnh phat trin th gii 1990 ghi nhn li sut cao cua giao duc phu n, va vai tro cua nhng
dch vu y t cng ng va k hoach hoa gia nh trong vic bao am an toan cho phu n co thai. Nhng vn o cung
a c xem xet trong bao cao 1993, trong o ban ca ngh trnh bao quat hn v quyn bnh ng. Bao cao nm ngoai
nhn manh vai tro quan trong cua cac chng trnh tn dung nho danh cho phu n.
Hp 5
M t ca ch ti p c n toa n di n v n pha t tri n trong nh ng Ba o ca o v tnh hnh pha t tri n th gi i tr c y.
26
HIu qua cua nhung fhI fruong, cung Ia nhung fh ch, phu fhuc vao suc manh cua nhung fh ch b
fro gIup sp xp cac kha nng cua nhung fac nhan frong nhung fhu fuc dIu fIf nhung gIao dIch gIua ho voI
nhau. Cac fh ch fac dng dn nhung m hnh fham gIa va fhuong Iuong gIua cac nhom va, fhng qua nhung
fac dng mang fnh dng co, hnh fhanh nn ban fnh phan ung va dap IaI cua cac fac nhan.
Mf vaI fro quyf dInh dI voI nhung fhIf ch quan Iy va dIu fIf co hIu qua nI In qua hang Ioaf hoaf
dng frong mf su fIp can rng raI dI voI phaf frIn - gm cac nhan f cau fruc, con nguoI, vaf chaf, va khu
vuc, da duoc dua vao frong CI
36.
Cuc lh ch lrn bnh Jin c0u lruc
Mf f chuc dIch vu xa hI fron fru va mf b may fu phap hIu qua Ia dIu kIn fIn quyf cho hanh dng
hIu qua cua chnh phu. KhI mf chnh phu fruc fIp cung cap hang hoa, fh do fhuong Ia mf nha cung cap
dc quyn. VoI fu cach do, chnh phu khng duoc IoI dung vI fr dc quyn cua mnh d cung cap cho dan
chung mf muc d dIch vu duoI muc fI uu. Nguoc IaI, chnh phu phaI fu cau fruc mnh sao cho co fh fao ra
nhung khuyn khch d san xuaf co hIu qua va nng suaf Iao dng ngay mf fng. ao cao v fnh hnh phaf
frIn fh gIoI 1997. Nha nuoc frong mf fh gIoI dang chuyn dI ch ra nhung phuong phap caI fIn nhung
hoaf dng cua cac co quan hoach dInh chnh sach va cac co quan fhI hanh co fh Iam gIam co hI cua cac chnh
khach va cng chuc frong vIc khaI fhac quyn so huu cng cng va quyn kIm soaf cung ung hang hoa. ao
cao nhan fhay rng o nhung nuoc co chnh phu n dInh, co nhung phuong phap co fh du bao duoc frong vIc
fhay dI Iuaf phap, co nhung quyn so huu faI san duoc bao dam v mf h fhng fu phap manh, fh dau fu
va fng fruong cao hon o nhung nuoc fhIu nhung fhIf ch do.
Bao cao nay da vao quan nim v th ch c trnh bay trong khoa kinh t mi v th ch trong o th ch c
coi nh nhng lut l. Lut l co th la chnh thc, theo hnh thc hin phap, lut, nhng quy nh va nhng hp ng.
Hoc nhng th ch co th khng chnh thc nh nhng gia tr va tiu chun xa hi. Cac th ch va thuc y lai va han
ch nhng hanh ng cua ca nhn hoc cac t chc. Nhng cai cach th ch xac lp nhng quy nh mi hoc sa i
nhng quy nh cu vi y thay i hanh vi cua cac ca nhn va cac t chc theo nhng hng mong mun. V du cac th
trng oi hoi nhng tiu chun xa hi am bao t nht mt mc tn trong cac hp ng va cac quyn s hu tai san,
va mt h thng phap lut co th x ly nhanh chong va t tn kem nhng tranh chp v cac vn o. Cac th trng cung
oi hoi nhng quy nh gat bo nhng tr hoan khng cn thit trong tin trnh xet x, gat bo nhng quyt nh thin lch
lam cho cac nha u t lo lng khi ho mong mun gop phn y manh u t va tng trng. V ly do o cai cach nganh
t phap la mt u tin hang u i vi nhiu nc.
Cac t chc cung co nhng quy nh ni b xac nh cho cac thanh vin cua chung nhng iu kin tin quyt v
tnh u t cach, v trach nhim , v vic quy nh mc thng phat va khen thng. Cac thanh vin theo ui nhng muc
tiu cua t chc at hiu qua va s trung thanh n mc nao la nh vao nhng quy nh o. Cac cng ty ln lun lun iu
chnh nhng ni quy cua ho tp trung hoa mt s chc nng, phi tp trung hoa nhng chc nng khac, b sung nhng
iu cn phong khi thy co li. Sa i nhng tiu chun khen thng khi xet thy chung thuc y thanh tch hoat
ng. nhiu nc, nhng cai cach hanh chnh a ra nhng ni quy v giam sat va tnh trach nhim , mt vn quan
trong trong chng trnh ngh s v chnh sach. Nhng cai cach tng t i vi nhng th ch a phng nhm cai thin
s chuyn giao nhng dch vu th va s iu tit chung.
Con nhiu iu phai xem xet xoay quanh nhng yu t quyt nh s thay i th ch. Nhng th ch thay i chm;
nhng lin tuc, hoc la ap ng nhng bin i cua hoan canh khach quan, hoc la do xung t va thng lng gia
cac nhom. Do vy vn co th n nh nhng th ch co th giup n nh nn kinh t toan cu va cai thin nhng trin vong
phat trin, va vn co th xut nhng c ch lam d dang vic ap dung nhng th ch o bng cach gn nhng bin
phap kch thch vi nhng kt qua mong mun. Trong bao cao nay, cuc cai cach th ch c bit ngu y ti vic thay i
va xy dng lai nhng lut l chnh thc quy nh nhng muc tiu va nhng bin phap khuyn khch i vi hanh vi cua
cac cac nhn va cac t chc.
Hp 6
Cac th ch, cac t chc va nhng khuyn khch
27
Mf chnh sach dIu fIf manh co fam quan frong cf IoI dI voI hang Ioaf khu vuc. ao cao nm nay
ban v vaI fro cua chnh sach dIu fIf frong vIc cung ung dIch vu cng cng d fhI fhIf yu o cap dIa
phuong, frong vIc gIaI quyf nhung van d mI fruong foan cau, va dem IaI su n dInh cho khu vuc faI
chnh. V du, fhIu nhung chuan muc fhch hop v k foan va dIu fIf fh ca nhung nguoI guI fIn ngan hang
va nhung nha dau fu nuoc ngoaI du khng fh co dIu kIn ff d du doan muc d ruI ro cua cac ngan hang
bo fIn ra cho vay. ao cao v fnh hnh phaf frIn fh gIoI nm ngoaI nhan xef rng nhung van d fuong fu
dang am anh mI quan h gIua cac nha dau fu va cac cng fy frn cac fhI fruong chung khoan noI chung, va
nhung quy ch gIaI quyf fhng fIn do se dem IaI nhung IoI ch dang k.
Cuc lh ch ru ric cung c0p cuc Jjch ru phul lrin con nguoi
Cac fh ch v quan Iy cung co fam quan frong co ban frong vIc xac dInh xem xa hI phaI gIaI quyf van d
phaf frIn con nguoI nhu fh nao. V du frn IInh vuc gIao duc, nhung suc manh cua su Iua chon fIu dung,
fhuong co suc kch fhch manh me dI voI cac nha cung ung frn cac fhI fruong khac fh IaI han ch frn nhIu
phuong dIn. SInh vIn va fham ch ca cac bac phu huynh hIm khI danh gIa duoc chaf Iuong va su phu hop
cua nI dung gIang day va, fhay dI fruong fhaf Ia fn fIn dI voI sInh vIn. Nhung caI cach v fh ch d u
xoay quanh vIc fng quyn Iuc cho gIao vIn va nha fruong, cung nhu caI fhIn fIp can fhng fIn cho ca cac
bac phu huynh va cac sInh vIn. O MInas CeraIs, raxIn, nhung caI cach duoc fhuc hIn fu nm 1991 da fng
quyn fu chu cua nha fruong va su fham gIa cua phu huynh va nang cao duoc su danh gIa sInh vIn. Nhung
caI cach do, kf hop voI nhung n Iuc xay dung nng Iuc va phaf frIn nghIp vu frong can b gIang day, da
nang cao duoc kf qua kIm fra suc hoc cua sInh vIn
37
.
VIc cung cap mang IuoI an foan xa hI phuc vu co hIu qua nhung nguoI ngheo doI hoI nhung chuong frnh
duoc fhIf k co hIu qua d Iam IoI cho nhung nguoI dang can duoc gIup do nhIu nhaf. ao cao v fnh hnh
phaf frIn fh gIoI 1998/99 ghI nhan mf cng frnh nghIn cuu o CIamaIca da phaf hIn fem Iuong fhuc phan
phI qua nhung co so kham bnh da foI 94% fre em suy dInh duong Hon 30% nhung IoI ch cua chuong frnh
muc fIu fem Iuong fhuc da foI duoc 20% nhung nguoI ngheo nhaf frong xa hI CIamaIca, frong khI fro cap
Iuong fhuc phan phI daI fra fh co IoI cho nhung nguoI gIau nhIu hon Ia nhung nguoI ngheo.
Cac th ch va vic cung ng nhng dch vu vt cht
Mf dc dIm chu yu cua dIch vu cng cng va co so ha fang Ia fnh ngoaI sInh cua mang IuoI - co nghIa Ia gIa
cung ung dIch vu frung bnh co xu huong ha fhap va fnh huu dung cua dIch vu co xu huong fng In, khI h
fhng dIch vu phaf frIn. V du, mf h fhng dIn fhoaI ch co haI may fh gIa fhanh fnh fheo dau nguoI su
dung fhaf Ia df va fnh huu dung qua nho, v ch co haI nguoI no chuyn duoc voI nhau. Nhung mf mang
IuoI voI nhIu may, fh gIa fhanh duoc chIa cho nhIu nguoI, va mf nguoI su dung may co fh no chuyn voI
nhIu nguoI. Mang IuoI ngoaI sInh fao ra nhung fnh hung dan dn so huu dc quyn. KhI khng co su canh
franh, cac cng fy fhuong bf nguoI su dung fra gIa qua cao va van hanh kem hIu qua. Khu vuc vIn fhng
can duoc dIu fIf d bf buc phaI canh franh, bao gm cac quy dInh yu cau cac cng fy nI duong day cho
khach hang cua nhau phaI fuan fheo mf gIa hop Iy. V du, mf quy ch dIu fIf ff da dem IaI kf qua Ion
frong dIch vu dIn fhoaI o ChII, noI do su dung dIu fIf canh franh da day s may dIn fhoaI fnh fheo dau
nguoI frong mf fhap nIn fng In gap ba
38
.
ChIu sau vaf chaf cua nhung quan fam v phaf frIn con bao gm ca mI fruong. Khng co mf hnh
fhuc dIu fIf nao do fh cac cng fy khng chIu fra fIn bI fhuong v nhung fhIf haI dI voI suc khoe con
nguoI va dI voI mI fruong, ma cac quy frnh san xuaf gay ra. Cac ca nhan va cac f chuc fhuong Iam nhIm
mI fruong mf cach bua baI nu cu d ho fu do hanh dng, va rI nhung nguoI khac se phaI fra gIa fhay ho .
Trong mf s fruong hop, cac fhIf ch co fh co fac dung ngn chn nan nhIm mI fruong, ch don gIan
bng cach fhu fhap fhng fIn v nhung g dang xay ra va ph bIn rng raI nhung fhng fIn do. Co mf m
hnh Ia chuong frnh nhung con sng sach cua IndnxIa, da bIf su dung quan fam cua cac cng fy mun gIu
uy fn cua mnh fruoc cng chung nn da buc duoc ho han ch vIc xa nuoc fhaI gay nhIm. ng cach
fhng fIn v Iuong nuoc fhaI cua cac nha may, chuong frnh da Iam gIam duoc mf phan ba fng Iuong nuoc
28
fhaI cua 100 cng fy frong fhoI gIan 1989-1994.
Cac th ch va cac vn khu vc
Cac vung nng fhn phaI chIu fhIf fhoI v cac fhI fruong chnh fhuc fruyn fhng khng cung cap duoc cho
chung nhung dIch vu fhch hop, chng han nhu ngan hang. Nhung cac cau fruc fh ch day sang kIn co fh
khc phuc van d nay, nhu da frnh bay frong Bao cao cc tnb bnb pbat tricn tbc gioi 100S100. O ngIadef,
chuong frnh cho vay fheo nhom cua ngan hang CramIn da cung cap fn dung cho phu nu nng fhn. Ngan
hang cung cap cac khoan vay cho cac fhanh vIn cua mf nhom, ho cung chIu frach nhIm chung, do do da fao
duoc su kch fhch gIam saf Ian nhau gIu cac fhanh vIn.
Cac d fhI bc I mf Ioaf ngoaI sInh fch cuc va fIu cuc. Cac d fhI doI hoI nhung fh ch hIu qua nu
mun huong IoI fu nhung ngoaI sInh fch cuc gn voI nhung khu san xuaf fap frung, dng fhoI han ch nhung
ngoaI sInh fIu cuc cua fnh frang dan cu qua chen chuc va su fan phaf mI fruong ma nhung khI dan cu fap
frung gay ra. ao cao v fnh hnh phaf frIn fh gIoI 1997. Nha nuoc frong mf fh gIoI dang chuyn dI nu
In van d chnh quyn d fhI co hIu qua, va bao cao nay dI sau hon nua vao cac chI fIf cua van d.
Phaf frIn bn vung Ia mf nhIm vu phuc fap frong do, cac fh ch fhch hop dong vaI fro frung fam.
Song nhung fh ch do se khng nhaf fhIf xuaf hIn mf cach fu phaf. Cac fh ch phaf frIn va fhay dI voI
fhoI gIan, nhung fIn frnh fhay dI khng nhaf fhIf san sInh ra nhung fh ch fI uu v mf xa hI. Thay dI
v fh ch fhuong Ia kf qua cua nhung xung df frong vIc phan phI cac ngun IoI xa hI, nhIu hon Ia vI c
df k hoach nang phuc IoI xa hI In muc fI da. Nhu vay, frong khI cac fh ch dong vaI fro frung fam frong
vIc fhuc hIn phaf frIn frn co so rng raI, fh vIc nhan ro nhung fhay dI fh ch nao se bao dam duoc phaf
frIn bn vung frong fh ky moI, cung cho fam quan frong khng kem. Iu do doI hoI mf khaI nIm ro rang
khng ch v su fIn b da daf duoc, ma ca v nhung fhach fhuc ma fh ky moI se dem IaI. HaI phan duoI day
xem xef cac van d do.
Thanh tu va tm nhn phat trin toan din
Thanh fuu cho dn nay cua phaf frIn Ia g7 Va fuong IaI con co g7 Mun fra IoI nhung cau hoI do phaI nhn
vao hang Ioaf ch s v fhanh fuu kInh f, con nguoI va mI fruong. ng chung cho fhay frong khI daf duoc
fIn b Ion frong mf s khu vuc fh frong mf s khu vuc khac, phaf frIn IaI fhuf IuI. Nhung chIu huong
hIn nay cho fhay ngay ca nhung fhanh fuu da daf duoc cung khng fn faI Iau nu fhIu nhung chnh sach
moI v nhung fh ch moI.
Mf s b phan cua fh gIoI dang phaf frIn da duoc huong nhung muc fng fruong du cao d gIam bof
doI ngheo, frong nhung fhap nIn gan day. Ngay faI nhung phan cua fh gIoI con co fy I doI ngheo cao, fh fy
I nhung nguoI doI ngheo nhaf - nhung nguoI sng voI muc duoI 1 dIa mf ngay |mf chuan muc xac dInh
muc doI ngheo fhuong duoc su dung) cung da gIam bof. V du Nam A, fy I s dan sng duoI muc ngheo kh
da gIam fu 45,4% nm 1987 xung 43,1% nm 1998. Nhung fy I do IaI fng In o mf s vung, o chau My
IafInh da fng fu 22% nm 1987 In 23,5% nm 1993, va o vung chau PhI Nam Xahara da fng fu 38,5% In
39,1% |Iu d 11).
Muc fng dan s van fIp fuc, co nghIa Ia con s fuyf dI nhung nguoI sng voI muc 1 dIa mf ngay hoc
fhap hon cung fIp fuc fng. Trn foan fh gIoI fng s nguoI doI ngheo fng fu 1,2 fy nguoI nm 1987 In 1,5
fy nguoI hIn nay, va nu cu duy fr chIu huong nay, con s nay se In foI 1,9 fy nguoI nm 2015.
VoI cuc khung hoang ng A vua qua, fy I nguoI doI ngheo da fng fro IaI, ngay ca faI khu vuc dang
phaf frIn fhanh cng nay. Nu df muc doI ngheo o ThaI Ian Ia 2 d Ia mf ngay, fh fy I nguoI ngheo uoc
fnh se fng fhm 19,7% gIu nm 1997 va 2000
39
. Su baf bnh dng se khng fhay dI chIu huong nhanh, v
fh nu muc fhu nhap frung bnh fhay dI fh con s nhung nguoI o duoI day - nhung nguoI frong dIn ngheo
kh - se khng fhay dI fheo. KInh nghIm cho bIf fy I fng fruong fheo dau nguoI daf 3%, hay hon, duoc coI
29
Ia muc fI fhIu d gIam nhanh su ngheo kh
40
. Nhung fy I fng fruong frung bnh daI han cua cac nuoc
dang phaf frIn con o duoI muc do. CIu 1995 va 1997 ch co 21 nuoc dang phaf frIn |1 nuoc o chau A) daf
hoc vuof fy I chuan do. Trong s 48 nuoc cham phaf frIn nhaf ch co 6 nuoc vuof fy I chuan do
41
.
Nhung con s v y f va gIao duc cho fhay mf frIn vong kha v phaf frIn va muc sng. Nhn chung
nhung muc fng fhu nhap suf 50 nm qua da keo fheo nhung muc fng frong hang Ioaf ch s v phuc IoI con
nguoI - fuI fho, fy I fu vong so sInh va frnh d gIao duc. Ngay nhIu nuoc co fhu nhap fhap voI fy I fng
fruong kInh f raf cham cung da co fh daf duoc nhung caI fhIn dang k frong chaf Iuong cuc sng cua cng
dan. Tnh chung frong nhom nuoc fhu nhap fhap, fy I fu vong so sInh da gIam fu 104 phan nghn ca sng
frong khoang 1970 - 1975 xung 59 phan nghn nm 1996, va fuI fho mI nm da fng fhm fhang k fu
Biu 11
S ngi ngheo trn toan th gii a tng va mt s vung ty l ngi ngheo cung tng
30
Biu 12
Tui tho a tng cao mt s nc, nhng lai giam mt s nc khac
Bang 1 Cac iu kin khng c ap ng cac nc cai cach doanh nha nc kem thanh cng hn
Cac chun mc v y t anh hng su sc n thanh tu kinh t va cht lng cuc sng. Nm mi nm qua a
chng kin nhng thanh tch v ai cua y hoc va cng tac y t cac nc ang phat trin. Th ma trc ngng ca th
ky mi, nhng thng k dch t hoc lai a ra mt bc tranh pha trn. Nhiu bnh vim nhim ang b y lui nh nhng
tin b v v sinh, dinh dng, thuc cha bnh va vc-xin, va tui tho ang tng ln44. th hoa co th lam giam nhng
bnh lin quan n nc va ky sinh trung, nu no cai thin s tip cn s dung nc sach va co h thng thoat nc tt
hn. Mi trng th vn la ang tin cy v no bt li i vi mt s cn trung truyn bnh45. Nhng mt s bnh truyn
nhim cu nh lao st ret a khang lai khoa hoc hin ai, va trong nhng nm gn y, ai dch AIDS a ni ln nh mt
nguyn nhn ln gy t vong va tan ph cho nhng ngi trong tui t 15 n 5946. Hn na, cac nc thu nhp
trung bnh va nhiu nc thu nhp thp, s t vong do nhng bnh vim nhim gy ra ngay cang thp hn s t vong v
nhng bnh khng truyn nhim nh ung th, thng vong va tm thn. Cng hin tng lai cua y t vao s phat trin bn
vng phu thuc vao thanh cng cua hanh ng trn cac mt trn o47.
S dung khai nim v s nm sng iu chnh theo bnh tt (DALY) - din at ty l gia s nm mt v cht yu va
s nm sng bnh tt - ngi ta thy thng tt chim 16% tng s DALY: tip o la tm thn 10%; 10% i vi bnh
khng truyn nhim; 7% i vi HIV/AIDS, lao, va bnh san khoa. S ng trng hp tre em mc bnh tiu chay, vim
ng h hp va st ret cung la mt thanh phn co ty l cao cua DALY48.
Cac nc th hoa va tng mc s dung t i lam tng rui ro thng vong - tai nan giao thng chim hang th 9
trong s nguyn nhn chu yu cua DALY trn toan cu, va hang th 5 nhng nc cng nghip49. Vi tui tho tng va
ty l ngi gia nhiu trong dn s th nhiu nc co thu nhp trung bnh va mt s nc co thu nhp thp se chng kin
31
kha nng mc cac bnh man tnh va tm thn tng ln. iu nay se dn ti tng chi ph chn oan va iu tr. Hn na,
s tp trung dn c cac khu vc th co th lam tng s ly lan cac bnh vim nhim nh lao phi, HIV/AIDS, va co th
ca st xut huyt, mui cn trung truyn bnh la ging mui vn quen sng trong mi trng th
50
.
Tai nhiu nc ang phat trin, bnh thng vong, HIV/AIDS va lao51 co th lam mt nhiu im trong ty l tng
trng cua GDP v lam mt i mt s trang nin. Cung vi nhng khoan tng chi cho nhng ngi mc bnh man tnh va
tm thn, nhng bnh nay cung co th lam tng ang k nhng khoan chi cho y t. c tnh tac hai cua HIV/AIDS i vi
cac nc chu Phi co ty l nhim bnh cao nht
52
va tip tuc vong xoay i ln, cho thy GDP co th giam mt 10 n 15%
trong mt thp nin ch ring v bnh nay
53
.
Mc du nhng nghin cu v cac vc xin hiu qua phong bnh HIV/AIDS
54
va bnh st ret ang tin trin (vi tin
b y khch l v bnh st ret)
55
trong nhng khu vc khac lai co s thut lui do s xut hin cua nhng ging vi trung lao
va dch hach co sc khang lai nhiu loai thuc (MDR), nhng khun cu chui va khun lin cu bt u khang thuc, k
ca cac loai khang sinh manh nht nh Vancmycin
57
. Nm 1997 bnh lao a gy t vong cho 2,9 triu ngi
58
. Trong iu
kin ngheo kh va ng dn nhng th, con s t vong o co th tng hn na c bit khi cac dch vu y t khng u
sc ng pho. Vn khng ch gii han trong cac nc co thu nhp thp, v trong mt th gii hi nhp vi tnh di ng
dn c cao, nhng ging khun gy bnh mi ly lan nhanh bin nhng phat dch a phng thanh nhng vn toan
cu
59
. Tc ly lan cac ging khun gy bnh cum va bnh ta ra khp th gii a chng minh kha canh o cua toan cu
hoa bnh din quc gia, nhng nc co thu nhp thp va trung bnh cn phai theo ui mt chin lc a dang, vi
nhng u tin xac nh trn co c s mc thu nhp, u t, cu truc tui, hoan canh xa hi va nng lc t chc. Nhng
bin phap phong bnh c truyn ba qua nhng chin dch giao duc hin nhin la co hiu qua nht chng HIV/AIDS hut
thuc la, tai bin phu khoa va nhng iu kin anh hng n sc khoe tre em. Nhng bin phap ky thut n gian nhng
co hu qua cao nh sinh t A va cht b sung kem
60
va man tm thuc tr mui
61
, ph bin bng nhng chin dch t chc
tt, co th la nhng bin phap trung han co hiu qua nht chng bnh s ret ma s lan trai cua no ca v chiu rng ln
chiu su co th tng cung s thay i v kh hu
62
.
Kim soat nhng bnh truyn nhim nh bnh lao oi hoi mt n lc rng hn bao gm vn nha va c s ha
tng cua cac dch vu y t. Trong mt mi trng phi tp trung, vic nay oi hoi s phi hp gia cac chu th di cp quc
gia vi s giam sat va u t tp trung hoa mc nao o. Ch t, mt ch ung thuc n gian hn, trong mt thi
gian ngn hn - cung nh vic t chc phat hin nhng ngi nhim bnh, t chc iu tr trong mt s tun, va theo doi
cac bnh nhn - se la cn thit at nhng kt qua ang k
63
. Trong qua trnh u tr nhng bnh truyn nhim nh bnh
lao, nhn vin y t phai nm vng cng dung cua loai thuc khang sinh va s dung mt cach thn trong, han ch rui ro
vi khun khang thuc.
V lu dai, cu tra li cho nhiu bnh cu va mi bao gm ca bnh au tim, co th nm trong nhiu loai vc xin mi
da trn DNA, nhng thuc tt hn khai thac c nhng tin b v cng ngh gen, nhiu phng cach mi va hu hiu
trong phat hiu va tiu dit nhng tac nhn gy bnh bn trong c th
64
. Nhng cac bnh man tnh, thng vong va bnh
tm thn, chu trach nhim v ty l DALY ngay cang tng, se co th c kim ch tt nht thng qua nhng c gng giao
duc kin tr nhm tac ng vao li sng va thoi quen n, ung, va kim soat nhng rui ro v mi trng.
C gng ln hn cp quc gia phai c tng cng manh me bng hanh ng phi hp kheo leo cp quc t,
vi s phn cng lao ng co phi hp gia cac t chc quc t va cac c quan khac. Nh vy se bao am c nhng
yu cu cung cp cac li ch chung, va s quan ly cac ngoai sinh lin quan n sc khoe a trm trong ln nhiu do toan
cu hoa
65
.
1970. SI s fruong fIu hoc da fng dang k, va fy I nguoI Ion bIf chu da fng fu 46% dn 70%. Nhung
khoang cach gIoI da fhu hep voI fy I frung bnh nu sInh so voI nam sInh frong fruong frung hoc fng fu 70:
100 nm 1980 In 80: 100 nm 1993. Nhung chIu huong nay chung mInh nhung fhanh fuu Ion daf duoc v
fuI fho va chaf Iuong cuc sng cua hang fy nguoI doI ngheo nhaf frn fh gIoI
42
.
Tuy nhIn, mf s fhanh fuu do cung mong manh. Mf s yu f - dang k Ia nhung cuc khung hoang
va dnh fr kInh f keo daI - da bf dau Ia xoI mon nhung fIn b v fuI fho fruoc day. O cac nuoc chau PhI
phaI chIu ganh nng cua fng fruong kInh f cham va s bnh nhan AIS, fuI fho nm 1997 da gIam xung
bng muc fruoc nm 1980. TuI fho cung gIam ro rf o cac nuoc fhuc IIn X fruoc day va o ng u |Iu
d 12).
32
Mf s ch s co ban khac bao gm Iuong hap fhu caIo fhch hop, nha o fhoa dang va fIp can nhung dIch
vu co ban, con qua fI f. Trong s 4,4 fy nguoI o nhung nuoc dang phaf frIn, gan ba phan nm fhIu dIu
kIn v sInh co ban; mf phan ba khng duoc su dung nuoc sach, mf phan fu fhIu dIu kIn nha o fhoa dang;
va mf phan nm khng duoc huong dIch vu y f hIn daI. Khoang 20 phan frm fre em khng hoc du 5 nm
va mf fy I fuong fu khng duoc co du Iuong caIo va prfIn fheo ch d n.
TIn b phong chng nhung bnh vIm nhIm frong 40 nm qua fhaf xuaf sc. Trong khI fhanh fch
fhanh foan bnh dau mua frn foan fh gIoI duoc bIf nhIu nhaf, fh bnh baI IIf cung dang bI day IuI. Ca
dIch baI IIf cuI cung do sIu vI frung baI IIf ac fnh gay ra, duoc bIf dn vao ngay 23-8-1991 o Tay ban cau,
va fhang 3-1997 o Tay ThaI nh uong. Iu dang bun Ia s dng cac nuoc chau PhI van con sng duoI su
de doa cua vI frung baI IIf cung nhu cua bnh sf ref va bnh Iao. Nhung bnh dIch moI nhu AIS cung da
Ian rng voI fc d bao dng |Hp 7)43. RIng nm 1995 da co hon 9 frIu fre em duoI 5 fuI o cac nuoc dang
phaf frIn chf v nhung nguyn nhan co fh ngn chn duoc. Tng fruong dan s cung gn voI fhanh cng
hay fhaf baI cua mf chuong frnh nghI su v phaf frIn bn vung. Nhung du bao daI han cho bIf dan s fh
gIoI co fh khng fng cao vao khoang gIua fh ky XXI. Nhung fruoc do, s dan co fh fng fu muc 6 fy hIn
nay In hon 10 fy nguoI. Su fng fruong nay se df ra nhung van d kho khn, bao gm gIao duc, dao fao cng
nhan, n dInh vn hoa nhung chuong frnh huu fr, nhung da s chnh frI va con nhIu van d khac nua.
O nhung vung cua fh gIoI voI nhung h sInh fhaI mong manh vn da bI de doa cua nan khan hIm nuoc
va su xung cap cua daf frng, fh ap Iuc dan s fng co fh dan dn nhung fham hoa voI mI fruong. Ngun
cung cap Iuong fhuc foan cau can phaI fng gap dI frong 35 nm foI v fng fruong dan s |va kInh f). Trong
khI Iuong fhuc da fng fhuc f gap dI frong 25 nm qua, fh cac nha nng hoc canh bao rng muc fng gap
dI sp foI se kho khn hon nhIu - dc bIf nu no doI hoI phaI mang fnh bn vung v mf mI fruong. V
du o Npan, noI ma fng fruong dan s da Iam gIam dIn fch frang fraI frung bnh, nng dan da buc phaI
khaI hoang frng frof frn nhung suon dI, c gng duy fr muc fhu nhap, va nan xoI mon daf dang fro fhanh
Bt c lch trnh phat trin bn vng nao cung phai
quan tm n s cng bng gia cac th h - tc la phai
am bao rng cac th h tng lai cung co c kha
nng phat trin nh th h nay. Mt con ng phat trin
ch duy tr c nu no am bao rng d tr cua tng
lng vn c gi nguyn ven hoc tng ln theo thi
gian. Vn o bao gm vn danh cho ch tao (may moc,
ng sa) vn con ngi (kin thc va ky nng), vn xa
hi (cac quan h va cac th ch), va vn v mi trng
(rng va rng san h ngm). Mi trng quan trong khng
ch v tac ng cua no i vi phuc li tinh thn, phi kinh
t ma con v tac ng cua no i vi san xut v lu dai.
Tnh bn vng cua mi trng cung lin qua cht
che vi cng bng gia cac th h. Trong khi ngi giau
tiu thu nhiu cua cai hn th ngi ngheo co xu hng
da nhiu hn vao vic khai thac trc tip cac ngun tai
nguyn thin nhin so vi ngi giau. Nu ho khng c
s dung cac tai nguyn phi mi trng, - va do vy t co
kha nng thch nghi - th ho khng con s la chon nao
khac ngoai vic s dung ba bai cac tai nguyn cua mi
trng.
Ngun: Pearce va Warford 1993; Watson va nhng
ngi khac, 1998.
Hp 8
Phat trin bn vng
van d ngay cang fram frong. VIc fng gap dI san
xuaf Iuong fhuc se phaI dIn ra vao fhoI dIm fraI daf
da co 800 frIu nguoI suy dInh duong, hang nm maf
dI 25 fy fan daf mun, va gan ba phan fu du fru cac cua
cac daI duong bI danh bf qua muc. CaI gIa hIn nay
phaI fra cho su fan pha mI fruong, fnh ca nan xoI
mon daf, su suy gIam suc khoe va cac hIu ung khac
cua nan nhIm, uoc fnh Ia 5% cua CNP foan cau
hoc hon nua - con s nay se fng nhanh nu fh gIoI
khng hanh dng huong foI mf nghI frnh phaf frIn
bn vung |Hp 8).
Nan khan hIm nuoc cung de doa fIm nng fIp
fuc caI fhIn chaf Iuong cuc sng cho nhung nguoI
doI ngheo nhaf frn fh gIoI. Ngay nay co khoang mf
phan ba fh gIoI dang sng frong fnh frang cng fhng
v fhIu nuoc, hoc vua phaI hoc nghIm frong, voI f
nhaf 19 nuoc phu fhuc vao ngun cung cap cua nuoc
ngoaI dI voI hon 50 phan frm mf nuoc cua ho. Vao
nm 2050, fy I nguoI sng frong hoc frn muc cng
fhng vua phaI v fhIu nuoc co fh fng gap dI |Hp
9). aI da s nhung nguoI do se fhuc v nhung nuoc
dang phaf frIn, chIu nhung han ch v ky fhuaf faI
chnh va quan Iy gay kho khn cho nhung c gng ung
pho. Trong dIu kIn khan hIm nuoc san Iuong nng
nghIp se gIam suf do ngun fhuy IoI kh can, va fnh
frang suc khoe se gIam suf do nhIu nguoI phaI dung
33
Dn s th gii a tng gp i t nm 1940 nhng mc s dung nc ngot lai tng gp bn ln. Nhng tnh toan
v mc cao nht cua nc ngot co th s dung cho bit khng th tng gp bn ln nc s dung cua th gii mt ln
na67. Trin vong nan khan him nc ngot la rt thc t vi nhng tac ng tiu cc i vi hoa bnh khu vc, an ninh
lng thc toan cu s phat trin cua cac th va vic b tr cua cac nganh cng nghip. Vn tr nn nghim trong
hn do co s phn b rt khng u nhau. Nc ngot co nhiu nht nhng nc cng nghip chim mt phn nm s
dn th gii. Tuy nhin, hu ht s dn tng 3 ty ngi cua th gii d kin vao nm 2025 lai thuc v nhng nc ang
phat trin a khan him nc ri.
Ty l tng dn s chm lai co lam du vn mt i chut lam giam manh nhng d tnh v s ngi se phai sng
trong nhng nc co tnh trang cng thng hoc khan him nc (c quy nh tng ng la cac ngun nc sach di
1.700 va 1.000 met khi mi nm cho mt u ngi) vao nm 2050 - t 3,5 ty (gp hn mi ln con s nm 1990) xung
2 ty. Nhng vn khan him nc d kin se ti t hn trc khi no tr nn kha hn. Hin nay ch co 16 triu ngi trong
18 nc phai chu nan khan him nc trong khi gn 270 triu ngi khac 11 nc ang trong tnh trang cng thng
v nc.
Ngi ta se cam thy nhng hu qua nghim trong nht nhng vung kh cn va na kh cn nhng vung ven bin
phat trin nhanh va nhng siu th cua th gii ang phat trin. th hoa se tng khi lng nhng oi hoi cac thn
gii ng v ty l tiu thu nc tnh theo u ngi trong nhng khu vc th cao hn. Hai mi lm nm trc y khng
n 40% dn s th gii sng trong nhng vung th; 25 nm trong tng lai, t s o co th ln ti 60%. Kha nng cung
cp nc an toan va sach cung vi iu kin v sinh thch hp, a cng thng nhng se con b th thach nghim trong hn
n a.
Mt kt cuc quan trong, va nhng hu qua khu vc thm ch toan cu, la co nhiu kha nng hn trc bung n
nhng xung t v nc, phn ln do nhng thuc bach v a ly. Gn 47% din tch t th gii, tr Nam Cc, nm trong
nhng vung nc quc t thuc hai hoc nhiu nc. Co 44 nc vi t nht 80% tng din tch nm trong nhng vung
nc quc t. Hin nay co ti hn 300 lu vc sng, h thuc v hai hoc nhiu nc.
Nan thiu nc se tac ng c bit xu i vi nng nghip vn tiu thu 70%-80% tng lng nc ngot sn co
trn th gii. An toan lng thc co th b thit hai ln v ngun cung ng lng thc tng trong nhng thp nin gn y
phn ln nh thuy li a giup tng ca din tch canh tac va nng sut. Vi nhng h s ky thut canh tac tt nht hin
nay phai tng thm 17% nc ti mi u nui dn s th gii vao nm 2025. Nhng nng nghip ang phai canh tranh
v ngun nc sn co vi cac th va dung nc trong cng nghip va cuc canh tranh se tng ln vi thi gian. Mc du
nhng tin b trong cng nghip x ly nc mn co th em lai mt la chon kha thi cho cac th va khu cng nghip gn
bin, song gia thanh con la qua cao i vi nng nghip. Vic ngn nga nhng cuc khung hoang nhng tranh chp khu
vc vi nhng hu qua ly lan oi hoi nhng bin phap kinh t va th ch hn hp. S canh tranh v ngun nc se ngay
cang tng ch ro nhng cai li cua vic x ly va anh gia nc nh mt hang hoa mang tnh kinh t. Va v tr a ly cua
nhng lu vc sng ngoi oi hoi c gng at ti nhng s dan xp hp tac vi nhau. Trong pham vi tng nc va trong
quan h gia cac nc vi nhau vic phn phi va s dung nc trong khun kh phap lut va chnh sach c hoach
nh ro rang cung vi vic hp tac phat trin ha tng c s, nhm cha va phn phi nc, co th tranh c nhng s bt
cp v kinh t gn lin vi nhng giai phap mang tnh t cp t tuc. iu quan trong hn la ch co nhng chin lc bao
quat nhng lu vc chc khng phai nhng giai phap trong pham vi quc gia, mi co th duy tr c va co li cho a s
nhn dn cac vung ven sng.
Hp 9
Nguy c khan him nc ngay mt tng
nhung ngun nuoc khng an foan d ung va fm rua. Tranh chap fIm fang v quyn su dung mf nuoc
gIua cac quc gIa chc chn se fng In.
Su fr fr hay sup d v kInh f, nhung khung hoang moI v suc khoe, dan s fIp fuc fng, va hang Ioaf
van d v mI fruong, faf ca du de doa nhung fhanh fuu daf duoc frong nghI frnh phaf frIn suf nua fh
ky qua, va se fIp fuc Ia mf fhach fhuc dI voI phaf frIn frong fhIn nIn ky moI. NguoI fa se phaI duong
dau voI nhung van d do frong mf fh gIoI se raf khac voI fh gIoI hm nay - mf fh gIoI se fao ra hang Ioaf
fhach fhuc va co hI moI.
34
Mt th gii ang thay i
Iu duy nhaf co fh noI mf cach chc chn v fuong IaI Ia no se khac voI hIn faI. af cu mf danh
muc nao IIf k nhung fhay dI dang k nhaf ma fh gIoI se fraI qua frong may fhap nIn sp foI, se f nhIu
mang fnh vo doan. Tuy nhIn mf danh muc nhu fh se co fh bao gm nhung kha nng sau day.
8u mo r6ng Jn cbu. Ty I nhung nuoc duoc coI Ia dan chu da fng gap hon haI Ian fu nm 1974. Trong
mf su chuyn huong foan cau nguoI dan dang doI co fIng noI nhIu hon v cach fhuc dIu hanh cua chnh
phu cua mnh. NgoaI ra, nhung doI hoI phI fap frung hoa quyn Iuc hon nua IaI fhuong dI fheo nhung chIu
huong dan chu.
6 tbi boa. Nng nghIp chIm fy phan san xuaf Ion hon o nhung nuoc co fhu nhap fhap so voI nhung
nn kInh f co fhu nhap cao. V du vung chau PhI Nam Xahara, nng nghIp hIn nay ch chIm mf phan fu
CP - khng khac may so voI fy I CP cua nng nghIp My va dau fh ky XX. Tuy nhIn co haI dc dIm cua
su phaf frIn kInh f cung fac dng vao vIc khuyn khch Ian song dI cu fu nng fhn ra fhanh fhI nng suaf
Iao dng nng nghIp fng |ch can s nng dan f hon d san xuaf ra nhIu Iuong fhuc hon), va nhung co hI
kInh f fng frong khu vuc cng nghIp san xuaf va khu vuc dIch vu. u fnh dan s d fhI fh gIoI se fng
fhm khoang 1,5 fy nguoI frong 20 nm foI, va frong nhung nuoc dang phaf frIn, fy I s dan sng o nhung
khu d fhI se fng fu mf nua In haI phan ba vao nm 2025. Su fng fruong nay se fac dng mf cach dang
k In fnh hnh chnh frI cua cac d fhI va Iam cho su doI hoI phaI co chnh sach dung dn o cap fhanh ph fro
nn quan frong hon hIn nay.
Nbung suc cp cua cn Jc Jn s6. an s fh gIoI chc se fng fhm f nhaf 4 fy nguoI vao nm 2050 - mf
s khng I can duoc nuI n, duoc cap nha o va duoc fhu huf vao Iuc Iuong Iao dng. Cau fruc fuI cua dan s
cung se fhay dI v fy I sInh gIam va fuI fho fng. uoc qua d se dIn ra dc bIf nhanh frong fh gIoI cng
nghIp, noI ma 30 nm nua, cu bn nguoI fh co mf nguoI frn fuI 65 - so voI mf frong bay nguoI hIn
nay68. Su fhay dI do se anh huong manh me dn nhung Iung dI chuyn faI chnh foan cau v mf s dng
hon nhung nguoI v huu se fhI khng fIf kIm fIn va fhay vao do se bf dau ruf faI san danh dum ra fIu.
Cu6c cacb mang tb6ng tin ca c6ng ngbc cicn tb6ng. San Iuong kInh f, fheo fruyn fhng, van duoc nhn
nhan nhu hang fIu dung va hang hoa Iua m, ca ph, somI, hoc f. II nhn kInh f do mI nm IaI fro nn
kem chnh xac. Trong cac nn kInh f cng nghIp, khu vuc dIch vu da chIm qua nua fng san Iuong fu nhIu
fhap nIn, va mf su chuyn bIn fuong fu fng dIch vu cung dang dIn ra o cac nuoc dang phaf frIn. Tam
quan frong ngay cang fng cua dIch vu, co nghIa Ia frI fhuc - Iam ra san pham fh nao, fhng fIn fh nao, hop
fac voI nguoI khac fh nao - ngay cang fro nn quan frong, Iam mo dI co so ngun IoI fhIn nhIn. Iu do co
nghIa Ia dau fu vao vn con nguoI, gm ca y f va gIao duc, co fh fro nn cap bach hon dau fu vao vn vaf
chaf. Iu do ngu y rng san pham kInh f fro nn ngay cang Io Iung frn may v nhIu dIch vu va fhng fIn
co fh chuyn faI frn duong day dIn fhoaI, hay frn cap quang, hay fham ch frn ph am fhanh fng fhm
nhung kha nng Iua chon d xac dInh dIa dIm san xuaf. Cng ngh fhng fIn duoc caI fhIn - va nhung caI
fhIn khng ngung - co hIu qua cua cac phuong fIn van chuyn quc f cung da Iam fng In nhanh chong
fhuong maI fh gIoI va nhung Iung dI chuyn faI chnh
69
.
Nbung Jc Joa J6i coi m6i truong. Mf s van d mI fruong se fro fhanh nhung de doa dang k dI voI
su phaf frIn bn vung, nu chung khng duoc gIaI quyf. Su fhay dI kh hau do nng d fap frung frong kh
quyn nhung kh fhaI gay hIu ung nha knh va f I ngay cang fng cua su huy dIf nhung IoaI sInh vaf frn
foan cau Ia haI frong s nhung de doa cap bach nhaf, song nhung nguy co khac cung doI hoI phaI duoc chu y,
do Ia bnh dIch, su khan hIm nuoc va su bac mau cua daf.
ao cao nay chung mInh rang nhung fhay d ma fh gIoI da va dang fraI qua se Iam fng raf nhIu fam
quan frong cua nhung fh ch foan cau va dIa phuong |hay Ia cap sIu quc gIa va cap duoI quc gIa). Trong
nhIu fruong hop, vIc dI pho voI nhung fhay dI kInh f, xa hI va mI fruong se doI hoI su hop fac quc f
df duoI nhung co cau fh ch duoc fng cuong, hoc hoan foan moI. ng fhoI, cac chnh phu se ngay cang
phI fap frung hoa, chuyn gIao quyn Iuc ngay cang Ion cho cac nha cam quyn fhanh ph hoc khu vuc.
35
Trong khI cac nha cam quyn frung uong van fIp fuc dong vaI fro quan frong frong vIc phI hop va fhuc fhI
nhung kf qua hop fac, fh nhung quyf dInh fac dng vao doI sng nhan dan se ngay cang duoc fhng qua o
cap quc f va cap dIa phuong.
ChIu huong chuyn sang mf fh gIoI foan cau hoa va dIa phuong hoa voI nhIu fac nhan va fIng noI
quan frong hon fham gIa fu bn frn va bn duoI chnh phu quc gIa dem IaI nhIu co hI moI cho phaf frIn
va nhung fhach fhuc moI cho chnh phu. VIc nm bf nhung co hI va dap ung nhung fhach fhuc doI hoI phaI
xay dung nhung fh ch co fh gIup dInh hnh va huong nhung fh Iuc cua su fhay dI vao vIc phuc vu ff
nhaf su nghIp phaf frIn bn vung.
' ' '
Tu duy phaf frIn da fraI qua mf con duong quanh co hon 50 nm qua. Vao nhung fhoI dIm khac
nhau, no da nhan manh dn nhung fhaf baI va nhung fhanh cng cua fhI fruong, d cac chnh phu nhu Ia
nhung nguoI can fhIp fch cuc hoc nhung nguoI fhuc fhI mf cach bI dng, dn su mo cua cho fhuong maI,
fIf kIm va dau fu gIao duc, n dInh faI chnh, ph bIn frI fhuc, n dInh kInh f vI m, va con nhIu hon
nua. anh muc nhung chnh sach duoc chap nhan Ia phu hop voI phaf frIn bn vung bay gIo IaI daI hon so
voI fham ch cach day 10 nm, va mf s dIm ma nguoI fa nhan manh da fhay dI. Iam phaf van con Ia mf
mI Io, nhung co f bng chung d ch ra rng nhung fy I Iam phaf vua phaI IaI co fac dng fIu cuc dang k
dI voI fng fruong. Mf khac, nguoI fa ngay cang fhua nhan fam quan frong cua cac fh ch faI chnh
manh, va frn IInh vuc dIu fIf fh frong fam da chuyn fu chnh sach phI dIu fIf sang nhIm vu xay dung
mf co cau f chuc dIu fIf co hIu qua.
co cau chnh frI cua cac nuoc dang phaf frIn Cac nha Iam chnh sach se phaI quan Iy fIn frnh phan
chIa IaI cac quyn han va nghIa vu cho cac cap chnh quyn khac nhau. KInh nghIm cua raxIn voI vIc phI
fap frung hoa, - mf vIc da dan dn mf Ioaf cuc khung hoang faI chnh IIn chnh phu, - noI In kho khn
frong vIc dIu hanh cac hoaf dng phI fap frung hoa faI chnh frong mf fhoI ky qua d dan chu va kInh f.
36
Cac nha hoach dInh chnh sach frong fh ky XXI se fhay mnh dang fheo duI nhung muc fIu phaf frIn
frong mf canh quan da bIn dI v kInh f, chnh frI va xa hI. HaI fh Iuc chu yu se dInh hnh fh gIoI frong
do chnh sach phaf frIn se duoc xac dInh va fhuc fhI foan cau hoa |cac nuoc fIp fuc hoa nhap vao fh gIoI) va
dIa phuong hoa |khaf vong quyn fu chu va duoc chuyn gIao quyn Iuc).
CuI fh ky XX, foan cau hoa da chung mInh rng nhung quyf dInh v kInh f, du duoc dua ra dau frn
fh gIoI nay, cung du phaI fnh dn nhung nhan f quc f. Trong khI su chuyn dIch hang hoa, dIch vu, y
fuong va vn qua cac bIn gIoI quc gIa chng phaI Ia moI Ia fh su gIa fng fc d cua no frong fhap nIn vu a
qua IaI danh dau mf fhay dI df bIn v chaf so voI qua khu
1
. Th gIoI khng con Ia mf fap hop nhung nuoc
Iang gIng fuong dI fu frI khI dnh Iu voI nhau o ngoaI bIn |v du bng fhuong maI) va no chung mIn dIch
voI nhung bIn c xay ra frong cac nuoc Iang gIng khac. Thng fIn va y fuong co fh fhu Iuom duoc o moI noI
frn fh gIoI khI ch can an mf nuf dIn. Traf fu kInh f quc f dang chuyn fhanh mf h fhng fhng nhaf
cao va gn bo voI nhau qua mang IuoI dIn fu. Cac IIn h gIua chung voI nhau chf che foI muc mf nguoI ban
Ie o mf nuoc co fh mIu fa nhung san pham ma nguoI fIu dung nuoc mnh ua fhch cho cac nha san xuaf o
nhIu nuoc khac, va fh Ia khoI dng ngay fIn frnh Iuc fm nhung mau ma va san xuaf. Cac fhI fruong faI
chnh dan xen voI nhau chf che dn muc cac IaI suaf cho vay va gIa chung khoan cung rang buc voI nhau va
Iuong vn fu nhan Iuan chuyn frn fhI fruong faI chnh Ion hon faI nguyn cua nhIu nuoc.
ng fhoI, foan cau hoa day cac nuoc IaI gan nhau, cac fh Iuc dIa phuong hoa IaI Iam dao In can can
quyn Iuc frong nI b cac nuoc do. oI hoI v quyn fu quyf co fh dIn ra duoI nhIu hnh fhuc, k ca su
fhay dI nn caI frI dc doan hoc mf dang bng mf ch d da dang, quyn fu frI Ion hon cua cac don vI
chnh frI duoI cap quc gIa, va su fham gIa cua cac nhom cng dng va cac f chuc phI chnh phu |NCOS) vao
quyn quan Iy. Ngay ca khI cac cng fy fu nhan fu cung c IaI d fng Iuc don bay frn fhI fruong foan cau, fh
nhIu nuoc IaI chuyn fheo huong nguoc IaI, Iam ran nuf va fhach fhuc b may duong quyn va mo mam fm
nhung co ch phI hop cac hoaf dng bn frong cua ho.
Thoaf nhn, fuong chung foan cau hoa va dIa phuong hoa gIng nhu haI fh Iuc dI frong, song frn fhuc
f chung co cung mf ngun gc va fng cuong suc manh cho nhau. V du, van nhung fIn b cua cng ngh
fhng fIn va fruyn fhng dong vaI fro quan frong frong su banh fruong cua cac fh Iuc kInh f foan cau gIup
cac nhom dIa phuong vuof qua cac nha cam quyn frung uong dI fm ngun fhng fIn, co hI xuaf dau I dIn
va fham ch co ngun faI fro. Hop suc IaI, cac ap Iuc foan cau va dIa phuong dang cach mang hoa nhung hnh
fhuc fruyn fhng cua chnh quyn fap frung hoa va Ia fhay dI sau sc fu duy phaf frIn.
KInh f hoc v phaf frIn, ra doI sau chIn franh Th gIoI fhu haI, da hnh fhanh frong fhoI ky cac nha
nuoc manh va fu frI con dong vaI fro nhung nguoI chu yu Iam ra quyf dInh. Nhung quyn fu frI do dan dan
da bI xoI mon. V du, cac fhI fruong da phaf frIn fIm nng khng ch cac nha nuoc, frung phaf cac saI Iam
cua ho va vach fran fro Iua bIp cua ho. Toan cau hoa da han ch kha nng cua nhIu chnh phu frung uong,
fng fhu nhap bng cach fng fhu danh vao cac cng fy Iuc nay dang Iua chon chuyn mf phan hoc foan b
TH GII I THAY
CHONG 1
TH GII I THAY
37
hoaf dng kInh f cua ho sang nhung nuoc co fhu suaf fhap. KhI cac chnh phu frung uong buc phaI dI fm
cac ngun fhu nhap khac fh cac cng dng khu vuc va d fhI da chung suc cung nhau khng dInh nhung IoI
ch cua mnh Iam ap Iuc manh hon dI voI cac hnh fhuc caI frI fruyn fhng. Kf qua Ia hnh fhanh nn
nhung II fu duy moI d fm ra cach quan Iy cac nn kInh f fh gIoI va dI kem voI no Ia su can fhIf fao ra
nhung fh ch moI d fhuc hIn cach quan Iy do. Nhung fh ch do se phaI dap ung nhung nhu cau frn ba
cap: sIu quc gIa, quc gIa va dIa phuong.
O cap sIu quc gIa, mf s fh ch nhm dInh hnh va xoay vao cac fh Iuc foan cau hoa hIn daI co T
chuc fhuong maI fh gIoI, HIp dInh asIe va NghI dInh fhu MonfreaI dIu fIf ba ngan fuong ung Ia fhuong
maI, h fhng ngan hang, va xu Iy cac kh fhaI chua cac fac nhan hoa hoc pha hoaI fang dn, Ia daI dIn cho
cac fh ch ma fh gIoI can co frong fh ky XXI. Nhung su kIn xay ra frong haI fhap nIn 1980 va 1990 da ch
ro rng cac fh ch hIn hanh con qua f d co fh dap ung nhung van d kInh f va mI fruong frong fuong
IaI: can phaI co fhm nhIu fh ch nua. Nhung fham hoa kInh f nhu cuc khung hoang no nuoc ngoaI o khu
vuc My IafInh frong nhung nm 1980 va su sup d cua cac nn kInh f ng A cuI fhap nIn 1990 co fh se
fIp fuc, ma co Ie con fI f hon nhIu. Va frong khI cac nuoc bf dau huong ung nhung van d mI fruong
quan frong nhu fhay dI kh hau va bao fn da dang sInh hoc fh do ch Ia nhung hanh dng dau fIn frong
nhIu hanh dng can frIn khaI d bao v nhung caI chung foan cau |xem Chuong 4). Tnh frang fhIu su
nhaf fr v nhIu van d mau chf va nhung kho khn c huu frong nhung cuc fhuong Iuong keo daI dang
can fro con duong dI foI xay dung nhung fh ch quc f co y nghIa.
O cap quc gIa, nhIu nuoc dang nghIn cuu xem nhung chnh sach nao dang hoaf dng ff va can phaI
franh nhung chnh sach nao co haI cho su n dInh cua nn kInh f vI m. NhIu nuoc cng nghIp dang nghIn
cuu nhung nguy co v chu ky hung fhInh - suy fhoaI cua chu nghIa fu ban, bf dau fu cuc aI suy fhoaI, va
da frIn khaI hang Ioaf chnh sach va fh ch quc gIa. Nhung chnh sach do fm cach gIam bof nhung bIn
dng kInh f, fhng qua nhung hoaf dng kInh f vI m chng khung hoang chu ky, nhm gIam fhIu nhung
bIn dng fIm fang cua cac Iung vn; dIu fIf cung cach Iam n cua cac fac nhan fu doanh; bao v cac nha
dau fu, nguoI guI fIn va nguoI fIu dung phaf hIn fhng fIn can fhIf d danh gIa dung nhung ruI ro va ra
nhung quyf dInh khn ngoan cung nhu cung cap bao hIm xa hI d vuof ra khoI nhung cuc khung hoang
fam fhoI. Nhung fh ch do da fro fhanh nhung b phan khng fh fach roI cua h fhng fu ban chu nghIa
frong nhung nuoc cng nghIp, dua ra nhung du bao va fhay dI v co ban quyn dua ra quyf dInh cua b
phan kInh f fu nhan. V cac nn kInh f dang phaf frIn ngay cang chuyn fheo nn kInh f foan cau moI nn
chung phaI xay dung nhung fh ch fuong fu ngay frong nuoc mnh. Chc chn cac nn kInh f nay se fhay
mf s chnh sach dem IaI cho chung nhung caI IoI dc bIf. Mf mI fruong kInh f vI m n dInh, mf khu
vuc dIch vu kInh doanh nI dIa fu do hoa, va mf khung phap Iy dam bao su cng khaI va bao v quyn cua cac
nha dau fu, do Ia nhung caI IoI. Nguoc IaI, nhung yu kem cua cac chnh sach faI chnh va cac I fhoI kInh
doanh Ia mam mng cua fham hoaf - mf baI hoc dau xof ruf ra fu nhung cuc khung hoang ngan hang va
fIn f cuI fh ky XX.
O cap duoI cap quc gIa, dIa phuong hoa da dan dn vIc chuyn gIao nhung quyn Iuc chnh frI, faI
chnh va hanh chnh fu cac chnh phu frung uong xung cac nha cam quyn dIa phuong. Nhung nhung cuc
dan xp nhm duy fr nhung mI quan h kha fhI gIua cac cap chnh quyn da khng fheo kIp fc d phI fap
frung hoa. Theo Iy fuong, fh phI fap frung hoa dua frn nhung fh ch co hIu Iuc dam bao nhung fhu fuc bau
cu cung cap vIc fIf I fhng fIn, dam bao su fIn cay o cap dIa phuong va hoach dInh mf h fhng cung cap
ngun faI chnh va frao frach nhIm cho cac nha cam quyn duoI cap quc gIa. Song su chuyn gIao quyn Iuc
va cac chuc nng cua chnh quyn frung uong fhuong dIn ra fheo nhIp d do chnh frung uong d ra |khng
ch fheo phuong cham vua hoc vua Iam ma ca phuong cham chIu nga chIu dau). Chng co m hnh nao fhuc
su Ia ff cho phI fap frung hoa. Su maf n dInh kInh f vI m gan day nI In mf phan do nhung cng fhng
gIua chnh phu frung uong va nhung chu fh o duoI cap quc gIa |mc du haI fruong hop raf khac nhau) o
raxIn va Nga da chung mInh nhung quan h haI hoa gIua cac nha cam quyn frung uong va cac nha cam
quyn dIa phuong co fam quan frong dn fh nao dI voI vIc xay dung va duy fr su fIn cay cua fhI fruong.
Cac chnh quyn o moI cap da bf dau hIu ro fam quan frong cua nhung qua frnh hop Iy va nhung phuong
fhuc duoc nhaf fr, co su fham gIa dng dao va bao quaf rng raI cua khu vuc nha nuoc khI ra quyf dInh va
cap kInh ph.
38
Chuong nay chuan bI bI canh cho nhung chuong sau bng cach xac dInh dc dIm cua nhung fh Iuc cua
foan cau hoa va dIa phuong hoa. No nghIn cuu nhung van d nhu fhuong maI, nhung Iung dI chuyn vn va
nhung fac dng cua phaf frIn d fhI. No xem xef cac fhay dI fh ch can fhIf d duy fr phaf frIn bn vung,
df co so cho vIc xem xef chI fIf hon frong cac chuong sau cua bao cao nay.
Thng mai quc t
Nhung Iung fhuong maI quc f fham nhap vao hoaf dng cua cac nn kInh f dang phaf frIn, fac dng vao
foan b cau fruc kInh f noI chung va vIc phan phI fhu nhap, cac fhng I fuyn dung nguoI Iam, va dc bIf
Ia vIc fng nng suaf Iao dng
2
. Trong nhung nm 1990, khI Iuong gIao dIch hang hoa va dIch vu da fng
gap haI Ian so voI muc fng CP foan cau va f phan cua cac nuoc dang phaf frIn da fng fu 23 In 29 phan
frm. Nhung con s fng hop do khng phan anh duoc nhung fhay d quan frong v cau fruc frong 10 nm
qua da fao ra nhung co hI fng fruong moI cho cac nn kInh f dang phaf frIn. Chuong 2 dI sau nghIn cuu
nhung fhach fhuc va nhung co hI do.
Nhung fhay dI v cau fru cua nn fhuong maI da fao ra mf khun mau moI v frao dI quc f cac hang
hoa, dIch vu va y fuong. un ban nhung cau kIn Ia mf phan cua khun mau moI do. CIa cng cac cau kIn
do o nuoc ngoaI ngay cang fro fhanh fhng I Iam n nhung, va vIc su dung mang Infernef chc chn se cang
mo rng fIn frnh do, khuyn khch cac nha san xuaf moI frn khp fh gIoI dang phaf frIn hoa vao mang.
Kho co con s chnh xac, nhung vao dau nhung nm 1990 co khoang mf phan ba fng Iuong hang ch fao
bun ban |khoang 800 frIu dIa) Ia cau kIn. KIu fhuong maI nay da sInh ra mf mang IuoI san xuaf foan
cau khng ngung mo rng nI IIn nhung chI nhanh frong nI b cac cng fy xuyn quc gIa voI cac nha fhIf
k, san xuaf va phan phI cau kIn khng co IIn quan g voI nhau. Nhung mang IuoI nay gIup cac cng fy fIp
can voI nhung fhI fruong moI, fhIf Iap nhung quan h fhuong maI moI va Iam d dang vIc chuyn gIao cng
Ghi chu: Ty l tng trng bnh qun cua Lin minh chu u bng 0 nm 1997, cac biu cua Lin minh chu u khng tnh n thng
mai bn trong Lin minh chu u.
Ngun: WTP. Annual Report, nhiu nm
Biu 1.1
Xut khu dch vu thng mai a tng vot nhiu vung t 1990
TH GII I THAY
39
ngh. Nhung fIn b frong cng ngh fhng fIn gIup cac cng fy o cac nuoc dang phaf frIn hI nhap vao
nhung mang IuoI san xuaf foan cau. V du cng fy CeneraI IecfrIc dua nhung fhng fIn v nhung yu cau
mua nhung cau kIn vao mang Infemef, fh Ia cac cng fy fu khp noI frn fraI daf xIn duoc cung cap nhung
cau kIn do.
Tc d fng fruong manh me cua fhuong maI dIch vu, va gan day hon cua fhuong maI dIn fu cung Ia
mf phan cua khun mau fhuong maI moI. Xuaf khau dIch vu fhuong maI da va dang fng frn moI chau Iuc
|dc bIf o chau A) suf fhap nIn 1990 |Iu d 1.1). Su fhay dI nay co mf y nghIa dc bIf v dIch vu van
fhuong duoc su dung frong vIc san xuaf hang hoa va san xuaf ca nhung dIch vu khac. Su fng cuong canh
franh quc f co nghIa Ia gIam gIa ban va caI fhIn chaf Iuong, do do Iam fng suc canh franh cua nhung nn
cng nghIp dang dI xung. Ca cac nn kInh f cng nghIp va cac nn kInh f dang phaf frIn du co IoI nho
mo cua fhI fruong cua mnh. Cac nuoc dang phaf frIn se fhu duoc IoI Ion do vIc ha fhap hang rao fhu quan
dI voI cac san pham nng nghIp va cac dIch vu su dung nhIu Iao dng cua nganh xay dung va nganh hang
haI
3
. Xef v Iau daI, kInh doanh dIn fu se fro fhanh mf khu vuc rng Ion, o do nhung co hI mo rng fhuong
maI doI hoI mf khung Iuaf I cung phaI mo rng
4
.
ap ung da fng fruong manh me do cua cac Iung fhuong maI dang Ia cam kf ngay cang fng cua cac
nn kInh f dang phaf frIn dI voI vIc fu do hoa cac fh ch fhuong maI cua mnh. Quyf fam cua ho da fh
hIn duoI nhIu hnh fhuc fham gIa T chuc fhuong maI fh gIoI |110 frong s 152 nuoc dang phaf frIn Ia
fhanh vIn frong nm 1999 fham gIa cac hIp dInh fhuong maI khu vuc va fIn hanh nhung caI cach don
phuong |Iu d 1.2)
5
. Nhung su fhuc day caI cach fhuong maI dang gp phaI suc chng dI ngay cang fng
dc bIf Ia frong nhung nn kInh f cng nghIp noI su dIu chnh d dap ung voI ap Iuc cua canh franh frn
fhI fruong quc f co fh Ia mf qua frnh dau don. Thanh cng cua caI cach fhuong maI doI hoI phaI phan b
IaI cac ngun faI nguyn gIua cac nhom kInh f, va su dIu chnh do co fh phaI fra gIa df dI voI mf s
nhom. Ngay cang co nhIu cac chnh phu fhua nhan rng fhanh cng cua caI cach fhuong maI doI hoI nhung
fh ch cua fhI fruong Iao dng phaI mm deo, dIm nay duoc frnh bay frong chuong 2. Nhung cng fy canh
franh v nhap khau cung dang chng IaI vIc day manh caI cach fhuong maI bng cach su dung cac dao Iuaf
chng pha gIa d dao nguoc nhung fhanh fuu v fIp can fhI fruong ma cac cuc caI cach fruoc da gIanh duoc.
f nhaf da co 29 nuoc van dung cac dao Iuaf do nm 1997 va nhIu nuoc khac da ghI nhan chung.
Mc du fhap nIn 1990 da chung kIn nhung fIn b day an fuong frong vIc fu do hoa cac fh ch
fhuong maI, song duy fr duoc da fIn do frong 25 nm se kho khn hon. Vong dam phan ThIn nIn ky bf
dau fhang 11-1999 dem dn cho cng dng quc f co hI dap ung su fhach fhuc do. I voI cac nuoc dang phaf
frIn, dIu quan frong Ia phaI hI nhap hoan foan va su dung hf su fInh fhng v ky fhuaf co frong fay d daf
duoc kf qua ff frong cac IInh vuc nhu fu do hoa fhuong maI nng pham va fu do hoa frao dI nhung dIch vu
IIn quan maf fhIf nhaf dn phaf frIn fuong IaI cua ho. Thua nhan rng caI cach fhuong maI fao ra ca nguoI
duoc va nguoI fhua |va nhIu nguoI duoc hon Ia nguoI fhua) Ia dIm khoI dau fhach fhuc su se Ia fhuyf phuc
duoc nguoI fhng bof ra mf phan IoI cua ho d dn bu cho nhung nguoI fhua co anh huong, nu khng fh
nhung nguoI nay se can fro fIn frnh caI cach.
Nhng lung tai chnh quc t
Nhung cuc khung hoang faI chnh frong nhung nm 1997-1999 da Iam nI baf su phu fhuc Ian nhau ngay
cang fng gIua mf s nuoc va da khIn cac nuoc nay fng cuong xem xef ky. Nhung Iung vn quc f dua
vao cac nuoc dang phaf frIn, du ch Ia moI fap frung vao khoang hon chuc nn kInh f, hay nhung nn kInh
f frong dIm, dang nhanh chong fro fhanh fh Iuc chu yu Iam cho su phaf frIn su dIu fIf co hIu qua va
su fu do hoa cac fhI fruong faI chnh fro fhanh nhung uu fIn hang dau. Nhung Iung faI chnh fng vof frong
fhap nIn 1990 nho su fhI fhuc cua nhung nuoc duoc chuan bI sn sang nhaf d fu do hoa cac gIao dIch dau
fu vn. u cac nuoc da co Io buoc frong nm 1998 fh nhung Iung faI chnh do dang Iay IaI da dI In cua ho
6
.
NguoI fa da kheo su dung duoc nhung phaf frIn cng ngh frong nganh vI fnh va vIn fhng co kha nng
gIam bof nhung chI ph gIao dIch. NgoaI ra, nguoI fa con chu y dang k dn kha nng cac quy fu bao hIm va
cac cng cu san xuaf moI co fh Iam fng su dao dng cua cac Iung vn
7
. ng fhoI, su dI moI nganh faI
40
Biu 1.2
Ngay cang nhiu cac nc ang phat trin cam
kt cai cach thng mai
Ghi chu: S nc thanh vin OECD cua nm 1999.
Ngun: WTO, Annual Report, nhiu nm.
chnh cung Iam duoc nhIu frong vIc kIm ch nhung
ruI ro moI nI In va fao ra mf danh muc phong phu
nhung kha nng dau fu mf xu huong nua khng fh
ngn chn duoc, don gIan ch v nhung phan fhuong
fIm fang IaI qua hap dan
8
. Iu dang k hon nua Ia
nhung ngun cung cap faI chnh se mo rng frong haI
fhap nIn fIp fheo nho vao nhung quy huu va nhung
quy chung frong cac hI cng nghIp |Hp 1.1). CIa frI
faI san quy huu foan cau fng fu 6.000 fy d Ia nm
1992 In 9.700 fy d Ia nm 1997. Mc du fy I fng
fruong cua faI san quy huu o nuoc Anh va My co fh
gIam 6 dn 7 phan frm mI nm frong frung han,
nhung du fnh gIa frI faI san quy huu foan cau van daf
13.700 fy d Ia nm 2002. Nhung ngun faI chnh do
se xng xao khp fh gIoI d fm IaI suaf guI fIn cao.
Nhung gIa fng cua cau dI voI fIn vn se fuong xung,
nu khng phaI Ia vuof qua, baf k gIa fng nao v
mf cung. Khoang 85% s dan fh gIoI sng o cac nuoc
dang phaf frIn, frong do mf nua sng o cac d fhI.
Raf nhIu nguoI frong s ho |gan 1,5 fy nguoI vao nm
2000) sng voI muc duoI 1 dIa mf ngay |duoc nhIu
nguoI coI Ia ranh gIoI ngheo kh). Mun hIn daI hoa,
S gia i cua dn c trong cac nc cng nghip vi mt vai nn kinh t cng nghip ng A co th lam giam sut
nghim trong ngun cung cp vn quc t vao nm 2025. Ba nhn t quyt nh mt cach chnh xac s giam sut se
nghim trong n mc nao: tac ng cua tui gia va t l phu thuc tng i vi tin tit kim cua h dn c, tui ngh hu
cua ngi lao ng va mc ai tho cua cac h thng bao him xa.
Kch ban en ti nht d kin s giam sut ang k tin tit kim cua h dn c trong nhng nn kinh t cng nghip
va mt s nn kinh t ang cng nghip hoa ng A khi s ngi trn 65 tui tip tuc tng. No ch ra xu hng ngay cang
tng nhng ngi v hu tui ngoai nm mi, nh nhiu ngi a v hu chu u. No cung ch ra rng nu khng
c cai cach th nhng h thng bao him xa hi da trn nguyn tc tra cho n khi mt se pha san, hoc t nht cung
phai chu sc ep nng n.
Tui trung bnh cua dn c ng Bc A se tng t 28 tui ln 36 tui trong thi gian 1995 n 20159. Nm 1990, ch
co 12,5% s dn My va 11, 8% s dn Nht co tui tho trn 65 tui, ty l nay se tng ln 18,7% va 26,7% vao nm 2025.
T khoang 1990 n 2025 s ngi gia tng nhanh se nng t l ngi sng trn 65 tui t 6% ln 13,3% Trung Quc
va t 5% ln 15% Han Quc.
Khi cac nc bt u gia i, nhng ngi trong o tui t 60 n 64 con nm trong lc lng lao ng bng giam t
ngt. Trong 35 nm tnh n nm 1995, t l ngi trong tui nay lai lam vic a giam t 80% xung 55% My t 80%
xung 20% Italia, t 70% xung 15% Phap. Kch ban nay cho thy s thiu vn toan cu nghim trong dn n lai sut
cho vay tng va tc tng trng thng mai va gia hang u giam - mt trin vong en ti.
Kch ban th hai, ti sang hn nhiu, ch ra rng co th tranh c s giam sut tin tit kim. Xem xet cac h dn
c thy ro s gia i co th khng dn n s giam sut t ngt vic gi tin tit kim ma mt s cng trnh nghin cu rng
rai d bao. Ngay cang ng phu n tham gia lc lng lao ng se bu lai phn nao s giam sut s cng nhn nam co tui.
V co nhng chnh sach va th ch co th thu hep (nu khng phai la san bng) l hng v tin tit kim trong mt s nc
cng nghip va ngn chn c tnh trang thiu tin tit kim trong nhng nn kinh t ang phat trin.
Cng cuc nghin cu v Nht Ban va ng A chng minh nhn nh rng s tin tit kim co th giam khi tui gia
tng, nhng cung chng minh rng bt mang tin i u t th cung tha bu p cho s tin tit kim giam
10
. Hn na khi
Hp 1.1
Kinh t hoc v m toan cu v s gia nua
TH GII I THAY
41
cng nghIp hoa va d fhI hoa, cac nuoc dang phaf frIn can nhung ngun cung cap vn khng I. Phan Ion
ngun vn do Ia nho vao quy fIf kIm frong nuoc song nhung nuoc dang phaf frIn duoc quan Iy ff co IaI
vung chc co fh frng doI su b sung cho cac quy fIf kIm fu nhung ngun faI chnh khp fraI daf
17
7. Nhung
nuoc dang phaf frIn cung Ia nhung fhI fruong fng fruong nhanh nhaf dI voI nhung san pham cua cac cng
fy da quc gIa
18
. Trong qua frnh phaf frIn, cac fhI fruong se fhu huf nhung khoan dau fu fruc fIp cua nuoc
ngoaI ngay cang Ion hon, chung se cung cap vIc Iam nghIp vu quan Iy va cng ngh cung nhu cung cap vn.
Song cac chnh phu cac nuoc dang phaf frIn phaI fhI hanh nhung bIn phap d fhu huf vn dau fu v no
khng fu dng fm dn cac nuoc do. Nm 1996, cac nha dau fu ch dua co mf phan fu vn cua ho vao fh gIoI
dang phaf frIn
19
.
Toan cau hoa cac fhI fruong faI chnh fac dng vao phaf frIn v faI chnh dong vaI fro quan frong bIf
chung nao frong fng fruong kInh f va cng nghIp hoa
20
. Toan cau hoa faI chnh fac dng va fng fruong
fheo haI cach: fng ngun cung cap vn foan cau va fhuc day su phaf frIn cac ngun faI chnh nI dIa d fng
cuong hIu qua cap vn fao ra nhung cng cu faI chnh moI
21
va nang cao chaf Iuong dIch vu ngan hang
22
. Su
canh franh xuaf phaf khng ch fu cac ngan hang khac frong nuoc, ma ca fu cac ngan hang nuoc ngoaI va co
cau frung gIan faI chnh phI ngan hang gIau co. Ca haI ngan hang b sung va frong fruong hop co fhI fruong
chung khoan va cac co quan gIam saf khac, gIup fng cuong ky Iuaf bng cach IIn fuc danh gIa cac fhng fIn
v danh muc faI san va kf qua hoaf dng
23
. Hon nua, kInh nghIm cho fhay cac f chuc faI chnh nuoc ngoaI
khng phac hoa cac h fhng ngan hang nI dIa; hIm khI cac f chuc do dong vaI fro khng ch, ma chung co
xu huong fo ro su cam kf daI han
24
.
Thanh fuu faI chnh cua cac fhI fruong moI n In frong nhung nm 1990 da Iam cho vIc fu do hoa cac
faI khoan vn fro fhanh mf Iua chon hap dan dI voI cac nuoc dang phaf frIn. Cac fhI fruong fo ra n dInh
frn quy m Ion va co ky Iuaf ff va nhIu nuoc bf dau coI kIn nghI v frnh fu fu do hoa |bf dau fu vIc
fhIf Iap cac chuc nng dIu fIf va vIc cung c cac fhI fruong ngan hang va faI chnh) khng quan frong dn
muc nhu cac cng frnh nghIn cuu da ch ro
25
. Mf vaI nuoc dang phaf frIn, do su fhuc bach cua nhung y
kIn co frong Iuong o mf s nuoc cng nghIp, bf dau noI Iong su kIm soaf nhung Iung vn vao va vn ra,
va frong khI nhIu nuoc con duy fr mf muc d kIm ch nao do, fh mf s nuoc da xoa bo moI su kIm ch
26.
Hon nua, chnh sach mo cua van Ia su Iua chon ph bIn nhaf khI su kIm ch vIc ruf vn ra fro nn ngay
cang kho khn va nhung caI IoI cua cac Iung vn vao ngay cang ro rang.
Cuc khung hoang o ng A nm 1997 khIn cho cac nha hoach dInh chnh sach Io so vIc foan cau hoa
faI chnh fhm nua. NhIu nuoc frong s nhung nn kInh f moI nI In fhanh cng nhaf dInh chIu nhung fn
fhaf nghIm frong do nhung bIn dng faI chnh kf hop voI nhung cuc khung hoang ng A. Su fhaf fh, caI
gIa phaI fra chua fham vao dau so voI su doI ngheo cung nhu baf cng xa hI fng In v cac cuc khung hoang
nay dc bIf Ia o nhung khu d fhI |Iu d 1.4)
27
. Cuc khung hoang ng A df ngf day van d frnh fu fhuc
t l sinh e giam Nam a, Trung va Nam My th t l ngi sng phu thuc cung se giam trong thp nin sp ti, tit kim
co th tng va cac nc trong vung co th dn dn tr thanh nc xut khu vn nh Nht Ban
11
. Trn thc t mt vai
cng trnh nghin cu gn y v Anh va My ch ro chc chn t l tit kim se at mc cao hn khi th h nhng a con
cua thi ky kinh t phat trin bung n tin gn n tui v hu trong hai thp nin sp ti
12
.
Mt s nha xa hi hoc tin rng tui v hu se thi khng giam xung trong hai thp nin sp ti, thm ch co th bt
u tng ln
13
. Nu tnh hnh din ra nh vy - va co nhiu y kin chng lai nhn nh nay v s hp dn cua ngh hu va
gia cac tro giai tr giam th s giam sut tit kim trong cac nc cng nghip khng con co ap lc ln na
14
. Nhng ngay
ca khi kch ban thun li nay tr nn chc chn hn th cac nc cng nghip va cac nc ang phat trin co s dn gia
i cung vn cn phai y manh cai cach. Nhng h thng bao him xa hi da trn nguyn tc tra ht cac khoan tr cp
cho ngi lao ng trong nhng nc cng nghip se ht tin sau hai hoc ba thp nin na nu cac chnh phu khng
tng cac khoan ong gop cho quy hu, giam cac khoan tr cp, gi nguyn tc tng tui ngh hu. Tng cac khoan ong
gop hoc giam cac khoan tr cp u vp phai sc chng i nhng khng th tranh c s iu chnh o. Tng chi ph
trong 30 nm ti cho lng hu, chm soc y t cho ngi gia c tnh ln ti 64 nghn ty la
15
. ap ng phn ong gop
cho cac khoan chi o, cac nc cng nghip phai tao ra mt khung th ch nhm giam thiu s e doa cua tnh trang tit
kim qua thp bng cach am bao rng cac chng trnh bao him xa hi c cp tin y u va bng cac khng khuyn
khch v hu sm.
16
42
Biu 1.3
Nhng khoan tin cho vay khng thu hi c
co th chim ti 50% tng s tin ngn hang
cho vay vao nh cao cua cuc khung hoang
ngn hang
Ngun: Figures fo Indonexia, Malaysia, and ThaiLand are from
official sources; figures for other countries are from Wall Street
Journal, 9 thang 12, 1998.
hIn cac bIn phap fu do hoa In hang dau cua chuong
frnh nghI su v chnh sach. Mf s van d doI hoI phaI
gIaI quyf. Nhung su kIm soaf vn dong vaI fro g frong
vIc gIam fhIu nhung ruI ro fruoc nhung fhay dI fam
fnh df ngf cua cac nha dau fu nm cac danh muc faI
san7 IIu co nn, hoc co fh kIm soaf duoc nhung
Iung vn ra7 Trong fnh frang s Iuong nhung gIao
dIch hang hoa va dIch vu quc f ngay cang fng In,
phaI chng se d dang Ian franh nhung su kIm soaf do.
Cung nhu nhung cuc khung hoang fruoc, cuc khung
hoang ng A da Iam fng suc hap dan cua dau fu vn
daI han, nhung co mf dIm khac fruoc. Cho dn gan
day, cac chnh phu fhch dI vay fIn hon Ia fm ngun
faI chnh cua cac chung khoan hay fu dau fu fruc fIp
cua nuoc ngoaI, v ho khng fhch cac nha dau fu nuoc
ngoaI nm nhung b phan Ion cua nn kInh f, va v cac
chu cng fy Ion frong nuoc so maf quyn kIm soaf cua
ho
28
. Tam fu do da bf dau fhay dI v cac nuoc da phaI
fhua nhan rng dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI khng
ch dem IaI vn, ma con dem IaI ca cng ngh, fhI fruong
bao fIu va nghIp vu f chuc
29
. Cac cng frnh nghIn
cuu nhung dIn bIn gan day cua con khung hoang faI
chnh da fap frung vao su bIn dng cua mf s Iung
faI chnh fu nhan va cach fhuc frong do no gay ra mf
mI fruong khng n dInh va gay fhIf haI cho phaf
Biu 1.5
u t trc tip cua nc ngoai khng bin ng
nhiu bng cac khoan cho vay cua ngn hang
thng mai vi tng cac lung danh muc tai san
1992 - 1997
Ghi chu: Chi ph giai quyt bao gm cac chi ph trc tip cua
chnh phu cung nh cac chi ph gn nh chi ngn sach nh sut
tr gia a c IMF xac nh.
Ngun: Caprio va Klingebiel 1999
Biu 1.4
Gii quyt nhng cuc khung hoang ngn hang
co th tn kem ti 40% GDP
Ngun: UNCTAD, World Investment Report, 1998.
TH GII I THAY
43
frIn kInh f. Mf cng frnh phan fch fhoI ky 1992-1997 cho fhay dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI |do bng
h s bIn dI) f fhay dI so voI cac khoan vay cua ngan hang fhuong maI va cac Iung danh muc faI san nuoc
ngoaI |Iu d 1.5)
Nm 1997, cac nuoc dang phaf frIn nhan 80 fng Iuong dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI, fhanh fIn Ia
1,040 nghn fy d Ia, 90% s fIn nay Ia fu cac nuoc cng nghIp |ang 1.1). Nm nuoc AchenfIna, raxIn,
Trung Quc, MhIc va aIan - nhan duoc mf nua fng Iuong dau fu va cac nuoc dang phaf frIn
30
. Cac cng
fy da quc gIa cung cap phan Ion fng Iuong dau fu do. au fu cua ho kch fhch fng fruong huong ra xuaf
khau frong nhung nn knh f co vI fh vung vang nho nhung ngun dI dao v gIa cng san pham va phan
phI fu IIu san xuaf
31
. V du hang PhIIIp IecfronIcs fhu nhIu cng nhan o Trung Quc hon o Ha Ian. Cac
IIn mInh gIua cac cng fy da quc gIa fIp fuc cham ngoI n cho cac fhI fruong khI cac cng fy fan dung IoI fh
cua cac nn kInh f quy m Ion, san xuaf hang Ioaf va duong dau voI gIa cao phaI fra cho dI moI cng ngh
32
.
Chuong 3 frnh bay chI fIf cac nuoc dang phaf frIn Iam fh nao d caI cach cac fh ch va chnh sach cua ho
d fhu huf nhIu hon nua dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI.
Cuc khung hoang ng A con nu In van d IIu su phI hop frn fam kInh f vI m va cac hanh dng
dIu fIf co fh franh hoc gIam bof duoc khung hoang va fhu hep cac anh huong Iay Ian7 Mf s kha nng v
mf fh ch duoc khao saf frong chuong 3. Su phI hop chnh sach chf che hon gIua mf s nn kInh f chu
chf cua khu vuc chau A - ThaI nh uong co fh gIu duoc nhung fy gIa hI doaI va dao dng IaI suaf cho vay
frong nhung gIoI han hop Iy, va dan dn nhung hanh dng phI hop som hon d kIm ch khung hoang
33
. Su
phI hop va mf muc d dng nhaf nhaf dInh cung co fh mo rng dn IInh vuc dIu fIf faI chnh. Nhung f
chuc khu vuc va co fh ca quc f Ie ra da co fh xem xef IaI cac fhng I ngan hang quc gIa d xac dInh su
fuan fhu cua ho dI voI cac quy dInh co ban v bao hIm ngan hang cua HIp dInh asIe. |V nguyn fc, cac
nuoc co fh fhng qua cac fIu chuan quc gIa hoc khu vuc cao hon cac fIu chuan cua HIp dInh asIe k ca
nhung d nghI sua dI nI dung hIp dInh da duoc dua ra nm 1999)
34
.
a. Innxia, Han Quc, Malaixia, Philippin, Xingapo, ai Loan
(Trung Quc), va Thai Lan.
Ngun: UNCTAD, World Investment, Report, 1998
Khu vc S tin
(T la)
Phn trm cua
cua tng lng vn
Th gii 3.455,5 100,0
Cac nc cng nghip 2.349,4 68,0
Ty u 1.276,5 36,9
Bc My 857,9 24,8
Cac nc cng nghip khac 215,1 6,2
Cac nc ang phat trin 1.043,7 30,2
Ahentina, Braxin va Mhic 249,2 7,2
Cac nc My Latinh khac 126,2 3,7
Trung Quc (gm ca Hng Cng) 244,2 7,1
ng Nam A* 253,1 7,3
Cac nc chu A khac 96,3 2,8
Chu Phi 65,2 1,9
Cac nc ang phat trin khac 9,4 0,3
Bang 1.1
Vn u t trc tip cua nc ngoai toan th
gii, 1997
Di c quc t
Cung voI hang hoa, dIch vu va dau fu, nguoI dan dang
vuof ra ngoaI bIn gIoI ngay cang dng. MI nm co
khoang 2 dn 8 frIu nguoI dI cu, da s ho ch dI dn
bn nuoc chu yu Ia My, uc, Canada va OxfrayIIa
fheo fhu fu
35
. Vao dau fh ky XXI hon 130 frIu nguoI
se sng bn ngoaI nuoc chn nhau cf rn cua ho, va
con s do da va dang fng khoang 2% mI nm. So
sanh v s Iuong fh s dan dI cu ch chIm 2,5% dan s
fh gIoI. Nhung ho IaI ch fap frung o mf s khu vuc -
c My Tay u, Chau aI uong va Trung ng
36.
O
c My va Tay u, s dan dI cu fng 2,5% mI nm
frong khoang 1965-1990 vuof xa f I fng cua dan ban
dIa. Nu fnh ca chau aI uong va nhom nay fh cu
13 nguoI co mf nguoI sInh ra nuoc ngoaI
37
. Trong khI
caI IoI fhuc cua vIc dI cu da ro rang dI voI nuoc nhan
nguoI nhap cu va ca dI voI nhIu nuoc co nguoI dI cu,
fh nhung hau qua cua su cng fhng frong quan h
sc fc va frn fhI fruong Iao dng o cac khu d fhI da
dan dn nhung han ch chf che vIc nhap cu vao mf
s nuoc.
Xung df va fhIn faI da Iam fng s nguoI dI cu
dn muc dang Io ngaI. Nm 1975 co 2,5 frIu nguoI
vuof bIn gIoI quc gIa, nhung dn nm 1999 fng s
da In foI 23 frIu nguoI
38
. n canh do phaI k fhm
44
hon 20 frIu nguoI da dI chuyn dn nhung noI o moI frong nI b nuoc ho
39
. Hau qua cua nhung vIc dI
chuyn do khng phaI Ia nhaf fhoI, va con fac dng ca ra ngoaI pham vI nhung nguoI dI chuyn. V du, vIc dI
chuyn Ion cua nhung nguoI o Tay Nam ApganIxfan da fac haI nghIm frong dn hnh fhuc canh fac cua vung
nay
40
. S nguoI ra dI qua dng da Iam cho dan s frong vung gIam xung foI muc khng fh duy fr duoc cau
fruc ha fang cua nn nng nghIp.
Su dI cu qua bIn gIoI kf hop voI su chay mau chaf xam fu cac nuoc dang phaf frIn sang cac nuoc cng
nghIp se Ia mf frong ba fh Iuc chu yu hnh fhanh nn canh quan cua fh ky XXI, voI f nhaf ba Iy do. Thu
nhaf, dI cu dang gay ra nhung bIn dI day kIch fnh frong dIn mao dan s cua ca cac nuoc cng nghIp va cac
nuoc dang phaf frIn. Thu haI, su dI chuyn cua nhung nguoI co ky nng cao fu fh gIoI dang phaf frIn fac
dng dn ca cac nuoc co fhu nhap fhap va cac nuoc fIp nhan ho. Thu ba. cac cng dng dI cu quc f co fIm
nng kInh doanh raf Ion.
Trong may fhap nIn sp foI, nhIu nuoc se chung kIn nhung fhay dI sau sc frong fy I fng dan s va
dIn mao dan cu cua ho. Cac dan cu ban dIa dang gIam suf frong s dng cac nuoc cng nghIp va cac nuoc
ng u, noI co fy I sInh de fhap. Nhung fy I fng dan s van cao o chau A va vung chau PhI Nam Xahara,
du cac fy I do da bf dau ha fhap. Tnh frang fhIu daf nng nghIp va nan fhaf nghIp o d fhI Ia haI m I Io
quan frong va voI vIc dI cu, haI mI Io do co fh Iam nay sInh nhung van d dI voI cac nn kInh f khac. O
Chau PhI, faI mf s noI o Trung ng va Nam A, se canh franh gay gf d gIanh vIc Iam co fh fao fhm mf
dng co kch fhch dI cu. an s gIam va gIa nua o Chau u, Nhaf an, va My cung co fh Iam fng yu cau
v Iao dng nhap cu nhu da xa ra o Tay u gIua nhung nm 1950 va gIua nhung nm 1970
41
.
Trong mf kIch ban fch cuc, nhung cuc caI cach chnh sach o cac nuoc dang phaf frIn, su hI nhap sau
hon v faI chnh va fhuong maI, nhung cuc dI dan ngn han do fu do hoa dIch vu xay dung fao ra va nhung
kha nng ngay cang fng frong vIc dI cu dn nhung nuoc cng nghIp co fh gIup cac nuoc co fhu nhap fhap
dI pho voI nhung ap Iuc fng dan s frong gIaI doan chuyn dIch su phan b dan cu. au fu nuoc ngoaI va
fhuong maI cung co vaI fro frong cac nuoc dang phaf frIn, day manh fc d fng fruong, mo rng nhung co
hI kIm vIc Iam, do do gIam bof dng co dI cu
42
. Tuy nhIn, chu nghIa Iac quan nay cung can duoc kIm ch
bof, v frn fhuc f, nhung nguoI dI cu moI co ky nng fhap se gp fro ngaI Ion khI ho gIa nhap fhI fruong Iao
dng o cac nuoc cng nghIp
43
.
Trong nhung kIch ban khac, kem hap dan foan cau hoa cham IaI fh cac nuoc dang phaf frIn co f co hI
fIp can voI vn va fhI fruong quc f va vIc dI cu ra ngoaI bIn gIoI fro nn kho khn hon v cac nuoc cng
nghIp khng mun fu do hoa vIc frao dI dIch vu dan dn chuyn dIch Iao dng ngn han qua bIn gIoI, va
fhI hanh nhung chnh sach han ch dang k vIc nhap cu. Trong khI mf s f nuoc co fhu nhap fhap co fh
ung pho mf cach kIn quyf nhm gIam sInh de va fhuc day fng fruong, bng cach huy dng cac ngun faI
nguyn frong nuoc va day manh dI moI, fh s dng chc Ia phaI fraI qua fnh frang baf n dInh Ion hon va
fng fruong fhu nhap phaI cham IaI.
MI Io fhu haI Ia su dI cu cua cng nhan co fay ngh fu cac nuoc dang phaf frIn, dc bIf fu Chau PhI va
Nam A. Chay mau chaf xam co fh fac haI dn kha nng Iam chu ky fhuaf nng nghIp va cng nghIp hIn
daI cua mf nuoc dang phaf frIn. Thuc f, mf s nuoc vung Chau PhI Nam Xahara, vung bIn CarIb, Trung
My va Nam A da maf mf phan ba Iao dng co fay ngh cua mnh
44
. Nhung cng fac nghIn cuu gan day cung
ch ra mf s caI IoI cua vIc dI cu ra nuoc ngoaI. CaI IoI Ion nhaf Ia s fIn ma nguoI dI cu guI v nuoc mnh.
S fIn do co fh kha Ion: mI nm cng nhan o nuoc ngoaI guI v nuoc ho khoang 7 fy d Ia, gap ruoI fng kIm
ngach vIn fro phaf frIn chnh fhuc
45
. Nhung khoan fIn guI v do co fh dung d gIup do nguoI fhan frong
gIa dnh hoc co fh dung d dau fu |fruoc hf Ia xay nha) va nhu vay se kch fhch cac khoan chI khac
46
.
Trong s cac nha dau fu haI ngoaI co fIm nng frong mf nuoc fh nhung nguoI dI cu Ia nhung nguoI
duoc fhng fIn ff nhaf v cac fIu chuan kInh doanh, fuyn mf nguoI Iam, va phap ch. Nuoc nao ap dung
nhung bIn phap fhuc day dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI va hI nhap voI cac mang IuoI san xuaf foan cau
bng cach duy fr nhung hang rao fhu quan fhap va d du doan, fh se fhay rng Iam nhu vay Ia raf IoI cho
mnh. Nu chaf Iuong va frnh d ky fhuaf hang xuaf khau cua mf nuoc dang phaf frIn fng In fh nhung
nguoI dI cu co fay ngh cao co fh se quyf dInh fro v nuoc. Mf s nn kInh f ng A da duoc huong IoI v
TH GII I THAY
45
frao Iuu hI cu do.
Tuy nhIn, kInh nghIm chung cho fhay nhung nguoI hI cu khng phaI bao gIo cung Iam IoI cho nuoc ho.
Mf cng frnh nghIn cuu Iung hI cu Th NhI Ky nhan xef rng nm 1988 ch co mf nua s nguoI hI cu
fham gIa hoaf dng kInh f fro IaI
47
. Trong s nay, co foI 90% nguoI Iao dng dc Iap, va nhIu nguoI da dung
s fIn danh dum nuoc ngoaI d mo nhung x nghIp moI. S raf f nguoI hI cu co bng cap gIao duc fm fha y
nhu cau f oI su dung dn chuyn mn cua ho. Mc du vay cac chnh phu cua mI nuoc co fh fhI hanh mf s
bIn phap d Iam fng nhung caI IoI cua Iung hI cu. Nhung bIn phap quan frong nhaf frong s do Ia
khuyn khch nhung nguoI dI cu duy fr quan h voI nuoc nha, va cung cap cho ho nhung fhng fIn va IoI
khuyn ca fruoc va sau khI hI cu.
ThI fruong danh cho nhung cng nhan co fay ngh cao se fro nn hI nhap foan cau nhIu hon frong
nhung fhap nIn foI, va vIc su dung cng nhan ky fhuaf ngay cang nhIu co fh fIp fuc co IoI cho su fap
frung vuof qua khng gIan. Nhung cng nhan co frI fhuc se vuof qua bIn gIoI mf cach fu do Iam cho gIao Iuu
cng ngh duoc d dang, fhuc day su fng fruong cua cac nn cng nghIp su dung nhIu ky fhuaf |nhu
Ixraen), gIup fao ra mf fhI fruong ky nng fhuc su foan cau
48
. V phaf frIn doI hoI mf Iuc Iuong Iao dng co
ky fhuaf cao nn gIao duc fIu hoc va frung hoc van fhuc su quan frong. Nhung nuoc khng co kha nng hoc
khng mun fao ra mf Iuc Iuong Iao dng nhu fh, khng mun ganh dua dao fao cng nhan ky fhuaf va xay
dung mf mI fruong fhuan IoI cho cng ngh, se fu froI buc mnh vao nhung bac fhap nhaf cua fhang fhu
nhap. Mun fhu hep khoang cach voI cac nuoc gIau, nhung nn kInh f dang phaf frIn cung phaI ban hanh
nhung chnh sach khuyn khch dao fao cap ba fron ven va su dung co hIu qua cng nhan co fay ngh, nhu
Han Quc va aI Ioan |Trung quc) da Iam. ThIu nhung chnh sach do fh nganh cng nghIp ch fao va
nhung hoaf dng dIch vu voI gIa frI gIa fng cao se khng bf r duoc o chnh nhung nuoc co nhu cau cap bach
nhaf.
Kha canh fhu ba cua dI cu quc f frong fh ky XXI Ia su mo rng cua nhung cng dng dI cu Ion fu cac
nuoc dang phaf frIn - mf ngun khac nua cua nhung quan h chng cheo frn foan cau |Hp 1.2). Nhung
cng dng dI cu hoaf dng nhu nhung knh khng chnh fhuc cua nhung Iung fhng fIn, fhu fhap fhng fIn
fhI fruong, vn va ky fhuaf. Ho co fh b sung cho nhung knh chnh fhuc dua frn nhung fhIf ch fhI
fruong, cung cap cho nhung nguoI dI cu mf phuong fIn d gIao dIch frong mf bau khng kh dang fIn cay.
Theo cach do, ho co fh dIu chnh duoc nhung Ich Iac v fhng fIn va nhung fhIu huf khac cua fhI fruong.
Nhung cng dng dI cu fhoI nay, nhu nhung fIn bI cua ho o khu vuc Ia Trung HaI fIn hanh nhung gIao
dIch kInh doanh bng cac gIaI quyf nhung van d v gIam saf, han ch duoc fhoI co hI, xay dung duoc uy fn
va Iong fIn frong sc fc, dua frn hoaf dng mang IuoI cng dng
49
. V dI cu van fIp fuc dIn ra nn cac cng
dng dI cu se con duoc mo rng, se IIn kf cac khu vuc va cac chau Iuc. u cac chnh phu con fm cach can fro
fIn frnh do, cac Iung fhng fIn cng ngh va nhung quan h gIua nguoI voI nguoI se van duy fr chIu huong
do. Cac chnh phu o Nam A, Trung va Nam My, va vung Chau PhI Nam Xahara da co mf s c gng nho
nhm khaI fhac fIm nng cua cac mang IuoI haI ngoaI d day manh phaf frIn. Su fhuc day fhanh Iap nhung
quan h dI fac co fh xuaf phaf fu cac chnh quyn dIa phuong, nhu o Trung Quc, voI hoaf dng cua cac nha
cam quyn frung uong nhm fao mI fruong fhuan IoI cho su fuong fac do Nhung fro ngaI chnh dI voI fIn
frnh nay co IIn quan dn chnh sach mo cua va su dIu fIf. Chung nao cac nn kInh f con duy fr duong II
huong nI, fhch dIu fIf cac hoaf dng kInh doanh, fhIn v cac hanh dng dc doan, fh cac cng dng dI cu
co fh khng co kha nng chuyn vao cac mang IuoI kInh doanh gIup fng cuong fhI fruong va fhuc day phaf
frIn. Tuy nhIn, frong nhung fhap ky sp foI, nhung nuoc co nhung cng dng dI cu Ion va ngay cang mo rng
raI rac khp noI frn fh gIoI se co co hI khaI fhac duoc fIm nng phaf frIn cua cac cng dng dI cu cua ho.
Nhng thach thc i vi mi trng toan cu
Nhung Io au v mI fruong fu Iau da fro fhanh mI quan fam quc f, co phan v su fng dan s fh gIoI.
Nhung vao cuI fh ky XX, nhung quan fam foan cau da fro nn cap bach hon. HaI muoI nm qua, nhung cuc
franh Iuan v mI fruong da fhay dI hoan foan v nI dung va chaf Iuong. Ch rIng khI Iuong bng chung
khoa hoc v cac van d mI fruong da du quyn Iuc d doI hoI cac chnh phu cung nhu cng chung phaI chu y.
46
Cng ng hai ngoai ngi Hoa gm hn 50 triu ngi, quan ly nhng ngun lc khng l, va la mt lc lng phat
trin cua khu vc Chu A Thai Bnh Dng
50
. Cng ng nay, vi nhng quan h xa hi va kinh doanh khng chnh thc
an kt vi nhau va cac hi Hoa Kiu hai ngoai chnh thc, la mt ng lc i vi nhiu nn kinh t ng A. Cng ng
nay a khc phuc c nhiu tht bai th trng, tao lp nhng th trng nhng ni cha co th trng, va giup cac nn
kinh t mi ni ln co sc canh tranh trong mt khoang thi gian c bit ngn. Nhng thanh cng nay la kt qua s hp
tac vi cac cng ng va cac chnh quyn a phng trong khu vc. S nay n an xen cua nhng mi lin kt kinh doanh
chnh thc va khng chnh thc se tn tai dai dng va tng lai co le se han ch nhng mi lin kt chnh thc.
Ngoai vic san xut, lp rap va phn phi hang hoa qua nhng dy chuyn ch tao ln khu vc Chu A Thai Bnh
Dng, cng ng hai ngoai ngi Hoa a nm c quyn s hu tai san va quyn cng dn nhng vung rng ln.
Nhng quyn cng dn la mt c ch tinh xao t bao him khoi rui ro cua nhng thay i t ngt v iu kin kinh t
ch chnh tr va qua trnh iu tit. S rui ro nay bin mt khi nhng nn kinh t ang phat trin trong khu vc thng qua
nhng quy ch thng mai u t va cac chnh sach khac da trn nhng lut l khuyn khch cac thanh vin cua cng
ng hai ngoai chuyn nhng danh muc tai san u t cua ho vao u t trc tip va tach khoi nhng phng k t bao
him.
Hin nhin s ap ng cua cng ng hai ngoai ngi Hoa i vi nhng quy ch da trn nhng lut l co th din
ra nhanh hn va manh hn, t nht la trong thi gian u, so vi s ap ng cua nhng cng ty a quc gia khng phai do
ngi Hoa lam chu. Nhng nha u t Trung Hoa co li th so vi cac nha u t khac khng hiu su nhng iu kin
kinh t va kinh doanh cua khu vc. Nhng cung co mt iu canh bao quan trong y. Nha cm quyn cp di quc
gia phai tham gia va vic tao lp nhng th ch da trn nhng lut l khuyn khch tip tuc u t. Ch khi nao mi cp
quan trong cua chnh quyn tng cng c kha nng d oan cac lut l, va s iu tit cua mnh th cac nc khu
vc Chu A - Thai Bnh Dng mi thy c nhiu cai li ma cng ng ngi Hoa em n cho ho.
Trong khi o, nhng ngi thuc tc Hoa a u t nhng s tin ln vao Chu u va My, c bit la trong nganh
cng nghip vi tnh. Nm 1997, cac cng ty ai Loan (Trung Quc) u t vao 55 d an cng nghip ch tao khp Chu
u, 44 trong s o thuc v nganh vi tnh
51
. Y mun c tip cn vi san phm va qua trnh phat trin a thuc y vic
tng s lng cac cng ty cua tc Hoa thung lung Silicon, Caliphornia. ng thi, cac cng ng di c khac cung y
manh xu hng kinh doanh, bun ban. Cng ng di c Nam A co mt mang li trai dai t ng Nam A n Trung ng,
Anh va Bc My, va co tai san t 150 n 300 ty la. Cn phai a tim nng o vao s dung trong u th ky XXI. Va
khp chu My, nhng ngi gc Ty Ban Nha ang phat trin nhng mang li tac ng su sc n s phat trin cng
nghip va n thng mai.
Hp 1.2
Mang li quc t ngi Hoa
Hon nua fIn frnh foan cau hoa da dan dn su fhua nhan frach nhIm chung dI voI mI fruong. a xuaf
hIn nhIu f chuc - quc f, chnh phu va phI chnh phu - quan fam sau sc dn van d nay. Nhung f chuc
nay da khaI fhac frIf d h fhng IIn hop quc va cac kha nng cua cng ngh fhng fIn d fIp can nhan
dan foan fh gIoI.
52
Su fhay dI kh hau, fn fhaf v da dang sInh hoc va cac van d khac IIn quan dn nhung caI chung foan
cau dan dan duoc fhua nhan Ia nhung van d ma cng dng cac dan fc co fap fh gIaI quyf. Nu bI bo mc,
nhung van d nay se cang fram frong hon, khI hanh fInh fro nn dng dan hon va su qua faI v dan s cang
de nng In ngun faI nguyn fhIn nhIn. NhIu van d frong s do IIn quan maf fhIf dn kha nng fhanh
cng cua nhung n Iuc phaf frIn frong nhung nuoc ngheo, va nhan fhuc ngay cang fng v nhung su rang
buc do Ia mf phan cua su chuyn bIn fIp fuc frong frIn vong phaf frIn. MoI muoI nm fruoc, cng dng
cac nuoc dang phaf frIn con quen bo qua nhung Io Ing v mI fruong d chu frong vao uu fIn s mf cua
fng fruong kInh f, n dInh va gIam bof doI ngheo. Trong fam franh Iuan v kha nng bao v mI fruong vao
dau fh ky XXI se Ia van d Iam fh nao hoach dInh nhung co ch dam bao phan b ganh nng v caI cach mf
cach cng bng ma khng gay ra su chan nan fham gIa cua baf cu nuoc nao co kha nng gay fhIf haI cho mI
fruong. Thach fhuc nay Ia dc bIf cap bach, v cac nn kInh f dang phaf frIn dI khI phaI can bng mI
quan fam v mI fruong voI khaf vong phaf frIn kInh f cua nhan dan nuoc ho. Chuong 4 se xem xef nhung
TH GII I THAY
47
dIu kIn fIn quyf d daf foI nhung fhoa fhuan quc f ung h kha nng bao v mI fruong. HaI IInh vuc dc
bIf doI hoI phI hop cac n Iuc quc f. Su fhay dI kh hau va su fn fhaf da dang sInh hoc.
Su lhuy Ji hh h0u
Su fhay dI kh hau dang dIn ra voI fc d chua fung fhay, v mf khI Iuong khng I kh cacbnIc, mfan va
cac kh gay hIu ung nha knh khac dang duoc phong hang ngay vao kh quyn |Iu d 1.6). NhIf d fraI daf
fu nm 1800 da fng cham cham. Th ky XX da fro fhanh fh ky nong nhaf frong 600 nm qua, va fu nhung
nm 1860 da co 14 nm nong nhaf frong fhap nIn 1980 va fhap nIn 1990. NhIf d ghI duoc frong nm 1998
cao hon nhIf d frung bnh cua 11 nm da ghI, k ca sau khI da Ioc ra nhung hIu ung cua I NIno
53
. Nhung
kf qua fheo doI cua v fInh hIn nay xac nhan muc fng nhIf d fuong ung frn fhuong fang khng kh
54
.
Hon nua nhIf d mua dng cua nuoc bIn pha c vI fuyn 45o da fng 0,5
o
C fu nhung nm 1980. Kf qua
Ia s Ian gp fang bng frI frn bIn doc cac duong hang haI o khu vuc Crand anks da gIam va nm 1999,
Ian dau fIn k fu khI con fau TIfanIc bI dm nm 1912, I fuan fra fang bng frI quc f bao cao khng h
co mf fang bng nao o pha Nam vI fuyn 48o
55
. Nng d kh cacbnIc frong kh quyn da fng fu 280 ppm
nm 1760 In 860 ppm nm 1990, uoc fnh se fng In 600 ppm nm 2100. KhI do nhIf d frung bnh co fh
fng fhm khoa ng 2
o
C
56
. Cho d n nay, ngu n g c cu a su fng kh ca cbnIc cu ng nhu foa n mu c fng
cIorphIurcacbon frong kh quyn gay fhung fang dn Ia do con nguoI fao ra
57
.
CIo day, nhung fhuc f frn da duoc du Iuan rng raI chap nhan. Nhung fhng fIn khac khng duoc fhau
hIu nhu vay: frong mf fh gIoI nong In fh nhung bIn dng cua fhoI fIf se nghIm frong dn muc nao;
nhung fac dng cua fhay dI kh hau dI voI nng nghIp va dIu kIn sng se duoc phan b frn foan cau ra
sao; su fhay dI kh hau se dIn ra nhanh dn muc nao; dan cu nhung nuoc nhu ngIadef phaI chuyn dI noI
khac v nuoc bIn dang fran, se duoc don fIp o noI nao khac7
58
. Nhung dIu khng bIf da khIn cho nguoI fa
raf kho fIn Iuong mf cach chnh xac fac dng kInh f cua su fhay dI kh hau. Tuy nhIn fac dng se fo Ion,
do Ia dIu ma cac nuoc dang phaf frIn se cam nhan duoc fruoc fIn
59
.
Ngun: Carbon Dioxide Information nalysis Center (CDIAC).
Biu 1.6
Nhit ang tng do nng cac kh thai gy hiu ng nha knh tng ln
48
Mf hIp dInh quc f nhm km ham su fhay dI kh hau vap phaI nhIu fro ngaI. Co su khng chc
chn v muc d nhung caI IoI co fh fhu duoc va v kha nng fhch nghI. Co su chng dI IaI vIc chI fIn fhuc
hIn bIn phap kIn quyf xoa bo nhung xu huong fn faI fu Iau. Va nguoI fa cung Io Ing v nhung kho khn
frong vIc kIm fra su fuan fhu nhung quy dInh v kh fhaI, va frong vIc Iam cho nhung quy dInh do co hIu
Iuc fhng qua nhung su frung phaf co hIu qua. Nhung suy fnh v phan chIa frach nhIm cung dong mf vaI
fro. Nhung nuoc cng nghIp chIu frach nhIm foI 60% fng Iuong kh fhaI kh cacbonIc IIn quan foI nng
Iuong, frong do rIng My chIu frach nhIm v 25% nm 1998. Nhung nu khng co nhung chnh sach dIu
chnh fh cac nuoc dang phaf frIn, frong khoang 20 nm sp foI, se xay ra f I kh gay hIu ung nha knh cao
nhaf, voI Trung Quc vuof In frn My vao nm 2015
60
. Cho dn dau fhap nIn 1990, moI co duoc buoc fIn
nho fheo huong mf hIp dInh bao gm nhung quan fam cua ca cac nuoc dang phaf frIn va cac nuoc cng
nghIp. c bIf, cac nuoc dang phaf frIn Iap Iuan rng v cac kh fhaI gay hIu ung nha knh Ia kf qua cu a
cng nghIp hoa o nhung nuoc gIau, nn nhung nuoc nay phaI chIu frach nhIm v nhung van d phaf sInh
fu do. Cac nuoc dang phaf frIn cung phaI dI mf voI cuc chIn day kho khn d xay dung kha nng dIu
fIf nhm kIm soaf cac kh fhaI va cac chaf gay nhIm khac
61
. Su b fc nay cung Ian foa sang cac van d
khac v mI fruong, nhu nhung c gng Iam cham IaI nhung fn fhaf dI voI da dang sInh hoc. Nhung da daf
duoc mf s fIn b frn mf fran quc f dI pho voI su fhay dI kh hau, voI nhan fhuc ngay cang fng v su
cham fr keo daI frong vIc ngn chn nhung chIu huong da qua ro rang, nhu su fch fu nhung kh fhaI gay
hIu ung nha knh va su nhay cam Ion hon dI voI nhung ruI ro ma no gay ra.
a co haI hIp dInh quc f nhm gIam bof vIc fhaI ra nhung kh gay hIu ung nha knh, ky kf faI RIo
nm 1992 va faI Kyofo nm 1997. Trong hIp dInh fhu nhaf, cac nuoc cng nghIp cam kf fu nguyn gIam
muc kh fhaI cua ho nm 2000 xung bng muc nm 1990. an hIp dInh nm 1997 d ra nhung muc fIu
nhIu fham vong hon va nhung cam kf co fnh rang buc hon |fu ban hIp dInh nay cung chua co nhung bIn
phap mang fnh bf buc co hIu qua). Cac nuoc dang phaf frIn da chng IaI vIc fham gIa nhung cam kf
mang fnh rang buc, va fhIu su fhoa fhuan cua ho fh nhIu nuoc cng nghIp, nhu My, fo ra mIn cuong
khng mun fu mnh ap df nhung cam kf rang buc mnh. Hon nua, khng co su bf buc fhI hanh frn
foan cau mf cach fhch hop |bao gm ca su gIam saf) fh nhung nuoc co cau fruc phap Iy manh me hon rf
cuc IaI phaI chIu ganh nng khng cng bng mf khI cac hIp dInh duoc fhng qua.
Cng uoc RIo an dInh muc kh fhaI cho cac nuoc fuong ung voI IIch su da qua cua ho; nhu vay nhung nuoc
da gay nhIm nhIu fh IaI duoc phep fIp fuc gay nhIm fhm. I voI cac nuoc dang phaf frIn fh dIu
nay co ve baf cng: faI sao IaI cho phep cac nuoc cng nghIp duoc xa kh fhaI, fnh fheo dau nguoI, nhIu hon
|mc du fnh fheo don vI CP muc kh fhaI fhap hon), don gIan ch v ho da Iam nhu vay frong IIch su.
Trong khI nhung van d v cng bng nay khng duoc gIaI quyf mf cach fhIf fhuc o Kyofo, fh ban
cng uoc Kyofo IaI daf duoc mf buoc fIn quan frong frong c gng fhuc hIn co hIu qua vIc gIam bof Iuong
kh fhaI, qua vIc an dInh co ch phaf frIn sach. Co ch nay cho phep cac nuoc cng nghIp gIup cac nuoc
dang phaf frIn ha fhap muc kh fhaI cua ho, dng fhoI fhua nhan cng Iao cua cac nuoc cng nghIp frong
vIc ha fhap Iuong kh fhaI. Chuong 4 khao saf cac van d do va ca fIn frnh co fh fhuc hIn frong vIc xay
dung fh ch fuong ung.
Buo r Ju Jung sinh hoc
ng chung v su fn fhaf da dang sInh hoc dang fng In. Chuong frnh mI fruong IIn hop quc |!NP)
du fnh rng co khoang 22 frIu IoaI dng vaf fn faI vao cuI fh ky XX. Khoang 1,5 frIu da duoc mIu fa.
Khoang 7 frIu IoaI dng vaf, hay Ia hon bn Ian s da duoc mIu fa, co nguy co fuyf chung frong khoang 30
nm foI. Trong s dng vaf cao cap, ba phan fu IoaI chIm frn fh gIoI dang suy fan, va mf s nha quan saf
cho rng gan mf phan fu IoaI co vu co nguy co bI fIu dIf
62
. Trong nng nghIp, mI nm IaI fhay maf dI
nhung gIng cay frng, ma mf s f gIng cay frng do duoc m fa frong cac b suu fap cac fu IIu dI fruyn
hoc fh gIoI. Cac gIng cay hoang daI cang f duoc m fa hon nua. Ch co 12 frong 38 b suu fap gIng Iua co
ban duoc IIf k frong danh muc cua HI dng quc f v TaI nguyn dI fruyn hoc fhuc vaf |IPCR); sach ch
dan fu IIu dI fruyn hoc gm nhIu gIng cay hoang daI, va ch co 5 b suu fap co fhIf bI Iuu khoa daI han
63
.
TH GII I THAY
49
Nhung nguyn nhan chu yu gay fn fhaf da dang sInh hoc Ia nhung ky fhuaf canh fac hIn daI, nan pha
rung va su huy hoaI mI fruong sng o nhung vung dam Iay va frn daI duong, - faf ca nhung nguyn nhan do
du IIn quan maf fhIf dn nhung hoaf dng phaf frIn. Trong s faf ca cac nuoc frn fh gIoI fh cac nuoc
dang phaf frIn Ia phong phu nhaf v da dang sInh hoc, mf phan boI v nhIu nuoc nm frong vung kh hau
nhIf doI. Suc ep bao v da dang sInh hoc dI voI nhung nuoc nay Ia raf du dI. Ch co 1/5 rung nguyn sInh
frn fraI daf con IaI frong nhung h sInh fhaI Ion fuong dI fu nhIn hoc o cac khu rung bIn gIoI. 76 quc gIa
da maf hf rung bIn gIoI va 70 rung con IaI nm o dung ba nuoc - raxIn, Canada va Nga. 90% cac IoaI cay
frng con IaI nm o chau PhI, chau A va My IafInh
64
. Mc du co nhung chIu huong dang Io ngaI do nhung su
fhoa fhuan quc f v bao fn da dang sInh hoc moI ch Ia buoc dau. Tuy vay, Cng uoc v da dang sInh hoc va
Phuong fIn mI fruong foan cau Ia nhung buoc dau quan frong frong qua frnh bao fn da dang sInh hoc.
Nhng xu hng chnh tr mi cac nc ang phat trin
Cung voI Ian song foan cau hoa frong fhuong maI faI chnh va cac van d mI fruong, mf fh Iuc foan cau
khac dang faI dInh hnh nhung n Iuc phaf frIn o khp moI noI - do Ia dIa phuong hoa. Ia phuong hoa Ia da
fhuc day vIc fng cuong su fham gIa cua dan chung vao cac hoaf dng chnh frI va nang cao fnh fu frI dIa
phuong frong vIc ban hanh quyf dInh. ng Iuc huong foI fu frI dIa phuong bf ngun mf phan fu mf xu
huong foan cau khac - do Ia d fhI hoa.
Vay nhung yu f chnh cua buc franh dIa phuong moI Ia g7 Mf frong nhung yu f do Ia su fhay fh
ch d dc faI hoc dc dang bng cac hoaf dng chnh frI da nguyn va gIa fng su fham gIa cua dan chung
fhng qua cac nhom cng dng va cac f chuc phI chnh phu. Mf yu f khac Ia doI hoI ngay cang fng quyn
Iuc va quyn fu frI fhuc f cua cac don vI duoI cap quc gIa. Cac chnh quyn frung uong da dap ung doI hoI
nay bng cach phan quyn va frach nhIm cho cac cap dIa phuong. Cac hoaf dng chnh frI da nguyn va su
fham gIa rng raI cua quan chung dang nhanh chong fro fhanh dc dIm cua caI quan hIn daI. Ty frong cac
nuoc co mf hnh fhuc chnh phu dan chu nao do da fng fu 28% nm 1974 In 61% nm 1998 |Iu d 1.7).
a s chnh phu, co nhung cam kf mang fnh froI buc v phap Iy Ia fn frong cac quyn cng dan va chnh
frI cua dan chung. Cho dn nay da co 140 nuoc ph chuan Cng uoc quc f v quyn cng dan va chnh frI, va
42 nuoc da ky nghI dInh fhu fuy chon cua Cng uoc, cng nhan !y ban quyn con nguoI cua IIn hop quc co
quyn xem xef nhung khIu naI cua nhung nuoc f cao nhung vu vI pham cac quyn cua ho.
Ngun: Diamon 1996; Freedom House, Freedom in the World,
1998.
Biu 1.7
Thm nhiu nc ang tr thanh nc dn chu
Cung voI su fham gIa ngay cang fng cua nguoI
dan frong xa hI, s Iuong cac f chuc dem IaI fIng
noI cho ho cung ngay cang nhIu. Cac f chuc phI
chnh phu va cac phong frao cng dan dang phaf
frIn, dong vaI fro Ion hon bao gIo hf frong vIc noI
In nhung nguyn vong cua nhan dan va gay ap Iuc
buc chnh phu phaI dap IaI. Su fham gIa rng Ion
nay hua hen se co y nghIa fo Ion hon ca cac cuc bau
cu. No se anh huong dn fIn frnh xay dung cac fh
ch va cac IoaI chnh sach co fh co hIu qua. Cung
voI su phI fap frung hoa quyn Iuc va chnh quyn
frung uong f co kha nng ap df cac gIaI phap cua
mnh hon, nhu cau v cac chnh sach fheo huong xa
hI se fng.
Iuc day khIn su fham gIa cua nguoI dan v
cac hoaf dng chnh frI da nguyn fng In se co
nghIa g dI voI phaf frIn7 Se co fh co bn su fhay
dI. Thu nhaf, cac hoaf dng chnh frI sI nI IIn
quan dn nhIu nhom f chuc bf ngun fu cac xa
hI quyf doan se gIam dang k quy m cac hoaf
dng fu frI cua chnh phu. Chnh quyn frung uong
50
se nhap cuc va fhuong Iuong voI xa hI, dua ra yu sach va ap Iuc fu cac khu vuc khac nhau, va fm kIm fnh
hop phap bng vIc chIm duoc su chap fhuan cua quan chung dI voI cac hoaf dng cua mnh. Se f co co hI
cho cac cuc fhuong Iuong kInh doanh gan guI, se co nhIu doI hoI hon v frach nhIm gIaI frnh, va fIp fuc
fach xa khoI chu nghIa dc doan nhu da fung xay ra nhIu khu vuc frn fh gIoI gIua nhung nm 60 va nhung
nm 80.
Tuy nhIn, su fhay dI nay co anh huong sau rng. VIc co nhung hanh dng mau Ie v chnh sach cho
phu hop voI cac cu sc co fh se ngay cang kho hon. N Iuc fhuc day cac fhanh phan chIn Iuoc mang IoI cho
cac mI quan fam dc bIf se duoc xem xef ky cang - va khng ch fu cac cu frI. Cng dng kInh doanh, cng
doan va cac fhanh phan khac cung se co chuc nng gIam saf quyn Iuc cua chnh quyn frung uong. Chnh
quyn Han Quc da nhan ra suc manh cua cac nhom nay khI ho c gng fhng qua mf b Iuaf Iao dng moI
frong nm 1997 va fm cach caI f cac fap doan cng nghIp Ion frong nhung nm 1998-1999.
Cac su kIn gan day da nhan manh fam quan frong cua canh quan chnh frI moI va nhung kho khn ma
cac f chuc faI chnh quc f gp phaI frong khI dam phan v nhung fhoa fhuan co fh gay hau qua xau dI voI
cac fang Iop dan chung cua mf nuoc, f nhaf Ia frong fhoI gIan ngn. Cac nghI vIn Nga va raxIn da fu chI
khng fuan fhu nhung cam kf quc f ma cac fng fhng cua ho da hua frong frong fhoI gIan dIn ra cuc
khung hoang ng A. Phan ung cua ho da khIn fruong TaI chnh My, Roberf RubIn nhan xef rng, khI
cuu mf daf nuoc khoI nguy co khung hoang kInh f van d chnh khng phaI Ia kInh f hay faI chnh, ma Ia
chnh frI. Cac chnh phu can phaI hoc cach fap frung su ung h cac chnh sach manh, dc bIf khI cac chnh
sach do doI hoI su hy sInh cua cac fh h hIn faI cho nhung fh h fuong IaI
65
.
Thu haI, su mo cua chnh frI se nhan manh dn vIc fIf I fhng fIn va su xuaf hIn cua cac fhuc fh
gIam saf, quy dInh va xu Iy fhng fIn fu nhan vn Ia yu f sng con dI voI mf nn kInh f nng dng. Cac
fhuc fh nay co fh bao gm ca nhung co ch fu nhan d fhuc fhI cac Iuaf cng cng, nhu nhung Iuaf da goI y
cho cac nuoc fhuc IIn X cu. Ch d dc doan co xu huong fro fhanh boc If va, fru mf s f fruong hop, da
khng fhanh cng frong vIc fao ra co ch co hIu qua b may quan IIu ky frI hoc chuyn fam fheo duI phaf
frIn. Thaf baI nay mf phan Ia do cam d cua su bao fro, su can fhIp chnh frI frong hoaf dng cua cac f
chuc cng cng, va chnh frI hoa cng chuc o faf ca cac cap. Chnh frI da nguyn va su fham gIa cua cng dan
co fh Ia dao nguoc cac fh Iuc nay, ngn ngua nhung su Ing hanh f haI nhaf cua cac ch d dc doan. Nhung
y dInh ff khng dam bao cho mf fIn frnh nhanh, nhu fnh hnh o n cho fhay
67
. Con phaI cho xem IIu
co fn faI nhung co hI cho cac caI cach f chuc co fh khuyn khch nhung su dao nguoc nay hay khng.
Thu ba, chnh fruong co su fham gIa cua nhIu b phan dan chung bng vIc cho nguoI dan nhIu fIng
noI hon, se day nhanh qua frnh phI fap frung hoa o mf s nuoc. Xu huong nay se fhay rng o nhung nuoc Ion
va nhung nuoc co su phan bIf dan fc va ngun gc dc fnh dIa phuong ro rang. Cac khu vuc d fhI manh,
bng su dng Iong, co fh fhuc day su faI phan b quyn Iuc frung uong cho cac fhuc fh dIa phuong, doI hoI
chnh quyn frung uong fheo duI cac muc fIu phaf frIn co ban, daI han. Va frao nhIu frach nhIm hon dI
voI phaf frIn cho chnh quyn dIa phuong.
Thu fu, chnh fruong co su fham gIa cua nhIu b phan dan chung va su dI chuyn han ch cua Iao dng
quc f co fh Iam fng su ku goI cac chnh sach gIaI quyf chuyn dI xa hI
68
. Cho dn khI chnh phu khu
vuc va foan cau bf dau hop fac fm ra cac chnh sach gIam ruI ro do cac cu sc voI hau qua fIm fang Iau daI,
fh cac chnh phu quc gIa se phaI chIu frach nhIm gIup do nguoI dan chng do cac kho khn Ion v kInh f.
Tnh hung nay se fao ra nhIu van d nan gIaI. faI fro cho mang IuoI phuc IoI, cac chnh phu se phaI dIu
chnh co cau chI fIu cng cng, co fh Ia cham fng fruong frong fhoI gIan ngn. N Iuc huy dng cac ngun
Iuc phu co fh se gp phaI su khang cu cua nhung nguoI dong fhu khng fIn vao kha nng cua chnh phu co
fh cung cap cac dIch vu, va co fruyn fhng frn fhu
69
. Chuong 5 va 6 se nu ra mf vaI chung cu so b v
huy dng cac ngun Iuc faI chnh va cng kh o cap dIa phuong.
V su khac bIf gIua cac nuoc fh sao7 Su baf n dInh v kInh f va xa hI nhu o Nga va !craIna co fh
Iam nhuf nguyn vong mun co fhay dI. Trong vung chau PhI Nam Xahara, fang Iop frung Iuu nho, xung df
sc fc va IIch su chnh frI quen fhuc gan day da ngn can su Ian rng cua fhuyf da nguyn va vIc fheo duI
cac muc fIu phaf frIn. Ap Iuc v dan s dang de nng In cac nuoc chau PhI va Trung ng. Trong 20 nm
TH GII I THAY
51
foI, cac nuoc nay se phaI gIaI quyf s Iuong Ion nhung nguoI fre fuI dI fm vIc. Chng han, dan s cua
fIpIa co fh se fng gap dI, In foI 120 frIu nguoI vao nm 2030, va hIn nay da co hon mf nua dan s
Iran o d fuI duoI 25. duy fr fng fruong kInh f, cac f chuc chnh frI va xa hI se can phaI dIu chnh cho
phu hop voI nhung fhay dI nay. Trong khI xu huong fIn foI chnh fruong co su fham gIa cua nhIu b phan
dan chung dIn ra manh me frong fhap ky 90, fh cac caI cach f chuc, fhIf yu dI voI su n dInh fuong IaI,
co fh se khng fheo kIp.
Nhng ng lc di cp quc gia mi ni
KhI fh ky XX sp kf fhuc, nguoI dan o cac don vI duoI cap quc gIa nhu cac fnh va fhanh ph dang doI
hoI quyn fu frI va fu quan. Cac doI hoI nay Ia mf phan cua qua frnh duoc bIf foI duoI cac fn dIa phuong
hoa. Chung co fh xuaf phaf fu su khng bng Iong voI chnh quyn frung uong, fnh hnh mIn cuong fro cap
cho cac vung khac cua daf nuoc, hoc xung df gIua cac sc fc. Cho du do nguyn nhan g fh dIa phuong hoa
cung fao ra su faI phan b quyn Iuc frong mf quc gIa. No co fh, frong mf s hoan canh nhaf dInh |nhu cac
nuoc ng Nam Chau u va Trung A), dan dn su hnh fhanh mf s nuoc moI
70
. S Iuong cac nuoc da fng
hon gap dI frong ba fhap ky qua, fu 9 nm 1960 In 192 nuoc nm 1998. Va s Iuong cac nuoc co dan s hon
1 frIu nguoI da fng gan gap ba, fu 15 In 48 nuoc. KhI dIu chnh frong mI fruong dan chu, dIa phuong hoa
bao gm su fhay dI frong dIa dIm ra quyf dInh, co cau va chaf Iuong dIu hanh, va cach fhuc fhI cac chnh
sach. V Iy do nay, qua frnh dIa phuong hoa se co anh huong quan frong dn fuong IaI cua phaf frIn.
Dju phuong hou ru phi l0p lrung hou
Cac chnh phu dap ung nhu cau fng quyn fu frI bng vIc chIa se quyn Iuc va uy quyn cho cac chnh
quyn cap duoI. Hanh dng nay Iuc fh mIn cuong, Iuc IaI sn sang |dc bIf khI khng du vn, chnh quyn
frung uong mun phan chIa frach nhIm chI fIu). Nhung ro rang, xu huong nay dang fIp dIn, va ban fhan
cac con s da noI In dIu do. Nm 1980, cac cuc bau cu quc gIa da dIn ra o 12 frong s 48 nuoc Ion nhaf fh
gIoI va bau cu dIa phuong o 10 nuoc frong s nay. n nm 1998, 34 frong s 48 nuoc nay da fhuc hIn bau cu
o ca cap quc gIa va dIa phuong. Mf nua cac nuoc phI fap frung hoa chnh frI cung fhuc hIn phI fap frung
hoa cac frach nhIm chuc nng co ban |ang 1.2)
71
. Chng han, a Ian da uy quyn frach nhIm v gIao duc
fIu hoc va frung hoc co so, frong khI PhIIIppIn da phI fap frung hoa nganh y f va gIao fhng cng chnh. PhI
fap frung hoa fhuong Iam fng dang k fy frong dIa phuong frong chI fIu cng cng. O MhIc, fy frong nay
fng fu 11% nm 1987 In 30% nm 1996, va Nam PhI, fu 21 In 50%7
72
. PhI fap frung hoa khng ch gIoI han
frong nhung nuoc Ion, gIau co. Trung ng va c PhI CIoocdanI, IIbng, Marc va TuynIdI, o faf ca nhung
noI nay du da fhuc hIn bau cu chnh quyn dIa phuong. O chau u va Trung A, hIn phap cua cac nuoc
AnbanI, xnIa, ungarI, CroafIa, CrudIa, HunggarI, Cadcxfan, Nga, TafgIkIxfan va !craIna... da d cap
dn quyn va nghIa vu cua chnh quyn dIa phuong, mc du dIu nay khng fu dng dam bao quyn fu frI.
Cac nuoc vung an fch va Cng hoa Curoguxfan da fIn hanh nhIu buoc dI quan frong d cung c chnh
quyn dIa phuong
73
. O chau PhI, 25 frong s 38 nuoc fhuc hIn bau cu quc gIa frong fhap ky 90 cung da co cac
cuc bau cu dIa phuong - va bao gm ca nhung nuoc raf nho nhu Cap Ve, MrIxo va XoadIIen... O chau My
IafInh, cac nuoc du bau fhI fruong fhanh ph. Tru AchenfIna, raxIn CImbIa va MhIc |du Ia nhung
IIn bang Ion) cac chnh quyn dIa phuong chIm foI 20% chI fIu chnh phu frong s cac nuoc co du du IIu
74
.
Su kf fhuc cua chIn franh Ianh Ia nhan f co ban frong Ian song phI fap frung hoa gan day. TaI IIn
bang X vIf fruoc day, vIc gIaI fh dang dc quyn v quyn Iuc chnh frI quc gIa da dan foI vIc cac chnh
quyn dIa phuong day manh nhu cau fng quyn Iuc dIa phuong. TaI cac nuoc ng u su sup d cua chu
nghIa cng san da xoa bo vIn fro quan su fu bn ngoaI, Ia ch dua cho cac chnh phu khng duoc ua chung.
Chnh quyn dIa phuong duoc khI phuc IaI - ca frong phan ung dI voI co ch chnh sach fap frung hoa bf
buc fruoc day Ian frong Iuc Iuong bao v chng su quay fro IaI cua chu nghIa dc doan. Nguy co xung df quc
f Ion da gIam, cng voI su mo cua fhuong maI ngay cang fng da khIn IoI fh fro fhanh mf phan cua mf
IIn bang Ion maf dI fnh hap dan dI voI cac nn kInh f nho
75
.
52
nm gIu cac vn phong dIa phuong. PakIxfan cung fap hop cac cuc bau cu dIa phuong nhung khng fhuong
xuyn, nn o nuoc nay cac chnh quyn dIa phuong duoc bau hoa hon Im moI hop
78
.
Nhung lhuch lhuc r lh ch
Ia phuong hoa da Iam fng fnh phuc fap cua cac van d v fh ch va chnh sach ma chnh phu phaI gIaI
quyf frong nhung fhap ky foI. Quyn Iuc cua chnh quyn dIa phuong duoc mo rng da co nhIu anh huong,
khng ch dI voI fng fruong va n dInh kInh f vI m, ma dI voI ca quan Iy hop fac va quy dInh fh I. No
se anh huong dn |va bI anh huong boI su sn co cua cac ngun faI chnh quc f, su phan phI cac dIch vu
cng cng quan Iy mang IuoI phuc IoI xa hI va gIam kha nng faI phan phI ma cuI cung co fh Iam fng su
baf bnh dng. Can phaI df ra cac quy dInh v phan frach nhIm , quan h quan Iy gIua cac cap chnh quyn,
va vach ra fh can bng chap nhan duoc gIua quyn Iuc dIa phuong va frung uong. Cac IoaI quy fc nu frong
chuong 5 nhm gIup cac chnh phu gIu duoc frach nhIm va hIu qua va nhm gIam nguy co dI vay qua nhIu
va fham huf faI chnh o cap dIa phuong se gay ra su baf n dInh v kInh f
79
.
Phaf frIn ch co fh fhanh cng o cac nn kInh f dIa phuong hoa nu cac don vI duoI cap quc gIa quan
Iy ff va co hIu qua. Quan Iy dIa phuong ff se fao cho nguoI dan fIng noI va kf hop cac quI fc d dam bao
frach nhIm cho nguoI Iao dng cng cng. ng vIc cung cap cho cng dan cac co hI bay fo quan dIm,
khuyn khch ho kIm soaf hoaf dng cua chnh quyn dIa phuong, va ku goI ho fham gIa, mf h fhng dIu
hanh hIu qua sang fao fInh fhan sn sang fuan fhu phap Iuaf va dong fhu
80
. V Iau daI, dIu hanh hop Iy se
Chi ph
tp trung hoa chnh tr
Phi tp trung hoa
chnh tr va chc nng
Bnglae t Achentina
C ng hoa H i gia o Iran Braxin
Knia Clmbia
Han Quc tipia
Marc Mhic
Npan Philippin
Nigiria Ba Lan
Pakixtan
a
Lin Bang Nga
Rumani Nam Phi
Tha i Lan Ungana
Ucraina
Vnxueela
Bang 1.2
Phi tp trung hoa chnh tr va chc nng trong
cac nn dn chu ln nm 1997
Chu y: Cac v du bao gm ca nhng quc gia co dn s 20 triu
hoc hn vao nm 1997, va nhng quc gia thc hin bu c
canh tranh a ang cp a phng t nm 1980 n nm 1995.
a. Cac cuc bu c a phng vn cha c thc hin thng
xuyn Pakixtan, v vy, hu ht chnh quyn a phng u do
cac nhn vin hanh chnh am nhim.
Ngun: Freedom House, Freedom in the World, 1996; Cuc tnh
bao trung ng My, The World Factbook, 1998; ngun cua cac
nc.
Su kf fhuc cua chIn franh Ianh da co nhung
anh huong, kem fruc fIp, nhung cung khng kem quan
frong dI voI cac khu vuc khac. O My IafInh, nguy co
bao Iuc canh fa gIam |nn fang co ban fIp quan chnh
frI) da dong gop vao su cao chung cua co ch dc doan
frong hau hf khu vuc |o P ru, Ia noI bao Iuc canh fa
khng gIam, hau hf cac quyf dInh chI fIu van do
fng fhng fhuc hIn.) O chau PhI va mf phan ng
A |Han Quc va PhIIIppIn), ca My va Nga da cham duf
vIc ung h cho chnh quyn dc doan. TaI mf s nuoc
chau PhI, h fro fu bn ngoaI gIam cung voI su sup d
kInh f nI dIa da Iam suy yu kha nng cua chnh
quyn dc doan su dung chI ph cng cng d duy fr su
ung h cho mf s nhom IoI ch chnh. Nhom fhng frI
da buc phaI nhuong mf phan quyn Iuc, mc du ho
fhuong ch nhuong vua du d cho phep mnh van duy
fr quyn bnh
76.
Tc d phI fap frung hoa va cac IoaI caI cach duoc
ap dung o mI nuoc mf khac. n , mf nuoc dan
chu da dang o ca cap IIn bang va bang, chnh quyn
dIa phuong IaI fuong dI yu |xem Hp 5.4). Trung Quc
van chnh fhuc Ia mf quc gIa fap frung voI mf dang
cam quyn, mc du cac fnh fruong va fhI fruong fnh
fhanh van co quyn fu frI va quyn quan Iy dang k
hon, fu khI caI cach duoc fhuc hIn fu nm 1978 |xem
Hp 5.5). O mf s nuoc, phI fap frung hoa da khng
Iam cho frung uong chuyn gIao nhIu quyn kIm
soaf
77
. Cana, MaIauy, va mbIa... du fhanh Iap cac
uy ban dIa phuong, nhung chnh quyn frung uong van
fIp fuc ch dao hau hf cac quyf dInh chI fIu va quan
Iy. Tuong fu nhu vay, dang cam quyn o TandanIa van
TH GII I THAY
53
xay dung Iong fIn va ngun vn xa hI. Cho du TandanIa hay mIn bc IfaIIa, mf cng dng dIu hanh ff se
Ia cng dng gIau ngun vn xa hI va co fhu nhap fuong ung.
Trong nhIu fruong hop, chnh quyn dIa phuong can phaf frIn ky nng va ngun Iuc da cung cap cac
dIch vu chaf Iuong cao dap ung nhu cau cua cac fhanh vIn
81
. Cac dIch vu nay |cung voI cac ngun cng kh
va faI chnh) chnh Ia nhung dIu kIn cho phep cac fhanh ph hoaf dng kInh f ff va fao cho dan cu cua cac
fhanh ph muc sng ff. Trong hau hf cac fruong hop khu vuc fu nhan se IIn quan dn vIc cung cap dIch
vu, dc bIf o nhung nuoc co f kha nng fham nhap ngun vn quc f
82
. Nhung khuyn khch khu vuc fu
nhan fham gIa doI hoI chnh phu phaI co co cau Iuaf phap dung d gIam fhIu chI ph gIao dIch va rao chn
fham gIa, nhung cung phaI dam bao nhung nguoI nay quan fam dn chaf Iuong, gIa ca va khI Iuong dIch vu.
Mf fIn ff Ia fng cng suaf hanh chnh va quy fc, dng fhoI caI fhIn vIc dIu hanh se cho phep cac f chuc
dIa phuong fhu v cac IoI ch cua su fng fruong fheo fhI fruong.
Nhng iu bc thit i vi cac th
Vao dau fh ky XXI se co mf nua dan s fh gIoI sng o nhung khu vuc duoc xp Ia d fhI. MoI day nm 1975,
con s nay moI ch hon 1/3, nhung dn nm 2025 se fng In gan 2/3. Su fhay dI nhanh nhaf frong nhan khau
hoc d fhI se dIn ra o cac nuoc dang phaf frIn |Iu d 1.8). Trong khI fy I d fhI hoa da vuof qua dnh dI m
faI cac nuoc co fhu nhap kha cao o chau My IafInh, ng u, Trung ng, fh su chuyn dI moI ch bf dau
chau A va chau PhI |Iu d 1.9). an s d fhI se fng khoang gan 1,5 fy nguoI frong 20 nm foI |Iu d
1.I0). Tc d d fhI hoa va cac con s khng I IIn quan se khIn no fro fhanh mf frong nhung fhach fhuc
phaf frIn Ion nhaf cua fh ky XXI.
Mc du gp phaI nhung fhach fhuc da nu qua frnh d fhI hoa Ia mf xu huong fch cuc. cac nuoc cng
nghIp, fng fruong kInh f va chuyn dI co cau dI cung voI d fhI hoa. V khu vuc nng nghIp duoc hIn daI
hoa, co gIoI hoa va ngay cang co hIu qua nn s Iuong cac cng vIc nng nghIp gIam. NguoI Iao dng dI fm
vIc cac nganh phI nng nghIp Ia nhung nguoI fhuong duoc df o cac khu vuc co maf d dan s day dc hon
cng dng nng nghIp - fuc Ia o cac fhanh ph. 4/5 cac xa hI gIau co frong nhung nm cuI fh ky XX Ia d
fhI va chua dn 30% CP cua chung co ngun gc nng nghIp, frong khI cac nuoc co fhu nhap fhap, nng
nghIp va chIm foI 30% CP hoc nhIu hon.
Biu 1.8
Hu ht c dn th sinh sng cac nc ang phat trin
54
Cn cu vao qua frnh d fhI hoa va fng fruong kInh f o cac nuoc cng nghIp da dIn ra frong mf fhoI
gIan kha daI va IIn quan foI raf f nguoI hon, IIu m hnh nay co fh Ip IaI o cac nuoc dang phaf frIn hay
khng7 Cac nn kInh f nay Ia nhung nn kInh f fIn phong, muc fng fruong cua chung khng bI km ham
boI cac fIu chuan va Iuaf I bn ngoaI IIn quan dn Iao dng, quyn con nguoI hay mI fruong. CIo day,
nhung dIu kIn d cac nuoc dang phaf frIn c gng chuyn dI sang xa hI d fhI da raf khac rI, va, voI
nhung fIn b khng ngung frong cng ngh fruyn fhng, chung se con fIp fuc fhay dI.
KInh nghIm cac nuoc ng A voI fng fruong kInh f bn vung va phaf frIn d fhI fhanh cng cho fhay
m hnh nay co fh Ip IaI. Han Quc phaI maf 40 nm d chuyn dI fu mf xa hI voI 80 nng fhn sang xa
hI voI 80% d fhI. Cung voI qua frnh chuyn dI nay, fy frong nng nghIp frong CP gIam fu 37% nm
1965 xung 6% nm 1996. Nhung o nhung noI khac, mI IIn h gIua d fhI hoa va fng fruong f fhay ro hon.
Nan doI, nI chIn, xung df sc fc, nng nghIp fr fr, fhIu phaf frIn nng fhn, hoc ch fhIu vIc xoa
bo cac han ch v fnh IInh hoaf cung co fh day nguoI dan ra cac khu vuc d fhI, Ia noI co fh fhIu cac ngun
d su dung ho co hIu qua. Cac khu vuc nhu chau PhI Nam Xahara va Nam A, Ia noI CP fnh fheo dau nguoI
fng raf cham hoc khng fng, da gp phaI raf nhIu kho khn frong vIc fhu huf nhung nguoI moI dn d
fhI. MI quan h gIua fng fruong kInh f va d fhI hoa se duoc d cap chI fIf frong chuong 6.
Cac frung fam d fhI se cung cap ff hon cac ngun dIch vu co ban nhu nuoc va fhoaf nuoc dIch vu y f
va gIao duc. Chaf Iuong dIu kIn sng d fhI fu Iau da duoc phan anh frong vIc gIam bnh faf va fy I fre so
sInh fu vong va fng fuI fho. Nhung fu gIua nhung nm 80, IoI fh cua khu vuc d fhI |dc bIf Ia o nhung
fhanh ph Ion da gIam. O cac nuoc vung chau PhI Nam Xahara fy I fu vong gan nhu bng o khu vuc d fhI
va cac fhanh ph nho - 90/1.000 nguoI - va fy I o cac fhanh ph Ion o chau My IafInh da fng In bng cac khu
vuc nng fhn nho
83
.
Co hI co noI cu fru o cac khu vuc d fhI cung dang kem dan. Co khoang 100 frIu nguoI - frong do co mf
Iuong Ion fre em - khng co nha o c dInh va ch don gIan su dung baf cu khoang khng d fhI nao ho co fh
fm fhay. Hon 700.000 nguoI ngu frn cac va he o MumbaI
84
. S Iuong cac faveIas o RIo de JaneIro va Sao
Ngun: Ngn hang th gii. Cac ch s v tnh hnh phat trin th
gii, 1998.
Biu 1.9
Chu A va chu Phi mi bt u chuyn sang
th hoa.
PauIo fng, fIu bIu cho nhung g dang dIn ra o cac
fhanh ph Ion khac frong fh gIoI dang phaf frIn
85
.
ao Iuc ngay cang fng, gn IIn voI baf bnh dng
ngay cang Ion, cho fhay o cac khu vuc d fhI, dang k
nhaf Ia o My IafInh, song o ca Nam A nua
86
. an
nhap cu co fh Iam nghIm frong fhm xu huong
nay
87
. Nhung nguoI gIau co sng frong cac vung duoc
bao v vung chc, bo IaI foan b khu vuc xung quanh
cho nhung nguoI ngheo - do Ia dc fnh chung cua
cac fhanh ph co dIch vu cng cng v dIu kIn sInh
sng gIam, khIn su phan bIf mI fruong d fhI ngay
cang fng
88
.
V nhIu kha canh, cac m hnh nay Ia su faI
fao vIc gIam dIu kIn sng o d fhI xay ra o Tay u
frong qua frnh cng nghIp hoa manh me nua dau
fh ky XIX
89
. Nua sau fh ky da chung kIn buoc
ngof dang k. IIu cac chIn Iuoc caI cach fuong fu
nhu frong IIch su co gIup dao nguoc xu huong o cac
nuoc dang phaf frIn, hay d fhI suy fan se Ia dc
dIm chnh cua cac khu vuc fhanh ph7
Cng dng phaf frIn fu Iau da quan fam dn
nhung fhach fhuc ma qua frnh d fhI hoa nhanh
chong df ra
90
. Nhung phI fap frung hoa, foan cau
hoa va cng nghIp hoa se IaI chaf nhung fhach fhuc
TH GII I THAY
55
moI In nhung fhach fhuc cu
91
. Mf s van d frong nhung van d quan frong nhaf frong fh ky XXI Ia cac
khoan vay dIa phuong cho co so ha fang cng cng, hop fac co so ha fang xuyn khu vuc va phan phI cac
khoan dau fu. Canh franh d gIanh fu ban foan cau Ia mf van d nua ma chnh quyn dIa phuong se phaI
duong dau, va hIu nhu ho dang Iam, rng cac chnh sach ung h kInh doanh khng duoc uu fIn hon cac phuc
IoI xa hI. Cac chnh sach quc gIa ngn chn fnh Iuan chuyn cua vn va Iao dng cung Ia mf van d quan
frong. Cac chnh phu se can phaI can nhc kIm fra IaI cac chnh sach nay d fhuc day cng nghIp hoa co
hIu qua, cho phep cac doanh nghIp o cac nganh fruong fhanh faI phan b fu fhanh ph Ion sang fhanh ph
nho.
Trong ba fhap ky phaf frIn fu nm 1960 dn 1990, fnh hnh fap frung cac hoaf dng kInh f khu vuc d
fhI dIn ra cung voI muc fng CP fnh fheo dau nguoI. Nhung xu huong nay khng duoc chu y foI va khng
d IaI dau an frong vIc hoach dInh cac chnh sach hay fh ch
92
. HIn nay, khI foan cau hoa va phI fap frung
hoa dang faI fao vung dIa Iy cung nhu kInh f fh khng fh bo qua mI quan h gIua fng fruong va d fhI
hoa.
fhI hoa nhanh chong cung co nhung anh huong xa hI va chnh frI. Cac fh ch, ngun vn xa hI va
chnh frI phuc vu cho dan chung nng fhn n dInh va phan fan khng duoc chu chuyn ff sang cac fhanh
ph. NhIu ngun vn xa hI bI maf va can duoc fhay fh, faI fhIf va gIa fng. Nn kInh f hop dao Iy cua mf
xa hI nng fhn fuan fheo h fhng cap bac, Ia noI cung cap cac bIn phap bao hIm chng ruI ro, can phaI
duoc fhay fh boI mang IuoI phuc IoI, ca chnh fhuc va khng chnh fhuc
93
. Cac fang Iop frung Iuu nI In va
mo rng o cac fhanh ph va Ia chu fh fh hIn hIu qua cua cac nuoc cng nghIp
94
. Nhung nguoI dan d fhI
fhuc fh h fhu haI va fhu ba fhuong bf dau f chuc va nu In cac yu cau voI fnh kIn quyf hon. Cac
chnh phu can co co ch chnh frI va xa hI moI d dap ung nhung mong cho ngay cang fng.
Anh hng i vi chnh sach phat trin
Nu chnh phu khng xay dung cac chnh sach va cac co quan can fhIf d quan Iy qua frnh d fhI hoa va
cung cap co so ha fang b sung, fh cac khu vuc d fhI co fh se phaI chIu muc fng fruong kInh f cham va baf
Ngun: UNDIESA. World Urbanization Prospects, 1996.
Biu 1.10
S gia tng ln nht cua dn s th trong thi ky 1980 - 2020 din ra chu Phi va chu A.
56
n dInh v mf xa hI, va cac ngun Iuc quy se bI bo ph. Nhung fhanh ph quan Iy kem voI cac ngun Iuc
khng fuong xung va fIn frnh chnh frI khng hIu qua se khng co suc fhu huf dI voI cac nganh moI.
Chung khng fh fng chaf Iuong cuc sng, va chung cung khng fao dung ngun vn con nguoI hay fhu huf
nhung faI nng moI. Hon nua, fru khI chnh phu cung cap mf muc san choI, cac fhanh ph co nho va vua
khng fh canh franh hIu qua voI cac dI fac d fhI Ion frong hoaf dng san xuaf.
Su fhIu vng cac quy fc fhch hop frong phaf frIn nhanh chong khu vuc d fhI co fh fao ra m hnh
su dung daf khng co hIu qua va se khuyn khch su phu fhuc vao xe f fu nhan. H fhng van chuyn d
fhI duoc hoach dInh ff se khng cho fac dng dn vIc su dung daf, ma con caI fhIn frIn vong fng fruong
bng vIc hI nhap ff hon vao fhI fruong Iao dng d fhI
95
. Chaf Iuong cuc sng, fhuong duoc do bng su sn
co va fnh hIu qua cua cac dIch vu cng cng, cung Ia mf van d Ion
96
. au fu khng fhch dang vao h fhng
cng ranh va v sInh co fh gay ra van d nghIm frong v suc khoe. Cach f chuc fhI fruong daf daI yu kem
khng co kha nng chon Ioc va cung c quyn chIm gIu va so huu daf co fh Iam gIam chaf Iuong noI o.
KarachI, PakIxfan va Iagos, NIgIrIa Ia nhung noI dang gIam s Iuong va chaf Iuong cac co so ha fang va dIch
vu xa hI, nhung fhanh phan fIu bIu cho nhung noI ma khu vuc cng cng dang frn bo sup d. Nhung van
d nay doI hoI cach gIaI quyf sang fao, bao gm ca cac dI fac cng cng - fu nhan, fu nhan hoa co Iua chon cac
co quan dIa phuong va su fham gIa cua cng dng vao cng vIc dIu chnh.
Cac fhanh ph cung gp phaI nhung fhach fhuc cng nghIp moI. Co hI xuaf khau mo rng va su xuaf
hIn cua cac nhom nganh doI hoI phaI co k hoach ky Iuong d cung cap co so ha fang can fhIf va Iuc Iuong
Iao dng gIoI frong cac nganh hIn daI cng ngh cao
97
. Chaf Iuong dIu kIn dao fao o d fhI kem da can fro
su fng fruong cua cac nganh nhu vay o chau My IafInh. Nhung cac ky nng nay moI ch Ia mf phan cua
phuong frnh. Qua frnh cng nghIp hoa KeraIa, noI Iuc Iuong Iao dng duoc dao fao ff nhaf o n , cung
bI han ch boI dau franh Iao dng, chng chIm gIu daf va fhIu dIn
98
.
CaI cach fh ch caI cach cac quy frnh frong fhI fruong faI chnh nI dIa phaI phan anh khng ch cac
nhu cau quc gIa va quc f, ma ca co so ha fang d fhI va cac yu cau dau fu nha cua. Cac fhanh ph moI duoc
frao quyn va chnh quyn dIa phuong phaI fm duoc cac bIn phap faI fro cho nhung khoan dau fu nay
99
.
ng fhoI, ho can phaI phaf huy cac bIn phap moI d gIaI quyf nan fhaf nghIp, ngheo doI va su baf bnh
dng. franh roI vao cam bay doI ngheo o d fhI, doI hoI phaI xay dung cac ky nng cng nghIp va fao dung
mf nn kInh f d fhI canh franh. Nhung nguoI Iao dng gIoI co fh dI chuyn d fm vIc Ia mf van d can
duoc can nhc can frong, boI v su dI chuyn dI Iuc co fh Ia dIu frng cay duy nhaf cho nhung nguoI Iao
dng o cac fhanh ph co co so cng nghIp bI fhu hep va da gIam suf. Chng han, nhIu khu vuc d fhI o Trung
Quc, ng u va IIn bang XvIf fruoc day, chIu ganh nng cua cac nganh fhua I va fy I fhaf nghIp
fng.
Cac fhanh ph mun canh franh gIanh su dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI can phaI dap ung cac fIu
chuan san xuaf quc f. Ch Ia nguoI dung fhu haI cung co nghIa Ia phaI chIu ganh nng fy I fhaf nghIp cao
va nan ngheo doI gIa fng
100
. VIc gIam nhe ngun quc f frong mf mI fruong canh franh voI nhIu nguoI
cung cap chuyn bIf Iam fhay dI fhI fruong Iao dng. V cac nhIm vu co fh duoc kf hop IInh hoaf nn cac
frung fam san xuaf d fhI khp fh gIoI cang fng cuong phan doan gIua nhung frung fam co fh dap ung day
du cac fIu chuan cua h fhng san xuaf foan cau voI nhung frung fam co qua f ky nng duoc fhuc hIn. MI
fruong san xuaf mo nay da nhan fam IoaI bo nhung frung fam co mI fruong kInh f vI m, dIch vu va fnh
IInh hoaf cua fhI fruong Iao dng nm duoI muc frung bnh.
Nhung nguoI dan d fhI cung can mang IuoI phuc IoI chnh fhuc. O cac Iang nng fhn, mI quan h ho
hang hoc khach quen fhuong fhuc hIn chuc nng nay, nhung khI nguoI dan chuyn ra fhanh ph, su rang
buc cua ho voI Iang xa se yu dI. Cung cap cac dIch vu co ban va mf va bao hIm fhu nhap se Ia van d duoc
uu fIn dI voI cac chnh phu frong fh ky XXI. Co fh chnh quyn va cng dng dIa phuong se phaI khoI dau
frong vIc gIup xay dung mang IuoI phuc IoI cng cng. Nhung fhanh cng ch duoc khng dInh frn co so cng
suaf f chuc, frach nhIm gIaI frnh va Iong fIn.Va cung voI f chuc Cng dng fhan fhIn o Anh dau fh ky
XX, cac dIu khoan cng dng va ca nhan co fh dong vaI fro dang k nhung ch voI su h fro cua chnh phu.
Cac n Iuc cng dng, do cac chnh quyn dIa phuong dap ung, co fh b sung vao ngun Iuc cua chnh phu o
TH GII I THAY
57
cac khu vuc khac
101
.
Cac nuoc dang phaf frIn buoc vao fh ky XXI frong mf fh gIoI dang bIn dI boI cac fh Iuc foan cau
hoa va dIa phuong hoa. o Ia mf fh gIoI chIu nhung anh huong rng Ion cua cac fhay dI dan s va dI dan
gIua cac nuoc va ra khu vuc d fhI. ay cung Ia mf fh gIoI dang phaI dI mf voI su fhay dI v kh hau va
fn fhaf v da dang sInh hoc. Cac fh Iuc nay dang Iam fhay dI vaI fro va nghIa vu cua cac chnh phu quc
gIa. Tuy nhIn, cac nuoc dang phaf frIn khng can va se khng phaI Ia nhung nguoI fIp nhan fhu dng
nhung Iuc day nay. Cac van d ban Iuan frong nhung chuong fIp fheo, cung voI cac fruong hop nghIn cuu
rIng bIf frong chuong 8 se cho fhay mf khI Iuong cac bIn phap f chuc manh co fh fhuc hIn d fhu IoI
fu cac co hI cua nhung xu huong nay, va d gIam ruI ro. Trong qua frnh nay, su phan hI don phuong cua cac
chnh phu quc gIa se khng du. Thay vao do, can phaI fIp fuc co su phI hop frong cam kf va frach nhIm.
Chnh quyn dIa phuong phaI nhan frach nhIm nhung se khng phaI do chnh quyn frung uong gIam saf.
Chnh quyn frung uong se dua ra cac cam kf, duoc ca chnh quyn dIa phuong cung cac f chuc quc f co
IIn quan fheo doI. Cac Iuc Iuong fhI fruong se dong vaI fro frung fam va fhIf yu, ca frong vIc fao dng Iuc
cho fng fruong kInh f Ian frong vIc dap ung nhung nhu cau va rang buc do cac cap chnh quyn khac
nhau quy dInh. Co Ie dIu quan frong hon ca Ia cng dan cua cac nuoc dang phaf frIn se phaI hop fac voI cac
chnh phu va cac f chuc phI chnh phu va Iam vIc fhng qua cac fh ch mo va co fnh fham du, d fao dung
fuong IaI cua chnh mnh.
NhIu kha canh cua foan cau hoa bao gm cac van d Iung vn, dI dan va mI fruong, da fhu huf duoc
su quan fam cua khp fh gIoI frong nhung nm 90. Nhung frong hon mf. fh ky qua, dng Iuc dng sau
foan cau hoa chnh Ia su bung n fhuong maI hang hoa va dIch vu. Va frong suf nhung fhap ky dau fh ky
XXI fhuong maI van se fIp fuc fhuc day hI nhap foan cau, dc bIf Ia o nhung nuoc dang phaf frIn.
Co bn Iy do khIn fhuong maI dong vaI fro quan frong dI voI cac nuoc dang phaf frIn. Thu nhaf
fhuong maI fhuong Ia cng cu hang dau d fhuc hIn nhung IoI ch frong foan cau hoa. Cac quc gIa se fhanh
cng khI gIanh duoc fhI fruong xuaf khau cung nhu cng ngh moI fhng qua vIc chuyn gIao quc f, va khI
ap Iuc canh franh fng khIn su phan b cac ngun Iuc duoc caI fhIn. Ty frong cua xuaf nhap khau fng
frong fng san pham quc nI |CP) cac nuoc My IafInh va ng Nam A fu nm 1980 dn 1997, chung fo
fhuong maI fh gIoI ngay cang mo rng |Iu d 2.1). I Iuc, kInh f chau PhI cung chIu fac dng cua fhuong
maI quc f. Mc du phan cua Iuc dIa nay gIam frong nhung nm 1980, nhung Ia gIam fu mf dIm xuaf phaf
cao
1
.
Thu haI, vIc fIp fuc faI phan b cac hoaf dng ch fao fu cac nuoc cng nghIp sang cac nuoc dang phaf
frIn fao nhIu co hI d mo rng fhuong maI, khng ch v hang hoa ma ca v dIch vu. Ich vu ngay cang fro
fhanh hoaf dng co fh mua ban duoc. Ch frong vaI fhap ky, fhuong maI dIch vu foan cau da vuof xa fhuong
maI hang hoa.
Thu ba, fhuong maI dan xen voI mf yu f khac cua qua frnh foan cau hoa, do Ia su fraI rng cua cac
mang IuoI san xuaf quc f. Mang IuoI nay pha vo cac quy frnh san xuaf fheo chuI IIn fuc, fheo fruyn
fhng vn fhuong duoc b fr o cung mf dIa dIm, rI phan b chung ra khoI bIn gIoI cac nuoc. Kf qua Ia san
xuaf duoc phan chIa o nhIu vung dIa Iy khac nhau, nn bun ban fng In gIua cac fhanh ph, khu vuc va cac
quc gIa. Ngay cang fhay ro cua caI faI cac khu vuc san xuaf moI hnh fhanh do duoc IIn kf voI nhau bng
fhuong maI.
Thu fu, cac f chuc quc f Iau nm da h fro dc Iuc su fng fruong fhuong maI nay. T chuc fhuong maI
fh gIoI |WTO), hnh fhanh frn co so HIp dInh chung v fhu quan va fhuong maI |CATT), Ia buoc dI gan
day nhaf nhm fao dung mf mI fruong fhuong maI d dan hon dn vIc frao dI hang hoa va dIch vu da
fhuong. CATT va WTO duoc su dung nhu nhung gIaI phap dem IaI IoI ch frong qua khu, fhng qua fu do hoa
fhuong maI da phuong
2
. Song, quan frong hon, WTO con co chuc nng Iam xuaf phaf dIm cho vIc ra quyf
dInh frong fuong IaI nhm fhuc day fhuong maI mo rng hon nua. Mun cho fhuong maI fIp fuc mo rng
nhanh nhu frong fhoI gIan vua qua va mun cho no mang IaI nhung IoI ch Ion hon cho cac nuoc dang phaf
frIn, fh cng dng quc f phaI fham gIa vao vIc fu do hoa hon nua va ca cac fh ch.
Chuong nay se bf dau bng vIc phac fhao cho fhay h fhng fhuong maI foan cau dem IaI IoI ch nhu
fh nao dI voI cac nuoc dang phaf frIn va dIm qua nhung fhanh fch gay an fuong cua qua frnh fu do hoa
fhuong maI frong vong 15 nm qua. Tuy nhIn, cng cuc caI cach con f chu y dn cac h qua xa hI fao nn
H THNG THNG MAI TH GII:
CON NG PHA TRC
CHONG 2 CHONG 2
H THNG THNG MAI TH GII: CON NG PHA TRC
59
co cau san xuaf moI va m hnh canh franh moI xef v Iau daI, Iam fng fch Iuy nhIu IoI ch fo Ion hon.
Nhung IoI ch nay frong fuong IaI se fIp fuc quan frong nhu frong qua khu.
Tu do hoa fhuong maI cung co nhung fac dng manh me khac. Truoc hf, no anh huong Ion dn phuong
hoaf dng cua cac cng fy. ng chung cua anh huong do dI voI cac doanh nghIp nI dIa fh hIn o nhung
IoI ch do cac nn kInh f dang phaf frIn fhu duoc fu vIc fIp can fhI fruong fh gIoI.
Nhap khau fng da buc cac doanh nghIp frong nuoc cua Cf Ivoa, n , Th NhI Ky phaI hoaf dng
fheo Iuaf chung Ia gIam gIa xung saf gIa fhanh, fu do Iam gIam nhung bIn dang do dc quyn gay ra
4
.
Tu do hoa fhuong maI co fh fhuong xuyn Ia fng nng suaf hoaf dng cua x nghIp bng con duong
cung cap fhIf bI hIn daI va cac phan dau vao frung gIan chaf Iuong cao voI gIa re. V du, mf s doanh
nghIp Han Quc, aI Ioan da fng nng suaf bng vIc da dang hoa su dung ngun dau vao frung
gIan
5
.
Nng suaf cua doanh nghIp cung fng khI ho phaI dap ung doI hoI cua khach hang quc f v nhung fap
quan ff nhaf cua cac dI fhu canh franh nuoc ngoaI. Cac doanh nghIp nI dIa cung co fh duoc IoI fu
co hI faI fao san pham cua cac cng fy nuoc ngoaI. Thuc ra, cac cng frnh nghIn cuu faI CImbIa,
MhIc, Ma rc va aI Ioan cho fhay, su khac bIf v nng suaf gIua cng fy xuaf khau va khng xuaf
khau fhuong gIam dI mf khI cac cng fy khng xuaf khau fruoc day fIn hanh ban san pham ra nuoc
ngoaI
6
.
Thu haI, fu do hoa fhuong maI con co fh fao khoI mf Ioaf cac su kIn Iam cho cac hoaf dng kInh f fap
frung faI mf fhanh ph hoc khu vuc
7
. KhI san Iuong fng, gIa fhanh gIam, cac doanh nghIp duoc khuyn
khch b fr hoaf dng san xuaf o mf vaI dIa dIm, fao nn fang cho khu kInh f khng I. o nhu cau mua
hang cua nuoc ngoaI fng va fhuc day san Iuong o nhung khu vuc nay, gIa fhanh frung bnh gIam, IoI nhuan
fng. IoI nhuan fng se fhu huf cac hang moI cung san xuaf cac mf hang fuong fu, do do fao ngun moI cho
cac khu kInh f khng I nay. S Iuong nha san xuaf cac fhanh pham cuI cung fng, khI do se khuyn khch
Biu 2.1
T nm 1970, ngoai thng tng ln hu ht
cac khu vc ang phat trin
nguy co phan ung chng IaI fhuong maI, vn da co kha
nng ngn chn dng Iuc nay fIn dn caI cach. TIp
do, chuong nay se m fa qua frnh fu do hoa fhuong
maI sau hon o haI IInh vuc - nng nghIp va dIch vu - co
fh dc bIf Iam IoI nhu fh nao cho cac nuoc dang
phaf frIn. Mang IuoI san xuaf foan cau va cac fhanh
ph fng In cung se co fac dng sau sc dI voI h
fhng fhuong maI fh gIoI - mo rng su fham gIa frong
h fhng va kf nI cac fhanh vIn IaI gan nhau hon.
CuI cung, chuong nay se phan fch nhung su phaf frIn
noI frn fac dng nhu fh nay dI voI nhIp d va cac
bIn phap h fro fu do hoa fhuong maI o cac nuoc dang
phaf frIn.
H thng thng mai toan cu mang lai li ch cho
cac nc ang phat trin nh th nao
Tu do hoa fhuong maI mang IaI IoI ch cho cac nn kInh
f fheo haI huong quan frong. Thu nhaf, khI fhu quan
ha va gIa ca fuong dI fhay dI, cac ngun faI nguyn
duoc faI phan b cho cac hoaf dng san xuaf Iam fng
fhu nhap quc dan. Sau vong dam phan !rugoay, ap
dung muc fhu quan gIam khIn fhu nhap quc dan
fng fhm 0,3 - 0,4%
3
. Thu haI, do cac nn kInh f duoc
dIu chnh cho phu hop voI phaf mInh cng ngh hoc,
60
nha san xuaf dau vao frung gIan fham gIa cac san pham |chng han nhu cac dIch vu phI mau dIch) duoc ch
fao dc bIf phu hop voI nhu cau cua cac nha san xuaf san pham cuI cung. Cac ngun dau vao moI se Ia cho
quy frnh san xuaf san pham cuI cung co hIu qua hon, gIam chI ph va fng chaf Iuong |va co fh ca doanh
fhu). VIc san xuaf san pham cuI cung kIm IoI nhIu hon va fhu huf duoc nhIu nha san xuaf hon. Cu nhu
fh, vong fron fIp fuc cho dn khI bI fc nghen - fuc Ia Iuc san Iuong dau ra fng nhanh hon kha nng cua co
so ha fang faI dIa phuong. Cac quy frnh fch Iuy nay dan dn vIc fng nng suaf, fao fhanh dc dIm cua cac
khu d fhI |xem Chuong 6)
8
.
Cac c ch cua WTO - cho vic y manh va duy tr c ch t do thng mai
Trong su phaf frIn manh me cua h fhng fhuong maI foan cau, co su dong gop fo Ion cua cac f chuc
hoaf dng fhanh cng o ca cap quc gIa Ian quc f frong nhIu fhap ky qua Ia CATT va nay Ia f chuc k
nhIm WTO. Mf f chuc WTO hoaf dng co hIu qua se gIup cac nuoc dang phaf frIn fheo bn cach.
Tao dIu kIn caI cach fhuong maI.
Tao co ch gIaI quyf franh chap.
Tng d fIn cay cua caI cach fhuong maI.
Tng su ro rang cua ch d fhuong maI, fu do
Iam gIam chI ph gIao dIch.
Nhung IoI ch nay gIaI fhch v sao s nuoc dang
phaf frIn fham gIa WTO fng dang k.Nm 1987,
65 nuoc dang phaf frIn Ia fhanh vIn cua CATT
9
.
n nm 1999, rIng 110 nuoc ngoaI khI OC va
Ia fhanh vIn cua WTO da chIm khoang 20% kIm
ngach xuaf khau cua fh gIoI |Iu d 2.2)
10
.
Tuo Jiu hin cui cuch lhuong mui
Cac nuoc du huong IoI fu vIc don phuong gIam bof
hang rao fhu quan cua ho dI voI nhap khau. Nhung
mf van d kho xu c dIn dI voI chnh sach caI
cach Ia chI ph fu do hoa fhuong maI don phuong fap
hop vao mf s IoI ch canh franh nhap khau, frong
khI do, IoI ch IaI phan b dan mong cho nhIu nguoI
fIu dung. Nhung nguoI se duoc huong IoI ch cua fu
do hoa fhuong maI khng co may dng co d van
dng chng IaI dI fhu. WTO duoc fhanh Iap d khc
phuc van d nay, fuc Ia fao dIu kIn caI cach fhuong
maI bng vIc fhay dI su can bng chnh frI nhm
h fro cho cac hIp dInh fhuong maI da phuong.
Nhung hIp dInh nay fao ra mf nhom nguoI fhng
cuc fap frung o cac nuoc fhanh vIn, fuc Ia cac
cng fy xuaf khau. Nhung cng fy nay se duoc gIam
fhu o nhung fhI fruong xuaf khau fIm nng, va
nhu vay se chng IaI cac cng fy nhap khau canh
franh cung. fI da hoa s Iuong nguoI fhng cuc,
cac cuc dam phan fhuong maI da phuong co xu
huong bao gm nhIu khu vuc va nhIu nuoc.
Biu 2.2
Xut khu cua th gii ngay cang tun theo cac
quy nh cua WTO, c bit la xut khu t cac
61
hI fham quc f d xem xef. Nu hI fham bIu quyf ung h don kIn, ho co fh d nghI xoa bo cac bIn phap
gay franh chap
14
. Nu quc gIa bI kIn khng fuan fhu quyf dInh cua hI fham, bn nguyn co fh xIn phep
fra dua bng cach ruf cac nhuong b fhuong maI. V nguyn fc, co ch gIaI quyf franh chap khIn vIc buc
cac fhoa fhuan fhuong maI fuan fhu quy dInh cua WTO fro nn d dang hon. Nhung do chI ph va frnh d
chuyn mn can fhIf d Iap ra mf vu, va don bay han ch da co duoc qua vIc dong cua khng cho dI fac
fhuong maI vao mf fhI fruong nho, nn nhIu khI co ch gIaI quyf franh chap cung co IoI nhaf dI voI cac
nuoc Ion dang phaf frIn hay nhIu cac nuoc nhu hanh dng phI hop voI nhau. Tuy nhIn, o mf s IInh vuc,
co ch nay mang IaI IoI ch dc bIf cho cac nuoc dang phaf frIn. Chng han, mf s bIn phap fu do fhuong
maI hoa anh huong dn nganh bun ban hang df, da duoc fhng qua frong vong dam phan !rugoay, se duoc
fhuc fhI frong fhap ky dau fh ky XXI
16
. Trong fruong hop nay, co ch gIaI quyf franh chap co fh dong vaI
fro quan frong dam bao cho cac nuoc dang phaf frIn van co fh fng kIm ngach xuaf khau may mc. Co ch
gIaI quyf franh chap cung co fh duoc dung d bao v cac nuoc dang phaf frIn khoI bI ap df cac bIn pha p
dong cua fhI fruong da bI cam nhu ep buc phaI dng y voI nhung han ch fu nguyn dI voI xuaf khau cua
ho, hay franh su dung khng dung cac bIn phap dong cua fhI fruong hop I nhu vIc su dung cac fIu chuan
v sInh Iam rao chn fhuong maI hon Ia dam bao cho suc khoe cng dng
17
.
Tdng J lin c0y cuu lu Jo hou lhuong mui
Cac quc gIa co IIch su su dung chnh sach fhay fh hang nhap khau, - fuc Ia ap df hang rao dI voI hang
nhap khau d san xuaf mf hang fuong fu frong nuoc - co fh mun bao hIu Ia ho da chuyn sang mf chnh
sach fhuong maI fu do hon. Trong fruong hop nay, quyn Iua chon se rang buc fhu quan cua WTO co fh se
raf huu ch
18
. Mf fhanh vIn cua WTO co fh don phuong gIam hang rao fhuong maI xung muc moI va cam
kf Ia cac hang rao fhuong maI dI voI hang nhap khau fu cac nuoc fhanh vIn WTO frong fuong IaI se khng
cao hon muc gIam moI nay. Cam kf nay, goI Ia rang buc, duoc kf hop vao voI nghIa vu cua nuoc do frong
WTO. Rang buc nay se cung c y d chnh frI mun duy fr mf chnh sach fhuong maI fu do hon, cho du cac
cng fy canh franh voI hang nhap khau co c gng dao nguoc caI cach nay. Nu mf quc gIa khng hoan
Biu 2.3
Trong thp ky 1990, thm nhiu hip nh thng
mai khu vc (RTAs) co hiu lc hn bt ky thi
gian nao trc y
am phan fhuong maI da phuong khng phaI Ia
cach duy nhaf d Iam nghIng can can chnh frI v
pha co IoI cho fu do hoa fhuong maI. S Iuong cac
nuoc cng nghIp va cac nuoc dang phaf frIn ky hIp
dInh fhuong ma I khu vu c |RTA) nga y ca ng fng,
fhuong ky voI cac nuoc Iang gIng, nhung khng phaI
Iuc nay cung nhu vay. Cac hIp dInh fhuong maI da
fng manh fu nm 1990, khng ch bao ham frao dI
hang hoa ma ca dIch vu, ch d dau fu va cac quy fc
fhuc hIn |Iu d 2.3). VIc fu do hoa khu vuc da
Iam fng fhuong maI nI khu vuc va cac Iung dau
fu
11
. Trong mf s fruong hop, fap frung fhuong maI
fheo khu vuc da fro nn dam nef. Nm 1992, fhuong
maI gIua cac nuoc frong cng dng Ades, bao gm
IIvIa, CImbIa, cuado, Pru va VnxuIa, Ion
gap 2,7 Ian so voI fhu nhap quc dan cua ho va fao ra
su phan cach dIn hnh v mf dIa Iy |Hp 2.1)
12
.
Khuyn hhch cuc guc giu giui guyl lrunh
ch0p bdng lhuong Iuong
Co ch gIaI quyf franh chap cua WTO co IoI cho cac
nuoc dang phaf frIn
13
. Truoc hf, fhanh vIn cua WTO
cam kf gIaI quyf franh chap song phuong. Nu qua
frnh nay fhaf baI, franh chap se duoc chuyn dn
62
S lng cac thoa thun thng mai khu vc (RTA tng a lam xut hin y kin la nhng thoa thun nay co th lam
xoi mon h thng thng mai toan cu do vic phn bit i x i vi nhp khu va u t t cac nc khng phai la
thanh vin. Nhng ngi phan i cac thoa thun thng mai khu vc cho rng nh vy se vi pham nhng nguyn tc c
ban cua T chc thng mai th gii (WTO) la: tt ca hang nhp khu t cac nc thanh vin u chu hang rao thng
mai nh nhau. Hn na, vic giam thu hang nhp khu cua nc nay ma khng giam i vi hang cua nc khac co th
phan tac dung. Nu hang nhp khu t nc thanh vin co chi ph san xut cao thay th hang nhp khu t nc co chi
ph san xut thp nhng khng phai la thanh vin, nc nhp khu khng nhng se b mt ngun thu t thu quan ma con
la gia hang nhp khu tng ln gn bng luc trc.
Nhng ngi ung h RTA lai cho rng nhng thoa thun nay a cho phep cac quc gia t do hoa hang rao thng
mai va u t mc cao hn rt nhiu so vi cac thoa thun thng mai a phng. Nhng ngi xng RTA cung cho
rng thoa thun khu vc a vt xa hn t do hoa thng mai, va tin nhng bc quan trong iu hoa cac quy tc, t
ra nhng tiu chun ti thiu i vi cac quy nh va chp nhn tiu chun va thc t cua cac quc gia khac - la cac xu
hng tng kha nng thm nhp th trng. Mt vai bng chng thc t a chng to nhng quan im nay. V vy, mt
cuc iu tra gn y kt lun: cac thoa thun thng mai co ve a tao phuc li cho cac nc tham gia, vi mt t kha
nng anh hng xu i vi nhng nc con la15.
Nu cac cng trnh nghin cu tng lai cho thy anh hng bt li cua RTA i vi h thng thng mai th gii,
th cac hip nh nay se phai iu chnh cho phu hp vi cac nguyn tc i x cng bng cua h thng thng mai th
gii. Mt bin phap la tip tuc theo ui qua trnh t do hoa thng mai a phng, han ch nhng u tin ma cac thoa
thun khu vc a tao ra. V vy, nu cac nha hoach nh chnh sach cho rng t nc mnh ang b thit do s lng RTA
tng nhng ni khac, th ho cn tip tuc h tr qua trnh t do hoa thng mai a phng.
Bin phap th hai la iu chnh thoa thun cua WTO i vi RTA cac thanh vin rut khoi th trng u ai trong
mt khoang thi gian nht nh. iu nay ch ro kha nng thm nhp th trng tim nng ch la mt c im tam thi cua
bt ky sang kin khu vc nao. bin phap nay co sc hp dn hn i vi cac thanh vin co sang kin khu vc co th
giam bt cho ho mt s hang rao thng mai ho s dung chung trong cac cuc am phan thng mai a phng trong
tng lai.
Bin phap th ba la thng lng iu khoan gia nhp mu cho cac dang RTA tiu biu. Nhng iu khoan nay
bao gm mt loat iu kin cac nc cha phai thanh vin phai ap ng mi co th tr thanh thanh vin. Vic ap ng
c nhng iu kin nay se mc nhin a n am phan tham gia thoa thun khu vc. Nhng iu khoan nay cung
nhm am bao s lng cac hang rao thng mai ma cac nc khng phai la thanh vin gp phai se khng tng ln khi
mt RTA mi c thanh lp hay khi cac thanh vin mi c kt nap.
Ngun: Baldwin va Venables 1995; Bhagwati 1991: Fernandez va Portes 1998; Frankel 1997 Panagariva 1999;
Panagariya va Srinivasan 1997 Primo Braga, Safadi va Yeats 1994; Schiff va Winters 1998, Serra va nhng ngi khac
1998; Wei va Frankel 1996; Ngn hang th gii 1999; Yeats 1996
Hp 2.1
Thoa thun thng mai khu vc va h thng thng mai toan cu: b sung hay thay th?
fhanh nghIa vu cua mnh, fh quy dInh cua WTO yu cau ho phaI bI fhuong cho dI fac fhuong maI bI xam
haI
19
.
15 nm qua, phan Ion nho mI fruong do CAT va WTO fao ra, nhIu nn kInh f dang phaf frIn da don
phuong gIam cac hang rao fhuong maI cua mnh. Xu huong fIn foI chnh sach fhuong maI huong ngoaI khng
gIoI han o mf chau Iuc hay khu vuc nao, va ngay ca khI chua hoan chnh. Vong dam phan !rugoay |Iu d
2.4). V du, fu nm 1988 dn nm 1992, KnIa da gIam muc fhu frung bnh fu 41,7% xung 33,6%. Iong fIn
vao cac caI cach fhuong maI don phuong nay dong vaI fro raf quan frong dI voI fhanh cng cua chung. Khu
vuc fu nhan va cac nha dau fu quc f se phan ung voI f fhIn ch hon dI voI k hoach fu do hoa fhuong maI
da cng b nu ho cho rng nhung caI cach nay se bI dao nguoc ngay khI co dau hIu fng nhap khau, faI
khoan vang IaI gp kho khn hoc khI suy fhoaI.
Ch co mf vaI nuoc rang buc caI cach fhuong maI don phuong cua ho, dIn hnh Ia frong dam phan
fhuong maI da phuong sau nay
20
. Mf bIn phap khac nhm khuyn khch rang buc caI cach fhuong maI don
63
phuong Ia frong nhung cuc dam phan fhuong maI da phuong sp foI fo ra ro rang fIn cay, cac nuoc dang phaf
frIn da rang buc caI cach don phuong cua ho fruoc khI nhung cuc dam phaf nay bf dau. IoI ch cua vIc
fhuyf phuc nay da duoc chung fhuc frong vong dam phan !rugoay khI su fIn cay da duoc danh cho nhung su
rang buc do mf cach khng chnh fhuc. Cu 1 d Ia fh cac nuoc dang phaf frIn co rang buc caI cach fhuong
maI don phuong duoc nhan 1,5 d Ia uu daI fhu quan, nhIu hon dang k so voI 1,1 d Ia cac nuoc khng cam
kf caI cach don phuong duoc nhan
21
. VIc fh ch hoa h fhng phI chnh fhuc nay se Iam gIam su ngo vuc v
cac IoI ch cua vIc su dung co ch cam kf.
Tdng su ro rung cuu ch J chnh such lhuong mui.
Co ch kIm soaf chnh sach fhuong maI cua WTO duoc fhanh Iap nm 1989 nhm fng su ro rang cua cac ch
d chnh sach fhuong maI khp fh gIoI. Tuy fheo phan frm fhuong maI cua mI nuoc dong gop vao nn
fhuong maI fh gIoI, co ch chnh sach fhuong maI cua nuoc do duoc kIm soaf haI, bn hay sau nm mf Ian.
aI dIn cua cac quc gIa fhanh vIn se fhao Iuan kf qua cua nhung Ian kIm fra nay faI dIn dan nhm fao
khng kh khng co dI dau cho franh Iuan fhuc fIn fhuong maI
22
. Qua frnh nay se han ch nhung c gng
cua cac chnh phu nhm fao dung va duy fr cac bIn phap fhuong maI vI pham quI fc quc f, dc bIf Ia
nhung nuoc chIm fhI phan Ion frong fhuong maI fh gIoI. Cac co ch nay khng nhung fhuc day cac chnh
phu fuan fhu cam kf voI WTO, ma con gIam bof cng fhng gIua cac nuoc fhanh vIn.
Tuo Jung ndng Iuc hy lhu0l lrong cuc r0n J lhuong mui o cuc nuoc ch0m phul lrin
S Iuong va fnh phuc fap ngay cang gIa fng cua cac cuc dam phan faI WTO df ra cau hoI v su fuong xung
frnh d ky fhuaf faI fhu d cac nuoc dang phaf frIn va cua cac phaI doan faI Ceneva
23
. Nm 1997, cac nuoc
cng nghIp su dung bnh quan 6,8 quan chuc d fheo doI cac hoaf dng cua WTO faI Ceneva. Con cac nuoc
dang phaf frIn ch su dung bnh quan 3,5 nguoI |Iu d 2.5). V khng co nhIu daI dIn nn cac nuoc dang
phaf frIn co fh gp kho khn frong cac cuc dam phan fhuong maI co IoI va frong vIc su dung co hIu qua
co ch gIaI quyf franh chap. dI pho voI van d nay, Ngan hang fh gIoI, cung cac f chuc da phuong da
soan fhao Khun kh hI nhap fhuong maI va phaf frIn o cac nuoc cham phaf frIn. Muc dch cua khun kh
nay Ia chuan bI cho cac nuoc dang phaf frIn fham gIa co hIu qua vao WTO |Hp 2.2).
Duy tr ng lc cai cach thng mai
VIc hoan fhanh fhanh cng Vong dam phan fhuong maI da phuong faI !rugoay va ph bIn nhanh chong cac
RTA da fao ra dng Iuc dang k d cac quc gIa fIp fuc hI nhap vao h fhng fhuong maI foan cau. CIo day,
cac nha hoach dInh chnh sach o cac nuoc dang phaf frIn va cac nuoc cng nghIp phaI dI dau voI nhIm vu
duy fr cac dng Iuc nay. Trong nhung nm gan day, mI qua fam v anh huong cua fhuong maI, frong do co
mI Io v su baf bnh dng, ngheo doI, mI fruong v ngan sach cho h fhng phuc IoI da fhu huf duoc nhIu
su chu y
24
. Mc du cac bng chung fhuc f da khng chung mInh duoc su Io Ing nay, song cac nha hoach dInh
chnh sach van ngay cang fro nn nhay cam hon dI voI nhung van d nu frn.
Nhung mi guun l0m g0n J0y r lc J cuc cuch lhuong mui
Thuc ra, cac nuoc dang phaf frIn xuaf khau nhIu hon sang cac nuoc cng nghIp. Ngay fu nm 1990, fy I
hang nhap khau voI san Iuong hang o nhIu nuoc cng nghIp da fng dang k Iam cho canh franh ban hang
o cac fhI fruong nay fng In
25
. Co cau xuaf khau cua cac nuoc dang phaf frIn cung fhay dI, Iam cho canh
franh v hang san xuaf fng, dc bIf Ia hang cng ngh cao va frung bnh. Chng han, fy frong cac mf hang
cng ngh cao xuaf khau faI cac nuoc ng A da fng dang k fu nm 1985 dn 1996. Trong khI do, cac nuoc
My IafInh va n da chuyn sang xuaf khau cac mf hang cng ngh fhap va frung bnh fhay cho cac mf
hang phu fhuc vao faI nguyn nhu fruoc day |Iu d 2.6). Chaf Iuong cac mf hang co kh quan ao, df, gIay
dep cua Cng hoa Sec, HunggarI, a Ian va Nam Tu cu du duoc nang In vao nhung nm 90
26
.
64
Biu 2.4
Nhiu nc ang phat trin a bt u t do hoa trc khi kt thuc Vong am phan Urugoay
Ap Iuc canh franh fng cung dng fhoI Ia fng phuc IoI quc gIa noI chung, nhung IaI khng duoc cac
doanh nghIp canh franh voI hang nhap khau don nhan nIm no. Cac doanh nghIp nay da co phan ung dI
voI fu do hoa fhuong maI o cac cac nuoc cng nghIp Ian cac nuoc dang phaf frIn. NgoaI vIc van dng hau
fruong cac nha hoach dInh chnh sach, cac doanh nghIp canh franh voI hang nhap khau da ap dung Iuaf
chng pha gIa, Ia Iuaf van duoc WTO cho phep, nhm danh vao cac dI fhu canh franh nuoc ngoaI. Mf mf
hang duoc coI Ia pha gIa nu gIa xuaf khau hoc fhap hon gIa ban frong nuoc, hoc fhap hon chI ph san xuaf
bnh quan. Iuaf chng pha gIa cho phep cac nuoc df fhu bu fru dI voI nhung san pham cua nuoc ngoaI bI
coI Ia pha gIa o fhI fruong frong nuoc va gay ra fhIf haI vaf chaf cho mf nganh cng nghIp frong nuoc
27
.
Cho dn dau nhung nm 1990, nhung nuoc su dung Iuaf nay chu yu gm OxfrayIIa, Canada. Cng dng
chau u |Iuc do goI Ia nhu vay), NIu IIan va My. V sau, s Iuong cac nuoc ap dung Iuaf nay fng In, chu yu
Ia cac nuoc dang phaf frIn nhu AchenfIna, raxIn, n , Han Quc MhIc va Nam PhI |ang 2.1). Trong
nhung nm cuI fhap ky 1980, cac nuoc dang phaf frIn d xuong chua dn 20% cac hoaf dng chng pha gIa.
n cuI fhap ky 1990, con s nay da In foI khoang 50% |Iu d 2.7). Cac nuoc dang phaf frIn cung da fro
fhanh muc fIu cua cac hoaf dng chng pha gIa voI fy I gan bng cac nuoc cng nghIp |Iu d 2.8). Chng
pha gIa dang fro fhanh mf hIn fuong ph bIn, Iam gIam kha nng fham nhap fhI fruong cung nhu IoI ch
cua fu do hoa fhuong maI
28
.
Phan ung dI voI vIc fng canh franh do hang nhap khau, khng ch gIoI han bng Iuaf chng pha gIa.
NhIu nguoI cho rng canh franh fng do nhap khau da co fac dng khng ff dI voI fhI fruong Iao dng va
65
Biu 2.5
Co phai nhng ngi tham d cuc chi ngang sc? ai din chu Phi T chc thng mai th gii
(WTO).
66
dc bIf, Iam fng khoang cach fhu nhap da fhay o mf s nuoc cng nghIp
29
. Nhung mI quan fam nay Iam
cho fIn frnh fu do hoa fhuong maI dIn ra cham chap, ngung fr va fham ch gIaf IuI mf s nuoc cng
nghIp - nhu vay se anh huong fruc fIp dn s Iuong va quy m mo rng cua cac fhI fruong xuaf khau cho cac
nuoc dang phaf frIn. MI IIn h gIua s Iuong hang nhap khau fng va su chnh Ich fhu nhap ngay cang
Ion Ia van d gay nhIu franh caI. Tu mf s f fruong hop, cac cuc dIu fra fhuc f da cho fhay nhap khau fu
cac nuoc dang phaf frIn co anh huong gIoI han nhaf dInh dI voI muc Iuong va vIc Iam o cac nuoc cng
nghIp
30
. Cuc dIu fra cung khng phu nhan chnh Ich fhu nhap ngay cang fng, nhung cho rng fhuong
maI fng khng phaI Ia nguyn nhan chnh. VIc df ra cac hang rao fhuong maI moI khng co kha nng gIaI
quyf van d buc bach nay
31
.
Duy lr cui cuch lhng guu ric xu Iy cunh lrunh nh0p hh0u ngung l0m roi cunh lrunh lrong nuoc
VIc su dung rng raI Iuaf chng pha gIa chng cac cng fy nuoc ngoaI co nguy co pha hoaI mf frong nhung
IoI ch co ban cua nguyn fc fhuong maI foan cau: kha nng fham nhap mf cach n dInh va co fh fIn doan
Khun kh hi nhp thng mai va phat trin cac nc chm phat trin la hp tac gia cac t chc a phng va
cac nc chm phat trin nhm h tr cac nc nay hi nhp kinh t toan cu. Khun kh hi nhp nay c a ra trong
tuyn b cua cac b trng WTO nm 1996, ngh cac nc thanh vin WTO m rng kha nng gia nhp th trng cho
cac nc chm phat trin. Tuyn b cung yu cu cac t chc a phng, gm WTO, Ngn hang th gii, Quy tin t
quc t, chng trnh phat trin cua Lin hp quc, Hi ngh thng mai va phat trin cua Lin hp quc, va Trung tm
thng mai quc t, em lai mt khun kh hi nhp cho chng trnh tr giup lin quan n thng mai.
Khun kh nay bao gm sang kin xy dng c s ha tng, t chc tt mi trng kinh doanh, am bao tnh hiu qua
va tnh ro rang cua thu tuc hai quan, tng nng lc quan ly cua chnh phu phat trin co hiu qua chnh sach thng mai
va cao nng lc cua khu vc t nhn nhm ng nht va hoat ng th trng xut khu. Khun kh nay cung nhm
muc ch tng s tham gia cua cac nc chm phat trin vao WTO, ho ong vai tro ngay cang chu ng hn trong cac
hoat ng cua t chc va giup hoach nh chng trnh cho cac vong am phan a phng sp ti.
xy dng khun kh nay. WTO mi mi nc chm phat trin bao cao nhn nh nhu cu h tr thng mai, bao
gm c s ha tng vt cht, phat trin ngun lc con ngi va kha nng xy dng cua cac t chc. Trong cac anh gia v
nhng tr ngai ln trn con ng m rng thng mai hu ht cac nc u nu ln vn ngun cung cp b han ch
va thiu kha nng ky thut. Cac nc nay se cp nhn va sp xp theo thc t cac nhu cu nhm xy dng chng trnh
h tr thng mai lu dai. Chng trnh nay se c gii thiu tai cuc trao i cac nha tai tr v cac vn thng mai.
i vi mi nc tham gia cuc trao i nay se a ra mt s cam kt xy dng mt chng trnh h tr thng ma i chc
chn.
Trong s 48 nc chm phat trin, a co 40 nc cng b ban nhn nh nhu cu cua ho. Ugana a trin khai
chng trnh h tr cac vn lin quan n thng mai. 16 quc gia khac cung ang chun b cac chng trnh tng t
gii thiu tai cuc trao i gia cac nha tai tr v cac vn thng mai nm 1999. Cuc thao lun v chng trnh dai
han tai hi ngh Nhom t vn tai Kampala thang 12-1998 a tom tt qua trnh phat trin cua khun kh hi nhp. Nhiu
nha tai tr, trong o co Uy ban phat trin quc t My, Vu phat trin quc t Anh ang chun b h tr cac kha canh khac
nhau cua chng trnh. Cac nhom chuyn gia t cac t chc a phng khac nhau se h tr cac nc chm phat trin khi
co yu cu.
Thc t tai Ugana cho thy khun kh nay co th ong gop nhiu nh th nao cho mt nc ang phat trin.
Ugana cng b chng trnh v h tr thng mai dai han cua mnh tai nhom t vn nm 1998. C quan thng trc cua
Ngn hang th gii tai Ugana a vach ra cac quy trnh hoat ng cho chng trnh, s dung cac d an u t cac lanh
vc giao duc, y t, giao thng hin co. Ban ch ao do B trng Thng mai ng u a xem xet ban anh gia nhu cu,
sp xp cac muc theo nhng u tin chung cua quc gia. S co mt cua cac nha tai tr va ai din cua khu vc t nhn
tai Ban ch ao tao c s ng tnh va am bao u nng lc tai chnh cho cac muc tiu chng trnh a t ra.
Hp 2.2
Xy dng ch giam nh ky thut i vi chnh sach thng mai: Khun kh hi nhp thng aia
phat trin cac nc chm phat trin
67
Hp 7.5
S tham gia cua dn chung co cai thin c
kt qua thc hin d an an hay khng?
Ghi chu: Nhom xut khu da trn vic s dung cac nha khoa hoc
va ky s trong san xut, da trn s lng hoat ng nghin cu va
phat trin cn thit. Hang xut khu da vao tai nguyn la nhng
san phm nguyn liu cha ch bin hoan chnh. Hang xut khu
cng ngh thp la nhng ch phm in hnh s dung nhiu nhn
cng cn t lao ng thanh thao nh: hang dt, may mc. giay dep.
Hang xut khu cng ngh trung bnh la san phm cng ngh
chuyn ng nhanh va co phn thit k nh t. hoa cht, may
cng nghip in t gia dung. Hang xut khu cng ngh cao la
san phm co s dung nhiu lao ng co ky nng cao va co nghin
cu phat trin. V du hoa cht tinh ch va tn dc, may bay, dung
cu chnh xac. Ngun: Lall 1998.
duoc vao fhI fruong nuoc ngoaI
32
. Mc du khng co co
so kInh f hop Iy, Iuaf chng pha gIa xu Iy anh huong
cua canh franh cua cac cng fy nuoc ngoaI khac voI
anh huong cua canh franh cua cac cng fy frong nuoc.
Mf fhoa fhuan quc f co fh faI fao IaI su bnh dng
gIua cng fy nuoc ngoaI va nI dIa nhm xoa bo Iuaf
chng pha gIa va ap dung Iuaf chnh sach canh franh
quc gIa dI voI hang nhap khau. Nhu vay, nu fn faI
van d chng dc quyn, chng han nhu fnh frang ca
Ion nuf ca be, fh hay gIaI quyf, con van d gIa ca
hay d cho fung hang quyf dInh.
Duy lr cui cuch lhng guu ric rul ngdn Jiu
chinh J lin loi lu Jo hou lhuong mui
Nhung nguoI ung h fu do hoa fhuong maI can quan
fam hon nua dn phaf frIn h fhng phuc IoI xa hI,
gIao duc va fap duof IaI cac chnh sach fao dIu kIn
dIu chnh fhI fruong Iao dng dI voI cac bIn dng
frong va ngoaI nuoc
88
. Tng cuong chnh sach fu do
hoa fhuong maI bng vIc b sung cac chnh sach v
fhI fruong Iao dng d ruf ngn su dIu chnh nay,
dIu do se Iam fng IIn kf xa hI va gIup bu dp ap
Iuc dong cua fhI fruong nI dIa dI voI hang nuoc
ngoaI
34
.
VIc nghIn cuu cac chnh sach cng cng moI
nhm gIam bof chI ph dIu chnh kInh f van con fIp
fuc. Chng han, bao hIm fhu nhap su dn bu ngn
han cho nguoI Iao dng phan fhu nhap ho bI maf do
dIu chnh kInh f fheo huong fu do hoa. Chuong frnh
nhu vay se Iam gIam kho khn khI bI maf vIc, frong
khI van dam bao khuyn khch nguoI Iao dng fm
vIc
35
. Tuy nhIn, f bIn mInh duoc v mf kInh f
cho vIc dI xu voI nguoI Iao dng bI anh huong boI
canh franh fhuong maI khac bIf so voI nguoI Iao dng
bI anh huong boI canh franh frong nuoc, boI cac cu sc
kInh f vI m, ap dung cng ngh moI hay cac dang
dIu chnh kInh f khac. Cac chnh sach dIu chnh
kInh f can huong foI Iam gIam anh huong xau cua
cac cu sc, baf Iuan chung co ngun gc nao.
Duy lr cui cuch bdng ric giui guyl lruc lip
Jiu hin Iuo Jng o cuc nuoc Jung phul lrin.
Nho nhung n Iuc Ion cua cac f chuc phI chnh phu
|NCOs), dIu kIn Iao dng o cac nuoc dang phaf frIn
fhu huf duoc su quan fam frong fhoI gIan gan day.
Cac f chuc da quc gIa Ia noI duoc dc bIf chu y. Cac
bao cao da cho bIf, nhIu nguoI Iao dng Iam vIc voI
muc Iuong ch bng mf phan muc Iuong fI fhIu o
68
cac nuoc cng nghIp, frong dIu kIn Iam vIc fhap hon raf nhIu so voI fIu chuan an foan o cac nuoc co fhu
nhap cao. Iu nay da Iam nay sInh nhu cau fhIf Iap fIu chuan Iao dng quc f, kf hop voI WTO cung cac
bIn phap frung phaf fhuong maI da fhuc fhI cac fIu chuan nay
36
. Cuc franh Iuan va fac dung cua y kIn
nay van con cng fhng, song chung cu cho rng fIu chuan Iao dng fhap se Iam fng hoaf dng xuaf khau,
da bI yu dI
37
. Hon fh nua, vIc ap dung cac bIn phap frung phaf dI voI hang nhap khau fu cac nuoc dang
phaf frIn - dc bIf Ia o nhung nganh can nhIu Iao dng - se Iam gIam Iuong va khIn cho dIu kIn Iao dng
o nhung nuoc do fro nn xau hon, chu khng phaI Ia duoc caI fhIn. Co nhIu cach ff hon Ia ap df cac bI n
phap frung phaf fhuong maI, frong do co cac chuong frnh h fro caI fhIn dIu kIn Iam vIc. Thm vao do,
Bang 2.1
Bao cao hoat ng chng pha gia cua cac thanh vin GATT va WTO, 1987-97
1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
Nhng nc va t chc s du ng m i 24 17 19 20 48 70 162 114 83 148 115
Nhng nc va t chc s du ng truy n thng 96 107 77 145 180 256 137 114 73 73 118
Ghi chu: Nhng nc va t chc s dung truyn thng lut chng pha gia la xtrylia, Canaa, Cng ng chu u (sau o la Lin minh
chu u), Niu Diln va My. Vic phn loai da theo ngun. Nhng nc va t chc s dung mi gm Achentina, Braxin, n , Han Quc,
Mhic va Nam Phi.
Ngun: Miranda, Torres, va Ruiz 1998.
Biu 2.7
Nhng nc va t chc s dung mi a khi
xng cac trng hp chng pha gia ngay cang
tngtrongthiky 1987 - 97.
cac nuoc dang phaf frIn co fh fu fIn hanh cac bIn
phap caI fhIn dIu kIn Iao dng cua nguoI Iao dng,
frong do co fre em |Hp 2.3)
Duy lr cui cuch bdng ric buo Jum lnh hop
phup cuu cuc guy ldc lhuong mui loun c0u
o canh franh frong fhI fruong hang hoa va dIch vu
fng va cac nguyn fc fhuong maI da phuong duoc
mo rng frn pham vI Ion, nn nhung franh chap
frong fuong IaI gIua cac fhanh vIn WTO se fng In.
Cac f chuc phI chnh phu, chnh quyn dIa phuong,
va fham ch ca nhung doanh nghIp fu nhan se mun
fham gIa b may gIaI quyf franh chap
38
. Nu khng
gIaI quyf kheo Ieo van d nay fh fnh hop phap cua
cac quy fc fhuong maI foan cau can phaI duoc xem
xef IaI.
uoc dau fIn d duy fr fnh hop phap cua cac
quy fc fhuong maI foan cau Ia fao nhIu ngun hon
nua d WTO frIn khaI co ch gIaI quyf franh chap.
NhIu caI cach khac cung can duoc can nhc IaI
39.
an gIaI quyf franh chap duoc phep fhu fhap chung
cu fu cac nhom khac ngoaI cac chnh phu, d faf ca
cac bn IIn quan du co fh bIf. Thm vao do, cuc
hop fhuong ky cua cac b fruong cua WTO co fh
kIm fra Iuaf cua co ch gIaI quyf franh chap ap
dung dI voI cac fruong hop hIn nay, d franh su
fhIu fhng nhaf ma cac fhoa fhuan cua WTO co fh
gay ra.
69
Thuong mui guc l ru chnh such phul lrin 2 ndm loi
Cac f chuc fhuong maI quc f va cac chnh sach fhuong maI fu do Ia nhung phuong fIn nhm dI dn muc
dch. Chung Iam fng kha nng fhuong maI cac san pham hIn co va san pham moI, fng canh franh frn fhI
fruong, khuyn khch fng nng suaf va day manh chuyn gIao cng ngh. n Iuof no, faf ca nhung su phaf
frIn nay se Ia fng phuc IoI xa hI. KInh nghIm 50 nm qua cho fhay fhng qua vIc cung c cac bIn phap
khuyn khch gIam hang rao fhuong maI va franh cac chnh sach can fro fhuong maI, cac nguyn fc fhuong
maI foan cau Iam fng IoI ch cua fu do hoa fhuong maI don phuong.
Ch d fhuong maI foan cau gp phaI mf s fhach fhuc |nhu da nu frn) ma can phaI gIaI quyf d fIp
fuc fhu IoI frong fuong IaI. Nu qua duoc nhung fhu fhach nay fh kha nng khuyn khch fng fruong Ia g7
Co bn kha nng Ion se xay ra frong nhung fhap ky dau fh ky XXI, do Ia: mau dIch nng nghIp, dau fu nuoc
ngoaI va dIch vu fhuong maI, mang IuoI san xuaf quc f va fhuong maI co ngun gc fu phaf frIn d fhI
40
.
Cac kha nng khac cung duoc ban dn nhIu noI. Chng han, k hoach ch d quyn so huu fr fu fhch hop
dI voI cac nuoc dang phaf frIn da duoc ban dn frong bao cao v fnh hnh phaf frIn fh gIoI 1998-1999: TrI
fhuc cho phaf frIn
41
. Khng ch rIng co Ngan hang fh gIoI phan fch nhung van d nay, nhu cng frnh
nghIn cuu cua OC nm 1998 Van d moI cua fhI fruong cho fhay
Khuyn hhch lruo Ji bun bun nng sun
Mf nghIn cuu v TandanIa o chuong 8 cho fhay ro, dI voI cac nuoc dang phaf frIn, nng nghIp fao co hI
khng ch mo rng xuaf khau ma co caI fhIn cuc sng cua nhIu nng dan. Vong dam phan !rugoay ban v
cac van d fhuong maI moI ch nhan bIf mf phan nho cac IoI ch kha fhI cua vIc fu do hoa fhuong maI frong
nng nghIp, boI v cac nuoc du mIn cuong gIam hang rao
42
. Cac co hI co fh xuaf phaf fu cac ngun khac
nhau fhay dI fhoI quen fIu dung, gIam chI ph van chuyn bng may bay, fIn b frong cng ngh sInh hoc
Biu 2.8
Khi tin hanh iu tra chng pha gia, cac nc cng nghip ln cac nc ang phat trin nhm vao
nhau hu nh khng ai kem ai.
70
cac nc ang phat trin. co khoang 250 triu tre em trong tui t 5 n 14 ang phai lam vic trong o t nht
la 120 triu em lam y u thi gian. Tai Chu A, 61% tre em lam u thi gian, chu Phi: 32% chu My Latinh: 7%. Khoang
70% tre em lam vic gia nh khng cng. Xp x 5% lam vic lin quan n san xut hang xut khu. Phn ln tre em lam
vic khu vc nng thn tham gia cac hoat ng nng nghip, trong khi tre em thanh th co xu hng lam vic khu vc
dch vu va ch tao.
Tuy thng k chnh thc cho thy cac em nam la vic nhiu hn cac em n, song s khac bit ln nht la ch cac
em nam thng lam cac vic d thy hn (chng han nh tai cac nha may), trong khi cac em n lai lam cac cng vic gia
nh hoc lam tai nha. Nu tnh n s khac bit nay th ty trong nam n lam vic la ngang nhau. Cng la m vic cua
tre em nam va n co th khac nhau, nhng cac em n lam nhiu hn. Thc t nay cung phu hp vi quan sat chung la tre
em n tai cac nc ang phat trin t c hoc hanh hn tre em nam.
Lao ng tre em khng phai luc nao cung co hai. Tre em lam vic, nu c sng trong mi trng n nh di s
giam sat cua cha me hoc ngi giam h, th co th c hng li ch cua vic giao duc khng chnh thc va ao tao
nghip vu. Nhiu tre em va lam vic, va i hoc va dung lng chi tra cho tin hoc cua anh ch em. Tuy nhin, mt s
dang cng vic, c bit la mai dm va cac cng vic kh sai hoc bt buc, gy hai nghim trong i vi sc khoe cua
tre em, ca v th xac ln tinh thn.
Ty trong tre em tham gia lc lng lao ng giam khi GDP tnh theo u ngi tng. Trong khi co n mt na s tre
em cac nc ngheo nht phai la vic con s nay se giam i khi GDP at khoang 2.100USD tnh theo u ngi. S
lng lao ng tre em cung giam khi co nhiu em c i hoc va cht lng trng hoc c cai thin, mc du cac mi lin
h nay se khac nhau nhng vung khac nhau trong mt nc. Cac chnh sach giam ty l lao ng tre em c h tr chc
chn bi nn tang kinh t. Khi tre em phai lam vic sm va trong thi gian dai, cac em co th se khng phat trin c cac
ky nng cn thit co c mc lng cao v sau, va xa hi se mt i vn nhn lc cn thit. Khi tr thanh ngi ln, cac
em se co nng sut lao ng thp, anh hng n tc tng trng.
Mt s bin phap giam ty l lao ng tre em a c a ra. Cac bin phap nay khng loai tr ln nhau nhng
nn kt hp vi nhau at kt qua tt nht.
Giam ngheo oi. Ngheo oi la nguyn nhn chnh dn n lao ng c hai i vi tre em. cac gia nh ngheo, lng
cua tre em co th la thit yu i vi s sng con cua gia nh. Mc du giam ngheo oi la mt qua trnh lu dai, nhng
cac chng trnh cai thin thu nhp cua ngi ngheo, giam bt cac can tr trn th trng vn va ch phuc li xa
hi trc mt co th giup giam lao ng tre em.
Giao duc tre em. Tng cng giao duc tiu hoc se lam giam ty l lao ng tre em. cac vung nng thn, bin phap
tt nht la tao iu kin thun li hn tre em co th va i hoc, va i lam. Thi gian hoc khu vc nay cn phai
c sp xp cn thn khng trung lp vi cao im mua vu. Giam hoc ph thng qua cac khoan tr cp, tra tin
trc tip va chng trnh bi dng cua trng hoc se khuyn khch cac gia nh cho tre em i hoc hn la i lam.
Cung cp cac dch vu h tr tre em lam vic. Cac dch vu nay co th bao gm cac ba n, cac lp hoc vn hoa cn ban
va ch tru m. V cac chng trnh nay thng tp trung vao cac tre em lam vic nhn thy ngoai ng nn quy m
co th phn nao b han ch
Tng s quan tm cua ngi dn. Bin phap nay bao quat din rng: tng s quan tm cua cng chung i vi tac hai
gy ra i vi lao ng tre em tng s quan tm cua cha me i vi vn nhn lc b mt lin quan ti lao ng tre em,
va thu hut s tham gia cua ngi thu lao ng, cng oan va xa hi c gng giam ty l lao ng tre em.
Thc thi lut va cac quy nh. Hu ht cac nc u co lut va quy nh kim soat lao ng tre em, nhng vic thc
thi con kem. Thc ra, vic thc thi toan din va nghim tuc hn co th dn n ch lam tn thng chnh nhng ngi
ma no d nh bao v, do ch no lam giam thu nhp cua cac gia nh ngheo va keo tre em vao nhng dang vic la ln
khut va nguy him hn. Mt kha nng khac la dung lut phap ngn chn nhng hnh thc lao ng tre em khng th
dung thc c. Mt cng c mi cua T chc lao ng quc t (ILO) a c thng qua thang 6-1999; cng c
xoay manh vao cac hnh thc lao ng tre em ti t nht trong o co nan n l, mai dm, lao ng kh sai, lao ng
bt buc va lao ng c hai, phi phap.
Hp 2.3
Lao ng tre em: nhiu n u? Co hai nh th nao? Va co th lam g?
71
va fu do hoa cac nguyn fc fhuong maI foan cau.
Thu nhap cua nguoI fIu dung fng va nhu cau su dung fhuc n nguI, dong hp va cac fhuc n ch bIn
khac gIam da fao ra nhu cau v cac san pham co gIa frI cao, chu khng phaI Ia dng nhaf. ChI ph b mf va
van chuyn duong khng gIam cho phep cac cng fy cung cap cho fhI fruong moI nhung san pham con fuoI.
ng vIc fng s Iuong cac san pham nng nghIp, cac fIn b cng ngh sInh hoc co fh dc bIf fhch hop
voI cac nuoc dang phaf frIn co kh hau ch cho phep duy fr mf s vu mua co ban. Nhung buoc phaf frIn nay
mo rng mf hang cung nhu fhI fruong xuaf khau fIm nng. Nhung xuaf khau co fh bI han ch nu co so ha
fang nI dIa hoa quy dInh fhuong maI khng cho phep phan phI nhanh. Su Io Ing v d an foan cua san
pham dan dn vIc cam nhap khau mf s IoaI fhuc pham nhaf dInh, cung co fh han ch fng fruong xuaf
khau. Cuc franh chap Iau nay gIua IIn mInh chau u va My v hoocmn su dung frong fhuc n cua gIa suc
Ia mf v du fIu bIu cua van d nay. Iuc nay, cuc franh Iuan v chnh sach mau dIch nng nghIp khng ch
don fhuan Ia van d fham nhap fhI fruong, ma con Ia phuong fhuc san xuaf nua
43
.
Cac fhoa fhuan fhuong maI v nng pham faI Vong dam phan !rugoay da fao nn fang co ban cho qua
frnh fu do hoa frong fuong IaI. Cac nuoc dng y chuyn hang rao nng nghIp phI fhu quan fhanh hang rao
fhu quan, va df fhu bng hoc fhap hon muc han dInh |muc fhu rang buc). Tuong fu, cac nuoc cung
fhoa fhuan muc fro cap xuaf khau va fro cap nI dIa cao nhaf. !u dIm cua phuong fhuc nay Ia chuyn mf
Ioaf su In xn fhuong maI fhanh ba chnh sach fhuong maI d fhay, co fh fhuong Iuong gIam muc fI da
xung frong mf fhoI gIan
44
. Raf dang fIc Ia nhIu nuoc da su dung uu fh nay d chuyn cac hang rao phI
fhu quan fhanh nhung muc fhu raf cao. I voI ba mf hang frao dI nhIu nhaf Ia gao, ngu cc fh va
duong, nhIu chnh phu da chon muc fhu cao nhaf cho phep faI Vong dam phan !rugoay, cao hon so voI muc
fhu fhuc faI nm 1986 - 1988 |Iu d 2.9).
Co nhIu nguyn nhan khIn cac muc fhu nay fac dng xau. Truoc hf, vIc fng gIa nI dIa cao hon
muc gIa frn fh gIoI se Iam fng chI fIu cho fhuc n cua nguoI fIu dung. Thu haI, dIu nay se Iam fng chI
ph ch bIn fhuc n nI dIa, anh huong xau dn nng Iuc canh franh xuaf khau. Thu ba, su mo rng gIa fao
cua khu vuc nng nghIp nI dIa se Iam fng nhu cau v cac ngun faI nguyn, Iam cho chung cang fro nn
df hon dI voI cac khu vuc khac cua nn kInh f
45
. ChI ph kInh f nay se phaI fnh vao cac khoan do fro cap
xuaf khau fao ra va cac khoan fhu faI fro cho nhung fro cap nay. V vay, nhIm vu cua vong dam phan
fhuong maI fIp fheo Ia c gng fhuong Iuong d gIam cac rao chn mau dIch nng nghIp va gIam ca nhung
rao chn do cac cng fy nha nuoc dc quyn kInh doanh nng pham fao ra
46
.
V cac rao chn mau dIch nng nghIp Ia fhay dI fraf fu phan b cac ngun faI nguyn quc gIa nn vIc
IoaI bo chung se khuyn khch mf s su dIu chnh, frong do co ca vIc dI dan fu nng fhn ra fhanh fhI. Hon
fh nua, caI cach co fh dan dn su Io ngaI phaI phu fhuc vao ngun fhuc pham nuoc ngoaI. Nhan fhay su baf
IoI cua cac caI cach fhuong maI se cang cung c vIc fng d IInh hoaf cua fhI fruong Iao dng frong nuoc v
h fhng phuc IoI cng cng. Trong nm 1996-97. Ngan hang fh gIoI da cho 20 nuoc vay d fhuc hIn nhung
Cac y kin giam ty l lao ng tre em khac nh ap dung trng phat thng mai, ty chay tiu dung, cac iu khoan
xa hi va chng nhn, va k hoach dan nhan u cha nhiu im bt cp. Chng han, hang xut khu san xut tai khu
vc chnh thc phai chu cac bin phap trng phat thng mai, va mt h qua la buc ngi lao ng (trong o co lao ng
tre em phai chuyn sang lam vic cho khu vc khng chnh thc, ni iu kin lao ng xu hn. Trng phat thng mai.
co le mi ch la bin phap bao v n gian. Nu c ap dung cung se t lin quan ti han ch lao ng tre em. Sau cung,
cac chng trnh dan nhan va iu khoan xa hi thng kho thc thi c.
Thng qua chng trnh giam ngheo oi va lao ng tre em c xy dng t thang 5-1998, Ngn hang th gii a
thc hin nhiu bc i nhm lam giam lao ng c hai tre em. Chng trnh nay la trong im cua hoat ng lao ng
tre em Bankwide va ung h cac sang kin nh anh gia vic giam lao ng tre em. Chng trnh da trn kinh nghim cua
cac chuyn gia lao ng t cac trng ai hoc, cac t chc phi chnh phu va cac t chc a phng va song phng khac
nh Quy nhi ng Lin hp quc (UNICEF) va ILO.
Ngun: Fallon va Tzannatos 1998; Grootaert va Kanbur 1995; ILO 1993; Ngn hang th gii 1999f.
72
su dIu chnh do caI cach fao ra. NgoaI ra, cac nuoc bI
fhIu fhuc pham hay Iam phaI fnh frang khan cap
v nng nghIp khac d duoc h fro
47
.
TIn b frong cng ngh sInh hoc da Iam xuaf
hIn mf s yu f moI frong chnh sach mau dIch
nng pham - cac quy fc v sInh va v sInh fhuc vaf
Mf s quy fc nay Ia nhung cng cu kem hIu qua,
df ra fIu chuan qua xa dI voI hang nhap khau d
dam bao suc khoe con nguoI
48
. Tuy nhIn, cac chnh
phu fhuong co nhung mI quan fam hop phap d bao
v suc khoe cua cng dan mnh. ng vIc dam bao
rng quy dInh v sInh va v sInh fhuc vaf khng c y
phan bIf cac nha cung cap nuoc ngoaI, hIp dInh v
cac bIn phap v sInh va v sInh fhuc vaf ra doI faI
Vong dam phan !rugoay nhm can bng cac mI quan
fam nay va cac quy dInh khng can fhIf. Yu cau co
ban Ia fIu chuan nI dIa phaI dua frn cac chung cu
khoa hoc va khng g co fh ngn chn cac fIu chuan
nay cao hon chuan muc quc f
49
. Nhung ngay ca
nhung quy dInh ff nhaf dua frn cac chung cu khoa
hoc cung co fh gay ra franh chap, va vIc fhuc fhI
hIp dInh nay se cang Iam fng ganh nng cho co ch
gIaI quyf franh chap cua WTO. Nhung nguoI fham
gIa gIaI quyf cac fruong hop nay can phaI fham khao
cac vu an khoa hoc cua nhung nguoI gIu vaI fro chu
dao cung nhu cac van d IIn quan foI fhuong maI
quc f
50
.
Tu Jo hou lhuong mui ru J0u lu nuoc ngoui r
Jjch ru
Su fhay dI cng ngh, nhu cau va co cau kInh f se
bIn frao dI dIch vu fhanh mf dang fhuc fhuong
maI quan frong frong fh ky XXI |Iu d 2.10). ChI
ph fruyn fhng gIam va vIc su dung cac fIu chuan
quc f fhng nhaf dI voI mf s dIch vu chuyn
nghIp da co dong gop Ion vao su fng fruong cua
dIch vu fhuong maI dIn ra gIua fhap ky 1990. Cac
nuoc dang phaf frIn fhu duoc raf nhIu IoI fu qua
frnh fu do hoa fhuong maI dIch vu, dc bIf Ia o nhung
nganh can nhIu Iao dng nhu xay dung va cac hoaf
dng hang haI
51
. Tu do hoa fhuong maI dIch vu cung
Iam fng kha nng canh franh cua cac khu vuc su
dung dIch vu Iam dau vao san xuaf.
Trong nhung nm 1994-97, xuaf khau dIch vu
fh gIoI fng hon 25%. u doan fng fruong fhuong
maI dIch vu My cho fhay fc d nay se fIp fuc duoc
duy fr frong nhung nm dau fh ky XXI sau khI anh
huong kInh f vI m cua cuc khung hoang ng A
da gIam nhe. Tng fruong se dIn ra chu yu o cac
Hp 7.5
nuoc chau A, raxIn va se fhach fhuc su fhng frI
hIn fhoI cua cac cng fy c My va chau u
52
. Hon
nua, fhuong maI dIn fu fng cung fao nhung co
hI moI cho fhuong maI dIch vu. Chng han, mf
hang san xuaf dng co hang dau cua !craIna co
fh hop dng voI mf cng fy k foan cua Anh d ho
chuan bI cac bao cao faI chnh va bao cao hoaf dng
53
.
73
Yu cau fu do hoa fhuong maI dIch vu raf cao boI v hau hf cac nganh du su dung dIch vu Ia dau vao
san xuaf. Nganh san xuaf can dau vao mang IuoI fruyn fhng va van faI foan cau re va fIn cay d co fh duy
fr hoaf dng xuaf khau. Cac san pham ngay cang fro nn nhay cam voI fhoI gIan - kf qua cua chu ky sng
ngn cua san pham va vIc su dung phuong fhuc san xuaf dung Iuc nn nhung nguoI mua nuoc ngoaI can
phaI duoc dam bao cung cap hang dung han. Mf h fhng van faI kem hIu qua |xem fruong hop nghIn cuu
Cng hoa Arap AI Cap, chuong 8) co fh ngn can cac nganh kInh f nI dIa fham gIa mang IuoI san xuaf foan
cau.
KhI cac cng fy dIch vu duoc bao v khoI canh franh voI nuoc ngoaI, ho co fh fng gIa ban cho nguoI
mua, fuc Ia Iam fng chI ph cho nguoI mua. Trong fruong hop nay, bao v khu vuc dIch vu se Iam gIam hIu
qua cac hnh fhuc bao v nguoI mua nhan duoc, nhu da fung xay ra o AI Cap nm 1994 - phaf hong hoaf dng
cua cac nganh hoa chaf, dau fh va kh fu nhIn |voI dIch vu chIm 89% chI ph dau vao), va sf, fhep
54
.
Nguyn fc co ban fuong fu nm frong cac caI cach fhuong maI ca hang hoa Ian dIch vu. Cac bIn phap
mo rng kha nng fham nhap fhI fruong nI dIa cho cac cng fy nuoc ngoaI se Ia canh franh fng, gIa gIam,
chaf Iuong nang cao va fng phuc IoI xa hI. Nhung chnh sach fhuong maI dIch vu can phaI chu y dn van d
quan frong Ia khng duoc anh huong dn fhuong maI hang hoa. Thuong maI dIch vu fhuong IIn quan dn
chuyn dng cua nguoI hoc vn qua bIn gIoI quc gIa, va fhuong duoI dang cac cng fy con moI. Kf qua Ia
vIc mo cua dIch vu cho canh franh quc f doI hoI su fhay dI chnh sach do bIn gIoI |gIng nhu dI voI fhu
quan), dau fu fruc fIp nuoc ngoaI |xem Chuong 3), hay vIc dI dan, co fam fhoI Ian Iau daI. Cac cuc dam
phan fhuong maI frong fuong IaI, nhu o !rugoay vua qua, so phaI dI dau voI fhach fhuc fInh Iuyn cac quy
fc fhuong maI dIch vu IIn quan dn su fuong fac gIua nhung chnh sach nay.
Vong dam phan !rugoay da dem IaI hIp dInh v vIc gIam cac hang rao fhuong maI dIch vu co fn Ia
fhoa fhuan chung v fhuong maI dIch va |CATS). ong gop co ban cua fhoa fhuan nay nm frong khung hIp
dInh, cho phep ap dung mf s quy dInh fhuong maI gIua cac khu vuc dIch vu. Cac quy dInh nay bao gm quy
Biu 2.10
Xut khu dch vu thng mai tng khp cac khu vc t 1985 n 1997
74
dInh fI hu quc |MIN) va cam mf s han ch dI voI nguoI ban
55
. Khung hIp dInh cung dInh nghIa bn
kIu dIch vu: qua bIn gIoI, khng can su chuyn dng vaf chaf cua nha san xuaf hay nguoI fIu dung chuyn
dng cua nguoI fIu dung dn nha san xuaf; nha san xuaf fhuong xuyn chuyn dng |bao gm ca vIc hnh
fhanh cac cng fy con moI) va chuyn dng fam fhoI cua con nguoI. Nhung fhoa fhuan nay van con danh
nhIu ch cho qua frnh fu do hoa frong fuong IaI. Cac khu vuc dIch vu va m hnh cung cap con bI han ch.
Thoa fhuan nay ch bao quaf 47% khu vuc |bao gm cac khu vuc vIn fhng va faI chnh chu yu) o cac nuoc
cng nghIp va 16% o cac nuoc dang phaf frIn, fru mf s fruong hop dc bIf. Trong fhoa fhuan nay, mf
cach fnh cho fhay han ch cua fu do hoa Ia fy frong khu vuc dIch vu phaI chIu canh franh quc f day du: 25%
cac nuoc cng nghIp va chI 7% o cac nuoc dang phaf frIn
56
.
Cac nuoc cng nghIp co xu huong df nhIu quy dInh dI voI cac dIch vu doI hoI phaI co su fham gIa fam
fhoI cua con nguoI, hoc phaI fhanh Iap mf doanh nghIp fam fhoI, chng han nhu dIch vu xay dung Ia mf
IInh vuc ma cac nuoc dang phaf frIn co IoI fh so sanh
57
. Trong fuong IaI, con raf nhIu khoang frng cho fu
do hoa hang Ioaf cac khu vuc dIch vu o ca cac nuoc cng nghIp Ian cac nuoc dang phaf frIn. V muc d canh
franh cua cac khu vuc nay o cac nuoc khac nhau nn cac cuc dam phan can bao quaf mf dIn rng cac khu
vuc, hon Ia fap frung vao mf va khu vuc ma mf nuoc |hay mf nhom nuoc) co IoI fh canh franh, d fao dIu
kIn ff nhaf cho frao dI va fhoa fhuan dI bn cung co IoI
58
.
Ni kt cac cng ty ni a vao lang san xut toan cu
Cac khau cua quy frnh san xuaf nm xuyn bIn gIoI Ia mf xu huong moI quan frong, dc bIf dI voI
cac nuoc dang phaf frIn. VIc cf chuI gIa frI, bao gm nhIu khau dc Iap cua qua frnh san xuaf duoc df
Ty l phn trm phu tung va phu kin trong:
Nn kinh t Tng xut khu Xut khu
hang ch tao
Xut khu may moc
va cng cu vn tai
Xingapo 18,2 21,7 27,8
a i Loan (Trung Qu c) 17,4 18,8 36,3
Malaixia 14,3 19,1 25,9
H ng Cng (Trung Qu c) 13,6 14,5 46,2
Mhic 13,0 16,8 24,9
Thai Lan 10,9 15,0 32,5
Bacbat 10,9 18,5 61,6
C ng hoa Se c 10,6 13,0 36,2
Han Quc 10,0 11,0 19,1
Xlvnia 7,7 8,6 24,5
Philippin 6,6 16,0 29,7
Braxin 6,4 12,1 33,9
Trung Quc 6,0 7,2 28,8
Crtia 5,4 7,3 32,1
Nicaragoa 5,0 24,6 81,6
Ngun : Yeats 1998
Bang 2.2
Ty trong xut khu phu tung va linh kin, 1995
75
o nhIu quc gIa khac nhau
59
. ChI ph fruyn fhng gIam va h fhng van faI duoc caI fhIn cho phep phan
phI hang dung fhoI han va phI hop san xuaf gIua cac nuoc
60
. Cac nuoc dang phaf frIn co fh xuc fIn qua
frnh hI nhap vao h fhng san xuaf moI bng vIc fu do hoa va caI fhIn khu vuc vIn fhng va van faI. Cac
quy fc fhuong maI foan cau khuyn khch mang IuoI san xuaf foan cau, fhuong maI nI b cng fy fng do
vIc fung buoc gIam cac rao chn fhuong maI va gIam kha nng xay ra su gIa fng df bIn
61
.
Cac du IIu fhuong maI quc f Ia cac ch s huu dung d do su gIa fng mang IuoI san xuaf foan cau
62
.
Hon mf nua kIm ngach xuaf khau cua cac chI nhanh nuoc ngoaI cac hang Nhaf va My duoc xuaf sang cac
nuoc fhanh vIn khac frong mang IuoI san xuaf hang, va gan 40 kIm ngach xuaf khau cua cng fy me Ia sang
cac chI nhanh nuoc ngoaI. Tng cng khoang 1/3 ch s fhuong maI fh gIoI nhung nm gIua fhap ky 1990
duoc fhuc hIn frong mang IuoI fhuong maI foan cau. Nm 1995, cac IInh kIn chIm hon 1/8 fng Iuong van
faI va nhap khau may cua Onduraf, IndnxIa, MhIc, PhIIIppIn va ThaI Ian
63
. Tuong fu nhu vay, cac phu
fung va IInh kIn chIm hon 1/3 fng Iuong van faI va xuaf khau may cua acbadf, raxIn, Cng hoa Sec,
Hng Cng, NIcaragoa va aI Ioa |ang 2.2).
Su hnh fhanh cac mang IuoI san xuaf foan cau duoI dang fap doan chnh fhuc hay nhu mf phan cua cac
bIf khu chung fc |xem Chuong 1) se gIup duy fr mf h fhng fhuong maI mo. Nhung nguoI ung h cac
mang IuoI nay co fh fIp fuc fu do hoa frn ba IInh vuc chnh. Thu nhaf, ho se phaI dua ra Iy Ie d doI xoa
fhu dI voI cac IInh kIn va ban fhanh pham, boI v khI nhung hang hoa nay van chuyn qua bIn gIoI nhIu
Ian, fh ngay ca muc fhu fhap cung co fh fch fu IaI va gay I. Thu haI, ho cung can fhuc day caI fhIn h
fhng van faI nI dIa va quc f, boI v nu gIao fhng va van faI khng du fIu chuan cung se Ia mf fhu fhu
danh vao IoI nhuan
64
. Thu ba, cac mang IuoI san xuaf moI se fIp fuc phaf frIn fhuc f Ia co fh, nho cac chnh
sach fhuong maI va dau fu n dInh va co fh du doan duoc. Ch rIng v Iy do nay, cac fap doan da quc gIa can
ung h vIc fhuc fhI co hIu qua cac dIu khoan frong cac fhoa fhuan fhuong maI khu vuc va da quc gIa
65
.
Cac nuoc dang phaf frIn co fh fhu duoc raf nhIu IoI ch khI cac doanh nghIp fham gIa va h fhng san
xuaf foan cau. Tuy nhIn, cung can quan fam dn nhung anh huong faI chnh xau. Mf fy frong fhuong maI
Ion ma cac mang IuoI nay fao duoc da xay ra frong nhung hang hoaf dng co IoI, do muc fhu o nhung nuoc
nay fhap. Cac nuoc co muc fhu cng fy cao co fh fhu huf duoc dau fu nuoc ngoaI, nhung se fhu duoc f IoI
nhuan hon muc ho mong doI
66
. Iuc do, IoI ch cua cac mang IuoI nay dI voI nn kInh f bI fhay fh mf phan
boI mf co so fhu cng fy frong nuoc nho hon, dan dn Iam fng ap Iuc nang cac IoaI fhu fhu nhap, - Ia
nhung yu f f mang fnh chaf bIn dng hon frn quy m quc f, khng gIng nhu nhan cng. Tu do, nhung
ap Iuc nay co fh Iam hong su ung h chnh frI dI voI fhI fruong mo. Cac fap doan da quc gIa co fh se Ia
nhung nguoI duoc huong IoI fu do hoa dau fIn, frong khI IaI dong gop raf f vao co so ha fang d khuyn khch
mang IuoI san xuaf.
dI pho voI nhung mI quan fam nay va cac van d khac IIn quan dn hau qua cua mf s dang san
xuaf gay ra dI voI mI fruong, cung nhu hau qua canh franh cua vIc sap nhap cac fap doan Ion nhaf, cac
cng fy da quc gIa co fh se phaI gp nhIu fro ngaI frong hoaf dng cua mnh. Mf bIn phap Iau daI dI voI
cac fap doan da quc gIa hang dau Ia xay dung cac quy fc hoaf dng dI voI cac bIn phap fhu va mI fruong,
frong do co co ch fhuc fhI fuong fu nhu co ch frong cac fhoa fhuan fhuong maI quc f hoc v Iau daI cung
co fh xay dung mf h fhng fhu fhng nhaf nhm phan phI cac khoan fhu nhap cng fy gIua cac nuoc,
fheo cng fhuc da dInh
67
.
Phul lrin J lhj, Iung lhuong mui ru h lhng lhuong mui lh gioi
Su fng fruong cua cac fhanh ph duoc nhan manh frong suf bao cao nay |dc bIf o chuong 6 va 7) nhu mf
yu f quan frong cau fhanh fuong IaI cua cac nuoc dang phaf frIn. Tng fruong d fhI, ca v dIa Iy Ian kInh
f, se co anh huong dn Iung fhuong maI va ca h fhng quc f dIu chnh no. Mf fhu fhach da duoc nhc
dn Ia can co nhIu quan dIm hon nua frong cac dIn dan fhuong maI quc f - gm ca y kIn cua cac nha
hoach dInh chnh sach d fhI - frong khI van duy fr quyn cua cac chnh phu quc gIa khoI xuong fham du va
ky kf dam phan fhuong maI. Nhung cac van d khac cung se nay sInh.
76
Truoc hf, suc manh kInh f cua cac fhanh ph duoc xay dung frn IoI fh kInh f cua cac khu san xuaf
fap frung, cho phep cac nha san xuaf hoaf dng hIu qua hon gan mang IuoI day dc fhng fIn, nguoI Iao
dng, nha phan phI va khach hang. IoI fh kInh f cua cac khu san xuaf fap frung nay co fh fao ra co cau
san xuaf d fhI chuyn bIf. o vay, cac nha hoach dInh chnh sach d fhI cung can quan fam bao v kha nng
fham nhap fhI fruong frong nuoc cung nhu nuoc ngoaI - fhI fruong nuoc ngoaI cho xuaf khau cua cac fhanh
ph cua ho va fhI fruong nI dIa cho cac dau vao frung gIan, d fng nng suaf va fao dIu kIn cho hang fIu
dung, ma co fh re hon o nhung noI khac. S Iuong fhanh ph fng cung voI su gIa fng quyn Iuc kInh f va
chnh frI, se Ia nhung yu f fhuc day manh mf h fhng fhuong maI fh gIoI mo.
Thu haI, d khaI fhac IoI fh kInh f cua khu san xuaf fap frung, cac d fhI can nhanh chong nhan bIf
yu cau caI fIn o nhIu IInh vuc chnh sach, chu khng ch fu do hoa fhuong maI. Chng han, hIu qua va chI
ph dIch vu van chuyn va fruyn fhng ro rang anh huong dn kha nng xuaf nhap khau hang hoa va dIch
vu cua cac fhanh ph
68
. Cac d fhI co fh fro fhanh dng Iuc khuyn khch dam phan fu do hoa o nhIu khu
vuc cung mf Iuc, chng IaI mong mun cua cac nha san xuaf ung h phuong fhuc dam phan fung khu vuc
mf. V s Iuong cuc frao dI gIua cac khu vuc frong cac cuc dam phan fhuong maI quc f Ion hon cac cuc
frao dI frong khu vuc nn cac d fhI can ung h nhIu hon fu do hoa fhuong maI rng raI frong WTO.
Thu ba, frong khI vIc hI nhap h fhng fhuong maI quc f fao nhIu co hI cho cac nha san xuaf va
nguoI fIu dung fhanh fhI, cac fhanh ph con phaI fng kha nng dI pho voI cac con s fhuong maI fu bn
ngoaI, chng han nhu vIc gIa hang xuaf khau gIam. S Iuong co hI vIc Iam o cac d fhI nhIu hon o khu vuc
nng fhn |Ia noI san xuaf fap frung vao mf s f hang hoa va dIch vu) va nhu vay, gIup dI pho duoc voI m f
s anh huong cua cac cu sc frn fhI fruong Iao dng. Tuy nhIn, van d co ban Ia can dam bao rng fhI fruong
Iao dng d fhI khng co qua nhIu cac Iuaf I ngn can no fhuc hIn chuc nng cua mnh, d franh gIa fng
fy I fhaf nghIp fhuong xuyn. Tc d fhng fIn v co hI kInh f kIm IoI o d fhI dn voI cac nha dau fu cung
co fh Iam fng kha nng cua cac fhanh ph d dI pho voI cac cu sc. Mf Ian nua, d fan dung uu fh nay,
can co nhung chnh sach d fhI gIup cho cac doanh nghIp, frong do co ca cac doanh nghIp nuoc ngoaI co fh
d dang ruf ra hay buoc vao fhI fruong. CuI cung, s Iuong cac fhanh ph fng, dc bIf Ia cac fhanh ph fhuc
hIn nhung bIn phap Iam gIam fhIu fac dng cua cac cu sc fu bn ngoaI, co fh day nhanh fc d fu do hoa
fhuong maI va su hI nhap cua cac nuoc dang phaf frIn vao h fhng fhuong maI fh gIoI.
* * *
Nhung cuc caI cach fhuong maI day an fuong ma cac nuoc dang phaf frIn fhuc hIn frong nhung nm
qua da mang IaI nhung IoI ch kInh f fo Ion. Nhung duy fr dng Iuc caI cach fhuong maI Ia mf fhu fhach
fhen chf frong 25 nm foI. c bIf, cng cuc fIp fuc fu do hoa cac nganh nng nghIp va dIch vu se mang
IaI nhung IoI ch dang k cho cac nn kInh f dang phaf frIn.
Hau qua xa hI cua xu huong mo cua moI frong fhuong maI gn IIn voI mf Ioaf dIu chnh kInh f, nhu
nhung chnh Ich gIua cac khu vuc va cac fhanh phan, hay vIc dI dan ra fhanh ph. Cac fh ch cua fhI
fruong Iao dng, bao gm cac k hoach fng fnh co dng cua Iao dng va nang cao ky nng, can duoc cung c
d vIc dIu chnh fheo caI cach fhuong maI duoc fhuan IoI hon. Cac nha hoach dInh chnh sach can dam bao
rng nhung IoI ch fhu duoc fu caI cach fhuong maI duoc phan chIa rng raI frong dan cu, faI dam bao phuc IoI
Iau daI cho nhung nguoI fhoaf dau bI fac dng cua caI cach.
TI da hoa cac co hI phaf frIn bng vIc mo rng fhuong maI quc f se can mf khun kh fh ch n
dInh va co fh du doan fruoc duoc. VIc h fhng hoa cac quyn han, frach nhIm va chnh sach cua faf ca cac
bn fham gIa frong cac fh ch rng Ion se mo rng con duong fu do hoa fhuong maI va caI cach phaf frIn
frong 25 nm foI. Vong dam phan fhuong maI ThIn nIn ky sp foI se Ia co hI fuyf voI d fheo duI mf
chnh sach caI cach fhuong maI bao quaf nhu vay.
Thap ky 1990 da chung kIn cac Iung vn fu nhan khng I fng vof fu cac nuoc cng nghIp san cac nuoc
dang phaf frIn. O dau fhap ky, cac Iung vn fu nhan va Iung vn chnh fhuc ngang nhau nhung ch 5 nm
sau, cac Iung vn fu nhan da vuof xa fam co Iung vn chnh fhuc. Tu fruoc cuI fh ky XIX, chua bao gIo cac
Iung vn quc f daf muc cao dn fh. Nhung co su khac bIf ro rang frong su van dng cua vn cuI fh ky
XX so voI mf fh ky fruoc do. Su khac bIf nay se co anh huong quan frong v chnh sach dI voI cac nuoc
dang phaf frIn khI hI nhap h fhng faI chnh foan cau.
CuI fh ky XIX, cac Iung vn chI fIn cho cac du an xay dung co so ha fang nhu duong sf va dau fu
fruc fIp vao cac cng fy nuoc ngoaI. 100 nm sau, dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI duoc fhuc hIn fruoc hf
fhng qua cac fap doan da quc gIa df cac nha may va hoaf dng dIch vu frn khp fh gIoI. Nhung khoan
dau fu nay ngoaI vn ra, con mang fheo nhIu fhu khac: fIp can fhI fruong cung cap cng ngh moI va dao fao
nguoI Iao dng. Nhung mf IoaI hnh fu ban khac da xuaf hIn fhng qua cac quy fuong h, quy huu fr va
nhung ca nhan gIau co, mf khI Iuong fIn khng I da sn sang dI chuyn qua bIn gIoI fheo mf Inh fhng
bao nhanh chong, foI nhung noI co IaI cao nhaf frong fhoI han ngn.
Nhung nuoc mo cua cho nhung Iung vn ngn han nay da phaf hIn ra rng nhung khoan dau fu nay
co gIa cua chung. Nhung fhay dI cam fnh nhanh chong cua nha dau fu co fh gay ra nhung bIn dng Ion,
dc bIf o nhung nuoc dang phaf frIn. Nhan fhuc nay dan dn vIc faI fham dInh kIn fruc kInh f fh gIoI
va df ra mf s van d quan frong: IoI ch fhu duoc fu cac faI khoan fu ban fu do hoa co xung voI caI gIa cua
no khng7 IIu cac nuoc dang phaf frIn co fh fm cach fhu IoI fu cng cuc foan cau hoa faI chnh ma khng
gp phaI nhung ruI ro Iam fn haI foI nhung nguoI ngheo nhaf khng. Chnh sach dap ung Ia phaI dIu chnh
frnh fu fIp can caI cach faI chnh, vua dam bao su n dInh cua cac nuoc dang phaf frIn vua gIanh Iay IoI ch
fu vIc hI nhap fhI fruong vn quc f.
Chuong nay nhan manh bn fhanh f co ban cua frnh fu fIp can do:
Cac nuoc dang phaf frIn can cung c cac quy dInh v ngan hang va fhIf Iap cac fhI fruong chung khoan
mang fnh b sung va duoc dIu fIf ff o nhung noI co dIu kIn, nu mun bIn IoI ch cua qua frnh fu
do hoa faI chnh nhung frong nuoc fhanh hIn fhuc.
Trong khI cung c cac quy dInh v ngan hang cac chnh sach can nhm vao vIc gIam nhu cau va su bIn
dng cua cac khoan vay nuoc ngoaI ngn han.
Can nghIn cuu hop fac quc f ky hon nua d xay dung va frIn khaI cac chnh sach faI chnh, fIn f va
fy gIa hI doaI.
Can fao mI fruong kInh f Ianh manh d fhu huf cac khoan dau fu nuoc ngoaI daI han, bao gm ca vn
con nguoI, cho phep fhI fruong nI dIa hoaf dng ma khng bI xao frn khng can fhIf, va cam kf xay
CAC NC ANG PHAT TRIN
VA H THNG TAI CHNH TOAN CU
CHONG 3
78
dung mf ch d dam bao quyn IoI va nghIa vu cua nguoI dau fu, khng phaI ap dung fro cap hay cac
bIn phap khuyn khch khac.
Chuong nay nghIn cuu fhanh fuu hn hop cho dn hIn nay v qua frnh hI nhap h fhng faI chnh
quc f cua cac nuoc dang phaf frIn. Tu nhung kInh nghIm khac nhau, chuong 3 xac dInh nhung IoI ch Ian
ruI ro chnh frong hI nhap faI chnh foan cau. Quan frong hon, chuong nay co dua ra nhung gIaI phap fam co
quc gIa va foan cau d fhuc day cac muc fIu phaf frIn ma khng xam haI su n dInh faI chnh.
Tc hi nhp tai chnh quc t ngay cang tng
Nhung fIn b nhanh frong cng ngh fhu fhap xu Iy va ph bIn fhng fIn, cung voI vIc mo rng fhI fruong
faI chnh frong nuoc, fu do hoa gIao dIch faI khoan vn va fng fIf kIm fu nhan cho ngay v huu da fhuc day
nhung dI moI v faI chnh, fao ra cac khoan du fru vn Iuu dng foan cau dn hang nghn fy d Ia My. ng
fhoI, vIc cung c nganh ngan hang foan cau cng voI su canh franh fu cac f chuc faI chnh phI ngan hang
|bao gm quy fu bao hIm va quy fuong h) da cun huf nhIu fhanh vIn vao IInh vuc faI chnh quc f. Cac
xu fh nay fng manh frong fhap ky 1990, mo rng co hI dau fu cho nguoI co vn va cung cap ngun vn dI
dao cho nguoI dI vay
2
. Xu huong nhu vay se fIp fuc frong fh ky XXI.
Quy Ju lru lu bun lui chnh guc l ldng
Trong haI fhap ky qua, fhI fruong faI chnh cua cac nuoc cng nghIp hang dau fng In va hoa nhap h fhng
faI chnh foan cau, cho phep phan phI mf khI Iuong vn Ion chua fung co khng ch cho nn kInh f nhung
nuoc do, ma con cho ca nn kInh f cac nuoc dang phaf frIn va cac nn kInh f qua d
3
. Tu nm 1980, s Iuong
cac khoan dau fu rong fruc fIp cua nuoc ngoaI cac nuoc dang phaf frIn da fng gap 12 Ian |Iu d 3.1)
4
.
Biu 3.1
T 1980, lung u t trc tip nc ngoai va
chng khoan rong sang cac nc ang phat trin
tng rt manh
Nguoc IaI, Iung dau fu chung khoan IaI khng n
dInh frong suf nhung nm 1990, vuof qua muc 100
fy d Ia My nm 1993 va 1994, rI sau do IIn fuc
gIam dang k.
Cac cng fy o cac nuoc dang phaf frIn va cac
nuoc cng nghIp du huy dng duoc fhm nhung
quy fu fhI fruong chung khoan quc f. Cac fap doan
da quc gIa dng ky c phan o fhI fruong chung
khoan nhIu nuoc va fng cac quy fu cac fhI fruong
faI chnh cua cac nn kInh f khac. Tu nm 1993,
fng s cac khoan no quc f cua faf ca cac cng fy
da fng 75%, daf 3.500 fy d Ia My vao dau nm
1998. Mc du cac cng fy faI chnh va phI faI chnh
df fru so faI cac nuoc cng nghIp Ia nhung chu no
chnh, song cac cng fy raxIn, MhIc va ThaI Ian
cung da bf dau rof vn vao fhI fruong vn foan cau
- con duong ma chc chn cac nuoc khac se dI fheo
|Iu d 3.2).
S Iuong gIao dIch fu ban quc f fng, cung
voI muc fng fruong dang k v fhuong maI hang
hoa va dIch vu quc f khIn doanh fhu frn cac fhI
fruong hI doaI nuoc ngoaI fng gap 8 Ian. Trong
nm 1998, doanh fhu hang ngay daf 1.500 fy d Ia
My, gan bng khoang 1/6 san Iuong hang nm cua
nn kInh f My. Cac cng cu faI chnh co nhung ruI
ro gIng nhau, khng phan bIf dIa dIm phaf hanh,
CAC NC ANG PHAT TRIN VA H THNG TAI CHNH TOAN CU
79
da dem IaI fhu nhap gIng nhau cung cap fhm bng chung v su hI nhap cua cac fhI fruong vn quc gIa.
Thu nhap cua cac cng cu faI chnh nay khac nhau raf Ion fuy fung quc gIa cung gIng nhu 10 hay 20 nm
fruoc.
Quy fuong h, quy fu bao hIm, quy huu fr cac cng fy bao hIm va cac nha quan Iy dau fu va faI san
khac hIn dang canh franh voI cac ngan hang cac khoan fIf kIm quc gIa. Mc du cho dn nay, hIn fuong
nay ban dau moI ch gIoI han frong cac nuoc cng nghIp, song hau qua cua no dI voI cac nuoc dang phaf
frIn co fh con raf Ion. Cac nha dau fu fh ch da fan dung cac IoI fh cua vIc gIam bof rang buc o nhIu
nuoc cng nghIp d da dang hoa cac chung khoan cua ho frn fruong quc f, do do da Iam fng fng Iuong
cac khoan fu ban faI chnh fIm fang co fh cung cap cho cac nn kInh f dang phaf frIn va qua d. Trong
nm 1995, cac nha dau fu nay kIm soaf 20.000 fy d Ia My, frong do 20% Ia dau fu ra nuoc ngoaI. Iu d nay
cho fhay, fu nm 1980, cac quy do da fng gap 10 Ian va cac khoan dau fu fng 40 Ian |Iu d 3.3).
Tu Jo hou cuc Iung rn o cuc nn hinh l Jung phul lrin ru guu J
Thap ky 1990 chung kIn xu huong khng ngung fIn foI ch d fy gIa IInh hoaf hon va fu do hoa cac gIao dIch
faI khoan vn. VIc fu do hoa nay bao gm nhung bIn dI frong chnh sach dI voI cac IoaI hnh khac nhau
cua Iung vn fu nhan nhu dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI, dau fu fraI phIu va c phIu nuoc ngoaI cung cac
khoan vay nuoc ngoaI ngn han. Cac nuoc dang phaf frIn chau A, Tay ban cau va cac nn kInh f qua d da
chuyn sang ch d fy gIa duy nhaf, chu khng phaI Ia mf fy gIa rIng cho nhung nguoI dI fIn d kInh
doanh ngoaI fhuong va mf fy gIa rIng khac cho nhung nguoI dI fIn d dau fu
5
. Cac quy fc cu fhuong doI
hoI nha xuaf khau phaI chuyn dI cac khoan fhu ngoaI f faI ngan hang quc gIa frung uong, nay da duoc noI
Iong o cac nuoc dang phaf frIn fhuc cac chau Iuc, dc bIf Ia o Tay ban cau va ng u.
Tuy nhIn, fc d va chIu sau cua qua frnh fu do hoa faI khoan vn gIua cac nuoc raf khac nhau. Hau
Biu 3.3
Mt ngun vn ln ngay cang tng t cac quy
quan ly theo th ch c u t ra nc ngoai
Biu 3.2
Ca c cng ty thu c ca c n c ang pha t tri n ang
pha t ha nh ti n cho vay trn qu c t nhi u hn tr c
80
hf cac nuoc du huong foI fnh chuyn dI cua faI khoan vn, coI do Ia mf phan cua chuong frnh caI cach
rng Ion va fung buoc, bao gm nhIu bIn phap d cung c khu vuc faI chnh. Nhung AchenfIna, cac nuoc
vung an fch, Cxfa RIca, n Xanvado, CIamaIca, Cng hoa Curoguxfan MrIxo, XIngapo, TorInIdaf va
Tbag, VnxuIa da cung mf Iuc mo cac b phan quan frong cua faI khoan vn cua ho
6
.
NgoaI vIc huong foI fnh chuyn dI cua faI khoan vn, cac chnh sach khac da gIup cho nhIu nuoc
dang phaf frIn fro fhanh dIa ch dau fu nuoc ngoaI hap dan hon: n dInh kInh f vI m, caI cach co cau, fu
nhan hoa, noI Iong cac quy dInh cho dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI va gIam IaI suaf o cac nuoc cng nghIp.
Iong fIn vao frIn vong kInh f cua cac nuoc dang phaf frIn fng In frong fhap ky 1990 phan anh fhuc f Ia
dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI chIm fy frong ngay cang Ion frong cac Iung vn, bao hIu su cam kf dau fu
daI han hon cac hnh fhuc dau fu chung khoan nhu c phIu
7
.
Cho dn nm 1997, khoang 1/2 cac Iung vn vao cac nuoc dang phaf frIn Ia dau fu fruc fIp cua nuoc
ngoaI
8
. Cac khoan dau fu vua nu co gIam nhe frong nm 1998 d fhch ung voI khung hoang o ng A, mf
bIn dng khIn cho nhIu nuoc danh gIa IaI cac chnh sach dau fu do nhung kIn nghI nu ra o phan sau
chuong nay se cung cap quy dInh khung hanh dng. an fhan cac nuoc dang phaf frIn cung dang fro fhanh
cac nha dau fu nuoc ngoaI. Nm 1996, ho dau fu 51 fy d Ia My ra nuoc ngoaI, fng fy frong dau fu cua ho In
15% Iung vn dau fu fruc fIp nuoc ngoaI foan cau. CIng nhu nhung nuoc cng nghIp, ho chu yu dau fu
vao cac nn kInh f frong khu vuc hoc Iuc dIa nu frn.
au fu fruc fIp cua nuoc ngoaI frong cac nganh dIch vu chIm foI gan 2/3 Iung vn, frong khI dau fu
frong nganh ch fao gIam. Tuy nhung con s fng hop nay co khac nhau o cac nuoc song vIc chuyn huong
sang cac nganh dIch vu Ia raf dang k. Theo fruyn fhng, nganh dIch vu f duoc mo cua cho fhuong maI quc
f, do do fhIu cac bIn phap khuyn khch kIm soaf gIa fhanh, fng san pham, va sang ch. au fu fruc fIp
cua nuoc ngoaI bu dp su fhIu huf nay bng cach fng suc canh franh fhI fruong dIch vu nI dIa, va bng vIc
chuyn gIao nhung fap quan hoan hao cua nuoc ngoaI |xem Chuong 2). Hon nua, doanh nghIp cua cac nuoc
dang phaf frIn ngay cang fham gIa nhIu hon vao quan h dI fac voI nuoc ngoaI, IIn doanh co va khng co
c phan, dc quyn fng daI Iy, cap phep va gIa cng hoc cac fhoa fhuan v markefIng. Tu nm 1999 da co
hon 4.000 fhoa fhuan nhu vay duoc ky kf b sung cho cac Iung dau fu nuoc ngoaI
9
.
VIc fIp fuc fu do hoa cac quy dInh khung cua mf nuoc nhm dIu fIf dau fu nuoc ngoaI da fhuc day
cac Iung vn vao va cac fhoa fhuan gIua cac cng fy. Trong nm 1997, f nhaf co 143 nuoc da fhIf Iap duoc
quy dInh khung cho dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI. Khoang 94% cac fhay dI v quy dInh sau nm 1990 da
fhuc su gIup fao ra mI fruong fhuan IoI hon cho dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI
10
.
VIc ky kf dn dap cac hIp dInh dau fu song phuong da cung c cac caI cach nI dIa noI frn. Tu nm
1990 dn nm 1997, cac nuoc dang phaf frIn da fham gIa ky kf 1.085 hIp uoc dau fu song phuong. Cac hIp
uoc nay vua bao v cac quyn cua cac nha dau fu nuoc ngoaI, vua fao Iap mf mI fruong dIu fIf khuyn
khch dau fu. Cac hIp uoc khac cung franh cho cac nha dau fu bI danh fhu haI Ian faI nuoc cua chu nha dau
fu va nuoc nhan dau fu
11
. AchenfIna, Trung Quc, Cng hoa Arap AI Cap, Han Quc va MaIaIxIa da ky hau
hf cac hIp uoc, fIp sau Ia cac quc gIa o Trung va ng u. MoI day, cac nuoc My IafInh cung da bf dau
ky cac hIp uoc nay, va nhu fhuong I, fruoc hf ky voI cac nuoc Iang gIng. ng vIc fng cuong cac cam kf
v mf co ch dau fu quc gIa n dInh, cac hIp uoc nay da khuyn khch manh hon cac Iung dau fu quc f.
Hon nua, cac hIp uoc song phuong nay duoc cung c bng mf Ioaf cac hIp dInh dau fu khu vuc va nganh
12
.
Co mf nhom nho cac quc gIa kIn fr fhu huf hau hf cac khoan dau fu cua cac nuoc |Iu d 3.4)
13
.
raxIn, IndnxIa, MaIaIxIa, MhIc va ThaI Ian nm frong danh sach 12 nuoc fIp nhan dau fu nhIu nhaf
frong suf ba fhap ky qua Trung Quc |bao gm ca Hng Cng) fham du va nhom nay fu nm 1990, dn nm
1998 da nhan duoc 265,7 fy d Ia My dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI, khIn cho Trung Quc fro fhanh dIa ch
dau fu dang gIa nhaf frong cac nuoc dang phaf frIn. Mf s nuoc chau PhI va Trung ng cung raf fhanh
cng frong vIc fhu huf nhIu vn dau fu nuoc ngoaI, song nhom nay cung moI ch nhan duoc chua dn 10%
Iung dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI. Nm 1997, vn dau fu vao chau PhI ch chIm khoang duoI 2% fng dau
fu fh gIoI. V Iy do nay ma nhIu nuoc vung chau PhI Nam Xahara van se phaI fIp fuc dua vao vIn fro da
phuong va song phuong d faI fro cho cac du an dau fu |Hp 3.1).
81
Nhung hnh fhuc dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI co kha nng mang IaI IoI ch huu dung, Iau daI va bn
vung nhaf du IIn quan dn cac dIch vu cho nganh ch fao. ang fIc Ia ngay ca cac nuoc chau PhI, voI 5 nm
co fhanh fuu ff v chnh sach kInh f, cung kho fhu huf hnh fhuc dau fu nay, mc du co nhung bng chung
cho fhay fng fhu nhap cua cac nn kInh f nay cung co fh ff nhu baf cu nuoc nao
Nhung cun lro r lui chnh cho phul lrin hhung houng lrong houl Jng ng0n hung ru lin l.
Mc du y kIn rng raI cho rng cac nuoc dang phaf frIn fhu duoc nhIu IoI ch fu cac Iung dau fu Ion fruc
fIp cua nuoc ngoaI, song cac kha canh khac cua fu do hoa faI khoan vn da gay nhIu franh caI, IIn quan foI
cac chnh sach |hoc vIc fhIu cac chnh sach) dau fu chung khoan nuoc ngoaI va cac khoan no nuoc ngoaI
ngn han
14
. Cac Iung nay fhuong IIn quan chf che foI su baf n dInh cua fhI fruong faI chnh va fIn f
nhung nm cuI fhap ky 1990. Cac nuoc co fy I no ngn han cao fhuong d bI anh huong khI cac nha dau fu
df ngf fhay dI cam fnh. CuI cung, vIc chuyn huong dng Ioaf cac Iung vn anh huong xau ngay ca dI
voI nhung h fhng faI chnh manh, va chc chn se gay ra hau qua nghIm frong dI voI nhung h fhng yu
kem. Nhung cuc khung hoang kInh f do nhung bIn dng nay gay ra da ap df nhung chI ph khng I dI
voI cac nuoc IIn quan - nhung chI ph khng ch anh huong dI voI nguoI dI vay ma foI ca nhung nguoI v fI
xung quanh. Trong mf vaI fruong hop nguoI Iao dng da chung kIn fy I fhaf nghIp fng va Iuong gIam foI
1/4 hoc hon
15
. Cac doanh nghIp nho voI fy I no fhap se khng fh vay fhm hoc vay voI IaI suaf cao kho co
kha nng chIu duoc. Pha san fng, Iam cho khung hoang kInh f fhm nghIm frong va huy hoaI fhng fIn
cung nhu vn cua cac f chuc ma se kho phuc hI frong nhIu nm.
KhI suy fnh cac ruI ro vn gn IIn voI nhung bIn dng In xung va cac Iung vn quc f, cac chnh
phu se phaI phan bIf gIua fu do hoa cac fh ch faI chnh nI dIa va fu do hoa faI khoan vn. Mc du IIn quan
Biu 3.4
Mt vai nc ang phat trin nhn c phn
ang k u t trc tip nc ngoai a vao
ngoai cac nc cng nghip nm 1997
Mc du cac fap doan da quc gIa chu yu dau fu ra
nuoc ngoaI d ban cho fhI fruong nI dIa hoc fao co so
xuaf khau moI, song cac cng fy nuoc ngoaI fu Iau da
mun vao khaI fhac ngun faI nguyn fhIn nhIn cua
cac nuoc dang phaf frIn, bao gm dau mo, khoang san
va g. au fu vao faI nguyn fhIn nhIn fhuong Ia dau
fu kIu khu Iom. No cung cap ngun vn can fhIf cho
mf quc gIa, nhung mang IaI mf vaI IoI ch khac chng
han nhu cng ngh moI, fhI fruong moI, va fng ngun
vn nhan Iuc, Ia nhung fhu fhuong IIn quan dn dau
fu ch fao. Trong nhIu fruong hop, cac hoaf dng kInh
f ma dau fu dan dn fhuong nm o nhung vung fuong
dI heo Ianh cach xa cach khu vuc hoaf dng kInh f
khac.
I voI cac nuoc dang phaf frIn, nhung IoI ch
cua dau fu nuoc ngoaI khI khaI fhac cac ngun faI
nguyn fhIn nhIn, do nhIu nguyn nhan, van con
mo h. Thu nhaf, IoI ch dI voI cac nuoc dang phaf
frIn co fh nho hon cac ch s CP ban dau v nhung
ch s do khng fnh dn cua caI nuoc ay maf dI khI faI
nguyn bI khaI fhac. Thu haI, fng fruong kInh f fhu
duoc co fh khng bn vung. Trong mf s fruong hop,
dI san co fh xau hon nhung fruong hop khac. Nu cng
ngh khaI fhac vang d IaI mI fruong xung quanh chaf
xyanua fh chI ph khI phuc IaI mI fruong se raf Ion.
Nguoc IaI, cac cng fy co fh faI frng cay g cung faI
nhung khu rung bI chf.
82
dn nhung cng cu chnh sach khac nhau va chua dung nhung ruI ro khac nhau song ca haI hnh fhuc fu do
hoa nay du co fh fao ra su baf n dInh faI chnh nu chung khng duoc quan Iy ff. HaI fhap ky qua da
khng dInh caI gIa cao phaI fra cho nhung cuc khung hoang frong hoaf dng ngan hang foan cau. Tu nm
1977 dn nm 1995 da co 69 nuoc phaI chIu cac cuc khung hoang frong hoaf dng ngan hang nghIm frong
dn muc vn ngan hang bI can kIf
16
. Cap vn IaI cho nhung ngan hang nay raf fn kem, voI chI ph ngan sach
khoang 10% CP o MaIaIxIa |1985 - 1988) va 20% CP o VnxuIa |1994-1999). Cac cuc khung hoang nay
co fh Iam cham qua frnh fng fruong kInh f frong nhIu nm. Nhu da fhay ro qua cuc khung hoang o
MhIc nm 1994, ng A nm 1997-1998, khung hoang frong hoaf dng ngan hang va fIn f fhuong dI IIn
voI nhau
17
.
Tu do hoa faI khoan vn cung anh huong dn su n dInh faI chnh nI dIa boI v dau fu chung khoan co
fh bIn dng
18
. Cac nuoc Chau MI IafInh da fung chung kIn cac Iung vn fng va gIam manh. Iung vn
vao rong nm 1993 Ia 60 fy d Ia My, nhung dn sau cuc khung hoang MhIc nm 1995, Iung vn ra rong
daf foI 7,5 fy d Ia My. Su dung ngun du fru dang fng cua vn foan cau co fh gay ra nhIu bIn dng hon
o cac fhI fruong faI chnh dang phaf frIn va d bI fac dng nhIu hon fheo cam fnh cua cac nha dau fu fh
ch o nhung nuoc cng nghIp. NhIu cuc dIu fra fhuc f da cho fhay su nhay cam cua Iung chung khoan
cua vn nuoc ngoaI dI voI IaI suaf o cac nuoc cng nghIp.
Tng IaI suaf o cac nuoc cng nghIp cung Ia fng kha nng khung hoang frong hoaf dng ngan hang o
Trong s cac nc chm phat trin, nhng nc nho nht va t tai nguyn la nhng nc t co kha nng nht nhn c
cac lung vn t nhn ln. Cac nc nay vn cn cac khoan vin tr chnh thc tai tr u t y t, giao duc, mi trng
va ha tng c s. Nm 1998, tng lung vn rong chnh thc cua th gii c khoang 51,5 ty la My.
Vin tr co th giup rt co hiu qua khuyn khch tng trng va giam bt oi ngheo. Nhng y la ngun co han
va cn c s dung tt, va mun s dung tt cn co quyt nh ung n cua chnh phu ln cac nha tai tr. Chng han,
cac khoan vin tr co giup tng trng kinh t hay khng la phu thuc va chnh sach va mi trng th ch cua nc o.
Quan ly v m tt, chnh sach ung n v cu truc va iu hanh khu vc cng cng, va nhng bin phap lam tng c
phiu, tt thay u quan trong. Nhng im o thuc y ban thn s tng trng va h tr s tng trng phat huy tac
ng cua vin tr phat trin.
Vin tr phat trin, cung nh cac u vao kinh t khac co th dn n giam thu nhp. Ngay ca cac nc co chnh
sach tt cung phai chu nhng gii han v kha nng tip nhn vin tr. Khi vin tr chnh thc at ti 12% GDP th kha
nng ong gop cho tng trng cua no cung ht. Nhng co rt t nc at ti mc cao nh vy, v vy, mi trng chnh
sach cua t nc chnh la yu t duy nht han ch kha nng cua no thu hut cac khoan vin tr phat trin.
Trong khi chnh phu cac nc ang phat trin quyt nh hiu qua cua cac khoan vin tr i vi qua trnh tng
trng, th cac nha tai tr lai la ngi quyt nh hiu qua cua vin tr i vi vic giam nan ngheo oi toan cu. Bi v
chnh cac nha tai tr, ch khng phai cac chnh phu tip nhn la ngi quyt nh nc nao se nhn c vin tr. i
n quyt nh nay, cac nha tai tr cn ghi nh hai yu t:
Cac khoan vin tr co th khuyn khch tng trng n mc nao. y la yu t phu thuc va chnh sach va mi
trng th ch, va nh vy se khac nhau ang k gia cac nc.
Mc va s phn phi thu nhp hin tai cua nc tip nhn vin tr, bi v tng trng thu nhp mt nc nh Chil,
la nc co mc oi ngheo thp se lam giam oi ngheo t hn mt nc co oi ngheo ph bin nh n .
3/4 s ngi ngheo trn th gii (nhng ngi co mc thu nhp di 2la/ngay) hin ang sng nhng nc co
mi trng chnh sach ma cac khoan vin tr thm co th thuc y ty l tng trng. Vn la phn phi cac khoan vin
tr nay nh th nao tn dung u th cua mi trng thun li cho tng trng.
Ngun: Collier va Dollar 1998; Ngn hang th gii 1998a, 1999i.
Hp 3.1
Cac khoan vin tr tip tuc gi vai tro
83
cac nuoc dang phaf frIn va cac nuoc qua d v ba Iy do. Thu nhaf, d gIu cac nha dau fu nuoc ngoaI cua ca c
nuoc cng nghIp, nhung nguoI ma gIo day co fh fhu duoc IoI nhuan cao hon o frong nuoc, ngan hang cua cac
nuoc dang phaf frIn buc phaI fng IaI suaf. ChI ph cao se duoc chuyn sang cac con no frong nuoc, khIn
kha nng fra no cua ho gIam. Thu haI, nhIu cng fy o cac nuoc dang phaf frIn dI vay ngan hang nuoc ngoaI.
KhI nhung khoan vay nay mo rng vIc fng IaI suaf o cac nuoc cng nghIp fao ra mf cu sc kInh f vI m
chung, Iam cho cac cng fy nay khng co kha nng fra cac khoan vay frong nuoc cung nhu nuoc ngoaI
20
. an
can dI k foan se fro nn xau hon khI vIc fng IaI suaf o cac nuoc cng nghIp dan foI fnh frang gIam fy gIa
hI doaI o cac nuoc dang phaf frIn, v vay, nhung con no frong nuoc can nhIu nI f hon d fra cho cac khoan
vay bng ngoaI f.
Thu ba, fan cng bng dau co co fh gay anh huong nghIm frong dn su n dInh cua h fhng ngan hang
faI cac nuoc dang phaf frIn
21
. Mf cuc fan cng bng dau co fIn f xay ra khI nhung nguoI guI fIn frong
nuoc va nuoc ngoaI df nhIn chuyn hf fIn guI faI cac ngan hang nI dIa sang ngoaI f, khIn cho h fhng
ngan hang nI dIa phaI dI pho voI vIc ruf fIn hang Ioaf khoI ngan hang. Nhung cuc fan cng nay xay ra do
cac nha dau fu nhan duoc nhung fhng fIn moI co anh huong dn kha nng hap dan cua vIc gIu fIn mf
nuoc. Va cn bnh faI chnh nay se Iay Ian khI nn kInh f cua mf nuoc mang nhIu dc dIm gIng voI mf
nuoc dang chIu anh huong cua cac kho khn kInh f vI m nghIm frong |Hp 3.2)
22
.
Nhung mI Io so v kInh doanh ngan hang hay ruf fIn hang Ioaf faI ngan hang co fh v co ma sInh ra,
fao ra mf cuc khung hoang kInh f vI m dang Ie khng xay ra
23
. Trong cuc khung hoang ngan hang o
AchenfIna nm 1995, fIn guI gIam 1/6 frong quy dau cua nm va ngan hang frung uong bI maf 5 fy d Ia My
du fru. Cuc khung hoang nay xay ra, mf phan do maf Iong fIn o cac fhI fruong faI chnh chau My IafInh,
fIp sau cuc khung hoang MhIc fhang 12-1994
24
. HaI cuc khung hoang faI chnh gan day o ng A va My
IafInh cho fhay su can k v dIa Iy Ia mf nhan f quan frong quyf dInh su Iay Ian suy sup faI chnh. Su can
k fh ch, fuc Ia su gIng nhau v h fhng Iuaf phap, quy fc va fnh frang cung bI anh huong boI cu s c
gIng nhau cung co fh Ia nhung nhan f khac. V vay, cac nuoc can quan fam dn vIc dam bao rng h fhng
faI chnh va cac chnh sach kInh f vI m cua cac nuoc Iang gIng khng Iam fng kha nng gay fhanh khung
hoang faI chnh va su Iay Ian. Nguy co khung hoang fIm an Iay Ian ra nhIu quc gIa Ia Iy do co ban dan dn
hop fac va phI hop khu vuc v chnh sach kInh f vI m) cac chuan muc hoaf dng ngan hang va hIu Iuc cua
nhung dIu fIf hoaf dng ngan hang - mf d xuaf se duoc ban sau hon o phan sau chuong nay
25
.
Nhung cng frnh nghIn cuu IIn quc gIa gan day phaf hIn rng vIc kIm soaf vn f co anh huong
dI voI fng fruong kInh f
26
. Cach dIn gIaI co ve hop Iy v phaf hIn do Ia nhung caI IoI fhu duoc fu vIc su
dung quy du fru vn foan cau gIng nhu co hI b sung vn dau fu hoc da dang hoa ruI ro - da duoc can bng
voI caI gIa phaI fra cho cuc khung hoang ma fu do hoa faI chnh gay ra. Tuy rng su fr fr cua nhIu nuoc
Iun Ia dIu phaI xem xef, fh chung cung Iam ro su khac bIf gIua nhung bng chung v fac dng cua fu do
hoa fhuong maI va cua fu do hoa faI khoan vn dI voI fng fruong kInh f. Mf Ioaf nghIn cuu v fu do hoa
fhuong maI du cho fhay qua frnh nay mang IaI nhIu caI IoI, song bng chung v fu do hoa faI khoan vn con
hn fap. Thach fhuc hIn nay Ia phaI vach ra nhung chnh sach va dap ung v fh ch du suc fhu huf cac
khoan dau fu co anh huong fch cuc foI fng fruong, dng fhoI, gIam bof kha nng n ra cac cuc khung hoang
faI chnh fn kem. Phan con IaI cua chuong nay se gIoI fhIu chuong frnh fng hop d fhuc hIn dIu nay
28
.
Hng ti mt h thng hoat ng ngn hang vng chai va a dang
H fhng hoaf dng ngan hang dong vaI fro dc bIf quan frong dI voI vIc huy dng va phan phI vn o cac
nuoc dang phaf frIn, Ia noI khu vuc ngan hang dIn hnh chIm fy frong Ion frong fng frung gIan faI chnh
hon Ia o cac nuoc cng nghIp |Iu d 3.5)
29
. Cac cuc nghIn cuu IIn quc gIa cho fhay fac dng co IoI cua
mf khu vuc ngan hang Ianh manh dI voI fch Iuy fu ban nng suaf va fng fruong kInh f
30
. Chung cu nay
va kInh nghIm qua cac cuc khung hoang frong hoaf dng ngan hang fhuong xuyn o cac nuoc dang phaf
frIn cho fhay mf quy dInh khung dIu fIf ngan hang vung chc se mang IaI hIu qua raf ff. Quy dInh
khung nay se dam bao rng chu so huu cung nhu nguoI quan Iy ngan hang can bng duoc chI ph va IoI ch cua
cach ung xu chap nhan ruI ro.
84
Tuy nhIn, d daf muc can bng khI fhIf k cac quy dInh v dIu fIf ngan hang Ia raf kho khn. Quy
dInh Iong Ieo se Iam fng nguy co vIc cho vay se chuyn fu vung kIm soaf ruI ro sang vung IIu IInh. Nhung
dIu fIf ngan hang chf che qua se co fh huong cac quy chuyn sang khu vuc faI chnh phI ngan hang f dIu
fIf hon
31
. Khu vuc nay f bI IIn quan dn su sup d co h fhng hon cac ngan hang, boI v sup d ngan hang
nghIm frong se dan dn kho khn frong co ch fhanh foan. Tuy vay khu vuc nay van co kha nng gay baf n
dInh v faI chnh, do do f nhaf cung can mf s quy dInh mo rng ra ngoaI h fhng hoaf dng ngan hang, sau
ca cac chu fh faI chnh khac.
Tnh phuc fap va da dang ngay cang fng cua cac hoaf dng ngan hang dang Iam cng fhng cac kha
nng dIu fIf ngan hang khp moI noI, dc bIf Ia o cac nuoc dang phaf frIn, noI cac kha nng nay con f oI.
Su gIam saf fu nhan dI voI ngan hang co fh b sung cho nhung dIu fIf chnh fhuc, va ch co su kf hop
dung dn gIua nhung su gIam saf chung va rIng moI cho phep cac nuoc dang phaf frIn gf haI duoc cac IoI
ch co fh co fu qua frnh fu do hoa faI chnh.
O cac nuoc cng nghIp, mf cau fruc phap Iy va dIu fIf rng Ion Iam ch dua cho cac hoaf dng ngan
hang. Iuaf bao v quyn IoI cua chu no cho phep ngan hang yn fam cho vay va nhan fIn guI Iuaf xu Iy pha
san, fhu hI faI san va fh chap, va cac fhu fuc phap Iy fhuc fhI Iuaf nay nhanh chong va v fu
32
. Cac chuan
muc k foan va kIm foan gIup so sanh cac du an dau fu va Ia dIu kIn fIn quyf d xay dung cac fhI fruong
fraI phIu va chung khoan co hIu qua. S Iuong cac khoan vay ngan hang quc f gIa fng cung Ia fng d
quan frong cua cac chuan muc k foan foan cau
33
. VIc xay dung cac fh ch phap Iy v ngh nghIp nay phaI
Khi xay ra khung hoang tai chnh mt ni khac, ma mt nc lm vao khung hoang tai chnh v nhng nguyn nhn khac,
ch khng phai do thay i trong nhng yu t nn tang cua mnh, th ngi ta noi la co s ly lan. Cuc khung hoang m
u Mhic nm 1994 va Thai Lan nm 1997 a nhanh chong lan rng ra khp th gii. Cac cuc khung hoang nay co
anh hng ln n th trng tai chnh, th trng lao ng va san lng cua mt loat cac nc cac khu vc khac nhau,
thm ch cach ca na th gii.
iu g khin khung hoang tai chnh ly lan
27
? Chui s kin bt u bng vic mt nc pha gia ng tin cua
mnh, co th do cac nha u t nc ngoai ng loat rut tin at. Hang xut khu cua nc o tr nn re hn i vi ngi
tiu dung nc ngoai, con cac nc khac xut khu cung loai hang hoa se khng co c u th canh tranh. Chnh cac
nc nay se phai chu ap lc tng ty gia hi oai. Trong nm 1997 va u nm 1998, nhiu ngi s rng cac nc ng
A, trong n lc tng canh tranh xut khu khu vc, se tham d vao vong tron pha gia canh tranh co th pha hoai trin
vong kinh t cua tt ca cac nc tham gia.
Cac loai anh hng thng mai va ty gia hi oai o bt ngun t khi Thai Lan pha gia ng bat nm 1997 va lan
rng thanh khung hoang ng A. Nhng chung khng th ly giai su hay b rng cua s ly lan tai chnh. Mt nguyn
nhn khac ph bin trong gii u t khp th gii, la phan ng cua cac nha quan ly quy tng h i vi nhng khung
hoang quc gia. Cac nha quan ly quy co th m rng s bt n nh tai chnh bng nhiu cach:
Cac nha quan ly quy cac th trng mi ni thng phn phi danh muc u t cua ho cac nc khac nhau theo
ty l a xac nh trc. Khi gia tr u t mt nc giam, phan ng cua cac nha quan ly co th la ban chng khoan cac
th trng mi ni khac tai cn bng danh muc u t do o lam giam gia chng khoan va gy ap lc i v i ng tin
tt ca cac nc ho u t
Cac nha quan ly quy khi u t b l mt nc co th gp phai vn kha nng thanh khoan buc phai ban cac
khoan u t nc khac
Cac nha quan ly quy u t, c bit la th trng mi ni, tm thng tin v trin vong cua mt cng ty hay mt
quc gia, qua tn kem. Chnh kho khn nay thuc y phan ng ng b: vic mt nha u t ban chng khoan c coi
la da trn tin tc cha c ph bin rng, v vy, cac nha u t khac din giai hanh ng nay nh la mt tn hiu ban
cac chng khoan cua mnh. Vic thiu thng tin cung khuyn khch cac nha u t o nhn tin cua mt th trng hoat
ng kem hiu qua nh la mt tn hiu cho thy tin xu cung sp xay ra cac th trng tng t.
Hp 3.2
Cai g khin khung hoang tai chnh ly lan
85
hang frung uong cung co fh dong vaI fro Iam nguoI cho vay cap cuu cuI cung d gIup cac ngan hang gIaI
quyf nhung van d v fhanh khoan ngn han.
ao hIm fIn guI da bI ph phan nhu Ia se dong gop vao su baf n dInh cua h fhng hoaf dng ngan
hang, va nu fhIu mf co cau dIu fIf fhch hop fh dIu noI frn co fh dung. VoI bao hIm fIn guI, nhu ng
nguoI guI fIn ch don gIan guI fIn vao ngan hang fheo IaI suaf cao nhaf. Mf bIn fh cua Iuaf Cresham -
ngan hang kem gaf bo ngan hang ff - co fh xay ra; mf ngan hang sn sang chap nhan ruI ro Ion hon d fhu
IoI nhuan cao hon, co fh dua ra IaI suaf cao hon; khI cac quy d dn vao ngan hang do fh IoI fuc cua cac ngan
hang bao fhu hon dau fu vao cac nghIp vu f ruI ro, IoI nhuan fhap se gIam
34
. Thuc ra, van d khng phaI Ia
bao hIm fIn guI chnh fhuc, v chnh phu se cuu fro baf cu ngan hang Ion nao. Van d ch don gIan Ia nhung
ruI ro khung hoang h fhng qua Ion. Khung hoang faI chnh fac dng dn cac nuoc co va khng co bao hIm
fIn guI chnh fhuc, nhu cuc khung hoang moI day o Thuy In cho fhay. Tom IaI, van d ruI ro v fInh fhan
se nay sInh baf cu Iuc nao, khI co nhung ngan hang Ion, va o hau hf cac nn kInh f phaf frIn va qua d , co
su fap frung kha cao cac hoaf dng ngan hang khIn nguoI fa kho fIn rng chnh phu se khng can fhIp.
Tuy nhIn, khng phaI faf ca cac chuong frnh bao hIm fIn guI du gIng nhau
35
. Mf va chuong frnh co
hIu qua hon cac chuong frnh khac bao gm nhIu fhng I co fh cung ap dung co IoI o nhung noI khac. Mf vaI
chnh phu df gIoI han cho vIc bao hIm, quy dInh muc fran cua s fIn guI hoc s Iuong faI khoan duoc bao
hIm. Mf s khac IaI fhu ph bao hIm fhuong xuyn cua faf ca cac ngan hang, chu khng phaI Ia danh fhu
nhung ngan hang sng sof sau con khung hoang. Cach nay duoc su dung ph bIn hon, boI v vIc bf cac ngan
hang np fhu sau khI fhoaf khoI khung hoang se khng khuyn khch ho fruoc hf franh duoc sup d. V mf
Iy fhuyf, ph bao hIm fIn guI co fh fuy fhuc vao muc ruI ro cua danh muc dau fu cua ngan hang hay fy I cac
khoan cho vay khng hIu qua. Nhung cho dn nay, khng co chnh phu nao fhu nghIm y fuong nay.
Biu 3.5
Vai tro trung gian cua ngn hang ni ro bng
vic chim ty trong ln trong khu vc tai chnh
cua cac nc phat trin
a. Ty trong tai san cua nganh ngn hang so vi tai san cua tt ca
cac t chc tai chnh.
b. H thng ngn hang Universal c ch ro ty trong vai tro
trung gian rt cao.
Ngun: Ngn hang th gii 1997c
maf nhIu nm nn dIu quan frong Ia phaI bf fay
ngay vao fu bay gIo. Trong khI do, chnh phu co fh
xay dung cac quy dInh khung d gIaI quyf mf s
kho khn dc bIf frong hoaf dng cua ngan hang o
cac nuoc dang phaf frIn.
Tui suo cuc hhoun lin gui Iui Juoc buo him
Cac ngan hang vay ngn han fu cac khoan fIn guI va
cho vay frong mf fhoI gIan daI hon. NguoI guI fIn
quan fam dn d an foan cua khoan fIn guI phaI c
fm hIu chaf Iuong hoaf dng cho vay cua ngan hang,
Ia yu f quyf dInh ngan hang co du kha nng fra
cac khoan fIn guI khI yu cau hay khng. Nu nhIu
nguoI guI fIn - v Iy do ff hay xau, dua frn fhng
fIn dung hay saI - doI IaI cac khoan fIn guI cung mf
Iuc, ngan hang se vap phaI kho khn v kha nng
fhanh khoan. KhI cac ngan hang cho nhau vay nhung
khoan Ion, fh nhung cam kf faI chnh xuaf phaf fu
do co fh fao ra ap Iuc In mf s chu fh. Nu nguoI
guI fIn khng fh phan bIf duoc frng den gIua cac
ngan hang, fh mf vu ruf fIn dng Ioaf o mf ngan
hang co fh dan dn nhung vu ruf fIn dng Ioaf o cac
ngan hang khac, de doa fnh n dInh cua foan b h
fhng faI chnh. han ch kha nng nay, cac chnh
phu fhuong bao hIm cac khoan fIn guI, dam bao
cho nguoI guI fIn rng ho se duoc nhan IaI khoan
fIn guI cua mnh va do do ho do bI kch dng gay ra
dau fIn vu ruf fIn dng Ioaf faI ngan hang. Ngan
86
Quy Jjnh hhuyn hhch gium rui ro.
Mf co cau dIu fIf ngan hang bao quaf nhIu IInh vuc hoaf dng ngan hang: nhung dIu kIn can fhIf d
fhanh Iap mf ngan hang, nhung dIch vu ngan hang co fh cung cap, muc vn phaI co Iuong du fru can fhIf
d fu bao v dI voI cac khoan cho vay khng hIu qua, va muc fhanh khoan phaI co d dap ung cac khoan ruf
fIn. Co cau dIu fIf ay cung xac dInh nhung dIu kIn cng b mf khoan cho vay khng hIu qua, quan Iy
fhanh phan danh muc dau fu cua ngan hang, ch dInh cac bIn phap xu Iy frong fruong hop cac khoan cho vay
frong danh muc dau fu dIn bIn xau hay khI nguoI guI dng Ioaf ruf fIn. V s Iuong va fnh da dang cua
dIch vu ngan hang ngay cang fng nn cac nha dIu fIf can dap ung kha nng co nhIu van d xay ra cung
mf Iuc o nhIu khu vuc.
Cac nha dIu fIf nuI hy vong dn cung nn fru fru frong vIc fhI hanh nhung bIn phap kIm soaf ruI
ro hoc khng chIu dong cua som cac ngan hang d phong ngua dIn bIn xau cua cac khoan cho vay frong
danh muc dau fu da Iam cho nhIu cuc khung hoang ngan hang fro nn fI f hon
36
. V Iy do do, vIc fao ra
co ch d gIam bof kIm ch dIu fIf - fuc Ia fr hoan nhung hanh dng nghIm khc, nuI hy vong rng
ngan hang se fu hI phuc duoc - Ia mf buoc dI quan frong ma cac chnh phu phaI fhuc hIn d cac hoaf dng
dIu fIf cua ngan hang fro nn hIu qua hon
37
. Mf vaI chnh phu da bf dau gIaI quyf van d nay bng cach
nhan manh quyn kIm foan d Iap dI voI bang can dI k foan cua cac ngan hang, phaf ngan hang nao
khng chIu kIp fhoI cng b cac khoan cho vay khng hIu qua, phaf |hoc dong cua) cac ngan hang khng dap
ung dung muc cac doI hoI v vn. Sau cuc khung hoang ngan hang nm 1982, ChII fhuc hIn caI cach dc
bIf nhm gIam bof su kIm ch dIu fIf, bng cach fng fnh dc Iap cua cac nha dIu fIf va bf buc phaI
cng b fruoc cng chung hoaf dng cua cac nha dIu fIf cung nhu cua ngan hang. Iuaf Phap cua ChII cung
cam mI IIn kf gIua nhung ngan hang duoc bao hIm va cac fap doan doanh nghIp
38
.
S Iuong cac cuc khung hoang hoaf dng ngan hang fng In da df cau hoI v gIa frI cua mf s chnh
sach khac cua chnh phu. Chng han, chnh phu da c gng khuyn khch vIc cho vay dI voI mf s nganh
muc fIu hoc bng cach dam bao cac khoan vay, hoc don gIan ch fhI ngan hang cho cac nganh do vay fIn
39
.
Mf s nha bnh Iuan v cuc khung hoang ng A cho rng cac bIn phap nay da fao ra su dam bao ngam
ngam hoc cng khaI cua chnh phu
40
. Trong nhung fruong hop nay ngan hang se khng xem xef can fhan cac
don xIn vay cua nhung du an uu daI, mf saI Iam fhuong dan dn fnh frang ph bIn khng fra duoc no.
Thnh fhoang, cac ngan hang cung bI han ch v hnh fhuc cho vay. Thuong ho ch duoc cho mf s nganh hay
khu vuc nhaf dInh vay. Xef fheo kha canh nhung gIoI han nay se han ch ngan hang frong vIc duy fr danh
muc cho vay da dang d co fh can bng ruI ro cua cac nganh hoc khu vuc khac fh nhung gIoI han nay can
duoc IoaI bo. Van d nay dc bIf quan frong dI voI nhung ngan hang ch cho vay frong mf khu vuc dIa Iy
nhaf dInh va khI hau hf nhung nguoI dI vay hoaf dng frong cung mf nganh. Trong hoan canh nay, gIam
gIa se de doa kha nng fra no cua nganh, va nhu vay cung anh huong dn kha nng fra no cua ngan hang.
Co haI fhach fhuc khac can chu y khI fhao ban quy dInh dIu fIf ngan hang fhch hop: su franh chap v
quyn faI phan dI voI ngan hang va mI IIn kf chf che gIua ngan hang fnh va chnh quyn cap duoI cap
quc gIa
41
. franh frung Ip gIua cac bIn phap dIu fIf cua cap duoI cap quc gIa va cap quc gIa, franh ap
Iuc cua cap duoI quc gIa v su kIm ch dIu fIf, va franh nhung moI chao bao dam ngam cua cac chnh
quyn duoI cap quc gIa, dang co su doI hoI manh me phaI fhuc hIn su dIu fIf ngan hang o cap quc gIa.
X0y Jung cuc bin phup hhuyn hhch lu nh0n gium rui ro
Cac bIn phap khuyn khch fu nhan b sung khung dIu fIf cua chnh phu co fh gIup dIu chnh chI ph va
IoI ch cua cac ruI ro ma cac ngan hang chap nhan. Chng han, fhuong ky, cac ngan hang co fh phaf hanh
mf IoaI chung no fhuc cap dc bIf khng co dam bao cua chnh phu. V nhung nguoI nm gIu cac chung no
fhuc cap nay se bI frng fay nu cac ngan hang do khng fra duoc no, nn ho co dng co manh me gIam saf
nhung ruI ro frong cach fhuc hIn cho vay cua cac ngan hang
42
. Nhung khac voI nhung nguoI nm gIu c phan
cua ngan hang, nhung nguoI so huu cac chung no fhuc cap nay se khng fhu duoc IoI fuc nhIu hon nu ngan
hang fng doanh fhu bng cach cho vay cac khoan ruI ro cao, v fhI fruong quyf dInh fy suaf IoI nhuan ban
dau cua cac chung no fhuc cap
43
.
87
Cac ngan hang mun gIam muc IaI suaf cao fra cho nhung nguoI so huu cac chung no fhuc cap nay |dc
bIf v fy I IaI suaf cao Ia fn hIu canh bao cho nguoI guI fIn va chnh phu) co dng co kch fhch fao Ia p
nhung dInh I v gIam saf va cng b fheo dInh ky cac bao cao v chaf Iuong danh muc dau fu cua ngan hang.
ChII va AchenfIna da ap dung mf s bIn phap nay
44
.
Su cui cuch houl Jng ng0n hung Jung lin c0y
Mf h fhng dIu fIf ngan hang moI co fh se gp phaI van d v d fIn cay, dc bIf Ia o nhung nuoc co IIch
su cho vay fheo ch dao cua chnh phu, co fham nhung frong b may dIu fIf, va cac cuc khung hoang ngan
hang faI dIn. MI quan h dung muc gIua cac nha dIu fIf va nguoI bI dIu fIf co fh Ia mf y fuong moI
cung voI nhan fhuc rng nhung su can fhIp manh me can phaI dIn ra mf cach fu dng va khng co chuf fu
fuI nao v pha b may dIu fIf, khI mf ngan hang khng Iam fron nhung nghIa vu phap Iy cua mnh. Cac
nuoc dang phaf frIn co fh fng d fIn cay cua cac caI cach ngan hang moI bng vIc fhng qua va fhuc fhI cac
chuan muc cua ngan hang quc f. Cac ban hIp dInh cua uy ban v cac fhng I dIu fIf va gIam saf ngan
hang fhuc ngan hang fhanh foan quc f, moI nguoI con bIf dn duoI fn goI HIp dInh asIe hay Chuan
muc asIe, co fh cung cap cac chuan muc nhu vay.
NhIu nguoI cho rng HIp dInh asIe hIn nay khng fIn duoc xa va fhuc f Ia dang duoc sua dI
45
.
Nhung nha ph bnh cho rng HIp dInh chua du d cham duf vIc cho vay co ch dao, fhuc day fnh cng khaI
|fhng qua vIc xuaf ban cac chuan muc dIu fIf), hoc gIam fhIu ruI ro cua su fu fuI frong b may dIu fIf.
Cac chuan muc cung bI ph phan Ia df ra muc vn qua fhap dI voI cac nuoc dang phaf frIn Ia nhung nuoc
co fh phaI dI pho voI cac cu sc Ion fu bn ngoaI
46
. Nhung cac nuoc dang phaf frIn co fh ky kf bIn ban ghI
nho voI mf f chuc faI chnh quc f nhu ngan hang fh gIoI va Quy fIn f quc f |IMI) d van dung cac
chuan muc chf che hon HIp dInh asIe hoc do nguy co khung hoang Iay Ian, cac nuoc Iang gIng cung co
fh xay dung cac chuan muc ngan hang fu nguyn manh hon cho khu vuc.
VIc ap dung cac chuan muc ngan hang duoc cng nhan frn foan cau khng ch n dInh h fhng ngan
hang, ma con co nhIu dIm IoI nhu gIam chI ph dI vay cho ngan hang nI dIa, va duoc coI Ia ruI ro chc chn.
nhung uu dIm nay fhanh hIn fhuc can co su gIam saf fu bn ngoaI dI voI quc gIa cho phu hop voI
nhung chuan muc moI. Chng han, mf nhom cac nuoc Iang gIng fhoa fhuan Iap mf h fhng chuan muc fu
nguyn. Thoa fhuan nay co fh bao gm ca co ch kIm soaf fhuong ky, gan gIng voI co ch kIm soaf chnh
sach fhuong maI cua T chuc fhuong maI fh gIoI |WTO). Se co mf f chuc frung Iap fhuc hIn kIm fra, va
sau cuc franh Iuan khng dI dau gIua cac nuoc IIn quan, se cng b mf bao cao v nhung dIu da phaf
hIn. Nuoc bI kIm soaf co fh dap ung bng mf cam kf fIp fuc caI cach. Cac nha dau fu du co fh duoc doc
nhung bao cao nay d ho phan bIf ro hon gIua cac nuoc. CuI cung, mf h fhng nhu vay se gIam kha nng
xay ra khung hoang ngan hang va su Iay Ian faI chnh bng vIc khuyn khch cac nuoc fuan fhu cac chuan
muc hoaf dng ngan hang cao hon.
Vui lro cuu cuc ng0n hung nuoc ngoui
VIc cho phep cac ngan hang nuoc ngoaI vao mf nuoc co fh Iam rI Ioan khu vuc ngan hang nI dIa frong
fhoI han ngn. Nhung su xuaf hIn ngan hang nuoc ngoaI cung mang IaI nhIu IoI ch daI han duoI hnh fhuc
fng fhm ap Iuc chap nhan ruI ro fhch hop dI voI cac ngan hang nI dIa. Chap nhan ngan hang nuoc ngoaI
khng phaI Ia baI fhuc frI bach bnh, nhung nu chap nhan dung Iuc va nn kInh f co fh chIu dung su baf
n dInh frong fhoI gIan ngn, fh IoI ch se raf Ion.
Chnh phu co fh khuyn khch chuyn gIao cac ky nng va fhng I ff nhaf sang nuoc mnh bng cach
cho phep cac ngan hang quc f chaf Iuong cao voI danh fIng ff cung cap cho fhI fruong nI dIa cac dIch vu
faI chnh
47
. uoc fIp nay doI hoI chnh phu phaI cho phep ngan hang nuoc ngoaI duoc Iap chI nhanh va cho
phep nhan vIn ngan hang gIoI nhap cu. Chc chn cac ngan hang quc f cung se nhan ra rng nhan vIn
ngan hang dIa phuong co kIn fhuc ff hon v nn kInh f nI dIa, dInh I kInh doanh va fap quan, do do moI
ho Iam vIc. Qua fhoI gIan, cac nhan vIn ngan hang dIa phuong se hoc fhuc fIn cua cac ngan hang quc f
88
va fhu nhan duoc ky nng ma ho se duy fr khI quay fro IaI Iam vIc cho ngan hang nI dIa.
IoI ch cua vIc chap nhan cac ngan hang nuoc ngoaI khng ch gIoI han frong vIc chuyn gIao ky nng
va cng ngh. Ngan hang nuoc ngoaI co fh fhuc day canh franh, khuyn khch moI ngan hang gIam chI ph
can bIn va chI ph quan Iy. Mf nghIn cuu moI day v anh huong cua ngan hang nuoc ngoaI dI voI h fhng
ngan hang cua 80 nuoc cho fhay o cac nuoc co s Iuong ngan hang nuoc ngoaI fuong dI cao, chI ph cua cac
ngan hang nI dIa gIam. Tuy nhIn, cac ngan hang nI dIa cung co kha nng kIm IoI fhap hon
48
. Kf qua dIu
fra cung cho fhay vIc chon fhoI dIm cho phep cac ngan hang nuoc ngoaI fham nhap vao fhI fruong can duoc
nghIn cuu ky Iuong. Nu fng canh franh nuoc ngoaI khIn cho cac ngan hang nI dIa phaI mo rng danh
muc cac khoan cho vay co muc ruI ro cao d dI pho mf cach fuyf vong voI nguy co khng fra duoc no, fh day
Ia dIu khng aI mun
49
.
Nhn chung, cac ngan hang nuoc ngoaI duoc da dang hoa hon ngan hang nI dIa va co fh chIu dung anh
huong cac cu sc bn frong ff hon. Suy fhoaI kInh f vI m nghIm frong co fh day cac ngan hang nI dIa vao
fnh frang khng fra duoc no. Nhung nu mf ngan hang nuoc ngoaI co faI san frong cac nn kInh f khoe
manh, cu sc kInh f vI m o nuoc chu nha co fh se f gay fac haI hon. Taf nhIn, IoI ch nay ch co fh xay ra
khI chu ky kInh doanh o cac nuoc khac nhau. Cac cu sc kInh f co fh fap frung o mf khu vuc, chau Iuc hoc
mf nganh. Trong nhung fruong hop nhu vay, nhung nn kInh f dang phaf frIn ch co fh fhu duoc f IoI fu
vIc da dang hoa nu cac ngan hang nuoc ngoaI o cung khu vuc hay chau Iuc, hoc o cac nuoc co cung co cau
san xuaf. Mf IoI canh bao khac IIn quan dn vIc chap nhan cac ngan hang nuoc ngoaI: cac su kIn o nuoc
ngoaI se anh huong dn su sn sang cho vay nuoc chu nha. Chng han, gIa baf dng san va gIa chung khoan
o Nhaf an nhung nm 1990 gIam, khIn cho cac chI nhanh ngan hang Nhaf o My cung gIam cac khoan cho
vay
50
. Tuy nhIn nhn chung, nhung ruI ro cua mf h fhng kInh doanh ngan hang khng da dang hoa che
Iap kha nng nay.
IoI ch cuI cung cua vIc chap nhan ngan hang nuoc ngoaI Ia su hIn dIn cua nhung ngan hang nay gIu
IaI duoc nhung cng cu quan Iy va dIu fIf ngan hang, vn co raf f o cac nuoc dang phaf frIn. Ngan hang
nuoc ngoaI fhuong chIu su dIu fIf cua chnh quyn nuoc ho. Nu ngan hang nuoc ngoaI nm duoc quyn
kIm soaf ngan hang nI dIa |bng da s c phan) - hoc mua ngan hang nI dIa khI fu nhan hoa - fh frach
nhIm dIu fIf duoc chuyn ra nuoc ngoaI va cac nha dIu fIf frong nuoc co fh fap frung cac phuong fIn
va cac ngan hang nI dIa con IaI. KIch ban nay nhan manh su can fhIf phaI phan dInh ro rang frach nhIm
dIu fIf qua bIn gIoI quc f.
Tin trnh thc hin t do hoa tai khoan vn
CaI fhIn dIu fIf ngan hang Ia mf buoc fIn v chnh sach raf quan frong, ngay ca khI cac fhI fruong faI
chnh fh gIoI khng rang buc voI nhau ngay cang chf che. Tuy nhIn, su an foan va dam bao cua h fhng
ngan hang cac nuoc dang phaf frIn fro fhanh van d Ion hon do su bIn dng cua cac Iung vn quc f. Iuc
do, cau hoI df ra Ia fm cach nao d kf hop su dIu fIf ngan hang voI chIn Iuoc quc gIa fu do hoa faI khoan
vn. HaI cuc khung hoang kInh f vI m o MhIc va ng A fIp fheo nhung cuc ruf vn ngn han cua cac
nha dau fu nuoc ngoaI da nu IaI nhung d nghI v mf cach fIp can fheo fIn frnh nhIu buoc voI van d fu
do hoa faI khoan vn
51
.
Cuc franh Iuan nay xac dInh ro nhung caI bay ma cac nuoc dang phaf frIn gp phaI khI ho suy fnh fu
do hoa faI khoan vn cua mnh. Can phaI franh fung caI bay d gIam fhIu nguy co khung hoang faI chnh.
Taf nhIn, cac nuoc dang phaf frIn, raf khac nhau v ban chaf, cac fh ch phap Iy, fhng I dIu hanh doanh
nghIp, dIu fIf ngan hang, phaf frIn fhI fruong vn va dIu kIn kInh f vI m
52
. V vay se khng co phuong
sach duy nhaf cho fIn frnh fu do hoa faI khoan vn. Thay vao do se co mf cng fhuc bIn dI fuy fheo fung
nuoc, mf phan phu fhuc vao fc d sua dI su maf can dI kInh f vI m va fhuc fhI cac quy dInh faI chnh
dang fIn cay.
Mf yu f co ban cua fIn frnh fIp can Ia vach ra cac chnh sach kIm soaf nhu cau vay nuoc ngoaI
ngn han
53
. IoaI vn nuoc ngoaI nay Ia IoaI d ruf nhaf, d Iam maf n dInh khu vuc ngan hang va foan b nn
89
kInh f. Tf nhaf Ia nn fhuc fhI cac chnh sach fac dng dn cac khoan vay ngn han fruoc khI Iung vn
chay vao. VIc han ch cac khoan vay nuoc ngoaI ngn han phu fhuc mf phan vao y dInh cua chnh phu.
Chng han, frong cuc khung hoang MhIc, cac chu fh nha nuoc chnh Ia nhung con no nuoc ngoaI Ion
54
.
Cung khng nn khuyn khch nhu cau no nuoc ngoaI ngn han cua fu nhan bng muc fhu uu daI, nhu da
fung xay ra o ThaI Ian voI cac khoan vay fhng qua phuong fIn ngan hang quc f ng Cc.
Mf phuong phap manh me hon d han ch cac khoan vay nuoc ngoaI ngn han Ia fac dng fruc fIp vao
Iung vn
55
. Cach nay fap frung kIm soaf Iung vn chuyn vao, v kIm soaf Iung vn chuyn ra ro rang Ia
khng co hIu qua
56
. Mf cach d franh kIm soaf Iung vn chuyn ra Ia cac cng fy da quc gIa ban hang cho
cac cng fy me o nuoc ngoaI voI gIa ghI s raf fhap, chuyn gIa frI ra khoI quc gIa. Cac nha dau fu nuoc ngoaI
mun franh kIm soaf fhnh fhoang cung dI vn cua mnh Iay faI san o nuoc ngoaI cua mf nguoI cung sng
o nuoc so faI.
Mf chuong frnh gm cac bIn phap han ch vIc chuyn cac khoan vn ngn han vao ChII d duoc
fhuc hIn o nuoc nay nm 1991
57
. Chuong frnh nay bf buc phaI chuyn fhanh du fru khng co IaI frong mf
nm faf ca cac Iung vn nuoc ngoaI chuyn vao ChII ma khng Iam fng quy vn huu hnh, nhu cac khoan
cho vay nuoc ngoaI, fraI phIu co fhu nhap c dInh va dau fu c phan. Mf phan cua cac Iung vn chuyn vao
nay phaI duoc gIu frong faI khoan khng co IaI frong mf nm. Iuc dau muc df ra Ia 80% nhung da gIam
xung 10% fhang 6-1998 va sau do xung 0. Tuy nhIn yu cau nay van con duoc duy fr frn dIu I va co fh
se duoc khI phuc. KInh nghIm nay cho fhay nhung yu cau nhu vay co fh fhay dI d n dInh muc vn
chuyn vao. ang Ie nhm vao cac dang fhuc chuyn Iung vn vao cu fh - mf bIn phap ma cac nha dau fu
d Ian franh bng vIc fhay dI fn goI - chuong frnh nay fao cac bIn phap Iam nan Iong vIc dau fu f hon
mf nm
58
. NghIn cuu fhuc f da cho fhay fac dung cua IoaI fhu nay Ia fhay dI co cau Iung vn vao Iam cho
dau fu fruc fIp nuoc ngoaI f nhanh chan nhe gof hon, mc du bng chung v fac dng chung dI voI Iung
vn vao con hn fap
59
. Cac nuoc co fh gIam fac dng do fhay dI frong cam fnh cua cac nha dau fu chung
khoan nuoc ngoaI ma khng can fruc fIp cam cac khoan dau fu do. KhI ay cung voI vIc cung c h fhng dIu
fIf ngan hang, chnh phu co fh dan dan gIam fy I fIn guI khng fra IaI. Cach fIp can nay co fh gIam bof
ruI ro cua nn kInh f dI voI cac Iung vn chay ra ngoaI bng cach han ch mf s Iung vn vao ban dau.
dIu chnh cac khoan no vay nuoc ngoaI ngn han, chnh phu can phaI quyf dInh xu Iy cac khoan
fIn guI bng ngoaI f frong h fhng faI chnh nI dIa. Cac khoan fIn guI nay fhuong chIm mf fy frong Ion
frong fng cung fIn cua cac nuoc dang phaf frIn va fhuc f Ia da vuof qua 30% o 18 nuoc frong nm 1995
60
.
Trong khI caI goI Ia d Ia hoa ro rang co nhIu anh huong dI voI quan Iy kInh f vI m, van d frong fam o
day Ia fac dng cua no dI voI su n dInh faI chnh va dI voI qua frnh fu do hoa faI khoan vn
61
.
Trong mf h fhng ngan hang co du fru raf nho, su gIa fng cac khoan fIn guI bng ngoaI f se Iam
fng cac khoan phaI fra cua danh muc no cua ngan hang nI dIa. Nguy co fIm an xuaf phaf fu fhuc f Ia fng
Iuong ngoaI f rong frong nn kInh f fhap hon nhIu so voI fng faI san va no co mnh gIa bng ngoaI f. KhI
phaI dI mf voI vIc ruf fIn guI ngoaI f hang Ioaf frong h fhng ngan hang nI dIa, ngan hang frung uong
co fh bI fhuc ep phaI dong vaI fro Ia nguoI cho vay cap cuu cuI cung va cung cap cac khoan vay ngoaI f
khng I cho ngan hang nI dIa
62
. Nhung cac khoan vay nay doI hoI ngan hang phaI duy fr du fru ngoaI f Ion
voI chI ph cao. Hon nua, vIc chuyn cac khoan guI bng ngoaI f nay fhanh fIn mf co fh anh huong dn
fy gIa hI doaI va kha nng fhanh foan cua cac doanh nghIp frong nuoc da vay ngoaI f. Cac yu f nay cho
fhay phaI df ra cac khoan fhu hoc cac doI hoI cao v vn ngan hang fhch hop d han ch cac khoan fIn guI
ngoaI f frong cac h fhng ngan hang co su gIam saf dIu fIf qua so saI.
Cac nuoc dang phaf frIn cung co fh duy fr f I du fru ngoaI f cao d gIam nguy co khung hoang faI
chnh va kInh f do vIc ruf vn af
63
. Ty I du fru can fhIf se phu fhuc vao muc d fhuong maI quc f cua
quc gIa va s Iuong vn hay dI chuyn dau fu vao nn kInh f. Cac nuoc co du du fru Ia mf fn hIu cho ca c
nha dau fu nhung nguoI bIf rng ho co fh chuyn faI san cua mnh sang ngoaI f voI fy gIa hIn hanh. Thng
fIn nay se Iam gIam ruI ro do faf ca cac nha dau fu fhI nhau chay ra khoI mf nuoc cung mf Iuc do ho so d ng
fIn nuoc do sup d
64
. Nhung du fru ngoaI f cung phaI fra gIa. Thng fhuong, fIu dung va dau fu nI dIa phaI
han ch d xuaf khau nhIu hon nhap khau va duy fr duoc fhng du. Hoc cach khac, co fh phaf hanh fraI
90
phIu daI han d Iam du fru, frong fruong hop nay, gIa phaI fra Ia chnh Ich IaI suaf ngn han va daI ha n.
Su Iua chon ch d fy gIa hI doaI cung Ia mf nhan f quan frong anh huong dn fIn frnh fu do hoa.
Taf nhIn, ch d fy gIa nao phuc vu ff nhaf IoI ch cua mf nuoc con phu fhuc nhIu vao cac can nhc khac,
chu khng ch Ia su fhch hop cua ch d voI fIn frnh fu do hoa faI khoan vn. Tuy nhIn, cac dang co ch fy
gIa khac nhau se fao ra cac bIn phap khac nhau, khuyn khch nhung nguoI co fIm nng vay vn nuoc
ngoaI ngn han. c bIf, mf ch d fy gIa c dInh se dua IaI caI ma mf s nguoI dIn gIaI Ia mf su dam bao
ngam cho nhung nguoI dI vay, rng ho co fh bo qua ruI ro fhay dI fy gIa. Kf hop ch d fy gIa c dInh voI bao
hIm fIn guI cung co nghIa Ia gIam duoc raf nhIu ruI ro fn dung cho nhung nguoI nuoc ngoaI guI fIn vao
ngan hang
65
. Cac khoan dam bao nhu vay se khuyn khch Iung vn vao, co kha nng Iam fng su phu fhuc
cua nn kInh f vao no nuoc ngoaI ngn han. Con phIn phuc hon nua, khI cac nha dau fu df van d nghI ngo
cac khoan bao dam nay fh chc chn Ia mf khI Iuong vn Ion se chay ra ngoaI. Iuc do, ch d fy gIa se Iam
va nguy co bI fn haI, fru phI quc gIa do co du du fru ngoaI f d bu dp vao khoan vn chay ra. Ro rang dIu
kIn fIn quyf d duy fr fhanh cng fy gIa c dInh kho khn hon Ia nguoI fa nghI Iuc fruoc.
Nguoc IaI, ch d fy gIa IInh hoaf IaI nhc nho cac nha dau fu phaI fnh dn ruI ro fy gIa v se khng co
su dam bao khI fy gIa ha. Nhu kInh nghIm cua MhIc nm 1995, ThaI Ian nm 1997, va IndnxIa nm
1998 cho fhay, su sng con cua h fhng ngan hang quc gIa co fh bI de doa khI cac cng fy dI vay dung fruoc
fnh frang khng fra duoc no, do dng nI f bI gIam gIa da Iam fng dang k doI hoI v ngoaI f dI voI ho. Cac
cuc khung hoang faI chnh faf nhIn cung co fh xay ra frong ch d fy gIa IInh hoaf , nhung co ch nay buc
cac nha dau fu phaI fnh dn nhung bIn dng cua fy gIa hI doaI nhIu hon Ia ch d fy gIa c dInh. Cac ch
d fy gIa cung khac nhau v cac kha nng Iua chon danh cho cac nha hoach dInh chnh sach khI Iung vn
chay vao fng In day Ia van d da duoc nghIn cuu frong cun TrIn vong kInh f foan cau 1998/99 cua Ngan
hang fh gIoI.
Pham vI bIn dng va maf can bng kInh f vI m goI y rng cac can nhc khac cung quan frong frong
vIc quyf dInh fc d fhch hop cua qua frnh fu do hoa faI khoan vn. Mc du hau qua cua fu do hoa con phu
fhuc vao co ch fy gIa song vIc do bo cac rao chn Iung vn khI co hang Ioaf cac Iung vn chuyn vao hoc
chuyn ra, Ia dIu khng khn ngoan. Chng han, Iung vn chuyn ra co fh fng nhanh nu fu do hoa faI
khoan vn dIn ra frong fhoI ky Iam phaf cao, khI cac nha dau fu nI dIa frng chung nhIu hon vao cac khoan
IoI n dInh o nuoc ngoaI.
Muc fIu cua chnh sach fung buoc fu do hoa faI khoan vn Ia dan dan fng kha nng chIu dung cua h
fhng faI chnh quc gIa dI voI cac rI Ioan bn ngoaI. Trong khI dang xay dung cac fh ch fhI fruong vn nI
dIa |nhu dIu fIf ngan hang) cac chnh phu cung co fh fap frung vao cac bIn phap gIam bof ruI ro xuaf phaf
fu fhay dI frong cam fnh cua nhung nguoI nm gIu cac cng cu no nuoc ngoaI - chung nao cac phuong phap
chon Iua khng Iam cho cac nha dau fu daI han nuoc ngoaI qua so haI.
Thu hut u t cua nc ngoai
Cac khoan dau fu cua nuoc ngoaI daI han se fIp fuc cung cap cho cac nuoc dang phaf frIn nhIu IoI ch quan
frong. Nhu cau v cac du an co so ha fang cng cng d mo rng d fhI se Ion hon bao gIo hf. Chnh phu va
nguoI guI fIf kIm frong nuoc khng phaI Ia ngun faI fro duy nhaf. Trong khu vuc fu nhan, IoI ch cua dau
fu nuoc ngoaI daI han bf dau bng vIc mo rng vn c phan hoa cua nuoc chu nha. Tuy nhIn, v cac cng fy
da quc gIa Ia nguoI chIu frach nhIm v hau hf cac khoan dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI, nn con co nhIu
IoI ch khac. IoaI hnh dau fu nay Iam fng canh franh frn fhI fruong frong nuoc, v vay Ia nguyn duoc phan
b hIu qua hon va cac cng fy nI dIa dau fu nhIu hon. au fu fruc fIp cua nuoc ngoaI bao gm IIn doanh
hay fhoa fhuan va gIay phep cng ngh gIua cac cng fy dIa phuong va nuoc ngoaI fhuong co chuyn gIao cng
ngh
66
va fhng I ff nhaf sang nuoc chu nha, va khuyn khch fng nng suaf
67
. |Tam quan frong cua dau
fu fruc fIp nuoc ngoaI dI voI AI Cap va TandanIa se duoc ban foI frong haI fruong hop nghIn cuu o chuong
8).
Cac nuoc phaI Iam g d fhu huf dau fu nuoc ngoaI7 Cuc fhao Iuan nay se nu ra mf vaI bIn phap hIu
91
qua nhaf: ap dung cac chnh sach b fro ngun vn con nguoI, fu do hoa co ch chnh sach fhuong maI, franh
cac khoan duf Iof cho cac nha dau fu nuoc ngoaI, fao mf co ch n dInh cac quyn va nghIa vu cua cac nha dau
fu, va phaf frIn fhI fruong chung khoan nhu Ia nhung ngun fhu huf vn khac.
V0n Jung cuc chnh such b sung ngun rn con nguoi
Mf nghIn cuu moI day cho bIf, cac nuoc voI frnh d gIao duc fhap va fy I dau fu nuoc ngoaI nho se fng
fruong cham hon raf nhIu so voI cac nuoc co frnh d gIao duc va Iuong vn chay va cao
68
. Cac nuoc co Iuc
Iuong Iao dng co frnh d frung bnh fhap hon 5 fhang frung hoc co so va muc dau fu nuoc ngoaI nho hon
0,1% CP, co fy I fng fruong hang nm nho hon 1%. Nhung cac nuoc co Iuong nguoI Iao dng dI hoc frung
bnh nhIu hon 1 nm frung hoc co so va Iuong vn chay vao nhIu hon 0,2% CP se daf muc fng fruong
bnh quan hang nm 4,3%. Cac nuoc co frnh d hoc van cao nhung fy I dau fu nuoc ngoaI fhap, hoc frnh
d hoc van fhap nhung fy I dau fu nuoc ngoaI cao se fng fruong ff hon mf chuf so voI cac nuoc co haI fIu
ch fhap noI frn. Kf qua nay mf phan cho fhay, nu Iao dng fao fhuan IoI cho chuyn gIao dau fu va cng
ngh, fh ban fhan nhung nguoI Iao dng phaI co frnh d dao fao ff - fhuong voI cac ky nng dc fhu cua
fung nganh - va co fh fIp fuc hoc
69
. Va do cac nha dau fu nuoc ngoaI ngay cang phan bIf gIua cac khu vuc
va d fhI frong mf quc gIa, nn su dn bu cho cac chnh quyn duoI cap quc gIa v su caI fhIn h fhng gIao
duc va dao fao faI do cung se fng In.
Tu Jo hou ch J chnh such lhuong mui
au fu fruc fIp cua nuoc ngoaI co anh huong sau dam dI voI su fng fruong cua cac nuoc fheo duI chnh
sach khuyn khch xuaf khau hon Ia cac nuoc fhuc hIn chnh sach fhay fh hang nhap khau
70
. Nguyn nhan
co fh Ia do cac cng fy nuoc ngoaI v muc dch canh franh foan cau va fhI fruong quc f, da co cac bIn phap
ff hon khuyn khch chuyn gIao cng ngh va dao fao - dI cung voI raf nhIu IoI ch. O cac nuoc ng A, dau
fu fruc fIp cua nuoc ngoaI da dong vaI fro quan frong frong vIc fhuc day san Iuong va xuaf khau hang cng
nghIp fIn fIn. Chng han o Han Quc, cac chI nhanh nuoc ngoaI da chIm foI fu 65 dn 73 san Iuong cua
khu vuc dIn va dIn fu
71
.
Mf chnh sach fhuong maI mo cua cung Ia yu f quan frong d fhu huf dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI.
Nhung cuc dIu fra v cac cng fy Nhaf an quyf dInh dau fu ra nuoc ngoaI cho fhay s nhan fhuc fch cuc
v cac chnh sach chI phI cac khoan dau fu nay Ia yu f quyf dInh k hoach dau fu vao mf nuoc, va cac rao
chn fhuong maI fhap se cang Iam cho cac cng fy da quc gIa fham nhap vao daf nuoc do
72
. KhI h fhng cng
ngh fhng fIn hang dau khch I fu do fham nhap fhI fruong fh nuoc do ngay cang hI nhap nhIu hon vao
nn kInh f fh gIoI va fro fhanh dIa dIm dau fu hap dan hon. Mf cuc dIu fra cac cng fy quc f o Hng
Cng, XIngapo va aI Ioan cho fhay co so ha fang fIn fIn Ia yu f quan frong nhaf khI xem xef chon Iua df
fru so faI khu vuc cung voI cac dIch vu cung nhu cac hoaf dng gIa cng frong mf nuoc, va Ia yu f quan
frong fhu haI d df co so san xuaf. au fu fruc fIp cua nuoc ngoaI ngay cang gn nhIu voI cac co hI fhuong
maI hon Ia khaI fhac fhI fruong dIa phuong
73
. Chng han, dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI vao MhIc fng
manh sau khI fhoa fhuan fu do fhuong maI c My |NAITA) co hIu Iuc Ia bng chung cho fhay MhIc duoc
coI Ia mf co so cung cap hang hoa cho fhI fruong My.
Phaf frIn fheo huong xuaf khau co nghIa Ia cac quyf dInh dau fu f phu fhuc hon vao quy m cua fhI
fruong nuoc so faI, v cac cng fy mong mun ban hang frn fhI fruong foan cau. o cac cng fy da quc gIa
khng bI froI buc vao fhI fruong nI dIa, nn ho co fh IInh hoaf hon frong vIc Iua chon dIa dIm. Ca haI
dIm nay cho fhay cac chnh sach kInh f n dInh va hap dan ngay cang fro nn quan frong. Thuc f Ia dau fu
fruc fIp cua nuoc ngoaI dang dap ung nhanh hon cac yu f kInh f, hon Ia so voI fruoc day
74
.
Trunh Jul Iol cho cuc nhu J0u lu nuoc ngoui
Khng phaI faf ca cac bIn phap fhu huf dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI du Iam fng phuc IoI quc gIa. Trong
khI danh gIa 183 du an dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI o 30 nuoc frong 15 nm qua mf nghIn cuu gan day
92
cho bIf, khoang fu 25 dn 45% du an co anh huong xau dI voI phuc IoI quc gIa
75
. Kf Iuan baf ngo va khng
duoc chao don nay phan anh su fhaf Ia dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI fhuong dI cung voI cac chnh sach saI
Ich. Cac chnh sach nhu vay bao gm yu cau nha san xuaf phaI su dung mf Iuong nhaf dInh san pham nI
dIa o dau vao; bao h fhuong maI chng IaI hang nhap khau canh franh voI hang do cac nha dau fu nuoc ngoaI
san xuaf; cac khoan mua chuc fro cap faI chnh hoc mIn gIam fhu, IIn doanh va cac fhoa fhuan gIay phep
cng ngh duoc uy quyn. If ra, mf vaI frong s nhung chnh sach nay cung khuyn khch dau fu, nhung dI
voI foan fh xa hI fh phan maf dI fhuong Ion hon phan nhan duoc. NgoaI ra, van d khac se nay sInh khI cac
frung fam d fhI va cac chu fh duoI cap quc gIa khac canh franh voI nhau d II keo dau fu fhuong fham gIa
vao cac cuc canh franh kem hIu qua kIu dI n xIn hang xom d cung cap cac khoan fro cap va khuyn
khch cua nha nuoc. O day, cac chnh quyn cap quc gIa co fh han ch cac kIu mua chuc ma cac chnh
quyn duoI cap quc gIa moI chao nhung nguoI dau fu nuoc ngoaI.
Tuo ml co ch n Jjnh cuc guyn ru nghiu ru cuu cuc nhu J0u lu nuoc ngoui
Cac chnh sach quc gIa va cac fh ch dIu fIf gIup fao dIu kIn fhuan IoI cho cac cng fy da quc gIa dau
fu fruc fIp nuoc ngoaI. f dau bng vIc dInh ro quyn va nghIa vu cua cac nha dau fu da quc gIa. NhIu
nuoc dang phaf frIn da vach ra khung Iuaf phap nay va don gIan hoa cac fhu fuc hanh chnh. Hnh fhuc caI
cach fh ch nay dc bIf hap dan dI voI cac nha dau fu du dInh dau fu va cac nuoc bI rI Ioan boI cac nguy
co chnh frI va nan fham nhung, v nhung fhuc f nay IIn kf mf cach fIu cuc voI dau fu fruc fIp cua nuoc
ngoaI
76
. Cac nuoc gIam fham nhung va quan IIu gIay fo khng nhung ch fro nn hap dan dI voI dau fu hon,
ma con gIup ca cac nha san xuaf frong nuoc
77
.
HaI IoaI hnh dIu fIf va cam kf frong nuoc co nhung chI fIf dc bIf quan frong dI voI dau fu fruc
fIp cua nuoc ngoaI. IoaI fhu nhaf Ia chnh sach fu nhan hoa, dung d khuyn khch dau fu nuoc ngoaI.
Chuong 8 se m fa nhung n Iuc fhanh cng cua HunggarI d fhu huf nguoI nuoc ngoaI mua cac ngan hang
fhuc so huu nha nuoc fruoc day. IoaI fhu haI bao gm cac nghIa vu cua mf nuoc dI voI HIp dInh chung v
fhuong maI dIch vu cua WTO. Cac nghIa vu nay co fh bao gm cam kf cho phep cac cng fy nuoc ngoaI fham
gIa vao mf s fhI phan dIch vu nI dIa, nhu da nu o chuong 2.
Ngay ca nu mf nuoc fhuc fhI ff chnh sach kInh f vI m, cac bIn phap fu do hoa fhI fruong va cac quy
dInh phap Iy ro rang fh khng phaI Iuc nao cung dam bao Ia chnh phu k nhIm, bao gm ca chnh quyn
duoI cap quc gIa va co quan fruc fhuc se fhuc hIn cac cam kf cua nguoI fIn nhIm frong mf fhoI han daI.
Nguy co nay co fh han ch su hap dan cua cac khoan dau fu voI chI ph cao va fhoI gIan hoan fra daI, nhu ca c
du an co so ha fang d fhI. Cac hoaf dng ngay cang nhIu cua chnh quyn duoI cap quc gIa co fh Iam fram
frong fhm van d nay |Hp 3.3).
Mf co ch gIaI quyf franh chap co fh gIup gIaI quyf van d v cam kf. Su phan xu cua frong faI quc
f fhuong Ia su Iua chon duoc ua chung. Cac dIu khoan fhuong Iuong co fh nm frong cac fhoa fhuan dau
fu voI cac chu fh duoI cap quc gIa. Trong mf vaI fruong hop cac chnh quyn duoI cap quc gIa ky hop dng
voI cac nha dau fu nuoc ngoaI co fh su dung fhoa fhuan bao fro cua Trung fam gIaI quyf franh chap dau fu
quc f |ICSI). Can 1.000 hIp uoc dau fu song phuong va 4 hIp uoc dau fu da phuong bao gm cac dIu
khoan cam k fhoa fhuan faI ICSI. Mf vaI hIp dInh song phuong da nu ro se bao ham cac hoaf dng va
nhung dIu bo sof cua chnh quyn dIa phuong faI cac nuoc ky fhoa fhuan.
CuI cung, fhoa fhuan dau fu daI han duoc can dI va cac bn cung co IoI se Ia su bao fro Iau daI nhaf.
VIc cung cap cac chuong frnh dao fao dc bIf nhm fng kha nng dam phan cac fhoa fhuan cng bng cua
chnh quyn dIa phuong Ia bIn phap co fh daf duoc muc fIu nay. Hoc vIn phaf frIn Iuaf quc f o Roma
dao fao nhIu Iuaf gIa cua cac nuoc dang phaf frIn d Iam vIc co hIu qua voI cac nha dau fu va cho vay quc
f, va Ngan hang fh gIoI cung da nu ra mf s sang kIn gop phan caI fhIn van d cam kf nay |Hp 3.4).
Su sup d cua cac cuc dam phan v mf hIp dInh dau fu da phuong nm 1998 cho fhay mf hIp dInh
foan cau v quy fc dau fu van con xa voI. Tuy nhIn, s Iuong cac fhoa fhuan va hIp dInh dau fu song
phuong va khu vuc da fng In. Cac f chuc ky nhung fhoa fhuan nay nhan fhay rng fng cuong bao h cac
93
nha dau fu nuoc ngoaI se khuyn khch nhung nguoI cung ky gIu dung IoI hua gIao dIch Iau daI voI ban fhan
cac nha dau fu nuoc ngoaI cua mnh. V hau hf cac khoan dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI Ia frong nI b khu
vuc gIo day cac nuoc dang phaf frIn cung da dau fu cac khoan khng I ra nuoc ngoaI va nhan fhay nhu cau
phaI bao v cac khoan dau fu cua mnh nn vaI fro cua cac fhoa fhuan dau fu khu vuc cang phaI duoc nhan
manh.
KhI cac hIp dInh dau fu nay bao gm cac cam kf duy fr caI cach nI dIa fh cac caI cach nay cang dang
fIn cay. Nu dao nguoc cac caI cach nay khI hIp dInh da duoc ky kf, se khng ch gay fac haI cho nn kInh
f frong nuoc, ma con bI cac chnh phu nuoc ngoaI fra dua. Cac dIu khoan dau fu cua NAITA co hIu Iuc
khoa fraI cac caI cach quy dInh va f chuc nI dIa cua MhIc. Tuong fu nhu vay, fhoa fhuan fhuong maI uu
daI Mercado Comun deI Sur |MRCOS!R) da fhuc day caI cach raxIn va AchenfIna va khuyn khch dau
fu fruc fIp cua nuoc ngoaI fu cac nuoc khac, chu yu Ia My
80
.
Cac hIp dInh dau fu nuoc ngoaI khu vuc cung co fh bao gm cac han ch su dung fro cap khuyn khch
bng fhu va canh franh hop I. Thoa fhuan ban dau co fh dInh nghIa cac hnh fhuc uu daI duoc chap nhan,
dInh Iuong cac hnh fhuc ay va nu ra mf s huong dan su dung chung. Iuc do, cac bn ky kf co fh dam
phan v cac han ch fhm sau nay, cung gIng nhu cac bn ky kf fhoa fhuan fhuong maI quc f da faI dam
phan muc fhu quan. Cac fhoa fhuan nay cung nhm gIam cac bIn phap fham gIa vao cac chnh sach dI n
xIn hang xom d fhu huf vn. Iu nay Iam dIu su Io so Ia cac nuoc co xu huong han ch bao v mI fruong
va nhung su bao h quan frong khac d dI Iay IoI hua cho mf du an dau fu |con goI Ia hI chung chay dn
fan cung).
Phul lrin lhj lruong chung hhoun - ml Iuu chon hhuc r ngun cung ung rn
Mc du dau fu chung khoan nuoc ngoaI khng fao co hI fuong fu d chuyn gIao cng ngh va fng canh
franh nhu dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI nhung no raf huu ch dI voI cac nuoc dang phaf frIn. Mo fhI
fruong chung khoan cho su fham gIa cua bn nuoc ngoaI se fng fhanh khoan bng vIc fng cuong vn fng
hop cua nhung nguoI mua vao nhung nguoI ban. Ty s gIa/IaI c phan fng khI fhanh khoan fng, Iam cho fhI
fruong fro fhanh ngun huy dng vn c phan raf hap dan
81
. KhI fhI fruong chung khoan phaf frIn va fng
cuong, no cung mang IoI cho cac fhanh phan khac cua khu vuc faI chnh cung nhu foan b nn kInh f chng
han, dau fu fruc fIp nuoc ngoaI fng fheo vIc mua ban frn fhI fruong chung khoan. Phaf frIn fhI fruong
Mt cng ty My ng y xy dng d an nng lng Dabhol. D an nay se cung cp cho thanh ph Maharashtra cua n
2.000 mga oat in trong thi gian 20 nm
78
. Sau khi thoa thun nay c ky nm 1993, cac nha u t nc ngoai bt
u phai chu nhiu chi ph cao xy dng tram in. Cac quan chc chnh phu tham gia ky thoa thun a tht bai trong
cuc bu c nm 1995 va d an u t a tr thanh vn chnh tr gy nhiu tranh cai. Chnh phu mi hoan d an va ch
10 thang sau cac cuc am phan va s nhng b cua cac nha u t, mt thoa thun mi c ky kt. Nhiu ngi cho
rng thoa thun cu a qua hao phong i vi cac nha u t va thc t la cng ty o khng chm dt d an, ma thay vao
chon cach tai am phan, a cho thy bng chng cua quan im nay. Khi tai am phan, chi ph xy dng chnh thc
giam t 1,3 triu la/mga oat xung con 0,9 triu la/mga oat
79
. Vic huy bo mt d an ma chnh phu tin nhim a
thng qua ro rang khng phai la cach tt nht thu hut cac nha u t nc ngoai tip sau vao lnh vc nay. Cac nha u
t bao cao rng chi ph tr hoan a ln ti khoang 25.000 la/ngay, va cac t bao tai chnh quc t a danh nhiu tranh
vit v cuc khung hoang to ln nay.
Trng hp nay cho thy s gia tng quyn quyt oan cua chnh quyn di cp quc gia ma bao cao nay nh
ngha nh la mt trong nhng phan ng chnh tr c ban i vi vic a phng hoa, co th phc tap hoa nh th nao cac
n lc cua chnh quyn cp quc gia nhm thc hin cac cam kt. Nu cac nha u t khng phn bit c cac chnh
quyn di cp quc gia trong mt nc th hoat ng cua mt chu th co th c coi la hanh vi x s cua cac chu th
khac. y la vn nghim trong i vi cac chnh quyn cp quc gia mun thu hut u t trc tip cua nc ngoai.
Hp 3.3
Chnh quyn di cp quc gia cung gp phai vn v cam kt
94
chung khoan va phaf frIn ngan hang co mI IIn h chf che, fch cuc. Tnh fhanh khoan va fng fruong kInh
f cung co mI quan h fuong fu
82
.
Su bIn dng fIm an cua fhI fruong chung khoan dang Ia mI quan fam fhuong xuyn. NhIu chnh
sach nhm gIam su bIn dng cua khu vuc ngan hang cung co fh gIup Iam gIam nhung bIn dng cua fhI
fruong chung khoan va cac cach fIp can voI fIn frnh fu do hoa faI khoan vn cung co fh duoc ap dung dI
voI Iung vn chung khoan. Nhung cung gIng nhu nhung phan khac cua khu vuc faI chnh, nguyn nhan cua
su bIn dng frn fhI fruong chung khoan fhuong Ia fhIu fhng fIn chnh xac va cap nhaf. Thng fIn chnh
xac fu cac ngun fIn dc Iap se Iam cho cac fhI fruong moI nI fro nn hap dan hon dI voI cac nha dau fu
chung khoan nuoc ngoaI va fng fnh n dInh cua Iung vn. Cac Iuaf I quy dInh vIc bao cao fhuong xuyn
fnh hnh faI chnh voI cng chung frong nhung IInh vuc co ban nhu dau fu, baf dng san va fhIf bI, gIao dIch
ngoaI hI va cac hop dng daI han se Iam gIam fnh khng chc chn
83
. ThI fruong faI chnh se phaf frIn ff
nhaf khI fn faI cac b Iuaf nhan manh quyn cua c dng |dc bIf Ia c dng fhIu s) va mf h fhng dIu
fIf khuyn khch cng b fhng fIn cua doanh nghIp
84
.
Trong 25 nm foI, Iung vn dau fu nuoc ngoaI vao va ra khoI cac nuoc dang phaf frIn se fng dang k.
Cac nuoc dang phaf frIn se ngay cang quan fam dn vIc xay dung mf co ch n dInh va an foan d bao v
cac nha dau fu nuoc ngoaI - va nu ra ro rang cac nghIa vu cua ho. V ngun cung vn fng, nn chnh quyn
frung uong va cap duoI cap quc gIa se phaI fng muc cau v vn d faI fro cho cac du an co so ha fang d fhI.
Cac nuoc dang phaf frIn co fh fhuc hIn cac bIn phap d fhu huf va fI da hoa IoI ch cua cac khoan dau fu
nuoc ngoaI daI han, bng cach fham gIa vao cac fhoa fhuan khu vuc nhm fng su an foan cho cac nha dau fu,
va bng cach duy fr cac chnh sach kInh f vI m, fhuong maI va dIu chnh n dInh
Phuc hi hp tac kinh t v m quc t
Phac fhao hI nhap faI chnh quc f nay da co chu y franh df foan b ganh nng caI cach In nhung nuoc ca
bIf. ong gop cua cac fhoa fhuan khu vuc va foan cau dI voI dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI va gIam saf faI
chnh da duoc nghIn cuu. Nhung van fn faI mf h qua cua xu huong foan cau hoa nn kInh f. V cac nn
Ngn hang th gii a cung cp cac khoan vay cho nhng chnh phu chu nha tai tr cho cac ngha vu cua ho c am
bao i vi rui ro chnh tr, va nhng am bao nay lai c cung cp cho cac nha u t nc ngoai. Ngn hang cung cung
cp cho chu n am bao khoi rui ro khng tra n, do chnh phu nc chu nha khng thc hin c mt s ngha vu nht
nh lin quan n d an. Khi cung cp cac khoan am bao nay, Ngn hang yu cu chnh phu nc chu nha ky mt ban
am bao i ng tra cho Ngn hang khoan n bu ma Ngn hang a tra cho (cac) nha u t nc ngoai. Tr phi chnh
phu nc chu nha c tnh khng thc hin cac ngha vu i vi Ngn hang (lam anh hng xu n toan b quan h vi
nhom Ngn hang th gii) ban am bao i ng nay se lam giam kha nng chnh phu pha v cac ngha vu hp ng.
C quan am bao u t a phng (MIGA) se cung cp cho cac nha u t nc ngoai cac khoan bao him chng
tn tht do anh hng cua chin tranh va ri loan dn s, vic tc oat, va khng chuyn i tin c. Khi nha u t
nc ngoai khng thc hin hp ng vi nc chu nha trc toa an nc o, MIGA co th bao him cho ho khoan chng
tn tht do vi pham hp ng. T nm 1991 n nm 1996, MIGA a ky 30 hp ng tr gia khoang 3,5 ty la v cac d
an c s ha tng. Cac hp ng nay b sung cho cac hp ng do cac nha bao him t nhn cung cp nhm chng rui
ro vi pham cam kt.
Nm 1992, theo yu cu cua Uy ban phat trin nhom Ngn hang th gii a cho ra mt mt loat hng dn th hin
cac cach tip cn ang tin cy vi khung phap ly x ly cac khoan u t nc ngoai. Nhng hng dn bao quat cac vn
chnh lin quan ti hip nh bao v u t: vic cp phep, x ly va tc oat cac khoan u t nc ngoai, vic giai
quyt tranh chp gia cac chnh phu va cac nha u t nc ngoai. Cac iu khoan cua nhng hng dn nay khng bt
buc, nhm muc ch b sung cho cac thoa thun quc t tng ng. Hn na, cac hng dn nay cung nhm ap dung
cho cac nc va bt c b phn cu thanh nao cua cac cp di.
Hp 3.4
Giam nhe vn cam kt: vai tro cua Ngn hang th gii
95
kInh f ngay cang phu fhuc Ian nhau nn anh huong cua cac quyf dInh v chnh sach cua mf nuoc se nhan
rng ra cac nuoc khac, bao gm ca nhung rI Ioan fIm an
85
. Mc du su fuong fac nay dc bIf manh gIua cac
nuoc Iang gIng, song dIu kIn kInh f vI m o cac nuoc cng nghIp cung co anh huong ro rf dI voI nhung
nuoc con IaI.
In dng chnh Ich IaI suaf gIua cac nuoc cng nghIp Iam fhay dI Iung vn vao va ra khoI cac nuoc
dang phaf frIn, co kha nng gay baf n dInh dI voI h fhng faI chnh cua nhung nuoc do. Can fnh dn mf
Ioaf phuong fIn hop fac quc f d fao dIu kIn cho cac nuoc cng nghIp vua daf duoc muc fIu cua mnh
ma van khng Iam xao dng cac nuoc khac.
MI IIn h chf che ngay cang fng gIua cac nuoc frong cung mf khu vuc cung cho fhay Iy do phaI fao
ra mf mang IuoI khu vuc nhm ngn chn va chng IaI khung hoang faI chnh
86
. V mI IIn kf fhuong maI
va faI chnh ngay cang fng gIua cac nuoc frong khu vuc, nn nu mf nn kInh f hoaf dng kem se co fh
anh huong sau sc dn cac nn kInh f Iang gIng. Thuc f nay doI hoI phaI co su gIam saf chf che va h fro
cua cac nuoc frong cung khu vuc. Tuy nhIn, suc manh ngay cang fng cua IIn kf khu vuc se Ia cho chu ky
kInh f cua cac nuoc frong khu vuc chuyn dng dng b hon. Trong fruong hop nay IMI co chuc nng Ia co
quan ngoaI khu vuc quan Iy khung hoang se cang quan frong hon v cac nuoc frong cung khu vuc cung bI suy
fhoaI se gIam bof cac ngun Iuc sn co d co fh gIup dI fac frong khu vuc.
Mf cach fIp can day hua hen dang duoc xay dung frn co so nhung bIn phap ma cac nuoc dang fhI
hanh nhm fIn foI vIc gIam saf kInh f khu vuc. HIp hI cac nuoc ng Nam A |ASAN) da fhoa fhuan
fhuc fhI co ch gIam saf kInh f vao fhang 11-1997. Co ch nay nhm gIam saf cac chnh sach frong nhIu khu
vuc d bI fn fhuong, nhm caI fIn su phI hop chnh sach kInh f gIua cac nuoc fhanh vIn va h fro cho
cac nuoc fhanh vIn khI co khung hoang
87
. Nhung da co nhIu nghI ngo xuaf hIn dI voI co ch nay, cau hoI
ngo vuc Ia IIu co du ngun Iuc d cung cap cho co ch, va IIu cac chnh phu co mun cng b fhng fIn kIp
fhoI hay ph phan chnh sach dI nI cua cac nuoc hay khng
88
. Iu nay cho fhay nhung kho khn cua vIc
duy fr hop fac frong nhung sang kIn khu vuc nhu co ch nay, hay khun kh hop fac ManIIa.
KhI mf nhom nuoc frong khu vuc xay dung duoc mf k hoach gIam saf dang fIn cay d chung nhan
rng cac nuoc fhanh vIn fhuc fhI ff cac fhng I v dIu fIf va v kInh f vI m fh cac nuoc fhanh vIn co
fh mo rng hop fac bao gm ca vIc gop quy du fru chung d ngn can su fan cng cua dau co fIn f. Con
dau ph duyf nay se gIup cac nha dau fu phan bIf duoc su khac nhau gIua cac nuoc fhanh vIn. Quy du fru
chung cua khu vuc vua nu co fh duoc su dung d fng du fru cho mf nuoc, nu khng co fh se fro fhanh
nn kInh f cham ngoI n cho khung hoang khu vuc. Nu khoan du fru b sung do gIam kha nng pha gIa
dng fIn cua mf nuoc frong fuong IaI fh cac nha dau fu frong nuoc va nuoc ngoaI se khng mun ban d ban
fhao cac c phIu ma mnh da mua frong nuoc do va nhu vay co kha nng franh duoc vIc ruf fIn hang Ioaf.
Cac nuoc cung co fh fhm do co hI hop fac voI cac dI fac khu vuc frong khI xay ra khung hoang faI chnh.
Co fh ky fruoc cac hIp uoc dI pho voI khung hoang, khIn cho cac nha dau fu co fh hy vong vao su hop fac
dI pho voI cac cu sc va gIup Iam dIu nhung y nghI bI quan nhaf. Co fh su dung cac hIp uoc Iam khun kh
hop fac chnh sach faI khoa d gIam fhu va fng fIu dung nhm fao quy phuc IoI cho nhung nguoI bI khung
hoang fac dng nhIu nhaf va khuyn khch fng fruong kInh f khu vuc
89
. Cac hIp uoc nay cung co fh fao
co so cho cac cam kf khng fham gIa vao cuc canh franh pha gIa dng fIn va khng Iam gIam kha nng
fham nhap fhI fruong bng vIc fng muc fhu va cac hang rao phI fhu quan hIn co.
' ' '
Vn dI chuyn nhanh frn fruong quc f Ia dIu da duoc moI nguoI cng nhan. Nhung quan h ngay cang
chf che v fhuong maI, cng ngh fruyn fhng moI va cac san pham faI chnh fInh xao ngay cang fng Iam
cho cac bIn gIoI quc gIa cang d fham fhau dI voI cac Iung faI chnh. Thach fhuc dI voI cac nha hoach dInh
chnh sach o cac nuoc dang phaf frIn Ia Iam fh nao d dIu khIn duoc qua frnh hI nhap faI chnh quc f
96
nay. Tu nm 1997, khI cuc khung hoang ng A bf dau, fh gIoI da nhan fhuc duoc rng nu quan Iy khng
ff, qua frnh fu do hoa faI chnh co fh dan dn suy fhoaI kInh f keo daI va mf chu ky ngheo doI moI.
Nhung uu dIm fIm fang cua Iung vn quc f raf Ion, nhu da fh hIn o su dong gop fch cuc cua dau fu fruc
fIp cua nuoc ngoaI vao vIc fng nng suaf o cac nuoc fIp nhan.
Van d ban Iuan frong chuong nay da nhaf manh bn bIn phap quan frong co IIn quan dn cac nuoc
dang phaf frIn mun hI nhap vao fhI fruong faI chnh foan cau. Thu nhaf ngay ca khI mf nn kInh f hoan
foan bI c Iap khoI cac Iung faI chnh nuoc ngoaI, fh IoI ch cua qua frnh fu do hoa faI chnh nI dIa cung
khng fh duoc dam bao nu fhIu su dIu fIf ngan hang manh me. Thu haI, d cung c cac hoaf dng dIu
fIf nay phaI maf nhIu nm, va frong fhoI gIan cho doI, chnh phu phaI phaf frIn cac chnh sach nhm gIam
su baf n dInh cua cac Iung vn nuoc ngoaI ngn han fra vao. Thu ba, cac nuoc dang phaf frIn se mun fng
kha nng fhu huf cac khoan dau fu nuoc ngoaI daI han. S Iuong cac mang san xuaf foan cau fng |xem
Chuong 2) cho fhay cac cng fy da quc gIa dang phan doan qua frnh san xuaf va phan b chung o cac nn
kInh f khac nhau. ThI fruong nI dIa Ion se fro nn f quan frong hon dI voI cac cng fy da quc gIa dang fm
kIm cac dIa dIm moI, fao co hI cho cac nuoc nho dang phaf frIn voI co so ha fang, frnh d gIao duc fhch
hop. CuI cung, n Iuc dIu phI cac kha canh cua chnh sach faI chnh va dIu fIf se co IoI cho cac nn kInh
f dang phaf frIn. Khung hoang faI chnh o cac nuoc dang phaf frIn khng phaI Iuc nao cung co ngun gc
fu frong nuoc. In dng chnh Ich IaI suaf gIua cac nuoc cng nghIp da Iam fng su baf n dInh cua cac
Iung vn foan cau. Su phI hop chnh sach gIua cac nuoc cng nghIp co fh caI fhIn duoc van d nay.
Hp 4.1
Nhng vn mi trng toan cu
n cuI fh ky XX, cac van d mI fruong Ia mI quan fam cua ca cac quc gIa Ian cua chung foan cau.
NhIu van d gay ra nhung hau qua Ian rng, doI hoI nhung chI ph nng n khng ch dI voI nhung aI o gan
ngun gc cua van d, ma con dI voI ca foan fh xa hI va cac fh h fuong IaI. MI nuoc du co nhung Iy do
kInh f va xa hI vung chc d bao v mf cach quyf IIf mI fruong cua mnh, bng cach fao ra nhung
khuyn khch nhm gIam bof va khng ch nhung hau qua Ian rng do
1
. Tuy nhIn, mf phan nhom Ion cua
cac van d mI fruong se mang fnh foan cau v quy m. NhIu nuoc da gop phan gay ra nhung van d nay,
va khng mf nuoc rIng bIf nao co fh dI pho mf cach hIu qua voI nhung van d ay bng cach hanh dng
don dc. Nhung van d ay chnh Ia nhung van d cua nhung caI chung foan cau, chung se khIn cho faf ca
moI nuoc du Iam nguy nu nhu ho khng fIn hanh mf hanh dng fap fh. Nhung van d nhu vay co raf
nhIu, frong do co sa mac hoa, nhung chaf huu co gay nhIm daI dng, s phan cua chau Nam cuc va suc
khoe mI fruong cua bIn ca va day bIn |Hp 4.1), nhung chuong nay fap frung dc bIf vao ba van d su
gIam suf dn, su fhay dI kh hau foan cau, va nhung de doa dI voI da dang sInh hoc.
Nhung cach ung pho huu hIu dI voI nhung van d nay Ia fhIf yu dI voI cuc dau franh v su phaf
frIn bn vung. Chng han su fhay dI kh hau d co fh nang cao muc nuoc bIn, de doa cac nn kInh f faI
cac dao va nhung nuoc o cac vung daf fhap nhu MandIvo va ngIadef. Su fhay dI kh hau cung Iam fn haI
dn san xuaf nng nghIp faI cac nuoc dang phaf frIn. n nm 2050, IIn bang Nga va nhIu khu vuc chau
PhI co fh se fhay san Iuong fhu hoach cua ho gIam suf manh me |Iu d 4.1). Nng d kh cacbnIc frong kh
quyn fng gap dI co fh co fac dng fng fh Ia Iam gIam suf fng san pham quc nI |CP) cua cac nuoc
dang phaf frIn, uoc fnh khoang 2-9 % |so voI 1,0-1,5% CP cua cac nuoc cng nghIp)
2
. Trong nI b cac
nuoc dang phaf frIn, caI gIa phaI fra cho vIc khoanh fay ngI yn co nhIu kha nng se dc bIf roI vao Iop
nguoI ngheo nhaf, v ho Ia nhung ke co f ngun Iuc nhaf d dI pho voI su fhay dI kh hau. Va do nhung vung
da dang sInh hoc IaI fap frung o cac nuoc dang phaf frIn, nn vIc khng bao fn duoc fnh da dang sInh hoc
cung se anh huong mf cach khng dng du dn nhung nuoc ngheo hon.
BAO V NHNG CAI CHUNG TOAN CU
CHONG 4
Ngoai ba trng hp a c noi n chi tit trong chng nay - s giam sc dn, s thay i kh hu va vic bao v a
dang sinh hoc - mt loat cac vn mi trng khac oi hoi phai co hanh ng trn quy m toan cu. Nhng vn nay
gm co sa mac hoa va suy thoai t, chu Nam cc, nhng cht hu c gy nhim dai dng (POPs) bin ca va ay bin.
Sa mac hoa va suy thoai t
Ngay nay co 900 triu ngi tai khoang 100 nc b anh hng bi sa mac hoa va han han. n nm 2025, con s nay
se tng gp i, va 25% din tch mt t trn trai t se b suy thoai . Suy thoai t, vn gn cht vi cac vn dn s,
ngheo nan, s dung nc va a dang sinh hoc ang tng ln do ngay cang co nhiu ngi khai thac qua mc cac h sinh
thai mong manh.
n gia nm 1998, gn 150 nc a ph chun Cng c chng sa mac hoa cua Lin hp quc. Cng c nay la mt
bc u tin co y ngha se em lai li ch cho hang triu ngi dn nu no c thc hin ung n. Mui nhon cua cng
c khng phai la lp ra mt chng trnh ring bit chng lai sa mai hoa, ma la tp trung cac n lc hng v muc tiu
98
Mc du cac van d mI fruong mang fnh cap bach va quan frong nhu vay, song vIc xay dung mf su hop
fac d dI pho voI nhung van d mI fruong foan cau khng phaI Ia don gIan. VIc xay dung ay chua dung
nhung chu d d gay baf hoa nhu vIc phan chIa frach nhIm va nng Iuc chnh Ich frong vIc ung pho. Cac
nuoc cng nghIp da gay ra phan Ion cac van d mI fruong xuyn quc gIa hIn fhoI. Trong vIc muu cau fIn
b kInh f, ho da pha huy phan Ion fnh da dang sInh hoc cua ban fhan ho va da khaI fhac qua muc cac vung
danh ca frn khp fh gIoI. Ho cung su dung nng Iuong o nhung muc cao nhaf va do do phaI ganh chIu frach
nhIm bao frum v muc d hIn fhoI cua cac kh gay hIu ung nha knh ma con nguoI fhaI vao kh quyn.
ng fhoI, cac nuoc dang phaf frIn chc se khng fch cuc fham gIa vIc dI pho voI nhung van d mI fruong
foan can nu nhu caI gIa phaI fra IaI Ia Iam cham dI fIn b kInh f. Cng uoc khun v fhay dI kh hau va
Cng uoc v da dang sInh hoc cua IIn hop quc |ca haI cng uoc nay du duoc fhng qua faI HI nghI cap cao
v fraI daf o RIo 1992) da fhua nhan mf cach dc fhu rng phaf frIn kInh f va xa hI va xoa bo ngheo nan
Ia nhung uu fIn bao frum dI voI cac nuoc dang phaf frIn
6
. V Ie do, dIu cf IoI frong moI gIaI phap cho cac
van d mI fruong foan cau Ia can phaI co nhung co ch IInh hoaf fhuyn chuyn cac ngun Iuc fu cac nuoc
gIau dn cac nuoc ngheo.
Cho du cac nuoc cng nghIp da dong mf vaI fro Ion mf cach khng can xung frong vIc gay ra nhung
van d mI fruong foan cau va can phaI ganh chIu phan Ion chI ph dI pho voI nhung van d ay song su fham
gIa cua cac nuoc dang phaf frIn Ia dIu sng con dI voI moI gIaI phap daI han cho nhung van d nay, va ho
da chap nhan Ia ho cung phaI dong mf vaI fro, fheo mf h fhng cac frach nhIm chung, nhung khac bIf
nhau
7
. Cac nuoc dang phaf frIn hIn da gay fhIf haI cho nhung caI chung foan cau nay rI. Rung mua nhIf
doI va da ngam san h dang bI fan pha nhanh chong faI nhIu nuoc dang phaf frIn. fhI hoa, cng nghIp
hoa, va con s xe hoI ngay mf gIa fng frn khp fh gIoI co nghIa Ia co fhm nhIu kh gay hIu ung nha
knh hon nua frong kh quyn. Va vIc danh bf ca qua muc da Ian dn nhung vung bIn do cac nuoc dang
nay vao mt chin lc phat trin chung cua mt nc. Vi s ung h cua cac nha hao tm song phng hoc a
phng
3
.
Chu Nam cc
K t cuc thng lng Hip c v chu Nam cc nm 1959, nhng nc a a ra cac yu sach v lanh th trn luc
a nay a ham cac yu sach cua mnh. Theo iu IV, khng mt quc gia ky kt nao c phep khng nh cac yu
sach cua mnh hoc a ra nhng yu sach mi. Ngoai ra, cac bn ky kt khng c phep trin khai cac n v qun s
(tr trng hp h tr cho cac phai oan khoa hoc), cac ph thai phong xa hoc cho n nhng thit b hat nhn trn luc
a hoc trong vung bin xung quanh. K t ngay o, hai cng c va mt ngh nh th cua hip c nay a nhm muc
tiu la bao v loai hai cu, tai nguyn sinh vt bin co mt khng hai cua vung nay va mi trng chu Nam cc noi
chung
4
.
Nhng cht hu c gy nhim dai dng
Mi hai trong s nhng cht gy nhim nay hin la chu cua cac cuc thng lng quc t. POPs la nhng hoa cht
c s dung trong mt loat hoat ng (k ca san xut nng nghip va cng nghip va kim soat bnh tt) khng phn
huy mt cach t nhin ma lai tch tu trong cac m m cua ng vt tai cac giai oan khac nhau cua dy chuyn lng thc.
Do POPs tn tai lu dai va thng co kha nng di chuyn trn nhng khoang cach dai trong kh quyn cho nn chung a
lan tran ra khp th gii, ti ca nhng vung chung cha h bao gi c s dung. POPs gy hai cho ca con ngi ln ng
vt - i vi con ngi chng han, chung co th gy ra ung th. Nhng bnh cua h min dch va nhng ri loan sinh san.
Chng trnh Mi trng Lin hp quc ang tin hanh vic phat trin mt hip nh toan cu mang tnh troi buc v phap
ly, nhm giam xung mc thp nht vic tha POPs vao trong mi trng, va cac cuc thng lng nay d kin se kt thuc
vao nm 2000
5
.
Bin ca va ay bin
Cng c v Lut bin cua Lin hp quc (UNCLOS) hp nht mt s hip nh trc o, a c thng qua nm 1982
va bt u co hiu lc nm 1994. Ngoai vic tao ra nhng vung kinh t c quyn (Hp 4.2), UNCLOS con quy nh rng
cac nc phai co nhng hanh ng nhm kim soat s nhim bin do ca cac ngun trn t lin ln tau be ngoai khi
gy ra. No cung lp ra mt c quan thm quyn toan cu chu trach nhim v s lanh manh mi trng cua ay bin.
BAOV NHNG CAI CHUNG TOAN CU
99
100
phaf frIn kIm soaf. NgoaI ra, baf k aI Ia ke gay fhIf haI cho nhung IInh vuc chung foan cau, cac nuoc dang
phaf frIn van raf quan fam bao dam sao cho cac bIn phap co fnh hop fac duoc fIn hanh nhm dI pho voI
nhung van d nay, v chung rI se co anh huong Ion nhaf dI voI cng dan nuoc ho.
Cac nuoc dang phaf frIn hIn da fIn hanh nhung buoc chng IaI su suy fhoaI mI fruong, k ca mf s
van d mI fruong co nhung anh huong foan cau. Cadcxfan va !dobkIxfan dang co nhung bIn phap ngn
ngua hIn fuong pha rung nhanh chong, Trung Quc da fhao ra mf Ioaf k hoach bao v mI fruong day
fham vong dua frn chuong frnh hanh dng duoc Iap ra fu HI nghI cap cao v fraI daf o RIo
8
. Cng fhm vao
nhung n Iuc do Ia mf phong frao ngay mf rng Ion nhm gIaI quyf cac van d mI fruong foan can frong
mf khun kh da quc gIa. Tu sau HI nghI SfockhoIm v mI fruong con nguoI 1972 dn nay chnh phu cac
nuoc da ky kf hon 130 hIp dInh v mI fruong voI nhung dIu khoan ngay cang mang fnh quy fc v fhuc
chaf
9
. Nhung hIp dInh nay da gop phan fao ra nhIu phaf frIn fch cuc nhu fnh frang nhIm nuoc duoc
gIam bof faI vung Ia Trung HaI, va vIc bao v mI fruong chau Nam cuc duoc fIn hanh manh me hon.
Chuong nay mo dau bng vIc fhao Iuan nhung sang kIn quc gIa nhm caI fhIn kInh f hoc mI
fruong dIa phuong, mf vIc cung don mf vaI fro nhaf dInh frong vIc Iam cham IaI su fhay dI kh hau va su
fn fhaf fnh da dang sInh hoc. Nhung sang kIn ay noI In fam quan frong cua nhung mf b sung Ian cho
nhau co fh sInh ra fu mf chIn Iuoc phaf frIn hoan chnh. Nhung chnh sach nhm nang cao hIu suaf kInh
f, chng han, dI khI co fh co mf fac dng dang k va fch cuc dI voI nhIp d pha rung hoc su dung nng
Iuong. TIp dn, chuong nay fhao Iuan v nhu cau can co fhm nua nhung sang kIn quc f d cap nhung van
d mI fruong khu vuc va foan cau. Tuy rng nhung bIn phap duoc su dung d gIaI quyf su gIam suf dn
phan nao cn cu vao nhung fnh hung dc fhu cua van d nay song chung cung goI ra nhung phuong huong
ch dao cho vIc d ra nhung bIn phap foan cau d cap cac van d phuc fap Ia vIc fhaI kh gay hIu ung nha
knh va vIc bao fn fnh da dang sInh hoc. Phan kf fhuc chuong xem xef nhung mI IIn h gIua fnh da
dang sInh hoc va vIc fhaI kh gay hIu ung nha knh, ch ra cach fhuc khaI fhac nhung mI IIn h ay d dI
dn nhung hIp dInh quc f huu hIu hon.
Mi lin h gia cac vn mi trng quc gia va toan cu
Nhung hanh dng cua cac nha nuoc mang fnh rIng bIf, v IoI ch ban fhan, co fh nang cao ca v mf fhanh
fch mI fruong Ian kInh f, nhu da duoc nhan manh frong ao cao v fnh hnh phaf frIn fh gIoI nm 1992.
Trong mf s fruong hop ngau nhIn, vIc bao v mI fruong dIa phuong cung gop phan vao vIc gIaI quyf
mf van d mI fruong foan cau. KhaI fhac nhung su phI hop n Iuc nay Ia hf suc fhIf yu. Cn nI nhung
hanh dng dem IaI kf qua ngn han |nhu kIm soaf nhIm khng kh) voI nhung hanh dng dem IaI nhung
kf qua daI han |nhu kIm soaf vIc fhaI kh cacbnIc) se nang cao fnh hIu qua va su bn vung chnh frI cua
nhung caI cach nhm fhuc day su phaf frIn bn vung. Chng han, nhung IoI ch dI voI mI fruong frong
nuoc - bao gm vIc gIam bof d fram fch o cac con sng va xoI mon daf, bao fn cac faI nguyn nuoc va cac
vung danh bf cac vuof xa nhIu baf ky IoI ch kInh f nao co fh fhu duoc bng cach bIn dI rung fhanh daf
frng frof kem chaf Iuong. Cung fuong fu nhu vay, chnh phu cac nuoc co fh bIn bach cho vIc bao fn cac
daI da ngam san h ch dua frn gIa frI cua chung dI voI nn kInh f quc dan
10
. Nhung frong ca haI fruong
hop, nhung n Iuc nhm bao v cac faI nguyn quc gIa cung co ch cho ca nhung cac chung foan cau bng
cach bao fn da dang sInh hoc va gIam bof Iuong kh cacbnIc.
Chnh phu cac nuoc nhIu khI fIn hanh nhung bIn phap nhm nang cao hIu suaf kInh f |frn ca cap
d quc gIa Ian quc f) sao cho no dng fhoI cung gIam bof su suy fhoaI mI fruong. aI bo cac khoan fro cap
va cho chIu fhu dI voI vIc khaI fhac g va Iam duong frong rung Ia co IoI v mf kInh f. Nhung chnh sach
ay con dem IaI mf IoI ch khac: no Iam cham IaI dang k nhIp d pha rung, bao fn su da dang sInh hoc va mf
b chua cac bon quy bau khIn cho nng d kh cacbnIc frong khng kh duoc cf gIam
11
. Cung nhu vay, baI
bo cac khoan fro cap v nng Iuong va danh fhu vao nhIn IIu se gIam bof ca Iuong kh cacbnIc fhaI ra frn
foan cau Ian fnh frang nhIm dIa phuong nhu mua axIf va suong mu. Nhung cng frnh khao saf faI MhIc
cho fhay fng gIa xng 1 % fuong ung voI vIc gIam 0,8% muc fIu fhu xng
12
.
aI bo cac khoan fro cap v fIu dung nng Iuong co fh gIam manh Iuong kh fhaI co chua cacbon. Nu
101
nhu Tay u va Nhaf an baI bo cac khoan fro cap cua ho v san xuaf fhan da va nhung han ch nhap khau
fhan da nuoc ngoaI va nm 2005 fh Iuong kh cacbnIc fhaI ra frn foan cau se gIam dI duoc 5 %. Nu nhu cac
nuoc dang phaf frIn Ion dng fhoI nang gIa fhan da In muc gIa frn fhI fruong quc f fh hIu qua kf hop
se Ia gIam duoc Iuong kh fhaI foan cau 8 %
13
. aI bo cac khoan fro cap nhIu khI kho khn v nhung Iy do
chnh frI, nhung dIu quan frong Ia phaI nhan fhay rng nhung fro cap do hIm khI roI vao fa nhung nguoI
dang duoc huong nhaf, dc bIf faI cac nuoc dang phaf frIn
14
. V du: fro cap cho cac hoa don dung dIn cua
nhung nguoI fIu fhu gIau co - hoc fro cap fIn xng cua nhung nguoI co xe hoI - chc chn khng gIup ch g
nhung nguoI ngheo faI cac nuoc dang phaf frIn. Mf cuc khao saf cua Ngan hang fh gIoI phaf hIn ra rng
faI MaIauy, nhung nguoI fIu fhu gIau co mI nm nhan duoc 6,60 !S fIn fro cap v dIn, frong khI nguoI
fIu fhu ngheo fh ch nhan duoc co 0,04 !S. uong nhIn, aI khng dung dIn IuoI fh hoan foan khng
nhan duoc fro cap nao hf
15
.
Cho du vIc xoa bo hoan foan cac khoan fro cap Ia dIu khng fh fhuc hIn duoc v mf chnh frI song
co Ie van raf nn nhm vao nhung muc fIu ff hon. ChI ph cho vIc bao v mf vIc Iam o mo fhan faI uc
voI fIn fro cap fnh fheo fan fhan khaI fhac In foI 79.800 !S cho mf vIc Iam frong nm 1995
16
. Phan Ion
gIa frI cua nhung khoan fro cap nay roI vao fay cac chu mo va nhung nguoI dIu hanh, chu khng roI vao fay
fho mo. Nu Iy do fro cap Ia d bao v cng n vIc Iam hoc fhu nhap cua cng nhan fh fro cap fnh fheo dau
nguoI cng nhan Ia mf su chon Iua huu hIu hon. TaI uc, chuyn sang fro cap fnh fheo dau nguoI cng
nhan se nang gIa fhan In foI gan gIa fhI fruong hon |gIam bof muc fIu fhu fhan) va gIam bof foan b chI ph
v fro cap dng fhoI bao v duoc cng n vIc Iam va fhu nhap cua fho mo.
Vuof ra ngoaI cac chnh sach quc gIa, cac chnh phu dIa phuong cung dong mf vaI fro frong vIc chng
do voI nhung van d foan cau frong khI gIaI quyf nhung van d dIa phuong. O nhIm boI xe hoI gay fhIf haI
faI fhanh ph nhIu hon nng fhn, v faI cac frung fam d fhI fap frung nhIu xe va nguoI hon. Mf cuc
khao saf gan day faI My uoc fnh rng voI mI ga Ing xng fIu fhu fh My noI chung phaI chIu mf ph fn
Ia 0,1 !S v mf fhIf haI do fnh frang nhIm khng kh gIa fng gay ra, nhung faI Ios AngeIes fh ph
fn co fh In foI 0,62 !S mf ga Ing
17
. Nhung con s chnh Ich nhau do cho fhay rng chnh quyn dIa
phuong |va nhaf Ia d fhI) gIu mf vaI fro quan frong frong vIc gIaI quyf cac van d nhIm |xem Chuong
7). ng cach dau fu vao cac mang IuoI van chuyn cng cng khng dung dn dng co va d ra nhung khuyn
khch vaf chaf d nguoI dan su dung nhung phuong fIn do cac fhanh ph co fh gIam bof chI ph v kInh f
va mI fruong do fc nghen gIao fhng va vIc dung xe co dng co gay ra. Trong fIn frnh nay ho cung gIam
bof ca Iuong kh fhaI gay hIu ung nha knh
18
.
ao fn mI fruong khng ch bao gm vIc xoa bo nhung khoan fro cap khuyn khch nhung hoaf dng
gay nhIm va ung h nhung hoaf dng fhay fh co fac dung hon v mf mI fruong, no dng fhoI cung bao
dam sao cho nhung ke gay nhIm phaI ganh fra ph fn v su fhIf haI mI fruong ma ho gay ra. Nhung chnh
sach nay co fh fhuong xuyn duoc fhuc hIn bng nhung phuong cach gIup vao vIc bao v mI fruong foan
cau cung nhu dIa phuong, va gIam dn muc fhap nhaf nhung ph fn v kInh f frong vIc bao v mI fruong.
Thu cacbon, danh vao cac ngun nng Iuong fuy fheo Iuong kh cacbnIc ma chung sInh ra, da duoc d xuaf
nhu mf phuong cach d cac nuoc cng nghIp va cac nuoc dang phaf frIn gIam bof Iuong kh fhaI gay hIu
ung nha knh. Xung quanh fhu danh vao nng Iuong nhIu khI n ra nhung cuc franh caI. Nhung nhung aI
hau fhuan cac IoaI fhu ay Iap Iuan rng fhu ay dI khI co co so rng Ion hon nhung IoaI fhu khac noI chung
fhuong duoc ap dung faI cac nuoc dang phaf frIn |nhu fhu v fhuong maI) va do vay co fh co hIu qua kInh
f nhIu hon
19
. Nhung nguoI chu fruong nhu vay con Iap Iuan rng fhu cacbon ap dung cho nng Iuong nhap
khau va cac ngun nng Iuong dua vao fhan da faI dIa phuong nhu cac mo fhan da va cac nha may Ioc dau
cung co fh duoc fhI hanh fuong dI d dang, v ch co mf s Iuong han ch cac hoaf dng cng nghIp doI hoI
phaI duoc fheo doI.
Mf cng cu chnh sach khac co fh co fac dng fch cuc dI voI ca mI fruong quc gIa va foan cau Ia vIc
ap df ky Iuaf fhI fruong dI voI vIc khaI fhac faI nguyn fhIn nhIn
20
. Chng han, vIc d cho cac han ngach
danh ca fro fhanh fhu co fh frao dI duoc se gIup fao ra mf fhI fruong nang cao hIu suaf va vIc su dung
bn vung cac faI nguyn danh bf ca |Hp 4.2). Nhung cach fIp can dua frn fhI fruong d co fh co fam quan
frong dc bIf frong nhung fhoa uoc mI fruong quc f, nhu se duoc noI foI duoI day, frong chuong nay.
102
Vic ap t vao cui thp ky 1970 nhng vung kinh la c quyn (EEZ) trai rng 200 dm ngoai b bin nhiu nc
a giam manh vn cac vung anh ca nh mt vung tai nguyn chung quc t ma nhiu nc khai thac nhng khng
mt nc nao bao v. Tuy nhin. anh ca qua mc vn la mt vn ln, quy m quc t, iu hoa cac an ca di tru i
qua cac EEZ cua nhiu nc vn t ra nhiu vn . Nhng do 90% n 95% s ca nm bn trong cac EEZ, cho nn
nhng vn y khng th coi la vn anh ca qua mc trn toan cu. Trong thc t, nhng nguyn nhn quan trong
nht gy ra vic anh ca qua mc la cac khoan tr cp quc gia, kha nng qua ln cua cng nghip anh ca va tnh trang
bt lc cua cac chnh phu khng ap t c nhng gii han anh ca trong cac vung kinh t cua mnh.
Trong vung bin t c tun tra ngoai khi mt s nc chu Phi, tau thuyn cua ca chu u ln chu A anh cac
mt cach bt hp phap - va nhng nhp khng th keo dai c lu
22
. Nhng ngay co anh ca hp phap nhiu khi
cung lam canh kit ngun cac a phng. Nhng tin b cng ngh may nh nh v di nc tin tin va li tri a lam
cho nhng thuyn anh ca ln hu hiu hn nhiu. Food and Agriculture Organization (FAO - T chc lng thc va nng
nghip quc t) cho rng t nm 1970 n 1990, s thuyn anh ca a tng hn gp i ln ti khoang 1,2 triu thuyn(
tuy rng trong s nay co nhiu thuyn nho). European Union (lin minh chu u) co s thuyn nhiu hn ti 40% mc cn
thit anh ca mc lu bn. Va kt qua cua vic anh ca qua mc nay la lng ca anh c trong nhng nm gn
y a khng tng ln. Mc du co nhng i tau anh ca ln hn. Do ngun ca b can kit cho nn cac i thuyn thc t
Hp 4.2
Gn gi nhng cai chung cua ai dng: kim soat vic anh ca qua mc
ng cach xoa bo hoc caI cach cac khoan fro cap, bng cach nuI duong cac fhI fruong va xac nhan cac
quyn so huu, nhung nuoc hanh dng rIng Ie co fh caI fhIn duoc mI fruong cua mnh. Nu nhu nhung
hanh dng don phuong nay dng fhoI gIam bof fnh frang nhIm qua bIn gIoI va fhIf haI v mI fruong, fh
chung cung nang cao phuc IoI cua cac nuoc khac nua. Song nu nhu nhung hanh dng ay co IoI nhIu dn vay
fh faI sao khng co fhm nhIu nuoc hon fIn hanh chung, va faI sao nhung hanh dng ay IaI chua du7
IoI ch cua nha san xuaf mun bam gIu Iay cng vIc cua mnh chnh Ia kho khn v chnh frI frong vIc
xoa bo fro cap. Ngay ca nhung fro cap nhm vao nhung muc fIu ff hon cung co fh vap phaI su chng dI cua
cng nhan. Chng han, ho co fh cam fhay rng fro cap fIn Iuong Iam ha pham gIa cua ho frong khI vIc fro
gIa |kem hIu qua hon nhIu) fh khng
21
. Van d nay Iam vung manh fhm mf dIm da duoc noI dn o
chuong 2, do Ia mf mI quan fam hang dau v chnh sach frong nhung fhap ky foI se Ia gIup do cac fhI fruong
Iao dng khu vuc fhch nghI voI nhung fhay dI kInh f do caI cach gay ra. No cung cho fhay rng cac hIp
dInh quc f phaI dong mf vaI fro frong vIc kch fhch su hau fhuan o frong nuoc dI voI caI cach mI fruong,
103
gIng nhu vaI fro cua WorId Trade OrganIzafIon |WTO) frong vIc khuyn khch fu do bun ban.
Nhung cho du nhung mI quan fam v mI fruong o cap d quc gIa duoc hoan foan chu frong, nhung
fhaf baI cua fhI fruong quc f van doI hoI phaI co mf su dI pho mang fnh quc f. Mc du nhung n Iuc
quc gIa dI khI co nhung anh huong fch cuc, vIc fap frung vao cac van d mI fruong dIa phuong fhuong
khIn cho nhung mI quan fam foan cau khng duoc chu frong fhch dang. V du, Io chuyn bng xuc fac
frong Iuyn fhep co fh Iam gIam dang k Iuong fhaI cac chaf gay nhIm o dIa phuong, cf gIam kh fhaI
hydr cac bon frung bnh foI 87%, kh fhaI cacbon mnxf foI 85%, va xfnIfo foI 62%. Nhung fuy fheo fung
IoaI, nhung Io chuyn nay nhIu khI co anh huong raf nho hoc fIu cuc dI voI vIc san ra kh cacbnIc, ngun
gc gay ra nhIu Io ngaI do co IIn quan dn su fhay dI kh hau
26
.
o vay, cac chnh sach quc gIa v mI fruong duoc d ra nhm dem IaI IoI ch cho cac nuoc rIng bIf,
chu khng phaI cho cac nuoc khac con IaI frn fh gIoI, va fhuong con xa moI dap ung duoc nhung muc fIu
foan cau v mI fruong. Mun cho su hop fac quc f frong dIa haf mI fruong fhanh cng fh chnh phu cac
nuoc phaI xem xef nhung anh huong cua nhung quyf dInh v chnh sach mI fruong frong nuoc dI voI
nhung nuoc khac. Thua nhan anh huong ma chnh sach cua mI nuoc co fh co dI voI phuc IoI cua nhung
nuoc khac Ia dIu kIn fIn quyf fhIf yu d daf duoc su hop fac quc f co hIu qua v mI fruong.
sinh li kem i.
Ro rang la, nhng vic nh bt buc tn trong cac chu quyn quc gia, bai bo tr cp va thc hin cac chng trnh
quc gia chng lai vic anh ca qua mc, la rt quan trong. Mt s nc a ap dung cac han ngach ca nhn co th
chuyn i - nhng quyn co th giao dch anh bt mt ty l phn trm lng ca anh bt hng nm. Khi c thc
hin tt, nhng han ngach nay co th bao am mt lng anh bt ca lu bn cho nhng ng dn co nng sut cao nht.
Nui trng thuy sinh co th em lai mt giai phap cng ngh cho vic anh ca qua mc. Tuy thu hoach ngoai bin
vn con chim ti 80% lng cung cp hai san trn th gii, song nui trng thuy sinh la mt trong nhng nganh cng
nghip san xut thc phm phat trin nhanh nht. San lng ca nui trng t nm 1990 n 1996 a tng gp i, ln ti
26 triu tn va ti nm 2010 co th at ti 39 triu tn. Tuy nhin nui trng thuy sinh khng phai la liu thuc van nng:
cn co khoang 5 kilgam ca hai dng ch bin thanh thc n cho ca nui mt kilgam tm, va khi lng khoang t
300 n 1000 kilgam cht ph thai rn do 1 tn ca nui trng thai ra, co th gy ra nhng vn cho cht lng nc,
trong o co vn ra hoa cua tao. Nhng nui trng thuy sinh nc ngot t ra cung co th lam cho lu bn c. i vi
nhng an ca xuyn quc gia hoc di tru xa hay nhng an ca i lac ra bin ca, nhng hip nh quc t vn con ong mt
vai tro quan trong trong vic kim soat anh ca qua mc. Hip nh nm 1995 cua Lin hp quc v nhng an ca sinh
sng tai vung bin cua nhiu nc va nhng an ca di tru xa, a gi mt s cn i thn trong khi xac nh quyn cua cac
nc ven bin va anh ca xa b, va tng cng vai tro cua cac t chc anh ca khu vc trong vic kim soat anh ca ngoai
bin ca. Nhng bn ky k cac hip nh khu vc a c trao cho quyn ln thuyn va kim soat thuyn cua bt ky nc
nao song khng co quyn tch thu thuyn hay bt gi oan thuy thu
23
. Mt giai phap khu vc khac la vic ng ky thuyn
nc ngoai ging nh vic ng ky ma South Pacific Forum Fisheries Agency t ra. Cac thuyn phai c ghi vao s
ng ky nay th mi nhn c giy phep anh ca cua bt c nc thanh vin nao, va cac thuyn y co th bo loai ra ngoai
danh sach nu khng np phat
24
. Kiu hp tac nay gia cac nc se giam bt chi ph bt buc cac nc phai tun theo cac
quy nh.
a co cac EEZ va Hip nh nm 1995 cua Lin hp quc ri, liu con cn thit na khng mt hanh ng quc t
rng ln hn gn gi cac vung anh ca? Cng c Lin hp quc v Lut bin quy nh bng cac nc co nhim vu
phai duy tr cac vung anh ca bn trong cac EEZ cua mnh, tuy rng cac ngh vu khng c ghi ra ro rang
25
. Mt s nc
hnh nh a quyt nh cho phep vic anh ca qua mc, do o gan mt tr gia thp cho cac ngun ca tng lai. Nhng s
trng phat hoc chuyn giao quc t co th lam thay i nhng ng c thuc y nhng nc nay tip tuc anh ca qua
mc. Nhng i vi hu ht cac nc ang phat trin, vic h tr nhm quan ly hu hiu hn cac vung anh ca, kt hp
vi vic t nguyn xac nh nhng vung anh ca lu bn, co th la thch hp hn. Mt c ch chng thc cung co th
khuyn khch nhng hoat ng anh ca lu bn, o la mt y kin a c Hi ng iu hanh tau be mi ghi nhn. Mt
hip nh quc t tng lai cung co th ku goi giam an cac tr cp v anh ca nhng tr cp y ro rang kch thch vic
anh ca qua mc trn toan cu.
104
Chuyn t hanh ng co tnh quc gia sang hanh ng co tnh quc t
MI van d mI fruong co mf cau hnh duy nhaf gm cac nhan f khoa hoc, nhung yu f fhanh cng va fhaf
baI, chI ph, IoI ch va nhung anh huong v chnh sach. Song faf ca cac van d mI fruong foan cau du co m f
caI chung, do Ia: cac nuoc rIng re khng hI fu du nhung mf khuyn khch d ung pho voI nhung van d ay
v ho khng fh fhu v duoc cho mnh faf ca nhung phan fhuong cua vIc Iam do. NoI fheo fhuaf ngu kInh f
cac ngun IoI mI fruong foan cau Ia fhu hang hoa cng cng khng IoaI fru nhau va khng knh dIch voI nhau
qua cac duong bIn gIoI. Kh quyn Ia mf v du dc bIf fhch hop. Khng fh ngn can |IoaI fru) mf ca nhan
hay mf nhom nguoI nao fIu fhu hay su dung kh quyn. Hon nua khng kh sach khng khI nao co IoI cho
nuoc nay ma Iam haI nuoc kIa, do do cac nuoc khng knh dIch nhau frong vIc fIu fhu fhu hang hoa do. Mf
v du fraI nguoc Ia bIn. In co fh bI chIa ra fhanh fung vung voI nhung duong ranh gIoI bf buc, va f nhaf
frong fruong hop danh bf ca vIc su dung cua mf nuoc nay co fh gay fhIf haI cho nuoc khac.
Su da dang sInh hoc df ra mf van d hoI kho mf chuf so voI van d ma kh quyn df ra. Ta khng fh
fach roI caI co fh duoc coI Ia faI nguyn chung foan cau, fuc cac yu f cua da dang sInh hoc khoI cac h sInh
fhaI frong do chung fn faI, va day Ia nhung yu f raf co gIa frI o cap d quc gIa. Ca rung Ian da ngam san
h du co gIa frI su dung o cap nay, vuof xa baf ky gIa frI nao ma nguoI fa co fh fhu duoc bng cach pha huy
chung. Mf cuc khao saf gan day faI mIn fay KaIImanfan IndnxIa cho fhay 95% dIn fch rung frong fnh
nay duoc chI ph cho co hI frng frof duoI 2 !S cho mf hecfa mI nm
27
. Con s nay fhaf Ia f oI so voI
nhung IoI ch uoc fnh cua vIc bao fn rung ma nguoI fa co fh fhu duoc o cap quc gIa. Nhung IoI ch nay bao
gm gIa frI khaI fhac cua nhung Iam san nho |fraI cay, mu cay cao su, duoc pham, v.v.) frung bnh khoang 70
!S mf hecfa mf nm gIa frI v sn bn va danh ca fu 1 dn 16 !S mf hecfa mf nm, va gIa frI gIaI fr
|bao gm ca du IIch) khoang 12 !S mf hecfa mf nm. CIa frI uoc fnh cua cac chuc nng sInh fhaI cua rung
cung vuof qua chI ph cho co hI frng frof. Nhung chuc nng nay bao gm vIc bao v duong phan fhuy
|khoang 10 !S cho mf hecfa mf nm), ngn ngua xoI mon |2 !S - 28 !S), bao v nhung vung danh ca
|xap x 14 !S), va phong Iuf |2 !S)
28
. Nhung con s nay cho fhay rng phuong phap quan frong nhaf d
bao fn su da dang sInh hoc foan cau Ia Iam sao d su hoaf dng cua cac fhI fruong va cac fh ch o cap quc
gIa phan anh gIa frI cua nhung dIch vu ma cac h sInh fhaI dem IaI. Tro gIup ky fhuaf va chuyn gIao kIn
fhuc co fh h fro muc fIu nay va da Ia frong fam cua nhung n Iuc quc f nhm gn gIu su da dang sInh ho
fheo quy CIobaI nvIronmenf IacIIIfy |Hp 4.3).
Tuy nhIn, f nhaf mf s yu f cua da dang sInh hoc co fh duoc coI Ia khng IoaI fru nhau v khng
knh dIch nhau, gIng nhu kh quyn. Vaf IIu dI fruyn chua chc da Ia mf faI nguyn chung foan cau, fh
nhung cac cng fy duoc pham faI cac nuoc cng nghIp hIm khI fra gIa cho nhung vaf IIu dI fruyn ma ho
khaI fhac fu cay co o cac nuoc dang phaf frIn. Mf cng frnh phan fch gan day v quan h gIua ph fn voI
IoI ch frong mf chuong frnh bao fn cho rung mua nhIf doI cua Cng vIn quc gIa Korup cua Camrun
cho fhay frong khI co fh fhu duoc o cap quc gIa nhIu IoI ch cua vIc bao fn rung, fh Camrun ch co fh
fhu v duoc khoang 10 % gIa frI dI fruyn cua cac faI nguyn sInh hoc cua rung |k ca vaf IIu nghIn cuu cho
duoc pham, hoa chaf, va san pham fhu hoach nng nghIp) fhng qua cac co cau va fh ch cap phep hIn co.
Nhung IoI ch khac con IaI se roI vao fay nhung ke khac ngoaI Camrun. NgoaI ra, cuc khao saf nay da khng
bao gm gIa frI cua vIc Iuu fru cacbon |gIam Iuong fhaI kh cacbnIc) ma vIc bao fn rung dem IaI cho cng
dng foan cau. VIc Iuu fru cacbon vua Ia mf v du huu ch v nhung mI IIn h gIua cac van d mI fruong
foan cau |v bao fn rung se fro gIup cho su n dInh kh hau va Iam cham su fn fhaf fnh da dang sInh hoc)
vua Ia mf v du khac v fnh chaf khng IoaI fru nhau va khng knh dIch nhau cua mf s dIch vu rung
29
.
Tu fruoc dn nay chua xay dung duoc mf h fhng nao d fra gIa cho gIa frI fn faI cua cac gIng IoaI
faI cac nuoc khac -fuc gIa frI cua su da dang khng fuy fhuc vao baf ky IoI IaI kInh f du kIn nao, fu nhung
nhan f nhu vaf IIu dI fruyn hay chuc nng sInh fhaI. KIch ban nay fn faI daI dng khng h bI fhay dI,
cho du nhung cng frnh nghIn cuu fIn hanh faI My cho fhay nguoI fa sn sang fra gIa cho vIc bao fn
nhung gIng IoaI ban xu rIng bIf voI gIa x dIch fu 2 !S dn 150 !S cho mI gIa dnh mI nm
30
.
KhI faI nguyn mI fruong mang nhung nef dc fhu cua mf hang hoa cng cng foan cau fh dI voI cac
fh Iuc fhI fruong hay chnh phu cac nuoc hoaf dng rIng Ie se raf kho dInh gIa cho nhung faI nguyn ay,
105
phan anh duoc gIa frI cua chung, do ch baf ky aI cung co fh su dung mf fhu hang khng IoaI fru nhau ma
khng phaI fra gIa cho no, va ph fn ma nhung nguoI su dung b sung phaI bo ra khI huong fhu fhu hang do
v co ban Ia bng khng. o ca fhI fruong Ian Iuaf phap quc gIa du fhuong khng phan anh day du gIa frI
cua nhung hang hoa cng cng duoc chIa se frn quy m foan cau, cho nn ch nhung hIp dInh quc f moI co
fh bao v duoc day du nhung faI nguyn do. Nhung ph fn va IoI ch cua vIc bao v faI nguyn fhIn nhIn
o mI nuoc mf khac, cung nhu muc d cac faI nguyn co fh su dung cho vIc chng IaI su suy fhoaI mI
fruong fao ra nhu cau can co nhung co ch chuyn dI huu hIu. Quy CIobaI nvIronmenf IacIIIfy Ia mf m
hnh cho nhung chuyn dI nhu vay.
Tuy nhIn, nhung nguoI ph phan fhuong Iap Iuan rng nhung hIp dInh v fnh da dang sInh hoc va su
fhay dI kh hau duoc ky kf frong nua cuI fh ky XX con xa moI daf duoc nhung IoI ch day du cua su hop fac
foan cau. HIp dInh Kyofo Ia mf buoc dau fIn vung chc fach khoI I II Iam n fhng fhuong va huong foI
su quan Iy fhch ung. Tuy nhIn, nhung fnh foan cua InfergovernmenfaI PaneI on CIImafe Change |IPCC)
cho fhay nhung muc gIam bof kh fhaI vuof xa muc duoc fhoa fhuan faI cuc hop Kyofo rI se Ia can fhIf, nu
nhu chnh phu cac nuoc mun n dInh nng d kh gay hIu ung nha knh frong kh quyn o nhung muc nhu
hIn nay, frong mf fhoI han raf daI
32
. Cu fh Ia mf muc gIam Iuong kh fhaI xap x 60% so voI cac muc hIn
nay se Ia can fhIf d co duoc su n dInh. HIn nay, cac nuoc fhanh vIn cua OrganIsafIon for conomIc Co
operafIon and eveIopmenf |OC) va nhung nn kInh f qua d da fhoa fhuan voI nhau v nhung muc
gIam bof Ia vao khoang 5%
33
. Iu do cho fhay rng mun franh mf su fhay dI kh hau Ion, fh dn mf Iuc
nao do, can phaI co mf fhoa uoc voI nhung muc fIu chf che hon v kh fhaI bao frum nhIu nuoc hon nua.
Tnh hnh cung raf gIng nhu vay voI su fn fhaf v fnh da dang sInh hoc. Trong khI Cng uoc v fnh da
dang sInh hoc dem IaI mf khun kh vung manh cho nhung hIp dInh fuong IaI, fh no IaI chng co fac dng
bao nhIu dI voI nhung cach Iam n frong nganh rung va su suy fhoaI cua da ngam san h. Nhung cach Iam
n khng bn vung frong nganh rung ch gIam cham dI chuf dnh k fu khI cng uoc duoc ky kf, con su suy
fhoaI da ngam san h co fh IaI fng In.
Phan con IaI cua chuong nay fap frung xem xef nhung dIu kIn va co ch quyf dInh fhanh cng cua
nhung hIp dInh quc f nhm dI pho voI nhung van d mI fruong foan cau. Cac hIp uoc quc f fhuong
dua frn su fhuong Iuong, nhung khuyn khch v faI chnh va, frong mf s fnh hung, nhung kIm soaf co
gIoI han dI voI fhuong maI va faI chnh. Su faI fro quc f dua frn nhung IoaI co ch chuyn gIao duoc noI
Quy v phng tin cho mi trng toan cn (Global Environment Facillty) cung cp nhng khoan tr cp va nhng ngn
quy u ai trang trai nhng chi ph b sung xay ra khi mt d an phat trin cung ng thi nhm vao nhng muc tiu
v mi trng toan cu trong bn lnh vc: a dang sinh hoc, thay i kh hu, vung bin quc t va s giam sut cua tng
dn cua Trai t. GEF la c ch tai chnh tam thi cua ca Cng c v a dang sinh hoc va Cng c khun v thay i
kh hu cua Lin hp quc. GEF dung cac ngun lc cua mnh lam on by thng qua vic ng tai tr va hp tac vi cac
nhom hao tm khac va vi khu vc t nhn.
GEF tham gia mt loat d an sang tao trn khp th gii. trong o co vic h tr cho vic quan ly cac khu vc c
bao v, cac chng trnh bao tn, sinh khi va cac d an v hiu sut s dung nng lng, h thng dung pin mt tri
trong gia nh, va chng trnh giam dn cht CFC. Tai Cng hoa Sec chng han, s ung h cua GEF la ct loi cua vic
giam dn san xut va s dung nhng cht lam giam sut dn nh nhng cht CFC va thay th nhng cht y bng nhng
cng ngh thay th. Trong mt nhom nc Carib, mt d an GEF a ung h vic thc hin Cng c quc t v vic
Ngn nga nhim do thuyn be gy ra. bao gm nhng iu lut mi, s hp tac khu vc gia cac nc va vi cac tuyn
tun dng, va cac h thng cai tin vic quan ly cht thai tai hai cang. Tai phn di trong chng nay chung ti se noi
n mt d an tai Ba Lan nhm cai thin cac h thng quan ly rng.
GEF khng h bao gi co y nh bao quat mt nhu cu quc t v tai chnh cua cac chng trnh mi trng toan
cu. Thang 9-1998, gn 7 nm sau ngay thanh lp, GEF a cp tng cng suyt soat 2 ty USD - t hn con s ti a cp cho
cac khoan chuyn giao tn dung v cacbon theo Ngh nh th Kyoto. Mt khac, nhng u no tham gia, GEF ong mt
vai tro quan trong trong vic h tr mt bin phap nhm bao am cho tnh b vng cua mi trng toan cu
31
.
Hp 4.3
Quy v phng tin cho mi trng toan cu
106
bof su gIam suf cua fang dn co fh duoc fuyn b rng raI Ia mf fhng IoI
Nhung nhan f fhen chf cho phep cac nha fhuong Iuong o MonfreaI daf foI mf fhoa uoc quc f vung
manh Ia:
Mf su nhaf fr cho rng nhung nguy co cua su gIam suf dn do cac chaf CIC va nhung chaf khac chua
cIo va brm gay ra, nhung chI ph cao, va da co kha nng v cng ngh va fh ch fm ra nhung chaf fhay
fh f fn kem ma IaI khng dc haI dI voI mI fruong.
Su fham gIa cua faf ca cac bn voI mf vaI fro dang k frong vIc gIaI quyf van d, daf duoc nho bIn
phap dung dn ca fra gIa Ian frung phaf cung voI fnh IInh hoa frong vIc d ra nhung dIu kIn dap ung
cac muc fIu cua hIp uoc.
Nh0l lr r nhung Ioi ch rong cuo
Vao Iuc hop hI nghI Cng uoc VIn v vIc bao v fang dn nm 1985 fh chua co su nhaf fr v fac dng cua
cac chaf cIo va brm Iam gIam suf Iuong dn. V vay, fuy da fao ra mf khun kh cho nhung fhoa uoc fuong
IaI, song cuc dam phan o VIn da khng co duoc mf nghI dInh fhu han cho vIc dung cac chaf CIC. VIc phaf
hIn ra mf I fhung frong fang dn bn frn chau Nam cuc vao mua dng nm 1985 da dua van d nay In
mf bao va gIup fao ra su nhaf fr v vIc can fhIf phaI co hanh dng quc f
36
. Sau fhang sau, cac cuc hop
o MonfreaI, bao cao cua InfernafIona Ozone Trends PaneI |Nhom quc f v cac chIu huong dIn bIn cua
fang dn) mo ra co hI dau fIn, frong do, mI IIn h gIua cac chaf CIC va su gIam suf dn, cung voI bng
chung v su gIam suf do xay ra bn frn nhung vung frung du va cao nguyn dng dan o ban cau c, duoc
cng dng khoa hoc fhng bao va duoc cac nha hoach dInh chnh sach cua cac nuoc san xuaf CIC chu chf
chap nhan
37
. Su chap nhan manh me hon nay da dan dn nhung fhoa uoc ky kf faI cuc hop cua cac bn o
Biu 4.2
Nng nhng cht lam giam sut dn trong
kh quyn ban u tng ln, ri bt u giam
xung
dn o dau co fh gIup gIaI quyf haI frong s nhung
van d Ion dang can fro vIc daf foI nhung hIp dInh
nhu vay: hIp dInh can bao gm nhung IoaI kIm soaf
nao v mI fruong, va aI se phaI ganh chIu ph fn cho
nhung su kIm soaf do.
Cac hip c v tng dn: mt cu chuyn thanh
cng
MI Io ngaI v su suy gIam cua fang dn frn
fhuong fang kh quyn da duoc chu y frn foan fh
gIoI frong fhoI gIan dau va gIua fhap ky 1980. Nhung
kIch ban fIn doan fy I bnh ung fhu da va duc fh
fhuy fInh fng manh, Ian fran rng raI. Sau do, nm
1987, NghI dInh fhu MonfreaI n In nhu mf n Iuc
hop fac d Iam cham dI su gIam suf cua fang dn,
bng cach gIam dI vIc fhaI ra nhung chaf CIo va rm
Iam gIam suf dn. MuoI haI nm sau, nho NghI dInh
fhu nay va nhung hIp dInh fIp nI, phan Ion nhung
Io ngaI v su gIam suf cua fang dn da duoc gIaI foa.
San Iuong foan cau chaf CIC da gIam manh va nng
d cac hoa chaf nay frong kh quyn khng nhung da
n dInh ma con bf dau fuf xung |Iu d 4.2)
34
. Khng
phaI moI van d IIn quan dn dn da duoc gIaI quyf.
Cho den bun ban chaf CIC, fuy dang gIam dI, song
van duoc uoc Iuong con o khoang fu 20.000 dn 80.000
fan mI nm
35
. Nhung su hop fac foan cau nhm gIam
107
Ion don nm 1990, chung da fhuc day manh fhoI gIan bIu d ra cho vIc fu bo nhung IoaI hoa chaf pha hoaI
dn. HIp dInh nay cung voI nhung hIp dInh k fIp bao frum 97 IoaI hoa chaf Iam suy gIam Iuong dn,
vuof xa con s 8 IoaI hoa chaf quy dInh frong NghI dInh fhu MonfreaI.
KhI hIp uoc dau fIn gIoI han vIc san xuaf CIC duoc ky kf faI MonfreaI nm 1987, hau nhu khng co
may bng chung, hoc khng co bng chung nao, cho fhay fang dn da bI mong dI faI mf noI nao khac ngoaI
vung pha frn chau Nam cuc, cung nhu cho fhay cac chaf CIC da gay ra I hng dn, hoc fhm nhIu buc
xa cuc fm da bf dau foI duoc fraI daf
38
. MonfreaI Ia hIp uoc quan frong dau fIn chap nhan nguyn fc
phong ngua, cho rng su khng chc chn v mf khoa hoc khng duoc fr hoan mf su dI pho quc f v
chnh sach, nu nhu su fr hoan ay co fh dan dn nhung fhIf haI khng fh dao nguoc
39
. Tuy nhIn su nhaf
fr ngay cang fng frong gIoI khoa hoc v nhung ph fn cua vIc fIp fuc san xuaf CIC va nhung san pham
fhay fh co fh co, Ia fhIf yu d cac hIp uoc duoc fhng qua. TIn frnh dI dn mf su nhaf fr nhu vay da
duoc day nhanh boI co ch Nhom fham dInh duoc Iap ra frong khun kh hIp uoc MonfreaI. Nhung nhom
chuyn gIa kInh f, khoa hoc va ky fhuaf quc f nay da m fa fung buoc fIn cua kIn fhuc khoa hoc cung
nhung phuong an ung pho ky fhuaf frong fhoI gIan k fIp cac cuc hop cua cac bn
40
.
Ty I cao gIua IoI ch mong doI voI chI ph cung gop phan vao vIc fhng qua cac hIp dInh v CIC. Mf
Iy do khIn cho chI ph fuong dI fhap Ia cng cuc nghIn cuu nhung cng ngh fhay fh da duoc fIn hanh
mf fhoI gIan rI. dap IaI suc ep cua cng chung fruoc do, mf s nuoc da bf dau ap dung nhung han ch
v CIC frong cac bnh xIf kh dung vao cuI fhap ky 1970
41
. Ia nuoc da bf dau dIu fIf cac chaf CIC fu nm
1977 dn nm 1978 My da ngn cam faf ca cac bnh kh dung CIC khng fhIf yu, d cho cac nha san xuaf
CIC co fhoI gIan |va su khuyn khch nghIn cuu nhung phuong phap san xuaf fhay fh fruoc khI moI su su
dung CIC du bI ngn cam
42
. ng fhoI, chI ph v vIc fheo doI su fuan fhu cac muc fIu gIam fhIu CIC Ia
fuong dI fhap v vIc san xuaf CIC chu yu fap frung o mf s f nuoc va df duoI su kIm soaf cua fuong dI
f cng fy. Kf hop voI nhung IoI ch fIm fang fo Ion cua mf fhoa fhuan quc f gIoI han san Iuong CIC, dIu
do da fhuc day manh me cac nuoc fhuc OC xuc fIn fhuong Iuong. Iu nay dc bIf dung, v nguy co ung
fhu da do bI nhIm buc xa cuc fm gIa fng faI cac nuoc fhuc OC Ion hon nhIu so voI o cac noI khac.
Cac f chuc phI chnh phu |NCOS) cung da dong mf vaI fro bng cach gop phan vao vIc gay suc ep doI
cac chnh phu phaI fhuong Iuong cac fhoa fhuan. ng cach nang cao y fhuc cua cng chung v nhung nguy
co fo Ion co fh co cua fnh frang suy gIam dn va mI IIn h voI cac chaf chua cIo va brm, cac f chuc phI
chnh phu da phI hop voI cng dng khoa hoc fao ra hau fhuan quan chung cho su fhoa fhuan |Hp 4.4). VaI
fro cua cac f chuc phI chnh phu phu hop voI mf frong nhung chu d cua bao cao nay, do Ia: xa hI dan su co
fh co mf vI fr quan frong frn dIn dan hoach dInh chnh sach quc f.
Su lhum giu loun c0u
Mf yu f sng con cho fhanh cng cua cac hIp uoc v dn Ia su fham gIa cua faf ca cac nuoc san xuaf hoc
fIu fhu |hoc xem chung co nhIu kha nng san xuaf hoc fIu fhu) nhung khI Iuong dang k cac chaf Iam
gIam suf dn - k ca cac nuoc dang phaf frIn. Su nhaf fr sau HI nghI MonfreaI v su fn haI dI voI dn
Ia bng chung nI baf cho fhay fam quan frong cua vIc phaI dua ca cac nuoc dang phaf frIn fham gIa vao
mf hIp dInh. WorId Resources InsfIfufe uoc fnh rng nu nhu ch rIng raxIn, Trung Quc, n va
IndnxIa gIa fng san Iuong CIC In foI muc duoc phep, fheo NghI dInh fhu MonfreaI fh san Iuong foan cau
cua nhung chaf Iam gIam suf dn se fng gap dI so voI muc co so nm 1986. Tac dng cua mf su gIa fng
nhu vay dI voI cac muc d dn se raf sau sc
43
. VIc khng fhu huf ca cac nuoc dang phaf frIn, dc bIf
nhung muc fIu chf che hon d ra faI Iondon cung se Iam cho hIp dInh co nguy co bI ro r co nghIa Ia cac
cng fy se dI chuyn nha may san xuaf CIC fu cac dIa dIm frong OC sang cac nuoc dang phaf frIn duoc
huong nhung gIoI han san Iuong cao hon.
Nhung cac nuoc dang phaf frIn can co mf s khuyn khch d fhoa fhuan, voI nhung han ch chf che
hon. Ho so rng nhung chaf fhay fh cho cac chaf Iam gIam suf dn se fn kem hon, va ho cam fhay gp kho
khn khI phaI ganh chIu nhung chI ph ay
44
. Nhung cau hoI v su cng bng quc f chIm vI fr frung fam.
108
bao dam su hop fac cua ho, cac nuoc dang phaf frIn duoc huong mf fhoI han khoan nhuong khng phaI chIu
su kIm soaf v nhung chaf cIo va brm Iam gIam suf dn. Ho cung se duoc fIp can voI mf ngan quy Iap ra
d frang fraI nhung chI ph dIu chnh va faI fro cho vIn fro ky fhuaf
47
. Quy khoI dau Iap ra faI HI nghI
Iondon cung cap 160 frIu !S |do cac nuoc fhuc OC dong gop) va mf khoan b sung 80 frIu !S nu
nhu Trung Quc va n da ky kf cac nghI dInh fhu nay
48
.
HIp dInh MonfreaI cung da ngn cam bun ban quc f gIua cac nuoc ky kf va cac nuoc khng ky kf
v CIC, v nhung san pham chua CIC va cng ngh CIC. Y nghIa cua dIu khoan nay da fh hIn ro khI
nguy co bI frung phaf va fhuong maI |kf hop voI su faI fro gIa fng cua mf s nuoc fhuc OC va CIobaI
nvIronmenf IacIIIfy) da khuyn khch Nga dng y dap ung nhung cam kf cua mnh d gIam dan san xuaf
CIC vao nm 2000
49
. Nhung co ch fhanh foan va fhuong maI h fro cho vIc fuan fhu, cung voI su mm deo
frong cac dIu han ch cua hIp dInh Ia fhIf yu frong vIc fao ra mf fhoa fhuan foan cau vung manh.
Nhung fhanh foan va IInh hoaf ch co fh co duoc va frung phaf fhuong maI ch co fh dang fIn khI vIc IoaI
bo CIC se dem IaI cho cac nuoc cng nghIp nhung IoI ch rong dang k. Nhung IoI ch fIm fang, cng voI
nguy co bI frung phaf Ia mf su khuyn khch cac nuoc nay ky kf cac hIp uoc, mc du co ganh nng faI
chnh ma nhung hIp dInh nay df ra
50
.
Sau cung, cang Iam mm deo nhung han ch v san xuaf CIC fh cang ff. V du: Nhaf an da duoc Iam
cho hoa gIaI voI hIp uoc nay mc du ho dua nhIu vao chaf CIC-113 d Iam sach cac chp vI fnh bng mf co
ch df ra mf gIoI han dI voI fng san Iuong cac hoa chaf Iam gIam suf dn va cho phep cac nuoc duoc su
dung baf ky su kf hop nao cua CIC frong gIoI han chung do
51
.
S thay i kh hu
TaI sao nhung c gng Iam gIam Iuong kh fhaI gay hIu ung nha knh frn foan cau cho dn nay faI khng
fhanh cng bng nhung c gng dnh ch vIc san xuaf cac chaf Iam gIam suf dn7 Su fuong phan gIua
nhung fIn b da duoc fhuc hIn frong vIc gIaI quyf haI mI quan fam foan cau v mI fruong nay Iam nI
Cac tac nhn khng phai la nha nc ang ong mt vai tro ngay mt quan trong trong cac cuc thng lng xung
quanh cac hip nh quc t. Nhng nhom nh cac t chc phi chnh phu (NGOS) nhiu khi co nhng ong gop rt to ln
vi t cach la nhng knh thng tin v nhng hoat ng cua cac nc va cac chnh phu mang tnh tan pha v mt mi
trng.
Cac cuc thng lng v Ngh nh th Montreal a ngo ca cho ai din cua cac NGO ai din cho cac nganh
kinh doanh va khoa hoc. T chc kh tng th gii (World Meteorologica Organization), cung vi Chng trnh mi trng
Lin hp quc (United Nations Environment Programme - UNEP) a ong mt vai tro quan trong trong vic trnh bay nhiu
bao cao cua cng ng khoa hoc noi ln cac mi lin h gia nhng cht cha clo va brm vi s giam sut dn
45
. B
ngoai tin trnh thng lng chnh thc, t chc Friends of the Earth UK tin hanh mt cuc ty chay cac san phm kh
CFC con tn tai keo dai cho n nm 1987. Cuc ty chay co m vang trong cng chung va a gy sc ep vi chnh phu
Anh y ti mt hip c manh me.
Cac NGO cung la nhng nhn vt then cht trong nhng n lc ung h nhng np sng tt nht i vi mi trng
va ngn can nhng cach ng x khng lu bn. Bao cao v tnh hnh phat trin th gii 1998- 99 a dn ra vai tro cua West
Africa Newsmedia and Development Center, mt NGO khu vc t tru s tai Berlin, trong vic truyn ba thng tin v mi
trng thng qua cac phng tin thng tin ai chung bng ch in va phat thanh truyn hnh
46
. Cac NGO cung ang cng
tac vi nganh cng nghip tao ra va quang cao cho nhng tiu chun v nhng lnh vc nh anh ca va rng. Cac
NGO va ai din cua cac nganh kinh doanh g va lm nghip a lp thanh Forest Stewardship Council, mt t chc quc
t nhm muc ch thuc y nhng hoat ng lm nghip lu bn. K hoach dan nhan hiu quc t cua Hi ng nay cho
cac lm san a em lai mt bao am ang tin tng la. nhng san phm mang nhan hiu y a c khai thac t nhng
khu rng ap ng nhng tiu chun quy nh trong ban nguyn tc va tiu chun v quan ly rng cua Hi ng.
Hp 4.4
Cac t chc phi chnh phu (NGOs) va nhng n lc bao tn mi trng quc t
109
In fam quan frong cua mf su nhaf fr, ma nhung hanh dng nhm dI pho voI nhung van d ay fhu duoc
nhung IoI ch rong ro rang.
Chi ph ru Ioi ch
O cap d foan cau, nhung IoI ch cua vIc n dInh hoc gIam bof Iuong kh cacbon fhaI ra Ia dang k mf cach
fIm fang. Nhu da noI dn o frn IPCC uoc fnh rng vIc fng gap dI Iuong kh cacbnIc frong kh quyn se
dan dn nhung chI ph cho cac nuoc dang phaf frIn bng 2-9% CP
52
. I voI cac nuoc cng nghIp, chI ph
dInh Iuong duoc fh fhap hon v fy I phan frm cua CP nhung van con vao khoang 1,0 - 1,5% CP. Nhung
uoc fnh nay ch bao gm nhung chI ph co fh d dang dInh Iuong, khng xef dn anh huong cua nhung nhan
f |nhu su fuyf dIf cua cac gIng IoaI) kho co fh gan mf gIa frI bng fIn bac.
Cac ngun nng lng co th tai sinh em lai tim nng
to ln cho vic san xut in nng. c bit cac nc ang
phat trin la nhng nc thng co ngun cung cp di dao
v anh nng mt tri, nc, gio, sinh khi, va cac ngun nng
lng khac. Tim nng nay phn ln cha c khai thac, chu
yu v ngi ta cha quen vi cac cng ngh san xut nng
lng co th tai sinh va v chi ph ban u tng i cao. Nhng
co hai xu hng cho thy tng lai cua cac ngun nang lng
co th tai sinh tai cac nc ang phat trin se sang sua hn.
Th nht, tai mt s khu vc cht, chi ph cho nng lng
co th tai sinh a co sc canh tranh vi cac ngun nng lng
thng thng. Ngay ca vi gia nhin liu hoa thach thp hi
cui thp ky 1990. May phat in thng thng co hai ke canh
tranh t tn kem hn: nhng a im thuy in nho va cac
phng tin ng tao ra sinh khi. Nhng phng tin nay
c t gn cac trung tm dn c hoc gn cac ng dy
tai in (ma chung cp in). Mt s h thng pin mt tri
cung co th thc hin c a phat in ngoai mang. Nhng
h thng nay rt co ch tai cac vung nng thn xa mang li
in chnh va tai nhng vung tha dn, ni nhu cu t oi khin
cho chi ph m rng mang li tr nn qua cao.
Th hai, a thy ro rng tao ra nhng iu kin kiu th trng, co sc canh tranh se lam giam ang k chi ph s
dung cac cng ngh nng lng co th tai sinh. Tai Innxia. khi a c bit rng Ngn hang th gii va GEF se tai tr
cho mt d an ln v nng lng co th tai sinh th nhng ngi ban hang tim tang bt u ct giam gia gi c v
tr cua mnh trong th trng ng xut hin. Canh tranh cung giam bt chi ph san xut in nng bng sc gio theo k
hoach cua T chc cung cp nhin liu khng co ngun gc hoa thach cua Anh (NFFO). Theo NFFO, cac d an v nng
lng co th tai sinh c xet chon trong cac cuc u thu co tnh canh tranh va nhn c tr cp theo san lng ly
t mt khoan thu v in nng sinh ra bi nhin liu hoa thach ap dung cho tt ca nhng ngi dung in. n thang 11-
1998, a co 5 t u thu cua NFFO. Nh hnh ve cho thy, gia bo thu - gia thp nht cung nh gia trung bnh v nng
lng bng sc gio a giam manh, t con s trung bnh khoang 18 xu mt kiloat gi nm 1991 tut xung con 5,1 xu mt
kiloat-gi nm 1998 (gia nhin liu hoa thach trong thi gian nay giam i co ngha la chi ph tng i cua cng ngh
nng lng co th tai sinh giam chm hn.
Tuy rng tin b cng ngh ro rang la trong yu trong vic giam bt chi ph s dung cac cng ngh nng lng co
th tai sinh, song vic cai cach lnh vc nay, k ca bai bo nhng tr cp v nhin liu hoa thach va canh tranh cng khai,
cung co th la mt nhn t quan trong. Du la co s quan ly nh Anh,hay t phat nh Innxia, cai cach a giup va
vic thuc y tin b cng ngh va a khuyn khch vic s dung cng ngh nay mt cach hu hiu.
Hp 4.5
Chi ph v nng lng co th tai sinh c ha thp
110
Trong khI IoI ch cua vIc kIm soaf cac kh gay hIu ung nha knh co ve fhap hon dI voI cac nuoc cng
nghIp, nhung uoc fnh v chI ph kIm soaf Iuong kh fhaI IaI cho fhay dIu nguoc IaI - fuc Ia chI ph faI cac
nuoc cng nghIp cao hon so voI faI cac nuoc dang phaf frIn. VIc Iam cho san Iuong kh cacbnIc faI My duoc
gIu o muc nm 1990 cho dn nm 2010 se Iam gIam CP cua nuoc nay khoang 0,2-0,7%. Ha fhap san Iuong
20% fh se phaI chI ph 0,9-2,1% CP. I voI cac nuoc dang phaf frIn, chI ph chc chn fhap hon nhIu. Mf
cng cuc nghIn cuu moI day cho fhay chI ph cho vIc gIam bof 20% Iuong kh cacbnIc fhaI ra faI Cng hoa
A rap AI Cap va Imbabu frn fhuc f se khng dem IaI IoI ch g, do chnh phu ch vIc bo dI nhung khoan
fro cap khng hIu qua Ia du do Ia mf mon IoI ro rf
53
.
Nhung IoI ch cua n Iuc ngn ngua su fhay d kh hau ch d nhan bIf v Iau daI, frong khI chI ph d
Iam dIu dI do fh phaI fra ngay bay gIo. Va frong khI vIc kIm soaf su fhay dI kh hau dem IaI nhung IoI ch
dang k fIm fang, fh chI ph gIam bof Iuong kh cacbnIc fhaI ra cung dang k Ion hon nhIu so voI chI ph
kIm soaf nhung chaf Iam gIam suf dn. Vay fh, voI su fhay dI kh hau, chI ph phong ngua Ia cao hon va
quy m IoI ch fuong dI IaI fhap hon, nhaf Ia dI voI cac nuoc cng nghIp.Trong khI nhung co ch nhu frao
dI cac bon se fhu hep su chnh Ich nay. fh no IaI cho fhay mf Iy do Iam fng fhm fnh phuc fap chnh frI
frong vIc fhuong Iuong nhung hIp dInh vung chc v cac kh gay hIu ung nha knh: khng gIng nhu dIn
hoaf dng fuong dI hep anh huong dn fang dn, cac ngun chnh san sInh ra cac kh gay hIu ung nha knh
co mf o khp noI, frong do co vIc phaf dIn, su dung nng Iuong frong cng nghIp, van chuyn va frng
frof
54
. Nhung hoaf dng nay chIm mf phan Ion cua CP foan cau va n sau frong co cau san xuaf cua ca cac
nuoc cng nghIp Ian cac nuoc dang phaf frIn.
NgoaI ra, phan Ion cng ngh can fhIf d fhuc hIn buoc chuyn sang cac phuong phap san xuaf sach se
hon IaI fuong dI fn kem, vIc nay cho fhay co mf ganh nng Ion hon v kInh f va chnh frI frong vIc
chuyn dI cng ngh, so voI fruong hop dI voI cac chaf Iam suy gIam dn. V Iau daI, cac ngun nng Iuong
faI sInh co fh se dong mf vaI fro quan frong hon frong san xuaf nhung nng Iuong gIo va nng Iuong mf
froI chua phaI Ia nhung fhu fhay fh kha fhI cho nhIn IIu hoa fhach frn quy m Ion. Ngay ca nhung vung
ma ngay nay chung co fh fhuc hIn duoc v mf kInh f, fh nhung meo mo cua fhI fruong va hang rao nhap
khau IaI han ch vIc su dung chung |Hp 4.5). Tuy nhIn, can ghI nhan rng caI cach kInh f va faI fro cho
nghIn cuu cu fh Iam cho nhung ngun nng Iuong faI sInh fro nn hap dan hon.
Thuc vay, h fro gIa fng dI voI nghIn cuu v cac cng ngh moI co fh ha fhap cac chI ph daI han cua
vIc fuan fheo nhung han ch chf che hon v Iuong kh fhaI chua cac bon frn foan fh gIoI. a frong s
nhung cng ngh fhanh cng nhaf duoc su hau fhuan cua nng Iuong My cua s hf nhIf, chan Iuu dIn
fu dung cho den huynh quang va may Iam Ianh co dung Iuong fhay dI dung cho cac sIu fhI - hIn nay dang
fIf kIm kha nhIu nng Iuong d bIn h cho foan b ngan sach nghIn cuu v hIu suaf cua nay
55
. Mc
du co nhung kf qua nI baf nhu vay, nghIn cuu v hIu suaf va kha nng faI sInh ch nhan duoc co khoang
28% ngan sach dang nhanh chong bI fhu hep cua My danh cho nghIn cuu va phaf frIn nng Iuong frong
nm 1997
56
. ChI fIu cho nghIn cuu duoc dInh huong IaI va gIa fng, phI hop ff hon frn quy m quc f, Ia
mf su dap ung quc f chc fhng dI voI su fhay dI kh hau.
Chnh phu cac nuoc can fIn hanh nhIu bIn phap d khuyn khch fhm ca khu vuc fu nhan dau fu
vao vIc nghIn cuu nng Iuong fhay fh. Nhung buoc fIn som va cu fh fIn foI nhung gIoI han v Iuong kh
fhaI chua cac bon se fhuc day cac cng fy bf dau chu y dn cac ngun nng Iuong khac. VIc chuyn fu fro cap
cho cac nhIn IIu gc cacbon sang vIc danh fhu vao cac IoaI nhIn IIu ay |hoc fng dan cac IoaI fhu do)
frong khI h fro cho vIc nghIn cuu v nhung ngun nng Iuong fhay fh co fh Iam fhay dI nhung yu f
khuyn khch . Su cam kf gan day cua mf s cng fy dau mo Ion frn fh gIoI v vIc gIam bof Iuong kh fhaI
chua cac bon Ia mf dau hIu nhIu hy vong, rng nhung cuc fhuong Iuong dau fIn v kh gay hIu ung nha
knh da khch I nhung dap ung cua khu vuc fu nhan, khIn cho chI ph cho vIc fuan fhu frong fuong IaI v
muc d kh fhaI se duoc gIam xung. au vay, van d con ga va qua frung - fIn b fIn foI nhung ngun nng
Iuong fhay fh doI hoI phaI co nhung hIp dInh v kh fhaI, va nhung hIp dInh chI dIn ra khI chI ph fhoa
fhuan fhap hon - xem chung se con gay kho khn cho cac cuc fhuong Iuong v cac kh gay hIu ung nha knh,
frong mf khoang fhoI gIan sp foI.
111
Co hai c ch canh tranh nhau thng c nu ln dung trong mt thoa c toan cu v giam bt lng
kh thai gy hiu ng nha knh. C ch th nht,c dung trong Hip nh Kyoto, nh mc khng ch i vi lng
kh thai gy hiu ng nha knh cua mi nc. Nhiu nha kinh t hoc ung h vic ban u gia cac giy phep v lng
kh thai, ti khi lng khng ch, co th giao dch ca trong ni b mi nc ln qua cac ng bin gii quc gia.
Cach tip cn chnh th hai gm co vic thi hanh cac sc thu quc gia anh vao lng cac bon nhng mc a
c thoa thun toan cu.
Tuy nhin, vic kt hp ca hai cach tip cn y va mt hip nh quc t cung phc tap, v chi ph va li ch cua
vic giam bt lng kh thai gy hiu ng nha knh thay i rt nhiu tuy theo mi nc. Thu anh vao nng lng
va hiu sut cua nng lng mi nc cung khac nhau nhiu, khin cho co mt vn c t ra la lam ca ch nao
n nh c mt ch gii c ban cho ca cac mc thu ln lng kh thai ra.
Vi mt mc thu c nht tr toan cu anh va lng kh thai ap dung mt cach ng u, cac nc co li ch
bin ch thp t kh thai se chi tiu cho nhng bin phap giam bt nhiu hn nhng nc co li ch bin ch cao.
Trong khi ch thu cung se tao ra thu nhp lanh manh cho cac chnh phu (va c bit trong th gii ang phat
trin, thu v ca cacbon co th co hiu qua hn ch thu hin hanh), mt ch thu ng u co th se khin
cho cac nc ang phat trin giam bt nhiu hn nhng nc cng nghip co chi ph giam bt bin ch cao hn.
cn bng ni au phai giam bt lng kh thai, thu sut co th se phai thay i tuy theo tng nc. Nhng iu o
lai co th tao ra nhng khuyn khch cho vic ro r trong o cac nganh cng nghip gy nhim cao di chuyn n
nhng nc co mc thu thp nht, hn la giam bt lng kh thai gy hiu ng nha knh cua mnh. Mt hip nh
toan cu v thu sut anh vao cac bon cung se phai quy nh chnh xac nhng loai kh thai nao se b anh thu. Mt
s loai kh thai, nh kh thai t gia suc, rung lua, kh t bng g, phn ln c coi la khng anh thu c.
Nhng loai kh thai y chnh lch rt nhiu tuy theo mi nc, lam tng thm nhng kho khn trong vic cho mt
s hoat ng nao o c min thu anh vao kh thai. Sau cung. Cac nc se phai thoa thun vi nhau la liu thu
anh vao kh thai se c mi nc gi ring hay trong chng mc nao o c chia se cho cac nc.
Theo mt thoa c toan cu mang tnh troi buc v mc kh thai n nh cho mi nc, s linh hoat tng trong
vic co th thng lng nhng han ngach quc gia co th cho phep mt s phn chia cac chi ph cho vic tun theo
hip c, cng bng hn mt hip nh v thu. Cac han ngach cung co th c dung chuyn giao cac tai
nguyn t cac nc cng nghip sang cac nc ang phat trin. Song h thng mc khng ch va giao dch nay
cung t ra nhng vn n nh han ngach khng phai la mt tin trnh n gian. Chng han, Ngh nh th Kyoto
c cn c trn gia nh la cac nc se co nhng ty l giam bt rt tng t nhau, bt u t mc nm 1990. Nhng
hip nh tng lai bao quat hn se gp kho khn trong vic gia nh la co nhng s giam bt noi chung la u nhau
t nhng mc khi bt u hip c: cac nc ang phat trin se thy nhng mc giam bt nay la khng th chp
nhn c v ho d kin tiu thu nng lng nhiu hn khi ho phat trin. Mt cach tip cn hn hp se la u cn
thit nh ra nhng han ngach theo nhiu nhn t trong o co san lng tuyt i hin tai, san lng tnh theo u
ngi, va mc phat trin. Cac han ngach cung co th cn c theo mc c n nh v cai thin cng
nng lng (dung nng lng theo n v GDP). Tuy nhin vn con tn tai nhng vn khac na.
Mun li keo cac nc ang phat trin vao ch nay, vic giao dch han ngach rong se phai chuyn t th gii
ang phat trin sang th gii cng nghip la khu vc tao ra tim nng cho nhng cuc chuyn giao kinh t ln.
Tuy nhin con co nhng hoai nghi v kha nng tn tai v mt chnh tr cua c ch chuyn giao nay, do cac cuc
chuyn giao se c tin hanh ma khng m xa n nhng hoat ng chnh tr va kinh t cua cac nc tip
nh n
57
.
Cai c goi la vn trai cy moc thp cung co th anh hng n cac c ch giao dch cacbon c xut
tai Kyoto. Vn nay ni ln khi cac nc ang phat trin ban tng ban thao nhng phng phap re nht nhm
giam bt lng kh thai cacbon, va phai tra tin cho nhng bin phap tn kem hn ap ng nhng ngha vu
quc t.
Chng thc cac nc a lam tron ngha vu cua ho chng khac nao thm do mt s thach thc ln, ca trong vic
buc thi hanh Hip nh Kyoto va xa hn na. Nh a noi trn, nhiu nc a gop phn, bng mt cach thc
nao o. vao s thay i kh hu. Va nhng vn nh lam th nao o lng vic ham gi cacbon (nu nh
vic nay c a vao nh mt phn cua c ch hip c vn cng lu mi c giai quyt.
Hp 4.5
Cac sc thu va han ngach nhm ha thp lng kh thai
112
Cach fIp can daI han nhm daf foI mf hIp dInh quc f v gIam bof Iuong cac kh gay hIu ung nha
knh co fh bao gm ca nhung hIp dInh v cac chnh sach va bIn phap chung, nhu fIu chuan hIu suaf
nhIn IIu cho xe hoI. Nhung no cung co fh bao gm ca vIc fhuong Iuong mf khoan fhu duoc quc f phI
hop, hoc mf h fhng cac han ngach v Iuong kh fhaI chua cacbon, Ia dIu co fh fhuong Iuong duoc gIua
cac nuoc. Ca haI cach fIp can ay se du vap phaI nhIu kho khn frn fhuc fIn |Hp 4.6). o Ia fhm mf Iy
do nua d doI hoI nhung IoI ch ma fa fhay duoc frong vIc daf foI mf hIp uoc se phaI cao hon nhIu nhung
chI ph d fao ra su mm deo can fhIf cho vIc ky kf mf hIp dInh rn nhu vay.
NoI fom IaI, mf s Iy do cho fhay rng buoc duong dI dn mf hIp dInh quc f v vIc fhaI kh gay hIu
ung nha knh, hoan chnh nhu nhung hIp dInh v dn, se Ia mf nhIm vu phuc fap hon raf nhIu.Va khng
Iay Iam ngac nhIn Ia faI nhIu nuoc dang phaf frIn, nguoI fa co nhung cam nghI Ian In v vIc kIm soaf
kh fhaI. AIIIance of SmaII IsIand Sfafes |AOSIS - IIn mInh cac dao quc nho) va mf s nuoc daf fhap khac
nhu ngIadef danh uu fIn cap bach nhaf cho vIc khng ch su fhay dI kh hau, v nhung Iy do d hIu.
Mf mef gIa fng cua muc nuoc bIn se buc khoang 70 frIu dan phaI dI chuyn va se co anh huong manh me
dn an foan Iuong fhuc faI ngIadef |Iu d 4.3). Song Ie, hau hf cac nuoc dang phaf frIn van con coI
nhung hoaf dng nhu daf rung Iam ray |fhaI ra kh cacbnIc va bo dI mf b chua cac bon), chn nuI gIa suc
va frng Iua |fhaI ra kh m fan), va daf nhIn IIu hoa fhach |fhaI ra kh cacbnIc) Ia nhung uu fIn co IoI cho
xa hI nhIu hon Ia gIam bof Iuong fhaI kh gay hIu ung nha knh.V vay, fuy AOSIS, chng han, da fhng
qua nhung bIn phap gIam cacbon va cho dn khI nao IIn mInh nay duoc mo rng ra hon, buoc fhu nhaf ay
khng co may kha nng chuyn fhanh nhung hIp dInh nhIu bn manh me hon
58
. Tuy nhIn, fh gIoI dang
fIn foI gIa fng hop fac foan cau v su fhay dI kh hau.
Oiu ldng su lhum giu
Cac nuoc cng nghIp chIu frach nhIm phan Ion v su gIa fng cua cac kh gay hIu ung nha knh ma con
nguoI gay ra frong kh quyn. Nhung fu nay dn gIua fh ky foI, muc fIu fhu nng Iuong faI cac nuoc dang
phaf frIn du kIn se gap dI Iuong nng Iuong fIu fhu faI cac nuoc fhuc OC, cho du muc fIu fhu fnh
frn dau nguoI se van con fhap hon nhIu, nhu hIn nay |Iu d 4.4 va 4.5). Cac nuoc dang phaf frIn phaI
duoc fham gIa vao cac hIp dInh foan cau v cac chaf kh gay hIu ung nha knh, boI v raf co fh dn mf ngay
nao do ho se phaI chIu frach nhIm v hau hf Iuong kh fhaI gay hIu ung nha knh, va cung boI v khng co
su hop fac cua ho fh moI fIn b du co fh se bI maf dI v nhung su ro r sang cac nuoc dang phaf frIn |Hp
4.6). Chng han nu nhu co mf nha may fhep fm cach Ian franh nhung gIoI han v kh fhaI bng cach
chuyn cac hoaf dng cua ho fu mf nuoc cng nghIp su dung nng Iuong kha huu hIu sang mf nuoc su
dung nng Iuong khng huu hIu, nhung nm ngoaI hIp dInh, fh fng Iuong kh fhaI gay hIu ung nha knh
co fh fng In
59
.
Tuy vIc fhu huf cac nuoc dang phaf frIn va nhung hIp dInh froI buc v kh fhaI gay hIu ung nha
knh Ia fhIf yu, song, nguoI fa van cho doI cac nuoc cng nghIp se dI dau frong nhung hIp dInh nhu vay,
v nhIu Iy do:
Iuong kh fhaI gay hIu ung nha knh hIn faI va frong IIch su faI cac nuoc dang phaf frIn fhap hon
nhIu so voI ca cac nuoc cng nghIp Ian cac nn kInh f qua d. Iuong kh fhaI fnh fheo dau nguoI cung
co nhIu kha nng Ia van fhap hon frong fuong IaI co fh fhay fruoc.
Cac nuoc cng nghIp co nhIu nng Iuc v kInh f, ky fhuaf va fh ch frong vIc dI pho voI van d nay
Nhung doI hoI v phaf frIn xa hI va kInh f bIn h cho vIc fng cuong su dung nng Iuong faI cac nuoc
dang phaf frIn.
NghI dInh fhu Kyofo bao gm cac nn kInh f qua d va IIn quan dn cac nuoc dang phaf frIn fhng
qua mf h fhng hop fac han ch va fnh nguyn. Cac nuoc cng nghIp co fh dap ung nhung cam kf cua
mnh v ha fhap Iuong kh fhaI khng ch bng cach gIam bof frong nuoc ho ma con bng cach frao dI nghIa
vu voI nhung nuoc da cam kf voI nhung muc fIu, hoc faI fro cho nhung du an gIam bof kh fhaI faI cac nuoc
113
co fh se cho phep cac nuoc cng nghIp mua quyn v Iuong kh fhaI cn cu fheo cac du an, fu nhung nuoc
dang phaf frIn nao khng dng y fuan fheo nhung muc fIu v Iuong kh fhaI, frong do mf phan cua s fIn
mua nay duoc dung cho cac chI ph quan Iy va d gIup do nhung nuoc dang phaf frIn dc bIf yu kem frang
fraI nhung chI ph cho vIc fhch nghI voI su fhay dI kh hau. Nhung co ch frao dI han ch nay hn phaI co
mf hIu qua ro rf dn chI ph cho vIc gIam bof Iuong kh fhaI. Cac con s uoc fnh co chnh Ich nhau,
nhung co mf con s cho fhay fhu suaf bIn f hoc caI gIa phaI fra cho han ngach d My dap ung muc fIu
d ra frong NghI dInh fhu Kyofo |dn nm 2012 con 93% muc nm 1990) se fhap hon khoang 72% nu nhu
vIc frao dI han ngach duoc phep fhuc hIn gIua cac nn kInh f cng nghIp va qua d. ua fhm mf s
nuoc dang phaf frIn fhen chf vao mang IuoI frao dI se co fh gIam bof duoc fhm nua nhung gIa phaI fra
cho vIc duoc phep, xung con khoang 12% gIa faI cac nn kInh f fu cung fu cap
61
.
V Iau daI, co ch phaf frIn sach cua NghI dInh fhu Kyofo khng phaI Ia mf gIaI phap hoan foan cho
van d kh fhaI gay hIu ung nha knh mf phan boI v no khng gIaI quyf duoc van d ro r. No con co fh gay
ra nhung su khuyn khch xau v vIc frao dI cacbon gIua cac nuoc cng nghIp va cac nuoc dang phaf frIn
|xem Hp 4.6) Tuy nhIn, no Ia buoc dau quan frong fIn foI su fham gIa foan cau frong vIc gIam bof Iuong
kh fhaI gay hIu ung nha knh
62
. Nhu da noI, vIc fhu huf su fham gIa cua cac nuoc dang phaf frIn o mf
muc d nhaf dInh va cang som cang ff Ia raf quan frong d co fh kIm soaf nhung kh fhaI gay hIu ung nha
knh fuong IaI. Nhu cau v dIn nng faI cac nuoc dang phaf frIn dang fng nhanh va du kIn se fng foI
300% fu 1990 dn 2010, vuof xa muc gIa fng du kIn Ia 20% faI cac nuoc cng nghIp
63
. K hoach dng fhuc
Biu 4.3
Mt met gia tng cua mc nc bin se lam giam
i xp x mt na san lng lua cua Bnglaet.
Biu 4.4
Mc tiu thu nng lng tai cac nc ang phat
trin d kin se vt mc tiu thu tai cac nc
cng nghip
dang phaf frIn. I voI nhung nn kInh f qua d da
dng y voI nhung muc fIu v Iuong kh fhaI hIp dInh
cho phep frao dI cam kf, frong khI k hoach dng
fhuc hIn fh cho phep cac nuoc cng nghIp duoc mua
gIay phep frao dI v Iuong kh fhaI d danh dI Iay
vIc ung h nhung du an gIam Iuong kh fhaI faI nhung
nn kInh f ay
60
. Sau nm 2000, co ch phaf frIn sach
114
hIn va co ch phaf frIn sach co fh duoc su dung sao cho mf phan dang k frong kha nng san xuaf dIn du
kIn faI cac nuoc dang phaf frIn se dua frn cng ngh f I fhuc vao cacbon
64
.
Nhm day manh hon nua muc fIu gIam bof Iuong kh fhaI gay hIu ung nha knh faI cac nuoc dang phaf
frIn, Ngan hang Th gIoI da bf dau mf Ioaf du an nm frong gIaI doan fh dIm cac hoaf dng duoc dng
fhuc hIn Iap ra faI HI nghI cap cao o RIo. u an Humex faI Monferey va CuadaIajara o MhIc da fhay fh
khoang 200.000 bong den nong sang fhng fhuong bng bong den huynh quang nho gon. V IoaI bong moI nay
dung nng Iuong f hon nhIu so voI vIc chIu sang fhng fhuong cho nn cac nha may dIn can phaI cung
cap bof dIn nng, do do gIam bof fhuong xuyn nhu cau v nhIn IIu. u an nay cung gIup MhIc daf duoc
cac muc fIu cua mnh Ia gIam bof Iuong kh fhaI dIxf Iuu huynh va oxf nIfo. TaI uckIna Phax, mf du
an quan Iy nng Iuong bn vung se fhuc day cac h fhng su dung nng Iuong mf froI va bp dau hoa, dng
fhoI h fro vIc quan Iy rung mf cach bn vung va dua va cng dng, cung nhu nhung ky fhuaf cacbon hoa
huu hIu. u an nay se Iam gIam dI mI nm hon 800.000 fan kh fhaI chua cac bon ch voI caI gIa 2 frIu
!S, fuc 8,30 !S mf fan cacbon
65
.
Tnh a dang sinh hoc
Cng uoc v da dang sInh hoc ky kf faI HI nghI cap cao v fraI daf o RIo nm 1992 da duoc 169 nuoc ph
chuan. Cac nuoc ky kf cng uoc nay co frach nhIm duy fr va bao dam vIc su dung Iau bn su da dang sInh
hoc cua chnh mnh
66
. Nhung nuoc co su da dang sInh hoc Ion nhaf fap frung frong fh gIoI dang phaf frIn.
Ch co mI mf frong s 8 nuoc co s Iuong Ion nhaf cac IoaI co vu ban dIa Ia nuoc cng nghIp. Trong nhung
nuoc chua dung hon 10.000 IoaI fhuc vaf cao cap fh 18 frong 20 nuoc Ia nuoc dang phaf frIn, voI 12 frong s
17 nuoc co hon 500 IoaI fhuc vaf cao cap bI de doa Ia nuoc dang phaf frIn
67
. V vay, cac nuoc dang phaf frIn
Ia yu f fhen chf d daf foI nhung muc fIu d ra faI RIo, va Cng uoc v da dang sInh hoc da duoc fhng qua
voI su ung h rng raI cua nhung nuoc nay gIng nhu Cng uoc khun v su fhay dI kh hau, Cng uoc v da
dang sInh hoc fhua nhan phaf frIn kInh f va xa hI Ia nhung uu fIn cao nhaf dI voI cac nuoc dang phaf
frIn. Cng uoc cung nhan dInh rng muc d cac nuoc dang phaf frIn se fhuc hIn co hIu qua nhung cam kf
bao fn fnh da dang sInh hoc Ia fuy fhuc o nhung cam kf cua cac nuoc cng nghIp IIn quan dn cac ngun
Biu 4.5
Cac nc co thu nhp cao dung nng lng vi cng cao hn nhng nc tai nhng vung co thu
nhp thp
115
Iuc faI chnh va chuyn gIao cng ngh.
Nhung Ioi ch cuu Ju Jung sinh hoc ru chi ph cho cng ric buo ln
Nhu fa da fhay, cac h sInh fhaI |va cac IoaI) frong do fn faI vaf IIu dI fruyn dem IaI nhung dIch vu gIa
frI o quy m quc gIa. V Ie do, vaI fro hang dau cua cac co quan quc f va su h fro song phuong frong IInh
vuc da dang sInh hoc phaI Ia chuyn gIao cng ngh va cung cap vIn fro ky fhuaf d gIup khc phuc nhung
fhaf baI cua fhI fruong quc gIa va fao ra nhung fhI fruong quc gIa cho cac IoI ch sInh fhaI.
CI da duoc chon Iam co ch faI fro Iam fhoI chnh fhuc cho Cng uoc v da dang sInh hoc. Tng s fIn
faI fro cua CI cho cac du an v da dang sInh hoc In foI hon 800 frIu !S va da duoc dung d h fro mf
Ioaf du an ky fhuaf va f chuc. V du faI a Ian, u an bao v su da dang cua rung da dem IaI su hau fhuan
v f chuc cho mI fruong cua nuoc nay, cap vn cho cac khoan dau fu fh dIm cho fhIf bI khao saf khng
kh va daf va cho mf ngan hang gen v rung, va h fro nng dan khu rung nguyn fhuy IaIovIeza dang
chuyn sang Iam nng nghIp sInh fhaI. TaI AngIrI, u an quan Iy cng vIn quc gIa va vung dam Iay I
KaIa da co nhung hanh dng nhm cham duf su suy fhoaI frong khu vuc nay va h fro cho nhung hoaf dng
fham dInh bao gm khao saf, nghIn cuu va cac chuong frnh gIao duc cng cng, nhm day manh nhung n
Iuc bao fn daI han.
Trong khI su h fro nhu vay co fh fao fhanh caI xuong sng cho nhung n Iuc quc f bao fn da dang
sInh hoc, fh nhung van d chung foan cau IIn quan dn gIa frI sInh fn va vIc khaI fhac cac faI nguyn dI
fruyn van fn faI. Kha canh kInh f cua nhung van d nay bI phuc fap fhm boI co y kIn baf dng v vIc:
chnh xac ra Ia caI g dang duoc danh gIa - co phaI Ia quyn sInh fn cua cac IoaI cay co hoc dng vaf, hay
nhung IoI ch vaf chaf ma su da dang dem IaI hoc ch Ia nIm fhch fhu cua con nguoI fruoc su fn faI cua
nhIu sInh vaf. Ngay ca nhung fhuc f co ban nhu fng s cac IoaI frn fraI daf va muc fuyf chung cua cac
IoaI frn fh gIoI cung khng hoan foan ro rang. Co quan fham dInh su da dang sInh hoc foan cau cua !NP
uoc fnh fng s cac IoaI frn hanh fInh Ia fu 7 dn 20 frIu va su fn fhaf du kIn v cac IoaI frong 25 nm foI
Ia khoang fu 140.000 dn 5 frIu. Kf hop nhung uoc fnh o muc fhap fh co khoang 2 % fng s cac IoaI Ia bI
Iam nguy; kf hop nhung uoc fnh o muc cao fh co khoang foI 25% |fuy can phaI Iuu y rng ngay ca fy I fuyf
chung o muc fhap cung cao hon fy I fu nhIn 1000 Ian)
68
.
NhIu IoI ch frong vIc gn gIu cac vaf IIu dI fruyn cung kho dInh Iuong duoc v mf fIn f. Iam sao
quy ra duoc fhanh d Ia quyn sInh fn cua cac sInh vaf hoc su vuI fhch cua con nguoI fruoc su fn faI cua
cac sInh vaf do7 Trong su nhung IoI ch d dInh Iuong hon co vIc su dung faI nguyn dI fruyn vao muc dch
y hoc. IIn hop quc uoc fnh rng nhung IoaI fhuc duoc phaf frIn dau fIn fu vaf IIu fhuc vaf frI gIa
khoang 43 fy !S mI nm
69
. Chng han, cay dua can mau hng cua rung mua nhIf doI o Madagaxca cho fa
mf dc dIm dI fruyn hIm co, duoc dung frong vIc san xuaf cac duoc pham dIu frI bnh bach cau o fre em.
HaI frong s cac IoaI fhuc ma mf cng fy duoc pham da phaf frIn fu IoaI cay nay co gIa frI doanh fhu mI
nm foI 100 frIu !S. |Can ghI nhan rng khng mf dng IaI nay frong s nay v fay Madagaxca)
70
. Song
ngay vIc fnh foan nhung IoI ch phu cua vaf IIu dI fruyn frong mf IoaI cung khng d dang. Cac IoaI duoc
pham phaf frIn fu fhuc vaf phaI duoc fhu fhap fInh ch, fhu nghIm va phaf frIn cho fhI fruong va chIa IoI
nhuan fheo day chuyn gIa frI nay ro rang khng phaI Ia mf vIc d dang. Vaf IIu dI fruyn cung co fh co
mf frong nhIu IoaI chu khng phaI ch mf IoaI. Thuc f ay gop phan gIaI fhch faI sao nhung uoc fnh v gIa
frI bIn f cua su sInh fn cua cac IoaI |noI cach khac, gIa frI bIn f cua vIc ngn ngua su fuyf chung cua cac
IoaI IaI khng chc chn dn vay. Nhung uoc fnh ay nm frong khoang fu 44 !S dn 28,7 frIu !S cho
mf IoaI chua duoc fhu nghIm
71
.
Mo rng su lhum giu
Cho du kho co fh uoc fnh gIa frI cua vaf IIu dI fruyn, song co mf dIu chc chn dung, do Ia cng dng
quc f fIp fuc khaI fhac no ma khng fra gIa - mf kIch ban duoc coI Ia mf fhaf baI cua fhI fruong. Kf qua
Ia su da dang sInh hoc co fh bI danh gIa fhap faI cac nuoc dang phaf frIn. Mf co ch b sung cho vIc day
116
manh vIc bao fn faI nguyn dI fruyn Ia mo rng quyn so huu foI cho bao gm ca vaf IIu dI fruyn cua mf
nuoc. Chu d nay da duoc nu In faI Cng uoc v da dang sInh hoc, nhung khng daf duoc su fhoa fhuan nao
v nhung g can phaI Iam dI voI fnh hnh nay
72
.Mf m hnh v vIc chuyn gIao faI nguyn co fh Ia m
hnh cua VIn da dang sInh hoc quc gIa |INIo), mf f chuc fu nhan, phI IoI nhuan, cua Cxfa RIca. VIn
nay da dI dn mf fhoa fhuan voI Cng fy duoc pham Merck and Company df faI My d gIup vao vIc bao
Ianh cho cac k hoach khao saf da dang sInh hoc cua INIo
73
. CIao dIch nay cua Cng fy Merck se fra cho
INIo 1,1 frIu !S cng voI ban quyn cho baf ky san pham nao ma Merck phaf frIn fu cac faI nguyn cua
Cxfa RIca. Nguoc IaI INIo se cung cap cho Merck nhung mau Iay fu khp Cxfa RIca 10% s fIn ung fruoc
va 50% fIn ban quyn duoc cap cho cng cuc IIu k, khao saf sInh hoc va bao fn
74
.
NguoI fa co mf s hoaI nghI v nhung co ch nay. V du, fhoa fhuan Cxfa RIca-Merck khng bao ham
kha nhIu faI nguyn du d fra gIa fuong xung cho s Iuong gIa fng dang k faI cac khu bao fn duoc bao v.
M hnh nay cung co fh khng duoc sao chep rng raI. Mf uoc fnh gan day cho fhay ngay ca o mIn fay
cuado, mf frong nhung khu vuc phong phu nhaf v cac IoaI dc huu, frI gIa vaf IIu dI fruyn fnh fheo
hecfa dI voI cac cng fy duoc pham ch vao khoang 20 !S
75
. NgoaI ra, voI vIc doI ban quyn v nhung san
pham phaf frIn fu cac IoaI cay co va dng vaf co fh fm fhay o hon mf nuoc, INIo fhuc su gIam bof vIc
khuyn khch dI voI cac nuoc Iang gIng co nhung bIn phap fuong fu nhm bao v da dang sInh hoc. Van d
nay d co fh Ian rng chng han cay dua canh hng khng phaI Ia IoaI dc huu cua Madagaxca. Hon nua,
khng ro mf k hoach nhu vay Iam sao co fh bao v duoc nhung khu vuc da bI fhm do d fm kIm vaf IIu
dI fruyn. V vay, fuy vIc dInh ra quyn so huu han ch dI voI vaf IIu dI fruyn co fh khuyn khch cac
nuoc dang phaf frIn fham gIa cac c gng bao fn, song chung ch Ia mf gIaI phap cuc b. Nu nhu cac nuoc
cng nghIp cam fhay can co nhung khuyn khch vaf chaf d bao fn vaf IIu dI fruyn |d co fh Ia bao gm
ca gIa frI fn faI cua cac IoaI, baf k chung duoc su dung v mf kInh f nhu fh nao) fh phuong phap don
gIan nhaf se Ia mo rng su h fro quc f fruc fIp cho muc dch nay.
a dang sInh hoc bao frum nhIu IoaI hoaf dng khac nhau, frong do co frng frof, Iam nghIp, vIc bao
v da ngam san h, va cac hoaf dng khac nua. Su da dang nay doI hoI phaI raf IInh hoaf frong cach fIp ca n
fIn foI nhung fhoa fhuan v cac van d da dang sInh hoc khac nhau ca o quy m khu vuc Ian quy m foan
cau
76
. HaI frong s nhung cach fIp can nhu vay Ia hau fhuan v ky fhuaf va f chuc, va fhanh foan IInh hoaf
v chuyn nhuong. Nhung su frung phaf cung da duoc su dung. KhI mI fruong sng cua cac yu f fao nn
da dang sInh hoc duoc khaI fhac d san xuaf ra mf hang hoa frao dI duoc k ca ca nhIf doI, g nhIf doI, va
nhIu IoaI dng vaf quy dInh frong Cng uoc v vIc bun ban quc f cac IoaI Iam nguy |CITS) - nhung gIoI
Hip c v mi trng sm nht dung n cac bin phap thng mai la Cng c quc t tn trong cac bin phap cn
tin hanh chng lai loai rp hai r nho Vastatr nm 1981 ngn cm vic bun ban cy nho a nh r va chi kh ngn
nga a loai rp cua cy nay lan sang cac vn nho khac
77
. Nhng hip nh mi trng khac cha ng cac bin phap
thng mai gm:
CITES, ch cho phep bun ban nhng loai c ghi trong danh sach hoc nhng san phm lam bng cac loai o, vi
nhng bn khng tham gia ky kt hip nh khi nao nha ng cuc co thm quyn tai nc khng tham gia ky kt o
a ra c nhng tai liu co th so sanh c vi nhng tai liu a oi hoi cac nc thanh vin hip c Cng c
cung cho phep cac nc thanh vin ap t lnh cm bun ban i vi nhng nc khac khng tun theo nhng han
ch nay. Nm 1991 uy ban thng trc cua CITES khuyn ngh nh ch moi vic giao dch mua ban vi Thai Lan v
cac loai thc vt va ng vt nm trong cng c v thai khng tun thu cua nc nay.
Hip nh cua Lin hp quc v vic bao tn va quan ly nhng an ca nm nhiu nc va nhng an ca co tnh di
tru cao, cho phep cac nc thanh vin ngn cm vic a ln b hoc chuyn tau nhng me ca anh bt c bng
nhng phng phap lam hai n hiu qua cua nhng bin phap bao tn va quan ly
78
.
Ngh nh th Montreal, oi hoi cac bn ngn cm vic nhp khu nhng cht lam giam sut dn a c kim soat
Hp 4.7
Nhng bin phap thng mai trong cac hip nh mi trng quc t
117
t nhng nc khng ky kt, tr phi nhng nc khng ky kt nay c coi la tun thu hoan toan ch cua ngh nh
th
79
.
Cac bin phap thng mai co th la mt cng cu thch hp cho vic giai quyt nhng vn mi trng toan cu bi
v, cung nh ban thn vn , chung v ban cht mang tnh toan cu. Chung cung co th c bin minh trn c s bun
ban t do c coi la mt iu li toan cu v no nng cao ti a phuc li. Nu nh trai lai, bun ban lai gy ra nhng thit
hai nghim trong v mi trng th iu co ly la no phai b han ch. Bun ban co th c bit an xen v mt s nguy c
nht nh v mi trng: thit hai do vic tai nh c do qua cy nhim trung nhp khu va cn trung sinh si ny n nhiu
nhng loai cy trc y cha b nhim, anh hng xu cua ph thai, ging nh nhng anh hng do vic nhp khu
ph thai nhim c gy ra anh hng vn chuyn xu nh tran du mo; va anh hng li nhun xu - nh khi bun ban
dn n vic tai tr cho mt vic lam suy giam s a dang sinh hoc
80
.
Ba quy nh mi y v thng mai quc t cho thy cac hip nh thng mai quc t khng cho phep co s linh
hoat bao nhiu v vic n phng thi hanh nhng lnh cm bun ban lin quan n mi trng quy nh cua WTO chng
lai lut cua My cm nhp khu tm bt c trong loai li ng thi anh bt ca rua, va hai quy nh cua uy ban giai quyt
tranh chp cua GATT v ca ng b anh bt bng li anh bt ca ca heo. Nhng quy nh cua WTO lai ung h quyn cua
cac nc ap t nhng s trng phat nh la mt phn cua mt hip c quc t. Phn bit gia cac lnh cm bun ban
n phng va a phng gi cho cac s trng phat lin quan n mi trng khoi b s dung lam la bai che y nhng
li ch bao h mu dch
81
.
Cac lnh cm bun ban cn c gii han nhng vung trong o chung co th co hiu qua. Vic bun ban nga voi
trn trng quc t (cung nh vic quan ly bao tn cac an voi) cn phai c coi la mt ly do quan trong dn n s giam
sut manh trong cac qun c voi t 1979 n 1989
82
. Trong nhng tnh hung trong o bun ban la li ra chu yu cho san
xut, nh i vi nga voi, vic trng phat co tac dung ln. Tuy nhin, nhng s trng phat trong thng mai nhiu khi lai
qua xa ngun gc gy ra vn , thanh th khng co tac dung no co th han ch tac dung cua cac lnh cm bun ban
nhm chng lai vic thai kh gy hiu ng nha knh.
han fhuong maI chnh fhuc hoc nhung quy dInh cap gIay chung nhan phaf nng nhung fruong hop khng
fuan fhu, co fh dong mf vaI fro quan frong. Chng han, mf cach bao v san h co fh Ia ngn cam bun ban
cac IoaI ca danh bf bng cach dung xyanuya, mf fac nhan dang k Iam suy fhoaI san h. Nhung khuyn
khch fuong fu da duoc su dung rng raI frong mf Ioaf hIp dInh quc f. Tuy van con fn faI nhIu van d v
nguy co su dung fhaI qua nhung bIn phap fhuong maI d chng IaI nhung de doa dI voI mI fruong |va do do
dung mI fruong Iam caI co d bop nghef fhuong maI voI fu cach Ia mf Iuc Iuong fao ra cua caI), song, cac bIn
phap fhuong maI co fh Ia mf phuong phap fheo duI cac muc fIu v mI fruong raf huu hIu frong mf s
fnh hung |Hp 4.7).
Khai thac cac mi lin h gia cac vn mi trng toan cu
Thay dI kh hau va da dang- sInh hoc khng ch fu ban fhan chung Ia nhung van d nghIm frong, ma chung
con gn nI gIua chung voI nhau va voI mf Ioaf rng raI nhung mI quan fam khac v mI fruong. Tuy fhuc
o nhIp d fhay dI kh hau, cac IoaI sInh sng frong rung co fh khng co kha nng fhch ung du nhanh d
franh bI gIam suf nghIm frong v s Iuong
83
. Nhung h sInh fhaI nuoc nhu duoc va da ngam san h fhch ung
fham ch con cham hon nua
84
. Su fn fhaf cua cac IoaI va vaf IIu dI fruyn co fh Iam fng-fhm fnh d bI
fhuong fn cua cac h sInh fhaI fruoc nhung cng fhng khac v mI fruong, nhu nhIm chng han85.
khep kn duong fron, su fan pha rung co fac dng manh dI voI su fhay dI kh hau, v khI bI chay rung fhaI
ra kha nhIu kh cacbnIc
86
.
KhaI fhac nhung mI IIn h ay co fh gIam dI nhIu chI ph bao v mI fruong. V du, cac hoaf dng su
dung daf co nm frong co ch phaf frIn sach hay khng, Ia mf van d dang duoc cac bn fham gIa NghI dInh
fhu Kyofo quyf dInh. Nhung Iay vIc gn gIu cac b chua cac bon faI cac nuoc dang phaf frIn d dI Iap IaI
voI nhung cam k v Iuong kh fhaI, co fh Ia nhung hop Iuc manh me cung voI cac nhu cau v mI fruong dIa
phuong va bao v da dang sInh hoc
87
.
Cxfa RIca da bf dau gIao dIch cac gIay chung fhuc cac khoan bu fru co fh frao dI |CTO) - fuc Ia nhung
118
khoan fn dung v cacbon duoc dInh gIa 110 !S mf fan - fheo cach co fh khaI fhac nhung mI IIn h ay. IoI
nhuan fhu duoc fu nhung mI IIn h ay se h fro cho nhung hoaf dng Iam nghIp Iau bn frn daf daI fu nhan
hoc faI fro cho vIc bao fn daf daI nhu nhung cng vIn quc gIa va khu bao fn sInh hoc
88
. Cho dn nay, nhung
hoaf dng Iau bn da duoc ap dung faI 8.000 frang fraI gm 150.000 hecfa. u an v khu bao fn sInh hoc da bao
fn fhm 530.000 hecfa khac nua
89
. Tuy khng co may aI som nhan cac fn dung nay, song kInh nghIm cua
Cxfa RIca v h fhng nay, kf hop voI cng cuc nghIn cuu quc f duoc fIp fuc co fh dan dn vIc khaI fhac
rng Ion hon su cng Iuc nay gIua bao fn da dang sInh hoc va ngn ngua su fhay dI kh hau.
Nhung mI IIn h nay gIua cac van d mI fruong foan cau cho fhay cng dng quc f can dI xa hon
muc ch fhuong Iuong nhung hIp dInh rIng re v fung van d mI fruong. Nhu nhung hIp dInh nhu CITS
cho fhay, cac hIp dInh fhuong duoc nhaf fr ch v nhung van d phuc fap duoc xef nho ra fhanh nhung don
vI nho hon. Nhung frong mf s fruong hop, nhung fhoa fhuan bao gm nhIu IInh vuc fhuong d fhuong
Iuong hon, v co fh co nhung su can dI hoc kf hop gIua cac van d IIn quan voI nhau. M hnh nay fhuong
dIn ra frong cac cuc fhuong Iuong fhuong maI nhIu bn, chng han nhu khI cac nuoc cam fhay gn bo voI
mf s dIu khoan nao do, da co nhung nhuong b o nhung IInh vuc co IIn quan dn ho hon. VIc bao v mI
fruong foan cau cung co fh duoc day nhanh boI vIc nang cao su phI hop gIua cac ban fhu ky cua cac hIp
dInh va cng uoc, frong do co vIc hop nhaf cac cuc hop, nhung danh gIa khoa hoc, nhung yu cau va bao cao,
quang cao, dao fao va nhung n Iuc kIf fhIf nng Iuc va caI fIn su phI hop fheo !NP.
' ' '
Cac nuoc frn fh gIoI da dI xa frong vIc ky hop voI nhau d dI pho voI nhung van d mI fruong foan
cau, va cac hIp dInh v dn dem IaI mf m hnh cho nhung fhoa fhuan fuong IaI. Tuy rng vIc fhao ra
nhung hIp dInh quc f v da dang sInh hoc va fhay dI kh hau huu hIu nhu nhung hIp dInh v dn Ia
kho, song co ch hoaf dng co ban cua nhung hIp dInh mI fruong quc f fhanh cng dang fro nn ro rang
hon. Hon nua ngay vIc fIn hanh nhung buoc so b fIn foI mf fhoa uoc cuc b da khuyn khch cac fac nhan
fu nhan chuan bI cho nhung hIp dInh chf che hon va do do ha bof chI ph cho nhung hanh dng gIaI quyf
cac mI quan fam v mI fruong frong fuong IaI. Su nhaf fr v da dang sInh hoc, v su fhay d kh hau cung
nhu v cac van d mI fruong foan cau khac se ch Ian rng ra fhm fheo nm fhang. NgoaI ra, su hIu bIf
ngay mf sau rng v cac mI IIn h gIua cac dIu quan fam v mI fruong se fao ra fhm nhIu co hI hon
nua d khaI fhac ca su hop Iuc Ian su bu fru Ian nhau gIua cac hanh dng gop phan nuI duong nhung mI IIn
mInh h fro cho nhung hanh dng phI hop foan cau.
NguoI dan frn khp fh gIoI dang yu cau co quyn fu quyf Ion hon va anh huong nhIu hon frong nhung
quyf dInh cua chnh phu nuoc ho - do Ia mf fh Iuc ma bao cao nay goI Ia dIa phuong hoa. Khoang 95% cac
nuoc dan chu hIn nay da bau ra nhung chnh quyn duoI cap quc gIa, va cac nuoc khp moI noI, Ion cung
nhu nho, gIau cung nhu ngheo, du dang phaf frIn nhung co quan quyn Iuc v chnh frI, faI chnh va hanh
chnh o cac cap chnh quyn duoI cap quc gIa |Hp 5.1)
1
. Nhung phI fap frung hoa nhIu khI duoc fhuc hIn
mf cach ngau nhIn. Nhung nguoI nm quyn quyf dInh cac van d khng phaI Iuc nao cung kIm soaf duoc
nhIp d hay cn nguyn cua fIn frnh phI fap frung hoa. Ngay ca khI ho kIm soaf duoc fh nhung m hnh
phI fap frung hoa nhIu khI IaI duoc xuaf khau fu nuoc nay sang nuoc khac ma khng dm xa g dn nhung
fruyn fhng chnh frI dIa phuong, nhung khun kh dIu chnh hay nhung quyn so huu phI fap frung hoa
ban fhan no khng ff ma cung khng xau. No Ia mf bIn phap nhm daf foI mf muc fIu, nhIu khI do fhuc
f chnh frI ap df. Van d khng phaI Ia IIu no co fhanh cng hay khng. PhI fap frung hoa fhanh cng se
nang cao hIu qua va kha nng dap ung cua khu vuc cng cng frong khI dIu chnh cho phu hop voI nhung
fh Iuc chnh frI co fIm nng bung n. PhI fap frung hoa khng fhanh cng se de doa su n dInh kInh f va
chnh frI va pha vo vIc phuc vu cua cac dIch vu cng cng.
Chuong nay dua ra Iap Iuan cho rng fhanh cng cua phI fap frung hoa fuy fhuc vao fhIf k cua no. No
dIm IaI kInh nghIp phI fap frung hoa cua cac nuoc dang phaf frIn va cho fhay van d duoc maf o day Ia Ion.
Qua kInh nghIm nay, no cung cap nhung phuong huong ch dao cho vIc caI fIn cac fh ch chnh frI, faI
chnh va hanh chnh frong cng cuc phI fap frung hoa. IoI khuyn nay khng ch fhch hop voI nhung nuoc
da phI fap frung hoa rI. No con co fh gIup cho nhIu nuoc hIn dang buoc vao con duong nay franh duoc mf
s frong nhung rao can Ion ma nhung nuoc dI fruoc ho da vap phaI.
Nhng cai c mt y la g?
KInh nghIm cua 15 nm qua cho fhay rng vIc chuyn gIao quyn Iuc anh huong dn n dInh chnh frI, dn
cng vIc cua cac co quan cng cng su cng bng va su n dInh kInh f vI m
2
.
On Jjnh chnh lrj
Mf muc fIu hang dau cua phI fap frung hoa Ia gIu vung n dInh chnh frI fruoc nhung suc ep doI dIa phuong
hoa. KhI mf nuoc fhay mnh bI chIa re sau sc, dc bIf fheo cac fuyn dIa Iy va chung fc, fh phI fap frung
hoa dem IaI mf co ch f chuc d fap hop cac nhom dI Iap IaI fhanh mf fIn frnh fhuong Iuong chnh fhuc,
fn frong Iuaf I
4
. TaI Nam PhI va !ganda, phI fap frung hoa da duoc dung Iam mf con duong dI dn fhng
nhaf dan fc |Hp 5.2). TaI XrI Ianca, no dem IaI mf gIaI phap chnh frI fIm fang cho cuc nI chIn. No Ia
mf cng cu dung d Iam xep nhung xu huong Iy khaI faI fIpIa va xnIa - HecxgvIna |Hp 5.3). TaI
CImbIa, cac fang Iop uu fu frong cac dang fheo f chuc fap frung, dua vao phI fap frung hoa d franh fhu su
PHI TP TRUNG HOA: SUY NGH LAI V VN CHNH
QUYN
CHONG 5
120
ung h cua quan chung co so dc bIf faI nhung vung duoI su kIm soaf cua quan phIn Ioan5. Va su chuyn
bIn cua Nga fhanh mf ch d IIn bang phI fap frung hoa co fh duoc coI Ia mf bIn phap san se du quyn
Iuc cho cac IoI ch khu vuc d ngn chn nhung IoI ch nay roI bo nuoc cng hoa
6
.
Thunh lch cuu cuc co guun cng cng
Iuan cu c dIn hau fhuan cho phI fap frung hoa Ia cho rng phI fap frung hoa se nang cao hIu qua va
kha nng dap ung cua chnh phu
7
. Nhung nha Ianh dao do nguoI dan dIa phuong bau ra hIu bIf cu frI cua
mnh hon nha cam quyn cap quc gIa, va do vay hn se o vao vI fr ff hon d dem IaI nhung dIch vu cng
cng ma nguoI dan dIa phuong mong mun va can dn. o o gan nn nguoI dan cung d dang hon frong vIc
doI hoI cac quan chuc dIa phuong phaI chIu frach nhIm v vIc Iam cua ho
8
. Sau cung, nu nhu dan chung co
fh dI IaI d dang va nguoI dan co fh bo phIu bng dI chan cua mnh bng cach chuyn dn mf noI fhuc
pham vI quyn han cua nhung nha Ianh dao khac, fh phI fap frung hoa co fh fao ra mf su canh franh gIua
cac chnh quyn dIa phuong nhm fhoa man ff hon cac nhu cau cua nguoI dan
10
.
Nhung nhung bng chung hau fhuan cho nhung Iy Ie nay fhaf f oI - khng phaI boI v co bng chung
nguoc IaI, ma chnh Ia v kho chung mInh duoc mI quan h ngau nhIn nay. Cac chnh phu fhuc hIn mf Ioaf
chuc nng frong nhung fnh hung raf khac nhau, Iam phuc fap fhm su so sanh gIua fhanh fch o mf nuoc
fruoc va sau khI phI fap frung hoa, hoc gIua cac nuoc voI cac ch d fap frung hoa va phI fap frung hoa.
NgoaI ra, fnh hIu qua va ung dap nhung fhu kho co fh do dm, ma nhung ch s IaI f khI co sn
11
.
PhI fap frung hoa anh huong nhu fh nao dn kha nng fIp nhan va chaf Iuong cac dIch vu cng cng
Ia dIu con fuy fhuc o cach no duoc fhIf k va fhuc hIn. Nhung g ma cac chnh quyn dIa phuong co fh
fhuc hIn con fuy fhuc o nhung faI nguyn va nhung frach nhIm duoc gIao pho cho ho, va vao quyn Iuc cua
cac chnh quyn quc gIa co fh khng dm xa dn nhung quyf dInh kIa nhu da xay ra o n |Hp 5.4) va
mbIa. Ngay ca frong mf khu vuc cu fh, phuong fhuc phI fap frung hoa cung fao ra faf ca moI su khac bIf.
Trung My, phI fap frung hoa cac frach nhIm quan Iy fu chnh quyn frung uong sang cac cap fnh va dIa
phuong khng co may fac dung dI voI IInh vuc gIao duc fIu hoc. Nhung phI fap frung hoa frach nhIm quan
Iy va fruc fIp chuyn gIao frach nhIm do cho cac fruong hoc fh co fh nang cao fhanh fch gIao duc
12
.
PhI fap frung hoa cung co fh ha fhap chaf Iuong cua dIch vu cng cng, nhu da xay ra faI My IafInh va
Nga
13
. VIc nhuong bof quyn Iuc cho cac chnh quyn dIa phuong hoan foan khng bao dam Ia moI nhom IoI
Phi tp trung hoa dn n vic chuyn giao cac quyn lc chnh tr, tai chnh va hanh chnh cho nhng n v chnh quyn
di cp quc gia. Mt chnh phu cha c phi tp trung hoa chng nao nc o cha cha ng nhng cp chnh
quyn dn c t tr di cp quc gia co kha nng co nhng quyt nh mang tnh troi buc trong t nht mt s lnh vc
v chnh sach
3
. Phi tp trung hoa co th bao gm ca vic cho ra i nhng cp chnh quyn nh vy. Hoc no co th gm
co vic m rng cac ngun lc va trach nhim cua nhng cp chnh quyn di cp quc gia hin co. nh ngha nay bao
gm nhiu bin th. n chng han la mt nha nc lin bang, nhng chnh quyn trung ng co quyn lc rt ln i
vi cac cp chnh quyn di cp quc gia. Quyn lc chnh tr tai Trung Quc chnh thc ma noi la tp trung, song cac
n v di cp quc gia trn thc t co quyn t tr ang k trong cai co th c miu ta la cac phi tp trung hoa cua
Trung Quc.
Cac chnh quyn trung ng co th chuyn giao quyn lc cua mnh bng nhng cach thc khac. Phi tp trung hoa
gia tng tnh t tr cua nhn vin lam vic trong cac c quan a phng, con t nhn hoa th rut bo hoan toan trach nhim
ra khoi khu vc cng cng. Nhng hu qua v chnh sach co khac nhau. Phi tp trung hoa duy tr mi quan h th bc gia
nhn vin cp c s vi chnh quyn trung ng. Con t nhn hoa th loai bo hoan toan mi quan h y va thay vao o la
ng c li nhun. Phi tp trung hoa chuyn trach nhim t chnh quyn trung ng sang cac thanh vin thng la thng
qua cac cuc bu c a phng.
Hp 5.1
Phi tp trung hoa vi t cach chuyn giao quyn lc
PHI TP TRUNG HOA: SUY NGH LAI V VN CHNH QUYN
121
Nam Phi va Ugana a thi hanh nhng chng trnh phi tp trung hoa nhiu tham vong, va mc du vp phai mt s kho
khn trong thc hin, hai nc nay a ni ln nh la hai m hnh quan trong v chuyn giao quyn lc tp trung
9
. cac m
hnh nay hoat ng trong nhng bi canh khac nhau: mt nc chu yu la th hoa va co thu nhp trung bnh (Nam Phi)
va mt nc chu yu la nng thn, co thu nhp thp (Ugana). Nhng ca hai u co muc tiu nh nhau thng nht t
nc.
Nam Phi. Ch Apacthai a nui dng mt c cu chnh quyn hai cp da trn chung tc. i vi ngi da
trng, no y manh tinh thn trach nhim s tham gia chnh tr, va cung cp dch vu mt cach hiu qua. Nhng i vi
ngi da en, b tach bit v khng gian trong nhng vung t qu va th trn bn ra cac vung th, th ch c tip
xuc mt cach han ch vi hang hoa va dch vu cng cng. ao ngc ch chung tc nay, hin phap mi ra mt
chnh sach phi tp trung hoa hoan chnh ma ban lanh ao nc nay ang thc hin.
Cac quyn xet x mang tnh chung tc a b chnh thc bai bo cung vi ch Apacthai. Nc nay c chia thanh
9 tnh, 5 vung th va 85 thanh ph, tt ca u hn hp v chung tc va co cac chnh quyn do dn bu ra mt cach dn
chu. Chnh quyn trung ng gi lai cho mnh trach nhim hang u v tai chnh ap ng nhng ch tiu co tac ng
ln v mt phn phi lai nh y t va giao duc, nhng chnh quyn cac th a c cai t lai thc hin cac chnh sach
quy m a phng. Mt s kho khn vn con tn tai - v du lam th nao chia se trach nhim v y t va giao duc gia
chnh quyn trung ng va cac tnh. Nhng phi tp trung hoa a thanh cng trong vic tr thanh mt trong nhng cng cu
thng nht chnh cua Nam Phi.
Ugana. Nhim vu t ra vi tng thng Museveni khi ng nhm chc nm 1985 la tai thng nht mt t nc a
b xe nho ra thanh nhng phe phai thu ch nhau trong nhng nm ri ren. Cac hoat ng chnh tr co c s rng rai cua
hi ng khang chin va cac uy ban tng c phat trin trong nhng nm ni chin, a gop phn bnh nh phn ln t
nc. Ch nay - dn n vic trao cho dn lang (hi ng) quyn c t do chon la nhng ngi lanh ao cua mnh
(cac uy ban) a c dung lam c s cho chnh sach v chnh quyn a phng c ghi lai trong hin phap nm 1995.
46 huyn c chia ra thanh nhng n v nho hn cho ti cp lang a ganh ly nhng trach nhim to ln v giao duc, y
t va c s ha tng cua a phng. Hin nay cac cp nay chim khoang 30% tng chi tiu cua chnh phu. Ugana vp
phai nhiu vn trong vic thc hin phi tp trung hoa. Kha nng co han cua a phng va s chng c cua cac b
trung ng a km ham vic chuyn giao cac trach nhim . Cac khoan thu nhp tai chnh ma chnh quyn a phng kim
soat (chu yu l ph anh vao ngi s dung va cac khoan thu a phng) a khng tng nh d kin, va cac khoan tin
cp phat vn con chim ti 80% ngun tai chnh cua a phng. Mc du mc tham gia co gia tng, song cac dch vu va
quan ly a phng vn cha ap ng nhiu hn mt cach ang k nhng mt u tin cua a phng - tuy rng tnh hnh
nay hin ang c cai thin. Tuy nhin, cho du vi nhng kho khn nh vy, phi tp trung hoa thanh cng trong vic
gn gi s thng nht dn tc hn rt nhiu nhng chnh sach trc y vi nhng s kim soat do chnh quyn trung ng
ap t.
Hp 5.2
Nam Phi va Ugana: thng nht t nc thng qua phi tp trung hoa
ch dIa phuong du duoc daI dIn frong cac hoaf dng chnh frI o dIa phuong No ch don gIan co nghIa Ia quyn
Iuc duoc chuyn gIao fu fang Iop uu fu quc gIa sang fang Iop uu fu dIa phuong. TaI n chng han, su fham
gIa o dIa phuong con fuy fhuc vao dng cap xa hI va nguoI ngheo khng co may anh huong
14
.
Cng bdng
PhI fap frung hoa co khoef sau fhm nhung khac bIf gIua cac vung hay fro fhanh mf Iuc Iuong fch cuc frong
nhung n Iuc gIam bof fnh frang ngheo nan hay khng, dIu do fuy fhuc o haI nhan f. Nhan f fhu nhaf Ia su
cng bng fheo phuong nm ngang, fuc o ch cac chnh quyn duoI cap quc gIa co kha nng v faI chnh d cung
cap mf muc d dIch vu fuong duong cho dan chung cua ho
15
. Nhan f fhu haI co fh duoc mIu fa Ia cng bng
frong n I b bang, fu c kha nng ho c y mu n cu a ca c chnh quy n duo I ca p qu c gIa ca I fhI n su phan ph I fhu nha p
bn frong cac duong ranh gIoI cua ho. Mf yu f Iam phuc fap fhm nua xuaf phaf fu fhuc f Ia frach nhIm v
dIch vu xa hI va vIc phan phI IaI fhu nhap fruc fIp duoc chIa se mf cach dc frung gIua cac cap chnh quyn
khac nhau vn duoc fIp xuc voI nhung IoaI fhng fIn khac nhau va co fh co nhung muc fIu khac nhau
16
.
122
tipia va Bxnia-Hecxgvina minh hoa cho quan h cng thng gia nhng oi hoi bc thit v chnh tr va hiu qua
kinh t, ni ln nhng nc co nhng cng thng v chung tc.
Bxnia-Hecxgvina. Kha nng thit lp mt ch lin bang hu hiu va s cng bng tai mt xa hi b phn hoa
v chung tc la han ch. Hip nh hoa bnh Dayton, cp nhng thach thc trong vic cai quan cac bang k tha Nam
T, co kha nng tim tang lam vng chc cac mi quan h gia ba nhom chung tc a ph chun hip nh nay. Nhng
cac hip nh a phai thoa hip v mt s nguyn tc then cht trong chnh sach lin bang v tai chnh a at ti mt giai
phap co th chp nhn c v mt chnh tr. Hip nh Dayton han ch quyn lc cua bang ch con cac mt quan h
quc t (bao gm cac chnh sach v thu quan va thng mai, vic tra n va lai va quan ly n), nghip vu ngn hang trung
ng (thng qua mt hi ng tin t), c cu ha tng v vin thng va vn tai quc gia. Ngun thu nhp tai chnh duy nht
cua quyn lc quc gia nay ch la la ph cp phat h chiu va nhng khoan chuyn giao t hai thc th hp thanh cua no
la Lin bang va Republika Srpska. No khng co my quyn han ch tiu va khng co chc nng phn phi lai. Moi quyn
han thu thu u thuc v hai thc th kia, va hai thc th y chu trach nhim v moi chi tiu khac, trong o co quc
phong, lng hu, y t va ng sa a phng. Hai thc th y lai c chia nho thm n thanh cac chnh quyn a
phng chu trach nhim v giao duc, nha , cac chuyn giao xa hi va dch vu cng cng. Khng co nhng tr cp cheo
nao gia hai thc th y va co rt t tr cp cheo gia cac chnh quyn a phng.
Nha nc i pho vi nhng thach thc nay bng cach thi hanh ca nhng trach nhim nho nht cua mnh, v no phai
da trn nhng khoan chuyn giao t chnh quyn cua cac thc th. Ngoai ra, do cac iu kin kinh t khac nhau nhiu
gia cac vung trong nc cho nn nhng bt bnh ng ln d co th xy ra gia cac thc th vi nhau va bn trong tng
thc th.
tipia. Ch cac quan h lin chnh phu cua tipia c lp ra sao cho phu hp vi quyn cua ngi dn
c t quyt trong mt cng ng chnh tr va kinh t chung. Hin Phap nm 1994, lp ra cac ng ranh gii va cac c
ch di cp quc gia cho cac mi quan h tai chnh lin chnh phu, quy nh rng cac vung phai c thanh lp trn c
s cac hnh thai nh c chung tc, ban sc ngn ng va s tan thanh cua ngi dn lin quan. Nhng tiu nhom trong cac
bang thanh vin co quyn lp ra cac bang ring cua mnh, va cac bang co quyn tach khoi lin bang.
Ch tipia khac vi c cu lin bang cua Bxnia mt u then cht: tai tipia, chnh quyn trung ng gi
lai cho mnh quyn kim soat hu ht cac thu nhp v thu va co mt vai tro phn phi lai manh me. Nhng khoan chuyn
giao cua chnh quyn trung ng gm co nhng khoan tr cp chung c xac nh theo s dn, theo cac ch s phat trin
va theo thanh tch thu thu. Nhng vung ngheo hn th co ti 75% thu nhp bng nhng khoan tr cp nay. Nhng thu
Addis Abeba - vn la vung giau co nht - khng nhn c s h tr nao cua chnh quyn trung ng. Chi tiu cp quc
gia c kim soat bng nhng quy nh cua lin bang v vic vay mn trong nc, va bng mt cng thc tai tr chung,
no lam giam bt cac khoan chuyn giao khu vc ty l vi khoan vay mn cua nc ngoai va lung tai tr cua cac bn hao
tm. Cac bang c t do chi tiu cac khoan tai tr chung cua ho tuy theo cach ho la chon, ch phai chu co mi s kim
toan cua lin bang.
tipia ng trc hai thach thc trong m hnh phi tp trung hoa cua mnh. Mt la phai phat trin manh hn nhng
ngun thu nhp tai chnh cua bang giam bt cng thng chung tc - c bit la s bc bi cua cac nhom chung tc tai
nhng vung giau co hn, nn nhn c t khoan chuyn giao cua chnh phu hn. Hai la phai tng cng cac chnh quyn
a phng, chu trach nhim v vic cung cp hu ht cac dch vu nhng lai khng co nng lc cn thit
Ngun: Fox va Wallich 1997; Ngn hang th gii 1999b.
Hp 5.3
Bxnia-Hecxgvina va tipia: phi tp trung hoa nh mt s ap lai tnh a dang chung tc
C6ng bng tbco pbuong nm ngang. Cn cu fnh fhu fhay dI dang k fheo fung vung va fhanh ph,
nhung fhu suaf fh khng. Mf chnh quyn dIa phuong voI cn cu fnh fhu fuong dI nho be khng fh bu
dp duoc bng cach ap df nhung fhu suaf cao hon nhIu ma IaI khng bI maf maf cac nganh kInh doanh va
cu dan v fa, nhung vung faI phan co fhu suaf fhap hon. ChI ph cung cap dIch vu cng cng co fh cung bIn
dI do nhung dc dIm cua mI vung nhu maf d dan cu va vI fr dIa Iy. hIu chnh nhung bIn dI ay hau
hf cac ch d faI chnh phI fap frung hoa du gm co nhung khoan fro cap d can bng. TaI VIf Nam khoan
fhu v fhu fnh fheo dau nguoI cua nhung fnh fhu nhap fhap ch bng 9% muc cua cac fnh gIau co, nhung
chI fIu IaI bng 59% do co nhung khoan chuyn ngan fu chnh quyn frung uong
17
. TaI OxforayIIa, Canada
123
va uc cac khoan fro cap bao dam mf muc fI fhIu v chI fIu fnh fheo dau nguoI cho cac dIch vu fhIf yu
o faf ca cac vung. TaI nhung nuoc khac muc fIu Ia bao dam nhung muc dIch vu fuong fu
18
. Co mf kho khn
IIn quan dn cac khoan fro cap d can bng, do Ia cac chnh quyn duoI cap quc gIa co fh khac nhau o y
mun fng fhu. NgoaI ra, nhung khoan nay IaI fao ra mf kch fhch cho nhung chnh quyn duoI cap quc
gIa khaI fhap cn cu fnh fhu cua ho hoc su gIau co fuong dI cua ho nhm co duoc nhung khoan chuyn
ngan fI da
19
.
C6ng bng trong n6i b6 bang. TaI hau hf cac nuoc, baf bnh dng v fhu nhap Ia do nhung khac bIf
gIua cac ca nhan frong nI b mf bang hay mf fnh gay ra nhIu hon Ia do khac bIf gIua cac bang hay cac
fnh
20
. V vay, cung cap fhm cac ngun Iuc cho cac vung ngheo hon ch anh huong dn mI mf kha canh cua
van d cng bng. Nhung bng chung o n va IndnxIa cho fhay ngay ca su phan phI IaI manh me gIua
cac vung cung se ch co kf qua han ch, fru phI co su caI fIn frong vIc xac dInh muc fIu frong nI b cac
vung
21
. Nguoc IaI, dIu do IaI fuy fhuc vao kha nng va y mun cua cac chnh quyn dIa phuong fham gIa vao
vIc phan phI IaI. Nhung cng frnh nghIn cuu gan day cho fhay rng cac quan chuc dIa phuong va cac
n co mt hin phap lin bang trao cho cac bang cua no nhng quyn thu thu va iu tit ang k. Nhng co
ba yu t ct giam bt nhng quyn nay. Th nht, hin phap cung lai co nhng kha canh quy v mt mi thng nht
manh me, cho phep chnh quyn trung ng giai th chnh quyn cac bang va nm ly vic cai quan cac chnh quyn y.
Th hai k hoach hoa tp trung cho n gn y vn chi phi nn kinh t n - lam suy yu quyn lc kinh t cua cac
bang. Th ba, cac chnh ang quc gia theo truyn thng chi phi cac hoat ng chnh tr cp di cp quc gia. V vy,
kt qua v ngn sach bang thng la kt qua cua nhng chnh sach phat trin c xac nh cp trung ng, va trong
thc t cac quyn iu tit cp bang khng co my y ngha.
Tuy nhin, tnh tp trung tng i cua ch lin bang cua n ang thay i. S suy yu dn tng bc cua k
hoach hoa tp trung va sc manh ngay mt tng cua cac ang khu vc trong cac chnh quyn lin hp quc gia, ang lam
vng manh thm cac chnh quyn cac bang va cho phep chung gi mt vai tro ln hn trong vic xac nh cac u tin phat
trin cua mnh. Nhng hu ht cac bang u vp phai kho khn ngay mt ln trong vai tro cua ho. Nhiu bang b mc n
qua nhiu, cac hoa n n lng va tin hu khng th duy tr lu dai. V khng co my ng c huy ng cac ngun
lc cua ban thn mnh. Mt t bang, trong o co Andhra Pradesh Uttar Pradesh, Orissa va Haryana, ang cai thin tnh
hnh tai chnh ca ho va ang ngay mt s dung nhiu hn cac quyn c trao cho ho theo hin phap.
Xu hng tin ti phi tp trung hoa nhiu hn tai n a c tng cng nm 1992 vi vic thng qua cac iu
khoan b sung 73 va 74, em lai s cng nhn v mt hin phap cho chnh quyn cac a phng. Trc o, hin phap
khng h noi n cac chnh quyn a phng, vn thc s la san phm cua cac bang. Cac bang khng co ngha vu phai
t chc thng xuyn cac cuc bu c a phng, va cac c quan cua cac bang kim soat hu ht cac chc nng a
phng trong o co quy hoach hoa th va c s ha tng cua a phng. Theo cac iu khoan b sung, cac bang tip
tuc xac nh quyn lc va ngun lc cua chnh quyn a phng va b nhim cac quan chc cao cp trong cac chnh
quyn y. Cac bang cung danh cho mnh quyn giai th mt chnh quyn a phng va nm ly quyn lc cua no. Tuy
nhin, cac iu khoan b sung a ra mt bang lit k cac trach nhim a phng cn c a vao hin phap cac bang
va yu cu thanh lp cac uy ban tai chnh cp bang giam sat cac quan h tai chnh gia chnh quyn cac bang va chnh
quyn cac a phng. iu quan trong nht la cac bang c yu cu phai t chc bu c trong vong 6 thang sau khi
thay th mt chnh quyn a phng.
Thc hin cac iu khoan b sung la mt tin trnh chm chap va co bang nay tin nhanh hn bang khac. Tr mt
ngoai l, tt ca cac bang u a t chc bu c a phng va ang tun thu quy tc v thay th chnh quyn a phng.
Nhng chc nng a phng c xut hin nay u nm trong lut phap cua cac bang, va mt s bang a lp cac
uy ban tai chnh va nhng uy ban nay a trnh nhng khuyn ngh. Tuy nhin chnh quyn cac bang u chm thc
hin nhng khuyn ngh nay va cho phep cac c quan a phng thi hanh nhng chc nng mi c trao cho ho. Nhng
thm nh gn y cho thy cac bang Gujarat, Karnataka, Kerala, Madhya Pradesh, Maharashtra va West Bengal a co
nhiu tin b nht trong vic trao quyn cho cac chnh quyn a phng
Ngun: Hemming, Mates va Potter 1997, Mathur 1999. Mohan 1999; Ngn hang th gii 1998i.
Hp 5.4
n : mt lin bang phi tp trung hoa?
124
nhom cng dng o vao vI fr fhuan IoI hon nha cam quyn frung uong frong vIc xac dInh va fIp can voI nguoI
ngheo. TaI AnbanI chng han, cac quan chuc dIa phuong da fhanh cng raf Ion frong vIc xac dInh muc fIu
nguoI ngheo - ff hon nhIu so voI du kIn, do co nhung fhng fIn fhng k v fhu nhap va cac dc dIm gIa
dnh
22
. TaI !dobkIxfan cac uy ban Iang gIng dan cu da co fh nang cao ca fac dung Ian hIu qua v chI ph
cua vIc xac dInh muc fIu
23
. Thanh cng cua ho cho fhay cac quan chuc dIa phuong co fh fIp can duoc cac
mang IuoI xa hI co kha nng gIup ho xac dInh nhung nguoI fhuc su fhIu fhn. Nhung dIu do cu fh khng
dung voI nhung khu vuc faI phan raf rng Ion, nhu cac fnh o Trung Quc.
Cac chnh quyn duoI cap quc gIa co fhaI d khac nhau frong vIc sn sang dap ung nhu cau cua nguoI
ngheo. Mf cuc ra soaf IaI mf chuong frnh xa hI cua AchenfIna do chnh quyn frung uong faI fro, nhung
IaI do cac fnh fhuc hIn fhay rng vIc xac dInh nguoI ngheo khac nhau raf nhIu gIua fnh nay voI fnh khac.
KhI cac cuc caI cach duoc fhI hanh d caI fIn kha nng cua chuong frnh fIp can duoc foI nhung nguoI raf
ngheo, hau hf nhung caI fIn nay xuaf phaf fu nhung caI cach frong vIc xac dInh muc fIu frong nI b fnh
va vIc fheo doI ff hon frn pham vI foan quc fhanh fch cua cac fnh
24
. Cung fuong fu nhu vay, faI IIvIa.
ch dn khI cng cuc phI fap frung hoa dem IaI cho cac cng dng fhm nhIu quyn Iuc d anh huong foI cac
chnh quyn dIa phuong cua ho fh fhanh phan cua chI fIu cng cng dIa phuong moI chuyn sang co IoI cho
nguoI ngheo
25
.
V vay, fhanh cng frong vIc xac dInh nguoI ngheo doI hoI kf hop gIua cac n Iuc quc gIa va duoI cap
quc gIa. NoI chung, phan Ion fIn faI fro van can phaI Ia mf frach nhIm cua chnh quyn frung uong,
nhung nhung fhng fIn ff hon co fh cung cap cho cac quan chuc dIa phuong Ia nhung fhng fIn co fh fhu
fhap duoc bng cach dua cac chnh quyn dIa phuong fham gIa vIc cung cap va quan Iy cac dIch vu xa hI.
Biu 5.1
Chi tiu cp di cp quc gia chim mt phn
nho trong chi tiu cng cng, ngoai tr tai nhng
nc cng nghip va nhng lin bang ln
Tuy nhIn, chnh quyn frung uong can gIu IaI cho mnh
vaI fro gIam saf d bao dam Ia nhung muc fIu phan
phI IaI duoc fhoa man.
Su n Jjnh hinh l ri m
Nu duoc xu Iy kem, phI fap frung hoa co fh de doa su
n dInh kInh f vI m
26
. PhI fap frung hoa v faI chnh
fhu hep su kIm soaf cua chnh quyn frung uong dI
voI cac faI nguyn cng cng. Chng han, chnh phu
PhIIIppIn duoc yu can phaI san se gan mf nua fhu
nhap fhu frong nuoc cho cac chnh quyn duoI cap
quc gIa, gIoI han kha nng dIu fIf ngan sach cua
mnh d dI pho voI nhung con sf. ChI fIu fham huf
cua chnh quyn dIa phuong co fh Iam hong cac n Iuc
cua chnh quyn frung uong nhm Iam dIu nn kInh f
bng cach kIm ch chI fIu cng cng.
KhI fhu nhap v fhu duoc phI fap frung hoa fruoc
cac frach nhIm v chI fIu fh chnh quyn frung uong
buc phaI duy fr cac muc chI fIu voI mf co so faI
nguyn nho be hon. Kf qua - duoc fhay faI nhIu nuoc
My IafInh - Ia nhung khoan fham huf Ion cua chnh
quyn frung uong. Mf cach fng quaf hon, fach roI cac
quyn danh fhu va chI fIu se cho phep chnh quyn
duoI cap quc gIa ch ganh chIu mf phan nhung ph
fn v chnh frI va faI chnh frong chI fIu cua ho, nhaf
Ia khI hau hf cac ngun Iuc dIa phuong duoc Iay fu
mf ngun fhu nhap bng fhu chung cua ca nuoc.
125
nhung Iuaf I vua bao v vua han ch cac quyn cua cac chnh quyn duoI cap quc gIa. Nhung Iuaf I ay fn
faI duoI nhIu dang khac nhau. Mf s khng duoc vIf fhanh vn. Khng co Iuaf phap nao ngn cam chnh
quyn My cung cap su cuu fro cho nhung bang khng fra duoc no, chng han. Cung khng co Iuaf phap nao
o Th NhI Ky doI hoI chnh quyn quc gIa phaI cuu nhung fhanh ph khng fra duoc no cua no. Th nhung
frong ca haI fruong hop du co nhung fhng I duoc fhIf Iap vung chc anh huong dn su cho doI cua ca ke
cho vay Ian nguoI dI vay.
Iam cho cac quy fc phI fap frung hoa duoc ro rang va Iau daI phaI chng se Iam gIam bof baf frc va
dem IaI mf co so chung cho faf ca moI dIn bIn frong fIn frnh chnh frI. VIc phI fap frung hoa khng chnh
fhuc, dua frn fhuong Iuong, fh kho co fh quan Iy, nhu kInh nghIm cua Trung Quc cho fhay |Hp 5.5). Cac
quy fc cho phep cac chnh quyn duoI cap quc gIa phI hop mf su phong fhu chng IaI mf chnh quyn
frung uong qua quyf doan dng fhoI han ch kha nng fhuong Iuong cua ho
29
. Nhung faI IIu v chu nghIa
Iap hIn bIn h manh me cho vIc fhIf Iap nhung quy fc co ban nhaf frong cac quy fc nay chon nhung
nguoI dung dau nha nuoc va chnh phu, bau ra cac fhanh vIn cua b may Iap phap phan chIa quyn Iuc gIua
cac nganh frong chnh phu - duoI mf hnh fhuc ch co fh bI fhay dI boI da s dc bIf, hoc boI nhung fhu
fuc sua dI phuc fap
30
. Mun fn faI Iau bn, nhung quy fc nay phaI Ia fu cuong buc, nghIa Ia faf ca cac bn
du fIn rng bng cach fuan fheo quy fc, ho se duoc IoI nhIu hon Ia pha vo chung
31
.
Cac quy fc can duoc ro rang, n dInh va fu cuong buc. Nhung Iam sao mf nuoc co fh quyf dInh fhuc
chaf cua no phaI nhu fh nao7 Cau fra IoI bao gm ba dIn phan fch rng Ion: su phan chIa quyn Iuc chnh
frI quc gIa gIua cac chnh quyn quc gIa va duoI cap quc gIa; co cau, chuc nng va cac faI nguyn danh cho
cac chnh quyn duoI cap quc gIa; va cac quy fc bau cu cung cac fh ch chnh frI khac froI buc cac nha
chnh frI dIa phuong vao voI cu frI cua ho.
Biu 5.2
Cac chnh quyn a phng khng bao gi kim
soat c mt phn ln tai nguyn cng cng
Nguy co maf n dInh kInh f vI m ch Ia mf
van d nghIm frong faI nhung nuoc noI chnh quyn
duoI cap quc gIa kIm soaf cac ngun Iuc dang k -
fhuong Ia nhung IIn bang Ion hay nhung nuoc gIau
co duoc phI fap frung hoa nhIu |cac Iu d 5.1 va
5.2)
27
. Nhung ngay ca frong nhung fruong hop nay,
bng chung gn nI phI fap frung hoa voI baf n dInh
kInh f vI m cung pha fap. NhIu cng frnh nghIn
cuu cho fhay phI fap frung hoa da khng Iam haI dn
su n dInh faI My hoc faI cac nuoc Tay u. TaI My
IafInh, phan dong gop cua cac chnh quyn duoI cap
quc gIa vao fham huf quc gIa Ia khng dang k faI
hau hf cac nuoc, fru nhung IIn bang
28
.
T cai quan tp trung n cai quan phi tp trung
hoa
Mf chuong frnh phI fap frung hoa can duoc fhch
nghI voI nhung dIu kIn hIn faI cua mf nuoc. Tuy
nhIn, kInh nghIm cua 15 nm qua da cho fa mf s
baI hoc ph bIn, ma nhung nuoc hIn dang phI fap
frung hoa co fh su dung mf cach co IoI. Mf baI hoc
nhu vay Ia can co mf Ioaf quy fc nhaf quan d fhay
fh cho ch d caI quan fheo fhuc bac vn Ia dc dIm
cua cac ch d fap frung.
Mf fhach fhuc Ion dI voI phI fap frung hoa Ia
vIc fh ch hoa can can quyn Iuc gIua cac chnh
quyn quc gIa va dIa phuong. Iu do doI hoI phaI co
126
Cn bng quyn lc chnh tr gia cac li ch trung ng va a phng
Cac quy fc chI phI quan h gIua cac cap quc gIa va duoI cap quc gIa hau nhu bao gIo cung duoc Iap ra o
cap quc gIa, fhuong Ia boI chnh quyn frung uong
32
. Ngay ca khI nhung quy fc duoc dua vao hIn phap hay
cac hIp uoc, chung van co fh bI fhuong Iuong IaI va bI gIaI fhch fheo nhIu cach khac nhau d duoc fhuc
hIn mf cach fhch hop
33
. Su Can bng quyn Iuc gIua cac chnh quyn quc gIa va duoI cap quc gIa v vay
se fuy fhuc vao anh huong cua cac IoI ch khu vuc dI voI chnh quyn quc gIa. Va su n dInh cua fh can
bng quyn Iuc nay phu fhuc vao vIc d ra cac fh ch fao ra no v IoI ch cua cac fang Iop uu fu chnh frI
quc gIa va duoI cap quc gIa frong vIc hop fac voI nhau.
Diu hou unh huong hhu ruc Ji roi chnh guyn guc giu
Anh huong cua cac IoI ch duoI cap quc gIa dI voI chnh quyn quc gIa fuy fhuc vao haI nhan f. Thu nhaf
Ia cac IoI ch khu vuc duoc dua vao Iuaf phap quc gIa, no xac dInh kha nng cua mf chnh quyn duoI cap
quc gIa co fh gay ap Iuc d chnh quyn quc gIa fhay dI cac quy fc. Nhan f fhu haI Ia suc manh cua co
quan hanh phap quc gIa, no anh huong dn kha nng cua chnh quyn frung uong chng dI IaI ap Iuc do.
IoI ch khu vuc va b may Iap phap. S gh frong nghI vIn co fh duoc phan chIa d cho cac bang hoc
fnh duoc daI dIn du nhau, qua do ung h cac fIu chuan daI dIn fheo Ianh fh hon Ia ung h cac fIu chuan
daI dIn fheo s dan. Trong ch d Iuong vIn, fhuong vIn fhuong danh suc nng dng du cho cac bang va
do do daI dIn cho cac IoI ch khu vuc frong b may Iap phap quc gIa. Cac fhuong vIn faI AchenfIna va
MhIc danh mf s gh bng nhau cho mI bang hoc fnh baf k s dan, dem IaI cho nhung don vI chnh
quyn nho be co suc manh bIu quyf khng can xung. Trong cac cuc bau cu fhuong vIn AchenfIna, mf Ia
phIu o TIerra deI Iuego co gIa frI bng 180 Ia phIu o uenos AIres; faI MhIc mf Ia phIu o aja CaIIfor-
nIa co gIa frI bng 31 Ia phIu o bang MhIc. Va faI raxIn, cac fhuong nghI sI ch daI dIn cho khng dn
18% cu frI IaI kIm soaf 51% s phIu bIu quyf. Tuy nhIn, faI hau hf cac nuoc Iuong vIn, cac fhuong vIn
co quyn Iuc han ch, do do hIu qua cua vIc daI dIn fheo Ianh fh se Ion hon nhIu nu nhu no duoc ap dung
cho ha vIn
35
.
KhI cac fhuong nghI sI duoc chon Iua d daI dIn cho IoI ch khu vuc, ho co fh duoc nhan dan khu vuc do
fruc fIp bau ra, hoc ho co fh duoc chnh cac chnh quyn khu vuc fuyn chon, nhu fnh hnh o uc, n ,
PakIxfan va Nam PhI
36
. TaI Nga, cac fnh fruong va fhu fuong phuc vu faI fhuong vIn do chuc vu cua mnh.
Trn nguyn fc, su daI dIn I IIu nhu vay Iam cho fhuong vIn fro fhanh mf cng cu cua chnh quyn khu
vuc. Tuy nhIn, ca o day nua, fac dng cua co quan Iap phap quc gIa con fuy fhuc o quyn Iuc frao cho
fhuong vIn.
Sau cung, nhung dan xp frong bau cu cung quan frong. V du, nhung don vI bau cu quan huyn dua
frn ranh gIoI khu vuc fng cuong nhung ran nuf chnh frI fheo cac duong khu vuc. V Ie do cach fIp can nay
f khI duoc dung
37
. Trong s cac nuoc dan chu Ion, AchenfIna, raxIn CImbIa, IfaIIa va Tay an Nha Ia
nhung nuoc duy nhaf xac dInh cac quan bau cu ch dua frn cac duong khu vuc. Nhung nuoc khac dua vao
nhung huyn, cap duoI cua vung hoc co mf s nghI sI duoc rng raI bau ra d daI dIn cho cac nuoc chu
khng ch cho mf vung cu fh.
Quyn hanh phap. Kha nng cua chnh quyn frung uong chng cu duoc voI ap Iuc khu vuc fuy fhuc o
suc manh cua nguoI dung dau nganh hanh phap va vIc IIu mf da s ro rang co nI In faI nghI vIn hay
khng. NguoI dung dau nganh hanh phap duoc nghI vIn chon ra hay duoc dan chung fruc fIp bau ra |nghIa
Ia day Ia ch d daI nghI hay ch d fng fhng) khng quan frong bng quyn Iuc cua quan chuc hanh phap
nay frong quan h voI nganh Iap phap. Nhung quyn nay gm co quyn phu quyf va kha nng kIm soaf
duoc chuong frnh nghI su cua co quan Iap phap, hoc dung sc Inh d ban b Iuaf. Muc d ma nguoI dung
dau nganh hanh phap phu fhuc va su ung h cua mf chnh dang cung Ia mf nhan f. o vay o My Ia mf
ch d fng fhng, nhung su phan quyn fheo hIn phap buc cac fng fhng phaI dua vao su ung h cua dang
mnh
38
.
127
Trung Quc chnh thc v mt hin phap la mt nha nc thng nht, va chnh ang thng soai - ang Cng san Trung
Quc - c cac ng c vin vao cac chc vu tnh trng va th trng ai hi Nhn dn ph chun34. Nhng quyn
lc chnh tr va kinh t a b phn tan ro rt trong my nm gn y, c bit k t khi co nhng cai cach nm 1978. S
chc vu chu s kim soat trc tip cua t chc trung ng cua ang a giam t 13.000 xung 5.000, va vic t k hoach
trung ng a b t bo phn ln. Trong nhng iu kin nh vy nhng ngi lanh ao a phng co nhiu ng c
mun tao ra mt s phn vinh kinh t a phng hn la theo ui mt muc tiu kinh t nao o c xac nh trn quy m
quc gia, va ho a gianh c kha nhiu quyn t tr trong vic ra va thc hin cac chnh sach. Chnh quyn trung ng
cua Trung Quc khng con co th n phng nm lai nhng quyn lc ma no a chuyn nhng, va co le thm ch cung
khng mun nm lai na. Thang 2-1999, khi mt th trn ln u tin trc tip bu ra nhng ngi lanh ao cua mnh, kt
qua a c loan bao trn mang li truyn hnh toan quc, bao hiu s ung h chnh thc i vi s kin nay.
Cach tip cn cua Trung Quc i vi phi tp trung hoa da vao thng lng hn la vao cac quy tc c xac nh
quan h gia chnh quyn trung ng va bn cp chnh quyn di cp quc gia - tnh, thanh ph huyn va th trn. Vic
trao trach nhim cho cac cp chnh quyn vn cha ro rang, ngoai tr v y t va giao duc la hai lnh vc t di s kim
soat cua cac tnh. V mt thu nhp bng thu, cho n u thp ky 1990 cac chnh quyn a phng vn con chu trach
nhim vic quy nh va thu mt ty l ln cac loai thu cua chnh quyn trung ng, nhng s trung thanh cua ho a chuyn
t chnh quyn quc gia sang cp di cp quc gia. Cac quan chc thu cac tnh nhiu khi s dung ch quan ly thu
xac lp quyn t tr v thu. Ho tin hanh thng lng trc tip vi cac x nghip v vic np thu thay cho thu thu
nhp cua x nghip di chnh quyn trung ng quy nh) va chuyn quy thu vao chng muc ngoai ngn sach cua a
phng mnh le ra phai c chia se vi chnh quyn trung ng.
Nm 1994, nhng cai cach mi a tao ra cac c quan quan ly thu ring re cho thu quc gia va thu a phng,
mt bin phap lam tng phn thu nhp v thu cua chnh quyn trung ng nhng rt khng c long dn. Nm nm sau,
nguyn tc coi thu thuc v chnh quyn trung ng tr phi c quy nh cu th la c giao cho cac a phng, vn
con b phan bac rng rai cp a phng. Ngoai ra, cac chnh quyn di cp quc gia tip tuc da vao cac quy ngoai
ngn sach trong o mt s la bt hp phap - co c nhng phn thu nhp bng thu ln nht. Nhng quy nay, k hp
nhng khoan thm hut thng xuyn (va cung la bt hp phap) cua cac tnh, em lai mt s c lp ang k v tai chnh
cho cac c quan hanh chnh tnh.
Phi tp trung hoa theo kiu Trung Quc qua co em lai quyn t tr rt ln cho cac cp di cp quc gia. No tao ra
ng c cac quan chc a phng phn u v s phn vinh ca a phng va cung a la mt cng cu hiu qua
thit lp cac cai cach th trng. Nhng dn dn, s vng bong cua nhng quy tc ro rang co th e doa thanh cng cua
no. Phi tp trung hoa a nhn manh n mt xu hng tin cai cach, nga v tm ly lanh chua, lam can tr nhng n lc
thng nht th trng quc gia va thng xuyn e doa quyn kim soat cua trung ng i vi s n nh kinh t v m.
Hn na trong khi s thn trong cua chnh quyn a giup vao vic duy tr a tng trng va cai cach, no cung lai tao ra
nhng c hi cho nhng khoan t tc co th b chim dung thng qua tham nhung tai chnh hay bao tr chnh tr. S liu
thng k chnh thc cho thy rng n cui 1998, co 158.000 quan chc a b Ban Thanh tra va Ky lut cua ang trng
tr, va tham nhung la mt trong nhng chu chnh cua ai hi ai biu Nhn dn toan quc tc ngh vin cua Trung
Quc, hop trong thang 3-1999.
Hp 5.5
Phi tp trung hoa tai Trung Quc
Ch d bau cu cung anh huong dn fnh frang d bI fn fhuong cua nganh hanh phap fruoc cac nhom ap
Iuc. Su daI dIn fheo fy I, phan chIa cac gh fy I voI s phIu bau ma mI dang nhan duoc co xu huong fao ra
nhung chnh phu can co mf IIn mInh cac dang moI cam quyn duoc
39
. Nhung chnh phu IIn mInh do vn f
n dInh hon va d bI fn fhuong hon fruoc nhung yu sach cua cac nhom IoI ch so voI cac chnh phu da s
40
.
Nhung su daI dIn fheo fy I IaI cho phep nhung IoI ch khu vuc va ch fIu Ie fe co duoc mf fIng noI rIng
bIf frong chnh phu. Kf hop voI mf ch d chnh quyn fheo kIu daI nghI, nhu faI hau hf cac nuoc Tay u,
ch d daI dIn fheo fy I ap df su can fhIf phaI cam quyn bng nhaf fr. Hoc fhuyf chnh frI fheo quy uoc
chu fruong mf ch d nhu vay cho nhung nn dan chu moI chnh Ia v no bao dam mf fIng noI cho ca dn
nhung nhom nho, cho ho fm fhay IoI ch va su hIn dIn frong nn dan chu moI, fhay v gaf ho dung ngoaI
41
.
Nhung ch d daI dIn fheo fy I kf hop voI ch d fng fhng, nhu o My IafInh, co xu huong fao ra nhung
b fc gIua nganh hanh phap va Iap phap
42
.
128
Tuo ru nhung Jng co hhuyn hhch cuc chnh guyn guc giu ru Juoi c0p guc giu J hop luc.
Mun cho fh can bng quyn Iuc duoc n dInh can phaI phaf frIn mf fnh frang cung chung IoI ch gIua
fang Iop uu fu chnh frI quc gIa va duoI cap quc gIa
43
. Cac Chnh dang dong mf vaI fro hf suc frong yu fuy
nhIu khI bI danh gIa fhap frong fIn frnh nay
44
. TaI My va uc, cac dang quc gIa kIm soaf cac co quan Iap
phap bang frong khI faI Canada, cac dang khu vuc canh franh voI nhau frong cac cuc bau cu o cap duoI cap
quc gIa. Kf qua Ia, cac nha chnh frI duoI cap quc gIa cua Canada nhIu khI duoc frung cu frn nhung
cuong IInh ro rang duoc fhao ra dI Iap voI chnh quyn quc gIa, va hIm khI dI chuyn fu co quan dan cu cap
fnh In cap quc gIa.
Nguoc IaI, faI My va uc, su dI Iap gIua cac nha chnh frI quc gIa va duoI cap quc gIa da mang fnh
chaf fhuan fuy dang phaI, va nhIu khI cac nha Ianh dao cap quc gIa o ca haI nuoc bf dau su nghIp cua
mnh voI fu cach nha Ianh dao cap duoI cap quc gIa.
Cac fh ch co fh duoc df ra d day manh fnh cng dng IoI ch. Ch d bau cu va co cau dang phaI
sInh ra fu ch d do xac dInh muc d hop nhaf o quy m quc gIa cua ch d chnh frI. T chuc cac cuc bau cu
quc gIa va dIa phuong dng fhoI fao ra nhung khuyn khch nuI duong y nghIa cua danh hIu dang va phaf
frIn cac dang mang fnh foan quc
45
. Cac co quan Iap phap daI dIn ro rang cho cac vung co xu huong day
manh cac co cau dang hop nhaf
46
. Tham quyn hanh phap cua chnh quyn frung uong dI voI chnh quyn
khu vuc Ia quan frong, v no xac dInh IIu chnh quyn frung uong co can Ianh dao bng su nhaf fr, hay bng
mnh Inh. Cung nhu vay suc manh cua quyn Iuc cua nguoI dung dau nganh hanh phap xac dInh muc d ma
nganh hanh phap phaI dua vao su ung h khu vuc.
Khng co mf cach ff nhaf duy nhaf nao cho vIc chIa quyn Iuc chnh frI quc gIa gIua cac chnh quyn
quc gIa va duoI cap quc gIa. Cung khng co mf dIu khoan hIn phap duy nhaf nay bao dam Ia cac fang Iop
chnh frI uu fu frung uong va duoI cap quc gIa se coI vIc hop fac Ia phu hop voI IoI ch cua mnh. Nhung baf
k ch d nay duoc chap nhan, no cung khng duoc bIn chnh quyn frung uong fhanh nguoI fu cua nhung
IoI ch duoI cap quc gIa.
C cu, chc nng va cac ngun li cua cac chnh quyn di cp quc gia
Pham fru Ion fhu haI cua quy fc d cap dn cac co cau cua cac chnh quyn duoI cap quc gIa, dn nhung g
ma ho Iam o mI cap, va ho duoc faI fro nhu fh nao. Nhung quy fc nay phaI duoc xac dInh nhu mf ch d,
co fnh dn nhung fac dng qua IaI gIua cac fh ch faI chnh, chnh frI va hanh chnh.
Co c0u ru chuc ndng
Co cau nhu fh nao Ia ff nhaf dI voI cac chnh quyn duoI cap quc gIa7 Cach fIp can fruyn fhng cua
cac nha kInh f hoc v faI chnh cng cng dI voI vIc phI fap frung hoa, duoc goI Ia chu nghIa IIn bang v
faI chnh chu fruong mf co cau chnh quyn duoI cap quc gIa voI nhIu cap mI cap cung cap nhung dIch vu
dem IaI IoI ch cho nhung aI sInh sng frong vung faI phan
47
. KInh nghIm cho fhay m hnh nay, fuy co ch
song co mf s han ch, va chnh phu can fhay vao do fm cach phaf frIn mf khun kh dIu fIf cho phep
chIa se frach nhIm
48
.
Kbu6n kb6 cua cbu ngba /icn bang cc tai cbnb ca nbung gioi ban tbuc ticn cua no . M hnh cua chu
nghIa IIn bang v faI chnh xac dInh ba vaI fro cho khu vuc cng cng: n dInh kInh f vI m, phan phI IaI
fhu nhap va phan phI faI nguyn |co mf su fhaf baI cua fhI fruong). M hnh nay an dInh vaI fro n dInh cho
chnh quyn frung uong v no kIm soaf chnh sach fIn f va su dung chnh sach faI chnh frong mf pham
vI rng raI hon cac chnh quyn duoI cap quc gIa. M hnh nay cung frao vaI fro phan phI IaI fhu nhap cho
frung uong, do nhung muu foan danh fhu nguoI gIau va phan phI IaI cua caI cho nguoI ngheo se dan dn
nhung su dI chuyn dan cu khng co fac dung - cac nhom co fhu nhap cao se dI chuyn dn nhung khu vuc
fhu ma fhap, va cac nhom co fhu nhap fhap se fap frung vao nhung khu vuc co IoI ch cao
49
.
129
Can day hon, sach bao da fhua nhan rng frong khI chnh quyn frung uong can fIp fuc faI fro va fhIf
k cac n Iuc phan phI IaI fh cac chnh quyn dIa phuong nhIu khI o vao vI fr ff d fhuc hIn va an dInh
cac chnh sach quc gIa d fIu chuan hoa
50
. NgoaI ra, cac chnh quyn dIa phuong fhuong quan Iy cac dIch vu
co nhung anh huong phan phI IaI quan frong, v du nhu chm soc suc khoe ban dau, gIao duc, chm soc fre
em nha o va van faI cng cng. O nhung nuoc ngheo hon, nhung dIch vu nhu vay nhIu khI ch Ia phuong fIn
duy nhaf d day manh nhung cuc chuyn gIao bng fIn cho cac gIa dnh ngheo.
Cach fIp can cua chu nghIa IIn bang v faI chnh an dInh mf vaI fro dang k cho chnh quyn duoI cap
quc gIa frong vIc phan phI faI nguyn. So dI co dIu do Ia v khI nhung IoI ch cua nhung dIch vu cu fh nao
do phan Ion bI gIoI han o nhung pham vI faI phan dIa phuong nhung cap fhch hop va su pha frn cac dIch vu
co fh duoc d ra cho phu hop voI nhung uu fIn cua dIa phuong. NguoI fIu dung dIa phuong co fh bay fo su
ua fhch cua mnh bng cach bo phIu hay bng cach dI chuyn sang nhung vung faI phan khac
51
. V mf nay,
cac hoaf dng chnh frI dIa phuong co fh gan gIng nhu fac dung cua mf fhI fruong frong vIc phan chIa
dIch vu cng cng dIa phuong.
Song, cach fIp can nay vap phaI haI fro ngaI fhuc fIn. Thu nhaf, faI cac nuoc dang phaf frIn noI cac fhI
fruong daf daI va Iao dng co fh khng hoaf dng ff va fruyn fhng dan chu fh dang fhoI ky au frI, dIu
khng fhuc f Ia cho rng nguoI dan co fh d dang dI chuyn gIua cac vung faI phan, hoc Iam cho fIng noI
cua ho duoc Ing nghe fhng qua cac fIn frnh chnh frI
52
. Thu haI fhIf Iap nhung cap chnh quyn rIng re
cho mI dIch vu Ia fn kem va df ra nhung van d phI hop nghIm fuc
53
.
Co cau cua cac chnh quyn duoI cap quc gIa. Con s fhch dang cac cap chnh quyn va vung faI phan
o mI cap fhay dI fuy fheo nhung dc dIm hnh fh cua mf nuoc, fhanh phan chung fc v chnh frI cua no,
va co fh Ia muc fhu nhap cua no nua. Nhung faf ca cac nuoc du vap phaI su frao dI nhu nhau gIua quyn
daI dIn va chI ph Chnh quyn dIa phuong cua MIdnapur o n co fh co nhung kho khn frong vIc quan
Iy cac dIch vu dIa phuong sao cho no daI dIn cho nhung uu fIn cua faf ca 8,3 frIu dan cua no. Nhung nhung
chnh quyn dIa phuong raf nho be - nhu o AcmnIa, Cng hoa Sec, HunggarI, IafvIa va Cng hoa XIvakIa,
co s dan frung bnh duoI 4.000 - fhuong d su dung hf hau hf cac ngun Iuc f oI cua mnh frong chI ph
hanh chnh c dInh
54
.
Cac chIu huong faI cac nuoc phI fap frung hoa fruong fhanh cho fhay chI ph Ia mf kha canh quan
frong. Hau hf cac nuoc frong T chuc hop fac va phaf frIn kInh f |OC) co mf con s han ch v cac cap
va vung faI phan duoI cap quc gIa |ang 5.1). Mf s nuoc gan day da gIam bof s cac don vI duoI cap quc
gIa, phan Ion frn co so hIu suaf va chI ph
55
. Nhung faI mf s nuoc dang phaf frIn, sInh sI nay no raf
nhIu chnh quyn duoI cap quc gIa. Nm 1992, Marc fng s fhI fran cua ho fu 859 In 1.544 va coI khu vuc
Ia cap fhu ba frong cac chnh quyn duoI cap quc gIa
56
. Ngay ca frong nhung nuoc raf ngheo nhu Madagaxca,
MaIauy va m bIa, chIu huong fIp foI mf su gIa fng IIn fuc, nu khng phaI Ia dan fung buoc frong s
Iuong cac chnh quyn dIa phuong - co Ie mf phan Ia do khoan faI fro chung cho mI chnh quyn dIa phuong
fao ra dng co d chIa nho cac vung faI phan
57
.
Iam sang fo vIc phan chIa chuc nng va cho phep co nhung chuc nng chung. Mf s dIch vu co fh duoc
cung cap bof fn kem hon frn mf quy m Ion hon, hoc nhung IoI ch cua chung co fh fran sang cac huyn
khac. Cung cap nhung dIch vu nay fu cap frung uong se fao ra nhung hIu qua cua kInh f quy m Ion va co
fh fhu huf cac anh huong fu bn ngoaI, nhung voI caI gIa Ia ap df mf chnh sach chung dI voI cac fang Iop
dan chung co nhung so fhch va uu fIn khac nhau
58
. Su frao dI nay, vn Ia co so cho cach fIp can fheo chu
nghIa IIn bang v faI chnh, ch dao mf s frong nhung Iua chon can duoc fhuc hIn frong vIc phan chIa cac
chuc nng. Nhung dIch vu ma chnh quyn frung uong cung cap can co IoI cho foan b nn kInh f hoc bc I
nhung hIu qua dang k cua kInh f quy m Ion - v du quc phong, quan h dI ngoaI, chnh sach fIn f hoc
vIc bao fn mf fhI fruong quc gIa fhng nhaf. Mf cach fuong ung, cac don vI duoI cap quc gIa can cung
cap nhung hang hoa dIa phuong. M hnh nay, ma hau hf cac nn dan chu da ap dung cung Ia chung cho hau
hf cac nuoc da phI fap frung hoa moI day, voI ngoaI fru dang k Ia xnIa-HecxgvIna |xem Hp 5.3).
Nhung su sp xp gIua frach nhIm va chIa su nhu vay fhaf phuc fap. Nhung chung dIn ra ff dep khI
130
- Khng ap dung c.
F.D. la Qun lin bang.
Ngun: Phu luc bang A.1.
Bang 5.1
C cu cac chnh quyn di cp quc gia tai cac nc dn chu ln
Nc Cp trung gian a phng Nc Cp trung gian a phng
Cac nc cng nghip Cac nc cng nghip
Canaa 10 tnh 4507 thanh ph Knia 39 hi ng 52 hi ng thanh ph
2 lanh th huyn th trn va th
Phap 22 vung 36772 xa Han Quc 6 thanh ph 57 thanh ph, 137 huyn
96 tnh c bit
c 13 bang 329 huyn 9 tnh
3 thanh - bang 115 thanh ph khng co huyn Malaixia 13 bang 143 hi ng thanh ph,
14915 thanh ph th va huyn
Italia 22 vung 8100 thanh ph Mhic 31 bang, F.D. 2412 thanh ph
93 tnh Mdmbch 10 tnh 33 thanh ph
Nh t Ba n 47 tnh 655 tha nh ph , 2586 th tr n Npan 75 huy n va 4022 panchayat la ng
Ty Ban Nha 1 cng ng 50 tnh panchayat
t tr 8097 thanh ph th trn
Anh Tnh 540 huyn nng thn, qun Pakixtan 4 tnh 15 hip hi thanh ph, 457
th va vung ngoai uy ban thanh ph va th
London trn, 40 ban huyn, 4683
My 50 bang, F.D 3900 huyn, 44000 nha hi ng lin bang va huyn
ng cuc a phng co Phillippin 76 tnh 64 thanh ph, 1541 th trn,
muc ch c bit 41924 barangay
Cac nc khac Ba Lan 16 tnh 2489 gmina
Achentina 23 tnh 1617 thanh ph 307 poviat
Bnglaet _ 4 hip hi thanh ph, 129 Lin bang Nga 21 nc 1868 raion, 650 thanh ph
pourashva (thanh ph nho), cng hoa cp mt, 26766 thanh ph
4500 parishad lin bang 17 lanh th hoc cp hai, th trn va lang
(tp hp 85500 lang) khu t tr,
Braxin 27 bang, F.D. 4974 thanh ph 49 tnh (oblast),
Clmbia 32 tnh, F.D. 1068 thanh ph 2 thanh ph
tipia 9 vung, cng 550 woreda quy ch
vi 2 chnh lin bang
quyn c khu Nam Phi 9 tnh 850 nha ng cuc a phng
66 vung Thai Lan 75 chngwat, 6397 huyn, 148 th trn
n 25 bang 3586 t chc a phng Bangkok va thanh ph
7 lanh th th (95 hip hi thanh pho, Th Nh Ky 74 tnh 2074 thanh ph
lin bang 1436 hi ng thanh ph, Ugana 45 huyn, 950 tiu huyn, 39 phn
2055 ngr panchayat), 234078 13 thanh ph khu thanh ph, 51 hi
t chc a phng th ng thanh ph
CH Hi giao 25 tnh 720 qun va thanh ph Ucraina 24 vung (oblast), 619 huyn
Iran 1 cng hoa t
tr, 2 thanh ph
Vnxula 23 bang, F.D. 282 thanh ph
131
chung ro rang, khI frach nhIm cua mI cap duoc xac dInh fuong dI ro, va khI khun kh dIu fIf fIn doan
rng cac chnh quyn dIa phuong dI khI Ia fay chan cua chnh quyn frung uong va dI khI Ia nhung vaI
chnh hoaf dng fheo chu y cua mnh. Khng co su ro rang v mf khun kh dIu fIf fhch hop, fh khng fh
co fInh fhan frach nhIm. TaI Nam PhI, chnh quyn frung uong va cac fnh chIu frach nhIm chung v y f
va gIao duc, nhung frach nhIm chnh xac cua mI bn khng duoc xac dInh ro rang. Kf qua Ia cac fnh nhan
duoc faI fro va nhung dIch vu nay nhung IaI su dung chung va nhung muc dch khac, fuy hoan foan bIf ro
rng chnh quyn frung uong se can fhIp d cung cap dIch vu can fhIf.
Ph0n b ru him soul ngun Iuc
Van d cap chnh quyn nao kIm soaf ngun Iuc nao co Ie Ia van d gaI goc nhaf cua phI fap frung hoa. Kha
nng cua nha duong cuc duoI cap quc gIa co fh hanh dng dc Iap voI chnh quyn frung uong fuy fhuc o
ch IIu ho co duoc fIp xuc voI nhung cn cu fnh fhu dc Iap va cac ngun fn dung hay khng
59
. KInh
nghIm dem IaI 2 baI hoc frong IInh vuc nay. Thu nhaf, cac chnh quyn duoI cap quc gIa can dn nhung
ngun Iuc fuong xung voI frach nhIm cua ho. Thu haI, nha duong cuc duoI cap quc gIa phaI hoaf dng duoI
nhung han ch vung chc v ngan sach, khIn cho ho khng chI fIu hay vay muon qua muc d cho doI co su
cuu vof cua chnh quyn frung uong
60
.
Nguyn fc ch dao cua vIc phan b fhu nhan bng fhu Ia fhng fhn: faI chnh phaI dI fheo chuc nng.
Iu do phaI nhu vay khng ch v cac ngun Iuc phaI fuong xung voI nhung g ma chung faI fro, ma con v IoaI
fhu nhap duoc su dung anh huong dn cach ung xu cua nguoI fIu dung va dan dn nhung hnh fhaI fac dng
khac nhau. Iang ph danh vao nguoI su dung, nhu ve xe buyf va fIn nuoc fIu dung, anh huong dn khI
Iuong ma nguoI fIu dung su dung va ch duoc ganh chIu boI nhung aI fhuc su fIu dung dIch vu nay. Nhn
chung, co cau fhch hop cua faI chnh duoI cap quc gIa - pha frn gIua I ph danh vao nguoI su dung, fhu va
chuyn ngan - fuy fhuc vao nhung chuc nng phan b cho mI cap chnh quyn.
Mf s hnh fhuc danh fhu fhch hop voI vIc faI fro cho cac dIch vu dIa phuong voI nhung IoI ch khng
fh gIoI han o cac nhan nguoI fIu dung nhu duong sa o dIa phuong chng han. Nhung IoaI fhu ay phaI danh
vao nguoI dan frong vung faI phan va phaI Ia fruc fhu - nghIa Ia chung phaI fruc fIp nhm vao cac ca nhan
hay faI san rIng sao cho ganh nng cua chung mang fnh dIa phuong. Nhung v du ff Ia fhu faI san, fhu
fhu nhap ca nhan va fhu fhan. Thu gIan fhu nhu fhu gIa frI gIa fng |VAT) hay fhu fhu nhap cua cng fy,
co fh dua vao gIa hang hoa va chuyn sang nguoI fIu dung o bn ngoaI vung fhuc pham vI danh fhu, coI
Ia fhu dIa phuong noI chung Ia khng fhch hop.
Nhung fhu fruc fhu faI cac nuoc dang phaf frIn nhIu khI dem IaI nhung ngun fhu han ch. Thu fhu
nhap ch duoc su dung han ch o noI ma hau hf nn kInh f hoaf dng khng chnh fhuc. TaI nhIu nuoc,
fhu fhan, vn Ia mf frong nhung hnh fhuc danh fhu chnh fhoI fhuc dIa IaI khng fh chap nhan duoc v
mf chnh frI. Va fhu faI san, doI hoI h fhng fhng fIn ff fhuong duoc quan Iy kem
61
. bu IaI, hau hf cac
fhanh ph dua vao nhung hnh fhuc khac nhau cua fhu fhuong nghIp. CIoocdanI ap df mf fhu I ph gIay
phep kInh doanh, raxIn danh fhu vao dIch vu, va mf s bang o n dua va fhu nhap fhI |mf fhuc fhu
danh vao hang hoa van chuyn qua cac duong bIn gIoI vung hay fhanh ph. Tuy co hIu qua, song nhung fhu
fhu ay ap df d dang hon v mf chnh frI, do anh huong cua chung duoc che gIau frong gIa ca hang hoa.
Kf qua Ia, ngay ca nhung nuoc dan chu phI fap frung hoa fruong fhanh nhu uc va My cung dung dn no.
Nhn chung, fhu duoI cap quc gIa f khI chIm mf phan Ion frong fhu nhap duoI cap quc gIa |xem Iu d
5.2), fuy rng, dc bIf faI cac nuoc dang phaf frIn, co kha nng caI fIn vIc fhu fhu o dIa phuong
62
. I voI
cac cap chnh quyn frung gIan, van d Iam cho fhu fuong xung voI pham vI faI phan IaI cang phuc fap fhm
nua |Hp 5.6).
VaI fro cua chuyn ngan. o cac khoan chuyn ngan chIm mf phan Ion frong faI chnh duoI cap quc
gIa o khp moI noI, cho nn vIc fhIf k chung Ia mf nhan f fhen chf frong fhanh cng cua phI fap frung
hoa
63
. Chuyn ngan Ia can fhIf d faI fro cho cac dIch vu ma chnh quyn dIa phuong cung cap nhan danh
chnh quyn frung uong |frong khI fhu nhap dIa phuong can bao quaf cac khoan chI fIu dIa phuong Ia ff
nhaf). Va chuyn ngan Ia fhIf yu d sao cho phI fap frung hoa khng Iam fhIf haI dn su cng bng dc bIf
132
Hai ngoai Trong nc Hai ngoai Trong nc Hai ngoai Trong nc Hai ngoai Trong nc Hai ngoai Trong nc
Cac nc cng nghip
txtrryl i a
Ao
B
Canaa
an Mach
Phn Lan
Phap
c
Hy Lap
Ai Len
Ital ia
Nht Ban
Ha Lan
Na Uy
B ao Nha
Ty Ban Nha
Thuy i n
Thuy S
Anh
My
Cac nc ang phat trin
Achenti na
Bli via
Braxi n
Chil
Clmbia
ti pia
n
Innxi a
Han Quc
Mhi c
Pru
Nam Phi
Thai Lan
Cac nn kinh t qua
Anbani
Amni a
Adecbaigi an
Blarut
Bungari
Trung Quc
Extni a
Grudia
Hunggari
Cadcxtan
Crgxtan
Latvia
Litva
Ba Lan
Rumani
Lin bang Nga
Xlvni a
Tatgi kixtan
Ucrai na
Udbkixtan
Vay n b
ngn cm
Ky l ut
th trng
Kim soat mang
tnh hp tac
Kim soat
hanh chnh
Kim soat cn c
trn quy tc
Bang 5.2
Vic kim soat vay mn di cp quc gia tai nhng nc chon loc
Ghi chu: Cac cach phn loai c ghi lai c hnh thc kim soat bao trum. Tai hu ht cac nc, cach tip cn c s dung gm co s kt
hp cua nhiu ky thut. V nhng ghi chu giai thch chi tit tng nc mt, xem Ter-Minassian va Craig (1997)
Ngun: Ter-Minassian va Craig 1997.
133
nu nhu chnh quyn frung uong dua va nhung chuong frnh fhuc hIn faI cac cap duoI cap quc gIa d phan
phI IaI fhu nhap, hoc nu nhu co nhung khac bIf Ion v fhu nhap gIua cac huyn. Sau cung, cac cap chnh
quyn co fh dung chuyn ngan d gay anh huong dn hnh fhaI khu vuc cua chI fIu dIa phuong, bng cach
danh rIng cac khoan chuyn ngan nay hoc xuaf fra chung duoI hnh fhuc nhung khoan fro cap bu fru.
Tuy chuyn ngan hau nhu bao gIo cung can fhIf, song chung khng duoc qua Ion d IoaI bo nhu cau fhu
fhu dIa phuong
64
. Thu dIa phuong bao dam Ia cac chnh quyn duoI cap quc gIa phaI duong dau, f nhaf o
mf muc d nhaf dInh, voI nhung hau qua chnh frI do nhung quyf dInh chI fIu cua ho gay ra. Va su can
fhIf v mf chnh frI dI khI cung ap df yu cau phaI dua nhIu va fhu dIa phuong. ChIa se fhu nhap bng
fhu Ia mf frong nhung van d gay baf hoa nhIu nhaf frong IIn bang Nam Tu, noI cua caI chnh Ich nhau
raf nhIu gIua cac nhom chung fc khac nhau va cac van d phan phI IaI bI II keo va nhung cng fhng v
chung fc. Cung fuong fu vIc muu cau mf hnh fhuc fhu khu vuc ff co fam quan frong raf Ion faI fIpIa,
noI cac vung duoc xac dInh frn co so ban sc chung fc |xem Hp 5.3).
Chuyn ngan co ba bIn s
65
. In s fhu nhaf Ia s Iuong se duoc phan phaf. No co fh duoc an dInh nhu
mf fy I phan frm cua fIn fhu quc gIa, hoc no co fh Ia mf quyf dInh dc bIf, dI khI nhm hoan IaI
cac chI fIu da duoc fhng qua fruoc. In s fhu haI Ia fIu chuan phan chIa cac khoan chuyn ngan gIua cac
pham vI faI phan. TaI AchenfIna chng han, mf cng fhuc duoc xac dInh fu fruoc duoc dung d phan b mf
s phan frm c dInh cua mf s fhu quc gIa nao do frong khI o n fh chnh quyn frung uong IaI
fhuong ky xac dInh, frn co so nhu cau, ca o muc d chuyn ngan Ian o phuong phap phan chIa. In s fhu
ba IIn quan dn van d dIu kIn ap df cho vIc su dung cac khoan chuyn ngan. Cac khoan fIn chuyn
ngan co fh duoc danh rIng cho nhung vIc su dung dc bIf, nhu fra fIn Iuong gIao vIn, hoc d cho khng
bI han ch.
Cp chnh quyn trung gian, nh bang va tnh, nhiu khi co nhng trach nhim ang k khng th ch tai tr bng l ph
anh vao ngi s dung
56
. Tuy nhin thu trc thu co nhng kt qua han ch tai cac nc ang phat trin va co chiu
hng c phn b cho cac chnh quyn a phng. Thu gian thu noi chung thch hp hn vi chnh quyn quc gia,
do ganh nng cua nhng thu y co th chuyn ln vai ngi tiu dung ngoai pham vi anh thu (mt vn c coi
nh la xut khu thu). Khng co mt giai phap hoan hao nao cho vn tai tr cp chnh quyn trung gian, va trong thc
tin, cac lin bang ln c bit s dung mt s kt hp hai cach tip cn.
Cach tip cn th nht la ban cp c quyn thu mt sc thu co cn c rng rai, nh thu thu nhn hoc thu tr
gia gia tng (VAT), cho cp chnh quyn trung gian. Thu thu nhp co cai li la ch anh hng n cac c dn cua bang
hay vung. tranh c vn xut khu thu, nhng no ch em lai mt kt qua thu thu han ch tai nhng nc ngheo.
Mt sc thu VAT nh loai dung tai Braxin, Nga va Ucraina em lai nhng ngun thu ang k, nhng lai lam ni ln nhng
vn bun lu va xut khu thu gia cac bang. Trong thc t, nhng thu VAT di cp quc gia thu phc tap n ni
chung ch nn c xem xet tai nhng nc co cac c quan thu hiu qua. Thu thu nhp cua cng ty tai cac bang cung
t ra nhng kho khn v mt hanh chnh, nht la vn xac nh cng ty a thc hin li nhun tai bang nao.
Cach tip cn th hai la chia se thu quc gia. iu o co th c thc hin bng nhiu cach. Mt cach la cho
cac bang n nh mt mc phu thu ln mt sc thu c t ra va thu cp quc gia. Cach lam nay co cai li la lam cho
chnh quyn bang phai ganh chu t nht mt phn cua ganh nng chnh tr cua mt sc thu. Mt cach khac la chia se
thun tuy s thu cua thu, trong o chnh quyn trung ng giao lai mt phn thu nhp bng thu cua mnh cho pha m vi
tai phan trong o thu c thu. Mhic chng han ap t mt sc thu VAT toan quc ma nha phn phi lai cho cac bang
trn c s nhng g ma cac bang nay se nhn c, nu ho t mnh t ra cac sc thu y, Achentina s dung mt ch
thu tng t. Chia se thun tuy s thu cua thu khng co li g i vi phu thu, ngoai tr vic duy tr mt bin thu ng
nht. Chia se thu nhp bng thu, da trn cng thc phn b s thu cua mt sc thu toan quc cho cac vung khac nhau,
cung tng t nh vy tuy rng no co th c dung cn bng thu nhp gi cac vung tai phan bt k cn c tnh thu
cua chung.
Hp 5.6
Tai tr cac cp chnh quyn trung gian
134
Chuyn ngan can duoc fhIf k fheo muc fIu cua chung. Nhung khoan chuyn ngan nhm faI fro cho
nhung chuc nng ma chnh quyn fhanh ph dang fhuc hIn nhan danh chnh quyn frung uong can duoc
danh rIng. Nhung khoan chuyn ngan nhm fhay fh cho cac sc fhu dIa phuong fh khng duoc danh
rIng, nhung s Iuong cua chung can duoc fuong duong voI cn cu fnh fhu ma chung fhay fh. Tuy nhIn,
frong fhuc fIn hau hf cac khoan chuyn ngan mang hnh fhuc nhung khoan fro cap chung. Xu huong nay co
fh phan anh vIc muu cau su don gIan v hanh chnh, hoc no co fh phan anh fam frang mIn cuong cua cac
chnh quyn duoI cap quc gIa khng mun chap nhan baf cu han ch nao do voI vIc su dung cac khoan
chuyn ngan. TaI nhung nuoc, noI nhung IoI ch duoI cap quc gIa duoc daI dIn ff frong cac nghI vIn foan
quc - Phap, uc Nhaf an va Anh chng han, - cac khoan fro cap chung chIm phan Ion frong cac khoan
chuyn ngan IIn chnh phu.
Mf s nguyn fc co ban co fh ap dung voI faf ca cac nuoc va voI moI IoaI chuyn ngan. Chuyn ngan
can duoc xac dInh mf cach cng khaI, sang ro, va cang khach quan cang ff. Chung phaI duoc gIu cho kha n
dInh fu nm nay sang nm khac d cho cac chnh quyn dIa phuong co fh df k hoach cho ngan sach cua ho.
Va chung phaI duoc phan chIa frn co so nhung quy fc da duoc xac dInh fu fruoc, va nhung quy fc nay can
duoc gIu cho cang don gIan cang ff
67
. Cac yu f don gIan, cng khaI, va co fh doan fruoc co fh gIup vao vIc
IoaI fru mf frong nhung van d f haI nhaf cua phI fap frung hoa Ia: fnh frang bap bnh va su mc ca fhuong
can fro cac quan h faI chnh IIn chnh phu.
Kicm soat no Juoi cp qu6c gia. Van d vay no duoI cap quc gIa da nI In nhu mf frong nhung van d
gaI goc nhaf dI voI phI fap frung hoa Trn nguyn fc, day Ia mf gIao dIch fu nhan gIua nguoI vay va ke cho
vay. Nhung chnh quyn quc gIa nhIu khI bI II keo mf cach mIn cuong vao gIao dIch nay do frach nhIm
cua no dI voI su n dInh cua ch d faI chnh. Kf qua Ia, vIc vay muon duoI cap quc gIa hau nhu bao gIo
cung phu fhuc vao gIa dInh Ia chnh quyn frung uong se faI fro cho mf vIc cuu van nu can fhIf - mf gIa
dInh khIn cho cac ngan hang cho ca nhung chnh quyn dIa phuong khng co kha nng chI fra vay.
Mf cach khac d cung cap faI chnh fu nhan cho vIc vay muon duoI cap quc gIa Ia d cho chnh quyn
frung uong cung cap fn dung daI han, cho vay hoc Ia fruc fIp hoc fhng qua nhung frung gIan. TaI hau hf
cac nuoc - dc bIf nhung nuoc co nhung h fhng faI chnh nng - day Ia ngun fn dung duoI cap quc gIa
chnh va chu yu khng ch vIc faI fro fu nhan. Th nhung fhanh fch hoan fra fIn dI voI nhung cap frung
gIan faI chnh duoc su bao fro cua frung uong Ia ngheo nan |xem chuong 6). VIc cap nhung khoan cho vay co
xu huong fro nn chnh frI hoa, frong khI vIc fhu no fhuong Ia bung Iong, frong do nguoI np fhu quc gIa
cuI cung se phaI chIu ganh nng faI chnh cua nhung khoan cho vay kho doI.
Tuy nhIn, noI chung, vIc faI fro fu nhan hoa da Ia ngun fn dung duoI cap quc gIa hang dau, hoc
nhm cuI cung fhay fh su faI fro cua chnh quyn frung uong. Iu do doI hoI phaI frIn khaI nhung bIn
phap bao v chnh quyn frung uong va h fhng faI chnh quc gIa khoI bI mc qua nhIu vao nhung khoan
no duoI cap quc gIa. Nhu cho fhay frong ang 5.2, do khng co vIc ngn cam fhng fhung, bn cach fIp can
duoc su dung d kIm soaf vIc vay no duoI cap quc gIa. Cach fIp can fhu nhaf dua vao ky Iuaf fhI fruong,
cach fIp can fhu haI dua vao hop fac gIua cac chnh quyn frung uong va duoI cap quc gIa d quyf dInh xem
caI g Ia mf muc mc no fhch hop; v haI cach kIa fruc fIp dIu chnh vIc vay no duoI cap quc gIa. Trong
fhuc fIn, cac nuoc dung cach kf hop ca bn cach fIp can do.
Trn nguyn fc, cac chnh quyn frung uong co fh don gIan fu chI can fhIp vao nhung gIao dIch gIua
cac chnh quyn duoI cap quc gIa va cac chu no cua ho, dua vao ky Iuaf cua fhI fruong d kIm soaf no duoI
cap quc gIa. ay Ia dIu han ch quan frong nhaf dI voI vay no duoI cap quc gIa o Canada, Phap, va ao
Nha chng han. Nhung mun co hIu qua, mf cach fIp can chnh sach dO mc fhuong nhan kInh doanh doI
hoI gIu vung mf s dIu kIn - frong do dIu kIn quan frong nhaf Ia d dang fIn cay cua nhung cam kf cua
chnh quyn frung uong Ia khng can fhIp
68
. Iap duoc d dang fIn cay nay doI hoI fhoI gIan, dc bIf Ia khI
nhung cuc cuu van da xay ra frong qua khu. No cung doI hoI phaI franh nhung fnh hung frong do chnh
quyn frung uong co fh se bI ep buc phaI can fhIp - chng han, khI mf mon no khng fra duoc de doa h
fhng ngan hang quc gIa, hoc vIc danh gIa kha nng chI fra quc f cua nuoc nay. Cac quy dInh co fh gIup
vao vIc ngn ngua nhung fnh hnh nhu vay.
135
Cac quy dInh cung co IoaI ff, IoaI kem
69
. KIm soaf fruc fIp cua chnh phu, nhu gIoI han hang nm v
vay no hoc cap phep hanh chnh v cho vay, fuy fhuc vao fhuong Iuong chnh frI va fhuong khng fhng
nhaf voI xu huong fIn foI phI fap frung hoa. Hon nua, chung co fh Iam cho chnh quyn frung uong fham ch
kho fu chI can fhIp hon va cuu vof mf chnh quyn duoI cap quc gIa. Nhung kIm soaf hanh chnh fhch
hop voI vay muon bn ngoaI, v cach ung xu cua mf chnh quyn duoI cap quc gIa frn fhI fruong quc f co
fh co fac dung Iay Ian dI voI vIc danh gIa kha nng chI fra cua nhung ke vay muon quc gIa khac, va v
quan Iy no bn ngoaI Ia mf phan cua nhung frach nhIm kInh f vI m cua mf chnh quyn frung uong.
KIm soaf cn cu frn quy fc gIng nhu nhung muc khng ch dI voI h suaf dIch vu v no, hoc nhung
su han ch dI voI kIu vay muon hay muc dch vay muon, cng khaI hon va f bI fuy fhuc vao su can fhIp
chnh frI. Chung hoaf dng ff nhaf khI d ra duoc nhung gIoI han fhanh cng m phong fheo fhI fruong -
chng han, bng cach an dInh nhung muc khng ch va dIch vu no nhu Ia mf phan cua fhu nhap v dua
vao dInh nghIa foan cau nhm nu ro fh nao Ia no. Nhung quy fc f m fh kho co fh fheo doI duoc va chung
se khuyn khch nhung cach ung xu nhm Ian franh chung.
Tuy nhIn, v co ban, quy fc va kIm soaf se khng co fac dung fru phI dI cung voI ky Iuaf cua fhI fruong
va mf cam kf dang fIn cay Ia khng cu van cua c hnh quyn frung uong. raxIn vua moI hoan fhanh vIc
caI f Ian fhu ba no quc gIa frong vong 10 nm. Cac cuc khung hoang v no van xay ra mc du co mf muc
khng ch chung v vay no duoI cap quc gIa va mf mang IuoI cac han ch va kIm soaf dI voI cac hnh fhu c
no khac nhau. Xem ra cac quy dInh khng chng ch nI suc ep fu cac nhom IoI ch khu vuc hung manh. Ngay
ca faI cac nuoc cng nghIp voI cac fhI fruong fn dung fInh vI, kIm soaf vay no cung d bI fuy fhuc vao bIn
dng gIa
70
. TaI My chng han, cac quy dInh khng quan frong bng ky Iuaf cua fhI fruong. Cng fraI phaI
duoc fha nI, va chnh quyn IIn bang khng bao dam cho no duoI cap quc gIa cung nhu khng cuu vof
nhung chnh quyn duoI cap quc gIa
71
Quy Jjnh cuu lrung uong Ji roi cuc chnh guyn Juoi c0p guc giu
Quy fc Ia can fhIf d chI phI cac mI quan h gIua cac cap chnh quyn. Nhung cac chnh quyn frung
uong frong cac nuoc dang phI fap frung hoa co xu huong bu dp cho vIc maf dI quyn kIm soaf fruc fIp
bng cach day manh cac quy dInh cua ho v cac chnh quyn duoI cap quc gIa. Xu huong nay co fh phan fac
dung nu cac chnh quyn frung uong voI hIu bIf han ch v cac dIu kIn dIa phuong bf dau quan Iy vI m
cac chuc nng dIa phuong, hoc nu ho ap df nhung chI ph ma ho khng sn sang faI fro.
Nhung van d ca nhan Ia mf IInh vuc frong do nhung quy dInh cua frung uong noI chung Ia khng dang
mong mun. o fIn Iuong nhIu khI Ia mf phan raf Ion frong ngan sach dIa phuong vIc fng Iuong duoc su
uy fhac cua frung uong co fh gay ra mf cuc khung hoang faI chnh dIa phuong. Quy dInh frung uong co fh
ngn ngua cac chnh quyn duoI cap quc gIa dap ung cac dIu kIn dIa phuong bng cach fng hoc gIam s
nhan vIn hoc bng cach gIu cho fIn Iuong muc fhI fruong. TaI Th NhI Ky, chnh quyn frung uong Iap ra
ban danh sach nhan vIn cho mI fhanh ph, cung voI fhang Iuong fuong ung. Chnh quyn frung uong phaI
ph chuan moI fhay dI frong mf fIn frnh daI bao gm nI vu, f chuc nhan su nha nuoc va HI dng
fruong. TaI XrI Ianca, chnh quyn frung uong xac dInh quy fIn Iuong cho chnh quyn cac fnh.
Nu chnh quyn frung uong Io ngaI v ch d gIa dnh frI hoc fnh frang qua dng nhan vIn cac cap
dIa phuong, fh no co fh xu Iy nhung van d nay fheo nhung cach khac. Chng han, no co fh goI y nhung
muc fhu nhan cng va fhang Iuong va yu cau cac chnh quyn duoI cap quc gIa phaI cng b danh sach
nhan vIn. Nhung su dnh Iu cua chnh quyn frung uong vao cac van d nhan su cung phan anh suc manh
cua cac nghIp doan frong khu vuc cng cng va kha nng f chuc frn quy m foan quc cua ho. Iuc Iuong
nay khng d dI pho, o ca cac nuoc dang phaf frIn Ian cac nuoc cng nghIp
72
.
Quy dInh cua chnh quyn frung uong van fhch dang frong mf Ioaf fnh hung khac. KhI cac chnh
quyn duoI cap quc gIa hanh dng nhu fay chan cua chnh quyn frung uong, fh can co cac quy dInh va vIc
fheo doI d buc fhI hanh nhung nhIm vu va chuan muc quc gIa. Ngay ca nhung nuoc da frao quyn fu frI
dang k cho nhung chnh quyn duoI cap quc gIa cung yu cau nhung khoan fhanh foan phuc IoI do frung
136
uong faI fro phaI duoc phan chIa fheo nhung fIu chuan ma chnh quyn frung uong df ra. Cac quy dInh
cung Ia hf suc can fhIf d bao dam gIa frI cua fIn frnh bau cu dIa phuong va d dI pho voI nhung cuc
xung df gIua cac don vI cua chnh quyn duoI cap quc gIa. Nhung mf nn bao ch fu do, caI fIn kha nng
fIp xuc voI fhng fIn, va su phaf frIn cua nn dan chu o cac cap duoI cap quc gIa dang Iam gIam bof nhu cau
v nhung quy dInh fu frung uong. Cac nhom IoI ch dIa phuong dang ngay cang co nhIu kha nng fheo doI su
fhI fh cua cac chnh quyn dIa phuong.
Lam cho cac chnh quyn di cp quc gia co trach nhim
Tap hop Ion fhu ba nhung quy fc hop hIn Ia nhung quy fc ch dao cac quan h gIua cac quan chuc dIa
phuong va nguoI dan frong khu vuc cua ho. Muc d chIu frach nhIm cua cac quan chuc nay dI voI cu frI cua
ho xac dInh IIu phI fap frung hoa co dem IaI nhung IoI ch frng cho hay khng - fuc Ia nhung dIch vu huu
hIu hon va dap ung nhIu hon, va quyn fu quyf Ion hon cua dIa phuong. TIn frnh bau ra fnh fruong, fhI
fruong va cac fhanh vIn co quan Iap phap duoI cap quc gIa chIm vaI fro fhen chf frong vIc xac dInh frach
nhIm . Nhung ban fhan cac cuc bau cu khng du d bao dam Ia cac chnh quyn dIa phuong fhuc su dap ung
cac nhu cau va mong mun cua nguoI dan. Co ba fap hop nhung bIn phap b sung Ian cho nhau can duoc fheo
duI. Thu nhaf Ia quy fc bau cu can khuyn khch su fham gIa va daI dIn, va dng fhoI cho phep mf da s
huu hIu nI In. Thu haI Ia xa hI dan s can duoc fhu huf vao d b sung cho cac fIp frnh chnh frI chnh
fhuc. Sau cung, can phaI phaf frIn mf b may hanh chnh dIa phuong huu hIu
Ap Jung nhung guy ldc b0u c huu hiu
Quy fc bau cu anh huong dn vIc IIu cac hoaf dng chnh frI dIa phuong co phan anh duoc IoI ch cua dan
chung dIa phuong, hay IaI bI fang Iop uu fu dIa phuong chIm huu. C nhIn, cac quy fc fac dng qua IaI voI
mf s dc dIm nhaf dInh cua xa hI dan su, nhu gIao duc, quyn fIp xuc voI fhng fIn, va su fn faI cua
nhung nhom co mf fIng noI frong chnh quyn. Nhung Iam cho cac cuc bau cu fro fhanh nhung su kIn d
nhan fhay, fao fhuan IoI cho su fham gIa, va chung mInh rng Ia phIu Ia quan frong, se anh huong dn kf
cuc bau cu frong baf ky xa hI nao.
Nbung quy tc Jc nng cao tnb c6ng kbai, su tbam gia ca su tbuong c6ng mong Joi. Tam voc cua cac don
vI bau cu quan co fh anh huong dn kf qua cua mf cuc bau cu. au ra cac fhanh vIn hI dng fheo
phuong hay fheo khom chu khng o nhung khu vuc rng Ion bao dam Ia faf ca cac nhom IoI ch xac dInh fheo
dIa Iy du co gh cua mnh faI hI dng dIa phuong. Phuong phap nay cung gIam bof chI ph cho vIc franh cu.
o cac ung cu vIn ch can van dng franh cu frong mf phuong duy nhaf chuc khng phaI frong ca fhanh ph
hoc fnh, cac ung cu vIn fhuc cac dan fc fhIu s va fhu nhap fhap co nhIu kha nng ra franh cu va gIanh
duoc gh hon. Nguoc IaI, su co mf cua nhung ung cu vIn ay gIup cho cac dan fc fhIu s va nhung Iop nguoI
ngheo fhay rng ho co kha nng dong mf vaI fro frong fIn frnh quyf dInh cac van d chnh frI, va khuyn
khch ho dng vIn nhau va dI bo phIu
73
.
Tnh cng khaI cua cuc bau cu cung anh huong dn su fham gIa. NoI chung, mf cuc bau cu cang mang
fnh dIa phuong fh su fham gIa cang fhap
74
. S Iuong cu frI dI bo phIu gIam se Iam fng kha nng gIanh
quyn Iuc cua nhung nhom IoI ch dc bIf fap frung vao nhung frong fam nho hep. Van d nay cho fhay co
mf su k hop gIua su daI dIn day du, doI hoI nhung don vI bau cu quan nho be, va su fham gIa, duoc khuyn
khch boI muc d cng khaI fuong dI cao fhuong dI cung voI nhung cuc bau cu faI nhung don vI bau cu quan
Ion hon
Co haI bIn phap co fh gop phan Iam fng fnh cng khaI ma khng doI hoI phaI gIa fng fam voc cua
nhung don vI bau cu dIa phuong. Mf Ia f chuc dng fhoI cac cuc bau cu dIa phuong va foan quc, fuy cach
Iam nay chua dung nguy co Ia nhung van d foan quc se bI chen Ian boI cac mI quan fam dIa phuong. Mf
bIn phap khac Ia d cho fhI fruong hay fnh fruong duoc foan fh cu frI fruc fIp bau ra, con cac fhanh vIn
cua hI dng bang hay cac uy vIn hI dng fhanh ph fhuong do quan hoc khom bau ra. Kf hop voI nhau,
haI bIn phap nay gop phan bao dam mf su fham gIa dng du hon cua cu frI va mf su daI dIn ff hon cua
137
cac nhom xa hI va IoI ch
75
.
Nhung quy fc fhuc day su caI quan huu hIu. VIc caI quan mf cach huu hIu doI hoI phaI co nhung
IIn mInh n dInh va mf b may hanh phap co quyn Iuc kha manh va ro rang. Kha nng cac cuc bau cu se
dem IaI mf IIn mInh n dInh se cao hon nu daI da s cu frI dI bo phIu chu khng phaI Ia voI su daI dIn fheo
fy I, nhu da duoc gIaI fhch o phan frn. Cac chnh quyn dIa phuong bao gm cac IIn mInh n dInh se caI
quan ff hon nhung mI quan h cng su khng n dInh - chng han, ho co nhIu kha nng fIn hanh nhung
bIn phap can fhIf d fhch nghI voI nhung con sc hon
76
.
Tach roI cac nganh hanh phap va Iap phap frong chnh quyn dIa phuong va fruc fIp bau ra nguoI dung
dau nganh hanh phap cung co fh dem IaI mf su caI quan hIu qua hon
77
. Cac fhI fruong duoc fruc fIp bau
ra co nhIu kha nng dam fhach fhuc hIn frang hon nhung fhI fruong duoc b nhIm.Tuyf daI da s cac caI
cach d fhI Ion frn khp fh gIoI du do cac fhI fruong vung manh khoI xuong. Nhung qua nhIu quyn Iuc
fap frung vao fay nganh hanh phap cung co fh Ia khng fhch hop, dc bIf faI nhung nuoc dan chu moI. ThI
fruong Mafxcova da co du quyn Iuc d sua dI Iuaf bau cu cua fhanh ph nay fraI voI nguyn vong cua hI
dng Iap phap.
Khui lhuc xu hi J0n su
Co raf nhIu nhan f bn ngoaI khu vuc cng cng - cac f chuc co so, nghIp doan, cac fruong daI hoc cac hI
fu fhIn, cac nhom nguoI su dung, cac f chuc phI chnh phu |NCOs) va cac hI Iang gIng - anh huong dn
cng vIc cua khu vuc cng cng. Trong s nhung vIc ho co fh Iam duoc co vIc Iam cho cac chnh quyn dIa
phuong co frach nhIm . Nhung nhom nhu vay, gp chung goI Ia xa hI dan su cung co fh b sung cho chnh
quyn dIa phuong frong vIc fm kIm mf su caI quan co fnh dap ung cao hon va huu hIu hon.
Xa b6i Jn su ca su tbam gia cbnb tri cbnb tbuc. Cac chnh quyn co fh khuyn khch nhu fh nao su
fham gIa cua xa hI dan su vao vIc caI quan7 Phan Ion fuy fhuc vao suc manh cua cac f chuc cng dng va
kha nng f chuc cua ho. Cac quan chuc dIa phuong cung phaI sn sang khaI fhac nhung nhom nay. Nhung
v du v su cng fac gIua xa hI dan su voI chnh quyn dIa phuong fh co nhIu. TaI CImbIa, cac chnh
quyn dIa phuong va cac hI cng dng hop fac voI nhau da cung cap co so ha fang cho nguoI ngheo. TaI
raxIn, ChII, MhIc va VnxuIa, nhIu fhanh ph da fhI hanh vIc xay dung ngan sach co fnh chaf fham
gIa va f chuc nhung cuc hop cng khaI d Iay y kIn cua dan chung v nhung van d uu fIn cua ho. Cac nha
hao fam o khp noI da d xuong nhung du an huy dng cac ngun Iuc cua cng dng va khuyn khch su fham
gIa
78
.
Su fham gIa chnh fhuc cua xa hI dan su frong doI sng cng cng co nhung han ch. Cac f chuc cng
dan fch cuc khng fh duoc fao ra fu con s khng, ma fraI IaI, phaI duoc ruf ra fu cac fruyn fhng cua dIa
phuong. TaI IIvIa chng han, cac hI Iang gIng bao cao su quan Iy fn kem cua fhanh ph In fhuong vIn
foan quc, duoc xay dung fheo nhung phong fuc c fruyn
79
. NgoaI ra, cac f chuc cng dan khng phaI Iuc nao
cung co fac dung, va co khI ch phan anh quan dIm cua mf b phan nho hep cua dan chung
80
. Nhung dau
cac f chuc cng dan yu kem fh chnh quyn dIa phuong co fh dung dn cac co ch khac d Iam cho cng
chung co mf fIng noI, v du nhu fhm do hoc fhu fhap du IIu fu cac nhom nguoI fIu dung
81
.
Xa b6i Jn su coi cac cbnb Jang. Cac cuc cach mang dan chu fhuong duoc fhuc day boI mf cuc nI
day cua quan chung va khoI nghIa cua xa hI dan su. Trong buoc dI cua My IafInh fIn fon dan chu hoa nhIu
hon, cac nghIp doan, cac phong frao quan chung, cac nhom fn gIao, gIoI fr fhuc va ngh sI ung h nhung n
Iuc cua nhau, d kf hop IaI fhanh mf fng fh fu nhan mnh Ia nhan dan
82.
TaI mf s xa hI chau PhI, su
fn frong cua dan chung dem IaI cho cac nha Ianh dao fn gIao mf quy ch va anh huong ma cac ch d
chuyn ch khng fh bo qua. Va cac nha hoaf dng nghIp doan Ia raf quan frong faI nhIu nuoc. Nhung
cuc baI cng n ra boI fnh frang baf man frong cng nghIp nhu cham fra Iuong chng IaI chnh quyn frong
vaI fro Ia nguoI fhu nhan cng bao frum, da nhanh chong n ra fhanh nhung yu sach doI caI cach chnh frI
83
.
Mf khI cac phong frao dan chu daf duoc nhung muc fIu fruoc mf cua ho fh nng Iuong cng dan fung
138
Ia dng co fhuc day cac phong frao ay fhuong se fIu fan. o Ia fruong hop xay ra frong cac cuc cach mang
dan chu o chau PhI ng u, va Nga. Cac chnh dang co fh gIup va vIc duy fr mf mI IIn h IIn fuc gIua
xa hI dan su voI chnh quyn. Cac dang fap hop cac yu sach cua mf fang Iop dan chung phan fan, daI dIn
cho cac IoI ch chnh frI, fuyn mf va dao fao nhung ung vIn cho cac co quan, bao dam su canh franh frong
bau cu, va hnh fhanh nn cac chnh phu. Cac dang co fh gIup vao vIc f chuc cac dan fc fhIu s va nguoI
ngheo va fao dIu kIn fhuan IoI cho su fham gIa cua ho vao fIn frnh bau cu chnh fhuc
84
. o do, cac ch d
dang phaI nang cao fnh hop phap va kha nng Ianh dao bng cac Iam cho fIn frnh dan chu fro nn bao gm
nhIu mf hon, d fIp can hon, co fnh daI dIn nhIu hon va huu hIu hon
85
.
Phul lrin ml chnh guyn Jju phuong huu hiu
CaI fIn cac dIch vu dIa phuong doI hoI phaI co mf chnh quyn dIa phuong huu hIu. Ngay ca mf dI ngu
chnh frI co dng co ff cung khng fh khc phuc duoc fnh frang caI quan mf cach baf faI. Trong fhuc f,
fnh frang fhIu nng Iuc cap dIa phuong va yu cau gIa fng af nhan vIn gIoI Ia nhung Iap Iuan fhuong
duoc nu In nhIu nhaf chng IaI phI fap frung hoa.
Ca cac chnh quyn frung uong Ian dIa phuong du co fh co nhung bIn phap d nang cao hIu qua cua
chnh quyn dIa phuong
86
.Thu nhaf, khI mf chnh quyn frung uong da phI fap frung hoa cac frach nhIm
, no cung co fh chuyn gIao s nhan vIn fhch hop, nhu chnh phu !ganda da Iam. Thu haI, cac chnh quyn
dIa phuong can duoc fu do fhu muon, fhaI hI, dua ra mf Ioaf d nghI khuyn khch sao cho co fh fhu huf
cac quan chuc dIa phuong co nng Iuc. Thu ba, fu nhan hoa co fh gIam bof s Iuong cac quan chuc co nng Iuc
chuyn mn ma cac chnh quyn dIa phuong can, do cac dIch vu fu nhan hoa ch can fheo doI va dIu chnh,
chuc khng phaI quan Iy frn fhuc f.
Tuy cac van d v doI hoI nng Iuc Ia co fh khc phuc duoc, song chung van dang duoc chu mf cach
nghIm fuc. Cac chnh quyn frung uong can cung cap su h fro ky fhuaf cho cac chnh quyn dIa phuong nhu
Ia mf phan cua fIn frnh phI fap frung hoa. an fhan phI fap frung hoa bng cach dem IaI cho cac chnh
quyn duoI cap quc gIa nhung frach nhIm Ion hon va kIm soaf cac ngun Iuc, rI se gIa fng cac khuyn
khch vaf chaf cua ho d dau fu fhm nua vao nng Iuc hanh chnh cua ban fhan ho.
Cac chnh sach cho s qua
PhI fap frung hoa dc bIf dIn ra frong nhung fhoI ky co dao In chnh frI va kInh f. NIm vuI suong fruoc
su sup d cua mf ch d chuyn ch, mf cuc khung hoang kInh f day foI su sup d cua mf ch d, cuc
franh quyn gIua cac nhom IoI ch - faf ca nhung dIu kIn ay fao ra mf mI fruong frong do mf fIn frnh
phI fap frung hoa fhan frong, dua frn Iy fr va co fraf fu Ia raf kho co kha nng xay ra. Ngay ca khI phI fap
frung hoa dIn ra frong mf bI canh f gay can hon, nhung van d v chIn Iuoc va chon fhoI dIm cung van
con nI In. Nhung kInh nghIm gan day cua nhung nuoc dang phI fap frung hoa co fh gIup gIaI dap nhung
cau hoI do.
6ng b6 boa nbung ycu t6 cai cacb
aI hoc buc bach nhaf cua nhung kInh nghIm phI fap frung hoa gan day Ia faf ca cac yu f caI cac can pha I
duoc dng b hoa. ng co chnh frI dng sau phI fap frung hoa fhuc day cac chnh quyn frung uong vI va
co nhung nhuong b. Cho f chuc bau cu dIa phuong Ia mf buoc co fh fIn hanh nhanh chong. Nhung Iam
cho cng cuc phI fap frung hoa fro fhanh mf fhng IoI fh doI hoI phaI fIn hanh mf s buoc cham chap va
kho khn, chung fao ra cac mI quan h dIu fIf moI gIua cac chnh quyn frung uong va duoI cap quc gIa,
chuyn gIao faI san va nhan vIn cho cac cap dIa phuong, va fhay fh vIc chuyn ngan sach hang nm bng
mf ch d gIao muc fhu va chuyn ngan IIn chnh phu. IIch su gan day cua cng cuc phI fap frung hoa noI
In nhung nguy hIm cua vIc khng co su sp xp nI fIp mf cach fhch dang.
8p Jt xong cac quy tc cbi ticu ca tbu nbp truoc kbi tu Jo boa cbnb tri. Nuoc Nga da fu do hoa chnh
139
frI frong khI co cau faI chnh cua ch d XvIf cu van con nguyn faI ch |Hp 5.7). Cac chnh quyn duoI cap
quc gIa frong IIch su da hanh dng nhu nhung nguoI fhu fhu cho ca cac chnh quyn fnh va frung uong.
Mf khI cac chnh quyn fnh gIanh duoc fu frI chnh frI fh ho se bf dau fu chI guI fhu nhap v fhu cho
chnh quyn frung uong. Quan h v faI chnh ch duoc n dInh sau nm 1994, khI nhung quy fc c dInh duoc
df ra d phan chIa fhu gIua cac cap chnh quyn. Nguoc IaI, ChII va a Ian da an dInh cac quy fc faI
chnh fruoc khI fu do hoa chnh frI va da franh duoc cuc khung hoang faI chnh kIu cua Nga.
Pbi tp trung boa m6t cbuc nng ca ngu6n tbu nbp tuong ung cua no m6t cacb J6ng tboi. NhIu nuoc
chau PhI dung fruoc su sup d v kInh f da chuyn mf Ioaf cac dIch vu chnh quyn cho cac chnh quyn
duoI cap quc gIa ma khng cung cap fhu fhu nhap can fhIf. Khng Iay Iam ngac nhIn Ia chaf Iuong cua
nhung dIch vu phI fap frung hoa gIam suf manh. TaI phan Ion My IafInh IaI dIn ra fnh frang nguoc IaI: Cac
chnh quyn fIn hanh phI fap frung hoa fhu nhap ma khng fhao go bo nhung frach nhIm fuong ung. TaI
CImbIa, cac khoan chuyn ngan fu frung uong sang cac fhanh ph da fng 60% ma khng co su gIa fng
frach nhIm fuong ung.
Pbi tp trung boa nbung kicm soat quan /y cn tbict. Cac chnh quyn dI khI da Iam haI foI kha nng
cua chnh quyn dIa phuong fhuc hIn nhung chuc nng moI bng cach khng phI fap frung hoa nhung kIm
soaf v quan Iy. TaI CImbIa chng han, chnh quyn frung uong fIp fuc an dInh fIn Iuong cho gIao vIn
fruong cng ngay ca sau khI vIc quan Iy cac fruong fIu ho va frung hoc ro rang da duoc phI fap frung hoa
xung cho cac fnh. Quyf dInh fIp fheo do cua chnh quyn frung uong cap mf khoan gIa fng Ion v fIn
Iuong da gay ra mf cuc khung hoang faI chnh o cap fnh, no ch duoc gIaI quyf qua vIc fao ra mf quy dn
bu dc bIf
87
. TaI a Ian du fru v nha o cng cng duoc chuyn gIao cho cac chnh quyn fhanh ph,nhung
chnh quyn frung uong fIp fuc kIm soaf fIn fhu nha.
Di ch xvit, cac chnh quyn di capp quc gia ch la nhng b phn ni dai cua chnh quyn trung ng di
s lanh ao cua ang Cng san. Chnh quyn trung ng kim soat cac hoat ng co tm quan trong quc gia, nh vn
tai va quc phong.Cac nc cng hoa chu trach nhim v cac ngan cng nghip nhe. Cac tnh (oblast) chu trach nhim
v y t nha , hang tiu dung va giao duc. Tuy mi cp chnh quyn c giao cho mt cn c thu thu nht nh, song
chnh quyn trung ng quyt nh cac ngn sach di cp quc giao thng qua k hoach hoa trung tm va cac cuc
thng lng kn. Chia se thu nhp va chuyn ngn lin chnh phu ch la nhng cng cu k toan dung lam cho mi ngn
sach di cp quc gia c cn i.
c quyn cua ang v quyn lc a chnh thc c bai bo nm 1990. Tip theo sau s tan v cua Lin X nm
1991, mt hin phap mi (thng qua nm 1993) tuyn b Nga la mt nha nc lin bang dn chu. Hin Phap mi cng
nhn 89 n v di cp quc gia (cac nc cng hoa cac vung t tr, va cac oblast) va uy nhim vic bu ra cac thng c
(chu tch nc cng hoa) va cac c quan lp phap trong mi vung tai phan.
Tuy nhin, Nga tip tuc u tranh vi ch cua cac mi quan h tai chnh lin chnh phu cu trong nhiu nm. Mc
du a c gng thit lp mt ch da trn vic phn b thu ring re, tnh hnh tai chnh di cp quc gia tip tuc phu
thuc vao cac cuc thng lng vi Matxcva. Nhng cuc am phan nay chng bao lu tr nn thu ch va cac chnh
quyn khu vc mi c t tr doa se gi lai thu nhp v thu ma ho n chnh quyn lin bang, hoc se ly khai hoan toan
khoi lin bang nu cac yu cu cua ho khng c ap ng.
T nm 1994, Nga ang tin ti mt ch v quan h tai chnh lin chnh phu da trn quy tc. Nhng cuc cai
cach nm 1994 chia thu nhp cua mi th trong nhng sc thu ln gia chnh quyn trung ng va chnh quyn khu vc,
va thit lp mt ch cn bng da trn cng thc O h tr cac vung ngheo hn ca. Tuy nhin, nhng cuc cai cach
nay a khng giai quyt c hoan toan nhng xung t tai chnh gia cac cp chnh quyn, hoc giai quyt vic phn
chia trach nhim i vi chi tiu xa hi. Hn na, chnh quyn lin bang vn con ganh nhng rui ro rt ln do co nhng
khoan vay co th se kho oi c t cac chnh quyn di cp quc gia.
Ngun: Freinkman 1 998; Le Hoauerou 1 996 Martinez-vasquez 1998.
Hp 5.7
t chic xe trc con nga: phi tp trung hoa tai nc Nga
140
Cng cuc phI fap frung hoa gIao duc gan day faI MhIc dI fheo mf cach fIp can can dI hon. Chnh
quyn IIn bang chuyn gIao foan b frach nhIm quan Iy cac fruong du bI, gIao duc fIu hoc va frung hoc cho
cac chnh quyn bang nm 1992 cung voI vIc faI fro fuong duong voI chI fIu cho cac phuong fIn fruong so
IIn bang frong nm fruoc do. K fu do, vIc faI fro duoc dua frn mf cng fhuc dan dan chuyn vIc phan
phI fu m hnh IIch su cua no sang mf m hnh cung cap mf s Iuong dng du fnh fheo dau hoc sInh cho
faf ca cac bang. KInh nghIm cua PhIIIppIn cung fuong fu nhu vay
88
.
Chung minh su lroi buc rdn r ng0n such
Cac chnh quyn frung uong phaI chung mInh som v caI ma ho cam kf se ap df mf su froI buc rn dI voI
cac chnh quyn duoI cap quc gIa. RIng kha nng se co fh duoc chnh quyn frung uong cuu van da co fh
gay ra chI fIu fhaI qua va vIc faI fro cho fham huf o cap duoI cap quc gIa. raxIn, noI chnh quyn IIn bang
da ganh Iay frn 100 fy !S no cua cac bang, Ia mf v du ro rang |xem Chuong 8). Nguoc IaI, AchenfIn fhanh
cng frong vIc ep buc mf su froI buc rn v ngan sach. Ngay fu dau, chnh quyn hIn faI da fu chI cung
cap baf k mf khoan cuu no dang k nao cho cac chnh quyn fnh. No cung da gIam fhIu fIm nng bI fn
fhaf cua no bng haI cach. Thu nhaf, cac fnh khng duoc vay muon fruc fIp fu ngan kh IIn bang. Thu haI,
cac khoan cho vay cua cac ngan hang fnh cho chnh quyn cua ho khng duoc huong chIf khau o ngan hang
frung uong. Sau nm 1994, cuc khung hoang kInh f MhIc da fam fhoI Iam can kIf moI ngun faI fro o
khp My IafInh. Cac chnh quyn fnh cua AchenfIna da buc phaI dIu chnh fhay v frng cho o su cuu fro
cua chnh quyn IIn bang.
Nhng bai hoc nao cho tng lai?
PhI fap frung hoa Ia mf cng vIc dang fIn frIn. NhIu cuc fhu nghIm dang duoc fIn hanh, ma hIn
nay nguoI fa ch co duoc frong fay nhung bng chung han ch v kf cuc cuI cung cua no
89
.
Tuy nhIn, mf s baI hoc da nI In fu nhung kInh nghIm gan day. Co Ie baI hoc quan frong nhaf Ia mf
ch d dua frn quy fc se dem IaI nhung kf qua ff dep hon mf ch d khng du frn quy fc. Nhung quy
fc ro rang an dInh vIc phan chIa frach nhIm chuc nng gIua cac cap chnh quyn se gIam bof su map mo
va Iam fng fnh phu frach v mf chnh frI. Chung cung dem IaI mf khun kh frong do cac nhom IoI ch co
fh canh franh va fhuong Iuong voI nhau, ma khng dung dn bao Iuc.
Mf s quy fc co fac dung ff hon nhung quy fc khac. Cac khoan fhu nhap can duoc phI fap frung hoa
cung mf fhoI gIan voI cac khoan chI fIu, sao cho faI chnh dI IIn fheo sau chuc nng. Mf fhaI d khng IIn
can khI cac chnh quyn duoI cap quc gIa khng fra duoc no, co fh Ia dIu quan frong hon ca nhung b dIu
I va kIm soaf hoan chnh nhaf frong vIc kIm soaf no. Cac hoaf dng chnh frI dIa phuong dua frn quy m
phuong kf hop voI vIc bau fruc fIp ra cac fhI fruong va fnh fruong, nhung cuc bau cu foan quc va dIa
phuong duoc f chuc dng fhoI se nang cao su fham gIa va fnh chaf daI dIn. Cac chnh quyn duoI cap quc
gIa voI nhIu cap va nhIu don vI nho d co fh se phaI ganh chIu nhung chI ph hanh chnh cao.
Cac chIn Iuoc d dnh ch vIc phI fap frung hoa f co kha nng fhanh cng, do ap Iuc doI phI fap frung
hoa vuof ra ngoaI su kIm soaf cua chnh quyn. Su xuaf hIn cua cac nn kInh f hIn daI, su nI In cua mf
gIaI cap frung Iuu d fhI, co hoc fhuc, va su suy fhoaI cua ca nhung mI de doa quan su ngoaI nuoc va frong
nuoc da fao ra suc ep hau nhu khng vuof qua nI doI phan chIa mf cach rng raI quyn Iuc chnh frI faI My
IafInh, ng u, Nga va nhIu noI o ng A. Cung suc ep ay co nhIu kha nng anh huong dn cac nn kInh
f dang d fhI hoa nhanh chong cua Nam A va nhIu b phan o chau PhI vao dau fh ky XXI. Thay v fm cach
chng cu IaI no, cac chnh quyn can duong dau voI phI fap frung hoa duoc vu frang bng nhung baI hoc cua
nhung nuoc da dI fruoc ho.
KhI cac nuoc fIn buoc frong quy frnh phaf frIn fh phan cua nng nghIp frong fng san pham quc nI
|CP) gIam dI va cac nganh ch fao dIch vu bf dau ap dao frong nn kInh f. Hang hoa va dIch vu fhuong
duoc san xuaf hIu qua nhaf faI nhung vung dng dan, Ia nhung noI co fh fIp xuc voI mf Iuc Iuong du fru
v Iao dng Ianh ngh, mf mang IuoI cng fy b fro nhau Ia nha cung cap, va mf khI Iuong khach hang
dng do fI can fhIf. V Ie do, Iun Iun dI cung voI fng fruong kInh f bn vung Ia d fhI hoa |Iu d 6.1).
Toan cau hoa va dIa phuong hoa khng h Iam gIam fam quan frong - hay nhIp d - cua fIp frnh d fhI
hoa. Toan cau hoa day manh fIn frnh kInh f, vn I dng Iuc dng sau d fhI hoa. Nhung gIao fhng va
cng ngh fhng fIn ngay nay da cho phep cac cng fy ban hang hoa cua ho faI nhung nuoc xa xI va dua va
day chuyn san xuaf cua ho nhung cng fy nm cach xa nua vong fraI daf. Nu nhu foan cau hoa duoc ca ngoI
chnh Ia do no co kha nng Iam cho nhung khoang cach Ion duong nhu gan IaI hon fh faI sao d fhI hoa van
con mf chIu huong quan frong7
Tuy foan cau hoa mo ra nhung kha nng moI cho nhung mI IIn h gn nI voI nhau frn khp fh gIoI,
song no con fng cuong nhung uu dIm cua vI fh gan nhau. Nhung cng fy canh franh voI nhau frong nn
kInh f foan cau |cung voI nhung nha cung cap cho ho) van con duoc IoI raf nhIu o kha nng fIp xuc voI mf
khI Iuong dang k nhan cng, vaf fu dIch vu va khach hang. Kf qua Ia foan cau hoa d gop phan day manh
hon nua d fhI hoa. Iu nay dc bIf dung dI voI cac nuoc dang phaf frIn, noI kha nng fIp can voI nhung
co hI ma foan cau hoa dem IaI se Ion hon raf nhIu faI cac fhanh ph.
Su fng fruong cua s dan d fhI faI ca cac fhu d Ion Ian nhung fhanh ph nho hon Iam nay sInh nhu
cau v fng cuong dIa phuong hoa quyn Iuc chnh frI. No gay suc ep dI voI cac co quan quan Iy quc gIa va
khuyn khch nhung co quan nay co nhung bIn phap fIn foI phI fap frung hoa, da duoc noI foI frong chuong
5. No Iam cho fhanh cng cua phI fap frung hoa co Ie con co fam quan frong hon nua. KhI cac chnh quyn d
fhI co quyn Iuc va kha nng fhuc fhI mf k hoach phaf frIn fh ho co fh gIup cng dan frong cac fhanh ph
cua ho moc nI voI nn kInh f foan cau. Nhung fhanh ph nay khI ay fro fhanh nhung moc xch dang fIn cay
frong day chuyn san xuaf foan cau va Ia nhung dIa ch hap dan dI voI dau fu nuoc ngoaI.
fhI hoa Ia mf b phan khng fh fach roI cua phaf frIn, nhung no cung df ra nhung fhach fhuc
kho khn. Chuong nay dIm IaI cac fh Iuc kInh f Iam nn fang cho d fhI hoa va fhao Iuan v nhung g ma
cac chnh quyn quc gIa co fh Iam - va can phaI Iam - nu ho mun duy fr fng fruong kInh f d fhI. Nguoc
IaI chuong 7 fap frung vao nhung g Iam cho cac fhanh ph fro fhanh noI co fh sInh sng duoc bao gm nhung
dIch vu fhIf yu nhu nha o, v sInh va co cau ha fang.
Cai g lam cho cac thanh ph tng trng?
Nhung fhanh ph Ianh manh, nng dng Ia mf b phan khng fh fach roI cua fng fruong kInh f bn vung
|Hp 6)
1
. Theo su phaf frIn cua cac nuoc, cac fhanh ph chIm mf phan Iun Iun fng In frong fhu nhap
NHNG THANH PH NNG NG
NH NG C CUA PHAT TRIN
CHONG 6
142
quc dan. Cac khu vuc d fhI fao ra 55% fng san pham quc dan |CNP) faI cac nuoc co fhu nhap fhap, 73%
faI cac nuoc co fhu nhap frung bnh, va 85% faI cac nuoc co fhu nhap cao. Nhung khu vuc fng fruong frong
nn kInh f - ch fao va dIch vu - fhuong fap frung frong cac fhanh ph, noI do IoI fh kInh f cua cac khu san
xuaf fap frung va fhI fruong rng Ion ma chung co IoI v dau vao, dau ra, v nhan cng, va Ia noI ma cac y
fuong va frI fhuc duoc quang ba nhanh chong
2
.
Cach cac fhanh ph quan Iy su phaf frIn, k ca vIc cac nganh cng nghIp keo nhau dn cac fhanh ph,
co anh huong nhIu frong vIc xac dInh nhIp d fng fruong kInh f. Cac chnh quyn d fhI co fh fhuc day
fng fruong kInh f hoc co fh Iam cham no IaI. Xem xef fIn frnh d fhI hoa - nhung fh Iuc fap frung va
nhung Iy Ie v chon dIa dIm hnh fhanh nn cac fhanh ph - Ia mf vIc Iam huu ch d xac dInh xem cac
chnh quyn can dong vaI fro g.
Loi lh hinh l chiu cuc hhu sun xu0l l0p lrung - ngun gc luo nn hiu su0l cuu J lhj
TaI sao hoaf dng kInh f IaI fap frung faI cac vung d fhI, noI gIa daf nhIu khI cao gap 50 dn 100 Ian so vo I
nhung noI cach xa khoang 30 dn 40 dm7 TaI sao IaI co nhIu ca nhan va cng fy dn dInh cu faI nhung quan
fh d fhI Ion, noI gIa sInh hoaf fhuong cao gap dI so voI nhung khu d fhI nho hon7
3
. cau fra IoI phaI Ia:
nhung chI ph phaI duoc bu dp qua fhua bng nhung IoI ch kInh f ma cac fhanh ph dem IaI - nhung IoI ch
fhuong Ia kf qua cua nhung IoI fh kInh f cua cac khu san xuaf fap frung.
Iu kIn fap frung Iam gIa fng nng suaf cua mf Ioaf cac hoaf dng kInh f frong cac khu vuc d fhI.
Nng suaf fng In cung voI fam voc cua fhanh ph, nhIu foI muc mf cng fy cu fh se fhay nng suaf cua
mnh fng In fu 5 dn 10% nu nhu fam voc cua fhanh ph va quy m cua cng nghIp dIa phuong fng gap
dI
4
. TIn Iuong o d fhI cung cao hon fIn Iuong o nng fhn - cao hon fu haI dn bn Ian frong cac nn kInh
Biu 6.1
th hoa lin quan cht che vi tng trng kinh t
NHNG THANH PH NNG NG NH NG C CUA PHAT TRIN
143
f co fhu nhap frung bnh - phan anh cac muc nng suaf cao hon daf duoc fu IoI fh kInh f cua khu san xuaf
fap frung o d fhI
5
.
Cac khu d fhI xua nay bao gIo cung hIu suaf hon cac khu nng fhn, boI v fhanh ph co fhI fruong cho
dau vao va dau ra Ion du d h fro cac nha may co quy m ff, va do do co fh fhu duoc IoI o hIu qua kInh f
quy m Ion. O nhung fhanh ph nho, hIu qua kInh f quy m Ion ma nhung nha may nhu vay dem IaI bI maf
dI v chI ph van faI dn nguoI fIu dung va fu cac ngun dau vao cao. Tuy nhIn, mI quan h gIua kch fhuoc
cua nha may voI kch fhuoc cua fhanh ph hau nhu da maf dI. ChI ph van chuyn cung da gIam dI |va fro nn
kem quan frong hon nhIu) khI dIch vu va cac nganh cng nghIp nhe bao frum nn kInh f fh gIoI.
Trong mf nn kInh f hIn daI, IoI ch cua vI fh gan nhau ma cac khu d fhI dem IaI Ia o ch cac cng
fy, baf k Ion nho ra sao, du co fh fhu duoc hIu qua kInh f quy m Ion va hIu qua kInh f do quy m san
xuaf. Su co mf cua mf Iuc Iuong du fru chung v Iao dng, vaf fu va dIch vu cho phep ca cac cng fy Ion va
nho co IoI o hIu qua kInh f quy m Ion. HIu qua kInh f do quy m san xuaf nI In khI su co mf cua mf
hoaf dng nay Iam cho vIc fhuc hIn cua mf hoaf dng b fro khac duoc re hon, bng cach fao ra su da dang
v cung cap va chuyn mn hoa cac cng fy
6
. VI fr gan nhau cung fao dIu kIn fhuan IoI cho vIc fruyn ba
kIn fhuc. Cac cng fy hoaf dng o gan nhau duoc IoI o nhung fhng fIn Ian ra fu cac cng fy khac, frong mf
s fruong hop bng cach quan saf xem nhung cng fy Ian can dang Iam g. Nhung bng chung v vIc xuaf
frnh gIay phep cho fhay Iung fhng fIn gIam dI fheo khoang cach
7
. KhI cac cng fy fap frung faI cac fhanh
ph fh chI ph gIao dIch cung gIam,dng ky nhaf Ia chI ph fm kIm frong vIc Iam sao cho Iuc Iuong Iao dng
khop voI co hI v vIc Iam.
IoI fh kInh f cua khu san xuaf fap frung dIn ra duoI nhIu hnh fhuc. IoI ch xuaf phaf fu nhung cng
fy df fru so gan cac cng fy khac frong cung mf nganh cng nghIp duoc goI Ia bicu qua kinb tc cua Jia
pbuong boa. IoI ch xuaf phaf fu vI fr gan nhau cua nhIu vaI dIn kInh f khac nhau duoc goI Ia hIu qua
kInh f cua d fhI hoa. Nhung bng chung o raxIn va Han Quc cho fhay nhung IoI ch cua hIu qua kInh f
cua dIa phuong hoa. Nu mf nha may chuyn fu mf dIa dIm co 1.000 cng nhan Iam vIc cho cac cng fy
frong cung mf nganh cng nghIp, sang mf dIa dIm khac co 10.000 cng nhan nhu vay fh san Iuong se
fng frung bnh 15%, chu yu do du fru v Iuc Iuong Iao dng Ianh ngh va dau vao Ion hon
8
. Mf nganh cng
nghIp co duoc IoI nhIu o cac hIu qua kInh f cua d fhI hoa hay cua dIa phuong hoa hay khng, dIu do fuy
fhuc o ch no co fInh fhan sang fao dn dau. Nhung nganh cng nghIp moI, nng dng, fhuong df vI fr faI
nhung frung fam d fhI Ion noI chung co fh co IoI o su bI b cheo do cac vaI dIn khac nhau dem IaI. Nhung
nganh cng nghIp Iau doI hon, da fruong fhanh, fap frung faI nhung fhanh ph nho hon, chuyn mn hoa
hon, noI chI ph fc nghen fhap va hIu qua kInh f cua dIa phuong hoa co fh Ia cao.
Mf IoI ch cuI cung cua su fap frung faI nhung khu d fhI Ion Ia nhung dIa dIm nay f bI fn fhuong
hon fruoc nhung bIn dng kInh f, va chung co nn fang kInh f da dang. VIc Iam co fh chuyn fu mf khu
vuc nay sang mf khu vuc khac, gIu cho fnh frang fhaf nghIp bnh quan muc fhap
9
. S Iuong va su da dang
Bao cao nay dung nhng t thanh ph va khu th co th thay i cho nhau. nh ngha chnh thc v khu th miu
ta chung la nhng khu tp trung lao ng phi nng nghip va nhng khu vc san xut phi nng nghip. Hu ht cac nc
chu trng nh c thanh nhng khu th co t 2.500 n 25.000 dn. nh ngha nay co dan tuy theo tng nc va a
thay i theo thi gian. Nu nh nhng tiu chun ma Trung Quc a s dung trong cuc iu tra dn s cua ho nm 1980
c ap dung cho cuc u tra nm 1990 th nhp th hoa cua nc nay trong thp ky 1980 se la hn 50% - cao hn
nhiu so vi con s 26% ma cach tip cn cht che hn dung trong nm 1990 a ra. Mt thanh ph co mt quy ch phap
ly nht nh (do chnh quyn quc gia hoc tnh ban cp) thng gn lin vi nhng c cu hanh chnh hoc chnh quyn
i phng cu th. Tai hu ht cac nc, nhng khu th ln bao gm mt khu nh c v mt a ly (no co th bao gm
nhng thanh ph c xac nh v mt phap ly) trong o c dn cung chung nhng c hi co vic lam va nhng quan h
kinh t.
Ngun: Mills 1998, UNCHS 1996
Hp 6.1
Thanh ph va khu th: mt s nh ngha
144
cua nguoI fIu dung dem IaI mf su bao v nhaf dInh cho cac Cng fy, cho phep chung ap dung quy Iuaf v s
dng vao vIc quan Iy hang fn khoa |mf cach Ia gIup cho nguoI fa fIf kIm duoc dang k). I voI nguoI fIu
dung, nhung fhanh ph Ion dem IaI mf Ioaf dIch vu va nhung co hI mua sm va gIa fr. Cac khu nng fhn
co fh khaI fhac nhung IoI ch nay bng cach xay dung nhung mI IIn h voI cac khu d fhI |Hp 6.2).
H lhng cuc lhunh ph
Tuy nng suaf faI cac khu d fhI Ion cao hon, song gan 65% nguoI dan d fhI frn fh gIoI fIp fu sInh sng faI
nhung fhanh ph co nho va vua |Iu d 6.2). M hnh nay phan anh muc d fap frung ff nhaf dI voI cac
cng fy va cac nganh cng nghIp, va nhung IoaI IoI ch ma su fap frung Ion dem IaI. Nhung khu d fhI Ion
dem IaI cho mf s cng fy nhIu IoI ch du d bIn h cho nhung chI ph v nhan cng va daf daI cao. Nhung
nganh cng nghIp khac IaI fhay cac fhanh ph nho hon Ia nhung co so dem IaI nhIu IoI ch hon. Cac nn kInh
f co fh hau fhuan mf Ioaf cac fhanh ph nhIu fam voc khac nhau cung nhung bIn fh d cung voI m
hnh san xuaf. Va anh huong cua kch fhuoc cua fhanh ph dI voI nguoI Iao dng Ia khng dang k. Mf
nguoI Iao dng dc frung mf fhanh ph nho voI dng Iuong fhap va gIa sInh hoaf fhap, sng sung fuc khng
kem g mf nguoI Iao dng faI mf khu d fhI Ion, noI fIn Iuong va gIa sInh hoaf cao hon foI 100%
11
.
Nhung khu d fhI Ion dem IaI mf co so kInh f rng Ion va da dang cho dIch vu hIn daI va cac nganh
cng nghIp sang fao khac, cac nganh nay ruf ra duoc nhung IoI ch quan frong fu mf m fruong nhu vay.
Nguoc IaI, nhung khu d fhI co nho va vua co xu huong chuyn mn hoa o vIc san xuaf nhung hang hoa duoc
xuaf ra bn ngoaI fhanh ph, fap frung vao mf IInh vuc ch fao hay dIch vu fIu chuan duy nhaf, nhu kIm
IoaI so ch, ch bIn Iuong fhuc, hang df, bf gIay va gIay may moc hay van faI. ng cach dI chuyn va mf
IoaI hoaf dng, cac khu d fhI nho khaI fhac hIu qua kInh f cua dIa phuong hoa, dng fhoI van bao fn duoc
chI ph v fc nghen vn anh huong dn cac fhanh ph Ion. Cac fhanh ph chuyn mn hoa fng fruong cung
voI hIu qua kInh f quy m Ion va nhung mI IIn h dau va frung gIan o dIa phuong ma cac hoaf dng cua
ho fao ra, va voI kch fhuoc cua cac fhI fruong khu vuc va nhung fIn nghI dc fhu cua fhanh ph.
T duy v ca c m i lin h gi a pha t tri n th va nng thn a thay i trong 50 nm qua. Trong th p ky 1950, th
hoa c coi la m t gia i pha p thay th a ng mong mu n cho tnh tra ng qua ng dn nng thn, c bi t ta i nh ng
vu ng ng dn, ni tri n vo ng nng cao nng su t nng nghi p xem ch ng ha n ch . Nga nh ch ta o khi y c coi la
cha khoa cho tng tr ng. Nhng ch ta o nhi u khi la i khng em la i c u vi c la cho nh ng ng i dn nng thn
di c ra tha nh phe . K t qua la , ca c chnh quy n lo nga i tr c s ng i nh t nghi p nga y ca ng tng ta i ca c thanh ph l n
va i khi tm ca ch km ha m s di dn t nng thn ra tha nh ph - m t chnh sa ch d n n a nh h ng la ha th p phu c
l i cu a ng i di c.
Trn nguyn tc, cac nn kinh t th va nng thn co th co mi quan h cng sinh. Cac thanh ph co li khi nng
sut nng nghip tng ln. Cac khu nng thn tng trng se em lai nhng th trng mi, quan trong cho dch vu v san
phm ch tao cua th. C kh hoa va vic s dung phn bon hoa hoc, thuc tr su va dit co, thuc y nhu cu v
nhng san phm nay. Mt s hng thnh bt phat trong nng nghip thng mai y manh nhu cu v tip th, vn tai, xy
dng va tai chnh, nhng thc ma cac trung tm th thng cung cp. Tai chu Phi. c mi 1 USD gia tng trong san
lng cua khu vc nng nghip se tao ra thm 1,50 USD trong khu vc phi trng trot. Tai chu A, con s o la 1,80
10
.
Cac khu nng thn cung c li s tng trng cua cac thanh ph. Nhng thanh ph k cn cung cp th trng
sn co cho nng san nh rau xanh va ch phm sa, va cho nhng san phm phi trng trot tai nng thn. Cac nganh cng
nghip nng khng nhiu khi cung cp cac chi tit va phu tung cho cac nha ch tao th ln cn. th hoa con co th
giup vao vic nng cao nng sut nng nghip thng qua chuyn giao cng ngh, dch vu giao duc va ao tao.
Hp 6.2
Cac mi lin h nng thn - th
145
cac fIn frnh quan IIu cho cac chnh quyn dIa phuong, va vIc mo ra cac fhI fruong faI chnh cung khuyn
khch cac nganh cng nghIp dI chuyn ra khoI cac fhanh ph Ion |Hp 6.3).
Trong fuong IaI, cac fh Iuc foan cau hoa, frong do co fu do hoa fhuong maI va hop nhaf faI chnh se fIp
fuc fng cuong fam quan frong cua IoI fh kInh f cua khu san xuaf fap frung o d fhI. o cac cng fy va cac
nha dau fu quc f fm kIm chI ph fhap, nhung dIa dIm d ra vao cho nha may cua ho, cac mang IuoI san
xuaf dIa phuong hoa se Ia fhIf yu dI voI suc canh franh foan cau cua mf nuo
13
. Ch fao dang ngay cang
nhan manh dn fy suaf fu ban - Iao dng hIu qua cao va vaf IIu ky fhuaf cao va nhe, nhIu khI IIn quan dn
dIch vu dau vao frung gIan nhu cac chuong frnh phan mm, Iap frnh va dIch vu cng frnh co fh cung cap
fu xa. Su bIn dI cua Sydney fhanh mf fhanh ph foan cau fu 1971 dn 1991 duoc fh hIn bng 25% gIa
fng v s vIc Iam duoc fao ra cung nhu v mf buoc chuyn frIf d sang dIch vu faI chnh va kInh doanh
14
.
Tnh frang ngo cua voI nn kInh f fh gIoI se gIa fng fnh khng n dInh cua cac nn kInh f d fhI va
nang cao fnh canh franh gIua cac fhanh ph frong cung mf nuoc. Thanh ph nao co kha nng khaI fhac duoc
IoI fh so sanh o nhung fhu co fh bun ban duoc frn foan cau fh se phn vInh con nhung fhanh ph nao phu
fhuc vao nhung nganh cng nghIp duoc bao v fh se phaI vaf va.
Su fhay dI cng ngh da gIa fng IoI fh kInh f cua khu san xuaf fap frung frong qua khu va se phaI
fIp fuc nhu vay frong fuong IaI. Van chuyn nguoI dI Iam bng duong sf, xe hoI va h fhng xa I faI cac d
fhI Ion du da dong gop vao su fng fruong cua cac d fhI frong cac nn kInh f cng nghIp frong fh ky XX.
Trong fuong IaI, vn con nguoI cua dIa phuong va vIc fch Iuy kIn fhuc cung se anh huong dn kch fhuoc
cua cac fhanh ph. Nhung s IIu uoc Inh v fhoI ky 1940-1990 cho fhay mf muc fang cua mf d Ich chuan
Hp 7.5
Dng lhui cuu su hn lhunh cuc lhunh ph
Quan h gIua f chuc cng nghIp cua mf nuoc voI h
fhng cac fhanh ph cua no gIup gIaI fhch nhung m hnh
d fhI hoa duoc nI In. Trong nhung fhoI ky dau cua cng
nghIp hoa faI hau hf cac nuoc dang phaf frIOn, cac nganh
cng nghIp hIn daI - dc bIf frong cac IInh vuc chIu anh
huong fruoc hf cua vI fr cua nguoI fIu dung - nhIu khI
fap frung fum fum faI mf hay haI khu d fhI Ion. Ia
dIm fruoc nhaf cho vIc fap frung nay fhuong Ia fhu d
quc gIa |angkok, ogofa, Jakarfa, MexIco CIfy, SeouI
va Su va, IIjI) hay mf fhanh ph Ion gan bo bIn |CaIcuffa,
Sao PauIo va Thuong HaI). VIc fap frung fum fum nay
fIf kIm duoc cac ngun Iuc hIm hoI va gIup cho cac
nganh cng nghIp d pho duoc voI fnh frang khan hIm
ban dau v nhan Iuc va kIn fhuc ky fhuaf, dIch vu kInh
doanh va faI chnh, va co so ha fang v vIn fhng va van
faI. I voI nha dau fu nuoc ngoaI va nha xuaf khau cng
nghIp, fhu d quc gIa co fh Ia dIa dIm hang dau d dI
vao mf nuoc va Ia dIa dIm ff nhaf d fm kIm cac dIch
vu hIn daI. Thu d con co fhm uu fh nua Ia dIu kIn o
gan nhung nguoI nm quyn quyf dInh va dIu chnh
cac van d frong chnh phu
12
.
Theo buoc fIn cua cng nghIp hoa, cac hoaf dng
ch fao bf dau dI chuyn dn cac fhanh ph nho ngoaI
fhu d. Su dI chuyn nay dIn ra do chI ph fc nghen
fng In va do, frong mf chung muc nhaf dInh, nhung
caI IoI cua vIc o fap frung gIam dI do san xuaf duoc fIu
chuan hoa faI cac nha may fruong fhanh. Su Ian rng cua
vIn fhng va van faI nhIu hIu qua, vIc chuyn gIao
146
th hoa tai Han Quc a co ngha la ty trong dn s sinh
sng Seoul tng ln manh. Nhng nhn nh nay a khng
tnh n s suy giam cua v tr hang u cua Seoul trong h
thng cac thanh ph cua Han Quc va c cu ch tao hang
hoa cua no (xem bang). Seoul ang tng trng, nhng cac
thanh ph khac Han Quc lai ang tng trng nhanh
hn. Tng con manh hn na la s di chuyn cua nhng
ngi lam vic trong cac nganh ch tao t thu Seoul ra
cac vung ngoai bao quanh. Nm 1970, 3/4 s ngi lam
vic trong cac nganh ch tao t cac tnh n sinh sng tai
Seoul nhng n 1993, con s o giam xung con 1/3. Cng
nghip a bt u di chuyn khoi cac khu th ln cua Han
Quc - Seoul, Pusan va Taegu - va cac thanh ph v tinh
cua chung vao gia thp ky 1980. T 1983 n 1993 ty trong
cua cac thanh ph khac va cua cac khu nng thn trong s
ngi lao ng trong cac nganh ch tao trong ca nc a
tng t 26 ln 42 %.
Nhng thay i v chnh sach chu trach nhim v xu hng nay. Trong thp ky 197.0 chnh phu khi xng nhng
chnh sach nhm khuyn khch vic phi tp trung hoa cng nghip t thu Seoul. Nhng yu t then cht cua nhng
chnh sach nay gm co nhng kch thch v tai chnh chuyn n nhng a im mi nhng lnh trc tip v di chuyn
a im, v vic xy dng nhng cng vin cng nghip. Mc du nhng th lc th trng t nhin khuyn khch cac cng
ty ri khoi Seoul (trong o co tin lng va tin thu nha cao), song nhng chnh sach ban u khng co my tac dung
ngay trc mt. Nhng quy nh cht che cua chnh phu va bnh quan liu i cung vi no khin cho cac nha may khng
mun t a im xa thu hn 45 phut chay xe. Bn trong vung nay th ch tn tai co mt t cng vin cng nghip
thanh cng
17
.
Sau cung, co ba din bin gy ra vic di chuyn khoi Seoul, Pusan va Taegu. Th nht, Han Quc t do hoa nn
kinh t cua mnh trong u thp ky 1980, giam bt t quan liu troi buc cac ngan cng nghip lai Seoul. Th hai, chnh
phu thit lp lai quyn t tr cua cac chnh quyn a phng vao nm 1988, cho phep nha cm quyn a phng t chc
bu c, n nh va thu thu. Th ba, chnh phu u t nhiu vao c cu ha tng cua giao thng va ng sa bn ngoai
Seoul va Pusan va a tip tuc lam nh vy.
1960 1970 1980 1990
S dn th toan qu c 34 41 38 33
S dn toa n qu c 9 17 22 25
Ch tao .. .. 21 14
...Khng co
Ngun: Henderson, Lee, va Lee 1998, Henderson 1998
(Seoul tnh theo s % cu a t ng s trong ca nc
V tr ha ng u cu a thu Seoul
Hp 6.3
S phn tan cua cng nghip tai Han Quc
1% cua nguoI dan da qua daI hoc faI mf fhanh ph My fuong ung voI 20% gIa fng v kch fhuoc fhanh ph,
ngay ca khI co fnh dn nhung xu huong fng fruong va nhung dc dIm dc fhu cua fhanh ph
15
. Nhung
bng chung gan day cho fhay vIn fhng Ia mf fhu b fro, chu khng phaI Ia fhuc fhay fh cho fac dng qua
IaI fruc fIp mf dI mf
16
. Trong mf fh gIoI co nhung fhanh qua cng nghIp phI fhuong, mf frong nhung
co ch hIu qua nhaf frong vIc fruyn daf kIn fhuc va fIn hanh kInh doanh co fh van Ia fnh frang gan
nhau v dIa Iy.
Hau hf s dan d fhI frn fh gIoI van o IaI cac fhanh ph nho va vua, do nhung fhanh ph nay fng
fruong nhanh hon nhung khu d fhI Ion |Hnh 6.3). Nhung kch fhuoc Ia fuong dI. Nm 1970, mf fhanh ph
co vua duoc dInh nghIa Ia fhanh ph co s dan khoang fu 250.000 dn 500.000 nguoI. Ngay nay, mf fhanh
ph co vua duoc dInh nghIa Ia fhanh ph co s dan gan frIu nguoI. Tnh hnh do cung dung dI voI cac fhanh
ph Ion. Nm 1950, s dan frung bnh cua 100 fhanh ph Ion nhaf fh gIoI Ia 2,1 frIu nhung dn 1990, no da
In foI hon 5 frIu. Nm 1980, con s do ch khoang 200.000
18
.
Con s cac fhanh ph cung fIp fuc fng In Nm 1900, My co 75 khu d fhI, duoc dInh nghI Ia nhung khu
voI s dan frn 50.000 nguoI. Ngay nay s khu d fhI o My In foI 350. Theo su fng fruong cua nhung frung
fam d fhI nay, con s nhung quan cu raf Ion cung fng In. Nm 1970 co khoang 168 khu d fhI Ion frn 1
frIu dan frn khp fh gIoI. Ngay nay co khoang 350 khu nhu vay o mf nuoc ma co nhIu khu d fhI hon co
147
Biu 6.3
Nhng thanh ph nho co s dn tng nhanh nht,
va nhng thanh ph ln co s dn tng chm
nht, t 1970 n 1990
nghIa Ia co hon nhIu frung fam quyn Iuc chnh frI
nuI duong nhung fh Iuc dIa phuong hoa va Iam fng
In su can fhIf phaI co su caI quan d fhI ff.
Vai tro cua chnh quyn quc gia trong th hoa
Cac chnh quyn quc gIa nhIu khI da fm cac gay
anh huong dn nhIp d hay dIa dIm cua d fhI hoa.
NhIu khI nhung c gng nay Ia chuyn cac ngun Iuc
khoI nng nghIp d faI fro cho vIc banh fruong cac
khu kInh f hIn daI - fhuong Ia ch fao - duoc fap
frung faI cac fhanh ph. NguoI Iao dng d fhI faI khu
vuc chnh fhuc duoc huong fro cap v Iuong fhuc va
nha o, va chnh phu ban fro cac k hoach fhaf nghIp
va huu fr, frong khI nguoI dan nng fhn nhan duoc
gIa ca fhap cho mua mang cua ho va f duoc su ung h
cua chnh phu. Nhung n Iuc df saI ch do Ia mf
phan cua Iy do khIn cho chau PhI fraI qua d fhI hoa
voI raf f fng fruong kInh f |Hp 6.4).
Trong cac fruong hop khac, cac chnh quyn hoang
hf fruoc s dan khng co nha o hn hoI va s cng dan
khng du vIc Iam sInh sng bn ra cac fhanh ph, da
fm cach chn dung d fhI hoa. TaI IndnxIa, nhung
nguoI chIm daf da bI quay IaI va bI dua In xe faI cho
v qu cu. TaI Trung Quc, IIn X va VIf Nam, mf
ch d gIay phep da han ch su dI dan fu nng fhn ra
fhanh ph. Va faI n cac cng fy cng nghIp chu
yu bI cam df nha may faI hoc gan nhung fhanh ph
Ion.
Nhung chnh sach nhm ngn chn su fng fruong cua s dan d fhI phan Ion da fhaf baI. N Iuc cua
IndnxIa nhm fruc xuaf nhung nguoI dI cu da khng fhanh cng va sau do da bI fu bo. I dan nI b kha Ion
da xay ra faI Trung Quc, IIn X va VIf Nam mc du da co nhung kIm soaf v su dI chuyn cua dan chung.
Tuy nhIn, nhung c gng nay da ap df nhung chI ph dang k In ca nhung nguoI dI cu Ian nn kInh f. Qua
nhIu bng chung cho fhay rng khI nguoI ngheo dI cu fuc Ia ho huong ung mf cach hIu qua nhung khuyn
khch v kInh f - dc bIf Ia Iuong cao va noI chung, sau khI dI cu, ho sung fuc hon. Nhung c gng ngn chn
su dI dan da ngn ca nguoI ngheo caI fhIn hoan canh kInh f cua ho va co fh ap df nhung chI ph khac In
nguoI dI cu.V du, nhung gIoI han df ra voI vIc dI cu dn ares SaIaam da Iam cho nguoI ngheo d bI cac
quan chuc fham nhung bop nng hon
20
.
Chnh phu cac nuoc cung da bop meo su fng fruong d fhI bng vIc chon dIa dIm cho cac nganh cng
nghIp cua nha nuoc va bng cac Iap ra nhung dc khu kInh f - day Ia nhung quyf dInh nhIu khI chIu anh
huong cua nhung kha canh chnh frI hon Ia kInh f. Phan fhuc so huu nha nuoc frong cng nghIp sf fhep
cua raxIn duoc df gan nhung noI co fh Iuc chnh frI Ia Sao PauIo va RIo de JaneIro, chu khng df gan
ngun nguyn IIu faI bang MInas CeraI |noI cac nha san xuaf sf fhep fu nhan da chon Iam dIa dIm cho nha
may cua ho). VIc raxIn chon df cac nganh cng nghIp sf fhep gay nhIm nng o gIua khu fap frung dan
cu Ion nhaf daf nuoc |Crande Sao PauIo) khng ch Iam fng chI ph van faI, ma con gay ra ca nhung chI ph
cao v con nguoI
21
.
Nhung nuoc da Iap ra cac dc khu kInh f, voI nhung fhu suaf noI Iong, da khuyn khch cac hoaf dng
kInh f cm chf faI mf khu vuc uu daI va gay fhIf fhoI cho cac khu vuc khac. V du, nu nhu vIc fu do hoa
fhuong maI dau fIn duoc ap dung o vung ven bIn cua mf nuoc, fh cac vung frong daf IIn, xef v Iau daI,
148
co fh o vao fh baf IoI Nhung chnh sach nhu vay duy fr nhung xa hI haI cap, voI nhung fhanh ph mang
fnh quc f chu nghIa frn bo bIn va nhung khu vuc bI fhIf fhoI o sau frong daf IIn. Cac fhanh ph ven
bIn fung Ia nhung noI som duoc huong IoI chnh sach mo cua cua Trung Quc, da duy fr duoc fh IoI cua
ho, cho du quy ch dc bIf cua ho da bI baI bo fu Iau
22
. Cung fuong fu, nu nhu su Ian fran cua cng ngh hay
vIc fu do hoa cac fhI fruong faI chnh bI gIoI han o mf s vung nhaf dInh, fh nhung vung nay se co mf IoI
fh Iau daI dI voI cac noI khac frong nuoc.
VIc fap frung hoa quan IIu IaI Ia mf hnh fhuc khac, fInh f hon, cua nhung su bop meo do chnh phu
xuI gIuc, chung co fh anh huong dn su chon Iua nhung dIa dIm san xuaf moI. Nhung quy dInh cua chnh
phu, dc bIf Ia nhung quy fc chI phI gIay phep xuaf nhap khau va fhI fruong faI chnh, anh huong dn doI
sng kInh f cua cac cng fy. Cac nha quan IIu frong chnh quyn frung uong fhch nm chf quyn kIm
soaf dI voI qua frnh cap gIay phep hoc cho vay. Nhung mf fIn frnh cap phep fap frung qua muc se gay
ra nhung su bop meo khI cac cng fy quyf dInh df noI san xuaf. Cac nha san xuaf co xu huong df dIa dIm
faI fhu d cac nuoc va cac frung fam quan IIu khac d co fh dI pho mf cach hIu qua voI f quan IIu
23
.
Trong fhoI gIan dau cua fhap ky 1980, IndnxIa da fu do hoa cac fhI fruong faI chnh va xuaf - nhap khau,
fao ra nhung co hI moI cho cac cng fy co nho va vua. Nhung vIc phan chIa chuc nng van duoc fap frung cao
d, va su fap frung cua nhung cng fy co nho va vua faI cac khu d fhI Ion fng In
24
.
Thanh fch khng dang mong mun cua nhung n Iuc da qua cua chnh phu d ngn ngua Iung dI cu fu
nng fhn ra fhanh fhI hoc IaI su fng fruong d fhI dn nhung dIa dIm cu fh, da dan dn mf kf Iuan ro
rang: chnh phu khng gIoI gIang frong vIc quyf dInh nhung noI nao Ia noI ma cac gIa dnh va cng fy can
df dIa dIm. Chnh quyn foan quc co fh fhuc hIn mf chuc nng huu ch hon bng cach phan dau dem IaI
mf mI fruong co kha nng dan dn fng fruong kInh f, baf k dIa dIm df o dau. Cac chnh sach kInh f
vI m fung day manh su n dInh v gIa ca va cac fh ch cho phep cac cng fy va gIa dnh co nhung hop dng
froI buc nhau, co fh Ia nhung nhan f quan frong nhaf frong vIc fao ra mf m fruong huong v fng
fruong, va cac chnh phu quc gIa co fh dem IaI nhung nhan f ay
25
. V van d dIa dIm, chnh sach Iy fuong
nhaf cua chnh phu Ia dem IaI mf san choI o mf muc d nao do sao cho cac fhanh ph va cac vung nng fhn
co fh canh franh voI nhau mf cach cng bng.
th hoa i lin mt cach c trng vi vic nng cao thu nhp tnh theo u ngi. M hnh nay c coi la ung tai
chu u, My Latinh va gn y hn - phn ln chu A. Chu Phi la mt ngoai l.
T 1970 n 1995, s dn th bnh qun cac nc chu Phi tng hng nm 4,2%, trong khi GDP tnh theo u
ngi cua no giam i 0,7 mt nm. Mi lin h tiu cc nay gia th hoa va thu nhp tnh theo u ngi nay la co mt
khng hai ngay ca i vi nhng nc ngheo va nhng nn kinh t co ty l tng trng thp. Cng nghip hoa a khng
i cung vi s t pha v tng trng th. Ch co 9% lc lng lao ng cua chu Phi c lam vic trong cng nghip,
so vi 18% tai chu A, la ni co nhp th hoa tng ng. Cac thanh ph chu Phi khng c dung la ng c
cua tng trng va cai tao c cu. Trai lai chung la mt b phn cua nguyn nhn va la mt triu chng quan trong cua
cac cuc khung hoang kinh t va xa hi a bao phu ln luc a nay
19
.
Hnh thai th hoa khng co tng trng cua chu Phi mt phn la kt qua cua nhng khuyn khch b bop meo
a khuyn khch s di dn n thanh ph li dung cac khoan tr cp, ch khng phai hng ng nhng c hi co
vic la sinh li nhiu hn. Cac thanh ph chu Phi la i tng c hng li cac chnh sach v bun ban va gia lng
thc thun li cho nhng ngi tiu dung th, hn la nhng ngi san xut nng thn. Tuy cac chng trnh iu chnh
c cu bt u t gia thp ky 1980 a xoa bo i nhiu trong s nhng meo mo nay, song chung a lai gop phn vao
nhng mc di dn thai qua t nng thn ra th trong nhng thp ky trc ri. Tnh hnh an toan v con ngi va kinh t
xu i tai nng thn cung co th y ngi ta di c v pham vi an toan tng i cua thanh ph. Trong nhng nm qua
chin tranh va tnh trang ri ren xa hi a lam cho hang triu ngi nggla, Libria va Mdmbc chay n cac thanh
ph. Tai Mritani, s dn Nouakchott a tng ln gp i trong mt nm han han hi gia thp ky 1980.
Hp 6.4
Chu Phi: th hoa khng co tng trng
149
Song, fheo duI mf chnh sach nhu vay khng ch gm co vIc IoaI bo nhung vI pham v fIn fro cap va
fhu. NhIu quyf dInh cua chnh phu co nhung hau qua v khng gIan khng fh franh duoc dc bIf Ia
nhung quyf dInh v vIc chon dIa dIm cho dau fu vao co cau ha fang cng cng quy m Ion, v cac cn cu
quan su, va cac x nghIp cng cng. Trong khI d fhI hoa Ian rng frong mf nuoc, fh dau fu vao co cau ha
fang cng cng phaI dI fheo. Cac nha san xuaf cng nghIp faI nhung fhanh ph va khu vuc xa xI bn ngoaI
cac fhanh ph doI hoI phaI co cac phuong fIn vIn fhng IIn vung, duong sa, va dIn nng, nu nhu ho se san
xuaf frong su canh franh voI nhau, phaI chuyn san pham dn nhung fhI fruong Ion, va phaI gIao fIp voI
nguoI mua va nguoI ban. Chnh quyn quc gIa se dong mf vaI fro fhen chf frong vIc xac dInh xem nhung
cuc dau fu frung uong ay IIu co dIn ra hay khng va dIn ra vao bao gIo. Co mf kho khn Ia cac nganh
cng nghIp fap frung fhuc quyn so huu nha nuoc co fh chng cu IaI vIc dau fu vao co cau ha fang frong
daf IIn v so bI canh franh. Mf kf qua phuc fap khac co fh Ia chnh quyn frung uong khng hIu duoc nhu
cau cua cac vung o sau frong daf IIn. Cac nganh cng nghIp o Han Quc bf dau phI fap frung hoa vao fhoI
gIan cuI fhap ky 1980 sau khI chnh phu co nhung dau fu af va fruyn fhng va van faI faI nhung vung bn
ngoaI cac frung fam d fhI, va fhIf Iap IaI quyn fu frI cua chnh quyn dIa phuong.
Trn nguyn fc, mf chnh quyn fap frung hoa co fh fao ra mf san choI bng phng cho cac quyf
dInh v dIa dIm. Tuy nhIn frong fhuc fIn, chng cu IaI suc ep doI fap frung dau fu va fhanh ph co hang
dau, se doI hoI nhung co ch v f chuc kha dI dem IaI cho nhung vung khac mf fIng noI frong fIn frnh
phan b. Cac chnh quyn frung uong hIn dang chIu suc ep phaI ph fap frung hoa quyn Iuc va faI nguyn
cho cac chnh quyn duoI cap quc gIa, nhu chuong 5 da noI. Trong mf ch d phI fap frung hoa, vaI fro cua
chnh quyn frung uong IIn quan dn phaf frIn d fhI khng con bao gm vIc IoaI bo nhung khuynh huong
v khng gIan frong mf ch d phan b dau fu duoc quan Iy fu frung uong. TraI IaI, vaI fro cua cac chnh
quyn frung uong Ia dem IaI co cau f chuc cho vIc phI fap frung hoa va phI hop voI nhau qua moI cap chnh
quyn.
Cac chnh sach a phng v tng trng kinh t th
Nu nhu cac fhanh ph se khaI fhac nhung IoI ch cua san xuaf fap frung fh cac fhanh ph ay phaI cung cap
mf dIa dIm kInh doanh huu hIu va hap dan. Muc nay fap frung vao ba yu f IIn muc frong chIn Iuoc
nay: faI fro cho dau fu va co cau ha fang, chnh sach su dung daf, va fnh fhao vaf cua fhanh ph. Chuong 7
phan fch cac chnh sach dc fhu khu vuc dI voI cac van d nuoc, v sInh va nha o.
Tui lro cho J0u lu rn
Cac fhanh ph can dau fu vao co cau ha fang nu nhu chung mun cung cap nhung dIch vu co ban can fhIf
cho fng fruong kInh f. Ap Iuc v dau fu se dc bIf nng n frong fhoI ky qua d d fhI cua mf nuoc, fuc Ia
nhung nm gIa fng dan s d fhI fng In nhanh chong do dI dan fu nng fhn ra fhanh fhI. Trong nhung
fhap ky gan day mf su gIa fng df ngf v chI fIu cho co cau ha fang da dIn ra song song voI fng fruong
d fhI. VIc fhu huf 2,4 fy nguoI dan d fhI moI, du kIn xay ra frong 30 nm foI, se doI hoI phaI dau fu fhm
nua vao nha o, nuoc va v sInh, van faI, dIn va vIn fhng. Nhu cau v nhung khoang dau fu moI cho co cau
ha fang nay duoc xp o hang dau frong danh sach fn dong da am anh cac fhanh ph frn fh gIoI. RIng vIc
dem IaI su bao dam chung cho faf ca moI nguoI dan v nuoc va v sInh faI cac fhanh ph cua cac nuoc dang
phaf frIn se ph fn gan 5% CP cua nhung nuoc nay
26
.
C6ng c6ng bay tu nbn: Khng phaI moI nhu cau faI fro dau fu can fhIf du xuaf phaf fu chnh phu, v
co nhIu ngun fhay fh khac. Nha o, chIm khoang 30% fng gIa frI hnh fhanh fu ban faI nhIu nuoc ngheo
|bao gm chI ph faI ch v nuoc, v sInh, dIn va kha nng fIp can nhIu khI IaI duoc cac ngun vn fu nhan
cap
27
. TaI cac nuoc cng nghIp, cac nha phaf frIn fhuong bI yu cau phaI cung cap co cau ha fang faI ch.
Nhung chI ph nay duoc nhap vao gIa nha o hoan fhIn va cuI cung duoc faI fro boI fhI fruong fh chap. Ta I
cac nuoc dang phaf frIn nhung gIa dnh ngheo va fhu nhap fhap phaI chI cho van d nha o bng fhu nhap
hIn fhoI cua ho, rI mo rng fhm khng gIan va co cau ha fang khI kha nng cua ho cho phep. Trong ca haI
fruong hop, vn duoc huy dng va cap mf cach dc Iap voI chnh quyn. Khu vuc fu nhan cung co fh cap vn
150
cho nhung chI ph khng phaI faI ch v dIn, nuoc va vIn fhng. Trong fhuc f cac cng fy fu nhan dang
ngay cang ky kf hop dng d xay dung nhung co cau ha fang nhu vay va frong nhIu fruong hop, ho dng y
nhu mf phan frong su fhoa fhuan Ia cap vn cho vIc mo rng hoc nang cap h fhng sau nay. Tuy nhIn co
cau ha fang do khu vuc cng cng cap vn van con can fhIf. Trong fruong hop duong ph, vIc fhu hI chI ph
Ia kho khn. Trong fruong hop co cau ha fang xa hI, do IaI Ia dIu khng nn. Nhung s IIu uoc fnh gan day
v n cho fhay dau fu d fhI se doI hoI su cap vn cua khu vuc cng cng bng gan 2% CP - cho du phan
cua khu vuc fu nhan frong cap vn cho co cau ha fang du kIn fng fu muc hIn nay Ia 25% In 45% vao nm
2006.
Trung uong bay Jia pbuong: TaI hau hf cac nuoc dang phaf frIn, chnh quyn frung uong xua nay van
huy dng cac ngun Iuc cho co cau ha fang cng cng fhng qua vIc fhu fhu va vay muon o frong nuoc,
nhung k hoach fIf kIm cuong buc, no nuoc ngoaI va su vIn fro cua cac nha hao fam. Nhung quy nay duoc
cac b cua chnh phu frung uong hay cac x nghIp fhuc so huu cua chnh phu chI fIu fruc fIp. Nhung suc
ep doI phI fap frung hoa dang fhay dI hnh fhaI nay d cho cac nha chnh frI duoI cap quc gIa duoc co nhung
quyf dInh v dau fu. Co nhung Iy Ie kInh f Ianh manh hau fhuan cho vIc day nhung quyf dInh v dau fu
vao co cau ha fang nay xung cap duoI cap quc gIa. ChI fIu do frung uong quyf dInh co fh dem IaI nhung
su cap phaf dc doan cho cac fhanh ph va co xu huong cf duf nhung mI day IIn h gIua dau fu van hanh
va bao duong
28
. Nguoc IaI, cac co qua chnh quyn fhanh ph kIm soaf duoc cac quyf dInh v dau fu fh co
Biu 6.4
Khi cac nc phat trin ln, phn cua chnh quyn
trung ng trong u t cng cng giam xung
fh dap ung nhung van d uu fIn cua dIa phuong.
Nhung nuoc co fhu nhan cao fhuong coI Iap Iuan nay
co suc fhuyf phuc. Phan cua chnh quyn frung uong
frong chI fIu cho dau fu cng cng noI chung duoI
50% faI nhung nuoc co CP fnh fheo dau nguoI hon
5.000 !S. Tng fruong v CP fnh fheo dau nguoI
fhuong dI IIn voI su gIam suf v phan chI fIu cua
chnh quyn frung uong frong dau fu cng cng |Iu
d 6.4).
Cac chnh quyn dIa phuong co fh cap vn cho
nhung frach nhIm moI cua ho bng nhIu cach ph
fhu fuc v phaf frIn, ph IIn Iac va khoang fhu bng
fhu dIa phuong du co fh fao ra nhung quy co fh
dung cho dau fu
29
. Trong khI nhung ngun Iuc ay co
fh dong gop dang k cho vIc cap vn dau fu dc
bIf o nhung fhanh ph fng fruong cham, chung co
fh Ia khng du cho vIc cap vn cho faf ca cac khoang
dau fu vao co cau ha fang vao Iuc cao dIm cua fhoI
ky qua d d fhI. Trong fruong hop nay, cap vn bng
vay no co fh Ia can fhIf va co fh co y nghIa v faI
chnh. uong sa, fruong hoc, cac duong ng dan dau
co fuI fho co ch daI, va cac khoang no se san se cho
ph cho suf fuI fho cua nhung fhuc ay. Nhung cac
chnh quyn dIa phuong se chon phuong an nay cho
vI c vay muo n7 KInh nghI m cu a ca c nuo c cng
nghIp cho fhay co haI phuong an: fraI khoa fhI chnh
va quy fhI chnh.
Trai kboan tbi cbnb. TaI My va Canada, cac
chnh quyn duoI cap quc gIa dua vao fhI fruong
fraI khoan. No fraI khoan do cac chnh quyn duoI
cap quc gIa o haI nuoc do phaf hanh hIn fng cng
hon 7.400 fy !S
30
. Cap vn bng vay no Ia vIc co
151
fh fhuc hIn v ca haI nuoc nay d co fhI fruong faI chnh kha phaf frIn, va IIch su n dInh kInh f vI m cua
nhung nuoc nay khIn cho cac nha dau fu fu nhan sn sang co nhung cam kf faI chnh daI han ma vIc dau
fu vao co cau ha fang doI hoI. Cac nha dau fu quen fhuc voI nhung Iuaf phap va fhu fuc chI phI nhung
khoang no khng fra duoc va nhung vu pha san va fIn fuong o nhung Iuaf Phap va fhu fuc ay. Nhung nguyn
fc cng b c phan cng khaI va nhung cap mI gIoI fhI fruong |v du nhu cac co quan danh gIa kha nng chI
fra va bao hIm fraI khoan) gIup cho cac nha dau fu xu Iy fhng fIn v ruI ro frong nhung cuc dau fu cua ho .
Va cac cap chnh quyn dIa phuong co ca nhung fu IIu fheo doI v faI chnh kha vung chc Ian quyn fu frI
d dI pho voI nhung fnh hung faI chnh fhay dI, chuc khng ch don gIan voI nhung vIc khng fhI hanh
fraI vu.
NhIu nuoc dang phaf frIn khng co may dIu kIn frong nhung dIu kIn nay. Nhung qua frnh IIch su
daI v maf n dInh kInh f vI m khIn cho nhung cam kf faI chnh daI han chIu raf nhIu ruI ro. Thng fIn
v nhung nguoI vay no fIm fang Ia khng dang fIn cay. Khun kh phap Iy can fhIf d dem IaI quyn fruy
doI cho cac nha dau fu frong fruong hop gp nhung khoang no khng co kha nng chI fra fh kem coI, khng
duoc phaf frIn va fhuong Ia khng duoc fhu fhach. Chnh quyn fhanh ph o nhung nuoc nay duoc coI nhIu
khI chnh xac - Ia nhung ke dI vay dc bIf khng hap dan v ho fhIu quyn fu frI d huy dng cac khoan fhu
nhap hoc gIam bof chI fIu dc bIf v nhan su. Hon nua, cac chnh quyn dIa phuong nhIu khI khng co
nhung cam kf chnh frI dang fIn fuong dI voI nhung gIao uoc faI chnh daI han. Trong nhung dIu kIn ay,
cho du co duoc vn fu nhan daI han fh cac chnh quyn dIa phuong, noI chung, cung ch co fh vay voI IaI suaf
raf cao, nu nhu co fh vay duoc.
Mc du co nhung nhuoc dIm do, fhI fruong fraI khoan fhI chnh dang nI In faI nhIu nuoc dang phaf
frIn. TaI My IafInh, fu 1991 dn 1998 52 fhanh ph va fnh da fIp xuc voI cac fhI fruong faI chnh
31
. ThI
fruong fraI khoan dIa phuong cua chau A uoc fnh khoang 477 fy !S. Taf ca cac fhanh ph o Sec voI hon
100.000 dan du da phaf hanh fraI khoan fhI chnh, cho phep phan dau fu cua cac fhanh ph Sec gIu vung
frn muc 88% ngan sach, mc du co nhung cf gIam manh frong cac khoang chuyn ngan cua chnh quyn
frung uong. Cng fy Sfandard an Poors da danh gIa haI fhanh ph Prague va Osfrava Ia fhuc IoaI A v fraI
khoan ngoaI f a Ian, Nga, Nam PhI va Th NhI Ky cung co cac fhI fruong fraI khoan fhI chnh. Cac fhI
fruong fraI khoan fhI chnh dang xuaf hIn du co mf Iy IIch ngh nghIp fn kem. Raf gIng fhI fruong fraI
khoan My o fh ky XIX, nhung nm dau d co nhung khoan no khng co kha nng chI fra Ankara va IsfanbuI
du khng co kha nng chI fra cho fraI khoan cua ho, va nhIu bang o raxI hoc Ia khng fra duoc no hoc
phaI gIao IaI no cho chnh quyn quc gIa |xem fruong hop nghIn cuu dc bIf v raxIn frong chuong 8). Tuy
nhIn, cac chnh phu dang co nhung bIn phap nhm nang cao Iong fIn cua cac nha dau fu. a Ian, chng
han, dang xem xef vIc ban hanh Iuaf v Pha san fhI chnh va kIm soaf khI Iuong no duoI cap quc gIa.
Quy tbi cbnb ca ngn bang tbi cbnb. Mf ngun cap vn daI han khac faI cac nuoc cng nghIp Ia ngan
hang fhI chnh hay quy phaf frIn fhI chnh |MI). Nhung quy nay da co mf IIch su daI va fhanh cng faI
Tay u. Cac MI o chau u |CredIf IocaI de Irance, fhe SpanIsh anco d CredIfo, va fhe rIfIsh PubIIc
Works Ioan oard) duoc Iap ra d cung cap fn dung daI han cho cac fhanh ph nho. Trong nhung nm dau
nhIu quy nhu vay da duoc chnh quyn frung uong faI fro. Thuc ra, cac chnh quyn frung uong su dung cac
cap d fn dung raf ff cua mnh d huy dng fIn mf cach re faI cac fhI fruong vn rI Iay fIn do cho cac
fhanh ph vay fhng qua cac MI. Can day hon, cac MI da moc In khp fh gIoI dang phaf frIn.
VoI mf MI, chnh quyn frung uong se phaI ganh chIu ruI ro cuI cung nu fhanh ph khng.o kha
nng fra duoc no. Mf s chnh phu da dI pho IaI voI ruI ro nay bng cach cu xu nhu nhung nha dau fu chu
faf, nhan manh dn nhung fIu chuan cho vay fhan frong va k hoach hoan fra chf che. KhI cac chnh quyn
frung uong khng ap df nhung fIu chuan nhu vay fh muc d mc no khng co kha nng chI fra se cao. Mf
co ch khuyn khch cac chnh phu hanh dng nhu nhung nha dau fu fhan frong Ia chIa se fnh frang d bI
ruI ro cua mnh voI mf su fham gIa fu nhan nao do. Theo chuong frnh IINTR cua CImbIa, cac ngan
hang fu nhan chu Iy faf ca cac khoan cho vay fhI chnh va ganh chIu foan b ruI ro v nhung mon no khng co
kha nng chI fra. Chnh phu hanh dng nhu mf ngan hang cap haI, cung cap nng Iuc fra no ma khng ganh
chIu ruI ro. Kf qua Ia, chnh phu ch phaI chIu ruI ro khI ban fhan ngan hang chu Iy bI Pha san. Cng hoa Sec
da cho hoaf dng mf chuong frnh fheo nhung duong nef fuong fu
32
. Ma nhIu MI frong cac MI o chau
152
u da chuyn sang cac ngun fhI fruong d cap vn cho nhung hoaf dng cua ho v hIn dang frong qua frnh
fu nhan hoa
Cac dIu kIn frong fung nuoc se quyf dInh xem phuong fhuc fraI khoan hay phuong fhuc ngan hang Ia
hop Iy hon. Ca haI phuong fhuc do du co fh hoaf dng dng fhoI, nhu fnh hnh Anh. Su fhach fhuc khng
phaI Ia phaI chon mf frong haI phuong fhuc do, ma Ia Iap ra mf m fruong dem IaI cho cac chnh quyn dIa
phuong co hI va nhung khuyn khch d fro fhanh nhung nguoI dI vay co gIa frI. Mf mI fruong nhu vay
nhan manh dn mf nn kInh f vI m n dInh mf khun kh phap Iy xac dInh cac quyn IoI va cac bIn phap
b fuc cua nhung nguoI cho vay va dI vay, va Iap ra mf ngun cung cap cho nhung nguoI dI vay co kha nng
chI fra. Cac chnh quyn frung uong dc bIf can fap frung vao khun kh phap Iy anh huong dn vIc dI vay
cua fhanh ph k ca cac fhu fuc pha san dI voI cac fhanh ph. Cac chnh quyn frung uong can co nhung bIn
phap ngn chn suc ep doI chnh phu cuu van |xem Chuong 5). Sau cung, ho can fhuc hIn phan vIc cua
mnh d nang cao kha nng chI fra cua fhanh ph bng cach n dInh cac khoang chuyn ngan IIn chnh phu
va gIam bof nhung nhIm vu khng dI kem fheo vn, cung nhung dIu I ha ch su IInh hoaf cua cac chnh
quyn dIa phuong frong vIc co nhung quyf dInh v chI fIu.
V phan mnh, cac chnh quyn dIa phuong can nang cao suc hap dan cua mnh dI voI nhung nguoI dI
vay bng cach fhIf Iap cac khau k foan kIm foan, va n np cng b cng khaI c phan phu hop voI fIu
chuan quc f. Ho cung co fh nang cao chaf Iuong fh chap cua mnh bng cac cho phep cac chnh quyn
frung uong fruc fIp frch ra dIch vu no fu cac khoang chuyn ngan IIn chnh phu, hoc bng cach dung mf
fhuc fhu dc bIf hay nhung ngun fhu nhap khac d chI fra cho dIch vu no. Cac hop dng vay muon co fh
quI dInh dIch vu no se duoc uu fIn, ngn cam vIc vay moI duoc su h fro cua cung mf ngun fhu nhap cho
dn khI no duoc ruf bo, hoc ca haI yu cau do. Tuy nhIn, hanh dng co suc fhuyf phu hon IoI noI. ng
chung co suc fhuyf phuc nhaf ma mf chnh quyn dIa phuong co fh bau ra voI nhung nguoI cho vay fIm
fang Ia mf IIch su fn dung co b day va khng hoen
33
.
Su Jung J0l
Cac cng fy va gIa dnh phaI co kha nng co nhung quyf dInh huu hIu v vIc df dIa dIm dau frong fhanh
ph. VIc co hay khng co kha nng co dng anh huong sau sc dn fng fruong kInh f d fhI. IoI fh kInh
f cua khu san xuaf fap frung, fheo dInh nghIa, doI hoI dIu kIn o gan nhau - cng fy gan cng fy, gIa dnh
gan noI Ia vIc VIc cac cng fy va gIa dnh co kha nng fu sp xp mnh vao hnh fhaI dIa dIm huu hIu doI
hoI phaI co mf fhI fruong baf dng san fch cuc frong do gIa daf phan anh cac gIa frI kInh f kha nhau cua cac
dIa dIm khac nhau |Hp 6.5).
Cac chnh phu dIu fIf hoaf dng cua cac fhI fruong daf daI bng nhIu cach. Cach cuc doan nhaf Ia
ngn cam hoan foan fhI fruong baf dng san va ra nhung quyf dInh v van d dIa dIm bng sc Inh. Cac
fhanh ph faI IIn X cu va faI ng u duoc sp df nhu vay. Trong cac nn kInh f fhI fruong, phuong fhuc
chIa khu Ia co ch fhng fhuong nhaf d kIm soaf vIc su dung daf daI. Phuong fhuc chIa khu dc frung quy
dInh nhung cach su dung khac nhau - mang fnh chaf Iam noI o, ban Ie, fhuong maI, cng nghIp va pha frn
- cho daf daI faI nhung khu vuc kha nhau frong fhanh ph. No cung co fh gay ra cuong d su dung daf bng
cach ap df nhung gIoI han fI da hay fI fhIu v kch fhuoc cac khu daf, mf bng xay dung hay fy suaf mf
bng xay dung- mf bng daf. VIc chIa khu Ia nhm ph hop hnh fhaI su dung daf fu nhan voI fhI phan
fhuc nha nuoc, noI co duong sa va haI cang. No cung nhm gIam xung muc fI fhIu cac anh huong fu bn
ngoaI frong vIc su dung bng cach chng han, fach bIf nhung noI Iap daf khoI cac khu dan cu.
Tuy nhIn, ngay ca vIc chIa khu cung co fh bI day dI qua xa. Nu nhu nhung khu ch fao bI bIf Iap
khoI nhung khu dan cu, fh vIc dI IaI cua cng nhan cng nghIp gIua haI noI se fro nn kho khn va fn kem.
VIc df ra nhung fIu chuan qua cao cho vIc phaf frIn khu nha o se day chI ph v nha o In cao va cac gIa
dnh fhu nhap fhay phaI o xa cac frung fam Iam vIc. VIc chIa khu cung co fh qua fInh faI. Cac fhanh ph
fhay dI nhung vIc fhao ra k hoach su dung daf IaI co fh Ia mf fIn frnh cham chap. HI gIua fhap ky
1970, MaIaIxIa ap dung ao Iuaf cua rIfaIn va WaIes v Quy hoach fhanh ph va nng fhn, ap df mf h
fhng quy hoach cung nhc duoc phaf frIn cho mf nuoc fng fruong cham, In mf nn kInh f fng fruong
153
Hu ht cac thanh ph trn th gii co mt hnh thai khng gian chung v hoat ng kinh t. Hu ht cac hoat ng
c tp trung vi mt cao gn trung tm thanh ph va giam i theo khoang cach.Hoat ng thng mai tp trung tai
trung tm thanh ph trong cac nha choc tri do co hiu qua kinh t quy m ln (xut phat t thng tin c trao i va lan
tran sang nhau) va do chi ph giao dch va vn chuyn thp. Cac h thng va phng tin vn tai cng cng cung hoat
ng hiu qua hn tai nhng khu co mt dn s cao. Mt s gia nh, c bit nhng gia nh khng co tre em, tp
trung tum tum nhau gn trung tm thanh ph trong nhng cn h tng cao giam bt thi gian i lai ni lam vic va giai
tr khu thng mai. Gia t phan anh nhng hnh thai v mt dn c nay, giam dn i khi khoang cach vi trung tm
thanh ph tng dn ln. Gia t cao gn trung tm thanh ph phan anh nhiu li th trong sinh hoat o va nhu cu tng
ng v vn phong la vic, nha va khng gian ban le. Gia t thp cung lai phan anh nhng bt li so sanh, v nhng li
ch b gia bt ca hiu qua kinh t quy m ln va v thi gian i lai dai. Cac th lc th trng do o co xu hng y cac
thanh ph ti mt hnh thai s dung t hu hiu. mt hnh thai (trong trng hp khng co nhng tr ngai v a ly) bt
cng thng khi khoang cach vi trung tm thanh ph tng ln.
Tai Paris, mt s dn tru ngu giam manh theo khoang cach vi trung tm thanh ph. Gia t cung theo hnh thai
tng t. Tuy nhin. Matxcva dng nh vi pham hnh thai chung nay: dc v mt dn s cua no lai i ln chc
khng i xung. Nhng mt dn s cua Matxcva c xac nh khng phai bi cac th lc th trng ma bi vic phn
nha theo k hoach, khng tha nhn ca nhng cai li cua cac a im trung tm ln nhu cu v nhng a im o.
Vic nh gia trn th trng d co th lam thay i hnh thai s dung t tai cac thanh ph xa hi chu ngha. dc
cua gia t tai Matxcva, tng i ngang bng trong quy mt 1992, a bt u dc hn sau o hai quy. Krakov. a m
ca t ai cho vic nh gia cua th trng sm hn i chut, co dc v gia t ln hn rt nhiu. Khi b cac th lc th
trng nm dn, ca hai thanh ph noi trn d co ng dc mt dn s dc nh nhng thanh ph hiu qua phng
Ty, ni cac hoat ng kinh t tp trung tum tum vao nhng khu vc ct loi.
Hp 6.5
S phat trin cua thanh ph va th trng t ai
154
nhanh. Tac dng bc I ngay fuc fh. VIc cung cap nha o faI KuaIa Iumpur fro nn cung nhc, va gIa nha
fng vof In gap haI dn ba Ian nhIp d fng fruong kInh f, bng dn 6 Ian fhu nhap bnh quan hng nm.
TaI angkok, noI nhung quy dInh v chIa khu co rng raI hon, gIa nha ch bng co 2 dn 3 Ian fhu nhap bnh
quan hng nm
34
.
Cac chnh phu cung gay anh huong dn vI fr cua hoaf dng kInh f fhng qua su kIm soaf cua ho dI voI
h fhng daf daI va van faI cng cng. Co dn mf nua daf d fhI fhuc IInh vuc cng cng, frong do co duong
sa, xa I, he duong, cng vIn, cac cng so va fIn nghI cng cng. VIc chnh phu chon cach su dung phan cng
cng cua daf d fhI nay xac dInh hnh fhaI khng gIan cua fhanh ph: noI nao dung Iam dIa dIm cho cng
nghIp, fhanh ph bI fc nghen nhu fh nao, cac khu Iang gIng co maf d dan cu cao dn dau, va fhanh ph
se phaf frIn nhu fh nao. Cac fhanh ph mo rng fhng qua vIc b sung fhm dan cac hanh Iang van faI va
duong vanh daI, cho phep hoaf dng kInh f fraI rng ra frong nhung vong f nhIu dng fam. VIc khng mo
rng duoc cac phuong fIn van faI se fr hoan su dI chuyn cua nguoI dan va cng nghIp khoI cac frung fam
fhanh ph ra vung ngoaI , dan dn nhung fhanh ph co nhung khu IoI qua dng dan voI dIu kIn sInh hoaf
fn kem cung voI chI ph v daf va fIn Iuong khng co suc canh franh. KhI Jakarfa, cuI cung, xay duong fhu
I ph vao vung nng fhn bao quanh fhanh ph hI cuI fhap ky 1980, fh maf d dan cu o frung fam fhanh
ph gIam fu 42.000 nguoI dan frn mf kIImef vung nm 1980 xung 30.000 dan nm 1990. Trong khI do
cac vung ngoaI vI Jakarfa, noI chI ph v fIn Iuong fhap hon o frung fam fhanh ph 25%, fh gIa fng phan
cua chung v s Iao dng Iam vIc chnh fhuc frong nganh ch fao o cac khu d fhI fu 44% nm 1985 In 65%
nm 1993.
Cac chnh quyn anh huong dn hIu qua su dung daf fheo mf cach fhu ba: fhng qua vaI fro cua ho Iam
nguoI fIp nhan cac yu sach v quyn so huu daf daI. Cac fhI fruong daf daI hoaf dng ff doI hoI vIc cap
gIay chung nhan quyn so huu mf cach ro rang va s dIa ba duoc chI chep ff sao cho quyn so huu duoc xac
Iap ro rang va moI gIao dIch du duoc ghI IaI. Tnh frang khng co n np Iam vIc nhu vay can fro vIc faI
phaf frIn fu nhan, qua vIc Iam fhIf haI dn IoI nhuan ma cac nha phaf frIn va cac cac nhan cho doI khI ho
ca fhIn daf daI. KhI mf fhanh ph co mf khu vuc khng chnh fhuc, noI quyn su dung daf khng an foan,
fh vIc faI phaf frIn fro nn fham ch con kho khn hon nua. Sau cung, cac nha quy hoach d fhI can dn
nhung fhng fIn cap nhaf v fnh hnh su dung daf va cac gIao dIch v daf da d ra va fhuc hIn nhung k
hoach su dung daf co hIu qua.
Tinh lh0n lhuo rul cuu lhunh ph
Nm 1996, cac quan chuc cao cap bang Cujaraf cua n foI In dan kInh f fh gIoI moI chao fng gIam
dc cng fy CeneraI Mofors, fhuyf phuc ng nay rng Cujaraf Ia mf dIa dIm fhch hop cho mf nha may.
Vao dau fhap ky 1980, haI bang cua My co phong fhuong maI o nuoc ngoaI, dn cuI fhap ky 1980 fh da co 40
bang cua My co phong fhuong maI o nuoc ngoaI. Ngay nay, s bang cua My co phong fhuong maI faI Tokyo
nhIu hon s bang co phong fhuong maI faI WashIngfon
35
. Trong mf fh gIoI duoc dc frung boI su gIa fng
cua foan cau hoa va dIa phuong hoa, cac chnh quyn duoI cap quc gIa dang fIp fhI cac vung faI phan cua ho
o nuoc ngoaI, nhm fao ra cac co hI dI moI va hop fac. IIu chnh quyn cac fhanh ph co fh fro fhanh
nhung nha mI gIoI chIn Iuoc anh huong dn vI fr cua fhanh ph ho - va fham ch cua nuoc ho nua frong h
fhu bac d fhI foan cau duoc khng VoI k hoach va su hau fhuan fhch hop, cau fra IoI xem chung Ia co |Hp
6.6).
Mf s nguoI Iap Iuan rng cac fhanh ph can dn fhu fInh fhan fhao vaf fhI chnh nhu vay da nm duoc
nhung co hI moI ma foan cau hoa va dIa phuong hoa mo ra, va dI pho voI nhung fhach fhuc dang cho doI.
Nhung nhung nguoI khac IaI e rng su canh franh gIa fng voI cac vung dang khIn cho cac fhanh ph buoc
vao mf cuc chay dua ma ho khng fh fhng, frong do cac chnh quyn d fhI dua ra nhung khuyn khch
hao phong va fn kem d cac nha dau fu dI dng buc cac chnh quyn dIa phuong khac phaI Iam fheo. Phuc
IoI cng dng ay uoc fnh fn kem vaI fy !S hng nm faI My, noI co day ray nhung v du v cac bang va ca c
fhanh ph cung cap nhung fro cap af ma f khI dan dn nhung vIc Iam moI. TaI fhanh ph PhIIadeIphIa,
bang PennsyIvanIa fhanh ph va bang nay da cung cap 426 frIu !S fro cap cho xuong dong fau Ion nhaf
155
chau u ch d duy fr nhung vIc Iam hIn co. TaI OhIo, mf chnh quyn fhanh ph chI fIu 156.000 !S
cho mI mf vIc Iam frong s 180 vIc Iam ma mf nha may cua cng fy CeneraI Mofors fao ra.
Mf su bao chua v fr fu cho nhung fro cap do Ia Iy Ie v nn cng nghIp non fre hay v hIu qua kInh
f quy m Ion, hau fhuan cho vIc fro cap mf day chuyn hoaf dng cng nghIp cho dn khI no daf foI mf
quy m dIa phuong du Ion d co fh fn faI. Nhung nu nhu moI fhanh ph frong mf vung du ap dung chIn
Iuoc nay va bf dau cung cap nhung khoan fro cap qua muc fh ho raf co fh, cuI cung, dI dn cung mf n n
fang cng nghIp ma ho co fh co duoc ma khng can dn fro cap. Mf gIaI phap ro rang v chnh sach Ia mf
hIp dInh foan quc d Iam haI hoa hoc fhu huf nhung fro cap nay. Tuy nhung hIp dInh nhu vay Ia hIm
hoI, song chung co fh fro nn ph fhng hon, do gan day co nhung baI bao no khng ff v cac fro cap dIa
phuong faI My va nhung cuc franh Iuan IIn quan faI IIn mInh chau u.
Cho du khng co nhung hIp dInh khu vuc d han ch nhung khuyn khch cng nghIp fh cac hIp
dInh fhuong maI quc f cung dang gIoI han quy m cua nhung khuyn khch do36. HIp dInh v fro cap va
nhung bIn phap bu IaI duoc fhng qua nhu mf phan cua CeneraI Agreemenf on TarIffs and Trade - CATT
|HIp dInh chung v fhu quan va fhuong maI) nm 1993 ngn cap moI fro cap frong nuoc co fh Ian ch cua
nhap khau frong cac fhI fruong frong nuoc hoc xuaf khau cua cac nuoc khac frn fhI fruong quc f. Tro cap
duoc xac dInh fuy fheo IoI ch ma chung dem IaI va khu vuc dIa Iy hay nganh cng nghIp ma chung Iay Iam
muc fIu. Iy Ie nay co fh ngn can cac chnh quyn dIa phuong cung cap fro cap cho nhung nganh cng
nghIp dc fhu frong vung faI phan cua ho, hoc dung vIc gIam fhu d fhu huf nhung cng fy cu fh. ng
cach moc nI cac nn kInh f dIa phuong mf cach foan dIn hon voI nn kInh f foan cau, cng cuc foan cau
hoa co fh mo rng kha nng cua nhung hIp dInh fhuong maI nhm han ch nhung fro cap nhu vay cho cac
nganh cng nghIp dIa phuong. Nhung vu kIn moI day nhu vu kIn Nova ScofIa, Canada v nhung khuyn
khch ma no cung cap cho mf nha may san xuaf Ip cho fhay CATT da Iam cho cac chnh quyn bang va dIa
phuong d hung chIu nhung hanh dng fra dua cua nuoc ngoaI.
Trong cac cuc franh Iuan v cng nghIp fro cap, ca cac nha chnh frI Ian cng chung nhIu khI qun
maf rng Iuong dau vao fhch hop nhaf voI phaf frIn kInh f nhIu khI vuof ra ngoaI vong kIm soaf cua cac
chnh quyn dIa phuong - chI ph v Iao dng va ky nng, faI nguyn fhIn nhIn, kh hau, va gIa nng Iuong
37
.
Cac cuc khao saf frong nganh kInh doanh cho fhay cac nha kInh doanh quan fam nhIu nhaf dn chI ph va
dIu kIn hoaf dng, fIp dn Ia chaf Iuong cuc sng. ChI ph van faI va fIn Iuong noI chung duoc dan ra nhu
Ia yu f quan frong nhaf, fIp dn Ia cng dung va chI ph su dung. Trong s cac dIch vu cng cng quan frong
co van faI va an foan. Thu ch co fam quan frong ngoaI I frong vIc chon nhung dIa dIm fuong fu
38
. Nhung
n Iuc phaf frIn kInh f cua mf fhanh ph can fap frung vao vIc cung cap mf cach hIu qua nhung dIch vu
ma no chIu frach nhIm va noI Iong f quan IIu gIay fo v nhung quy dInh qua chf che.
Th nhung van con co mf vaI fro co fh co cho fnh hoaf dng cua fhanh ph. Nhung n Iuc cua cac chnh
quyn dIa phuong nhm day manh phaf frIn cng nghIp co fh fhanh cng va co hIu qua v chI ph nu
nhu chung fap frung vao nhung chnh sach rng raI nhm fao ra mf khI Iuong foI han cho cac nganh cng
nghIp dc fhu, chu khng phaI cho nhung IoI ch dc fhu cua cng fy. Cac chIn Iuoc bao quaf ca khu vuc co
nhIu kha nng fao ra mf IoI fh co suc canh franh v chung fap frung fum fum nhung hoaf dng co fh dan
dn IoI fh kInh f cua khu san xuaf fap frung. Chng han: cac chnh quyn dIa phuong co fh phaf frIn
nhung sang kIn dao fao fhch nghI voI cac dIu kIn kInh f dIa phuong va cac IoI fh so sanh. Phap va IfaIIa
dang phI fap frung hoa vIc dao fao chuyn nghIp voI gIa fhuyf Ia cac chnh quyn dIa phuong Ia nhung
nguoI fhch hop nhaf voI vIc cng fac voI cac cng fy dIa phuong va cac nghIp doan d xac dInh cac nhu cau
va fao ra nhung mI quan h cng fac fIm fang. Nhung cuc dan xp gIua cac chnh quyn dIa phuong, gIoI
chu va cac nghIp doan nhm cung cap dao fao ngh nghIp se fao dIu kIn fhuan IoI cho nhung n Iuc nay.
TaI Penang, MaIaIxIa, Trung fam phaf frIn ngh nghIp Penang fap hop cac daI dIn cua cng nghIp, chnh
quyn bang va chnh quyn dIa phuong va gIoI hoc fhuaf d Iap dI khoang cach gIua gIao duc chnh fhuc va
chuyn mn ngh nghIp ma nhung nha dau fu chop bu frong khu vuc yu cau. Cung fuong fu nhu vay, HI
dng phaf frIn fay ngh cua KarachI va Iahore |PakIxfan), gm co daI dIn chnh quyn fnh va IIn bang,
gIoI chu, va daI dIn cng nhan, Ia nhung dIn dan fhanh cng dung Iam cau nI gIua cng nghIp va nhung
nguoI cung cap dao fao
39
.
156
Nhung sp xp v f chuc nao co nhIu kha nng nhaf dem IaI nhung chnh sach phaf frIn dIa phuong
fhanh cng7 Su Ianh dao Ia quan frong, nhung no co fh sInh ra fu nhIu ngun, fu hoc cng
40
. Mf dIn dan Ia
can fhIf, v bn frong dIn dan, cac khu vuc fu nhan va cng cng co fh gIao fIp voI nhau va xac dInh mf muc
fIu chung hay mf caI nhn chung v fhanh ph. In dan do doI hoI su ung h cua mf co s fhng fIn chung
|Hp 6.7). Nhung fhanh ph khac nhau co nhung dIn dan khac nhau va nhung sp xp v f chuc, fu cac phong
fhuong maI chnh fhuc va cac uy ban fhI chnh, dn cac uy ban dc bIf khng chnh fhuc duoc f chuc xung
quanh mf nhan quan hay mf du an duy nhaf. af k cau fruc cua no nhu fh nao, dIn dan can co nhung
quyn Iuc va phuong fIn can fhIf d fhu fhap va xu Iy nhung fhng fIn dang fIn cay v nn kInh f dIa phuong.
' ' '
NoI bng fhuaf ngu kInh f, caI g Ia ff dI voI ca nuoc, se Ia ff dI voI cac fhanh ph cua no. Nu nhu
Thp ky 1980 chng kin s cao chung - t nht tai chu u - cua nhng chnh sach cng nghip t trn di xung
va cai tng quan vi no v mt khng gian, tc chnh sach phat trin kinh t khu vc. n u thp ky 1990, ngi ta
khng th tm thy mt sang kin v chnh sach cng nghip quc gia nao tai chu u, va cung him thy nhng chnh
sach khu vc c xac nh bi cp quc gia.
Co hai nhn t giai thch s cao chung ca nhng chnh sach khu vc xut phat t cp trung ng.Th nht, nhng
chnh sach nay co thanh tch la i chon nhng con vt que trong cng nghip. Th hai, cac chnh quyn khu vc co ac cam
vi cac chnh sach quc gia nhm vao cac nn kinh t cua ho, phan nan rng nha cm quyn a phng t khi c hoi
y kin. Kt qua la mt s giam sut trong chi tiu v cac sang kin phat trin a phng, nhng lng u vao khu vc ln
hn v vic cp kinh ph o c s dung nh th nao.
S tham gia gia tng cua cac vung vao sang kin phat trin qua co dn n mt s cuc chin tranh mi chao thu
hut cac cng ty, nhng no cung dn n nhng cai tin chin lc. Airlen la mt v du tt v nhng thay i nay. Chng
trnh cua Airlen xut hin t cuc khung hoang kinh t quc dn hi gi thp ky 1980 ma c im la tnh trang tht nghip
dai han nghim trong va nhng t nan xa hi i cung vi no. Nhng n lc cua chnh quyn trung ng nhm i pho vi cuc
khung hoang ro rang khng co kt qua, va sc ep v ngn sach buc ngi ta phai xem xet lai cac chnh sach xa hi.
T th tin thoai lng nan nay xut hin mi quan h cng s xa hi mi cua Airlen, no tao ra nhng trung tm
phi tp trung hoa cho nhng ngi tht nghip, va c quan ly bi cac ban gm ai din cua cac chnh quyn a
phng, cac c quan ao tao va vn phong thu tng. Cac trung tm nay c dung lam phng tin xac nh lai muc tiu
v cu tr xa hi nhm tp trung vao nhng nhom ngi d b thng tn nht, gia tng cac ngun lc co th cung cp cho
phat trin kinh t. b sung cho nhng trung tm nay, chnh phu nui dng cac mi quan h cng s trong cung nhng
khu vc (va trong ca cac khu nng thn) vi s mnh nng cao tnh chin u cua cac cng ty a phng, bng cach lam
cho c dn co th d tm vic lam hn. Sau cung, vi s h tr cua Lin minh chu u, chnh phu tao ra cac ban cua cac
x nghip trong huyn co nhim vu phn chia cac khoan tr cp cho cac d an a phng, dung nhng tiu chun a
c t ra cp quc gia. Mc du co mt s mt yu kem, cac mi quan h cng s Airoien noi chung c coi la
thanh cng. Cha khoa cho s thanh cng cua cac mi quan h y la:
Chung co kha nng thu hut trc tip cac ta nguyn a phng, khin cho kinh nghip cua cac nha kinh doanh a
phng em lai nn tang cho s sang tao cua x nghip va ban thn nhng ngi tht nghip se lp ra nhng chng
trnh nhm muc tiu la tm ra vic lam.
Chung co kha nng lam cho cac muc tiu v tai nguyn cua cac c quan bang thch nghi vi cac nhu cu cua a phng.
Chung co kha nng cai thin vic theo ui muc tiu la phuc li xa hi - va do o la hiu qua v chi ph cua vic cung
cp phuc li xa hi. Mt phn nguyn nhn tao nn thanh cng cua cac mi quan h cng s a phng cua Airoien
la ch nhng mi quan h nay phat trin trong mt thi ky banh trng kinh t. Nhng thanh cng cua chung la bng
chng cho thy vic lp chng trnh mt cach thc t, tch cc da trn tng khu vc va mi quan h cng s gia
khu vc cng cng va khu vc t nhn co th tin trin co kt qua.
Ngun:Cooke va Morgan 1998. Sabel 1998.
Hp 6.6
Chu ngha khu vc va phat trin kinh t a phng: nhng bai hoc cua chu u
157
Mt thanh ph ch co th anh gia tnh thch hp cua cac quy nh nu no co nhng thng tin ang tin cy v nn kinh t
va t chc khng gian cua no. Bai hoc nay vn ung, cho du y la quyt nh nhng quy nh can tr tng trng nao
cn phai loai bo, hoc nhng quy nh thun li cho tng trng nao cn phai thc hin trong giai oan qua th.V
du, t chc khng gian ngm trong mt k hoach chia vung nhiu khi c che giu, v chia vung thng la kt qua cua
nhng cuc thng lng v tng tha t mt. Khng co my thanh ph co mt ban chia vung s b chung. Khi
Krakow tin hanh mt cuc ra soat toan b k hoach chia vung cho thanh ph y th no thy rng trong khi muc tiu c
ra la xuc tin mt thanh ph nho gon vi t khu ln cn, th nhng troi buc cua k hoach v s dung t va xu hng
cua no nga v chu trng tng cng hnh thai s dung t hin thi trong thc t la can tr muc tiu o
41
.
Cac nha phn tch khu vc co th giup vao vic xac nh nhng u t nao v c s ha tng se nng cao s hp nht
gia cac khu th va khu khng th, gia tng kha nng tip xuc vi th trng quc gia va toan cu, va gop phn vao
s phn vinh cua vung. Mt nha phn tch kinh t khu vc a ch ra rng trong hn 30 nm, u t vao vung chu th
Xngan a tp trung vao trng lua - co le v nhiu ngi tin rng trng lua la ngun gc cua tng trng trong vung. Th
ma ngh trng lua cha bao gi tao ra c hn 4% tng san lng a phng cua vung, mc du no thu hut gp 3 ln con
s o v vin tr cua nc ngoai trong thp ky 1990. Trong khi o, vn cua vung b ong (cung vi ca vung) bi v hai cang
cua no va c cu ha tng v vn tai a phng cha h bao gi c phat trin.
Mt c s chung cho cac s kin thuc y mt cuc tranh lun xy dng v phat trin th va tao iu kin d dang
cho s nht tr xung quanh mt chin lc phat trin a phng. Khng co mt c s thc t chung, cuc tranh lun co th
lam cho ngi ta tht vong va khng i n kt lun nao.Tai mt hi ngh do Durban, Nam Phi t chc nhm ra mt
chin lc phat trin kinh t, tt ca nhng ngi ln phat biu u b can tr bi tnh trang ngheo nan v s liu, va mi
ngi u a danh thi gian quy bau cua mnh thu thp thng tin, nhng thng tin nhiu khi li thi va khng phai luc
nao cung nht quan va co th so sanh c. Khng ly lam ngac nhin la ho thy kho co th t cng vic cu a mnh vao
trong bi canh va lp ra nhng u tin lin khu vc
42
.
Tai hu ht cac nc, co th co c thng tin cn thit thng qua nhng cuc kim duyt va khao sat y u va
khi lng lao ng cn co bin soan nhng thng tin th co th iu hanh va co th cung cp c. Mt khoang u
t khim tn v thi gian va tin bac hu thun cho vic thu thp thng tin v vic c tnh va phn tch nhng bao cao khu
vc tai nhiu thu khu vc Ty Phi. Cac s liu xut phat t vn phong iu tra s dn quc gia, cac phong thng mai,
va nhng khao sat c ban
43
. Cng ngh mi khin cho vic x ly s liu va hiu c nhng anh hng v khng gian cua
no c d dang hn va re hn.
Nu nh thng tin tn tai th tai sao mun tip cn no lai kho n vy? Hu ht cac thanh ph u co vn phong lp
k hoach a phng hoc phong kinh t ma vai tro cua chung la thu thp va x ly thng tin thng k v thanh ph. Nhng
cac s liu iu tra va khao sat theo thng l c thu thp quy m quc gia co c trng la khng th ap dung cho cac
vn phong a phng, t nht khng phai la di mt hnh thc co th sn sang s dung. Trong cac trng hp khac,
quan chc a phng thu thp nhng s liu thng k c ban v nhn khu va san xut. Nhng nhng s liu nay c
trc tip truyn v cho thu , va khng c phn tch a phng v hoc la cac quan chc kinh t a phng khng
co c nhng nng lc va ngun lc, hoc bi v nhng ngi nm quyn quyt nh cac vn cua thanh ph khng
yu cu thng tin.
iu ct yu la thit lp c mt c cu ban am rng cac chin lc phat trin a phng va cac k hoach u
t c da trn nhng thng tin tt.Cac vung co th ky kt cac hp ng giao cac nhim vu phn tch va bin soan cac
s liu hoc phat trin mi quan h cng s - vi nhng nhom co th giup vao vic thu thp nhng thng tin cn thit, v
du nh cac trng ai hoc a phng, cac vin thng k quc gia, cac phong thng mai va cac hoc vic thng mai.
Hp 6.7
Anh hay hiu bit nn kinh t cua anh: tm quan trong cua thng tin kinh t a phng
cac dIu kIn chnh frI, phap Iy va kInh f vI m cho su phaf frIn kInh f frong ca nuoc da co duoc fh cac nn
kInh f d fhI co nhIu kha nng se fng fruong. Cac chnh quyn quc gIa se fhay ff nhaf Ia cho fm cach
chn dung hoc dInh huong cho dI dan nI b, v nhung n Iuc nhu vay se faf yu fhaf baI. Cac chnh quyn
dIa phuong co fh fao dIu kIn fhuan IoI cho su fng fruong kInh f d fhI frong khu vuc cua ho bng cach
dau fu vao co cau ha fang chnh va nuI duong mf fhI fruong daf daI cng khaI. Nhung vaI fro fhen chf cua
chnh quyn dIa phuong frong phaf frIn kInh f Ia dem IaI co cau ha fang va dIch vu cng cng co ban can co
d fao ra mf mI fruong hap dan cho ca cac nganh kInh doanh Ian cac gIa dnh.
158
Chung nao no co fh bn vung v mf mI fruong va xa hI fh fng fruong kInh f se dn Iuc dan dn nhung
dIu kIn sInh sng ff dep hon. Nhung cac fhanh ph khng can phaI cho doI dn khI co su fap hop cham
chap fng nhIp d fng fruong moI caI fhIn kha nng sInh sng. VoI cac chnh sach v fh ch fhch hop,
nhIu nuoc voI fhu nhap fnh fheo dau nguoI fhap van co fh duoc huong nhung muc d dIch vu ff dep hon
raf nhIu |Iu d 7.1 va 7.2). TaI cac nuoc dang phaf frIn co C fnh fheo dau nguoI fuong dI cao fy frong
cac gIa dnh o d fhI co nuoc va nhung dIch vu v sInh |haI ch s quan frong v chaf Iuong doI sng d fhI) da
fuong d cao. Trong s nhung nuoc co muc fhu nhap fhap, kha nng co nhung dIch vu nay - cung nhu co nha
o vua fuI fIn - chnh Ich nhau raf nhIu. Ro rang Ia, mf s nuoc co fhu nhap fhap da dem IaI kha nng duoc
su dung nhung dIch vu fhIf yu ff hon nhIu so voI nhung nuoc khac.
K fu fhap ky 1950, m hnh bao frum v vIc cung cap co so ha fang va dIch vu co ban faI cac nuoc dang
phaf frIn da gIao frach nhIm hang dau cho khu vuc cng cng. Nhung faI hau hf cac nuoc dang phaf frIn
co fh nhap fhap, su sp xp nay khng duoc quan fam bao nhIu
1
. Nhung I hng v dIch vu ma khu vuc cng
cng bo frng da phan Ion duoc bu Iap boI khu vuc fu nhan khng phaI fuan fheo cac quy dInh, va nhung sang
kIn cua cng dng - mf su ung pho xuaf sc da dem IaI nha o vua fuI fIn va dIch vu cho hang frIu gIa dnh
o d fhI. Nhung nhung sang kIn cua cng dng, Ie IoI va khng fuan fheo quy dInh, khng fh dung Iam nn
fang cho nhung caI fhIn bn vung rng khp fhanh ph. Cac fhanh ph can phaI fu bo mf m hnh khng
fhanh cng fung Iam cho nhung nha cung cap nng dng nhaf v nhung dIch vu fhIf yu bI gaf ra ngoaI
khun kh k hoach hoa va fhuc fhI, d chuyn sang m hnh kf hop nhung nha cung cap nng dng do vao
frong nhung mI quan h cng su sInh IoI. uoc dI nay ro rang doI hoI phaI fhay dI cac quy fc sao cho cac
mI quan h cng su duoc fao dIu kIn fhuan IoI va cac dIch vu duoc cung cap fheo nhung cach chIu su ch
dao cua nhu cau cng cng va dap ung nhu cau do.
Chuong na y c g ng frnh ba y cho fa fha y m f su pha fr n fhch ho p ca c chnh sa ch va fh ch se co
fh ca I fhI n nhu fh na o dI u kI n sInh s ng d fhI fa I ca c mu c d pha f frI n kInh f kha c nhau. Chuong
duo c mo da u b ng vI c dI m Ia I nhu ng va n d chnh cu a kha nng sInh s ng fa I d fhI, sau do xem xe f
nhanh cho ng IIch su cung ca p dIch vu |cu a ca khu vu c cng c ng Ia n khu vu c fu nhan). Mu c dch cu a vI c
dI m Ia I na y Ia d nha n ro nhu ng nhan f chIu fra ch nhI m v su Ia m n f n ke m cu a khu vu c cng c ng
frong vI c cung ca p nhu ng dIch vu fhI f y u fa I ca c nuo c dang pha f frI n. Sau do chuy n sang Iua n ba n v
vaI fro cu a ca c khu vu c cng c ng va fu nhan, va ca c sa ng kI n cu a c ng d ng frong va n d cung ca p dIch
vu . Su phan fch na y du a frn nhu ng kInh nghI p ga n day frong m f s IInh vu c: nha o , ca p nuo c, v sInh,
va n fa I, va che cho xa h I. Chuong na y khng fm ca ch dua ra nhu ng gIa I pha p ky fhua f cho ca c va n d khu
vu c. Thay va o do , no cho fha y m f khun kh v f chu c xay du ng frn ca c m I quan h c ng su , su bao
qua f, vI c chIa se fhng fIn va bI f da p u ng nhu ca u, se chu a du ng nhu fh na o hu a he n fhu c su v ca I fhI n
ca c dI u kI n sInh s ng fa I d fhI.
KhI dap ung nhung fhach fhuc cua fh ky XX dI voI d fhI, cac fh ch va sang kIn v chnh sach huu
LAM CHO CAC THANH PH
THANH NI SINH SNG C
CHONG ?
hIu nhaf se khaI fhac nhung co hI ma foan cau hoa
va dIa phuong hoa dem IaI. Toan can hoa co fh dem IaI
caI da cho fng fruong kInh f frong khI dIa phuong
hoa fhanh cng co fh frao quyn cho cac cng dng d
ho hanh dng nhu nhung fac nhan fhay dI va cho ra
doI nhung co ch day manh fnh cng khaI va co frach
nhIm frong gIoI nm quyn quyf dInh cac van d
frong khu vuc cng cng. I voI nhung nuoc dang phaf
frIn sn sang khaI fhac cac co hI ay fh chung co fh
co fac dng Iau daI dI voI doI sng hng ngay cua hang
frIu gIa dnh faI cac d fhI.
Chng trnh ngh s v th con dang d
Cac fhanh ph dem IaI cho nguoI dan cua chung nhung
kha nng gIa fng fnh co dng ma o cac khu nng fhn
nhIu khI khng co, va v Ie do, cac khu d fhI fac dng
nhu nhung cuc nam cham fhu huf nhung nguoI dI cu
fu nng fhn
2
. Nhung dIu kIn sInh sng cua nhIu
nguoI frong s nhung nguoI moI dn gan day nhaf |cung
nhu dI voI cac nhom xa hI khac da bI fuoc quyn bau
cu) van con o duoI nguong co fh chap nhan, cho du cac
dIu kIn sInh sng d fhI da duoc caI fhIn fu sau ChIn
franh fh gIoI fhu haI. o vay, chuong frnh nghI su v
d fhI frong vIc caI fhIn kha nng sInh sng bf dau
bng vIc gIam bof do ngheo va baf bnh dng. Nhung
no con bao gm vIc fao ra mf mI fruong d fhI Ianh
manh, gIam xung muc fhap nhaf fI ac va bao Iuc,
fhIf Iap mf ch d bao v cng dan va Iam cho nguoI
dan d duoc fIp xuc voI cac dIch vu hon
3
.
Cac fhanh ph fhuong bI de nng boI van d gIa
fng dan s, khIn cho chung khng co kha nng cung
cap du cac dIch vu co ban. Nm 1994, f nhaf co 220
frIu nguoI dan d fhI |18% s dan d fhI frong fh gIoI
dang phaf frIn) khng co nuoc ung sach, va gan gap
haI Ian con s do khng co ngay ca nhung h x don
gIan nhaf. Can mf nua foan b chaf ph fhaI rn khng
duoc fhu nhf, chaf dng ngoaI ph va frong cac cng
ranh gop phan gay ra Iuf II va bnh faf fran Ian. Chaf
ph fhaI gIa dnh va cng nghIp duoc d vao cac duong
nuoc khng duoc xu Iy hoc chng duoc xu Iy bao nhIu,
nhIu khI anh huong dn chaf Iuong nuoc o raf xa ngoaI
fhanh ph, con sng Ia Paz chay qua fhu d IIvIa
hIn van con bI nhIm dn nI san Iuong hoa frng o
ha Iuu con sng nay da bI cf gIam
4
. Va sng PasIg,
fung fao ra fham cay xum xu xanh fuoI o ManIIa, nay
da chf v mf sInh hoc
5
.
Tnh frang fhIu nhung dIch vu co ban fIp fuc
gay fhIf haI nng n cho suc khoe con nguoI Nhung
nghIn cuu dIch f hoc cho fhay vIc nang cao kha nng
Hp 7.1
Ngay ca nhng nc co thu nhp thp cung co
th at c nhng mc cao v dch vu c
ban v nc va v sinh
Ghi chu: Nc an toan la co voi nc cng cng cach xa 200m
cung cp nc mt cach thoa ang cho nhu cu hang ngay. V
sinh th la ty l phn trm cac gia nh th co ng cng
thoat ra cac cng cng cng, hay co mt h thng v sinh trong
nha nh ging nc ring, h x t hoai hoc nha v sinh chung.
Ngun: Ngn hang th gii, Cac ch s v tnh hnh phat trin th
gii, 1999.
160
co nhung phuong fIn cung cap nuoc, fIu fhoaf nuoc,
va v sInh, co fh ha fhap hon 20% fang suaf xay ra
bnh a chay
6
. KhI cac phuong fIn nay bI fruc frc
hoc khng fuong xung voI s dan. ngay mf fng cua
fhanh ph, fh nhung ruI ro v suc khoe se fng In dI
voI mf Ioaf bnh faf do nuoc gay ra, hoc bnh faf Ia
fruyn boI nhung vaf frung gIan IIn quan dn nuoc
|sf ref va sf xuaf huyf Ia nhung bnh dang so nhaf).
TaI baf ky fhoI gIan nao, gan mf nua s dan d fhI faI
cac nuoc dang phaf frIn bI mc mf hoc nhIu frong
nhung fhu bnh nay
7
. Nhung bnh Iay fruyn bng
duong khng kh nhu vIm duong h hap cap va Iao
cung Ian fruyn nhanh hon frong nhung khu dan cu
d fhI qua dng duc ma khng co dIu kIn fhng fhoang
fhch dang |xem Hp 7).
O nhIm khng kh, gn IIn voI d fhI hoa va
cng nghIp hoa faI cac nuoc dang phaf frIn, fac haI
nghIm frong dn suc khoe cua ca fre em Ian nguoI
Ion. O nhIm dc bIf anh huong dn nhung aI da bI
suy dInh duong va vIm nhIm, Ia nhung fhuc Iam gIam
kha nng chng IaI nhung hoa chaf gay nhIm. I
voI hau hf fre em faI cac fhanh ph Ion o cac nuoc
dang phaf frIn, hf fho khng kh co fh co haI khng
kem g huf haI bao fhuc Ia mf ngay.
TaI eIhI, fang suaf xay ra bnh hen ph quan
frong Iua fuI 5-16 fuI Ia 10-12%, va nhIm khng
kh Ia mf frong nhung nguyn nhan chnh
8
.
Mf cng frnh nghIn cuu nm 1990 v nhIm ch
frong kh quyn faI angkok uoc fnh 30.000 dn
70.000 fre em co nguy co bI maf fu 4 dIm fro In
frong s do ch s fhng mInh v nng d ch cao,
va nhIu fre em hon nua co nguy co bI gIam fhng
mInh o muc d f hon
9
.
Trung Quc chIm 9 frong 10 fhanh ph co s Iuong
cao nhaf v fng s haf Io Iung |TSP). Cac fhanh
ph cng nghIp va dang cng nghIp hoa nhu CIao
Chau, Ian Chau, Tha I Nguyn, !rumxI, Va n
Huyn va NghI Xuong du co nng d bnh quan
hng nm v TSP vuof qua 500 mIcrogam cho mf
mef khI. T chuc y f fh gIoI |WHO) coI nhung
mu c d co fh cha p nha n duo c Ia duo I 100
mIcrgam cho 1 mef khI
10
.
Biu 7.2
Kha nng co nha chnh lch nhau ang k tai
cac mc thu nhp thp
Nhung van d v co so ha fang khng fhoa dang gay ra nhung ph fn v kInh f cung nhu con nguoI. TaI
Jakacfa, mf cu dan ngheo phaI fra fIn cao gap 10 Ian s fIn ma mf cu dan gIau phaI fra cho mf If nuoc
sach va phaI ganh chIu fu 2 dn 4 Ian nhIu hon v cac bnh vIm da day - ruf non, fhuong han va sf ref
11
.
o xe c fIp fuc bop nghef duong ph cua hau hf cac fhanh ph Ion faI cac nuoc dang phaf frIn, chI ph v
fc nghen gIao fhng fng In. ThIf haI do kef xe o angkok uoc fnh khoang fu 272 frIu dn 1 fy !S mf
LAM CHO CAC THANH PH THANH NI SINH SNG C
161
nm, fuy fheo cach fnh gIa frI fhoI gIan bI maf dI frong nhung vu kef xe
12
. TaI SeouI, fhIf haI v fhoI gIan do
fc nghen gIao fhng duoc uoc fnh bng 154 frIu !S
13
. Nu Trung Quc cu duy fr su dI pho voI van d
nhIm khng kh fheo cach nhu cu, fh chI ph v y f cho fnh frang cua nguoI dan d fhI bI fIp xuc voI TSP
se fng fu 32 fy !S nm 1995 In gan 98 fy !S nm 2020
14
.
NguoI ngheo phaI ganh chIu phan Ion fac haI cua nhung van d nay. VI fr cua caI ngheo dang dI chuyn
dn cac khu d fhI, fh nhung cac fhanh ph ch co fh dI pho duoc dn muc nhu vay voI nhung van d phan
phI IaI fhu nhap, vn Ia nhung van d fhuong doI hoI phaI co hanh dng cua chnh quyn frung uong. Tnh
bnh quan, cac ch s v y f cho fhay nguoI dan fhanh fhI kha hon nguoI dan o cac khu nng fhn, nhung
nhung s IIu fhng k che day nhung caI baf bnh dng frong nI b s dan d fhI. Nhung bng chung gan
day cho fhay dIu kIn y f cua nguoI ngheo faI cac fhanh ph f haI hon so voI o cac khu nng fhn. V du, faI
ngIadef, fy I fu vong fre em duoc bao cao faI cac khu nha chuf o d fhI vuof qua con s faI cac khu nng
fhn |ang 7.I)
15
. Hon 1,1 fy dan - ngheo cung nhu gIau - sng faI cac fhanh ph voI muc nhIm khng kh
vuof qua fIu chuan WHO cho phep. Nhung nguoI dan d fhI ngheo d bI fhm nhIm khng kh frong nha
do cac dIu kIn dun nau khng fhoa dang, khng fhng fhoang, IaI con hung chIu fhm nhIm khng kh
bn ngoaI nha bf ngun fu cac dIa dIm cng nghIp. Nhung khu ngheo nhaf faI cac fhanh ph fhuong o
ngay canh nhung dIm cng nghIp do, do hoc Ia khng co aI khac dn sInh sng faI do, hoc do nguoI ngheo
khng co fIng noI frong vIc quyf dInh phaI df dIa dIm cho cac nganh cng nghIp o dau
16
.
NguoI dan d fhI faI cac quan ngheo o nhung khu d fhI phaI ganh chIu mf cach khng can xung fnh
frang fI ac va bao Iuc, vn Ia nhung fhuc fng In cung voI ngheo kh va baf bnh dng
17
. Theo WHO, ph fn
foan cau cho nhung fhuong fch v bao Iuc In foI gan 500 fy !S mf nm cho cac mf chm soc y f va fhIf
haI v nng suaf
18
. Nhung s uoc fnh v chI ph xa hI do fI ac va bao Iuc gay ra chIm khoang fu 2 CP faI
chau A, foI 7,5% CP faI My IafInh
19
.
Hoc o guu hhu
K fu fhap ky 1950, m hnh chung v quan Iy d fhI faI cac nuoc dang phaf frIn da df In vaI khu vuc cng
cng vIc k hoach hoa va cung cap nhung dIch vu co ban. Nhung m hnh nay da khng dem IaI duoc nhung
kf qua fhoa dang faI nhung nuoc fhu nhap fhap. Mf Iap Iuan cho rng cac chnh phu can phaI ruf khoI
cuong vI Ia nhung nguoI cung cap dIch vu hang dau, ma ch dam nhan vaI fro cua nguoI fao dIu kIn, dua
ngay mf nhIu vao khu vuc fu nhan v vIc cung cap nhung dIch vu co ban
20
. Nhung khu vuc cng cng da
fhanh cng frong vIc cung cap nhung dIch vu ay faI cac nuoc cng nghIp fu cuI fhap ky 1980. TaI sao
nhung dIch vu fhIf yu duoc cung cap boI khu vuc cng cng IaI dang haI Iong frong fruong hop nay, ma
khng dang haI Iong frong fruong hop khac7
Cui cuch J lhj
Khoang nm 1850, cac fhanh ph o chau u cung vap phaI nhung van d nhu cac nuoc dang phaf frIn ngay
nay dang gp phaI. NguoI dI cu fu nng fhn hng ngay keo dn cac khu d fhI, Ia fng s dan mf cach gap
gap dn nI vIc cung cap nhung dIch vu co ban khng fheo kIp nhu cau. Ty I fu vong o d fhI nhIu khI cao
hon nhIu so voI cac khu nng fhn xung quanh, mf phan do nhung nan dIch nhu dIch fa gay ra. Cac quan
chuc nha nuoc dIu fra v nhung nan dIch Iun xay ra nay da gn van d nay voI fnh frang fhIu nhung dIu
kIn v sInh fhoa dang faI nhung noI frong fhanh ph co nhung nguoI mo dn dInh cu. In ra fIp fheo Ia
mf cuc cach mang v v sInh cng cng, frong do cac fhanh ph dau fu nhIu vao nha o va nuoc, h fhng
cng va cac phuong fIn fhoaf nuoc. Cac fhanh ph c My cung da fraI qua kInh nghIm nay cua cac fhanh
ph chau u
21
.
Nhung cng cuc caI cach nay da fhanh cng v mf Iy do quan frong. Nhung nguoI dan gIau co faI cac
fhanh ph khng fh franh duoc nhung fac dng cua nhung dIu kIn sInh sng khng Ianh manh. o do, fuy
nguy co f haI hon nhIu fap frung o nhung khu ngheo, noI chen chuc raf nhIu nhung cau fru nhu nha o fap
fh, song, nhung nguoI dan d fhI gIau co hon khng fh khng dm xa dn mI de doa dI voI phuc IoI cua
162
ban fhan ho
22
. Su ung h cua ho, nhIu khI duoI
hnh fhuc nhung IIn mInh chnh frI gIau fh Iuc,
anh huong dn vIc cap phaf ngun Iuc o ca cac cap
quc gIa Ian duoI cap quc gIa, va gIup vao vIc huong
cng quy vao cac khu d fhI dang can dn nhung
phuong fIn v sInh fhch hop.
Tuy nhIn, dn fhoI ky fIn frnh d fhI hoa
nhanh chong bf dau anh huong dn cac nuoc dang
phaf frIn, fh cac fIn b cng ngh da Ia fhay dI
fnh hnh va Iam yu dI su fhI fhuc doI co hanh
dng cng cng, ma phan Ion Iam fhIf fhoI cho nguoI
ngheo. c bIf nhung fIn b frong y hoc cho phep
cac cac nhan co fh fu bao v Iay mnh chng IaI
bnh faf. May phaf dIn va may bom xach fay duoc
phaf frIn khIn cho cac gIa dnh rIng Ie co dIn va
nuoc. Can day hon may Ioc nuoc va nuoc dong chaI co sn, Iam nhe bof |dI voI nhung aI co fh mua duoc
nhung fhu ay) nhung fhIu sof cua h fhng cng cng. Xe huf phan va h phan fu hoaI cho phep cac gIa dnh
phaf huy cac gIaI phap rIng cua mnh d voI van d v sInh. Nha o co may dIu hoa khng kh, xe hoI, va cng
so phaI ra nhung anh huong f haI nhaf cua nhIm khng kh. Nhung khu bIf cu d fhI hoc cac vung ngoaI
va nhung sp xp v an foan fu nhan da phan nao cach bIf nguoI gIau khoI fI ac va bao Iuc. Va voI fho I
gIan, cng dng y hoc da hoc duoc cach Iam fh nao d ngn ngua bnh faf cua nguoI ngheo khng d no nhan
chm foan b dan cu d fhI. Kha nng frang bI va bao v cho mnh va cho gIa dnh gan guI cua mnh da fro
fhanh mf dIu mc nhIn frong doI sng d fhI hIn daI, Iam haI dn su fhI fhuc van dng v fhay dI co IoI
cho foan fh xa hI. Hanh dng cac nhan dem Ia nhung kf qua nhanh chong hon va dang fIn cay hon, va d
co sn hon dI voI nhung fhanh vIn cua nhung nhom chnh frI co fh Iuc - ma chnh nhung nhom nay xua kIa
fung van dng cho vIc co hanh dng frn quy m Ion hon
23
.
Nhu mf kf qua cua nhung fhay dI nay, cac fhanh ph frn khp fh gIoI duoc chIa fhanh nhung
fhanh ph co kha nng fu dap ung nhung nhu cau cua mnh, va nhung fhanh ph khng co kha nng do. Cac
chnh quyn fhanh ph va cac co quan cng cng nhIu khI ch frng nom co mf phan cua fhanh ph, va ff
nhaf fh gIu mf fu fh Io Ia mf cach v haI dI voI phan kIa khIn cho su chIa re cang fhm sau sc. Cac dIn
gIaI nay v IIch su d fhI duoc su hau fhuan cua nhIu gIaI doan gan day, frong do hanh dng cng cng phI
hop ch dIn ra khI nhung anh huong fIu cuc bn ngoaI Ian ra ca bn ngoaI nhung khu nguoI ngheo. Nhung
sang kIn Ion faI CaIcuffa duoc fhuc day boI nhung nan dIch fa n ra frong nhung fhap ky 1950 va 1960, va
nhung caI cach gan day hon faI Suraf va Ahmadabad n , co fu ngay n ra nan dIch hach nm 1994. Tac
dng v mf kInh f cua dIch hach da fran ra ngoaI cac fhanh ph va de doa nganh du IIch quc gIa cua an .
Chnh nhung co quan frong khu vuc cng cng chIu frach nhIm v vIc sao nhang nhung khu vuc cua mnh,
da nhanh chong fap frung vao vIc fhu don d ph fhaI rn. Hanh dng cua nhung co quan ay da bIn Suraf
fhanh fhanh ph sach fhu nh an
24
. Nhung v du nhu vay hau fhuan cho kf Iuan noI rng vIc fhIu
nhung cuc van dng chnh frI gIau fh Iuc v caI cach d fhI faI cac nuoc dang phaf frIn, f nhaf phaI chIu
frach nhIm mf phan v fnh frang khng co fIn b frong vIc cung cap nhung dIch vu fhoa dang
25
.
Cung c0p nhung Jjch ru lhil yu bdng con Juong lu nh0n
Vao cuI fh ky XIX va dau fh ky XX, faI Anh va My, kh df, nuoc, knh dao, xe dIn, xa I va dIn hau hf
du duoc cung cap bng con duong fu nhan. n nm 1890, cac cng fy fu nhan so huu 57% h fhng cap nuoc
faI My. Chnh quyn cac fhanh ph nhIu khI ky nhung hop dng daI han voI nhung cng fy nay, chu yu v
nhung Iy do faI chnh: cac fhanh ph fhIu vn, va fro cap quc gIa raf han ch. Vao gIaI doan dau nay cua
phaf frIn d fhI, cac hnh fhaI v nhu cau khac nhau raf nhIu |dc bIf frong gIoI nhung nguoI co fhu nhap
fhap, nhung nguoI o fhu va nhung nguoI san xuaf faI nha), va cng ngh do fnh con chua co sn. Trong hoan
canh nhu vay, nhung nha cung cap fu nhan faI ch hIu ro khu vuc cua mnh va khach hang cua mnh, co
Toan quc Nng thn th Nhng khu nha
chu t ta i
cac th (1991)
Tng cng 94 97 71 134
Nam gii 98 101 73 123
N gii 91 93 68 146
Ngun: Harpham va Tanner 1995
Bang 7.1
Ty l t vong tre em, Bnglae t, 1990
(tnh theo 1000 ca sinh con sng)
163
nhIu kha nng hon frong vIc Iam cho cung dap ung cau. n dau fh ky XIX, cac cng fy cap nuoc fu nhan
da phuc vu o Iondon duoc frn 200 nm. Tam cng fy dang hoaf dng faI fhanh ph vao cuI fh ky nay
26
.
Tuy nhIn, dan dan, nguoI dan fro nn khng haI Iong voI nhung nha cung cap fu nhan
27
. Nhung y kIn
phan nan fap frung vao fnh frang fhIu dIch vu faI nhung khu vuc o xa, gIa ca cao, chaf Iuong fI, va fham
nhung chnh frI. VIc dung h x gIaf nuoc Iam fng Iuong nuoc fhaI, gay nhIm cho vIc cap nuoc o dIa
phuong, va cac cng fy fu nhan fo ra khng mun dau fu vao nhung ngun nuoc xa xI hon. KhI cng ngh
chua chay fhay dI, doI hoI nhIu nuoc hon va co ap Iuc manh hon, fh nI In nhung baf dng v vIc cung cap
nuoc chua chay nhu fh nao va aI phaI fra fIn
28
. Cac foa an fhay kho duong dau voI nhung van d phuc fap
v quy dInh, - nI In frong nhung cuc franh chap nay
29
.
Vao cung fhoI gIan do, fhu nhap fng In dan dn co su dng nhaf Ion hon frong nhu cau v nhung dIch vu
nhu kh df, nuoc, v sInh va dIn Iam maf dI IoI fh cua vIc co nhung nha cung cap nho o IIn frong khu vuc.
Nhung nha cung cap nay cung khng co kha nng khaI fhac hIu quy kInh f quy m Ion cua dIch vu mang cung
cap boI cac ngun nuoc duoc quan Iy fheo fung vung, cac b chua nuoc, va nhung phuong fIn xu Iy nuoc fhaI fap
frung hoa. Taf ca nhung kha canh nay da dan dn mf chuyn bIn Ion frong cach cung cap cac dIch vu fhIf yu
frong fh ky XX. Cac fhuc fh fu frI, cng cng hoc phaI fuan fheo cac dIu I mf phan, nhan frach nhIm cung
cap nhung dIch vu co ban faI cac nuoc cng nghIp nhu o Anh, va o My voI muc d nho hon.
VIc cung cap cua fu nhan hIn dang fro IaI mf cach kha ro rf faI cac nuoc cng nghIp. Nuoc Anh da
fIn hanh nhung caI cach Ion frong fhap ky 1980, va mf su fhay dI sau sc xem chung sp dIn ra faI chau
u khI cac khu vuc fu nhan va cng cng phaf frIn cac mI quan h cng su d cap vn va cho hoaf dng
nhung du an v co so ha fang
30
. Nhung mI quan h cng sInh phan nao Ia kf qua cua nhung han ch v chI
fIn cng cng duoc ap df frong qua frnh dan dn su ra doI cua dng uro, dng fIn duy nhaf cua chau u.
Nhung buoc chuyn dI cua chau u sang co so ha fang fu nhan cung phan anh nhung buoc fIn frong kha
nng d ra nhung Iuaf I vn bI han ch nghIm frong o cuI fh ky XIX.
KInh nghIm cua Phap noI In fam quan frong va kho khn cua vIc d ra nhung Iuaf I dI voI nhung
nha cung cap dIch vu co ban. Phap co mf IIch su daI v vIc fu nhan cung cap cac dIch va cng cng. Ch d
f nhuong fhI chnh cng cng fu nhan phI fap frung hoa, phaf frIn frong fh ky XX da fo ra raf fhanh cng.
Nhung kInh nghIp cua Phap cung cho fhay rng mf ch d nhu vay khng phaI bao gIo cung d dang fhuc
hIn - va no doI phaI co nhung co ch gIam saf vung manh. Vao gIua fhap ky 1990, cac f nhuong cap nuoc fhI
chnh co nhung f cao v fham nhung
31
. a n ra nhung cuc franh caI gIua chnh quyn fhanh ph voI cac
nha f nhuong v cap nuoc, mf phan do co fnh frang bap bnh xay ra khI co IIn fuc nhung fhay dI v Iuaf
Phap vao dau fhap ky 1990, va mf phan v s Iuong cac hop dng baf IoI ma cac chnh quyn fhanh ph
khng co kInh nghIm d fhuong Iuong. Kf qua Ia, cac mI quan h cng su cng cng - fu nhan da maf dI su
hau fhuan cua cac quan chuc dan cu. Tnh fh nay dang fhay dI voI haI f chuc cua chnh quyn dIa phuong
dang kf hop voI nhau fao ra mf co quan fu van, goI Ia ServIce PubIIc 2000, no se gIup cac chnh quyn fhanh
ph fhuong Iuong nhung hop dng va d ra nhung quy dInh. NhIu Iuaf cung da duoc fhng qua k fu 1995,
chung doI hoI cac nha f nhuong phaI co su cng khaI ro rang nhIu hon va phaI cng b cng khaI cac c phan.
Nhung dIn bIn nay caI fhIn fnh hnh mf cach dang k va khI phuc Iong fIn o cac co quan f nhuong cap
nuoc
32
.
IIch su cua vIc quan Iy cac dIch vu d fhI fa uenos AIres v mf nao do cung fuong fu kInh nghIm o
Phap
33
. vao cuI fh ky XIX, cac cng fy fu nhan hoaf dng frong mf fhI fruong canh franh da cung cap hau
hf co so ha fang va cac dIch vu fhIf yu, co fh sanh duoc voI nhung dIch vu ma cac fhanh ph chau u da
co. Tuy nhIn fheo fhoI gIan, cac nha chnh frI bf dau can fhIp va qua frnh an dInh cac dIu I, khIn cho
dIch vu bI anh huong, va dn gIua fh ky XX, dua ra mf su bIn h cho vIc ap dung ch d quan Iy cng cng
fap frung hoa. Nhung khu vuc cng cng khng ngang fam voI nhIm vu. Nhu cau cua nguoI su dung dIa
phuong va cac mf uu fIn cua cac phuong fIn do IIn bang kIm soaf xung d voI nhau ngay mf nhIu, va
mf Ian nua, chaf Iuong cua dIch vu IaI gIam suf. ng fhoI, s cu dan khng duoc fIp xuc voI dIch vu fng
In. n khoang nm 1990, chnh phu bf dau fhay fh cac cng fy dc quyn frong khu vuc cng cng bng
cac nha cung cap dc quyn fu nhan. Hay con qua som d danh gIa kf qua cua gIaI doan moI nhaf nay, nhung
164
mun cho vIc cung cap fu nhan fhanh cng fh no phaI duoc quy dInh mf cach hIu qua. n dInh cac dIu I
Ia mf van d dc bIf quan frong faI nhung nuoc dang phaf frIn noI cac b may fheo doI vIc fuan fhu dIu
I van con non yu.
Cung cp dch vu tai cac nc ang phat trin
Khu vuc cng cng faI cac nuoc dang phaf frIn da duoc huong mf su mnh rng raI khI d cap dn cac khu
d fhI. TaI nhIu fhanh ph, khu vuc cng cng so huu hau hf daf daI. No nhIu khI Ia ke cung cap dc quyn
nhIu dIch vu, dc bIf Ia nhung dIch vu dua frn nhung mang IuoI vaf chaf: cap nuoc, cng ranh, dIn, kh
daf va vIn fhng. Trong fruong hop ay, no duoc dc quyn kInh doanh, va vIc cung cap fu nhan Ia baf hop
phap. Trong cac IInh vuc khac, nhu nha o, khu vuc cng cng d ra cac fIu chuan va quy dInh.
KhI suc mnh rng Ion nay duoc fhuc fhI ff, se kf hop gIua dc quyn kIm soaf va quan Iy fap frung
hoa co fh, frn Iy fhuyf, dem IaI hIu qua kInh f quy m Ion cho cac dIch vu mang. Tuy nhIn, khI khng
duoc fhuc hIn ff fh no co fh gay ra nhung van d nghIm frong. KhI khu vuc cng cng khng co kha nng
fh cac cng fy fu nhan va cac cac nhan bf dau cung cap nuoc, van faI, nha o va cac dIch vu khac frn co so dc
bIf vuof ra ngoaI fam voI cua cac quy fc chnh fhuc mf fnh fh fao ra nhIu fh kho xu va nhIu fnh frang
fhIu hIu qua.
I voI nhIu dIch vu, nhu nha o va cap nuoc khu vuc fu nhan qua sn sang dap ung nhu cau, va cung
cap nhung dIch vu nay co fh Ia co IoI. Nhung faI nhIu nuoc dang phaf frIn, cac cng fy fu nhan khng fh
cung cap nha o vua fuI fIn ma khng vI pham cac quy dInh v xay dung. Raf nhIu khI, nhung quy dInh nay
cn cu vao nhung fIu chuan cng frnh hIn daI khng fhch ung voI mf nuoc co fhu nhap fhap. Hon nua,
khu vuc fu nhan khng sn sang dau fu daI han khI no hoaf dng bn ngoaI Iuaf phap va chIu quyn sInh
quyn saf cua nha cam quyn cng cng. aI ban nay gay ra nhIu van d nghIm frong. ay nhung dIch vu
co ban vao IInh vuc khng chnh fhuc voI fnh hop Phap map mo, se khng cho phep co nhung dau fu du Ion
d fhu duoc hIu qua kInh f quy m Ion. No cung Iam nay sInh mf nn kInh f ngam frong do vIc mua daf
daI cua nha nuoc, vIc chIa nho no, phaf frIn va xac dInh quyn so huu daf cung nhu vIc cung cap cac dIch
vu cng cng, faf ca du Io mo va co phan b hIm.
K.J. AIphons, mf frong nhung chIn sI dau franh chng fham nhung nI fIng cua n mIu fa co
quan noI ng Iam vIc, The eIh eveIopmenf AufhorIfy |A) - Co quan phaf frIn eIhI, Ia co quan fham
nhung nhaf nuoc ng noI fhm: nhung ke mua chuc no, da gIup nhung nguoI xay dung baf hop Phap chIm
daf cua A rI xay nha va cua hIu, sau do dem ban IaI cho nhung nguoI mua khng hay bIf. Nhung cng
frnh xay dung khng co phep gm fu nhung cn nha o Iup xup cho nguoI ngheo, cho dn nhung frung fam
fhuong maI cho gIaI cap frung Iuu va cac Iau daI cho nguoI gIau, faf ca du duoc xay frn daf cua chnh phu
voI nhung co nay co khac, voI su dng Ioa cua gIoI chnh frI. NgoaI ra, AIphons cho bIf, khng mf caI g co fh
xay In duoc, du Ia hop phap hay baf hop phap, ma khng duf Iof
34
. NhIu fhanh ph dang phaf frIn du duoc
phuc vu fheo kIu nay, frong do ch co fh co duoc nhung dIch vu fhIf yu voI mf chI ph xa hI raf nng n.
KarachI, PakIxfan, mI nm can dn 80.000 don vI nha o, nhung fu 1987 dn 1992 nha cam quyn ch cap
bnh quan hng nm co 26.700 gIay phep xay dung. Su fhIu huf do c nhIn duoc bu dp gIng nhu cach o
eIhI
35
. Khng co caI cach, fuong IaI d fhI cua cac nuoc dang phaf frIn chc se fIp fuc fheo nhung duong II
do voI nhung khu cu dan chIm daf qua dng dan, nhung cach chIa nho daf baf hop phap nhung dIu kIn mI
fruong xau dI, va vIc cung cap dIch vu fn kem
36
.
KhI vap phaI mf nha cung cap dIch vu cng cng khng dap ung duoc yu cau, nhung IaI gIu dc quyn,
khng cho cac nha cung cap fu nhan chen vao, fh cac gIa dnh va cac nganh kInh doanh nhIu khI phaI dung
dn gIaI phap Ia fu cung cap Iay cho mnh nhung dIch vu co ban nhu nuoc va dIn. VIc fu cung fu cap nay
Ia mf hnh fhu fu nhan hoa raf khng hIu qua. Cu fh Ia, nha cung cap hay fIu dung nho khng fh su
dung day du fhIf bI da duoc Ip df, khng fh fhu duoc hIu qua kInh f quy m Ion va khng co kha nng
ban IaI baf ky kha nng du fhua nao cua mnh frn fhI fruong, ma fhI fruong nay, du sao cung bI can fro,
khng fh hnh fhanh duoc. O dau nhung fIn b cng ngh da phaf vo su IIn h voI cach mang vaf chaf, nhu
frong nganh vIn fhng fh cac nha cung cap fu nhan co kha nng fhIf Iap nhung fhI fruong dem IaI IoI ch
165
raf nhIu cho nguoI fIu dung. Nhung cac mang vaf chaf van Ia can fhIf frong nhung IInh vuc nhu nuoc, cng
ranh va dIn.
Trong nhung fnh hung khac, khI khu vuc fu nhan khng dap ung yu cau v nhung dIch vu fhIf yu,
fh cac cng dng nhIu khI fu f chuc fhanh nguoI cung cap. Nhung cach sp xp nhu vay raf fhuong xay ra
frong IInh vuc xu Iy nuoc fhaI va d ph fhaI rn. Cac f chuc phI chnh phu |NCOs) nhIu khI dong mf vaI
fro fhen chf frong nhung sang kIn nay, cung cap dau vao ky fhuaf frong cac gIaI doan fhIf k va fhuc hIn.
KIu cung cap dIch vu phI fap frung hoa nay da fhanh cng frong vIc fhoa man nhu cau cua nhIu gIa dnh.
Nhung nha cam quyn fhanh ph nhIu khI khng hI nhap vao co so ha fang chnh, hoc v nhung co so nay
bI coI Ia khng chnh quy, hoc v co so ha fang do cng dng cung cap khng fheo dung nhung quy dInh hIn
hanh. Nhung d nghI cua khu vuc cng cng va su phaf frIn fuong IaI frong foan fhanh ph nhIu khI phof
Io su fn faI cua co so ha fang mang fnh chuc nng cua cng dng; nhung co so ha fang nay da dap ung cac
nhu cau cua cac gIa dnh rI va Ia nhung khoang dau fu fu nhan khng co fro cap, frI gIa foI hang frIu d Ia.
Nhung cach dap IaI nay dI voI nhung dIch vu khng fhoa dang cua khu vuc cng cng goI ra mf m
hnh moI dua frn cac mI quan h cng su cho vIc cung cap dIch vu, no hop nhaf fnh nng dng cua khu vuc
fu nhan va cac nhom cng dng va voI vIc k hoach hoa cng cng. Nhung m hnh kIu nay da duoc su dung
faI cac nuoc frn khp fh gIoI rI, va do fhanh cng cua chung nn chung da duoc mIu fa nhu Ia cuc cach
mang Ing Ie v cach caI quan dIa phuong
37
. Cac fhanh ph o My IafInh da dI fIn phong frong van d nay,
va fIn frnh nay dang dIn ra o ca cac noI khac nua. Nhung nhIp d cua cuc cach mang nay khng dng du.
Cac cng dng nhIu khI khng co kha nng nhaf fr voI nhau v mf cach hanh dng do bI xef nho ra v mf
chung fc, hoc v nhung su chIa re khac. Ngay ca o n , - Ia mf nuoc dan chu frong hon mf nua fh ky,
da fra qua fIn frnh phI fap frung hoa hop hIn va co nhung f chuc phI chnh phu manh - fIn b bI can fro
v khng co du suc ep chnh frI fu bn duoI va khng co su ung h fu bn frn
38
. NgoaI ra, cac chnh quyn dIa
phuong nhIu khI fhIu nng Iuc ky fhuaf va f chuc d hnh fhanh cac mI quan h cng su voI cac f chuc
dua frn cng dng.
Cach fIp can phI fhaI nay v quan Iy d fhI doI hoI nhung mI quan h cng su chIn Iuoc va nhung fh
ch da duoc caI cach, duoc ca cac khu vuc cng cng Ian fu nhan chap fhuan. Cac mI quan h cng su cung
can d cap dn cac van d quyn cng dan, an nInh, su fham gIa, fnh cng khaI va frach nhIm . Mun su
dung day du nhung khau do co fh doI hoI phaI fhIf k IaI cac hIn phap quc gIa nhu da Iam faI raxIn va
Nam PhI
39
. Mc du co nhung van d nay, va cho du khng co caI cach rng Ion, song s v du ngay mf nhIu
cho fhay hIu qua cua cach Iam nay. TaI KarachI, cac mI quan h cng su dang cung cap dIch vu v sInh cho
nhung nguoI dInh cu khng chnh fhuc. TaI CaII, CImbIa, chung dang duoc su dung d chIn dau chng IaI
fI ac va bao Iuc. Nhung mI quan h cng su do, hop nhaf cac chnh quyn fhanh ph va cac f chuc co co so
frong cng dng, voI cac f chuc phI chnh phu Ia frung gIan, co fh hnh fhanh nn nn fang cho nhung fh
ch moI. Nhung phan duoI day dIm IaI cac kInh nghIm cua mf s khu vuc dc fhu chung mInh cho fIm
nng cua cac mI quan h cng su nay.
Nhu o J lhj
Nhung n Iuc cua khu vuc cng cng fm cac cung cap nha o moI cho cac nhom nguoI co fhu nhap fhap faI cac
nuoc dang phaf frIn khng fhu duoc may fhanh cng. I khI dIa dIm duoc chon khng fhch hop, nhung
nhIu khI nhung quy dInh v xay dung da dInh ra muc gIa khIn cho s dan duoc quan fam bI day ra khoI fhI
fruong. TaI hau hf cac nuoc dang phaf frIn, nhung quy dInh chnh fhuc v xay dung phan Ion Ia khng fhuc
f Iap ra nhung fhua daf qua Ion va cac quyn dI qua daf nguoI khac, va an dInh fIu chuan v co so ha fang
va vaf IIu xay dung, dan dn nhung cau fruc ma cac gIa dnh co fhu nhap fhap khng fh mua duoc. Khng
Iay Iam ngac nhIn Ia, s Iuong nhu dap ung duoc nhung quy dInh nay khng du d fhoa man nhu cau
40
. Kf
qua cua fnh frang fhIf fhng nay Ia de ra raf nhIu nha o do fu nhan phaf frIn va hoan foan baf hop Phap
faI nhIu fhanh ph, frong khp fh gIoI dang phaf frIn. Hon mf nua s dan d fhI faI Th NhI Ky sng
frong nhung cn nha nhu vay, ma o do goI Ia gecekondus. Mf con s fuong fu faI KarachI sng frong nhung
kafchI abadIs |xem Chuong 8). Va faI Sao PauIo, raxIn, fy I s dan d fhI sInh sng frong nhung faveIa,
166
nghe noI da fng fu 9% nm 1987 In 19 nm 1993
41
.
Khu vuc cng cng da fhanh cng hon raf nhIu khI no buoc vao cac mI quan h cng su voI cac cng
dng - v du, d nang cap cac khu nha fI fan. Mf s chuong frnh nang cap Ion, nhu chuong frnh nang cap
Kampung |Kampun Improvemenf Programs - KIP) cua IndnxIa, d co fac dng frong foan quc. KIP da
duoc fhuc hIn faI hon 500 khu d fhI, k fu 1968, va da phuc vu gan 15 frIu dan. Nhung chuong frnh nang
cap fhanh cng khac - gm co nhung chuong frnh faI quan AguabIanca cua CaII va khu dInh cu I MezquIfaI
o CoafmaIa CIfy, Chuong frnh mf frIu nha o faI XrI Ianca, va cac chuong frnh khac o IorfaIeza, raxIn;
SambIzanga o AngIa Amman va Aqaba o CIoocdangI - cho fhay nhung n Iuc do gIam bof dang k chI ph va
fro cap, ca fhIn vIc chon muc fIu va dem IaI fhoI gIan huong dung an foan
42
. Tuy nhIn, mun fhanh cng,
nhung chuong frnh nay doI hoI su fham gIa va sang kIn cua cng dng va cac nhan. V du frong cac KIP o
IndnxIa, nguoI dan dua ra nhung yu cau v vaf IIu xay dung dua frn nhu cau va nhan frach nhIm v
vIc Ip df va xay dung duong dI va cng fhoaf nuoc.
Nha o Ia mf fhuc hang hoa fu nhan, khng gIng nhu co so ha fang cho dIch vu nhu nuoc ha cng ranh,
va duoc cung cap ff nhaf fhng qua co ch fhI fruong, fru khI nhung bIn phap an foan xa hI bIn mInh cho
su dIu hanh cua khu vuc cng cng. Cach fIp can fao dIu kIn mo mang ma chIn Iuoc noI an nau foan cau
cua IIn hop quc cho nm 2000 da ph chuan, co nhIu kha nng se duoc fIp fuc frong fh ky XXI, ku goI
nhung nha phaf frIn fu nhan va cac co quan fnh nguyn, cac f chuc cng dng va cac NCO cung cap mf fhI
phan nha o Ion hon
43
. gIam bof chI ph va dap IaI nhanh chong hon nhung nhu cau dang fhay dI, chIn
Iuoc cua IIn hop quc du frn cac fh Iuc fhI fruong v nhIu phuong dIn frong van d cung cap nha o, gm
co fhI fruong cho daf daI, vaf IIu xay dung, cap vn, va xay dung. Cac f chuc cng dng, duoc su h fro cua
cac NCO va cac co quan frong khu vuc cng cng can dong mf vaI fro manh me frong vIc c van ky fhuaf va
cap vn b sung. Chuong frnh fh chap cng dng |CommunIfy Morfgage Program) faI PhIIIppIn Ia mf v du
v mf chuong frnh nha o fuong dI fhanh cng. Tu nm 1988, no da cho vay faI 33 fhanh ph fhng qua hon
300 du an duoc cho phep cac cng dng mua daf d sInh sng frn do. Trong 5 nm qua, chuong frnh nay da
phu vu bnh quan mI nm 10.000 gIa dnh.
VoI cach fIp can nay, vaI fro cua chnh phu frn fhI fruong nha o duoc huong vao nhung khu vuc o do
nhung fhI fruong khng duoc dIu fIf cua fu nhan Iam n khng ff. Khu vuc cng cng can fap frung vao
quyn so huu, cap vn va fro cap cho vIc xay dung nha o, nhung quy dInh va xay dung, va co so ha fang
chung
44
. KInh nghIm cua IIn bang Nga va cac nuoc ng u cho fhay ch dau fu vao co so ha fang se khng
du kch fhch vIc xay dung nha o, frong fruong hop khng co mf khun kh fh ch cho vIc cap vn fh
chap va quyn so huu daf daI
45
. uoc qua d cac nn kInh f xa hI chu nghIa cu da fhaf baI frong vIc xay
dung nha o moI, dan dn nhung cf gIam dang k frong san xuaf va su khng can dI gIua cung va cau.
Ch co nhung fhI fruong daf daI hoaf dng ff moI co fh cung cap mf khI Iuong nha o fhoa dang, va
duy fr nhung fhI fruong nay Ia mf nhIm vu dang duoc khu vuc cng cng chu y. Cung cap vIc dng ky cho
faf ca moI dI fuong va xac Iap quyn so huu ro rang cho moI daf daI d fhI se doI hoI phaI fng cuong nhu ng
fh ch hIn co. Nhung quyn v daf daI khng duoc xac dInh ff se Iam cho daf daI fro fhanh v dung va Iam
nan Iong vIc faI phaf frIn cua ca fung khu mf cua mf fhanh ph. Nhung ch don gIan cung cap su huong
dung an foan se fao ra nhung khuyn khch d caI fIn manh me van d nha o va co so ha fang
46
. franh
fhm vao su fn dong cua van d nha o va khu Iang gIng, nhung phaf frIn moI can dap ung nhung fIu
chuan fuan fhu co ban nhung khng fhaI qua. V IoI ch cua nguoI ngheo cac phaf frIn phaI fm cach khc
phuc su maf can dI v khng gIan fhuong xay ra khI nhung khu Iang gIng khng chnh fhuc o xa cac frung
fam hoaf dng kInh f va do do xa noI co cng n vIc Iam. Tuy nhIn, nhIm vu cua cac nha dIu hanh d ra
nhung quy dInh fhch dang ma khng dng fhoI fao ra nhung co hI fm kIm fIn fhu nha van Ia mf fhach
fhuc nu nhu khng co suc ep v fInh fhan frach nhIm |Hp 7.1).
Nuoc
VIc cung cap cng cng khng fhoa dang va khng hIu qua v nuoc da Ia mf van d nI baf frong nhIu
nuoc dang phaf frIn. Cac co qua cng cng nhIu khI khng bIf hon mf nua Iuong nuoc cua ho chay dI dau.
167
VIn fro quc f frong nhIu nm nhm nang cap h fhng va gay dung nng Iuc faI cac fhanh ph nhu
ManIIa da khng caI fhIn duoc fnh hnh. Trong khI 80% s dan d fhI co fhu nhap cao frong fh gIoI dang
phaf frIn duoc nI voI duong cap nuoc, fh ch co 18% s dan co fhu nhap fhap moI duoc huong dIu kIn do,
fuy rng mf s nguoI dung chung voI nuoc voI Iang gIng. Nhung nguoI khng Iay duoc nuoc an foan d dung
|nhu nhung nguoI dan co fhu nhap fhap o IIma) phaI mua cua nhung nguoI ban rong voI gIa cao gap nhIu
Ian gIa nuoc Iay fu duong ng cua fhanh ph
47
. Nhung khao cuu v vIc ban nuoc bao cao nhung muc saI bIf
v ph fn fuong fu dI voI nhung fhI fran nho fao nhIu noI frn fh gIoI
48
. Nhung kf qua cua fh baI nay
fhay ro o moI noI frong fh gIoI dang phaf frIn. Nuoc duoc cac co quan cng cng cung cap nhIu khI co chaf
Iuong fI dn nI nguoI dan phaI xu Iy fruoc khI dung. VIc cap nuoc nhIu khI bI gIan doan va ap Iuc nuoc
fhap. Va nhIu gIa dnh phaI bo ra nhung dng fIn kho kIm d chI cho Iuong nuoc dong chaI ch d dap ung
nhu cau hng ngay
49
.
KhI fhu nhap duoc nang cao, cac gIa dnh fao nhIu fhanh ph dI pho IaI van d dIch vu nuoc fn kem
bng cach dau fu vao cac h fhng fu nhan co kha nng cung cap nuoc IIn fuc voI ap Iuc fhoa dang d co fh
dung duoc voI hoa sen hIn daI, h x xa nuoc va may gIf. CuIranvaIa mf fhanh ph hang haI nng dng faI
Quyn v t ai tai lnnxia kha phc tap, kt hp nhng tin trnh nng thn truyn thng khng chnh thc vi mt
ch ng ky hin ai. Nhng dai t rng tai khu hai cang Jakarta Utara, c bit tai nhng kampung co thu nhp thp.
nhiu khi do cac gia nh chim gi t nhiu th h nay trong nhng k hoach phat trin nha truyn thng. Cu th la,
ngi dn khng yu sach v quyn s hu - ho a s hu t ai trc khi quyn s hu c ng ky. Ho co quyn lu
gi tai san, v vy noi chung, ho khng th b y i nu khng co mt khoang tin n bu nao o. Ho co th tng cng
nhng yu sach v quyn s hu cua mnh bng cach tra mt th thu tai san, va cac yu sach cua ho se c cac quan
chc kampung tha nhn. Nhng np thu co th la u kho khn, v co mt s can b thu khng chu nhn tin np, ct
tranh lam tng cac yu sach v quyn s hu cua ngi dn. t ai khng co giy xac nhn quyn s hu chc chn
se c ban trao tay nhau gia nhng ngi dn a phng vi cai gia c tnh thp hn 45% so vi cai gia t co giy
s hu an toan co cung cht lng.
Trong mt thanh ph ang phat trin mt cach nng ng, quyn s hu khng chnh thc nui dng nhng s mt
cn i v khng gian va can tr tai phat trin th. Tai Jakarta, hnh thai tng trng cng nghip trong iu kin toan
cu hoa ang di chuyn nhng vic lam trong cac nganh ch tao ta ngh thp ra nhng a im cac vung ngoai xa
Jakarta cung a coi vic bun ban rong la bt hp phap, han ch nghim ngt cng nghip ch bin lng thc va dch vu
lng thc khng chnh thc. Nhiu c dn co thu nhp thp se kha gia hn v mt tai chnh nu ho ban t va chuyn
n cac vung ngoai , ni co nhng c hi tm c cng n vic lam va cac nganh ngh kinh doanh. Thanh ph cung se
kha gia hn bi v Jakarta cn n s phat trin t ai cao cp va s dung mt cach pha trn tai cac khu hai cang. Nhng
h thng cac quyn v t ai ngn can s trao i th trng t nhin nay.
Do thiu cac giy xac nhn quyn s hu an toan i vi manh t ma gia nh ho a sinh sng t ba th h nay, c
dn cac kampung khng th ban t cua ho cho nhng ngi phat trin t dung cho nhng cng dung mi. Ho thc
s b mc ket tai nhng khu kampung. Kt qua la mt s mt can i v khng gian gia cac c hi kinh doanh va tm vic
lam tai cac vung ngoai vi ngi dn bam cht ly ni thanh. Nhng ngi lao ng hng ngay phai i lam xa t vung
ngoai , va nhiu ngi khac vn khng u vic lam hoc khng co vic lam. Kt qua la mt tnh th khng co ngi thng
i vi ca ngi lao ng ln thanh ph.
i pho vi tnh hnh nay, chnh quyn thanh ph a xut Chng trnh phat trin nc cho Jakarta. tm
khng gian cho nhng phat trin cn thit vi nhng cng dung khac nhau, thanh ph se c xy dng rng ra n tn
hai cang hin nay, mt tin trnh oi hoi phai khai hoang mt cach tn kem va chu nhiu rui ro v mt mi trng. Cac c
dn cac kampung se b yu cu t nguyn nhng lai t ai cua ho anh i ly ni trong cac khu nha cng cng
mi tai khu vc cang. Nhng k hoach nay ch cang lam cho s mt cn i v khng gian thm t hai. Mt giai phap kha
thi hn la em lai cho cac c dn tai cac kampung giy xac nhn y u quyn s hu cua ho i vi t ai cua ho.
cho ho co th ban t i va chuyn n tai cac khu ngoai tm kim vic lam. Vi s tin nhn c nh ban t
nhng c dn nay se co c ng vn ma ho cn n khng ch tai nh c ma con tm kim nhng c hi kinh
doanh mi.
Hp 7.1
Mt s khng cn i v khng gian: cac c dn kampung cua Jakarta
168
PakIxfa voI s dan hon 1 frIu, Ia v du dIn hnh v su d pho voI van d dIch vu nuoc khng fhoa dang. Ch
co hon mf nua s gIa dnh frong fhanh ph co nuoc Iay o duong ng nuoc cng cng. Trong s gIa dnh nay fh
haI phan ba da dau fu fhm vao h x fu hoaI va may bom nuoc d nang cap dIch vu. Nhung gIa dnh khng
co nuoc Iay fu ngun cap nuoc cng cng, frong do nhIu gIa dnh fhuc IoaI fhu nhap fhap, da Ip df may
bom fay hoc bom dIn d Iay nuoc fu mf mach nuoc ngam khng sau
50
. Nhung dau fu ay cho fhay nguoI dan
raf sn sang bo fIn ra d co dIch vu nuoc dang fIn cay Chung cung cho fhay phan Ion vIc cap nuoc d duoc
fu nhan hoa mf cach khng chnh fhuc Nhung d cho mI gIa dnh fu Io Iay hoc nang cap vIc cap nuoc cho
mnh khng phaI Ia mf hnh fhu fu nhan hoa huu hIu. Tng dau fu fu nhan nhIu khI vuof qua foan b chI
ph cho mf Iuong cap nuoc cng cng fuong duong, ngay ca voI ph xay dung cao ma cac nha ky kf hop dng
cng cng dInh ra
51
. KIu fu nhan hoa nay con Ia dIu dang ngaI v mf mI fruong v co nguy co Iam nhIm
ban mach nuoc ngam nng fhuong cap nuoc cho cac gIng nuoc. Sau cung, fu nhan hoa khng chnh fhuc
khIn cho khng fh quan Iy duoc mf cach fhch dang cac ngun nuoc frong khu vuc Trong cac khu Iang
gIng o d fhI, mf h fhng cap nuoc fap fh co hIu suaf ph fn cao hon nhIu so voI mf h fhng fran Ian
gIng dao va may bom, ngay ca khI d Iay duoc nuoc ngam chaf Iuong cao. HIu qua kInh f quy m Ion cua
h fhng fap fh, cho du raf nho, cung bao dam IoI fh do. Th nhung nuoc cap bng duong ng cua fu nhan
nhIu khI khng duoc phep canh franh voI dc quyn v nuoc cua co quan cng cng. Co haI cach fIp can d
gIaI quyf van d cap nuoc, ca haI du chua dung cac mI quan h cng su voI khu vuc fu nhan. Cach fhu nhaf
Ia fhay fh nhung nguoI cung cap dIch vu cng cng bng nhung quyn dc nhuong fu nhan fap frung hoa va
mf s fhanh ph Ion |uenos AIres, ManIIa va Jakarfa) dang Iam dung nhu vay bng cach ky kf hop dng
voI cac cng fy quc f. Tuy nhIn, cac fIp can nay df ra haI van d: mf nha cung cap dc quyn fu nhan IIu
co fhanh cng hon khu vuc cng cng hay khng frong vIc danh ga va dap ung nhu cau cua cac cng dng co
fhu nhap fhap va IIu nha nuoc co fh dua ra nhung quy dInh fhoa dang hay khng. Cf I voa, noI co mf
cng fy fu nhan dIu hanh cac fhIf bI v nuoc, dem Ia cho fa mf v du fch cuc. TaI AbIdjan va nhung fhanh
ph khac nho hon, SOCI - mf cng fy IIn doanh gIua cac cng fy frong nuoc va cac cng fy cua Phap - da
nhan frach nhIm fhu huf dau fu va da duy fr vIc fhu hI foan b ph fn voI cac hop dng fu nhan cua no.
Theo mf chnh sach d ra nhm gIup cho cac gIa dnh co fhu nhap fhay duoc fruc fIp co nuoc, 75% dau mI
quan h frong nuoc cua SOCI da duoc cap nuoc ma khng phaI chIu ph v nI duong ng
52
.
Cac fhanh ph nho co fh cho rng vIc co nhung cng fy fu nhan cap nuoc frong mf h fhng canh
franh phI fap frung hoa Ia dIu dem IaI nhIu IoI fh. TaI Paragoay, fhI fruong nuoc da duoc mo ra cho cac nha
doanh nghIp fu nhan, cho phep ho khoan gIng va df duong ng nuoc mf cach hop phap frn nhung ph
cng cng. Nganh kInh doanh nay phaf daf va uoc fnh khoang 50 nguoI ban Ie |aguafero) hIn nay dang canh
franh voI nhau d cap nuoc cho cac gIa dnh, voI fn fhaf v nuoc khng dang k va fhu hI duoc foan b ph
fn
53
. TaI nhung fhanh ph dua frn cac ngun nuoc dIa phuong, h fhng nay noI chung ch fhanh cng nu
nhu cac nha cung cap nuoc fu nhan mua nuoc fu mf co quan dIa phuong co su quan Iy fhan frong v gIa ca.
TaI nhung khu vuc co fhu nhap fhap voI hnh fhaI nhu cau khng fhuan nhaf, kIu fu nhan hoa co canh franh
nay co fh Ia dIu nn chon, d fhay fh dc quyn cng cng bng mf dc quyn fu nhan, do nhung nha cung
cap faI ch nho be gIao fIp chf che hon voI khach hang cua ho
54
. Cac fhI fruong canh franh cung gIam bof raf
nhIu cac van d quy dInh. Mf fIn frnh cung c va khaI fhac quy m Ion, fu nhIn, co fh fIp dIn khI fhI
fruong fruong fhanh va chon Iua cac nha cung cap fhe hIu suaf kha nng fhI fh cua ho. Trong ca haI cach
fu nhan hoa ay, cac mI quan h cng su cng cng - fu nhan chI ra huong fIn In pha fruoc.
Cac mI quan h cng su voI cac f chuc cng dng cung co fh nang cao fhanh fch cua cac co so cap nuoc
cng cng. Su fham gIa cua cng dng d nang cao df xuaf fhanh fch cua Cng fy cap nuoc HaI Phong o VIf
Nam |Hp 7.2)
H lhng cng runh
H fhng cng ranh bng duong ng Ia can fhIf faI cac khu d fhI co maf d dan s cao, nhung chI ph cho
vIc cap nuoc dua frn cac fhIf k cng frnh chuan ma cac co quan cng cng noI chung chuan y Ia cao. Cac
h fhng cng ranh fap frung hoa, ph fn cao, duoc dung o khp cac nuoc cng nghIp, IaI khng fh fhuc
hIn duoc faI cac fhanh ph dang phaf frIn vn hoan foan khng co f g v dIch vu cng ranh. Ph fn ung
169
fruoc raf cao cua vIc fhu gom va xu Iy nuoc fhaI o cap fhanh ph, kf hop voI fhaI d mIn cuong cua nhIu
gIa dnh khng mun fra fIn cho mf h fhng bn ngoaI cn nha cua ho, khIn cho nhung fhIf k nay
khng fh Iam vIc duoc ngay fu dau
55
. Chng han, chI ph ung fruoc raf Ion cua cac h fhng cng ranh khIn
cho Ngan hang fh gIoI kf Iuan rng faI Jakarfa, cac h fhng cng ranh f co fh bao chua duoc v mf kInh
f d voI baf ky khu dan cu nao se duoc xay dung frong fuong IaI gan, ch fru nhung khu dan cu gIau co
56
.
IgIch cua kf Iuan nay, Ian In su bao chua v mf kInh f voI kha nng frang fraI chI ph, da bI phan bac
57
.
Tuy nhIn, fac dng fhuc f cua vIc nhm co duoc mf h fhng cng ranh fap frung hoa, fn kem va hIn daI
Ia o ch cho fhay cac nha cung cap cng cng dc quyn da khng caI fhIn duoc voI mf nhIp d fhoa dang kha
nng co nuoc cua nguoI dan.
VIc fhu hI foan b ph fn, dc bIf fu I ph cua nguoI fIu dung, hau nhu Ia dIu khng fh fhuc hIn
duoc voI cac dIch vu v cng ranh. Theo nguyn fc nguoI gay nhIm phaI fra fIn, faf ca cac gIa dnh phaI
dong gop vao chI ph fhu don va xu Iy ph fhaI, nhung frong fhuc f, kho co fh fhu duoc nhung I ph ay. N u
ap df I ph cao fh nguoI dan se fm nhung gIaI phap khng chnh fhuc, ma nhung phuong phap fhu don va
xu Iy khng fhch hop, re fIn va d daI fh co raf nhIu faf ca du kho fheo doI va kho dIu fIf. Kf qua Ia khu
vuc fu nhan, noI can phaI xay dung fheo dung nhung fIu chuan fhI cng hIn hanh, d khng buoc vao fhI
fruong nay faI cac nuoc dang phaf frIn fheo cung mf cach nhu no da buoc vao fhI fruong cap nuoc.
Tuy nhIn, mf s cng dng nhaf dInh mun co nhung dIu kIn v sInh caI fhIn, van fm cac khoI
Mt mi quan h cng s vi ngi tiu dung a giup cng ty cp nc quc doanh cua Hai Phong, Vit Nam (HWSC)
chuyn thanh mt c s lam n co lai. C s nay cai thin h thng trn c s mi ln lam n vi mt phng (phng la
n v chnh quyn nho nht). Trong vong 4 nm bc vao cac mi quan h cng s. HWSC a phuc vu c 68% s dn
th v nc co ap lc cao, ang tin cy va c o tnh. Tai nhng phng ma cng ty phuc vu, cng ty a tng s gi
co nc t 8 gi ln 24 gi mt ngay va ng gp ba ln tc thu tin nc.
Tai mi phng, HWSC t mt t cng tac thit lp quan h trc tip vi ngi tiu dung o lng nc tiu thu,
thu tin tiu thu va giai quyt nhng rc ri truc trc. Bng cach o lng nc ma ngi tiu dung tiu thu va phat nu
ngi tiu dung khng chu tra tin, cng ty nay a tao ra nhng khuyn khch vt cht ngi tiu dung tit kim nc.
Cng ty cung a cai thin dch vu tai mt s phng xa, ni dch vu tn kem nht qua o cho thy y nh cua mnh la se
co nhng ca thin tng lai trong khp thanh ph.
Nhn vin cac t cng tac nay la ngi tuyn t cac cng ng va co s cng tac cht che vi cng ng. Mt loat
muc tiu cng b cng khai va mt hp ng nc gia HWSC va ngi tiu dung gop phn lam ro nhng trach nhim
cua cac bn HWSC vun p cho y thc v mi quan h cng s gia ngi tiu dung va bn cung cp dch vu nng cao
trach nhim chung va cung cp cho cng ng mt phng tin thun tin thng bao nhng nhu cu cua ho. HWSC
co nhng khoan tin thng cho nhn vin nao hoan thanh nhng muc tiu ro rang. nh ha thp lng nc khng thu
c tin hay tng ty l s hoa n a c thanh toan. Nhng muc tiu nay dung lam ch s v thanh tch cua cng ty va
em lai nhng khuyn khch vt cht cho nhn vin trong cng ty. Chung cung giup vao vic lam nan long vic moc ngoc
thng xay ra trong cac mi quan h cht che gi ngi tiu dung va nhn vin a phng.
Cac nhn vin cung cp nc phng chi s giam sat cua cng ng ho, nhng ho cung c ng vin lam tt
cng vic cua mnh bi nhng nhim vu thch ng nhanh nhay vi tnh th, c xac nh trn nhng net ln va khng b
quan ly st sao. Hp ng nhn vin va khun kh thi gian do vic ghi s o lng nc tiu thu, l hoa n va thu tin
quy nh, tao ra mt c cu cho nhng nhim vu a dang cua ho. Cac cuc hop hang thang vi uy ban nhn dn phng
va vn phong tru s c quan HWSC khng nh lai trach nhim cua t cng tac phng i vi HWSC va la c hi trao
i y kin va gi y vi cac phng khac. M hnh cua Hai Phong ang c anh gia cho cac c s dch vu khac cua
thanh ph ap dung.
Ngun. Coffee 1999.
Hp 7.2
Hai Phong: t quan h cng s vi ngi tiu dung
170
xuong nhung cach Iam khac vua fuI fIn. Cac khu d fhI o Inxfh da fhanh cng voI IoaI h x caI fIn co
fhng gIo. Cac fhanh ph o ng-bc raxIn da dung IoaI cng nho Iong df nng, frong do cac cng chung
chay qua faf ca cac gIa dnh frong cung mf khI nha. Nuoc fhaI duoc fhaI ra fu mf dIm duy nhaf vao duong
ng chnh - day Ia mf cach hIu qua d nI fu cac gIa dnh va duong ng chnh
58
. Ap dung faI mf s fhanh
ph o raxIn - frong do co rasIha va RecIfe - fhIf k nay da gIam chI ph xung con o muc vua phaI voI moI
nguoI. KInh nghIm nay noI In fam quan frong cua su fham gIa cua cng dng, va dc bIf cua su frao dI y
kIn ky cang gIua nhan vIn co quan dIch vu cng cng voI nguoI dan khI fhIf k va fhuc hIn cac du an
59
.
Cac f chuc cng dng, nhIu khI duoc su vIc fro ky fhuaf cua cac f chuc phI chnh phu, cung da dI xa
hon cac cap d gIa dnh va duong ph da d cap dn nhung van d cng ranh. Mf khu dInh cu co fhu nhap
fhap xay dung khng co k hoach faI KarachI, goI Ia OrangI, cho fa mf v du v su hop fac cng dng fhanh
cng. Nm 1980, cng dng gan 1 frIu dan nay moI ch co h x chau hoc h x fu ngam d d phan, va ch
co cng I fhIn d fhoaf nuoc fhaI. Tang suaf bnh faf cao chI fIu v chm soc y f cung vay |ma Ie ra co fh
franh duoc). Nuoc fhoaf kem Iam daf daI bI ngap nuoc, ha fhap gIa frI cua faI san. u an fh dIm vung
OrangI da dem IaI dng co fhuc day, da dao fao va ch dao cng dng o day xay dung mf h fhng cng ranh
ngam bng fIn fuI cua ho. Hon 88.000 gIa dnh faI 5.856 ph nho da xay h x dI nuoc, duong cng doc fheo
ph va hon 400 duong cng phu d fng nuoc fhaI ra khoI khu nay. ChI ph fhap hon nhIu so voI chI ph cho
mf du an fuong duong cua khu vuc cng cng, va h fhng nay da duoc duy fr ff frong hon 15 nm.
Qua cng frnh nay, VIn nghIn cuu va ao fao OrangI da phaf frIn mf khaI nIm v vIc cung cap cac
h fhng cng ranh frong do cac cng dng va fhanh ph Ia cac bn cng su voI nhau. Cac cng dng faI fro va
xay dung h x gIa dnh cac duong cng duong ph va nhung duong cng phu. a fhanh phan nay duoc goI Ia
phaf frIn bn frong, va bng chung cho fhay cac cng dng co fh faI fro va quan Iy chung voI su h fro ky
fhuaf va su huong dan v quan Iy fhch hop. Nhung cac chnh quyn fhanh ph hay bang hay cac co quan khu
vuc nua fu frI phaI gIup vao voI nhung duong cng gop daI, duong cng chnh va nha may xu Iy nuoc fhaI - fuc
Ia nhung fhanh phan phaf frIn bn ngoaI. Ty suaf v chI ph cho phaf frIn bn frong va phaf frIn bn
ngoaI fIu bIu Ia 8 frn 1. ng cach ap dung m hnh quan h cng su, chnh phu co fh su dung ngan quy
han ch cua mnh d fng fhm dIn phuc vu va ca fIf kIm v chI ph bao duong. Tu nm 1987, vIn OrangI
da cng fac voI cac cng dng faI hon 45 khu dInh cu khac faI KarachI va faI fhanh ph khac, va vIc nhan
rng m hnh nay da fo ra Ia fuong dI don gIan
60
.
Cac phuong xom phI fap frung hoa va nhung h fhng dua frn cng dng voI nhung duong cng df
nng va cac co so xu Iy co ban faI cng dng, da ha fhap dang k chI ph cho mf don vI. M hnh OrangI se
khng bao gIo co fh hoaf dng co kf qua duoc nu nhu chI ph xay dung co ban fnh fheo fung gIa dnh khng
fhap. V du nay cung raf fhch hop dI voI cac dIch vu khac. Nu nhu fao ra duoc nhung khuyn khch vaf
chaf khng ch duoc chI ph, fh cac dIch vu fro nn vua fuI fIn nguoI su dung hon, nhaf Ia khI chung duoc kf
hop voI nhung fhu fuc hoan vn moI. TIn hoan fra cho vIc nI cac duong ng nuoc va cng ranh co fh dua
gp vao hoa don hng fhang d cho nguoI su dung co fh hoan fra chI ph xay dung co ban frong nhIu fhang,
hoc fham ch frong vaI ba nm. ThaI d sn sang fra fIn cng ranh cua cac gIa dnh se fng In khI h fhng
vI sInh fhoa dang v mf ky fhuaf va do do chap nhan duoc dI voI nguoI su dung, nhu fhanh cng cua gIaI
phap chI ph fhap cua Inxfh cho fhay.
V0n lui J lhj
VIc su dung xe hoI fng In khI fhu nhap fng In va cng n vIc Iam duoc dan ra nhung khu vuc xa cac daI
d fhI, Iam suy yu cac h fhng van faI quy m Ion
61
. Nhung van d Ion frong van faI d fhI IIn quan dn fnh
frang fc nghen gIao fhng, nhIm do kh fhaI cua xe hoI, va kha nng co dng han ch cua nguoI ngheo.
Nhung chnh sach fhch hop d dI pho voI nhung van d nay doI hoI cac chnh quyn d fhI phaI fI uu hoa
vIc su dung daf daI, quan Iy xe c va nhu cau v van faI, d ra chnh sach v mI fruong va cac bIn phap noI
Iong bof fnh frang fc nghen, nang cao hIu suaf nhIn IIu va Iap ra cac ch d kIm soaf va kIm fra Iuong
kh fhaI cua xe c
62
.
171
Trong khI cac mI quan h cng su cng cng fu nhan fo ra co ch, fh khu vuc cng cng dong mf vaI fro
Ion frong vIc df k hoach chung cho khu vuc van faI. Co Ie fhu hoach Ion nhaf duoc ruf ra fu vIc hop nhaf
haI khau su dung daf daI va k hoach hoa van faI. Nhung con duong moI mo cua cho vIc phaf frIn daf, va
nhung frung fam d fhI gon nho Iam fng kha nng van faI quy m Ion. CurIfIba, raxIn, Ia mf v du day suc
fhuyf phuc cho fhay k hoach hoa cng cng hop nhaf co fh caI fhIn nhu fh nao kha nng dI IaI voI muc
ph fn fuong dI fhap. ng cach fap frung su fng fruong d fhI doc nhung con duong chuyn fIp dng
khach, fhanh ph nay da gIam bof vIc dung xe hoI rIng - mc du no co fy I so huu xe hoI fnh fheo dau nguoI
cao fhu nh raxIn. Va mf ngay Iam vIc dc frung, co hon 70% s nguoI dI Iam bng xe buyf frong fhanh
ph. Kf qua Ia Iuong dung xng fnh fheo dau nguoI cua CurIfIba fhap hon 8 fhanh ph fuong fu o raxIn foI
25% va fhanh ph nay co mf frong nhung fy I nhIm khng kh mI fruong fhap nhaf raxIn
63
.
VIc phI hop cac chnh sach van faI va su dung daf daI van Ia van d kho v chnh frI faI nhIu nuoc
dang phaf frIn, fuy rng som hay mun su phI hop do co fh Ia dIu khng fh franh khoI. Mf buoc khoI
dau co fh duoc fIn hanh faI nhung khu d fhI |nhu fhanh ph H Ch MInh, VIf Nam) noI s nguoI so huu
xe hoI con fhap, daf daI hay con d su dung, va hnh fhaI su dung daf con dang dIn bIn.
Ngay ca cac fhanh ph co fy I so huu xe hon cao cung co fh phaf frIn nhung gIaI phap van faI huu hIu
dap ung duoc nhu cau cua moI nhom xa hI. NhIu fhanh ph da kf hop nhung sang kIn frong van chuyn
dan chung voI k hoach hoa huu hIu va kInh doanh vIc su dung xe hoI Copenhagen; CurIfIba; IreIburg,
uc; Hng Cng, Trung Quc; Perfh, OxfrayIIa; PorfIand |Oregon), My; XIngapo; Surabaya, IndnxIa; Toronfo,
Canada; va ZurIch, Thuy SI
64
. Khng gIan dI b va dI xe dap cung duoc hop nhaf mf cach co y fhuc vao k
hoach hoa van faI faI mf s frong nhung fhanh ph nay, nhu Surabaya. NgoaI vIc caI fhIn van d nha o va
co so ha fang. Chuong frnh caI fhIn Kampung cua Surabaya da fan frang IaI cac II dI va Iam cho chung
fhm hap dan voI cay frng va vung danh cho nguoI dI b. Tu nhan hoa va baI bo vIc quy dInh dIu Ia cho dIch
vu xe buyf da nang cao chaf Iuong dIch vu va gIam bof chI ph faI CoIombo, XrI Ianca va faI NIu IIan. Ich
vu van chuyn khng chnh fhuc phuc vu cac nhom nguoI co fhu nhap fhap va frung bnh - nhu nguoI jeepney
o ManIIa va nguoI kabu-kabu o Iagos - cung co fh duoc hop nhaf vao mang IuoI van faI chnh fhuc, nang cao
fnh an foan va hIu qua.
CIam bof nhIm khng kh Ia mf nhan f quan frong frong vIc Iam cho cac fhanh ph fhanh noI d
sng hon. VIc kIm fra faf ca cac xe c d bao dam Ia chung fheo dung cac fIu chuan v kh fhaI Ia dIu
khng co fnh kha fhI faI hau hf cac fhanh ph cua cac nuoc dang phaf frIn, v van d chI ph va fhI hanh.
Can co mf cach fIp can IInh hoaf hon v mf f chuc. Mf kha nng Ia chuyn frong fam cua nhung dIu I
do sang nhung dI ngu xe c dng dao nhu xe buyf, vn d d ra nhung quy dInh hon |va IoaI xe nay fhuong
fhaI ra nhung Iuong Ion chaf gay nhIm). Cac fhanh ph co fh Iam cho vIc fuan fhu cac fIu chuan hIu
suaf xe c fro fhanh mf b phan frong mf hop dng voI cac cng fy xe buyf fu nhan dang fm cach Iap ra cac
duong chay. Mf cach fIp can khac Ia kIm fra Iuong kh fhaI mf cach ngau nhIn. Quezon CIfy, PhIIIppIn,
da bf dau mf chIn dIch kIm fra nhu vay nm 1993 sau mf fhoI ky gIao duc 6 fhang. Chu xe nay khng
qua duoc cuc kIm fra |co khoang 65%) fh bI phaf, bI fuoc bng IaI va duoc phep sua IaI xe cua mnh frong
fhoI han 24 gIo. a co hon 95% xe qua duoc Ian kIm fra fhu haI
65
.
Mf gIaI phap sang fao va f fn kem dua frn quan h cng su voI nhung cng fy xe faI Ion, d su dung
suc cam d cua mf hnh anh sang ngoI cua cng fy Iam mf fhuc khuyn khch nhm cham duf vIc gay
nhIm. Cach Iam nay da dem IaI kf qua faI ManIIa |Hp 7.3)
Che cho r mdl xu hi
Cac gIa dnh can duoc su che cho chng IaI fI ac va bao Iuc, song ho cung con can dn su che cho chng Ia I
nhung con choang v fhu nhap Iam haI dn kha nng fu Io IIu cho mnh. Nhung fhanh ph nao hanh dng
mf mnh fh khng fh dem IaI kIu an foan Iau daI nay. Nu nhu mf fhanh ph co fng fruong kInh f dem
IaI mf caI IuoI an foan fh no se fhu huf cac gIa dnh va ca nhan co fhu nhap fhap fu cac khu Ian can, Iam
phnh In hang ngu nhung nguoI nhan duoc nhung caI IoI va Iam cho ngan quy dIa phuong bI cng fhng.
Nguoc IaI, nu nhu mf fhanh ph bI mf don kInh f choang vang, no gay ra fhaf nghIp af dIa phuong, fh
172
kha nng gIup do nhung nguoI fhaf nghIp cua no bI han ch raf nhIu |Hp 7.4).
Van d doI ngheo can duoc d cap dn nhu mf van d quc gIa, va cac chuong frnh phan phI IaI can
duoc faI fro fhng qua cac khoan chuyn ngan quc gIa, nhu chuong 5 da noI. Nhung cac chnh sach va cac fh
ch hoaf dng |va dc bIf duoc d ra) o cap dIa phuong bI nhung fhanh ph rIng Ie anh huong dn chaf Iuong
cuc sng va suc khoe cua nguoI ngheo d fhI. c bIf, nhung k hoach Iao dng cng cng do cng dng khoI
xuong nhIu khI duoc faI fro o cap quc gIa va duoc fhIf k o cap dIa phuong, - da nI In nhu mf bIn phap
huu hIu cho phep nguoI ngheo mo rng fIm nng fm kIm fhu nhap cua mnh. KhI duoc fhIf k nhu mf
bao dam cng cng v vIc Iam voI dng Iuong fhap hon muc fhI fruong, nhung k hoach ay co fh Ioc ra
nhung nguoI khng fung fhIu d fng fhm su bnh dng gIua cac gIa dnh. Nhung k hoach ay cung co fh
xay dung co so ha fang co gIa frI dI voI cng dng, dc bIf khI cng dng xac dInh caI g ho can. Nhung
chuong frnh vIn fro cho khng nhm vao nhung muc fIu ro rang va su fham gIa cua cac f chuc phI chnh
phu cung nhu cac f chuc co co so frong cng dng cung quan frong dI voI fhanh cng cua nhung chuong
frnh nhu vay. Nhung v du fhanh cng gm co Quy xa hI khan cap cua IIvIa Chuong frnh vIc Iam fI
fhIu cua ChII, va ACTIP cua Xngan
66
.
Cac IuoI an foan phI chnh phu cung co fh Ia nhung cng cu co ch, cho du hIu qua cua no frong vIc dI
pho voI van d ngheo kh o d fhI Ia han ch. Nhung co ch khng chnh fhuc ay co fh mang hnh fhuc chIa
se Iuong fhuc, faI fro nho, va o chung nha
67
. Nhung bIn fh cua cac chuong frnh fn dung nho co fh Iam fng
cac co hI fm kIm vIc Iam fhng qua ca haI phuong dIn fu Iam cho mnh, va Iam Iay Iuong. Quy vong fron
hoan chnh |The IuII CIrcIe) faI ChIcago, My, va Quy cho vay khan cap |NahIIa MIIan) faI MumbaI n , da
gIup cho phu nu ngheo fu fao ra fhu nhap cho ban fhan mnh. Trong mf cuc khung hoang, cac chuong frnh
fn dung nho cung co fh Iam gIam bof nguy co bI fhIf haI Iau daI v fhu nhap bng cach d cho nguoI dan
duoc gIu cac faI san sInh IoI cua ho. Nhung chuong frnh nhu vay doI hoI phaI chon muc fIu mf cach fhan
San Miguel Corporation, mt trong nhng tp oan x nghip ln nht Philippines, a i u trong vic cm cac loai xe
gy nhim cao vao trong khu vc cua mnh. Mt quan chc kim soat mc nhim tai mt trong nhng nha may bia
cua tp oan, nha may bia San Miguel Polo Brewery, a bt u yu cu cac hang tip liu va vn tai phai cho cac xe tai
cua ho qua nhng cuc kim tra v lng kh thai. Ch nhng xe tai nao qua c cuc kim tra nay mi c phep vao
khu vc cua nha may va lam vic vi cng ty. Nhng xe c phep o c dan nhng phu hiu c bit va c kim tra
lai 6 thang mt ln. San Miguel Corporation a c hoan nghnh nhiu v sang kin nay va co th nh vy ma gia tng
doanh s cua no. Ngi ta phat hin ra rng, nhng cach lam n tn trong mi trng co th la mt cach tip th tt. Khi
chng trnh bt u vao thang 4-1993 gn mt phn ba s xe tai khng ap ng u cac tiu chun v kh thai. By gi,
ch co 3% s xe khng ap ng. Cng ty a m rng chng trnh nay ra toan b cac nha may va xe c cua no trong ca
nc, k ca xe cua nhn vin.
Nhiu cng ty khac a theo tm gng cua San Miguel. Cac hi vin Phap nhn cua the Philippine Businhess for
Social Progress, the Management Association of the Philippines, va the Philippine Chamber of Commerce and Industry a
tp hp lai vi nhau lp ra Center for Corporate Citizenship, va trung tm nay hin ang tch cc y manh cac chng
trnh v kh thai cua xe hi. Hn 100 cng ty a lam theo. Nhng cng ty nay a dng pan canh cng nha may va c s
cua ho, tuyn b mt cach t hao rng y la Khu vc khng nha khoi. Mt s cng ty (Pilipinas Shell, Far East Banh and
Trust Company va Isuzu Zexel Corporation) a i xa hn mt bc, biu khng may th kh thai cho i ngu cac quan chc
trong chnh quyn a phng.
Cach lam nay a ph bin lan rng n ca nhng ngi iu hanh xe thuc li ch cng cng va nhng ngi iu
hanh a ky nhng thoa thun vi Cuc mi trng va tai nguyn thin nhin la ch cho chay nhng xe nao ap ng c
cac tiu chun v kh thai. i vi nhng ngi iu hanh va lai xe, s hiu bit nhng anh hng cua nhim khng kh
i vi sc khoe la iu then cht thuyt phuc ho tham gia. Cac trng hoc va nhng t gia nh dn c cung a quyt
nh thc hin chng trnh, khng ch quan ly vi m trng cua mnh ma con giup cho tt ca moi ngi c ht th
khng kh trong lanh
Hp 7.3
Malina: mt hnh anh sang ngi cua cng ty dung lam nhn t khuyn khch nhm giam bt s nhim
173
frong va khach hang phaI hIu day du ban chaf cua vIn fro
68
. Nhung chuong frnh fhanh cng con co fh fng
cuong nhung dau mI xa hI frong cac cng dng d fhI, do fn dung nho nhIu khI dua vao vaf fh chap xa hI
duoI hnh fhuc ap Iuc va su ung h cua nhung nguoI ngang dIa vI.
Cac chuong frnh gIam bof doI ngheo co nhIu kha nng fhanh cng hon khI cac nhom fhu nhap fhap
fhuong Iuong fhanh cng d co ngun Iuc va khng gIan cho nhung hanh dng fu quan
69
. Naga CIfy nm o
pha nam fhu d ManIIa, da phaf frIn mf chuong frnh chng doI ngheo d fhI nhm muc fIu Ia nhung
nguoI sInh sng frong nhung khu dInh cu khng chnh fhuc. No dua frn mf mI quan h cng su gIua cac
cng dng, mf f chuc phI chnh phu, chnh quyn dIa phuong va co quan nha o quc gIa. Chuong frnh nay
da Iam duoc nhIu vIc, frong do co vIc gop phan fao ra nhung k hoach dI daf va dung chung daf, co fac
dung dem IaI daf daI va vIc su dung an foan cho nhung ke v gIa cu. K hoach dng vIn ngun Iuc dIa
phuong duy nhaf nay gop phan fhIf Iap su bnh dng va dem IaI nhung dIch vu co ban
70
. Hanh dng fap fh
cho phep nguoI ngheo van dng cac co quan fhI chnh dem IaI cac quyn IoI va dIch vu cho ho - va d gIup do
Ian nhau frong nhung Iuc kho khn fam fhoI. KhI co nhung n Iuc fap fh fh nhung dau fu co fac dung caI
fhIn vIc cung cap dIch vu fng In dang k, nhu fnh hnh o khu Waf Chong Iom o ankok
71
. Nhung v du
nay xac nhan y mun va kha nng cua nguoI ngheo dau fu vao nhung bIn phap caI fhIn phuc IoI - va fIm
nng cua nhung cuc sp xp co van dung dn mI quan h cng su. CIam bof fan suaf n ra fI ac va bao Iuc
se Iam nhe bof mf ganh nng khac dI voI nguoI ngheo. Ca o van d nay nua, chIu huong cung Ia fIn fo I
nhung hanh dng dua frn cng dng bao gm cac uy ban d ra chnh sach cho cng dng va cac uy ban IIn
Iac gIua cng dan va canh saf
72
. Mf sang kIn nhu vay, Programa de esarroIIo, SegurIdad, y Paz |SPAZ)
faI CaII, da duoc su chu y frn foan fh gIoI. SPAZ da Iap ra cac hI dng an nInh fhI chnh f chuc cac
cuc hop cng khaI gm cac quan chuc chnh phu va nhung nguoI Ianh dao cng dng faI fung quan frong s
20 quan o CaII. TIn frnh nay da Iam nay sInh nhung chuong frnh frong vIc fhI hanh Iuaf phap va gIao duc
cng dan, SPAZ con qua moI d co fh co mf su danh gIa chf che, nhung duoc bIf cac bIn phap cua no
da dem IaI kf qua faI CaII, cung nhu faI MedeIIn va ogofa, noI sang kIn nay da duoc ap dung
73
.
Nhn v pha trc
Nhung caI fIn frong cac dIch vu d fhI fhIf yu duoc noI dn frong suf chuong nay dem IaI hy vong va
phuong huong cho fuong IaI. K hoach hoa vIc su dung daf daI va van faI faI CurIfIba vIc nang cap cac khu
nha chuf faI Jakarfa van d v sInh cua cng dng faI KarachI, cac quan h cng su frong vIc cap nuoc fa I
HaI Phong, nhung caI fhIn v mI fruong faI Suraf vIc d ra cac chnh sach cua cng dng faI CaII faf ca du
Ia nhung fhanh fuu xuaf sc. Su fhach fhuc df ra bay gIo |va no hoan foan khng phaI ngoaI fam fay) Ia dem
IaI nhung fhanh fuu fuong fu cho moI fhanh ph. Nhung cau chuyn fhanh cng ay cung khng dInh IaI dIu
quan frong dI voI cac fhanh ph Ia phaI phaf frIn nhung fh ch fhch hop, dng vIn duoc nhIu nhaf fu
khu vuc fu nhan, cac f chuc dua frn cng dng va cac f chuc phI chnh phu. Mf s cng dng, nhu Waf
ChongIom faI ThaI Ian va OrangI faI KarachI, PakIxfan, co cac may mn Ia da gIaI quyf duoc mf s frong
nhung van d cua ho fhng qua vIc fu gIup mnh |voI su huong dan cua cac f chuc phI chnh phu va da phaf
frIn duoc Iong fIn va fnh doan kf dn fac dng qua IaI voI chnh quyn fhanh ph. Cac fIp can bn frong-
bn ngoaI v vIc cung cap co so ha fang duoc chung mInh faI OrangI nay Ia mf kIu mau cho nhung mI
quan h cng su fuong IaI. Nhung mI quan h cng su nhu vay nu In mf s pham chaf quy bau nhaf dI
voI cac fhanh ph: kha nng cua cac f chuc cng dan va cng dng co fh xac dInh nhung van d dIa phuong
va nhung nguyn nhan cua chung, f chuc va quan Iy cac sang kIn cua cng dng va fheo doI hIu qua cua
cac dau vao cng cng hoc bn ngoaI.
Song fIn frnh phaf frIn do cng dng fu fao ra nay dIn ra raf cham. KInh nghIm cua OrangI xac
dInh duoc bn rao chn can phaI vuof qua rao chn fam Iy fao ra boI su cho doI chnh quyn fhanh ph phaI
cung cap moI dIch vu; rao chn kInh f fao ra boI chI ph cao frong vIc cung cap co so ha fang fhng fhuong;
rao chn ky fhuaf can fro vIc xuc fIn nhung hoaf dng fu gIup Iay mnh; va rao chn xa hI hoc bf ngun
fu fnh frang fhIu Iong fIn gay fro ngaI cho hanh dng fap fh
74
.
VoI mI kInh nghIm fhanh cng cua Wa ChongIom va OrangI, IaI co hang nghn cng dng dc bIf faI
174
Thm Dng la nut trung tm cua khu lin hp cng nghip bao trum ba tnh ng-bc Trung Quc. Khu ng-bc
la vung c thi hoa manh nht trong vung cua Trung Quc, mt qun th thanh ph va th trn vi nhng nn kinh t
gn ni cht che vi nhau tt ca u phu thuc nng n vao cac x nghip nha nc. Khi bt u cac cuc cai cach kinh
t vao nm 1979, vung ng-bc ging nh mt phong trng bay vi nhng nganh cng nghip nng, nhng x nghip
quc doanh kiu mu, lc lng lao ng co hoc vn va gioi tay ngh va thu nhp tnh theo u ngi ch ng sau co Bc
Kinh, Thin Tn va Thng Hai. Nhng khi cac cuc cai cach bc vao thp ky th ba th cac x nghip quc doanh ni
ting v thua l hn la v san phm ca ho. Thu nhp cao tnh theo u ngi cua vung nay giam manh, va nan tht
nghip lan tran
Nhng thua l ma nhiu x nghip quc doanh Thm Dng phai ganh chu trong my nm qua a lam suy yu h
thng phuc li xa hi cua thanh ph nay. Cac x nghip quc doanh tai Thm Dng cung nh tai cac ni khac, xa nay
vn chu trach nhim v phuc li xa hi cho nhn vin cua ho va nhiu khi cho ca gia nh cac nhn vin nay. Cac cng
ty tai tr va quan ly quy lng hu, chm soc y t nha , va trong nhiu trng hp cung cp cac dch vu phu tr nh h
thng nc cho ca nhng nhn vin ang lam vic ln a v hu. Cac cng ty cung quan ly trng hoc va bnh vin. Tr
phi trong hoan canh tht kho khn, con nu khng, cac x nghip vn gi trong s lng s nhn vin d tha v cp cho
ho mt khoan tr cp sinh hoat, giup ho tm vic lam mi va ao tao lai ho. Trong tnh Liu Ninh Thm Dng la thu phu
tnh nay - tht nghip nguy trang, c goi la xiagang, c tnh ln ti 15% nm 1997, tc hn 1,8 triu ngi - gp hn 4
ln con s tht nghip chnh thc la 440.000 ngi.
H thng phuc li xa hi da trn x nghip a b cng thng t t lu nay. By gi no bt u sup di nhiu sc
ep: tnh hnh tai chnh cua cac x nghip xu i nghim trong, s canh tranh mi cua cac vung khac va ca hang nhp
khu, s ngi v hu va nhn vin d tha tng ln. Nhiu x nghip khng co tin tra lng hu, tr cp sinh hoat cac
nhn vin xiagang, hoan tra chi ph v y t, va i khi khng co tin tra lng na. Cach y t nm hoan canh khng co
kha nng chi tra o ch la ngoai l nhng by gi no tr thanh ph bin tai Thm Dng va thm ch con nng n hn tai
nhng th trn c nho va va trong tnh Liu Ninh. Min ng-bc vn ngoai l hai phat trin ang y manh s tng
trng cua khu vc phi quc doanh tai Trung Quc: con s x nghip lang va gia nh tng ln manh, va cac nganh kinh
doanh do nc ngoai tai tr moc ra rt nhiu. Kt qua la, khu vc nay a mt c hi a dang hoa v san phm va t chc,
va vn con mt c cu kinh t rt ging vi thi ky trc cai cach. Mt giai phap cho vn phuc li xa hi da trn x
nghip ang c hnh thanh, nhng con phai nhiu nm na th mi hoat ng y u c. H thng ang xut hin tai
Thm Dng va cac thanh ph khac nay da trn mt s thay i:
Chuyn giao vic quan ly phuc li xa hi cho phong an sinh xa hi th chnh.
Thc hin vic nhn vin, gii chu va chnh quyn thanh ph ng tai tr cho bao him xa hi, va cui cung la chu
chung rui ro cp tnh.
Xem xet lai ban khai li nhun.
Chuyn giao dn cac c s xa hi nh trng ho va cac c s dch vu cho chnh quyn thanh ph.
1 T nhn hoa th trng nha .
Vic quan ly lng hu ang c chuyn cho cac phong an sinh xa hi mi c thanh lp, va vic ng tai tr a
c ap dung. Trach nhim v cac nhn vin xiagang nay c chia cho cac x nghip chnh quyn thanh ph, va quy bao
him tht nghip mi bn tra mt phn ba. Mt ch chia chi ph y t rt ln cho cac x nghip cung chu chung a c
thi hanh, va bao him y t cp thanh ph theo ng li cua cac k hoach th nghim tai Cu Giang va Trn Giang min
ng, a c ap dung. Nhng bin phap nh khng khu tr, cung thanh toan, va quy nh cht che chi ph v thuc men
va can thip y khoa a c ap dung. Chnh quyn trung ng se sm cng b mt khun kh toan quc cho cac k hoach
bao him y t cua thanh ph. Vn trc mt la nhiu x nghip khng co kha nng tra phn ong gop cua mnh trong
bao him xa hi. Hn na, nhiu chnh quyn th chnh phu thuc nhiu vao thu thu cua cac x nghip quc doanh a
phng nn ang ng trc mt tnh trang giam sc mc thu v thu, do cn c thu thu b xoi mon. ang cp bach
cn n cac chng trnh li bao h quy m quc gia. Cho n nay Thm Dng a ngn nga c tnh trang c cc
nhng no a khng tranh c canh khn cung v kinh t. Thanh ph ang phai vt ln tm ra con ng duy tr mt
li bao h xa hi vng chc trong khi ln mo con ng i ti mt c cu kinh t a dang hn.
Hp 7.4
Thm Dng: phuc li xa hi trong mt thanh ph cng nghip ang vt ln
175
nhung frung fam d fhI nho be hon, do cac fIn frnh phaf frIn cng dng chua duoc xuc fIn. Cac fhanh ph
can phaI fch cuc frong vIc fhIf Iap nhung co ch f chuc chnh fhuc nhung fhan fhIn, d khuyn khch cac
mI qua h cng su v chung se dem IaI fnh nng dng cho phaf frIn. KInh nghIm duoc bIu duong nhIu
cua Porfo AIegre, raxIn, Ia mf v du cho fhay mf fIn frnh nhu vay co fh duoc khoI xuong nhu fh nao
75
.
TaI Porfo AIegre, mf fhanh ph 9,6 frIu dan, fhI fruong f chuc vIc chIa fhanh ph ra fhanh 16 quan, mI
quan Iap ra mf hI dng nhan dan gm co daI dIn cua cac f chuc cng dng. MI hI dng quan cu haI daI
dIn vao hI dng daI dIn cua fhanh ph, va cac quan chuc foa fhI chnh duoc cu Iam nhung nguoI IIn Iac
fhuong xuyn voI daI dIn cua cac quan.
Sang kIn fhen chf v f chuc faI Porf AIegIe Ia dIn dan ngan sach fhI chnh, noI hI dng cac daI dIn
d ra chuong frnh nghI su cho chI fIu cua fhanh ph dua frn cac uu fIn cua cac quan. Quyf dInh cuI cung
v chI fIu cng cng duoc fIn hanh faI mf cuc hop ba chIu gIua cac quan chuc foan fhI chnh, hI dng cac
daI dIn va phong c van |duoc bau ra frong cac cuc bau cu duoc f chuc khp fhanh ph). Mf khI cac du an
duoc chon, cac daI dIn cng dng se gIam saf fIn d cua chung va fheo doI cac khoan chI fIu. Co hI d xem
xef ky Iuong cac nhu cau cua cng dng va bIu quyf v vIc chon Iua cac du an fao ra mf su khuyn khch
d cac khu ph fu f chuc. VIc quyf dInh ngan sach co su fham gIa nhu vay hIn da duoc fIn hanh faI
khoang 5 fhanh ph khac o raxIn, va ch d nay du dInh se duoc fhuc hIn faI uenos AIres va RosarIo
AchenfIna, va faI MonfevIdeo, !rugoay
76
.
VoI fnh cach Ia dIm xuaf phaf, vIc dua khu vuc fu nhan vao cac mI quan h cng su doI hoI phaI fhay
dI cac quy fc ngn cam fu nhan cung cap dIch vu. Cac nha cung cap nuoc fu nhan fa Paragoay cho fa mf
v du ff v IoaI hanh dng can co. Nhung nguoI ban dIch vu nay canh franh mf cach hop Phap voI cac cng
fy cap nuoc cng cng, va canh franh voI nhau. Ho dong fhu fhuong maI, fhu cng fy va fhu fhu nhap cho
chnh phu va hoaf dng fheo nhung quy fc ro rang. NhIu chnh phu hIn dang d ra nhung dao Iuaf d khu
vuc fu nhan dau fu vao co so ha fang dc bIf su dung khun kh xay dung - van hanh chuyn gIao |nghIa Ia
chuyn gIao cho khu vuc cng cng). Nhung kInh nghIm fch Iuy duoc voI nhung ch d nhu vay dang cho ra
doI nhung hop dng f nhuong kIu mau kf hop fnh cng khaI IInh hoaf, va nhung dIu khoan bao dam mf
s frong faI cng bng. Kf qua daf duoc nhanh chong duoI hnh fhuc nhung dau fu fu nhan quc f Ion vao
cac nganh nuoc, dIn va co so ha fang vIn fhng. Van can gIam bof nhung bap bnh va quy dInh, nhung
nhung chuong frnh dao fao nhung nguoI fheo doI vIc fuan fhu cac dIu I d bf dau gIaI quyf nhu cau nay.
nang cao fnh phu frach cua nhung nguoI cung cap dIch vu, cng dan va cac daI dIn cng dng dang
fham gIa vao vIc fheo doI vIc fhuc fhI fhng qua cac co ch fIng noI
77
. Ngay ca nhung cach fIp can fhng
fhn nhu fhm do y kIn, hay dIu fra quan dIm cua nguoI fIu dung v dIch vu hoc fhu fhap cac s IIu fu
ca nguoI fIu dung Ian bn cung cap dIch vu, dI khI co fh dem IaI mf gIaI phap huu hIu cho nhung su dan
xp phuc fap co nhIu bn fham gIa. Tnh cng khaI ma nhung s IIu chnh xac dem IaI nguoc IaI co fh
khuyn khch va dng vIn cac nhom cng dan, fao ra suc ep doI caI cach. Nhung phIu bao cao cua cng dan
v cng vIc cua cac co quan fhI chnh bf dau dem IaI kf qua faI an |Hp 7.5). HIn nay, nhung phIu ay
dang duoc mo rng sang cac fhanh ph khac, k ca fhu d WashIngfon.
Su phaf frIn d fhI fhanh cng con doI hoI vIc df k hoach chIn Iuoc cho fhanh ph hoc khu vuc
nhm huong dan nhung dau fu Ion va xac dInh nhung dIa dIm fhch hop nhaf d Iay Iam noI Iam vIc, Iam
khu dan sInh va van faI. TIn frnh nay co fh gIup cac fhanh ph franh duoc nhung kf cuc f haI nhaf cua
su fng fruong khng co k hoach. Mf k hoach chIm Iuoc fng quaf can duoc fIp nI bng vIc fhuc fhI phI
fap frung hoa mf cach nhaf quan, d fao ra mf vaI fro dang k cho khu vuc fu nhan. KIu vach k hoach va
fhuc hIn fhan frong nay Ia dc bIf quan frong frong vIc phaf frIn nhung fhanh ph khng I, frong do mf
s con Ion hon ca nhIu nuoc. ay khng phaI Ia mf Iap Iuan bao chua cho kIu df k hoach fu frung uong,
no da dan dn vIc phan b saI cac khoang dau fu cng cng faI ng u
78
. Nguoc IaI, no dua frn mf kIu df
k hoach chIn Iuoc huong vIc mo rng d fhI fheo nhung hanh Iang van faI va Ia cho CurIfIba fro fhanh mf
kIu mau can noI fheo. Phan dong gop cua vIc dau fu vao h fhng cng ranh frong. u an fh dIm OrangI
faI KarachI co fh nang cao In raf nhIu nu nhu no nm frong mf k hoach chung v cng ranh cua foan
fhanh ph. khuyn khch su fham gIa cua dan chung, fIn frnh k hoach hoa can ban dam Ia moI k
hoach phaI duoc cng b fruoc khI duoc fhuc hIn, va moI bn IIn quan se co quyn dua ra nhung y kIn phan
176
Phiu bao cao v dch vu cng cng th la mt cach thc sang tao thu thp mt cach co h thng thng tin
phan hi t cng dn v vic lam n cua nhng ngi cung cp dch vu cua thanh ph. Nm 1993 tai Bangalore, ne,
cac nhom cng dn a phng dung phiu bao cao v dch vu thuc y cac nha cung cp dch vu c quyn pha i ap
ng khach hang mt cach hu hiu hn.
Mt nhom nho cng dn lo lng trc tnh trang cac dch vu cng cng ngay mt tn kem, a thu mt c quan
nghin cu th trng thm do cac cng dn v cac dch vu cua thanh ph. Kt qua thu thp c a c dung thao
ra mt phiu bao cao anh gia cng vic cua tt ca cac c quan cng cng chnh. Phiu bao cao nay c gi cho ngi
ng u tt ca cac c quan, va kt qua iu tra c ph bin rng rai qua cac phng tin thng tin ai chung. Cac khi
u nh mt n lc khng chnh thc, chng bao lu dn n vic lp ra mt c quan mi khng nhm li nhun la Public
Affairs Center, c quan nay hin nay vn tip tuc cng vic tai nhiu ni n .
Th nghim cua Bangalore a s dung nhng cuc khao sat ring bit v cac gia nh trung lu va cac gia nh tai
cac khu nha chut. Ca hai cuc khao sat nay u xac nhn tm trang bt man cao cua cng chung i vi cac dch vu
cua thanh ph. Ngay nhng nha cung cp dch vu c anh gia cao nht cung khng nhn c qua 25% im hai long.
T nht la Bangalore Development Authority ch c co 1% im hai long, nhng lai c im cao nht v tham nhung.
Vic cho im nay c cac phng tin thng tin ai chung va cng chung rt chu y va con c thao lun tai cac din
an cng cng.
Muc ch la gy ra s quan tm va y thc cua cng chung va gy sc ep oi cac nha cung cp dch vu phai tch cc
hng ng nhng thng tin phan hi cua cng dn. Khng ly lam ngac nhin la, do b may quan liu nng n cua ho, cac
c quan cng cng nay a phai mt mt thi gian mi hng ng. C quan u tin hng ng la Bangalor Development
Authority, no a em lai ch ni b v vic cung cp dch vu, tin hanh ao tao nhn vin cp thp, va tng cng chc
nng phuc vu. No cung a hp lc vi Bangalore Municipal Corporation, c quan a tin hanh nhng khao nghim trong
nhng lnh vc nh quan ly cht ph thai, va lp ra mt din an cac t chc phi chnh phu va cac c quan cng cng
giai quyt nhng vn quan tm chu cht. Gn y hn, c quan Karnataka Electricity Board a chnh thc hoa nhng
cuc i thoai nh ky vi cac t chc cua dn chung cai thin cac dch vu cua no trong thanh ph. Nhiu c quan a
tng cng cac h thng chnh sa nhng iu phan nan cua ngi tiu dung Trong s tam c quan c noi n trong
phiu bao cao, bn c quan vn th . Nhng nhng nha cung cp dch vu ma nhn dn chu trong nht th co tra li. Th
nghim nay a giup cho cng chung anh gia cao hn gia tr cua nhng y kin phan hi cua ngi dn cung nh cach thc
ma xa hi dn s co th cai thin cai quan a phng.
Tuy nhin, vn cht lng dch vu co c ca thin hay khng la mt cu hoi kho tra li. Mt cuc khao sat nho
tin hanh cach y mt nm cho thy a s ngi dn nhn c nhng cai tin va phai trong mt s dch vu va trong
s ap ng cua nhn vin cac c quan i vi nhng vn cua ho. Nhng khng n mt phn ba s ngi tra li cho
rng nan tham nhung a suy giam. Nhng vn nay a bt ra su ri, cho nn khng co giai phap sa cha nhanh
chong. Khoang 90% s ngi tra li cam thy cac nhom cng dn a tch cc hn trc, o la mt du hiu vng chc cho
thy sc ep cua cng chung vi nhng nha cung cp dch vu se tip tuc Public Affairs Center t o a chun b cac
phiu bao cao v dch vu tai 6 thanh ph ln khac n hu ht vi s cng tac cua cac t chc phi chnh phu va cac
nhom cng dn a phng. Cac phiu bao cao cung a c cp cho cac dch vu chuyn mn nh bnh vin va vn tai
cng cng. Trong moi trng hp, ngi dn a s dung nhng phiu bao cao nay nh mt cng cu kch thch hanh ng
tp th nhm nng cao tnh ng ap cua cac c quan cng cng.
Ngun: Paul 1998
Hp 7.5
Bngalore: phiu bao cao cua cng dn
khang. NhIu chnh quyn dIa phuong faI Nhaf an gan day da Ia dung dIu do, fhuc fhI nhung dao Iuaf v
fIf I fhng fIn khIn cho nguoI fa d dang co duoc fhng fIn v mI fruong
79
.
o khu vuc fu nhan va cac f chuc cng dng cung cap fhm nhIu dIch vu, khu vuc cng cng can dam
nhIm mf vaI fro dIu fIf co hIu chnh. Cach fIp can c dIn dI voI vIc dIu fIf chIu anh huong cua cng
nghIp, su can fhIp cua chnh frI, va khng co su cng khaI frong nhung gIao dIch gIua nguoI dIu fIf voI cac
cng fy ma ho dIu fIf. O day nua, cac mI quan h cng su IaI dem IaI mf su dI moI v f chuc nhIu hua
177
hen. VIc fheo doI va kIm fra fhng fIn co fh duoc chuyn gIao bng hop dng cho cac cng fy chuyn nghIp
fhuc khu vuc fu nhan, cac hoc vIn, cac co quan fu van hay cac f chuc phI chnh phu, faf ca du co danh
fIng v fnh dc Iap ma ho can bao v. Su fham gIa cua nguoI dan du frn su fIf I cng khaI cac fhng fIn,
khI ay co fh dem IaI mf su kch fhch khIn cho nhung nha cung cap dIch vu phaI caI fIn. M hnh kIm fra
cach Iam n cua cac co quan cng cng - frong do nhIm vu dIu fIf duoc gIao cho cac co quan co danh fIng,
va cng chung dung cac fhng fIn d dng vIn nguoI fa co cach ung xu ff - co nhIu hua hen faI cac nuoc
dang phaf frIn. No da duoc fhuc hIn fhanh cng dI voI nhung dIu chnh frong cng nghIp faI IndnxIa
va se duoc dung d dIu fIf vIc cap nuoc moI duoc fu nhan hoa gan day faI ManIIa
80
.
Cac chnh sach va cac cach fIp can v f chuc duoc mIu fa frong chuong nay nhm day xa hon nua cuc
cach mang Ing Ie frong su caI quan cac dIa phuong, va no da khIn cho cac fhanh ph va nhung b phan
frong cac fhanh ph nang cao chaf Iuong cuc sng cua con nguoI faI do. NhIu chuong frnh sang fao va
fhanh cng cho fhay nhung m hnh v cac mI quan h cng su, va nhung m hnh nay co fh duoc fh ch
hoa va day manh. Nhung mI quan h cng su ay cho phep hop Iuc va kf hop cac ngun Iuc gIua khu vuc cng
cng, cac f chuc quc f, khu vuc fnh nguyn va cng dng, cac cac nhan va gIa dnh. uoc k fIp Ia xuc fIn
mf fIn frnh frao quyn d cho cac nhom xay dung frn co so cng dng xac dInh nhung muc fIu va phuong
an cua mnh va dam nhan frach nhIm v nhung hanh dng d daf foI nhung muc fIu do. Phong frao ngay
mf Ion manh fIn foI dan chu hoa va phI fap frung hoa quyn Iuc va quyn quyf dInh cac van d vn Ia
nhung kha canh duoc du kIn se fro fhanh nhung dc dIm cua fh ky XXI, se gop phan Ia cho kha nng nay
fro fhanh hIn fhuc.
Cac nuoc frn khp fh gIoI du dang bf dau cac cuc caI cach nhm hop nhaf nn kInh f cua ho vao fhI
fruong foan cau va chuyn gIao quyn Iuc frung uong cho cac chnh quyn dIa phuong. ao cao nay da frnh
bay mf Ioaf phuong fhuc v chnh sach cho vIc foan cau hoa. Va dIa phuong hoa cac nn kInh f, va nm
fruong hop nghIn cuu frong chuong nay mIu fa cach Iam nhu fh nao d mf s frong nhung khuyn nghI
do co fh duoc dua vao fhuc fIn. Cac v du co khac nhau,vua boI IoaI hnh va quy m cua cac caI cach ma mI
nuoc can dn khac nhau raf nhIu, vua boI v mI mf fap hop cac caI cach du da duoc fhuc hIn frong nhung
mI fruong kInh f va chnh frI raf khac nhau. I canh Ia dIu dc bIf quan frong day boI v fnh kha fhI cua
ca cach phu fhuc vao nhung dIu kIn chnh fI cua mf nuoc. CaI cach fhanh cng doI hoI su sp xp nI fIp
mf cach fhan frong va quyf fam khaI fhac nhung co hI dI khI ch fhoang qua.
Nm fruong hop cu fh nghIn cuu o day faI Cng hoa Arap AI Cap HunggarI, raxIn, PakIxfa va
TandanIa - Ia vIc chon mau va nhung fnh hung chnh frI kha fIu bIu cho fung khu vuc |Hp 8.1). MI
fruong hop mIu fa bI canh v chnh sach, chIn Iuoc caI cach duoc khuyn nghI, va fhanh cng cua nhung
chnh sach moI cho dn nay. TaI raxIn, AI Cap va HungarI mf s caI cach da duoc fIn hanh rI, fuy van co
nhIu vIc can phaI Iam PakIxfan va TandanIa van con frong gIaI doan dau cua fIn frnh caI cach.
Trit khai thac t do hoa thng mai: Ai Cp
S cac cuc dan xp fhuong maI khu vuc da fng vof In fu nm 1990, va nhIu nuoc hIn nay Ia fhanh vIn
cua nhung khu vuc fu do fhuong maI rng Ion hoc nhung IIn mnh fhu quan nhu IIn mInh chau u
|uropea !nIon - !) va Mrcado Comun deI Sur |MRCOS!R). Nhung nuoc khng phaI Ia fhanh vIn cua
mf f chuc fhuong maI khu vuc co can fm kIm quyn fIp can uu daI fhI fruong cac nuoc Iang gIng cua
mnh khng. Phuong an nay so voI fu do hoa don phuong hoc da phuong Ia nhu fh nao7 VIc xem xef cac
phuong an v chnh sach fhuong maI cua AI Cap mInh hoa nhung su frao dI ma nhIu nuoc dang phaf frIn
gp phaI khI Iua chon co nn gIa nhap mf f chuc fhuong maI khu vuc hay khng |Hp 8.2). Va no chung
mInh fam quan frong cua mf s khuyn nghI frong chuong 2 va chuong 3.
K fu gIua fhap ky 1970, AI Cap da fu do hoa manh cac chnh sach fhuong maI cua mnh, mf dIu da
dong gop vao fng fruong kInh f. Nhung nhung IoI ch cua fhuong maI fu do hoa da bI kef vao fh kho khn
do nhung mf han ch o frong nuoc, frong do co mf khu vuc dIch vu khng hIu qua, mf b may quan IIu
frong chnh phu chuyn dng cham chap, va cac haI cang va cac phuong fIn van faI bI qua faI. Trong mf fhoI
gIan, hang cng nghIp cua A Cap da duoc fham nhap mIn fhu vao cac fhI fruong chau u, nhung AI Cap
hIn dang xef dn vIc ky kf mf hop dng fhuong maI uu da mo rng voI !1. Mf hIp dInh nhu vay co fh
Iam yn Iong cac nha dau fu v su cam kf cua AI Cap voI cac chnh sach fhuong maI fu do nhung - nhu duoc
gIaI fhch frong Hp 2.1 - no cung co nghIa Ia hnh fhaI xuaf nhap khau cua AI Cap se f bI hnh fhanh boI cac
fh Iuc fhI fruong hon Ia boI nhung su chnh Ich frong dI xu v fhu quan gIua chau u va cac ban hang
khac cua AI Cap.
NHNG TRNG HP NGHIN CU CU TH
VA NHNG KHUYN NGH
CHONG 8
CHONG 8
NHNG TRNG HP NGHIN CU CU TH VA NHNG KHUYN NGH
179
Nhung cui cuch bun J0u
Tng fruong kInh f faI AI Cap da fng fc fu 1975 dn 1985 sau khI ap dung chnh sach mo cua. No duoc bI
b fhm bng nhung muc fng dang k v vIn fro nuoc ngoaI, v fIn guI cua nguoI AI Cap Iao dng o nuoc
ngoaI va dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI
2
. Su fng fruong nhay vof nay cham duf vao nm 1986, phan Ion v
su phaf frIn kInh f bI cham IaI frong khu vuc do gIa dau mo suf xung gay ra. Muc d fng nhu cau frong
nn kInh f sau do suf xung fhm nua frong dau fhap ky 1990 do chnh phu cf gIam chI fIu, IaI suaf fhuc
f fng In va xuaf khau sang IIn X cu va ng u gIam dI. Tng fruong fnh fheo dau nguoI cua san Iuong
quc dan fnh fheo fhuc f cham IaI fu bnh quan 2,5-8,0% moI nm frong cac nm 1989-1991 xung 0,4%
frong cac nm 1992 va 1993.
Chnh phu AI Cap dI pho IaI bng mf chuong frnh caI cach kInh f gay an fuong manh me. VIc fhf
chf v faI chnh da Iam gIam bof fhu suaf bIn ch va su fham huf ngan sach cua chnh phu
3
. CaI cach fIn
f bao gm baI bo kIm soaf IaI suaf pha gIa va fhng nhaf fy gIa hI doaI, gIam muc fng fruong v cung ung
fIn f, va fu do hoa faI khoan vn. Mf dao Iuaf nm 1991 fhIf Iap co so phap Iy cho vIc fu nhan hoa, va dn
fhang 9 1998, 118 frong s 314 x nghIp cng cng ban dau duoc chon Iam muc fIu fruoc nhaf da duoc fu
nhan hoa f nhaf mf phan. Cong frong nm do NghI vIn ph chuan mf dao Iuaf cho phep fu nhan hoa ngan
hang.
Cac nha dau fu nuoc ngoaI da phan ung nhanh chong. Nm 1995, ho rof 400 frIu !S dau fu fruc fIp
cua nuoc ngoaI vao AI Cap, fIp dn 1800 frIu !S frong nm 1996 va khoang 1,2 fu !S frong nm 1997.
Mf nua dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI duoc rof vao nganh ch fao va 30% vao nganh ngan hang. Thu nhap
Trit khai thac vic t do hoa thng mai: Ai Cp. Trng hp nay ng dung nhng ngh v cai cach thng
mai trong chng 2, cho thy cac hip nh thng mai quc t co th s dung nh th nao a chng minh s cam kt vi
thng mai t do hn. No cung noi ln mt s mt bt lc cua cac hip nh thng mai khu vc ( i lp vi toan cu), va
nhng loai cai cach trong nc ma chnh phu Ai Cp se phai thc hin li dung nhng c hi ma thng mai toan cu
em lai.
Cai cach h thng ngn hang yu kem: Hungari. Trng hp nghin cu nay cp nhng cai cach trong khu vc
tai chnh a c thao lun trong chng 3. No chng minh ro rang rng nhng ngi theo doi vic tun thu cac iu l
cn co hanh ng mau le khi mt ngn hang vi pham nhng phng hng ch ao hay nhng thu tuc c thu, nh ba o
cao a lp lun. Vic tin hanh nhng bin phap nhm giam bt cai goi la s thit ch iu chnh la thach thc ln k
tip t ra vi cac nha lam chnh sach cua Hunggari.
Quan ly v m trong iu kin phi tp trung hoa tai chnh: Braxin. Xy dng trn cac chu phi tp trung hoa va cai
quan dn chu cua cp di cp quc gia a c thao lun trong chng 5, trng hp nghin cu nay noi ln s cn thit
phai phi tp trung hoa theo mt s sp xp ni tip mt cach thn trong. No cung xac nh nhng thay i ma Braxin se
cn n cho c cu mi tp trung hoa cua no co th hoat ng mt cach hu hiu, k ca vic lp ra nhng quy tc bu
c tao ra nhng quy nh quan ly cac quan h gia cac chnh quyn quc gia va di cp quc gia, va thao ra nhng
quy tc cho vic vay mn di cp quc gia.
Cai thin cac iu kin sinh hoat th: Karachi. Trng hp nghin cu v Karachi rut ra t chng 7 cho thy
cac nhom cng ng va cac nha phat trin khng chnh thc c th b sung cho nhng c gng cua khu vc cng cng
trong vic cung cp nhng dch vu thit yu.
Vun p nhng s hp lc nng thn - thanh th Tandania. Trng hp nghin cu cui cung tp trung vao vic hnh
thanh lai ngoai thng (chng 2) va thit lp nhng chnh sach i n th hoa va tng trng (chng 6). No chng
minh mt nc co th s dung thng mai quc t va nhng mi lin kt kinh t thanh th - nng thn nh th na o kch
thch tng trng ca khu vc th ln khu vc nng thn.
Hp 8.1
Nm trng hp nghin cu cu th
180
v fhu quan nhu mf phan cua fng kIm ngach nhap khau gIam fu 25% nm 1985 xung 17% nm 1997,
phan anh fhaI d mo cua ngay mf fng cho fhuong maI cua nuoc nay. Kf qua cua nhung Iung cung ung va
caI cach fhuong maI nay Ia CP fhuc f fng 5,1 nm 1996 va 5,9% nm 1997.
T guun Iiu gi0y lo ru nhung Jjch ru hhng hiu guu hm hum xu0l hh0u
Mc du co nhung caI cach do, AI Cap van chua IoI dung frIf d fIm nng cua fu do hoa fhuong maI, AI Cap
co nhIu IoI fh d khaI fhac frong vIc san xuaf ch pham xuaf khau, frong do co dIa dIm fhuan fIn va fIn
Iuong bng mf phan muoI fIn Iuong o Ixraen hay TuynIdI. o co nhung nhan f fch cuc nay va vIc fham
nhap mIn fhu vao cac fhI fruong chau u, AI Cap du kIn se gIa fng nhanh chong kIm ngach xuaf khau
ch pham
4
. Ch pham xuaf khau |fheo gIa nm 1992) co fng nhung cham, ch fng fu 1,4 fy !S nm 1988
In uoc fnh 2,4 fy !S nm 1996 - van ch khoang 17% fng fhu nhap xuaf khau hang hoa va dIch vu.
Mf frong nhung nguyn nhan cua su fng fruong cham chap nay Ia fnh khng hIu qu cua cac dIch vu,
no Iam fng gIa dau vao va chI ph gIao dIch cua cac cng fy xuaf khau va Iam ha dn suc canh franh cua ho
5
.
V du, bn haI cang chnh cua AI Cap |amIeffa, Porf SaI, ekheIIa va AIexandrIa) v co ban Ia dc quyn cua
nha nuoc, va ph dIch vu cua nhung cang ay cao hon gap ba Ian so voI nhung cang canh franh gan nhaf cua ho.
Muc van ph confaIner dn cac cang AI Cap noI chung cao hon fu 15% dn 20% so voI muc dn cac haI cang
khac frong vung Ia Trung HaI va muc van ph hang khng dn va dI fu cac fhanh ph mIn bc AI Cap cao
gap dI so voI cac fhanh ph o Ixraen.
NgoaI ra, moI gIao dIch fhuong maI du phaI chIu mf ganh nng fn kem v f quan IIu. 10% fhu doanh
fhu duoc ap dung cho moI hang hoa k ca dau vao cho hang hoa san xuaf cho xuaf khau khIn cho cac cng fy
... Khng co
a. S liu ghi y ly t nm gn y nht co th co trong khoang 1971-97. S liu GNP tnh theo u ngi t nm 1997.
b. c tnh bng cach dung phng phap Atlas cua Ngn hang th gii.
Ngun: Ngn hang th gii, Cac ch s v tnh hnh phat trin th gii, 1999.
CH Arp
Ai Cp
Trung ng
va
Bc Phi
Cac nc co
thu nhp
trung bnh
thp
oi ngheo va cac ch s xa hi* 1.18 2.06 1.23
GNP tnh theo u ngi (USD)
oi ngheo (ty l phn trm dn s di
1USD mt ngay) 7,6 .. ..
S dn th (ty l phn trm tng dn s ) 45 57 42
Tui tho d kin luc ra i (nm) 66 67 69
Nhng ty sut kinh t then cht 1976 1986 1996 1997
Tng u t trong nc/GDP 28,4 23,7 16,6 17,7
Kim ngach xut khu hang hoa va dch
vu /GDP 22,3 15,7 20,2 20,2
T ng s ti n ti t ki m trong n c/GDP 16,7 13,8 10,8 13,0
1976-86 1987-97 1996 1997 1998-2002
Tng trng bnh qun hng nm GDP 7,1 4,0 5,0 5,5 5,2
Hp 8.2. Cng hoa Arp Ai Cp nhn ai th
181
fhm kho khn frong vIc ban hang ra nuoc ngoaI voI gIa canh franh. Qua Ia co mf fIn frnh hoan fra fhu
nhap khau v dau vao cho hang hoa xuaf khau, nhung no bao gm bn fo don, mf Ia fhu, mf gIay phep va haI
ban xef duyf rIng re cua cac uy ban. Nhap khau cung vap phI nhung fro ngaI, do moI hang hoa du phaI frI qua
nhIu khau nhu fhng quan, xIn gIay phep, va cac fhu fuc kIm fra, faf ca nhung fhuc do cng fhm mf ph fn
uoc fnh bng 15 fhu quan. MI quan chuc fhu quan AI Cap mI nm bnh quan cho fhng quan mf Iuong
hang nhap khau frI gIa 600.000 !S; faI XIngapo, bnh quan Ia 666 frIu !S mI nm
6
.
Chnh phu da bf dau gIam bof nhung fro ngaI va I ph cua b may quan IIu va ha fhap chI ph van faI
7
.
Nhung van can fhIf phaI caI cach fhm nua. V du, ch d fhu quan co fh caI fIn bng nhIu cach, frong
do co: du nhap nhung cng fy fhanh fra quc f, chap nhan vIc dInh gIa hang nhap khau cn cu frn hoa don,
chu khng phaI d cho co quan fhu quan dInh gIa mf hang; fap frung vIc khao nghIm hang nhap khau
vao d an foan vn Ia mf mI quan fam chnh dang, chu khng phaI vao chaf Iuong Ia fhu co fh duoc danh
gIa ff hon boI nguoI mua cuI cung; va chap nhan cac fIu chuan quc f v cap gIay chung nhan.
Cac mang IuoI van faI dIa phuong cung can phaI fng cuong. Can phaI dua canh franh fu nhan vao frong
dIch vu cang, mf bIn phap da gIam ph bc hang In fau foI 50% faI MhIc va ChII. Hop dng xay dung -
van hanh - chuyn gIao cap cho khu vuc fu nhan cho vIc mo rng cang frong daf IIn Afhr aI-nabI o CaIro va
vIc xay dung haI cang chuyn dung moI dang khch Ia nhung buoc dI fheo huong nay. Nhung du an moI dang
nm frn ban ve nhm caI fhIn vIc van faI duong b, frong do co vIc nang cap duong ven bIn Ia Trung
HaI nhu mf phan cua duong ven bIn c PhI |cuI cung no se duoc nI IIn voI mang IuoI duong b chau u
qua eo bIn CIbraIfar). Mf duong vanh daI daI 113 km bao boc ca nI ngoaI fhanh CaIro dang duoc xay dung
nhung con nhIu dIu can phaI caI fIn, nhu h s fu vong cao v xe c cho fhay - 44 nguoI chf frn 100.000
km chay xe.
Nhung han ch phI fhuong maI dI voI dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI cung can duoc noI Iong. HIn nay,
mun fham nhap vao mf fhI fruong can phaI co su fan fhanh cua chnh phu. NgoaI ra nhung Iuaf Iao dng
nghIm ngf Iam cho vIc ruf ra khoI fhI fruong fro nn fn kem, dIu do Iam cho cac cng fy nan Iong, khng
mun buoc ngay vao fhI fruong. Nhung cuc khao saf cac cng fy cho fhay khoang 30% fhoI gIan cua cac gIam
dc Ia danh cho vIc dI pho voI nhung yu cau dIu chnh. Co bo nhung fro ngaI v dIu chnh nay, dc bIf
nhung fro ngaI co fnh phan bIf dI xu dI voI nha dau fu nuoc ngoaI, Ia raf quan frong nu mf nuoc mun
gIa fng fy I dau fu nhu chuong 8 va chuong 6 nhan manh.
Cui cuch lhuong mui lhm nuu
TaI AI Cap, su khng haI Iong voI fhanh fch xuaf khau da khIn cho nguoI fa quan fam fro IaI van d caI cach
fhuong maI. Nhung mun buoc va mf hIp dInh uu daI duoI mf hnh fhuc nao do voI !, fh can phaI fham
dInh fhan frong. Nhu da noI o phan frn, cac nha xuaf khau AI Cap da duoc fham nhap mIn fhu vao cac fhI
fruong chau u v hang cng nghIp fu fhap ky 1970. AI Cap hIn dang fhuong Iuong mf hIp dInh chau u
- Ia Trung HaI voI ! d fm cach fu do hoa fhuong maI bng nhung con duong khac. Tuy nhIn, co nhIu
IoaI hIp dInh uu daI voI chau u ma khng phaI faf ca du co IoI cho AI Cap.
Phuong an fhu nhaf cho AI Cap va ! Ia ba bo fhu quan danh vao nhap khau hang hoa fu bn nay sang
bn kIa. Mf hIp dInh nhu vay co fh khIn cho cac nha nhap khau AI Cap chuyn vIc mua hang cua nhung
nguoI cung cap nuoc ngoaI hIu qua nhaf sang cac cng fy cua ! Ia ch ma chI ph cung cap cho fhI fruong
AI Cap duoc ha xung mf cach gIa fao, v ho khng phaI dong fhu quan. Thuc vay, mf cuc phan fch cho
fhay mf hIp dInh nhu vay fhuc ra co fh gIa bof phuc IoI cua AI Cap fuong duong 0,2% CP. Nguoc IaI, nu
AI Cap hoan foan don phuong baI bo nhung hang rao fhu quan nhu vay fh se co IoI cho no
8
. VIc fu do hoa
co uu daI gIoI han o fhu quan danh vao hang hoa khng mang IaI bao nhIu cho cac nuoc dang phaf frIn,
nhaf Ia khI so sanh voI vIc don phuong baI bo fhu quan dI voI bun ban hang hoa.
Tuy nhIn, mf hIp dInh fhuong maI uu daI bao gm fu do hoa v hang hoa, haI hoa cac fIu chuan, va
fham nhap nhIu hon cac fhI fruong dIch vu, co fh dem IaI IoI ch dang k cho cac nuoc dang phaf frIn nhu
AI Cap. KhI dIch vu duoc su dung rng raI nhu dau vao frong khu vuc xuaf khau, fh nhung bIn phap duoc
182
fIn hanh nhm nang cao suc canh franh frong khu vuc dIch vu, nhu cho phep dau fu fruc fIp cua nuoc
ngoaI, - co fh nang cao nhIu hon nua nng suaf cua nhIu nganh cng nghIp frong Iung san xuaf. NgoaI
ra, frong chung muc mf hIp dInh nhu vay gIa bof cac hang rao v phep fc dI voI hang xuaf khau cua AI
Cap |bI v nhung hang xuaf khau nay bay gIo fuan fheo cac fIu chuan y f, an foan va san pham cua !), fh
IoI ch co fh In foI 1,8% CP cua AI Cap. Tham ch con co fh nhung mon IoI nua se roI vao fay AI Cap nu
nhu dau fu nuoc ngoaI gIa fng se cho phep cac cng fy cua AI Cap hoa vao mang IuoI san xuaf foan can cua
cac cng fy chau u.
Ch co mf chuong frnh caI cach fhuong maI hoan chnh, gIaI quyf f quan IIu va pha bo cac hang rao
can fro fhuong maI va dau fu vao hang hoa va dIch vu, moI co IoI cho AI Cap. Mf hIp dInh fhuong maI uu daI
rng raI voI ! se gIup cho AI Cap co kha nng Iam haI hoa nhung quy dInh nI dIa cua mnh voI nhung quy
dInh cua nhung ban hang chnh cua no. Nhung mf hIp dInh nhu vay khng fh fhay fh cho su fham gIa
hoan foan cua AI Cap vao vong fhuong Iuong ThIn nIn ky sp foI cua T chuc fhuong maI fh gIoI |WorId
Trade OrganIzafIon - WTO), voI hua hen v nhung caI cach da phuong frong dIch vu va nng nghIp.
Cai cach cac h thng ngn hang yu kem: Hunggari
VIc cac cuc khung hoang ngan hang n ra nhIu faI cac nuoc dang phaf frIn frong may fhap ky vua qua -
voI nhung hau qua co haI cho vIc gIam bof doI ngheo, n dInh xa hI va fng fruong - noI In fam quan frong
cua mf khun kh Iuaf I Ianh manh dI voI cac ngan hang. Yu cau do fro nn cang Ion khI Iuu Iuong vn dI
chuyn fu do qua cac duong bIn gIoI quc gIa va khI s Iuong va fnh phuc fap cua cac cng cu faI chnh co
frong fay cac ngan hang duoc mo rng. VIc co nhung buoc fIn fheo huong mf ch d Iuaf I v ngan hang
dc Iap va hung manh, nhu mIu fa frong chuong 3, phaI Ia mI quan fam hang dau dI voI cac nha Iam chnh
sach faI cac nuoc dang phaf frIn. TIn b cua HunggarI ch ra nhIu baI ho co fh ap dung rng raI - va nhIu
Hp 8.3
Hunggari nhn ai th
... Khng co
Hunggari
Chu u
va
Trung A
Cac nc co
thu nhp
trung bnh
lp trn
oi ngheo va cac ch s xa hi* 4.43 2.32 4.52
oi ngheo (ty l phn trmdn s di 1USD mt ngay) 25 .. ..
S dn th (ty l phn trmtng dn s) 66 67 73
Tng u t trong nc/GDP 35,9 26,9 26,8
Kimngach xut khu hang hoa va dch vu/GDP 38,8 39,6 38,9
Tng s tin tit kimtrong nc/GDP 31,8 25,5 25,7
1976-86 1987-97 1996 1997 1998-2002
Tng trng bnh qun hang nmGDP 2,5 0,8 1,3 4,4 5,2
183
fhach fhuc df ra voI nhung nuoc da fhua huong nhung ch d ngan hang quc doanh voI nhung mon no kho
doI kha Ion |Hp 8.3).
Trong 10 nm qua, HunggarI da caI fao manh me khu vuc ngan hang cua mnh. Tung co fhoI bI bao frum
boI nhung fh ch fhuc quyn so huu cua chnh phu, khng fra duoc no, khu vuc nay ngay nay co nhIu ngan
hang fhuc quyn so huu fu nhan va dang huong v vIc phuc vu mf nn kInh f fhI fruong. HunggarI coI su
caI fao nay Ia mf phan frong mf cng cuc caI f frIf d nn kInh f nhm fhay fh nhung nguyn fc xa hI
chu nghIa bng mf ch d fhI fruong fu nhan.
KInh nghIm cua HunggarI mInh hoa cho ba khuyn nghI frong chuong 3. Thu nhaf, no chung mInh nhu
cau phaI fng cuong vIc gIam saf ngan hang va khng d cho ngan hang phaI chIu su can fhIp cua chnh
phu. Su baf Iuc cua cac nha gIam saf ngan hang HunggarI khng som co duoc nhung hanh dng chng IaI
nhung ngan hang co nhung khoan cho vay dang xau dI, khIn cho nhung kho khn frong nganh ngan hang
cua nuoc nay cang fhm f haI. Thu haI, kInh nghIm cua HunggarI hau fhuan cho vIc b sung cac caI cach
v dIu I bng vIc gIam saf cua khu vuc fu nhan dI voI cac ngan hang. HunggarI da fng cuong kha nng
gIam saf cua mnh bng cach caI cach k hoach bao hIm fIn guI dInh ky cua cng chung, caI fhIn vIc caI
quan cac ngan hang fheo kIu cng fy, va uy fhac van d no hang haI. Thu ba, kInh nghIm cua HunggarI
chung mInh rng su fham gIa cua nuoc ngoaI frong cac h fhng ngan hang quc gIa khng can cho doI dn
khI cac ngan hang frong nuoc duoc fng cuong. Mf phan fch gan day cho fhay su fham gIa cua nuoc ngoaI
vao cac h fhng ngan hang cua cac nn kInh f qua d co xu huong nang cao cung cach Iam n cua nhung
ngan hang nay
10
.
Nhung cui cuch bun J0u
KhI uc fuong erIIn sup d nm 1989, Hunggar co dI fruoc dI chuf so voI cac nuoc Iang gIng ng u
frong caI cach ngan hang. Nhung Chnh phu HunggarI van con vap phaI nhung van d gIng nhu cac nuoc
kIa. Hau hf khu vuc ngan hang nm frong fay nha nuoc, va faI san co cua no chu yu Ia nhung khoan cho vay
fruc fIp cho cac x nghIp quc doanh
11
. o su fan vo cua HI dng fuong fro kInh f |COMCON) va su sup
d cua IIn X, cac cng fy HunggarI bI maf 60% fhI fruong xuaf khau cua ho. NhIu x nghIp khng co kha
nng fu dIu chnh voI suc ep canh franh cua mf ch d nhap khau fu do hoa, bf ho phaI do suc voI ca cac
cng fy frong nuoc Ian nuoc ngoaI. Kf qua Ia, no con khaf IaI cua cac x nghIp dI voI cac ngan hang fng vof
In, gay nguy hIm cho h fhng ngan hang.
Nhung c gng dau fIn cua Hunggary v caI cach ngan hang van con de df
12
. Chnh phu bf dau fao
ra mf co cau haI cap vao nm 1987 chuyn cng vIc kInh doanh ngan hang fheo kIu cng fy cua Ngan hang
quc gIa HunggarI sang ba ngan hang fhuong maI moI duoc fhanh Iap. S cac ngan hang |khng k cac f
chuc nhan fIn guI vao cac quy dI moI) fng In fu 8 ngan hang nm 1986 In 30 ngan hang nm 1990, do kf
qua cua su gIa nhap moI va su chuyn dI cua cac f chuc faI chnh chuyn frach nho fhanh ngan hang fhuong
maI. ThI phan cua bn ngan hang fhuong maI Ion nhaf gIam fu 58% xung 48% fu nm 1987 dn 1990.Nhung
cac f chuc Ion van fIp fuc khng ch khu vuc ngan hang. Cung voI ngan hang fIf kIm quc gIa fhuc so
huu cua chnh phu, 5 ngan hang Ion nhaf chIm 82% fng faI san co frong nm 1990
Nm 1991, chnh phu ap dung mf khun kh dIu I moI dua frn nhung nguyn fc huong v fhI
fruong
13
. Phap Inh v ngan hang nm 1991 df ra nhung khaI nIm v quan Iy, nhung quy dInh cua Ngan
hang fhanh foan quc f |ank for InfernafIonaI SeffIemenfs - IS) v du fru, va nhung gIoI han v kha nng
bI ruI ro. Phap Inh v k foan df ra nhung fIu chuan v k foan quc f Iuaf moI v pha san ngn cam
cac ngan hang gIa han cho cac khoang vay dn ky han nhung chua fra duoc, va buc cac ngan hang phaI du
fru day du d bu no fhaf fhoaf.
Tuy nhung caI cach nay duoc fhuc fhI, nhung khng phaI bao gIo chung cung co hIu Iuc bf buc. Va
chung cung khng d cap dn van d fruoc mf Ia fnh frang khng co kha nng fra no cua cac ngan hang. Cac
ngan hang fhuc quyn so huu cua chnh phu phaI chIu ganh nng cua nhung khoan cho vay khng doI duoc,
frong do co nhIu khoan cho vay fhua huong fu ch d cu va mf s khoan cho vay moI hon cho cac x nghIp
184
quc doanh. Theo nhung dIu khoan frong haI chuong frnh fnh foan frong cac nm 1991-1992 chnh phu
chIu frach nhIm v khoang 1 fy !S fuc 90% s no khng doI duoc cua cac ngan hang.
ang fIc Ia su mIn fru no nay duoc cung cap mf cach v dIu kIn. Cac ngan hang nhan duoc vn
khng buc phaI hIn daI hoa, cac nha qua Iy cu van o IaI chuc vu, va nhung quy dInh khng bf buc nguoI
fa phaI fuan fheo. Kf qua Ia, cac nha quan Iy ngan hang fIp fuc fIn rng chnh phu sn sang cung cap su
mIn fru no cho baf cu ngan hang nao gp kho khn. Khng Iay Iam ngac nhIn Ia I II cho vay khng bao
dam cu fIp dIn.
Nm 1994, HunggarI quyf dInh fIn fhm mf buoc nua va fu nhan hoa ngan hang. Iam cho ngan
hang d ban, chnh phu da phaI bom khoang 9% CP vao h fhng ngan hang. Cac ngan hang da duoc caI
bIn co cau faI chnh d dap ung cac fIu chuan cua IS vao cuI nm 1995. TaI mI ngan hang gp kho khn,
cac khoan cho vay duoc fach rIng, d mf ngan hang IoI voI mf quy dau fu vung chc co fh duoc chuan bI
sn sang cho fu nhan hoa. Khng gIng nhu nhung Ian cu van ngan hang nm 1991 va 1992 k hoach nay quy
dInh rng cac khoan cho vay, fham dInh ruI ro, va Iam sang fo faI san co. Trong mf cac ngan hang nhan duoc
vn nha nuoc phaI hIn daI hoa cac h fhng kIm soaf va van hanh cua mnh, b sung cho ngun vn ma ho
gIu duoI hnh fhuc fIn mf chng IaI nguy co khng doI duoc no, va ap dung nhung cach Iam ff nhaf frong
vIc danh gIa s fruong hop, mf s gIam dc ngan hang ky cuu da bI fhay fh.
KhI cng cuc fu nhan hoa bf dau nm 1995 cac ngan hang nuoc ngoaI mua IaI nhIu ngan hang
HunggarI. Tu 1994 dn 1998, so huu cua nuoc ngoaI frong khu vuc ngan hang HunggarI fng fu 15% In 60%,
con so huu fruc fIp cua nha nuoc frong khu vuc nay gIam fu 67% xung 20% Tu nhan hoa xem chung da co
duoc hIu qua mong mun dI voI fhanh fch cua ngan hang. MK ngan hang Ion dau fIn duoc fu nhan hoa,
da fhay fhu nhap cua mnh fng gap ba, con s chI nhanh fng gap dI, s nhan vIn ruf xung fu 1800 con
1240. Muc IoI frn faI san co cua ngan hang fng fu 0,5 In 1,0% frong cac nm 1994-1998, va fy I nhung
khoan cho vay kho doI so voI faI san co gIam fu 20% xung 3% frong cac nm 1993-1997. TIn bao chung cho
vay cung bf dau gIam voI vIc canh franh gIa fng, fu 7% xung 5% frong nm 1998
Nhung h fhng ngan hang cua HunggarI van phaI duong dau voI nhung fhach fhuc fIp nI. V du, van
con fn faI nhung van d frong vIc fhI hanh bf buc cac quy dInh dI voI cac ngan hang fhuc quyn so huu
frong nuoc. HaI ngan hang nhu vay da pha san frong nm 1998. Mf frong s do Ia ngan hang Ion fhu nh o
HunggarI, hnh nhu ban quan Iy cua no phan Ion khng bI froI buc va quyn so huu cuc b phan fan, cho
rng ngan hang qua Ion khIn chnh phu khng fh d cho no pha san, va do do da cho vay mf cach bua baI.
Nhung nguoI nm quyn fhI hanh cac quy dInh da phaI ung cham, mc du da fung xay ra mf vu pha san cua
ngan hang vao fhang 2-1997. ang Ie phaI cuong buc mf hanh dng sua saI nhanh chong fh chnh phu IaI
rof fIn vao va dnh ch vIc ruf vn. MaI dn fhang 6-1998 ban quan Iy moI bI fhay fh va vIc caI f fheo
chIu sau moI bf dau.
Nhung cui cuch lrong luong Iui
Su vIc ay frong do phaI maf hon mf nm sau ngay pha san cua mf ngan hang moI caI f duoc no, bf ngun
mf phan fu nhung can fro v phap Iy dI voI quyn Iuc cua co quan gIam saf. Nhung nguyn fc nong cf cua
HIp dInh asIe cho fhay rng nhung nguoI gIam saf ngan hang phaI co fham quyn phap Iy d ban hanh va
cuong buc nhung quy dInh can fhIf nhm duy fr su Ianh manh cua h fhng ngan hang. Nhung faI HunggarI,
TaI chnh - chu khng phaI nhung nguoI gIam saf ngan hang - nm dc quyn ba hanh cac quy dInh. NgoaI
ra, fham quyn gIam saf xem chung bI froI buc frong kha nng fIp hanh nhung bIn phap ky Iuaf fhch
dang. oI v voI Iuaf phap hIn hanh, nhung bIn phap ky Iuaf ch co fh ap dung frn co so quyf foan da
fham dInh, cho nn cac nha gIam saf ngan hang HunggarI khng fh dI pho mau Ie voI nhung vI pham dIu
I.
VIc fng cuong ban fay cua cac nha gIam saf ngan hang se gop phan vao su n dInh cua h fhng ngan
hang, nhung co fh ban fhan nhung dIu I ngan hang c fruyn Ia chua du d ngn chn vIc cac ngan hang
chuc Iay ruI ro qua muc. Nhu da noI dn frong chuong 3, cac nuoc can xef xem Iam cach nao d b sung cho
185
Braxin
My Latinh
va vung
Carib
Cac nc co
thu nhp
trung bnh
lp trn
o i ngheo va ca c ch s xa h i * 4.72 3.88 4.52
oi ngheo (ty l phn trm dn s di
1USD mt ngay) 17 .. ..
S dn th (ty l phn trm tng dn
s) 80 74 73
Kim ngach xut khu hang hoa va dch
vu/GDP 7,0 8,8 7,1 6,2
Tng s tin tit kim trong nc/GDP 20,7 21,6 18,6 20,6
1976-86 1987-97 1996 1997 1998-2002
Tng trng bnh qun hang nm GDP 2,9 1,9 2,8 3,2 3,5
nhung dIu I cua chnh phu bng cach kch fhch khu vuc fu nhan gIam saf cac ngan hang, fhng qua nhung
bIn phap nhu caI fIn su Ianh dao kIu cng fy dI voI ngan hang va uy fhac van d no hang haI14. Nu
HunggarI co nhung buoc fIn fhm nua d gIam bof su fIf ch dIu chnh va xay dung mf vaI fro Ion hon cho
vIc khu vuc fu nhan gIam saf cac ngan hang, fh nuoc nay se vung buoc fIn In frn con duong vun dp mf
h fhng ngan hang hang nhaf. O cap co ban, HunggarI da nhn ra bn ngoaI d fm nhung gIaI phap cho cac
van d ngan hang cua mnh. No da fhua nhan gIa frI cua vIc ap dung va ep buc fhI hanh nhung fIu chuan
ngan hang quc f, dng fhoI ngay cang chng IaI nhung cuc cuu van ngan hang ma nhung ke frong cuc co
nhung dau mI voI cac gIoI chnh frI fIn hanh.
KInh nghIm cua HunggarI dem IaI nhung ch dan cho cac nuoc qua d khac, nhaf Ia o ng u. o vaI
fro frung fam ma cac ngan hang dam nhan frong vIc bIn dI ca cac Iung fIf kIm frong nuoc Ian quc f
fhanh nhung khoang dau fu day manh fng fruong, nhung fac dng cua mf h fhng ngan hang Ianh manh
se vuof xa hon vIc gIam fhIu ruI ro va ph fn cua cac khung hoang ngan hang.
Quan ly v m trong iu kin phi tp trung hoa tai chnh: Braxin
Trong nhung fhap ky dau fh ky XXI, yu cau v quyn fu frI chnh frI dIa phuong Ion hon se nhao nn co cau
chnh frI cua cac nuoc dang phaf frIn Cac nha Iam chnh sach se phaI quan Iy fIn frnh phan chIa IaI cac
quyn han va nghIa vu cho cac cap chnh quyn khac nhau. KInh nghIm cua raxIn voI vIc phI fap frung
hoa, - mf vIc da dan dn mf Ioaf cuc khung hoang faI chnh IIn chnh phu, - noI In kho khn frong vIc
dIu hanh cac hoaf dng phI fap frung hoa faI chnh frong mf fhoI ky qua d dan chu va kInh f. No cung xac
Hp 8.4
Braxin nhn ai th
... Khng co
186
nhan ba frong s nhung khuyn nghI va chnh sach o chuong 5: fhu nhaf, vIc phI fap frung hoa fhu nhap
phaI fuong xung voI vIc phI fap frung hoa chI fIu; fhu haI, cac chnh quyn frung uong phaI duy fr mf su
han ch ngan sach cung rn frong gIao dIch voI cac chnh quyn cap duoI cap quc gIa; va fhu ba, nhung
nhIm vu hop hIn, dc bIf Ia nhung quy fc bau cu, phaI duoc fhIf Iap d cho haI bIn phap dau co fh duoc
fhuc fhI |Hp 8.4).
Phi l0p lrung hou hnh lhuc
Nm 1988, hIn phap dau fIn sau ch d quan su cua raxIn da fm cach phI fap frung hoa quyn Iuc chnh
frI. Quyn Iuc o cap IIn bang nay duoc chIa fhanh cac nganh hanh phap, Iap phap va fu phap. Tng fhng,
dung dau nganh hanh phap duoc fruc fIp bau ra bng ph fhng dau phIu cho mf nhIm ky 4 nm. Quc
hI co haI vIn: Ha vIn, frong do mI bang duoc gIu mf s gh nhaf dInh fy I fheo s dan, va Thuong vIn,
frong do mI bang co 8 fhuong nghI sI.
Trn nguyn fc, hIn phap frao cho fng fhng raf nhIu quyn hanh dI voI nganh Iap phap. Tng
fhng dc quyn khoI xuong Iuaf frong mf s IInh vuc chnh sach, frong do co nhung chnh sach fao ra cng
n vIc Iam hoc fng Iuong frong nhIu b phan cua khu vuc cng cng. RIng mnh fng fhng chuan bI
ngan sach hng nm va phaI duoc Quc hI fan fhanh. Quc hI bI gIoI han o nhung dIu b sung ma no co fh
d xuaf voI ngan sach, va no khng fh khoI xuong cac chuong frnh hay du an khng co frong ngan sach cua
fng fhng
15
.
Trong fhuc fIn, quyn Iuc cua fng fhng bI gIoI han boI kho khn frong vIc fap hop su ung h frong
mf ch d chnh frI co qua nhIu dang phaI |15 dang co daI dIn frong Quc hI) va ky Iuaf dang suy yu o cap
foan quc. Ch d bau cu va dc bIf quyn daI dIn fheo fy I, chIu frach nhIm mf phan v fnh frang
nhIu dang nay. Cac ung cu vIn Ha vIn ra franh cu dng dao faI mI bang, chuc khng xuaf hIn faI cac
quan co mf gh, khIn cho cac dang nho phaI dI khp cac bang nhm fhu cho duoc du s phIu d gIanh duoc
mf hoc haI gh. Nhung mI quan h frung fhanh, vung manh faI cac bang khIn cho cac nha chnh frI Iap
ra nhung IIn mInh d ung h nhung du an nao se co IoI cho bang cua ho, khng can bIf dn dang cua ho. Cac
fhng dc bang faI chuc nhan duoc su frung fhanh cua cac ha nghI sI IIn bang, do su ung h cua fhng dc se
co ch hon su ung h cua fng fhng frong cac cuc franh cu cua ho. o anh huong cua mnh dI voI cac ha
nghI sI va fhuong nghI sI frong dang, cac fhng dc ban co fh Iam hong hay fhuc day nhung du an cua fng
fhng
15
.
HI n pha p Ia p ra m f co ca u chnh quy n ba ca p g m co chnh quy n IIn bang, 26 bang |c ng vo I m f
qua n IIn bang co quy ch m f bang), va khoa ng 5.500 chnh quy n fha nh ph fu frI. Ca c bang fru c fI p ba u
ra fh ng d c cu a mnh va co co quan Ia p pha p m f vI n, frong do ca c fha nh vIn duo c ba u ra dng da o vo I
quy n da I dI n fheo fhng I . Co ca u na y duo c I p Ia I o ca p fha nh ph , frong do ca c fhI fruo ng duo c fru c fI p
ba u ra va ca c uy vIn h I d ng fhI chnh duo c ba u ra dng da o HI n Pha p frao cho ca c chnh quy n duo I ca p
qu c gIa nhu ng quy n Iu c r ng ra I, nhung duo c xa c dInh m f ca ch mo h , va khng fa o ra nhu ng ranh gIo I
fhu c su na o gIu a ca c chnh quy n a y HI n Pha p frao cho ca c bang mo I quy n, fru nhu ng quy n ma hI n
pha p ngn ca m d I vo I ho va frao cho chnh quy n fhI chnh quy n cung ca p dIch vu mang Io I ch dIa
phuong. o hI n pha p dInh cho nha ca m quy n fhI chnh Ia ca p chnh quy n fhu ba, cho nn bang khng
co quy n Iu c g d I vo I nhu ng ha nh d ng cu a ca c chnh quy n fha nh ph fu frI frong pha m vI quy n fa I
pha n cu a ho
16
.
Tuy mo h frong vIc phan chIa frach nhIm gIua cac cap chnh quyn, song hIn phap phan chIa fhu
nhap mf cach raf ranh mach. No an dInh cac cn cu fhu fhu dc fhu cho mI cap chnh quyn va fao ra mf
ch d chIa se fhu khIn cho no, v fhuc chaf, phan chIa IaI fhu nhap gIua cac cap chnh quyn va cac vung
17
.
Ch d chIa se fhu co haI fhanh phan chnh. Thanh phan fhu nhaf gm co nhung phan c dInh cua haI IoaI
fhu chnh cua chnh quyn IIn bang - fhu fhu nhap va fhu san pham cng nghIp - duoc phan chIa fheo mf
cng fhuc c dInh cho cac chnh quyn bang voI fhanh ph. Thanh phan fhu haI gm co fhu gIa frI gIa fng
|VAT) cua bang ma chnh quyn ban phaI chIa se voI fhanh ph frong pham vI faI phaf cua ho. Kf qua Ia,
phan cua fhanh ph frong fhu nhap rong v fhu sau cac khoang chuyn ngan da fng In xap x 40% frong
187
6 nm, fu 12% nm 1987 fng In 17% nm 1992
18
.
Tuy hIn phap 1988 nhan manh phI fap frung hoa, song no van fng cuong su kIm soaf cua chnh quyn
frung uong frong mf IInh vuc fhIf yu: IInh vuc ca nhan. No xac dInh quyn cua cac nhan vIn frong khu
vuc cng cng o ca ba cap chnh quyn va cung cap cho cac nhan vIn cng n vIc Iam va an foan v Iuong.
Cac chnh quyn khng duoc sa fhaI nhung cng chuc du fhua hoc gIam dng Iuong danh nghIa. HIn Phap
cung danh cho cng chuc nhung quyn rng raI v huu bng, va day Ia mf nhan f frong nhung cuc khung
hoang faI chnh k fIp, do chI ph v Iao dng Ia mf phan dang k cho chI fIu cua cac cap chnh quyn duoI
cap quc gIa
19
. Nhung kIm soaf nay noI In van d co qua nhIu quy dInh dI voI cac chnh quyn duoI cap
quc gIa, nhu da duoc frnh bay frong chuong 5.
Vuy muon cuu bung ru hhung houng r no
PhI fap frung hoa faI raxIn da dan dn mf cuc khung hoang kInh f vI m keo daI, gay ra boI fnh frang
mc no ngay mf nhIu cua cac bang
20
.Trong khI hIn phap moI danh cho Thuong vIn quc gIa quyn fu chI
moI d nghI xIn vay cua cac cap chnh quyn duoI cap quc gIa, fh Thuong vIn IaI f khI Iam nhu vay. Kf qua
Ia cac bang va fhanh ph fIp fuc vay muon fu raf nhIu ngun khac nhau. Ho da phaf hanh fraI khoan frn
fhI fruong frong nuoc va da vay cua cac ngan hang fhuong maI fu nhan frong nuoc va cac ngan hang frung
gIan IIn bang khac nhau frong do co ngan hang nha o va fIf kIm IIn bang va ngan hang phaf frIn IIn
bang. Taf ca 26 bang |ch fru co 2 bang) so huu cac ngan hang fhuong maI, ma ho fhnh fhoang vay muon.
Thuong xuyn hon, ho da buc cac ngan hang nay cho cac khach hang uu daI vay. Cac bang cung vay cua nuoc
ngoaI, vay cua ca cac co quan da phuong |ho doI hoI nhung bao dam cua IIn bang va vay cua nhung nguoI cho
vay fu nhan |khng doI co nhung bao dam nhu frn).
Cuc khung hoang v no dIn ra Iam ba hI. HI mo man Ia dI san cua nhung cuc khung hoang no quc
f frong fhap ky 1980, khI ma cac bang - cung voI chnh quyn IIn bang - ngung fra no va IaI cho cac chu no
nuoc ngoaI. Mf khI chnh phu va cac chu no o cap quc gIa daf duoc mf hIp dInh, fh chnh quyn IIn bang
fm cach II keo cac bang nI IaI vIc fra no va IaI cua ho. Nm 1989, chnh quyn IIn bang da fhoa fhuan dI
cac khoang no fch fu con khaf IaI va phan vn con IaI fhanh mf khoang no duy nhaf cua ngan kh IIn bang,
sp df IaI ky han fra no cho 19 fy !S fheo nhung dIu khoang do
21
.
HI fhu haI, bf dau vao cuI fhap ky 1980 gm co nhung khoang no cua cac bang dI voI cac co quan faI
chnh IIn bang. No duoc gIaI quyf bng cach dInh IaI ky han fra no cho xap x 28 fu !S v fIn vay va
chuyn chung sang ngan kh IIn bang. Nhung chnh quyn IIn bang IaI ghI mf dIu khoang mIn frach
nhIm vao frong hIp dInh do. Nu fy I gIua chI ph fra no cua cac ban so voI fhu nhap cua cac bang fng In
qua mf nguong do Thuong vIn an dInh, fh phan du fhua do co fh duoc hoan IaI va dung Iam vn cho s no
chua fra. ng cach hoan IaI ky han fra phan vn va an dInh mf muc khng ch dI voI chI ph dIch vu no,
nhung hIp dInh nay da Iam gIam dI raf nhIu ganh nng fruoc mf cua cac bang. Nhung dIu khoang mIn
frach nhIm cung Iam cho nguoI fa fuong nhu chnh quyn IIn bang se sn sang mIn fru no cho baf cu bang
nao doI hoI.
HI fhu ba bf dau vao dau fhap ky 1990 va xoay quanh vIc khng fra duoc nhung fraI phIu nI dIa cua
cac bang. n bang Ion fhuc hIn hau hf vIc cap vn bng fraI phIu: Sao PauIo, RI de JaneIro, MInas
CeraIs, va RIo Crande do SuI. Xua nay, cac ngan hang fhuong maI bang bao Ianh cho nhung fraI phIu nay,
va chung cuI cung duoc fra cho cac ngan hang va cac nha dau fu f- nhan. Cac fraI phIu nay fhng fhuong
co ky han 5 nm, fra ca vn Ian IaI. Iu ma maI Ia, cuc khung hoang v fraI phIu IaI do fhanh cng raf Ion
cua k hoach n dInh hoa cua chnh phu, k hoach PIano ReaI, day foI. K hoach nay da gIam manh Iam phaf,
khIn cho cac bang khng con frng cho o Iam phaf d ha fhap dan fIn Iuong va fIn huu fhuc f
22
. Kf qua
Ia, chng bao Iau chnh quyn cac bang dung fruoc nhung bang Iuong bng fu 80% dn 90% fhu nhap cua ho.
o fnh hnh faI chnh cua cac bang fro nn bap bnh hon, cac ngan hang fu nhan bf dau nang cao IaI
suaf va ruf ngn fhoI han gIu fraI phIu. CuI cung Ia, cac ngan hang fu nhan fu chI gIu no cho cac bang bng
baf cu gIa nao. Cac bang o vao fnh fh khng co kha nng fra no Ian hoan no va fm su cuu fro cua chnh
188
quyn IIn bang, va chnh quyn IIn bang cho phep ho d fraI phIu cua ho Iay fraI phIu cua IIn bang vn
d ban duoc hon. Nhung voI IaI suaf frn fraI phIu IIn bang xoay quanh 25-30% fheo gIa fhuc f khI no
bng fraI phIu n bung In fhanh 1 fy !S nm 1995 va bung In fhm 10,7 fy !S nua vao nm 1996. n
cuI 1996, khI no fraI phIu cua cac bang Ia 52 fy !S. NghIa vu IaI suaf nng n v fng s no ngay mf
fng nay, kf hop voI su baf Iuc cua cac bang khng fh gIam bof chI ph v nhan su hoc gIa fng fhu nhap,
da dan dn nhung khoang fham huf ngay mf fng cua bang va fhanh ph. Tu mf du fhua 0, 7% CP frong
nm 1992, can can kInh doanh cua cac chnh quyn bang va fhanh ph gIam xung muc fhIu huf 2,3% CP
frong nm 1997 - 52% cao hon muc fhIu huf cua chnh quyn IIn bang.
Cac cuc fhuong Iuong nhm gIaI quyf fnh hnh no bf dau vao gIua nm 1995 voI ba bn fham gIa:
Quc hI IIn bang, fng fhng cung voI dI ngu kInh f cua ng, va cac bang. Nhung maI cho dn fhang 12-
1997, bang - con no Ion dau fIn bang Sao PauIo, moI ky kf mf hIp dInh froI buc voI chnh quyn IIn bang.
Cac bang - con no Ion khac fIp fheo sau frong hon 9 fhang sau. No chung, cac hIp dInh dI fheo hnh fhaI cua
haI hIp dInh fruoc v no. No duoc sp xp IaI ky han fra chu khng phaI duoc xoa bo, va mf muc khng ch
v dIch vu no duoc ap df, cao hon nua fh chI ph co fh bI chuyn fhanh vn va dua vao fng s no. Su dI moI
chnh cua nhung hIp dInh moI v no Ia mf fro cap Ion v IaI suaf. Thay v yu cau cac chnh quyn duoI cap
quc gIa phaI fra IaI suaf hIn hanh v fraI phIu IIn bang, chnh quyn IIn bang dng y ap df mf IaI sua f
fhuc f Ia 6%.
VoI mI Ian xoa no, chnh quyn IIn bang IaI fm cach fhf chf nhung quy dInh v vIc dI vay cua cac
bang. Cac bang duoc dInh IaI ky han fra no, bI yu cau phaI d cho chnh quyn IIn bang chIf khau dIch vu
no frong cac khoang chuyn ngan In chnh phu. VIc cho vay moI cua IIn bang cho cac ban hIn khng co
kha nng fra no, fh bI cam. HIn Phap da duoc sua dI d ngn cam van d fraI phIu moI cua bang cho dn
nm 2000, va ngan hang frung uong khng cho phep cac ngan hang fu nhan gIa fng cac khoang gIu cac mon
no cua cac bang. Cac quy dInh cua IIn bang chua du d ngn chn hI moI nhaf v khung hoang no bf dau
frong nm 1999, do hau hf muc gIa fng moI day v no bf ngun khng phaI fu nhung khoang vay moI, ma
fu vIc chuyn IaI suaf v no hIn co fhanh vn.
Anh huong kInh f vI m cua cac hIp dInh dInh IaI ky han fra no bI han ch. Tuy cac hIp dInh co ha
fhap cac IaI suaf ma cac bang fra, song chnh quyn IIn bang fIp fuc Ia chu no cua cac bang va fIp fuc fra
chI ph fhuc f cua vIc vay vn. IaI suaf do khu vuc cng cng noI chung phaI fra fh chua gIam. Hon nua, cac
dIu khoang cua hIp dInh chua du d ngn chn vIc chuyn IaI suaf v cac khoang no cua chnh quyn IIn
bang fhanh vn. No cua bang da fIp fuc fng In, vay Ia cac hIp dInh da khng gIam duoc chI ph v IaI suaf
fng hop ma khu vuc cng cng ganh fra. Chung ch Iam caI vIc Ia chuyn fhm chI ph va IaI suaf sang cng
kh IIn bang.
Co lh Ium Juoc g
Mf s kha canh cua gIaI phap cho cuc khung hoang faI chnh va IIn chnh phu nay khng kho xac dInh.
an dau, chnh quyn IIn bang phaI d cap dn ngun gc nn fang cua cuc khung hoang v no bng cach
fm ra mf cach fhuc d kIm soaf chI ph v nhan su, ngn maf 80-90 fhu nhap hIn fhoI. VIc gIam bof
nhung chI ph nay doI hoI phaI baI bo nhung kIm soaf dI voI cac chnh sach nhan su cua bang duoc ghI frong
hIn phap 1988, sao cho cac bang co fh sa fhaI nhan vIn du fhua, fhuong Iuong vIc gIam Iuong ap dung
nhung fIu chuan chf che hon cho vIc v ngh huu va gIam bof nhung IoI ch huu fr.
Chnh phu cung phaI hanh dng d xoa bo fam Iy cho doI su cuu van cua IIn bang dI voI cac ngan hang.
Vu cuu van ngan hang dau fIn bao hIu cho cac bang va nhung nguoI cho cac ban vay, rng chnh quyn IIn
bang sn sang nhay vao cuu van nhung chnh quyn dIa phuong mc no. Trong khI mf s nha cho vay co fh
frn fhuc f da fIn rng: nhung ke dI vay cua ho Ia co kha nng fra no, song ho con fIn rng chnh quyn IIn
bang se Iam gIau frn cac khoang no cua cac bang nu nhu su n dInh cua h fhng faI chnh bI de doa, hoc
co kha nng n ra mf su sup d cua cac dIch vu faI mf bang Ion. ao dam ngam cua IIn bang da cho phep
cac bang fIp fuc vay muon vuof xa muc ma ho co kha nng fra duoc no.
189
Nhung quy dInh IIn bang hIn fhoI nhm gIoI han su vay muon cua cac cap duoI cap quc gIa, ro rang
khng du d chng IaI su frng cho nay Nhung cac bang khng fh dI vay fru phI co mf aI do sn sang cho ho
vay. Nu nhung nguoI cho vay fu nhan fIn rng chnh quyn IIn bang se khng cuu gIup cac bang khng fra
duoc no, fh ban fhan nhung nguoI cho vay do se hanh dng nhu mf ngun fao ra nhung han ch
23
. Thuyf
phuc nhung nguoI cho vay rng sp foI se khng co su cu van ngan hang fu pha IIn bang, Ia mf cng vIc doI
hoI khng ch Ia mf fuyn b v y dInh, dc bIf frong bI canh IIch su cac cuc cuu van moI day cua raxIn.
Chnh quyn IIn bang can chung mInh se cam kf cua mnh bng cach d cho mf chnh quyn bang khng
fra duoc no va d cho nguoI cho vay va bang do d ra mf cach gIaI quyf. Mf khI nhung nguoI cho vay fu
nhan fIn rng vIc cap vn cho cac chnh quyn duoI cap quc gIa chua dung nhung ruI ro fhuc su, fh co nhIu
kha nng Ia ho se kIm ch vIc cho vay cua ho, mc du co nhung IoI ku naI cua fhng dc cac bang. ThIf Iap
mf su han ch v mf hIn phap dI voI kha nng cua chnh phu IIn bang cho cac bang vay, se nang cao hon
fnh dang fIn cay cua chnh sach nay
24
.
Iam nhe bof cac nhIm vu IIn bang v cac chnh sach nhan su duoI cap quc gIa va Iam cung rn fhm
han ch v ngan sach dI voI vIc dI vay cua cac cap duoI cap quc gIa, se gop phan ngn chn nhung cuc
khung hoang fuong IaI v no. Nhung sau cung, mf cuc caI cach bn vung doI hoI phaI fhay dI nhung fnh
hung chnh frI nay da de ra nhung chnh sach nay. Su phan chIa quyn Iuc gIua fng fhng va nganh Iap
phap can duoc xem xef IaI, cung voI nhung quy fc bau cu nao da dan dn vIc xef Ie dang o muc d cao d n
vay, va fnh frang fhIu ky Iuaf. NhIu bIn phap duoc noI dn o chuong 5 dc bIf fhch hop voI fruong hop
raxIn. khIn cho cac nhom IoI ch cua cac bang gp nhIu kho khn hon frong vIc am muu chng IaI foan
fh, vn phong fng fhng phaI duoc fng cuong, co Ie bng cach yu cau phaI co mf da s fuyf dI moI bac
bo duoc su phu quyf cua fng fhng. K fu dnh cao cua cuc khung hoang v no raxIn da co nhIu buoc dI
fch cuc. Nm 1998, Quc hI da fhng qua mf dIu khoang b sung HIn Phap cho phep cac bang sa fhaI
nhan vIn |voI dIu kIn chI fIu v nhan su cua bang vuof qua mf con s phan frm nhaf dInh cua fhu nhan
bang). Nm 1999, chnh phu da dap IaI mf su vIc am I Ia: mf bang khng fra duoc mon no da duoc dInh IaI
ky han, bng cach fhI hanh fham quyn moI cua mnh Ia chIf khau dIch vu no qua han do vao cac khoan
chuyn ngan fu IIn bang sang bang. Sau do, frong nm, Quc hI mo cuc franh caI v mf d nghI fhay dI
quy fc bau cu dI voI Ha vIn, fhay fh ch d hIn hanh v quyn daI dIn fy I voI s dan, bng mf ch d
frong do mf nua s gh se duoc frao cho cac don va bau cu quan bau 1 gh. HaI hanh dng dau frong s
nhung hanh dng nay se phaI dI mf chng duong daI fIp foI vIc cung cap cho cac bang nhung bIn phap va
nhung kch fhch d dI pho IaI nhung suc ep v faI chnh, ma khng can phaI vIn dn fnh fh khng fra
duoc no. Hanh dng fhu ba, nu nhu no dIn ra dung nhu nhung nguoI chu fruong no du kIn, se co fh gIam
bof fnh frang chIa nm xe bay frong dang va fng cuong kha nng cua chnh phu cuong IaI nhung IoI naI xIn
cu van.
Cai thin iu kin sinh hoat th: Karach
Su fng fruong mang fnh bung n cua s dan d fhI faI cac nuoc dang phaf frIn fhach fhuc kha nng cua xa
hI caI fhIn cac dIu kIn sInh hoaf d fhI. Truong hop nghIn cuu nay cho fhay nhung khuyn nghI frong
chuong 7 v vIc cung cap cac dIch vu fhI chnh co fh chuyn fhanh hanh dng nhu fh nao faI KarachI, daI
d fhI cua PakIxfan
25
. KarachI fIu bIu cho nhIu fhanh ph Ion faI cac nuoc dang phaf frIn, noI khu vuc
cng cng gp kho khn frong vIc dI pho voI su fng fruong d fhI nhanh chong. No co nhIu dc dIm gIng
voI ombay, IsfanbuI, Jakarfa va Iagos, fuy rng nhung nguyn nhan gay ra nhung kho khn frong vIc
cung cap dIch vu fh o mI fhanh ph mf khac. Nhu chuong 7 khuyn nghI, faI KarachI, khu vuc cng cng
can fhu huf frI fhuc va fnh nng dng cua phan con IaI frong xa hI fhng qua cac mI quan h cng su voI x
nghIp fu nhan cac nhom cng dng va cac f chuc phI chnh phu. VoI su ung h cua ho, khu vuc cng cng co
fh ch fap frung vao nhung dIch vu nao ma no co fh cung cap, frong do co quyn so huu daf daI, cac dIu I
fhch hop v xay dung va phaf frIn, va co so ha fang chung cho nuoc, h fhng cng ranh, va duong sa.
Kuruchi nguy nuy
11 frIu dan cua KarachI chIm khoang 8% fng s dan PakIxfan va 1/4 s dan d fhI cua nuoc nay |Hp
190
8.5). Thanh ph nay phaf frIn raf nhanh sau cuc dI dan af fIp fheo sau vIc phan chIa vung n fhuc
Anh frong nm 1947, gay ra nhung cng fhng nghIm frong dI voI fhI fruong nha o
26
. Khu vuc cng cng, -
so huu hau hf daf daI frong va xung quanh KarachI, - fu danh cho mnh vaI fro ap dao frong vIc phaf frIn
daf daI. Nhung quy dInh frong vIc phaf frIn daf daI da day cao ph fn cua nhung nha moI xay, bng cach
gIao quyn uy frI nhung fhua daf Ion, phu cap rng raI v quyn duoc dI qua daf nguoI khac d ra nhung fIu
chuan cao v co so ha fang faI ch va uy fhach nhung vaf IIu xay dung fn kem. Nhung quy dInh qua muc
nay da bf hau hf cac gIa dnh phaI fra mf caI gIa cf c. Nhung cham fr frong vIc mo rng co so ha fang
chnh - duong sa, nuoc duong ng, va h fhng cng ranh - han ch vIc cung cap IoaI daf co nhung dIch vu nay
va nang cao fhm nua gIa nhung fhua daf da co nhung dIch vu ay. Nhung han ch do frong vIc cung cap nha
o da fac dng qua IaI voI nhung han ch v nhu cau, dc bIf Ia fnh frang baf Iuc cua cac gIa dnh co fhu nhap
hang frung va fhu nhap fhap khng fh co duoc su cap vn bng cam c. Kf qua Ia mf h fhng phaf frIn
nha o khng chnh fhuc, khng co k hoach va khng co quy dInh.
Tu 1970 dn 1985, khu vuc khng chnh fhuc quan Iy khoang 33% fng s daf da duoc chuyn dI va phaf
frIn fhanh daf xay dung nha o faI vung fhu d, va dap ung duoc hon 50% nhu cau v nha o cua fhanh ph. Tuy
mI nm KarachI can khoang 80.000 don vI nha o, nhung fu 1987 dn 1992 mI nm bnh quan ch co 26.700 don
vI xay dung duoc cap gIay phep. Khu vuc khng chnh fhuc mI nm fao ra khoang 28.000 don vI faI nhung khu
dInh cu khng co k hoach, duoc goI Ia kafchI abadI, frong do hIn nay co dn mf nua s dan fhanh ph dang
sInh sng. S dan faI cac kafchI abadI fng fruong voI fy I hng nm 9% gan gap dI fy I fng fruong dan s
chung cua fhanh ph Ia 4,8%. Maf d cua nhung khu nha hIn co faI cac khu nI fhanh va vIc xay dung baf hop
phap o vung ngoaI da dap ung phan con IaI cua su chnh Ich frong cung va cau v nha o.
Pakixtan Nam A
Cac nc co
thu nhp
thp
oi ngheo va cac ch s xa hi* 490 390 350
oi ngheo (ty l phn trm dn s
di 1USD mt ngay) 34 .. ..
S dn th
(ty l phn trm tng dn s) 35 27 28
Kim ngach xut khu hang hoa va
dch vu/GDP 10,7 12,3 16,5 16,2
Tng s tin tit kim trong
nc/GDP 7,9 10,9 14,2 12,4
1976-86 1987-97 1996 1997 1998-2002
Tng trng bnh qun
hang nm GDP 6,8 4,7 4,7 -0,4 5,8
Hp 8.5
Pakixtan nhn ai th
... Khng co
191
Mf nn cng nghIp h fro da xuaf hIn cung voI nhung kafchI abadI. Nhung nha phaf frIn daf daI
khng fuan fheo cac quy dInh da gIanh duoc daf daI - nhIu khI voI su cau kf cua cac cap co fham quyn v
phaf frIn frong chnh phu - va chIa daf ra fhanh fung I dem ban cho cac gIa dnh rIng re. Nhung ke frung
gIan do mI nm gIanh duoc mf cach baf hop phap f nhaf 1000 acre daf daI nha nuoc faI KarachI va su dung
ch daf ay cho vIc xay nha o baf hop phap. VIc phan phI nuoc duoc kIm soaf boI caI goI Ia gIoI mafIa v
nuoc; ho Iay nuoc fu cac voI nuoc rI phan phaf IaI bng xe cho nuoc. Ngay ca nhung khu co fhu nhap cao
cung fhuong xuyn dung nuoc cung cap bng xe cho nuoc. Mf xe 1200 gaIIon ban voI gIa 200 rupI |3,40 !S),
va gIa nuoc se cao hon khI ban voI khI Iuong nho hon cho nhung gIa dnh khng co du fIn hoc ch chua d
mua nhIu cung mf Iuc. an dan, nhung khu ph fhu nhap fhap nI duoc cac duong cap nuoc bng cach van
dng cac daI dIn cua ho frong hI dng fhI chnh hoc bng cach quyn fIn rI duf Iof cho cac qua chuc nha
nuoc. Mf cach khac Ia, vIc cap nuoc co fh duoc fhu xp boI nhung nguoI phaf frIn daf daI, ho nI duong ng
mf cach baf hop phap va h fhng nuoc cng cng. Cac cng dng nhIu khI quyn fIn rI fu df cac h
fhng cap nuoc nI b bng fIn cua mnh.
Cac kafchI abadI cung fu fhu xp vIc fhu don nuoc fhaI cua mnh. Mf cuc khao saf 136 kafchI abadI faI
KarachI bao gm 79.426 ngI nha va 8.479 ngo nho cho fhay, nhung cng dng da dc duong cng faI 82% s
ngo nho voI s dau fu uoc fnh Ia 200 fy rupI |3,4 frIu !S). TaI fhI fran OrangI, 88.211 ngI nha o 5.856 ngo
nho da xay h x, duong cng chay doc fheo ngo va hon 40 duong cng gop voI s dau fu 74 frIu rupI |1,5 frIu
!S). VoI fy gIa cua khu vuc cng cng phan xay dung nay d ph fn dn gap 10 Ian.
Mf khu vuc xay dung af, khng chnh fhuc hoan foan khng phaI Ia cach fIp can fI uu van d khan
hIm nha o. o cac gIa dnh nhan duoc daf fhng qua nhung dau mI khng chnh quy, cho nn ho khng so
huu fhuc faI san hang dau nay cua ho, va khng fh dung no Iam vaf fh chap da co vn cho xay dung nha o .
Tnh frang baf an v quyn so huu cua ho Iam haI dn caI Ie ra phaI Ia mf kch fhch fu nhIn cho vIc dau
fu vao faI san va co so ha fang. HIu qua kInh f quy m Ion khng fn faI frong vIc cung cap cac dIch vu fhIf
yu boI v dIch vu duoc cung cap nho gIof |va dI khI mf cach baf hop phap). Cac phuong fIn nhIu khI co
chaf Iuong dang ngo, v khu vuc khng chnh fhuc khng co nng Iuc ky fhuaf can fhIf. VIc d rac baf hop
phap cung voI vIc xu Iy khng fhoa dang nhung duong cng dan dn nhung dIu kIn y f ngay cang nguy
hIm. Cng ranh van Ia mf van d dc fhu faI cac khu dInh cu khng chnh fhuc, o day, nguoI dan nhIu khI
d nuoc fhaI vao nhung duong ranh fhoaf nuoc I fhIn fu nhIn. H fhng cng ranh do cng dng xay dung
f khI duoc hop nhaf vao cac k hoach xay dung h fhng cng ranh chnh fhuc. Nu co fh chI ph se duoc
gIam dI raf nhIu va cac du an se duoc hoa fhanh frong mf phan s fhoI gIan hIn nay can co d hoan fhanh
chung, va nhung nguoI ngheo, chu khng phaI cac nha fhau khoan, se Ia nhung nguoI duoc huong IoI.
Cho dn nay chnh phu van fho o, nu khng noI Ia fhu dIch, dI voI cac kafchI abadI, cho du cac khu nay
Ia noI o cua mf nua s dan fhanh ph. Iy Ie Ia cac kafchI abadI nay Ia mf hIn fuong qua d. Cac k hoach
va du an chnh fhuc khng dm xa dn nhung dau fu hIn co vao nhung cng dng nay, voI gIa dInh Ia chnh
phu cuI cung rI se cung cap nhung gIaI phap fIu chuan chaf Iuong cao. Cac f chuc co co so frong cng dng
va cac f chuc phI chnh phu doI co mf su fhay dI v chnh sach, nhung frach nhIm chnh fhuc v van d
nha o bI xef Ie gIua cac co quan fhI chnh fnh va IIn bang, chng cheo In nhau, khIn cho kho co duoc mf
hanh dng cu fh
27
.
Con Juong loi cui cuch
Nhung fhay dI va sp xp nao v f chuc se dem IaI nhung kf qua fhuan IoI nhaf, frong nhung dIu kIn cua
KarachI hIn nay7 Nhu Ia mf buoc fhen chf dau fIn, chnh phu can phaI fhua nhan rng nhung g hIn
dang fn faI frn mf daf khng phaI Ia mf fnh fh fam fhoI, ma Ia mf fhuc f. Cac kafchI abadI Ia dIm
xuaf phaf cho vIc suy nghI v fuong IaI cua KarachI. Nhung dau fu rng Ion cua cng dng vao nha o va co so
ha fang Ia mf phan frong fuong IaI cua fhanh ph, va xoa bo no d bf dau IaI fu con s khng fhuc su Ia dIu
khng fh Iam duoc. V vay, baf ky k hoach nao v nha o ma chnh phu d ra cung du phaI fnh dn nhung
cng dng khng chnh fhuc nay.
192
Chnh phu cong phaI nuI duong - va cuI cung Ia fh ch hoa - nhung fac dng qua IaI gIua cac co quan
chnh phu, cac nhom IoI ch |chnh fhuc va khng chnh fhuc), va cac cng dng. HIn fhoI, khng co may Iong
fIn gIua cac vaI dIn khac nhau frong vo kIch v nha o, dc bIf gIua chnh phu va cac f chuc daI dIn cho cac
gIa dnh co fhu nhap fhap. Cac nhom nay hIu bIu hf suc chnh xac v dIu kIn nha o, va o vao vI fr ff d
frnh bay cac nhu cau cua nguoI dan. Iam vIc voI ho se gIup bao dam cac uu fIn v nha o se duoc dap ung;
nhung cac nhom nay can duoc fIp xuc voI fhng fIn ff nu mun cho ho hoaf dng co hIu qua. Mf phuong
phap b sung d Iay IaI Iong fIn Ia hop Iy hoa frach nhIm chng cheo nhau cua cac co quan cap fhanh ph
fnh va IIn bang nhm fng cuong fInh fhan frach nhIm o mI cap.
VIc co qua nhIu quy dInh v fhI fruong nha o da dan dn h fhng cung cap nha o khng fh Iam vIc
duoc hIn nay cua KarachI. H fhng nay can duoc fhay fh bng mf h fhng hop nhaf cac cng fy xay dung
fu nhan hop phap vao fhI fruong cho cac cu dan co fhu nhap fhap. V du, fIu chuan cho vIc chIa nho va xay
dung phaI Iam cho co fnh fhuc f hon. Tuy van d nha o phaI dap ung nhung yu cau v y f va an nInh, song
no khng can fhIf phaI ky cang dn muc gay fng gIa nhu mf cach khng can fhIf, vuof ra ngoaI fam fay
cua nhung nguoI co fhu nhap fhap.
V phan mnh, khu vuc cng cng can gIoI han vaI fro cua mnh frong h fhng chnh fhuc san xuaf nha
o faI nhung IInh vuc ma no co IoI fh so sanh. IInh vuc dau fIn frong s nay Ia v quyn so huu. Chnh phu
can fIp fuc vIc cap gIay chung nhan quyn so huu va caI fIn vIc quan Iy cac ch d dng ky quyn so huu.
IInh vuc fhu haI Ia co so ha fang chung. KarachI can dn nhung duong dan nuoc va duong cng moI va nhung
con duong Ion chung d nI mang duong cap ba - hIn da co frong cac kafchI abadI - voI co so ha fang cng cng
hIn co. IInh vuc fhu ba Ia fn dung nha o. Chnh phu co fh caI fhIn frIn vong v nha o cho cu dan co fhu
nhap fhap bng cach cho phep ho xIn fn dung mf cach fap fh. Nhung nhom cng dng co kha nng np mf
khoang fra ngay mf phan co fh chap nhan duoc frong vIc mua daf, co fh Ia mf ngun quan frong cho vIc
phaf frIn co so ha fang. Mf khI da co quyn so huu daf daI rI, ho co fh dung faI san do Iam vaf fh chap cho
nhung khoan vay d xay dung co so ha fang.
a bIn phap nay co fh gIam bof chI ph xay dung nha o moI co nhung dIch vu fhIf yu. Nhung chnh
phu cung phaI d cap dn nhung van d hIn fhoI cua cac kafchI abadI, co fh Ia bng cach ap dung m hnh
phaf frIn cua du an fh dIm. OrangI duoc frnh bay frong chuong 78. M hnh nay gIam bof chI ph phaf
frIn nI b xung khoang 10% chI ph k hoach hoa quy uoc va Iam cho cac khau bao duong va van hanh co
fh fhuc hIn duoc. Thanh ph co fh fhIf k co so ha fang fuong IaI sao cho no hop nhaf nhung phuong fIn
do cng dng xay dung vao mang IuoI chung. Thanh ph cung co fh cung cap su c van ky fhuaf cho nhung
nguoI fhau khoan khng chnh fhuc, co Ie bng nhung fIn frnh cap gIay chung nhan d nang cao fay ngh
cua ho.
V cap nuoc, chnh phu co fh fnh dn vIc chnh fhuc hoa vIc fu nhan hoa frn fhuc f vn da dIn ra
rI. Thay v fm cach mo rng mang IuoI cap nuoc cua mnh dn cac khu dInh cu khng chnh fhuc, co quan
cap nuoc KarachI co fh nn xem xef dn nhung hop dng nhuong quyn cung cap nuoc quy m Ion gIau suc
canh franh. KInh nghIm cua Paragoay cho fhay khI cac nha cung cap nho duoc phep hoaf dng co canh franh
frong mf mI fruong n dInh, fh nhung nha cap nuoc bng xe cho nuoc, cuI cung, se fhay rng buoc fIn In
fhay fh vIc Iam ay bng cap nuoc bng duong ng Ia phuc vu IoI ch kInh f cua ho |Chuong 7). Tuy nhIn,
frong khI cho doI fh fef nhaf Ia cac nha cung cap fu nhan c gng Iam cho cac dIch vu cua ho fhch nghI voI
nhung dc dIm kInh f xa hI va vaf chaf cua nhung khu ph ma ho phuc vu.
an dan, nhung bIn phap nay co fh bIn dI fhI fruong nha o cua KarachI. KhI chI ph v nha o chnh
fhuc gIam dI, fy I nhung gIa dnh dua vao h fhng san xuaf nha o khng chnh fhuc se gIam dI. Va khI chnh
phu fhI hanh mf cach fIp can mang fnh h fro nhIu hon dI voI cac kafchI abadI, fh s gIa dnh khng co
quyn huong dung an foan va co so ha fang chung cung se gIam dI nf.
Vun p nhng hp lc nng thn thanh th: Tandania
Trong s faf ca nhung vung dang phaf frIn, vung chau PhI Nam Xahara co muc d fng fruong foan cuc yu
193
kem nhaf frong 15 nm qua. Vung nay da ngay cang bI gaf ra ngoaI I frong nn kInh f foan cau, va no nan
cua no, fnh fheo fy frong CP hIn nay, Ia nng n nhaf so voI baf cu vung nao. Vung chau PhI Nam Xahara
cung dang co muc gIa fng nhanh nhaf v s dan d fhI. u doan v Iuc dIa nay, - da sang In ngn nguI frong
cac nm 1995-1997, - nhung, mf Ian nua IaI xem ra co ve bap bnh. I voI nn kInh f dc frung, chu yu Ia
nng fhn, o chau PhI nhu TandanIa, fh foan can hoa va d fhI hoa mo ra mf cua s hy vong nho be |Hp
8.6). TandanIa co fh khaI fhac nhung fh Iuc nay nhu fh nao d kch fhch nn kInh f nng fhn cua mnh
va Iam cho no fro fhanh mf dng co fng fruong cho mf nuoc ma CP hIn dang fng o nhIp d 3-4% mf
nm.
Nhung Jiu hin bun J0u
a phan fu foan b s dan TandanIa sInh sng faI cac vung nng fhn, va nng nghIp chIm hon 50% CP
cua nuoc nay. Trng frof hau hf Ia nng nghIp fu cung fu cap, dau vao fhap vI quang canh fheo II- fruyn
fhng. San Iuong nng nghIp da fng In frong may nm gan day chu yu do nha nng frng frof nhIu daf
daI hon |nng suaf fhap va dam chan faI ch frong gan ba fhap ky). Nganh ch fao ch dong gop co 7% CP
mf fy frong da gIam dI fhm nua frong haI fhap ky qua do cac hang rao fhu quan da bI baI bo va khu vuc
cng cng da ruf khoI mf s hoaf dng san xuaf fhua I. Nhung hoaf dng chnh Ia cho bIn Iuong fhuc, ch
fao vaf IIu xay dung, san xuaf gIay va bao b, chu yu cho fhI fruong frong nuoc. Xuaf khau cua TandanIa
gm co nng san chua ch bIn va khoang san, va da da dang hoa dI chuf fu gIua fhap ky 1980.Mua mang
Tandania
Vung chu
Phi Nam
Xahara
Cac nc co
thu nhp
thp
oi ngheo va cac ch s xa hi* 210 500 350
oi ngheo (ty l phn trm dn s
di 1USD mt ngay) 51 .. ..
S dn th
(ty l phn trm tng dn s) 24 32 28
Tu i tho d ki n lu c ra i (nm) 51 52 59
Tng u t trong nc/GDP .. 22,0 18,0 19,5
Kim ngach xut khu hang hoa va
dch vu/GDP .. 7,8 21,5 23,2
Tng s tin tit kim trong
nc/GDP .. 9,9 3,4 12,6
1976-86 1987-97 1996 1997 1998-2002
Tng tr ng bnh qun
ha ng nm GDP .. 2,9 4,1 3,9 5,5
... Khng co
Hp 8.6
Tandania nhn ai th
194
cho xuaf khau, chu yu do cac chu fraI nho san xuaf chI phIu khoang 8% san Iuong nng nghIp, fuy doanh
fhu v hoa cf dang fng In. NgoaI nhung fhuong pham nay va nhung mf hang nhu ca ph, che, haf dIu,
ng, bng, va cac, IInh vuc fhu ngoaI f chnh Ia du IIch, mf ngun fhu nhan dang k dI voI nuoc nay. V mf
frung han, xuaf khau vang co fh vuof fhu nhap v hoa ma fhuong pham.
Nm 1988, TandanIa fhu huf 140 frIu !S mf nm dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI, so voI 7 frIu !S
hI gIua fhap ky 1970, frong do hau hf Ia dau fu vao nganh khaI khoang va s du vao co so ha fang cho du
IIch. VIc fu nhan hoa ngan hang va cac nganh phuc vu cng cng dang bf dau fhu huf vn vao mf s khu
vuc khac, nhu vIn fhng. VIc huy dng vn fu ngun fIn fIf kIm frong nuoc va khu vuc cng cng Ia
khIm fn, nhu o hau hf cac nuoc chau PhI. Nhung dau fu duoc faI fro mf phan boI vIn fro quc f, kha cao
so voI CP.
S dan d fhI TandanIa fng hng nm khoang 5% - mf fy I gIa fng nhanh, nhung khng phaI Ia baf
fhuong, xef dn muc d d fh hoa fuong dI fhap cua nuoc nay |Iu d 8.1). fhanh ph Ion nhaf fao ra hon
1/3 CP, frong do ar es SaIaam chIm 17%. Mun cho TandanI fhuc hIn va duy fr duoc muc fng fruong
7-8 frong haI fhap ky foI |do nuoc nay phaI daf duoc fIn b dang k chng IaI ngheo nan), fng fruong nhIu
hon phaI duoc sInh ra fu cac fhanh ph. Tuy nhIn, do su ap dao cua khu vuc nng fhn, fhanh fch kInh f
fng quaf se phu fhuc va vIc gIa fng cac dau mI nng fhn - fhanh fhI fhuong maI hoa nng nghIp, va
day manh cac hoaf dng phI frng frof. HIn fhoI, da dang hoa nng nghIp va nng suaf nng nghIp con o
muc fhap, va fhu nhap fu cac hoaf dng phI frng frof con duoI muc frung bnh dI voI vung chau PhI Nam
Xahara. Nhung su phaf frIn nhu vay co nhIu kha nng se dIn ra faI nhung vung xung quanh d fhI, rI sau
do mo rng vao nhung vung o sau frong daf IIOn, nho vao da fhuc day fu cac fhI fruong va IoI fh kInh f cua
khu san xuaf fap frung faI cac fhanh ph
29
.
Cuc mi guun h cng su J lhj - nng lhn
Mf mI quan h cng su d fhI - nng fhn se hoaf dng nhu fh nao7 KInh nghIm cua cac nn kInh f nng
nghIp co fhu nhap fhap khac, nhu Trung Quc, IndnxIa va VIf Nam cho fhay co cach caI fhIn cac mI IIn
kf gIua cac vung nng fhn va fhanh fhI co fh gop phan Iam fng nng suaf o nng fhn. Nhung cach do
gm co: dung frI fhuc ky fhuaf va f chuc moI, mo rng kha nng gIa nhap fhI fruong cho nng san, va khaI
fhac cac dau vao sInh hoc, hoa hoc va co kh moI. TandanI co fh fhch nghI nhung cach fIp can nay bng cach
dI fheo nhung buoc sau day:
uoc 1: ThIf Iap mang IuoI h fro d fao ra quan h fIn cay gIua cac nganh kInh doanh d fhI va quanh
d fhI voI cac nha san xuaf nng fhn. VoI hon 70% fhu nhap fu nng fhn phu fhuc va nng nghIp,TandanIa
co nhIu fIm nng phaf frIn cng nghIp nng fhn30. NgoaI ra, voI ch co mI 1/8 dau ra nng nghIp hIn
duoc dua ra fhI fruong, cac mI IIn kf nng fhn - d fhI se co fh dong gop duoc nhIu cho phaf frIn nng
nghIp. Nng dan TandanIa fhIu fhng fIn, co so ha fang, van faI va fn dung do quy m nho be va phuong
huong fu cung fu cap cua cac hoaf dng frng frof
31
. Nhung faI nhung vung nng fhn fuong dI gan fhanh
fhI, vI fr o gan cac fhI fruong va fhng fIn co fh gIup khc phuc nhung van d nay. CIao dIch fhI fruong phaI
dIn ra frn mf bI canh bao dam Ia noI chung cac hop dng phaI duoc fn frong, cac hoa don phaI duoc fhanh
foan hang hoa phaI duoc gIao, va chI ph van faI phaI quan Iy duoc. Cac hop dng hop phap va bao hIm chnh
fhuc Ia mf co ch d cung cap nhung ban dam nay. Nhung cac quan h chung fc, fn gIao va ruf fhIf Ia mf
ngun vn xa hI va h fro nhung su sp xp san xuaf IInh hoaf va nhung k hoach fhau IaI |xem Hp 2).
Nhung mang IuoI xa hI nhu vay dIn ra ff dep faI mIn ng NIgIrIa doc fheo mf fruc gm co Aba, NnevI
va OnIfsha. V du, faI NnevI, cac fhanh vIn cua cng dng Igbo da Iap ra mf nganh cng nghIp san xuaf
phu fung xe hoI dua vao cac quan h chung fc d gIam bof chI ph gIao dIch
32
.
Nhung f chuc frung gIan voI nhung dau mI nng fhn vung manh, dong mf vaI fro Ion frong vIc xay
dung nhung mang IuoI nhu vay. Phan Ion fuy fhuc o cac mI quan h xa hI gIua ngoaI vI d fhI va d fhI, va
o fhaI d cua cac nhom kInh doanh d fhI sn sang vuon ra cac vung nng fhn xung quanh.TaI nhung fhanh
ph nhu Arusha va MoshI, mf fang Iop uu fu frong kInh doanh da n sau ben r faI do - gIa dnh Chaggas -
co fh da so huu mf mang IuoI dIa phuong rI, cung voI vIc faI fro fhoa dang, co fh dung Iam co so cho vIc
195
fng Iam cho san Iuong fng vof, fh hang fhu hoach khng fh chuyn dI duoc v phuong fIn van faI khng
fhch ung. Kf qua Ia, nng dan gp kho khn frong vIc ban san pham cua ho, va san Iuong IaI suf xung
nhanh chong
35
.
CaI fhIn van faI va vIn fhng Ia quan frong khng ch v cac phuong fIn nay se fng cuong cac mI day
IIn h frong nI b TandanIa, ma con v chung se gn nI nuoc nay mf cach chf che hon voI nn kInh f foan
cau. duy fr su fIp xuc chf che voI fhI fruong nuoc ngoaI - va d chuyn cho va fIp nhan hang fheo dung
fhoI gIan bIu - cac nganh kInh doanh cua TandanIa can dn mf co so ha fang duoc quan Iy ff, no se gIu cho
vIc van hanh va I ph cua nguoI su dung faI cac haI cang va khng cang o muc fhap nhaf
36
. Iu do cung
dung dI voI gIa vIn fhng quc f. Mun cho cac nha xuaf khau Tandama canh franh co hIu qua voI nhung
nha cung cap faI Nam PhI va Nam A, fh co so ha fang cua TandanIa phaI cung cap duoc nhung dIch vu fuong
duong, voI I ph fuong fu. Iu nay doI hoI khu vuc fu nhan phaI dong mf vaI fro Ion frong vIc xay dung va
van hanh co so ha fang v van faI, gIao fhng va dIn nng.
Buoc 8. Cai tbicn nbung Juong kcnb cbo ngbicn cuu n6ng ngbicp ca c6ng ngbicp ca nbung Jicb cu mo
r6ng Jc Jua c6ng ngbc cao kinb tc n6ng tb6n. VIc fruyn ba cng ngh bng cac nganh kInh doanh fu nhan,
cac vIn nghIn cuu cua chnh phu, va cac phuong fIn fhng fIn daI chung, Ia fhIf yu frong vIc nang cao
nng suaf nng nghIp, fhu nhap va nhu cau v san pham phI nng nghIp cua TandanIa. No con co fh nuI
duong cac hoaf dng ch bIn va cng nghIp frong cac vanh daI xung quanh cac fhanh ph, noI nhung fhanh
qua fIm fang cua nhung hoaf dng nay Ia cao nhaf va d fhay nhaf
37
7
Cac dIch vu mo rng nng nghIp chuyn mn duoc quan Iy fu frn xung duoI, da khng hoaf dng ff
faI ng PhI
38
. Nhung kInh nghIm faI cac nuoc khac cho fhay co fh Iam cho cac dIch vu mo rng huu hIu
hon. Cac dIch vu ay phaI huong v khach hang, dIu chnh fheo nhu cau cua fung nhom dc fhu, va co kha
nng chuyn gIao nhung cng ngh moI nhaf
39
. chung phaI hoaf dng frong nhung IInh vuc co co so ha fang
Ianh manh, dc bIf Ia duong sa va dIn nng, duoc fIp can d dang cac dau vao nng nghIp hIn daI, va
duoc fham nhap d dang fhI fruong, chng han, faI cac vung Ian can cac d fhI. Nhung n Iuc ay cung phaI
duoc huong v nhung nhom co nhIu kha nng sang fao nhaf - nghIa Ia nhung nhom co frnh d hoc van d
khaI fhac cac co hI ma nhung cng ngh moI dem IaI.
Biu 8.1
S dn Tandania ngay cang c th hoa
mo rng. Cung nhu vay, cac cng dng chau A faI
ar es SaIaam, IIndI, va nhung noI khac co fh mo
rng cac mang IuoI fIp fhI cua ho dn cac Iang ngoaI
vI d fhI. Nhung vIc fng cuong cac fh cho chnh
fhuc Iam nhIm vu gn gIu cac quyn IoI, se b sung
cho nhung dan xp khng chnh fhuc.
Buoc 2. Xy Jung co so ba tng. Mf nn kInh
f hIn daI phu fhuc vao nganh van faI mf daf va
vIn fhng huu hIu, haI IoaI dIch vu gn nI cac
nha san xuaf o nng fhn, cac nha cung cap dIch vu
nhu nhung nha cho fhu hang hoa va cac cng fy
fIp fhI, voI cac nganh kInh doanh d fhI Trong van
faI, dIu buc fhIf dI voI chnh phu Ia fng cuong
dang k h fhng duong sa. Nhung con duong ff Ia
dc bIf can fhIf o nhung vung fIp gIap voI nhung
khu d fhI Ion, nhm fao dIu kIn fhuan IoI cho
vIc hoa nhap cac fhanh ph voI vung nng fhn
xung quanh. Ch co 12% s duong o TandanIa Ia o
frong fnh frang ff, co phan con IaI df ra chI ph
van hanh xe c du frI fuong duong voI mf phan
ba fhu nhap v nhap khau frong nm 1990
34
. Nhung
anh huong dI voI vIc phaf frIn hoa mau fhuong
pham Ia nghIm frong; frong qua khu, khI gIa ca
196
VIc cung cap vIc nghIn cuu va nhung dIch vu mo rng hIu qua doI hoI mf su hIu bIf v nn kInh
f nng fhn xung quanh cac fhanh ph noI co nhung kch fhch Ion nhaf cho vIc sang fao. Cac dIch vu khI ay
co fh duoc huong v nn nng nghIp fhuong maI quanh d fhI dang xuaf hIn voI nhung mI kf nI cng
nghIp va co fh fIp hoa cung voI mI fruong kInh f dang fhay dI. C gng cung cap nhung dIch vu nhu vay
o khp noI frong nuoc co Ie se ch nhan duoc su fhuong cng khng dang k. Nhung vIc fap frung duoc nng
Iuc co o nhung IInh vuc co nhIu kha nng nhaf cho su hop Iuc nng fhn - fhanh fhI, se co fh fao ra nhung
su fng fruong nng dng ma TandanI hf suc can dn.
Buoc 4. kbai tbac nbung /oi tbc cua kinb Joanb ca nbung kct n6i tr tuc toan cu TandanIa co mf cng
dng kInh doanh ban dIa duoc kf nI voI Trung ng, chau u va Nam A |xem Chuong I). Nhung mf IIch su
v nhung dIu froI buc cua chnh phu dI voI hoaf dng cua khu vuc fu nhan da huong phan Ion nhung nng
Iuc cua cng dng nay vao fhuong maI, ban bun, va nhung hoaf dng ban Ie
40
. Cho du muc fIu da khuyn
khch cac nganh kInh doanh dIa phuong mo rng va da dang hoa, hay no se Iam cho TandanIa fro nn hap
dan hon dI voI cac nha dau fu nuoc ngoaI, fh van can co nhung quy fc hop hIn va phap Iy d bao v cac
quyn so huu, ep buc vIc fhuc fhI cac hop dng va gIam bof su can fhIp cua nha nuoc
41
. Mf nn bao ch fu
do co fh hau fhuan cho nhung bIn phap phap Iy nay bng cach hanh dng nhu mf nhan f froI buc, va
bng cach gIup vao vIc bf buc cac co quan cng cng cung nhu fu nhan phaI co fInh fhan frach nhIm .
Khun kh co ban da co o TandanIa nhung con fhIu su fIn cay frong con mf cac nha dau fu Ia nhung nguoI
moI day danh gIa TandanI Ia mf frong nhung nuoc co f fham nhung Ion nhaf fh gIoI
42
.
VIc ha dan cac hang rao fhu quan se caI fhIn su fIp can cua cac nha kInh doanh d fhI voI fhIf bI, cac
dau vao va cng ngh ma ho can d xay dung nhung hoaf dng kInh doanh co suc canh franh. Nhung su mo
cua con bao gm nhIu fhu hon Ia ch fu do fhuong maI. No con bao gm vIc fuan fhu nhung quy fc chI phI
nhung dIu Iuaf fhuong maI, nhung hop dng, va cac quyn ca nhan. HIu fheo nghIa sau rng hon do, fh mo
cua co fh Iam vung manh fhm nhung bao dam cua chnh phu dI voI cng dng kInh doanh v cac quyn so
huu va nhung fhoa uoc fheo hop dng. No cung con co fh kch fhch dau fu fu nhan frong nuoc va gIa fng
Iung dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI vao cng nghIp
43
.
Mf mI fruong kInh doanh an foan va mo cua co nhIu kha nng dan dn mf Iung fro v cua nhan
cng Ianh ngh fu nuoc ngoaI, va co fac dung khuyn khch cac ca nhan hoc hoI ky fhuaf chuyn mn. NhIu
nn kInh f ng A, sau khI da fraI qua mf fnh frang bI ruf maf chaf xam fu fhap ky 1960 suf cho dn dau
fhap ky 1980 da fhIf Iap nhung mI fruong kInh doanh mo cua va IInh hoaf co fac dung fhu huf nhIu nguoI
da bo dI fro v. Tnh fhao vaf, frI fhuc va fIn vn ruf ra fu cuc dI dan nguoc chIu nay da gIup cho nhung
nuoc ay fm ra nhung fhI fruong haI ngoaI moI. Nhung dI dan nguoc chIu cung Im cung ch Ia mf gIaI phap
cuc b. TandanI phaI mo rng cac co so gIao duc frung hoc cua mnh va xay dung IaI cac co so gIao duc daI ho
va nghIn cuu cua mnh. Cac fruong daI hoc TandanIa da bI huf dI maf faI nng va chn fham gIa duoc bao
nhIu vao su frao dI quc f v y fuong va nghIn cuu
44
. Tng cuong vIc frau dI khoa hoc va fnh canh franh
cua cac fruong daI hoc Ia nhung buoc can fhIf cho su phaf frIn nhanh chong va bn vung frong mf mI
fruong dang foan cau hoa, noI cng ngh Ia mf frong nhung dng Iuc chnh
45
. V du, su hua hen cua cng
ngh dI fruyn nhm nang cao nng suaf va suc chng do dI voI bnh faf cua nhung hoa mau chnh, nhu ng,
se ch co fh fhuc hIn duoc bng cach xay dung co so nghIn cuu va kha nng dIu hoa an foan v sInh hoc,
va bng cach ep buc fhI hanh nhung quy fc bao v quyn cua nguoI chn nuI. Khng co nhung caI do, fh
vIc nuoc nay se fham gIa voI fu cach Ia mf nguoI gIu vaf fh chap am hIu frong kInh doanh cng ngh sInh
hoc, ch Ia mf frIn vong han ch
46
.
VIc df nn fang cho chIn Iuoc moI nay doI hoI sang kIn chnh frI. Cac nha Ianh dao TandanIa phaI
fhay dI bau khng kh du Iuan frong nuoc, xay dung mf su nhaf fr gIua cac nganh kInh doanh dIa phuong
va nuoc ngoaI, va nI fIp cac quan dIm cua ho bng nhung fh ch dang fIn fuong. Chnh phu co fh bao
hIu v cam kf fhay dI cua mnh bng cach fheo duI fch cuc hon cng cuc fu nhan hoa va nhung caI cach
cng khaI frong cng nghIp ngan hang.
Nhung chnh sach nao hau fhuan cho su n dInh kInh f vI m, fu do hoa fhI fruong, va xay dung vn con
nguoI, hn phaI dem IaI mf s frong nhung dIu kIn cho su phaf frIn fuong IaI cua TandanIa. Nhung
197
TandanIa phaI Iam nhIu hon d hoc duoc kIu phaf frIn se gIam bof dang k doI ngheo. Chnh phu can Iap
nhung fh ch chnh frI va phap Iy vung manh co kha nng gIam bof ruI ro dI voI cac nha dau fu dIa phuong
va nuoc ngoaI frong vIc Iam n faI nuoc nay. No cung phaI dau fu vao co so ha fang d fhI va quanh d fhI,
dc bIf Ia van faI va gIao fhng. Sau cung, bng cach duy fr fhaI d mo cua chnh phu co fh gIup fao ra
nhung fhI fruong co suc canh franh, ph bIn frI fhuc va xay dung vn con nguoI.
Canh quan phat trin bin i bnh minh cua th ky XX
Trong nm 1990, nhIu nuoc frong cng dng phaf frIn va o cac noI khac nua frng cho suc sng nguyn so
cua chu nghIa fu ban fhI fruong suc keo hang fy nguoI dan ra khoI canh doI ngheo va dua ho vao mf ky
nguyn moI cua su phaf frIn bn vung. Nhung mong doI nay da khng fro fhanh hIn fhuc. Mf s nuoc da
daf duoc nhung fIn b xuaf sc. Nhung voI gan 1,5 fy dan sng voI chua dn 1 !S mf ngay va hon 2 fy voI
duoI 2 !S mf ngay, nhIm vu do con xa moI duoc hoan fhanh.
Chnh sach phaf frIn dang duoc suy nghI IaI. Khun kh phaf frIn foan dIn |CI) cua Ngan hang fh
gIoI, fuc bao cao nay, va bao cac 2000/2001 v vIc gIam bof doI ngheo, se c hIu bIf ff hon moI kha canh
cua phaf frIn - ruf ra fu kInh nghIm va nhung fh Iuc se hnh fhanh nn canh quan phaf frIn, d dem IaI
nhung ch dan v buoc duong fuong IaI cua chnh sach phaf frIn. VIc xem xef IaI nay dIn ra frn nhIu mf.
No cho fhay khng mf yu f nao cua phaf frIn dung frn moI yu f khac; khng mf chIu huong fuong IaI
nao Ia bao quaf faf ca; khng mf fh ch hay mf sang kIn chnh sach nao co kha nng Ia mf phuong fhuc
van nng.
ao cao nay Iap Iuan rng co haI fh Iuc se Iam fhay dI dang k canh quan phaf frIn frong nhung fhap
ky dau cua fh ky XXI, voI nhung goI y dI voI vIc co fh gIaI quyf nhu fh nao van d chuong frnh phaf
frIn, nhung vaI dIn nao se Ia fhch hop, va nhung fac dng qua IaI cua chung co nhIu kha nng se dIn ra
duoI nhung hnh fhuc nao:
Toan cau hoa - vIc fIp fuc hop nhaf cac nn kInh f fh gIoI fhng qua mo rng cac Iung hang, cac Iung
dIch vu, vn, nhan cng, va fuong, va fhng qua hanh dng fap fh cua cac nuoc nhm dI pho voI nhung
van d mI fruong foan cau.
Ia phuong hoa - nhung yu sach ngay mf fng cua cac cng dng dIa phuong doI nhIu quyn fu frI
hon, nhung yu sach se duoc day manh boI su fap frung ngay mf fng cua s dan cac nuoc dang phaf
frIn faI nhung frung fam d fhI.
Nhung fh Iuc nay fac dng qua IaI voI nhau fheo nhIu cach. Cac frung fam d fhI duoc noI dn frong
cac chuong 6 va 7 se duoc IoI nhIu o ch d fhuong maI fh gIoI mo cua, nhu da noI frong chuong 2, va Iung
vn foan cau, nhu da noI frong chuong 3. au fu fruc fIp cua nuoc ngoaI |Chuong 3) se dong mf vaI fro dang
k frong vIc cung cap nhung dIch vu d fhI can co |Chuong 7). Co nhIu mI kf nI nhu vay fhm nua da
duoc frnh bay frong suf bao cao. Nhung fh Iuc roI rac, nhung IIn quan voI nhau nay df ra nhIu fhach
fhuc dI voI fIn frnh phaf frIn, mI fh Iuc doI hoI mf kIu ung pho khac nhau v f chuc va chnh sach.
Bu unh huong lrung l0m Ji roi chnh such phul lrin
Thu nhaf, nhung fh Iuc nay Iam nI In su phu fhuc Ian nhau ngay mf fng frn foan cau qua khng gIan,
fhoI gIan va cac van d. Su Ian fran nhanh chong cua cn bnh Iay nhIm faI chnh fu ng A dn IIn bang
Nga va My Ia fInh frong cac nm 1997 - 1998 Ia mf bng cu khng fh bac bo v su phu fhuc Ian nhau ngay
mf fng, no co fh Iam haI dn fng fruong kInh f va gIa fng doI ngheo.
VIc fhua nhan su Ianh manh cua ch d ngan hang cua mf nuoc co fh Iam fhay dI nhan fhuc cua nha
dau fu v su Ianh manh cua cac ngan hang cac nuoc Iang gIng, da Iam bIn dI phep fnh cua su hop fac quc
f. Tuy nhIn, nhu chuong 3 da ch ro, ch ap dung nhung fIu chuan dIch vu ngan hang chung khng fhI, ma
khng ep buc mf cach fhch hop vIc fhI hanh chung, fh kho co kha nng kIm ch duoc vIc nhan Iay ruI
198
ro qua muc. Cac nuoc phaI khng ch ap dung nhung fIu chuan dIch vu ngan hang Ianh manh, ma con phaI
d ra nhung co cau fh ch d bao dam rng nhung fIu chuan nay duoc fhuc fhI frong dIu kIn nhung nguoI
dIu fIf ngan hang duoc cach bIf khoI nhung suc ep bn ngoaI. Ho cung can xef dn vIc fhIf Iap mf ch d
gIam saf khu vuc v nhung fhng I dIch vu ngan hang nhu dang dIn ra frong Khun kh ManIIa.
Mf s frong nhung v du hIn nhIn nhaf v su phu fhuc Ian nhau ngay cang fng xuaf hIn frong cuc
fhao Iuan v nhung caI chung foan cau frong chuong 4. Tuy rng fIn b cham da daf duoc frong vIc fhuong
Iuong mf hIp dInh d gIam bof mf cach dang k vIc fhaI kh gay hIu ung nha knh, vIc fhua nhan ngay
mf fng cac mI IIn kf gIua cac van d mI fruong quc f cho fhay se can dn nhung chnh sach ff hon
nhung fh ch moI.
Mf kf cuc fhu haI cua cac fh Iuc foan cau hoa va dIa phuong hoa Ia mf san khau phaf frIn dng duc
hon. Cac bang - quc gIa se ngay cang f dong vaI fro Ia nhung fac nhan duy nhaf v phaf frIn. TraI IaI, cac
nuoc se ngay cang hanh dng fhng qua cac hIp dInh da quc gIa, va fhng qua nhung fac dng qua IaI cua
ho dI voI cac cng fy da quc gIa, cac vaI dIn phI chnh phu, cac fhuc fh duoI cap quc gIa, dc bIf Ia cac
fhanh ph. Cac fh ch va chuan muc se phaI dIn fIn d xac dInh cac quan h gIua nhung vaI dIn moI nay
va cac bang - quc gIa. Iu nay se co nhung anh huong dI voI cach fhuc ma cac hIp dInh foan cau duoc
fhuong Iuong, dI voI cach fhuc ma cac chnh quyn bn frong mf nuoc se quan Iy cac quan h frung uong -
dIa phuong, va dI voI cach fhuc ma cac mI quan h cng su Iau bn se duoc fhIf Iap bn frong cac fhanh
ph.
KhI mIu fa nhung fhach fhuc cua dIa phuong, chuong 5 dua ra nhung goI y nhm franh caI bay da duoc
nhan manh dn frong fruong hop nghIn cuu cu fh v raxIn. Chuong 7 ch ra vaI fro quan frong ma cac mI
quan h cng su dam nhIm frong vIc Iam fng fhm suc sng cho cac fhanh ph, va nang cao chaf Iuong
cuc sng cho nguoI dan d fhI. MI phaf frIn frong nhung phaf frIn nay doI hoI nhung fh ch moI, va
nhung fh ch moI nay se fIp fhu con s ngay mf dng dao cac vaI dIn v phaf frIn.
Mc du co nhung fhach fhuc moI o cap sIu quc gIa va duoI quc gIa, cac chnh phu se van Ia nhung dau
fhu frung fam frong fIn frnh phaf frIn. Cac chnh phu quc gIa raf co fh se dam nhIm f chuc nng hon,
nhuong IaI frach nhIm cho nhung fhuc fh khac. Nhung ho van Ia caI chf caI gIu cac fh ch caI quan IaI voI
nhau. RIng ho co kha nng xac dInh cac quy fc hop hIn bn frong cac duong bIn gIoI cua mnh va fhIf Iap
cac quan h gIua ho voI nhau.
Tnh co dng Ion hon cua dng vn va nhan cng gIua cac nuoc va bn frong cac nuoc - va su canh franh
fIm fang gIua cac chnh quyn quc gIa, duoI cap quc gIa va fhanh fhI gIanh nhung faI nguyn hIm hoI -
Iam nI baf IoaI anh huong fhu ba cua nhung fh Iuc nay: pbn tbuong cbo cac cbicn /uoc pbat tricn tbanb
c6ng, ca su trung pbat J6i coi tbt bai, co nbicu kba nng sc /on bon ca sc Juoc trai ngbicm nbanb cbong bon
so coi trong qua kbu. V du, nhung frung fam d fhI nao dem IaI cac quyn so huu n dInh va mf mI fruong
dan dn su fch fu vn xa hI va con nguoI, fh co fh fhu huf nhIu dau fu cua nuoc ngoaI hon va nhIu nguoI
dI cu Ianh ngh hon. Nhung hau qua cua nhung vIc fr hoan va nhung c gng caI cach cuc b va fhIu nhIf
fnh, khng d fam may dn vIc xay dung d fIn cay Iau daI, se fro nn d fhay ngay fuc khc hon nhIu so
voI frong qua khu, nhu duoc noI dn o cac chuong 2,3, va 6.
Vui lro lrung l0m cuu cuc lh ch
TIu dIm cua bao cao nay Ia cac fh ch caI quan, song dIu do khng Iam gIam dI vaI fro fhen chf ma vIc
Iap ra cac chnh sach cua chnh phu dam nhIm frong phaf frIn. VIc vun dp cho nng Iuc hanh chnh va
phan fch d d ra, dI moI va fhuc hIn cac chnh sach se van Ia hf suc can fhIf cho vIc day manh phaf
frIn frong fuong IaI.
Tuy nhIn, ch rIng cac chnh sach cua chnh phu khng fhI se khng du. VIc dap ung IaI nhung fh
Iuc moI nay cua foan cau hoa va dIa phuong hoa doI hoI phaI co nhung fh ch frung gIan vung chc, nhaf Ia
khI cac nuoc quyf dInh co nhung hanh dng, rIng re hay fap fh, frong mf cuc khung hoang. Cac fh ch
199
dung d can dI nhung IoI ch khac nhau cua xa hI va xac dInh xem cac fh Iuc cua phaf frIn se phan phI
nhu fh nao nhung IoI ch va IoI fh, cung nhu nhung chI ph va ruI ro cua ho. May fhay, cac nuoc dang phaf
frIn khng can fao ra faf ca nhung co cau fh ch do fu con s khng; frong nhIu fruong hop, ho co fh xay
dung frn nhung hIp dInh quc f hIn co va frn nhung fIu chuan da duoc quc f fhua nhan. Cac nuoc co
fh dung cac fhu fuc cu WTO d nang cao fnh dang fIn cay cua cac caI cach fhuong maI don phuong cua ho,
bng cach froI buc caI cach vao voI nhung cam kf da phuong cua ho, nhu duoc noI dn frong chuong 2. VoI
vIc fIn foI nhung fIu chuan nghIp vu ngan hang quc f, nhu duoc noI dn frong chuong 3 va frong fruong
hop nghIn cuu cu fh v HunggarI frong chuong nay, cac nuoc dang phaf frIn co fh su dung nhung fIu
chuan foan cau da co fu fruoc va da duoc chap nhan, d ch dao va h fro cho su dang fIn cay cua nhung caI
cach cua ho.
Nhung fh ch nay khng phaI duoc nay sInh fu hu v, va can phaI chu y fhch dang dn cach fhuc cac
quy fc duoc fhuong Iuong va fhuc fhI. Cho du mI quan fam mang fnh foan cau hay dIa phuong, cac nha Iam
chnh sach nhn xa frng rng van phaI II keo su fham gIa cua moI nhan vaf chu chf co kha nng nang cao
hay gIam bof phuc IoI fap fh. Khng con hoaI nghI Ia mf s fhuc fh chnh phu se co xu huong ghm gIu
cac cuc fhuong Iuong d gay suc ep, doI co IoI ch nhIu hon fu nhung hIp dInh do. Tuy nhIn, nhung sach
Iuoc nhu vay co nhIu kha nng fo ra ngay cang f fhanh cng: nhung su I fhuc Ian nhau ngay mf nhIu se
fao ra nhung mI kf nI qua cac van d, va nhung nguoI bI xa hI rung bo se bI gaf ra ngoaI nhung IoI ch cua
su hop fac frn nhIu mf fran.
Mf khI duoc fhIf Iap, nhung fh ch nay se fIn frIn d dI pho IaI voI nhIu nhan f: nhu cau fhay dI
cua cac fhanh vIn, nhung fIn b cng ngh, su nhaf fr ngay mf fng hay ngay mf gIam gIua cac chuyn
gIa, va suc ep cua nhung nguoI khng phaI Ia fhanh vIn. Nhung fh ch do cung se can phaI du vung manh
d xu Iy nhung fhay dI nhanh chong v y fhuc - duoc h fro boI nhung caI fIn v gIao fhng, fruyn ba fhng
fIn moI nhanh chong hon dn dng dao fhanh vIn hon cua cac bn huu quan.
MuoI nm qua Ia mf fhoI ky ff Ianh pha frn voI cac nuoc dang phaf frIn. Cac nuoc ng A da maf dI
mf s fhanh qua fruoc do frong mf cuc khung hoang voI nhung ph fn dang k v con nguoI va kInh f.
Nhung mang Ion cua chau PhI da IaI co fhm mf fhap ky d Io nua. Khng aI mun fhay nhung kInh nghIm
nay duoc Ip IaI. Chung fa da hoc duoc baI hoc fu qua khu, va chung fa da y fhuc hon duoc v nhung fh Iuc
se nhao nn nn canh quan phaf frIn frong nhung fhap ky foI. Toan cau hoa va dIa phuong hoa dang bIn dI
nhIu phuong dIn cua su fraI nghIm cua con nguoI - nhIu dn nI ch co mf su ung pho hoan chnh, nhIu
fang nhIu Iop v chnh sach va caI cach v fh ch moI Ia fhoa dang. Nu khng dI pho nI voI fhach fhu c
nay, chung fa se bf nhung nguoI doI ngheo frn fh gIoI phaI ganh chIu mf chu ky baf n dInh, doI khaf va
fuyf vong. Nm Iay nhung co hI dang mo ra vao buI bnh mInh cua fh ky XXI, saf canh bn nhau, chung
fa co fh bIn gIac mo cua chung fa fhanh hIn fhuc - mf fh gIoI khng doI ngheo.
CHU THCH TH MUC
ao cao nay duoc ruf ra fu mf Ioaf rng Ion nhung faI IIu cua Ngan hang fh gIoI va fu raf nhIu
ngun o bn ngoaI. Nhung ngun cua Ngan hang fh gIoI gm co nhung nghIn cuu dang fIn frIn cung nhu
nhung cng frnh nghIn cuu kInh f mI nuoc, khu vuc va du an. Nhung ngun nay hay nhung ngun fu
IIu khac duoc IIf k fheo fhu fu cua bang chu caI fn fac gIa va fn f chuc, fhanh haI nhom: nhom faI IIu
co so va nhom cac faI IIu fham khao. Nhung faI IIu co so da duoc df vIf cho bao cao nay va hIn co fh
fruy cap faI frang Web |hffp://vvv.vorIdbank.org/vdr/) Wor/J Dccc/opmcnt Rcport 100012000. Ngoai ra,
m6t s6 tai /icu co so sc Juoc Jua cao qua cac s cua PoIIcy Research WorkIng Paper va qua cac xuaf ban
pham khac cua Ngan hang fh gIoI, nhung faI IIu con IaI se duoc cung cap faI Vn phong phu frach ao cao
v fnh hnh phaf frIn fh gIoI. Nhung quan dIm ma cac faI IIu nay frnh bay khng nhaf fhIf Ia nhung
quan dIm cua Ngan hang fh gIoI hay cua bao cao nay.
sung cho nhung ngun fu IIu chnh da duoc IIf k, nhIu nguoI ca o bn frong va bn ngoaI Ngan
hang fh gIoI da cung cap nhung IoI khuyn va ch dan. Nhung bnh Iuan va dong gop co gIa frI Ia cua
RIchard Ackermann, James Adams, hfIsham Ahmad, JunaId Ahmad, Tauheed Ahmed, Jock Anderson,
Iance AneIay, PreefI Arora, Jehan AruIpragasam, Roy ahI, J. MIchaeI amberger, Suman ery, SofIa
effencourf, Amar haffacharya, RIchard Ird, IIona Iue, CIemens oonekamp, IrancoIs ourguIgnon,
NIcoIeffe I. ovyer, John rIscoe, Iynn R. rovn, RobIn urgess, ShahId Javed urkI, WIIIIam yrd, Jerry
CaprIo, RIchard Carey, ConzaIo Casfro, Herman Cesar, Ajay ChhIbber, Kennefh ChomIfz, PauI CoIIIer,
Maureen Cropper, Angus eafon, JuIIa evIIn, SamIr I aher, A. CharIoffe de Ionfauberf, Ipak asgupfa,
AIan eardorff, Shanfayanan evarajan, HInh Truong Inh, SImeon jankov, Cunnar skeIand, IrancoIs
IaIIoux, CaroIIne Iarah, CharIes IeInsfeIn, J. MIchaeI IInger, IouIs Iorgef, Per IredrIksson, avId Iree-
sfone, Iev IreInkman, CaroIIne Ireund, ChrIsfopher CIbbs, MarceIo CIugaIe, Sfeve Corman, VIncenf
Couarne, IIsea C. Cozun, mma Cranf, AngeIa CrIffIm, Jeffrey Cufman, KIrk HamIIfon, SonIa Hammam,
Trudy Harpham, NIgeI Hams, ArIf Hasan, Ian Craeme HeggIe, Jesko S.HenfscheI, ernard Hoekman, Cor-
don Hughes, avId HummeIs, Afhar HussaIn, ZahId HussaIn, Roumeen IsIam, mmanueI JImenez, Ian
Johnson, arbara Kafka, RavI Kanbur, Kamran Khan, Anupam Khanna, HomI Kharas, ona KIm, anIeIa
KIIngebIeI, Tufan KoIan, MIhaIy KopanyI, NIchoIas Kraff, KafhIe Krumm, onaId Iarson, Kyu SIk Iee,
anny IeIpzIger, Roberf IIfan, Pefer IIoyd, MIIIard Iong, Susan Ioughhead, PafrIck Iov, MIchaeI Iyons,
orsafI MadanI, AnfonIo MagaIhaes, CafherIne Mann, ManueI MarIno, KeIfh Maskus, ougIas Massey,
Subodh Mafhur, AIexander I. McCaIIa, KafhIeen .McCoIIom, omInIque van der Mensbrugghe, PafrIck
MesserIIn, Jonafhan MIchIe, Sfeven MIIIer, Pradeep MIfra, CobInd NankanI, enno NduIu, VIkram Nehru,
rIc Neumayer, Kennefh Nevcombe, Ian Nevporf, IrancIs Ng, Judy OConnor, W. PaafII Ofosu-Amaah,
AIexandra OrfIz, Tracey Osborne, Kyran OSuIIIvan, SamueI K..Ofoo, erk OzIer, John Page, Sfefano
PagIoIa, uI Yong Park, AnfonIo Parra, OdII TunaII Payfon, Cuy Pfeffermann, RacheI PhIIIIpson, Roberf
PIccIoffo, Cunars PIafaIs, Ianf PrIfcheff, Tom Prusa, RudoIf V.Van Puymbroeck, RegIne QuaImann, NavaId
QuershI, S.K.Rao, MarfIn RavaIIIon, Cordon ReddIng, on ReIsman, J. avId RIchardson, CabrIeI Rofh,
201
Arun SanghvI, arbara Sanfos, KarI Sauvanf, Norberf Schady, SergIo SchmuIker, JIfendra J. Shah, Zmarak
ShaIIzI, Hovard Shafz, MarfIn SIough, Sfephen SmIfh, RIchard Sfren MarIa Sfuffaford, HIroakI SuzukI,
Hans HeImuf Taake, VIfo TanzI, SfanIey TayIor, rIgIda Tuason, P.ZafIrIs Tzannafos, Anfhony VenabIes,
avId VInes, MIchaeI WaIfon, Roberf Wafson, ana WeIsf, Ceorge T.Wesf, Maffhev WesffaII, ebbIe WefzeI,
John WhaIIey, avId WheeIer, AIex WIIIks, IahreffIn YagcI, KeI-Mu YI, Roberfo Zagha, Akbar ZaIdI, Anders
ZeIjIon, va Heng -Iu Zou.
Nhung gIup do co gIa frI khac Ia cua Nobuko AokI, Pansy ChInfha, Mefa de Coquereaumonf, Kafe HuII,
KeIko Ifoh, MIka IvasakI, ManI Jandu, PoIIy Means, orIs PIeskovIc, Jean Cray PonchamnI, I.HaIsey
Rogers, ruce Ross - Iarson, va Tomoko HagImofo.
ao cao nay nhan duoc raf nhIu y kIn c van. Chung fI xIn cam on Scoff arreff, ChIa SIov Yue,
avId CurrIe, PafrIce ufour, RIccardo IaInI, CarIos IorfIn, Norman CaII, MorrIs CoIdsfeIn, . Monfy
Craham, KafherIne Hagen, Andrev Hughes HaIIeff, Cudrun Kochendorfer, PafrIck Iov, MarfIn Mayer,
Andrev Rogerson, JagdIsh SaIgaI, Roberf SkIdeIsky, va AIfredo SfeIr -YounIs; o ar es 8a/aam. James
Adams, HaIdIrI AmanI, PafrIck Asea, MeIvIn Ayogu, nos ukuku, Sumana har, AugusfIn I. Iosu, T.Ayme
Cogue, Mafs Harsmar, Safu Kahkonen, rIan Kahn, IouIs Kasekende, IrederIck KIIby, A.K.MazIku, Theresa
Moyo, IIdeIIs MfafIfIkoIo, CharIes MufaIemva, CrIspIn MvanyIka, MfhuII Ncube, omInIque NjInkeu,
TemIfope OshIkoya,T.Ademoe OyejIde, HajjI Semboja, Joseph Semboja, va Moshe SyrquIn; o Iondon |NCOS):
T.AIIen, Tamsyn arfon, Teddy reff, AshvIn ayaI, NIchoIas Ienfon, AIIsfaIr Iraser, CaroIIne Harper, A.
HussaIn, uncan McIaren, RIchard McNaIIy, CIaIre MeIamef, rIan ORIordan, va avId Woodvard; o
ParIs: Scoff arreff, Jean CIaude erfheIemy, IrancoIs ourguIgnon, RIchard Carey, Won Hho Cho, anIeI
Cohen, Jean - MarIe Cour, A.e PaIma, Zdenek rabek, PafrIce J.ufour, RIchard gIIn, John HavkIns,
PIerre Jacquef, Ad Koekkoek, PafrIck MesserIIn, Roberf I. Oven, PIer CarIo Padoan, Huberf Prevof, Remy
Prudhomme, Therese PujoIIe, RegIne QuaIman, HeImuf ReIsen, KarI Sauvanf, PauI Spray, RoIph Van er
Hoeven, anIeI VoIzof, va SoogII Young; o Sao PauIo: Suman ery, ShahId Javed urkI, CIaudIa ufra,
JavIer Iraga, CarIos IangonI, Marcos Mendes, CobInd NankanI, Iernando Rezende, RIchard Webb, Jorge
WIIheIm, va Juan Zapafa; o XIngapo: Shankar Acharya, Kym Anderson, MasahIsa IujIfa, !fIs KaofhIen Ya-
Yeov Kueh, RajIv IaII, Rakesh Mohan, Romeo Ocampo, Phang Sock Yong, Mohd. HafIah PIeI, Pefer J.RImmer,
avId SafferfhvaIfe, Cuo ShuqIng, VIcfor SIf, Iyn SquIre, AugusfIne Tan, ougIas Websfer, John Wong, va
ChIa SIov Yue; o Tokyo: Kengo AkIzukI, MasahIko AokI, JudIfh anIsfer, Sang - ChueI Choe, Ryo IujIkura,
YukIko Iukagava, ShunIchI Iurukava, Ian Cang, KazumI Cofo, NaomI Hara, YujIro HayamI, AkIyoshI
HorIuchI, ShIgeru IshIkava, YoshIfsugu Kanemofo, HIsakazu Kafo, Tefsuo KIdokoro, IukunarI KImura,
NaohIro KIfano, Iu-Chen Io, KafsujI Nakagane, Shuzo Nakamura, KafsufoshI Ohfa, TakashI OnIshI,
M.C.QuIbrIa, John M.QuIgIey, KunIo SaIfo, YujI SuzukI, Kazuo TakahashI, JunIchI Yamada, Toru YanagIhara,
va Yue-Man Yeung; NCOs o Tokyo: Takeo Asakura, Kazuko Aso, IenarI an, IrancIsco P.IIores, Yoko
KIfazava, Saforu Mafsumofo, Sefsuko Mafsumofo, Sakoe SaIfo, KIyofake TakahashI, MIchIko TakahashI,
KunIo Takaso, va YoshIko Wakayamva.
Nhom nay da fham khao y kIn cua Ngan hang phaf frIn chau A |A), Ngan hang fhanh foan quc
f |IS), Ngan hang chau u v faI fhIf va phaf frIn |R), T chuc hop fac va phaf frIn kInh f
|OC), T chuc Iao dng quc f |IIO), HI nghI IIn hop quc v mau dIch va phaf frIn |!NCTA), T
chuc fhuong maI fh gIoI |WTO), Chuong frnh phaf frIn IIn hop quc |!NP), Quy fIn f quc f |IMI),
In dan phaf frIn uc, an fhu ky KhI IIn hIp fhInh vuong Anh, Co quan phaf frIn quc f cua Anh
|II), Quy hop fac kInh f haI ngoaI |Nhaf an), T chuc fu fhIn nghIn cuu cao hoc v phaf frIn quc f
|Nhaf an), VIn nghIn cuu ng Nam A |XIngapo).
202
CHU THCH TH MUC
Chu thch
Mo J0 u
1. PrIfeheff 1997.
2. Trong s cac faI IIu duoc frch dan nhIu nhaf ban v van d faI sao su hI fu khng xay ra va khng
xay ra nhu fh nao co cac faI IIu ernard va urIauf 1996; asferIy va IevIne 1997; PrIfcheff 1997, 1998;
Quah 1993; va Sachs va Warner 1997b.
3. Mf s faI IIu dua ra nhung chung cu ro rang v su hI fu co dIu kIn Ia cua arro 1991; MankIv,
Romer va WeII 1992; Sachs 1996; va Sa-I-MarfIn 1997. CaseIII, squIveI va Ieforf |1996) cho rng fc d hI
fu voI nhung nha nuoc vung vang dc fhu cua mf s quc gIa fham ch co fh con phaI cao hon fc d ph
bIn 2% mI nm.
4. Xem AzIz va Wescoff |1997) ban v vIn can co su b sung v chnh sach vI m, va SfIgIIfz |1998a) ban
v vIc can co mf fIp can rng raI hon bao gm mf Ioaf nhung nhan f.
5. IevIs 1955.
6. SfIgIIfz 1998b.
7. evarajan, asferIy va Pack 1999.
8. IevIne va ReneIf 1992.
9. asferIy va IIscher 1995.
10 PsacharopouIos 1994.
11. Ngan hang fh gIoI 1991.
12. uckIey 1999.
13. SfIgIIfz 1999b.
14. SfIgIIfz 1996.
15. SfIgIIfz va !y 1996.
16. vans va afaIIIe 1997; Isham, Narayan, va PrIfcheff 1994; WorId anh 1991, 1997d.
17. uckIey 1999.
18. vans va affaIIe 1997.
19. Hp nay chu yu Iay fu frang Web cua WorId anks SocIaI CapIfaI |hffp.//vvv.WorIdbank.org/
poverfy/scapIfaI/Index.Hfm).
20. CoIeman va Hoffer 1987; IrancIs va nhung nguoI khac 1998.
21. reze va Sen 1995.
22. Narayan va PrIfcheff 1997.
23. Porfes va IandoIf 1996.
203
24. van va afaIue 1997.
25. uckIey 1999.
26. WHO 1999.
27. !NP 1998.
28. WHO 1999.
29. Ngan hang fh gIoI.
30. Ngan hang fh gIoI.
31. asferIy 1999.
32. Thomas 1999.
33. Ngan hang fh gIoI 1999a; oIIar 1999.
34. Norfh 1997.
35. Mf m hnh kInh f chnh frI hoan chnh can co mf fac nhan co quyn Iap ra hay sua dI nhung
Iuaf I dIu khIn moI cuc fhI dau. Trong bI canh quc gIa fh chnh phu chnh Ia fac nhan ay. No khng
phaI Ia nha dc faI nhan fu fhuc hIn fI da chuc nng phuc IoI xa hI, cung khng phaI Ia nha frong faI
frung Iap, ma Ia mf fac nhan co dc quyn va IoI ch fhIf fhan frong cuc fhI dau. Hon nua, chnh phu con
gm nhIu fang Iop fac nhan chIu frach nhIm voI nhau va fruoc cac cu frI bng nhIu cach. V fng Iuan v
nhung nguoI fao ra Iuaf I, xem AIfaf |1983).
36. Nhung v du frong doan nay va bn doan fIp sau ruf fu haI Bao cao cc tnb bnb pbat tricn tbc gioi
moi Jy (Ngn bang fh gIoI 1998m; Ngan hang fh gIoI 1997d), ngoaI fru nu fheo cach khac.
37. urkI va Peny 1998.
38. urkI va Perry 1998.
39. RavaIIIon va Chen 1998.
40. !NP 1998.
41. RavaIIIon va Chen 1998.
43. WHO 1999.
44. JamIson 1993.
45. Xem RIdIey |1997) ban v nguy co bnh faf fuong IaI frong mI fruong d fhI.
46. WaIf 1998.
47. IredIand |1998) da xem xef nhung hau qua rng Ion hon v chnh frI va fam Iy cua bnh AIS dI
voI fIn frnh phaf frIn o vung chau PhI Nam Xahara.
48. WHO 1999; Thang 3, 1998.
49. WH01999.
204
CHU THCH TH MUC
50. HIn nay frn fh gIoI da co khoang 50 -100 frIu fruong hop bI sf xuaf huyf |RIgau-Perez va
nhung nguoI khac 1998). Xem Hovson, IIneberg, va Ioom|1998).
51.Ty I fu vong cao hon frong nhung bnh nhan HIV duong fnh bI nhIm vI khuan Iao |eI Ano va
nhung nguoI khac 1999). an v Nam PhI, xem MIIIard |1998).
52. Mc du da co khoang 70% frong gan 47 frIu fruong hop nhIm HIV Ia o chau PhI, cn bnh nay con
dang Ian nhanh o Nam va ng Nam A, nhung nguoI ngheo mc bnh nhIu hon. Xem TIbaIjuka 1997.
Lancct 1996. Ncu Eng/anJ Journa/ oj McJicinc 1006, Financia/ Timcs, Ticng cbu6ng bao J6ng cc nan Jicb
AIS frong fh gIoI cua nhung nguoI ngheo. 24 fhang 6, 1998; Caron 1999; IInancIaI TImes, AIS co fh
gIf mf nua gIoI fhanh nIn Nam PhI. 10/ 11 fhang 10, 1998. Hau qua Ian fruyn AIS fu fh h nay sang
fh h khac duoc !NSCO dc bIf xem xef|1999), !NSCO Iuu y rng foI nm 2000 co foI 13 frIu fre em
o vung chau PhI Nam Xahara se maf cha, maf me hay maf ca haI v cn bnh nay.
53. Xem The conomIsf |1999f) va AIS AnaIysIs |1998) ban v su fu vong o mf s nuoc chau PhI. 54.
Iu nay chung mInh day Ia mf nhIm vu hf suc phuc fap dang duoc frIn khaI fheo nhIu huong. Xem
The conomIsf 1998b; IInancIaI TImes, Inh bnh d, frI bnh kho 16 fhang 7, 1998.
55. VIc ff 1999; usIness Week 1998.
56. Ncu Eng/anJ Journa/ oj McJicinc |1997f)
57. Khoang 2/3 faf ca cac bnh nhIm khuan do khuan cau chum gay ra o chau u Ia khang mefhIcIIIn
va con khang nhIu IoaI khang sInh khac. Hovson, IIneberg va Ioom |1998); Iancef 1998; Ncu Eng/anJ
Journa/ oj McJicinc 1998, Cohen 1992. WaIsh |1999) da m fa nhung c gng fhay dI vancomIcIn d chng
IaI cac vI ruf moI sIu manh. Xem fhm usIness Week |1999).
58. Oxford AnaIyfIca, Chau PhI: Trung fam HIV/AIS . 1 fhang 12, 1998. Iao khng ch Ia van d
nghIm frong dI voI cac nuoc co fhu nhap fhap va hIn dang Ian rng frong cac nuoc co fhu nhap frung bnh
nhu Nga, xem Iesbach |1999), Iarmer |1999).
59 . Ch fnh rIng o ng Nam A da co 10 -15 ngan nguoI vuof bIn mI nm. Oxford AnaIyfIca, ng
Nam A: Nhung cn bnh Iay Ian, 15 fhang 7, 19981 Cuerranf 1998.
60. Tbc Economist 1998a
61. CurfIs va KankI 1998.
62. AmbIo 1995; The Nev York TImes, nh sf ref, mf nguoI o vung dam Iay fm fhay nha o vung cao
hon. 21 fhang 7,1999.
63. Xem John va nhung nguoI khac |1998) ban v vIc xem xef cac fhu fuc; WHO 1999.
64. Harvard WorkIng Croup 1994; vaId va Cochran 1999. an v nhung nguyn nhan Ian fruyn cua
nhIu bnh ac fnh, k ca bnh ung fhu, xem Parsonnef |1999).
65. JamIson, Irank, va KauI 1998. WaIf 1998; Hovson, IInerberg, va Ioom 1998; The conomIsf
|1999c)
66. Wafson va nhung nguoI khac 1998.
67. Hp nay dua frn Cardner-OufIav va ngeIman |1997); Rogers va Iydon |1994); SeckIer va nhung
nguoI khac |1998); va Ngay fh gIoI v nuoc 22 fhang 3 nm 1999, fIn fuc dng phaf hanh cua !NP va
fruong aI hoc fng hop cua IIn hop quc.
68. Peferson 1999.
205
69. Nhung nha bnh Iuan dI khI coI nhe vaI fro cua cng ngh frong foan cau hoa, ho ch ra pham vI
han ch cua fhng fIn foan cau ch moI cach day 100 nm. Trn fhuc f, kIm ngach xuaf khau cua My cuI
nhung nm 1900 so voI cuI nhung nm 1800 ch cao hon% CP, va su chuyn dIch vn quc f chIm mf
phan nho hon frong san Iuong so voI nhung nm 1800 |InfernafIonaI HeraId TrIbune, 23 fhang 5, 1999) . Th
nhung con s fuyf dI fh ro rang Ion hon. Co so cua fhuong maI rng Ion hon nhIu bao gm cac nha may
va dIch vu chIm fy I cao hon nhIu, va faI chnh gm nhIu dau fu ngn han hon dua frn cng ngh fhng
fIn fInh vI cao hon.
Chuong 1
1. Cac phan fch v fng fruong gan day cua cac Iung fhuong maI |aIdvIn va MarfIn 1999) va cac
Iung vn |ordo, Ichengreen va KIm 1998; ObsffeId va TayIor 1999) da xac dInh nhung nhan f cung co
mf frong gIaI doan foan cau hoa fruoc ChIn franh fh gIoI Ian fhu nhaf, va dIu quan frong hon Ia xac dInh
nhung nhan f ch co mf o cuI fh ky 20 .
2. Tac pham gan day cua IrankeI va Romer |1999) da nu In mf cach ro nef mI quan h gIua fng
fruong fhuong maI va fng fruong fhu nhap. Trn fhuc f, kf qua do cho fhay khI fhuong maI fng 1% so voI
CP fh fhu nhap fnh fheo dau nguoI fng khoang gIua 0,5 va 2%.
3. Anderson 1999.
4. The conomIsf 1999d; Oxford AnaIyfIca, Chau A Thuong maI dIn fu . Thang 6, 1999.
5. KIeInknechf va der WengeI 1998.
6. Iuong cho vay cua ngan hang danh cho cac nuoc dang phaf frIn gIam bof 75 f d Ia, nm 1998,
nhung vIn fro phaf frIn chnh fhuc fng fhm 3,2 f d Ia, daf foI 51,5 f |IInancIaI TImes, Cf gIam cho
vay cua ngan hang cho cac nn kInh f. 31 fhang 5, 1999; Tbc Economist 1999e).
7. CIa mf cuc goI 3 phuf xuyn aI Tay uong gIam fu 31,58 d Ia nm 1970 xung duoI 1 d Ia nm
1998. Su dung may vI fnh fng In mf cach chua fung co, ngay cang co nhIu nguoI nI mang Infemef hon.
Tc d fruy nhap da fng fu 14,4 kIIobyfe foI 10 megabyfe frong 1 gIay. IInancIaI TImes. H den cua nha
ngan hang 21 fhang 7, 1999.
8. IeIdsfeIn 1998.
9. bersfadf 1998.
10 HIggIns va WIIIIamson 1997; HorIoka 1990; KosaI, SaIfo, va YashIro 1998.
11 Ty I sInh con frung bnh o MhIc da gIam fu 7,0 gIua nhung nm 1960 xung con 2,5 vao cuI
nhung nm 1990 |The Nev York Timcs, Gia Jnb nbo bon sc mang /ai bung n6 tbay J6i cbo MhIc. 8
fhang 6, 1999).
12. AffanasIo va anks 1998.
13. CIddens 1998.
14. Cosfa 1998.
15. Peferson 1999.
16. eafon 1998.
17. VamvakIdIs va WaczIarg 1998.
206
CHU THCH TH MUC
18. !NCTA 1998.
19. OC 1998. Phan Ion dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI cho cac nuoc dang phaf frIn dI vao khng
dn 20 nn kInh f ng A va My IafInh |Iry 1995).
20. Cho foI dau nhung nm 1990, vIc noI Iong faI chnh duoc xem nhu Ia mf cach fro gIup fng fruong,
nhung da khng duoc coI Ia quan frong nhu cac nhan f khac. NghIn cuu moI day da Iam fhay dI nhan fhuc
nay. VIc dI sau khaI fhac faI chnh, bao gm phaf frIn fhI fruong chung khoan dang van hanh ff nay da
duoc xem nhu dong gop co ban nhaf cho fng fruong frong fuong IaI, chu yu bng vIc caI fhIn cung cap faI
Iuc. MI quan h gIua faI chnh voI fng fruong o mf s vung manh me hon cac vung khac, va bng chung
hf suc dung dn khI cho rng h fhng ngan hang dIu fIf ff se fhuc day fng fruong. Ich vu faI chnh
sn sang cua fhI fruong chung khoan va vn mao hIm dI song song voI nhung fIn b cua cng nghIp, va co
fam quan frong dc bIf dI voI cac x nghIp vua va nho dang fm cach khaI fhac cng ngh moI, va dI voI
cac nn cng nghIp dang chu yu dua vao su cung cap vn cua nuoc ngoaI. Taf nhIn, quy Iuaf nhan qua
nay co fh van hanh fheo ca haI huong |Iry 1995). Cac du IIu v nm nuoc cng nghIp frong khoang 1870
va 1929 ch ra rng cac f chuc frung gIan faI chnh fhuc day san xuaf phaf frIn. Nhung kf qua nay hau
fhuan cho nhung kham pha frong cac gIaI doan gan day nhaf, cung nhu cua Cershenkron dua frn nhung
nghIn cuu IIch su cua cac nuoc chau u |Cerschenkron 1962; CregorIo va CuIdoffI 1995; IevIne 1997, 707;
IevIne va Zervos 1998c; Rajan va ZIngaIes 1998; Rousseau va WachfeI 1998).
21. Iry 1995.
22. IevIne 1997.
23. IIannery 1998. KnIghf 1998.
24. obson va Jacquef 1998.
25. Ichengreen va nhung nguoI khac 1999; MckInnon 1991.
26. CoIdsfeIn 1998.
27. !NP 1999.
28. enneII 1997.
29. Far Eastcm Economic Rccicu 1998. !rafa 1996 .
30. au fu fruc fIp cua nuoc ngoaI vao Trung Quc gIua 1979 va 1997 chIm 14% faI san c dInh frong
fng s fIn 220 fy d Ia |Cuo 1998).
31. PrahaIad va IIebenfhaI 1998.
32. S Iuong nhung cuc dan xp v chuyn gIao cng ngh gIua cac cng fy duoc !NCTA ghI nhan
fng frung bnh hang nm fu 300 vao gIua nhung nm 1980 In 600 vao fhoI dIm gIua nhung nm 1990. S
Iuong nhung cuc dan xp nay faI cac nuoc dang phaf frIn fng bn Ian fu 10 In foI 40 cuc hang
nm|!NCTA 1998; KobrIn 1997).
33. McKInnon 1998.
34. Trong n Iuc nhm nang cao ban hIp dInh ky nm 1988, !y ban asIe da d xuaf nhIu fhay dI
bao gm su dung ca haI cach danh gIa: cach danh gIa cua cac hang nuoc ngoaI d xac dInh fy s vn cua cac
ngan hang, va cach danh gIa frong nuoc v d fIn cay cua mf s ngan hang |IInancIaI Timcs, C6ng b6 cc
nbung cai cacb co ban trong cicc gui fIn. 4 fhang 6, 1999).
35. Tu nm 1990 dn 1997 rIng My da cho phep nhap cu gan mf frIu nguoI mI nm. Xem Cuc fhm
207
do dan s |1999).
36. Chau aI uong bao gm OxforayIIa, NIu IIan, cac dao o Nam ThaI nh uong.
37. ZIofnIk 1998.
38. Kane 1995.
39. !y ban v nguoI fI nan cua My 1996.
40. Cohen va eng 1998.
41. V khao saf cac chnh sach fI nan o chau u gan day xem IaInI |1998). Phan fch cua ng v su
chnh Ich fIn Iuong hay suc ep v dan s da dua ra nhan xef rng cac nuoc Tay u fIp nhan nguoI dI cu
fu cay nuoc c PhI nhIu hon cac nuoc ng u. Xem fhm ervIs va ShafIq|1998). V nhung dIu fra v
fac dng cua su fhay dI dan s do dI cu xem TeIfeIbaum va WInfer |1998).
42. orjas 1998.
43. ohnIng va de eIjI |1995) xem xef hIu qua cua chnh sach c gng fao dIu kIn cho nhung nguoI
Iao dng dI cu fham gIa fhI fruong Iao dng. IaInI |1998) da danh gIa nhung kho khn ma nhung nguoI dI cu
gp phaI khI ho hoa nhap vao cac nuoc chau u. Su hoa nhap cua ho Iam bung In nhung su knh dIch sc fc
du dI chng IIn quan g dn muc d fhaf nghIp hay muc d ma nguoI dI cu fhay fh nhung cng nhan dang
Iam vIc frong cac nganh dIch vu, hay nhung cng vIc doI hoI chuyn mn fhap.
44. CarrIngfon va erfagIache 1998.
45. Tu IMI, The InfernafIonaI IInacIaI SfafIsfIcs, frch cua RusseII va TeIfefhaum |1992) va TayIor va
nhung nguoI khac |1996).
46. Xem chung cu fhu fhap noI v dIm nay frong fac pham cua TayIor va nhung nguoI khac |1996).
NgoaI ra xem chung cu frong vIc guI fIn v nuoc cua nhung nguoI dI cu fu chau A dn cac nuoc vung VInh
o Amjad |1989).
47. CasfIes 1998.
48. Nhung nguoI dI cu af d fu Nga vao Ixraen nua dau nhung nm 1990 da khuyn khch fng fruong
frong nhung khu vuc co frnh d ky fhuaf frung bnh. Xem CandaI, Hanson, va SIaughfer |1999).
49. CreIf 1998.
50. ReddIng 1998. SkeIdon 1998.
51. ReddIng 1998.
52. Meyer va nhung nguoI khac 1997.
53 . The Nev York TImes, anh huong cua con nguoI dI voI kh hau cang fhay ro hon. 29 fhang 6, 1999.
54. Naturc 1998.
55. 8cicncc 1999.
56. Xung quanh muc frung bnh fnh frong mf khoang fhoI gIan daI co fh co nhIu su khac nhau.
Trong 30 nm qua, nhIf d frung bnh mua dng o nhung vI fuyn pha bc cao hon 4-5oC, fng gap 10 Ian
nhIf d fng frung bnh cua dIa cau. IInancIaI Timcs, Du bao bao. 8 tbang 6, 1000. 67. Ngoai cbt mctby/
chrorIde va mefhyI bromIde ma nng d o muc gan nhu n dInh, khI Iuong chaf chIorofIuorocarbons Iuu IaI
208
CHU THCH TH MUC
hoan foan do hoaf dng cua con nguoI gay ra bf dau fng In vao dau fh ky 20 |ufIerI999). MI quan h
gIua cac kh fhaI frong kh quyn va su am dan In Ian dau fIn da duoc nha foan hoc vI daI nguoI Phap
Jean- apfIsfe IourIer dua ra frong baI bao cng b vao nm 1824 |ChrIsfIanson 1999).
58. KhI nng d kh cacbonc cao hon co fh Iam fng su phaf frIn cua cay va fng hIu qua su dung
nuoc, nhung fhay dI frong fhanh phan hoa hoc cua f bao se Iam cho mf s cay co muI vI kem ngon. Tac
dng nhIf d va nuoc vao cay cI se bu IaI nhung g do nng d kh cacbonc fng dua dn |8cicncc 1997,
496).
59. Mf kha nng dang bao dng Ia vIc fan, va fham ch co fh bIn maf, cua cac sng bng o HImaIaya
frong vong khoang 40 nm, dua dn fruoc fIn Ia nan Iuf II, va sau do Ia Iam kh can cac con sng fuoI fIu
cho vung dng bng n |Nev ScIenfIsf 1999). Mc du nghIn cuu gan day chung mInh rng fhay dI kh
hau khng gay fhIf haI dang k cho nn kInh f hay nng nghIp cua My, nhung anh huong foI mf s vung
frong nuoc co fh Ia raf du dI |IevandrovskI va SchImmeIpfennIg 1999).
60. Nan Iuf o ngIadef, Trung My va Trung Quc nm 1998 da fhuc gIuc AchenfIna va Cadcxfan d
nghI an dInh gIoI han kh fhaI gay hIu ung nha knh cua cac nuoc dang phaf frIn d co fh b sung vao
HIp uoc Kyofo frong cuc gp o uenos AIres fhang 11-1998.
61. SIms |1999) m fa nhung van d caI cach ma Trung Quc dang duong dau.
62. IIavIn1997.
63. Preseoff- AIIen 1995.
64. MadeIey 1995a.
65. aI phaf bIu faI In dan kInh f fh gIoI 1999, dng frn fo Ncu York Timcs, 7 tbang 2, 1000.
66. Hay va ShIeIfer 1998.
67. Roof 1998. 68. Carreff 1998; RodrIk 1998b.
69. AIesIna 1998.
70. onIface 1998. Tuy nhIn, Pegg |1999) da ch ro rng kha nng xuaf hIn nhung nuoc moI Ia raf
fhap. Cac vung frong cac nuoc fhch fu frI hon Iy khaI, va, frong fruong hop cua XmaII, cac nuoc ngoaI ch
cng nhan chu quyn mf cach mIn cuong.
71. PanIzza |1999) fhay rng su phI fap frung hoa faI chnh chc chn gn IIn voI su phan nho cac sc
fc va muc d dan chu |cung nhu Ia quy m cua mI nuoc va fhu nhap fnh fheo dau nguoI).
72. IMI 1997, 1998c.
73. WefzeI va unn 1998.
74. CavIn va PeroffI 1997.
75. AIesIna va SpoIaore 1997. Su cham duf chIn franh Ianh va IIch su xa hI cua nhung nuoc nay da
gIaI fhch day du su xuaf hIn cua 22 nuoc moI gIua nhung nm 1991 va 1998.
76. WIseman 1997.
77. NghIn cuu cho rng moI fhaf baI frong vIc chuyn gIao quyn Iuc du IIn quan foI chaf Iuong
quan Iy o cac cap khac nhau |Hufher va Shah 1998).
78. Shah 1997.
209
79. uong II phI fap frung hoa frong fuong IaI se phu fhuc vao nhung kInh nghIm voI cac cuc fhu
nghIm dang duoc fIn hanh frong ca cac nuoc co ch d chnh frI fap frung va nhung ch d chnh frI phan
fan hon |WIIIIs, Carman va Hoggard, 1999).
80. TyIer 1997.
81. Mf nghIn cuu raf dIn hnh v kIu mau fhanh ph My IafInh da ch ra rng vIc xay dung nng
Iuc cho cac f chuc dIa phuong Ia fuy fhuc vao frnh d nguoI Ianh dao va su fham gIa cua cng dng
|IIszbeIn 1997).
82.VerdIer 1998.
83. rockerhoffva rennan 1998.
84. KhIInanI 1997.
85. IIoyd- SherIock 1997. Mc du hIn nay chua co duoc s IIu dang fIn cay v fng s nguoI ngheo o
fhanh fhI cac nuoc dang phaf frIn, mf s chung cu fan man cung cho fhay fng s do cao hon nhIu so voI
uoc fnh Ia 300 frIu nguoI vao nm 1998 |Haddad, RueI, va Carreff 1998).
86. ourguIgnon 1998. IajnzyIber, Iederman, va Iouyza 1998.
87. Tonry 1997.
88. CaIdeIra 1996.
89. Szrefer 1997.
91. eng 1999. Toan cau hoa va nhung fIn b cua cng ngh fhng fIn Iam sau sc fhm canh franh
gIua cac fhanh ph.
92. Krugman|1998a) da Iuu y foI su fho o voI nhung van d khng gIan frong cac vn ban v kInh f.
Tuy nhIn, cac nha dIa Iy hoc khng fho o voI cac van d khng gIan va cac quyf dInh IIn quan foI dIa dIm.
Va frong nhung nm 1960 va nhung nm 1990 cac nha kInh f hoc da co nhung dong gop dang k vao IInh
vuc phaf frIn d fhI. Nhung nhung fIn b gan day frong nghIn cuu v m hnh kInh f da nang cao vI fr
cua mn kInh f d fhI va fam quan frong cua no dI voI cac nha kInh f hoc noI chung |oddy 1999; MarfIn
1999).
93. Scoff 1976. Isfer |1989) cung nu y kIn fuong fu khI ng ban v cac chuan muc xa hI co fh yu
dI nhu fh nao frong mf xa hI hIn daI do dI dan d dang, do fac dng qua IaI qua ngn, va fc d fhay dI
qua nhanh. Mc du vIc cung cap nhung mang IuoI an foan chung cho nguoI ngheo d fhay fh quan h ho
hang khng chnh fhuc, hay van d h fhng bao hIm co co quan bao fro dang duoc fhao Iuan rng raI, song
vIc fao ra mf h fhng co fh fru vung duoc dang va se van Ia mf fhach fhuc dang k.
94. CrysfaI 1997.
95. SafferfhvaIfe 1996. CurIfIba, raxII, Ia mf v du nI fIng v Iap k hoach gIao fhng va su dung
daf co hIu qua. Nhung vIc fhIu fhuc su nhung fhanh cng khac v mf IIch su Iam nay sInh nhung kho
khn ma cac co quan dIu chnh cap fhanh ph phaI duong dau. Prudhomme va Iee |1998) ch ra rng d fhI
vuon daI ra va fc d cua vIc dI IaI anh huong raf Ion foI fnh chaf cua fhI fruong Iao dng.
96. Phan fch v fng fruong kInh f d fhI o OxforayIIa, fhuoc do Ia su fng gIa suc Iao dng, da cho
fhay rng fng fruong phu fhuc vao chaf Iuong cuc sng, phan anh bng su sn sang phuc vu cua cac dIch
vu cng cng, frnh d quan Iy, fIn nghI cng cng, muc fc nghen gIao fhng va frnh d xuaf phaf cua vn
210
CHU THCH TH MUC
frI fhuc |radIey va Cans 1998).
97. IIO 1998. Xem fhm Porfer |1998).
98. ManI 1996.
99. Mc du co haI fhap ky phI fap frung hoa, chnh quyn fhanh ph chI co mf khoan ngheo nan d dau
fu. Phan Ion van phu fhuc vao cac chnh phu frung uong |hay cac cap cao hon o duoI cap quc gIa) va cac co
quan nuoc ngoaI |SafferfhvaIfe 1996).
100. Cohen 1998; Kremer 1993; IIO 1998.
101. IujIkura 1998. hanh dng v su quan fam dn mI fruong, cng dng xa hI can phaI duoc su
ung h cua Iuaf phap va cac quy ch cua chnh phu fao kha nng co duoc nhung fhng fIn v nhIm. ThIu
kha nng ay, cac ca nhan, cac nhom hay cac f chuc phI chnh phu |NCOs) se gp can fro. Ngay ca frong IIn
hIp chau u va Nhaf an co duoc nhung fhng fIn nhu fh fhuong cung raf kho khn, va fnh frang con fI
hon nhIu dI voI cac nuoc dang phaf frIn |Nev 8cicntist 19998).
Chuong 2
1. rabek va IaIrd 1998.
2. Iu nay khng cho rng WTO Ia co quan quc f duy nhaf da cam kf nhm fao dIu kIn mo rng
fhuong maI quc f. Quy fIn f quc f va Ngan hang fh gIoI cung chIa se muc dch nay va da fhIf k
nhung chuong frnh d daf chung. Cac co quan nay fung buoc day manh su phI hop voI nhau, bao ham ca
vIc cng fhuc hoa mf cach fIp can voI vIc hoach dInh chnh sach. Nn fang cua II fIp can frn da
duoc frnh bay frong ao cao cua CIam dc dIu hanh Quy fIn f quc f, Chu fIch Ngan hang fh gIoI va
Tng gIam dc T chuc fhuong maI quc f v su nhaf quan, 2 fhang 10, 1998.
3. SrInIvasan 1998. IrancoIs, MconaId va Nordsfrm |1996) da nhan fhay rng fac dng cua Vong
dam phan !rugoay dI voI cac nuoc dang phaf frIn Ia Iam fng fhu nhap quc dan fhm 0,3 %. HarrIson,
Rufherford va Tarr |1996) cho kf qua Ia 0,38 %.
4. Ioroufan 1996; HarrIson1994, KrIshna va MIfra 1998; IevInsohn 1993 . TraI nguoc voI chung cu dua
ra o day, anh huong cua fhuong maI dI voI kf qua kInh doanh cua cac cng fy fhng qua cac nn kInh f san
xuaf hang Ioaf o frong nuoc va o nuoc ngoaI va vua hoc vua Iam, Ia fuong dI yu |xem Tybouf 1998).
5. Ieensfra va nhung nguoI khac 1997.
6. Av va afra 1998; CIerIdes, Iach, va Tybouf 1998.
7. Xem chuong 6; IujIfa, Krugman, va VenabIes 1999; CIaeser 1998; Puga 1998; VenabIes 1998.
8. QuIgIey 1998.
9. oIboI |1999), frong s nhung nguoI khac, ch ra IoI ch cho cac nuoc Arap khI fham gIa WTO xay
dung frn nhung Iuaf I vung vang.
10 Tnh dn ngay 10 fhang 2, 1999. Xem frang Infernef |vvv.Wfo.org) cua T chuc fhuong maI quc f,
fhng fIn moI nhaf v cac hI vIn.
11. KIeInknechf va der WengeI 1998.
12. Xem IrankeI |1997). Kf qua nay phaI duoc gIaI fhch mf cach fhan frong, v cac Iung fhuong maI
IIn khu vuc fng In co fh khuyn khch cac nha hoach dInh chnh sach ky kf RTA, mo rng hon fhuong
maI khu vuc. Chnh caI fhuc f kho khn frong vIc xac dInh mI quan h nhan qua nay da Iam cho nguoI fa
211
phan nao fIn rng RTA |fhoa fhuan fhuong maI frong khu vuc) da gop phan vao su gIa fng cac Iung fhuong
maI IIn khu vuc.
13. RodrIk 1994.
14. Mf nuoc bI phaf frong mf vu kIn co quyn khang nghI dI voI quyf dInh do, va vu kIn duoc
chuyn In cap frn d xem xef IaI.
15. aIdvInd va VenabIes 1995.
16. Xem IInger va Schuknechf |1999) v chung cu cho s Iuong raf nho fu do hoa nganh df xay ra k
fu khI kf fhuc Vong dam phan !rugoay.
17. Nhu co fh xay ra voI nhung chuan muc frn bnh dIn v sInh fhuc vaf. Xem HerfeI, ach, Imaranan
va MarfIn |1996); HerfeI, MarfIn, YanagIshIma va Imaranan |1996). Krueger |1998); SrInIvasan |1998);
Thomas va WhaIIey |1998); va TreIa |1998).
18. RodrIk 1994.
19. Thng fhuong su bI fhuong nay dIn ra duoI hnh fhuc nang cao kha nng fham nhap cac fhI
fruong khac o frong cung mf nuoc, mf fhu fuc co fh co anh huong baf IoI cho cac x nghIp nhap khau
canh franh o frong cac fhI fruong. franh su bI fhuong, nhung x nghIp nay ngay fu dau fhuong phaI
phan dI cac cng fy mun dao nguoc cac caI cach. Va nu mf daf nuoc dao nguoc cac caI cach ma khng
chap nhan bI fhuong fh no co fh bI kIn, phaI dua ra xef xu fruoc co quan gIaI quyf baf dng cua WTO.
Su vI pham nhung nghIa vu dI voI WTO nhu fh co fh dan dn hau qua Ia su frung phaf nuoc vI pham,
fhuong bng hnh fhuc Ia gIam kha nng fham nhap fhI fruong. Cac cng fy xuaf khau cung vay, d franh
chuI daI cac su c frn day, ngay fu dau cung phaI fao ap Iuc chng IaI vIc dao nguoc cac caI cach. Trong ca
haI fruong hop, vIc dua cam kf ha fhap cac hang rao fhuong maI vao nghIa vu dI voI WTO cua mf nuoc
Iam fng fhm dng co kch fhch nhung nguoI fham gIa frong nuoc co IoI ch bao v kha nng fIp can cac fhI
fruong nI dIa, va bao hIu cho khu vuc fu nhan rng caI cach fhuong maI van duoc duy fr o day.
20. IInger va WInfers 1998.
21. Iung va Ng 1998.
22. KeesIng 1998.
23. MIchaIopouIos 1999; Shorf 1999.
24. V nghIn cuu ky Iuong cac anh huong khac nhau cua Iung fhuong maI dI voI nng d mf s chaf
nhIm, xem AnfveIIer, CopeIand, va TayIor |1998). Xem fhm Hp 4.7.
25. Ieensfra 1998.
26. R 1998.
27. Cac dao Iuaf nay da duoc ph chuan bng hIp uoc cua WTO |Jackson 1997, 1998; IInancIaI TImes
Th gIoI dang phaf frIn dan dan frong vIc chng pha gIa. 29 fhang 10, 1998).
28. V mf Ioaf nhung nghIn cuu anh huong baf IoI cua cac hoaf dng chng pha gIa xem IInger |1993)
va Iavrence |1998). Nhung fruong hop nI In gan day frong cac fruong hop chng pha gIa o chau u va o
My chng IaI cac nha san xuaf fhep chau A nhan manh anh huong ma Iuaf I nay co fh co khI fIp can fhI
fruong. KhI cac nuoc chau A c gng fng frnh d san xuaf cua mnh, ho fhay mnh phaI dI mf voI nhung
Iuaf I xuaf khau dang can fro nhung n Iuc cua ho. Tharakan |1999) da frnh bay nhung van d caI cach
nhung Iuaf I chng pha gIa, frong khI HorIIck va Sugarman |1999) dua ra nhung van d nhm caI cach su
ap dung nhung Iuaf I nay cho nhung nn kInh f khng co fhI fruong .
212
CHU THCH TH MUC
29. urfIess va nhung nguoI khac 1998; Cohen, . 1998; The Economist, 1000b, Hujbaucr ca Kotscbuar
100S, RoJrik 1007, 100Sa, WIIIIamson 1998.
30. dIm ky hon cun franh Iuan nay, xem CIIne |1997). Anderson va renfon |1998) da dua ra
nhung phan fch gan day hon v anh huong cua fhuong maI va cng ngh dI voI su baf bnh dng frong fhu
nhap o My.
31. AghIon va WIIIIamson |1998) da cung cap phan fch - frn co so khaI nIm va fhuc nghIm -nhung
anh huong cua foan cau hoa dI voI su khng bnh dng frong fhu nhap va su fng fruong.
32. Prusa 1997.
38. Nhung khao saf gan day v gIa ca hop Iy cho caI cach fhuong maI, xem Mafusz va Tarr |1998) va
!NP |1999).
34. Iavrence 1996.
35. urfIess va nhung nguoI khac.
36. Craham 1996; RodrIk 1997.
37. Maskus 1997.
38. Cac nuoc ngay cang coI frong co ch gIaI quyf franh chap. Chu y dang k duoc danh cho nhung baf
dng frong fhuong maI quc f v nhap khau fhuc pham su dung cng ngh bIn dI gIen, chuI, fhIf bo vao
IIn mInh chau u, va nhap khau fap ch vao Canada da Iam nI ro su chu y nay.
39. Osfry 1997, 1998.
40. Anderson |1999) cung cap mf bao cao fom ff v van d nay va cac van d khac cho cuc caI cach
fhuong maI.
41. Ryan |1998) cung cung cap mf su phan fch sau sc v nhung van d IIn quan foI quyn so huu fr
fu
42. Hoekman va Anderson 1999.
43. JosIIng 1998a, 1998b.
44. IaIrd 1997.
45. JosIIng 1998a.
46. Hoekman va Anderson 1999; Ingco va Ng 1998.
47. Ngan hang fh gIoI 1998o.
48. James va Anderson 1998; Roberfs va eRemer
49. Tuy nhIn, hIp uoc nay da chIu suc ep cua nhung baf dng gIua IIn mInh chau u va My v van
d cac nng san va fhuc pham su dung cng ngh bIn dI gIen, dc bIf Ia fhIf bo. Mf s da dI xa foI muc doI
cam bun ban quc f nhung nng san su dung cng ngh bIn dI gIen, vI pham fruc fIp nhung nguyn fc
cua WTO, xem IInancIaI TImes Cac cuc chIn franh fhuong maI frong vIc su dung cng ngh bIn dI
gIen 18 fhang 2, 1999, va The conomIsf |1999a).
50. Kerr |1999) danh gIa nhung frIn vong v cac baf dng frong fhuong maI nng nghIp fuong IaI, chu
y foI cac ganh nng Ion se de nng In Co ch gIaI quyf baf dng cua WTO.
213
51. V phan fch gan day anh huong cua vIc xuaf hIn canh franh cao hon frong IInh vuc hang haI, xem
IrancoIs va Woofon |1999).
52. eardorff va nhung nguoI khac 1998. Phaf frIn fIm fang da cung c Iuan cu rng cac x nghIp
phuong Tay se phaI dI dau voI su canh franh Ion cua cac nuoc dang phaf frIn frong phan Ion cac khu vuc
cua nn fhuong maI quc f.
53. CaIrncross 1997.
54. Hoekman va jankov 1997b.
55. Thm vao nhung quy ch fruyn fhng TI hu quc va dI xu quc gIa, co nhung quy ch v fIp can
fhI fruong ma fac dung fhuc f Ia cam cac nuoc su dung 6 dIu han ch dc bIf frong cung cap dIch vu, chI
fIf xIn xem Hoekman va PrImo raga |1997).
56. Hoekman 1996.
57. Krueger 1998.
58. Cac cuc dam phan frong IInh vuc vIn fhng va dIch vu faI chnh da hoan faf fu khI Vong dam phan
!rugoay duoc ky kf. Tuy co ch, song nhung cuc dam phan v fung khu vuc cu fh nay ch cho phep nhung
nuoc dua ra nhung cam kf frao dI frong nI b fung khu vuc, chu khng phaI gIua cac khu vuc hIn khac
xa nhau v muc d gIa ca va fIn b frong fu do hoa. Xem WTO |1998a), bao cao v hIp uoc fhuc IInh vuc
dIch vu faI chnh ky kf fhang 12, 1997.
59. V cuc fhao Iuan chaf Iuong v fam quan frong cua cac mang IuoI fhuong maI nay, xIn xem
Krugman |1995), va Ieensfra |1998). HummeIs, IshII va YI |1999) bng faI IIu da chung mInh mf cach ky
Iuong su gIa fng bun ban cac san pham khac nhau v chI fIf hoa qua frnh san xuaf. eardorff |1998) da
cung cap nghIn cuu moI v mf Iy fhuyf v chI fIf hoa san xuaf xuyn bIn gIoI.
60. CaIrncross 1997.
61. Craham 1996.
62. !NCTA 1997.
63. Yeafs 1998.
64. Nhung uoc fnh moI day v anh huong cua co so ha fang va gIao fhng dI voI cac Iung fhuong maI,
xem ougheas, emerfIades va Morgenrofh |1999).
65. Craham 1996; Vernon 1998.
66. Phan fch cac fhu suaf danh vao chu cng fy va cac quy dInh v chuyn IoI nhuan v nuoc anh
huong nhu fh nao foI cac quyf dInh dI chuyn cua cac x nghIp, xIn xem MuffI va Cruberf |1998).
67. Vernon 1998.
68. Xem chuong 6 va 7 v fhao Iuan rng raI hon nhung van d v d fhI.
Chuong J
1. ordo, Ichengreen va IrvIn 1999.
2. Nhung mInh chung gan day cho fhay su fhem khaf cua cac nha dau fu dI voI cac phuong fIn dau fu
mao hIm van con cao. af chap su sup d cua Quy fu bao hIm, fam dIm cua cuc khung hoang quy fu bao
214
CHU THCH TH MUC
hIm, cac fnh foan da cho fhay fng s dau fu vao cac quy fu bao hIm day ruI ro dau nm 1999 da ch gIam
duoI 2% so voI nm fruoc. Xem The Economist, |1999c).
3. Phan nay dua vao cac xuaf ban pham khac nhau cua IMI, |ntcrnationa/ Capita/ Markct. Mussa ca
RicbarJs (1000 Ja trnb bay mf fng quan chI fIf v pham vI anh huong va cach phan b cac Iung vn
frong nhung nm 1990.
4. au fu fruc fIp cua nuoc ngoaI |II) vao cac cng fy uoc fnh hon 10% faI san c dInh cua cac cng
fy do. Nguoc IaI, dau fu cac chung khoan nuoc ngoaI |IPI) ch vIc mua nhung faI san fhanh khoan nhanh.
Trn fhuc f su phan bIf khng ro rang, v su gIao dIch faI chnh co fh gm ca haI nhan f. Tuy nhIn, dau
fu cac chung khoan nuoc ngoaI duoc coI Ia fhanh khoan nhanh hon va nhanh chan nhe gof hon II. Tranh
Iuan sau hon v dInh nghIa nay va fhuoc do cua dau fu nuoc ngoaI, xem IIpsey |1999). Khng nn nham II
va IPI voI vay ngn han cua nuoc ngoaI.
5. Xem Ichengreen va Mussa |1998).
6. V bao cao chI fIf fc d fu do hoa faI khoan vn, xem QuIrk va vans |1995) va xuaf ban pham gan
day cua IMI, ao cao bang nm cc Nbung cu6c Jan xcp tt gia b6i Joai ca Nbung gioi ban trong trao J6i.
7. Thao Iuan v dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI nay dua frn IIC |1998), KnIghf |1998), MaIIampaIIy
va Sauvanf |1999), va !NCTA |1998).
8. VIc nghIn cuu cac van d nay fheo dung quy fc co fh fhay frong fac pham cua Caves |1996),
chuong 7. Xem fhm OxIey va Yeung |1998).
9. !NCTA 1998.
10 !NCTA 1998.
11. MaIIampaIIy va Sauvanf |1999) bao cao rng nm 1997 co 1.794 hIp uoc v van d franh danh fhu
haI Ian co hIu Iuc.
12. !NCTA 1996, 1998.
13. Phan fch chI fIf v vIc phan b dau fu nuoc ngoaI fheo dIa Iy, xem IIpsey |1999). 14. VIc fu do
hoa cac Iung vn quc f da duoc pho gIam dc dIu hanh IMI, SfanIey IIscher, frnh bay ngn ngon frong
baI phaf bIu vao fhang 12, 1997. Xem Tnh hnh maf n dInh v faI chnh Oxford AnaIyfIca, 4 fhang 11,
1998. Cuc fhao Iuan chI fIf v nhung hau qua cua fnh hnh bIn dng frn fhI fruong vn quc f dI voI
vIc phan phI co hIu qua nhung ngun faI chnh frn foan fh gIoI, co fh xem Cooper |1999).
15. Ngan hang fh gIoI 1998b.
16. Cuc fhao Iuan nay dua frn fac pham cua CaprIo va KIIngebIeI |1996), emIrguc Kunf va efragIache
|1998), Ichengreen va Rose |1998), CoIdsfeIn |1998), CoIdsfeIn va Turner |1996), va WorId ank |1998h).
17. Ichengreen 1999.
18. Tnh hnh maf n dInh v faI chnh Oxford AnaIyfIca, 4 fhang 11, 1998.
19. Ichengeen va Rose 1998.
20. Chc chn se xay ra fnh frang vay muon fran Ian khI nhung h fhng dIu hanh cua cac cng fy
khng con fhch hop, Iam xoI mon su kIm fra va nhung phuong phap khac nhm han ch vIc mao hIm.
21. KamInsky va ReInharf 1998; CaIvo 1999.
22. CoIdsfeIn va HavkIns 1998.
215
23. RadeIef va Sachs 1998.
24. IeIpzIger 1998. 25. NoI rng ra, su Iay Ian frn foan cau Ia Iy do doI hoI phaI df nhung chuan muc
cho hoaf dng ngan hang frn foan cau |CoIdsfeIn 1997).
26. RodrIk 1998c. Tuy nhIn, nhung mInh chung frnh bay frong fac pham cua QuInn |1997) da ch ra
anh huong fch cuc cua fu do hoa faI khoan vn dI voI fng fruong.
27. V phan fch chI fIf ban chaf, nguyn nhan va hau qua cua su Iay Ian faI chnh, xem IMI |1999b).
ng chung v mI fuong quan gIua cac bIn s faI chnh co ban, duoc xem Ia dc dIm chnh cua su Iay Ian,
duoc frnh bay frong fac pham cua WoIf |1999).
28. V ban IIf k day du faf ca nhung bIn phap duoc frIn khaI d fhuc day n dInh h fhng faI chnh
quc f, xem IMI |1999a).
29. Tam quan frong fuong dI cua fhI fruong vn va vaI fro frung gIan cua ngan hang duoc cac chnh
sach quc gIa gIaI quyf phan nao. Xem erfheIemy va VaroudakIs|1996).
30. IevIne 1997, 1998.
31. SfIgIIfz 1999a.
32. IevIne |1998) da frnh bay nhung bng chung o khp noI v fam quan frong cua cac quyn han cua
nguoI cho vay va cac fh ch phap Iy khac frong vIc fao dIu kIn cho vay vn phaf frIn khu vuc ngan hang.
emIrguc Kunf va efragIache |1998) nhan fhay rng anh huong cua fu do hoa faI chnh frong nuoc foI kha
nng khung hoang ngan hang Ia raf Ion frong cac quc gIa co nan fham nhung Ian fran, cac b may quan
chuc kem hIu qua, va f fn frong Iuaf phap. Xem fhm !y ban C-22 |1998b).
33. Nn fang faI chnh. Oxford AnaIyfIca, 9 fhang 11, 1998.
34. evafrIponf va TIroIe 1994.
35. CarcIa 1996, 1998; IIndgren va CarcIa 1996.
36. Kane 1998.
37. IIfan 1998.
38. CaIomIrIs 1997.
39. Xem !y ban C-22 |1998a).
40. Krugman 1998b.
41. V nhung kho khn do cac ngan hang fnh gay ra frong cuc khung hoang ngan hang o AchenfIna
nm 1995, xem cua IeIpzIger |1998).
42. Trong fhoI gIan gan day, nguoI fa da Iap Iuan rng cac hoaf dng ngan hang da fro nn phuc fap dn
nI nhung quan chuc dIu hanh ngan hang khng bIf |va frong mf s fruong hop khng hIu) hau qua hoaf
dng cua nhung nguoI Iam cng cho ho |IInancIaI TImes, Co qua nhIu frong caI dIa n cua ho. 4 fhang 2,
1999). Nhung nguoI gIu nhung khoan no khng duoc chnh phu bao dam cung co fh o vao fnh frang baf IoI
nhu vay.
43. vanoff 1998; CaIomIrIs 1997, 1999.
44. CaIomIrIs 1997.
216
CHU THCH TH MUC
45. IInancIaI TImes, C7 gIup noI fru khoI con song gIo. 22 fhang 2, 1999. Nhom 7 nuoc cng nghIp
phaf frIn da f chuc mf In dan n dInh faI chnh vao fhang 2, 1999, du kIn fng cuong kIm fra va
gIam saf h fhng faI chnh quc f. Cac chu ngan hang frung uong, cac quan chuc b faI chnh va cac quan
chuc gIam saf se phuc vu frong uy ban nay. an dau, nhung fhanh vIn nay se dn fu Nhom cac nuoc C7.
46. CoIdsfeIn 1997, 1998. Nhung nhu cau cao v vn doI hoI chI ph - do Ia chI ph co hI cua II vay da
maf ma nhung yu cau fhap hon v vn co fh chIu dung.
47. V cuc franh Iuan mo rng v vIc nn hay khng nn chap nhan cac ngan hang nuoc ngoaI, xIn
xem CaprIo |1998). Xem fhm CaIomIrIs 1999 va R 1998.
48. CIaessens, emIrguc-Kunf, va HuIzInga 1998.
49. HeIIman, Murdock, va SfIgIIfz 1998; SfIgIIfz 1999a.
50. Peek va RosengIen 1997.
51. WorId ank 1998h; Ichengreen 1998, 1999; Ichengreen va Mussa 1998. Johnsfon, arbar va
cheverrIa 1997; McKInnon 1991.
52. Harvood 1997; Johnsfon 1997.
53. NghIn cuu v mf Iy fhuyf va fhuc nghIm cua RodrIc va VeIasco |1999) da kf Iuan rng cac bIn
phap han ch vay ngn han Ia dang mong mun.
54. IeIdsfeIn 1999; Ichengreen va Mussa 1998; MckInnon va PIII 1998.
55. HaI nghIn cuu gan day v kInh nghIm ng A va My IafInh frong vIc kIm soaf vn da ung h
manh me vIc su dung no |Ie Iorf va udnevIch 1998; Park va Song 1998). ornbusch |1998) da fhm do
nhung y kIn ung h va phan dI nhung han ch khac nhau dI voI Iung vn vao, va ch ra nhung fnh
hung frong do su kIm soaf nay nang cao hIu suaf kInh f.
56. CaprIo 1998; Ichengreen 1998. Nm 1997 MaIaIxIa da fhuc hIn kIm soaf ca Iung vn vao ngn
han Ian mf s Iung vn ra. Tuy con qua som d xac dInh foan b anh huong cua nhung bIn phap nay,
nhung fu 1977, dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI vao MaIaIxIa khng con phaI chIu anh huong baf IoI nhu o
cac nuoc Iang gIng khng ap dung su kIm soaf.
57. Johnsfon, arbar va cheverrIa 1997; ReInharf va ReInharf 1998; VeIasco va Cabezas 1998; Anh
1998; Oxford AnaIyfIca. Iu fIf faI chnh Ngay 29 fhang 12, 1998.
58. Mf su Iua chon Ia fng fhuong xuyn muc doI hoI v du fru dI voI fIn guI cua nuoc ngoaI, hay muc
doI hoI v Iuong vn fhch hop dI voI vn vay cua nuoc ngoaI.
59. ng chung frong fac pham cua dvards |1998a) cho rng su kIm soaf nay co mf anh huong fam
fhoI dI voI IaI suaf khac nhau gIua ChII va cac fhI fruong nuoc ngoaI. Thng fIn v kIm soaf vn cua
ChII, xem Chumacero, Iaban va IarraIn |1996); Cooper |1999); Ichengreen va IIshIov |1998); 1 Hemandez
va SchmIdf-HebbeI |1999); va VaIdes PrIefo va Sofo |1996). V quan dIm ph phan dI voI anh huong cua
vIc kIm soaf vn, xem ooIey |1996).
60. aIIno, enneff va orenszfeIn |1999).
61. V cuc franh Iuan keo daI xoay quanh nhung hau qua cua chnh sach dIa hoa dI voI cac nuoc
dang phaf frIn, xem aIIno, enneff va orenszfeIn |1999).
62. Su ruf fIn guI bng ngoaI f af nhu fh co fh Ia do fng IaI suaf o nuoc ngoaI.
63. CaIomIrIs |1999) da d xuaf fhay dI vaI fro cua IMI voI vIc b sung mf phuong fIn cho vay sn
217
sang cap fhanh khoan cho nhung nuoc du fu cach. Xem fhm IeIdsfeIn |1999).
64. Su can fhIf phaI can fhIp co fh duoc xem nhu Ia mf bIn phap khac. Nhung nghIn cuu gan day
da cho rng nguoI du bao fruoc khung hoang ff nhaf Ia fy s fIn no nuoc ngoaI ngn han so voI muc du fru.
V vay, nu mf cng fy vay fIn ngn han cua nuoc ngoaI nhIu hon, chnh phu cua no -nu mun gIu fhaI
d fhan frong - phaI fng fhm quy du fru, voI cac khoan du fru nhu cng fraI My hay cac phuong fIn fuong
fu fu cac nn kInh f cng nghIp khac.
65. Ichengreen 1998.
66. orenszfeIn, e CregorIo va Iee 1998; !NCTA 1998. Taf nhIn dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI
khng phaI Ia ngun chuyn gIao cng ngh duy nhaf - h fhng cap bng sang ch da duoc su dung o TrIu
TIn va Nhaf an frong nhung gIaI doan dau phaf frIn cua daf nuoc. Xem KIm va Ma |1997)
67. WaczIarg 1998.
68. orenszfeIn, e CregorIo va Iee 1998.
69. erfheIemy, essus va VaroudakIs 1997.
70. e MeIIo 1997.
71. ng chung nay Iay fu KozuI- WrIghf va Rovfhorn |1998).
72. KInoshIfa va Mody 1997.
73. e MeIIo 1997.
74. KozuI- WrIghf va Rovfhorn 1998.
75. Xem Moran |1999) v nhung nghIn cuu chI fIf fung phuong fIn chnh sach. Moran da fm ra rng
su fruyn ba fhng fIn va su hoan foan chu dng d xuong cua cac nuoc dang phaf frIn Ia cng cu huu hIu
d day manh dau fu fruc fIp.
76. Casfanaga, Nugenf, va Pashamova 1998.
77. Ngan hang fh gIoI 1997d.
78. Vernon 1998.
79. Oxford AnaIyfIca. au fu nng Iuong. 1 fhang 2, 1996.
80. Iomsfrm va Kokko 1997.
81. CIaessens va Rhee 1994; emIrguc-kunf va IevIne 1995; IevIne va Zervos 1998a.
82. IevIne 1997; IevIne va Zervos 1998a, 1998b.
83. Saudagaran va Iga 1997.
84. IevIne 1997, 1999. Nhung c dng fhuc hIn manh me quyn han cua mnh cung co fh dong vaI fro
gIam vay qua muc vn ngn han nuoc ngoaI cua nhung nguoI quan Iy cng fy.
85. ryanf 1995; Ichengreen va Kenen 1994; Sachs va McKIbbIn 1991.
86. Rajan 1998.
87. AI 1998.
218
CHU THCH TH MUC
88. Rajan 1998.
89. ergsfen 1998.
Chuong 4
1. Ngan hang fh gIoI 1992b.
2. Pearce va nhung nguoI khac 1996.
3. Ngan hang fh gIoI 1998g.
4. u an AnfarcfIca 1999.
5. Wafson va nhung nguoI khac 1998.
6. Imber 1996; Porfer va nhung nguoI khac 1998.
7. Crossman va Krueger 1995.
8. V nhung fhng fIn v Cadcxfan va !dobkIxfan, xem Ngan hang fh gIoI |19981). V Trung Quc
xem Quc vu vIn Trung Quc |1994). Tu nm 1994 cac quan chuc Trung Quc khng dInh IaI mI quan fam
cua ho v cac van d mI fruong, va chnh phu da dau fu dang k vao vIc bao v bau kh quyn va nuoc.
Nhung con nhIu vIc phaI Iam |xem Ngan hang fh gIoI 1997a). Chuong frnh nghI su 21, hIp dInh v
nguyn fc duoc dua ra fu HI nghI cap cao v fraI daf o RIo gIao cho nhung nguoI dung dau mI quc gIa
fIn foI cac chuong frnh hanh dng fheo 6 chu d sau day: chaf Iuong cuc sng, su dung co hIu qua cac
ngun faI nguyn fhIn nhIn, bao v ngI nha chung - fraI daf , quan Iy cac khu dInh cu cua con nguoI , quan
Iy chaf fhaI va fng fruong kInh f bn vung. Xem IIavIn |1997) va Ngan hang fh gIoI |1997b).
9. Wapner 1995; Zurn 1998.
10. Cesar 1998.
11. VIc ban cac dn dIn frng rung duoI gIa fhI fruong cung Ia mf fhu fro cap khac anh huong dn fy
I pha rung. Nm 1990 Chnh phu IndnxIa da ban cac dn dIn frng rung voI caI gIa fhap xa so voI gIa
ph bIn frn fhI fruong, chIm ch 17% gIa frI cay Iay va Iam cho kho bac maf hon 2,1 fy d Ia khng fhu
nhap. Nguoc IaI, Chnh phu raxIn nm 1980 huy bo quyf dInh hoan fhu fhu cua cac chu fraI phaf quang
daf, da gIam raf nhIu vu pha rung Amazn - va fIf kIm duoc fIn cho chnh phu. Cac khoan fro cap xay
dung duong sa da anh huong foI vIc pha rung, v duong sa duoc su dung da Iam fng ro rang kha nng mf
khu rung chuyn fhanh daf nng nghIp. Chuong 5 ban v nhung kho khn rc rI frong vIc chnh phu ung
h dau fu co so ha fang, nhung co mf dIu quan frong ro rang Ia, anh huong v mf mI fruong cua quyf
dInh nay da duoc frnh bay frong bao cao |Roodman 1997).
12. skeIand va IeyzIogIu 1994.
13. Anderson va McKIbbIn 1997.
14. Cac nn kInh f qua d cua ng u va chau A da ch ra rng v mf chnh frI co fh fhuc hIn vIc
bo cac khoan fro cap mf cach nhanh chong. Tro cap cua Trung Quc cho fhan - chIm 70% nng Iuong cua
ca nuoc- gIam fu 61% xung con 11% frong gIaI doan 1984-1995, gIam chI ph quc gIa fu 25 fy d Ia frong
nhung nm 1990-1991 xung con 10 fy d Ia nm 1995-1996 |Wafson va nhung nguoI khac 1998).
15. Ngan hang fh gIoI 1998f. Nhung fnh foan gan day hon fu MaIauy cho rng cac khach hang co fhu
nhap frung bnh co fh nhan duoc nhIu nhaf Ia 180 d Ia fro cap mI nm.
16. Roodman 1997.
219
17. Ngan hang fh gIoI 1996a.
18. Can phaI chu y rng nhung xe buyf chay bng dIden duy fu fI co fh Ia ngun phaf sInh cac chaf
gay nhIm nguy hIm . Tuy fh, vIc fhay fh xe f con bng xe buyf hau nhu gIam nhIm fhanh ph raf
nhanh chong. V du nhu o fhanh ph MhIc, dI xe buyf fhay fh xe con eo Ip fhIf bI chuyn dI phan gIaI
da gIam bof Iuong cac kh fhaI xIfnIfo 40%/dm/dau nguoI, cac kh fhaI hydrocacbon bof 95% va Iuong cac
chaf fhaI cacbon mnxf bof 98%. Nu xe khng Ip fhIf bI nay fh su suy gIam fham ch con Ion hon.
19. Xem CouIder |1994), Ia nguoI, fuy nhIn, da cho rng fhu cacbon khng fh fhuc hIn duoc o My
v no co fh fhay fh fhu fhu nhap - IoaI fhu co co so rng raI hon nhIu.
21. Isfer 1998; SchIIchf 1985.
22. MadeIey 1995b.
23. e Ionfauberf 1996.
24. Peferson 1993.
25. Rose va Crane 1995.
26. Irench 1997; OrnusaI va Caufam 1997.
27. ChomIfz va KumarI 1998.
28. IampIeffI va Ixon 1995. Ro rang nhung s IIu nay Ia nhung fnh foan raf so saI, se fhay dI raf
nhIu khI chuyn fu vung rung nay sang vung rung khac.
29. PerrIngs 1995.
30. IampIeffI va Ixon 1995. Can phaI chu y rng cac IoaI nay - gau xam, su dau do, daI bang froc dau
-da nI fIng hon cac IoaI bo canh cung khac.
31. Ngan hang fh gIoI 1998g; Porfer va nhung nguoI khac 1998. CI cap cho cac du an fang dn gan
126 frIu d Ia vao gIua nm 1999, fheo ngun cua Ngan hang fh gIoI.
32. Cuc gp go Kyofo chnh fhuc goI Ia HI nghI Ian fhu ba cua cac bn fham gIa Cng uoc khung cua
IIn hop quc ban v Su fhay dI kh hau.
33. Khng co gIoI han v Iuong kh fhaI frong cac nuoc dang phaf frIn |ngoaI cac nn kInh f qua d) da
duoc df ra frong cuc gp go o Kyofo.
34. Tuy nhIn, I hng fang dn o Nam cuc van fIp fuc Ion In |Tbc 8cicnccs, 1997).
35. WRI 1998.
36. Irench 1997; MIIIer 1995.
37. Seaver 1997.
38. arreff 1998a, 1998b.
39. Irench 1997.
40. !NP 1999.
220
CHU THCH TH MUC
41. arreff 1998a, 1998b.
42. SeII 1996. Seaver 1997.
43. SeII 1996.
44. SeII 1996.
45. Seaver 1997.
46. Ngan hang fh gIoI 1998m.
47. arkIn va Shambaugh 1996.
48. MIIIer 1995.
49. arreff 1998a, 1998b.
50. arreff 1998a, 1998b.
51. Seaver 1997.
52. Pearce va nhung nguoI khac 1996.
53. Hourcade 1996.
54. SeII 1996.
55. Roodman 1997.
56. My Ia nuoc duy nhaf fo ra co xu huong rng hon; ph fn R& nng Iuong khu vuc cng cng gIam
6 Ian o Anh va 4 Ian o uc va IfaIIa gIua 1984 va 1994 |!y ban c van cua fng fhng v khoa hoc va ky fhuaf
frong nghIn cuu va phaf frIn nng Iuong 1997).
57. mf fhoa fhuan duoc fhuc fhI nghIm chnh du dua frn co so fhu hoc han ngach, co fh can
phaI co hnh fhuc bf bI fhuong hoc fham ch phaf dI voI nhung mf hang nhap fu nhung nuoc da khng
cam kf hoc khng fhuc hIn dung cam kf dI voI vIc gIam bof Iuong kh fhaI gay nn hIu ung Ing knh.
Co fh su dung hnh fhuc phaf |nhu o ! frong fruong hop vI pham hIp uoc n dInh faI chnh), hoc cac
hnh phaf kInh f. Nhung frn fhuc f kho co fh fu chI nhung hang nhap IIn quan dn vIc fhaI kh gay
hIu ung Ing knh ma IaI khng cam vIc bun ban voI nhung nuoc vI pham fhoa fhuan, v hau hf cac
nganh san xuaf du can dn ngun nng Iuong fhaI kh cacbnIc. VIc fnh dn mf h fhng fhu nhap
khau frung phaf fI uu xem ra raf phuc fap, va cac Iuaf fhuong maI da phuong hIn nay khng cho phep vIc
han ch bun ban dua vao cach fhuc fao ra san pham. Nhu da d cap o frn, fac dung cua cac bIn phap
frung phaf fhuong maI IIn quan manh me dn chI ph va IoI ch cua vIc chap hanh hIp uoc, va frong
fruong hop nay, nhIu nuoc co fh fhay rng ph fn frong vIc df ra cac bIn phap frung phaf con Ion hon
IoI ch cuong ch fhI hanh hIp uoc |SfIgIIfz 1997; arreff 1998c; Ngan hang fh gIoI 1998d).
58. SeII 1996.
59. SfIghfz 1997.
61. Cooper 1998.
62. SfIgIIfz 1997.
63. Ngan hang fh gIoI 1998k.
221
64. ang co su franh caI dI voI cac co ch fhuong maI. TaI Kyofo, nhIu nuoc dang phaf frIn phan dI
vIc bun ban, nhn nhan no nhu mf co ch d cac nuoc gIau frn franh nhung quy dInh han ch kh fhaI,
va chuyn nhung quy dInh han ch do sang cac nuoc ngheo v nhung han ch nhu vay se can fro su phaf
frIn cua cac nuoc ngheo |Anderson 1998).
66. Wafson va nhung fac gIa khac 1998.
67. Theo fnh foan cua Ngan hang fh gIoI |19991). ay ro rang Ia cach chua hay frong vIc do fnh s
Iuong sn co v da dang sInh hoc. NhIu frong s cay con nay se con fn faI khng ch o mf nuoc, va nhIu
frong s cac con nay khng bI nguy co dIf chung Th nhung fhuc f Ia phan Ion cac IoaI cay con con fn faI
frn hanh fInh nay IaI dang sng o cac nuoc dang phaf frIn.
68. Heyvood 1995.
69. MadeIey 1995a.
70. MIIIes 1995.
71. SImpson, Sedjo, va ReId 1996.
72. an cng uoc chua dung foan nhung IoI Ie map mo v vIc fhanh foan cho cac ngun gIen. Iu 15
noI rng cac bn ky kf se chIa nhau mf cach cng bng va hop fnh hop Iy nhung kf qua nghIn cuu va
phaf frIn, va nhung IoI ch fu vIc ung dung fhuong maI va cac ung dung khac cac ngun gIen... |frn co so)
nhung dIu kIn cung fhoa fhuan, ma khng dInh ro khung cho nhung dIu kIn hoc ngn fu cng bng
va hop fnh hop Iy. Cac nuoc cng nghIp da khch I quan nIm da dang sInh hoc Ia mf san pham foan cau
ma cac nuoc khng duoc coI Ia faI san rIng cua mnh khI chung duoc phan b o do, frong khI ho Iap Iuan
rng cac cng fy can duoc bao v quyn phaf mInh nhung kf qua ma ho da phaf frIn fu cac cay, con. Nu
khng co su caI cach nao do fh nhung ngun chuyn gIao d ch fao cac IoaI fhuc nhu vay se fIp fuc chay
fu cac nuoc dang phaf frIn sang cac nuoc cng nghIp chu khng phaI nguoc IaI. Chng han nhu nhung IoaI
fhuc chua bnh da duoc ch fao fu IoaI c mau hng o Madagaxca, nhung nuoc nay van khng duoc fhanh
foan khoan dc quyn khaI fhac - mc du phaI Iuu y rng vIc nay xay ra fruoc khI co Cng uoc RIo |Munson
1995; MIIIer 1995).
73. SeII 1996.
74. MIIIer 1995.
75. SImpson, Sedjo, va ReId 1996. Con s nay Ia fhap. Trong khI hang ngan, nu khng phaI Ia hang
frIu IoaI frn mI hec fa, dem fng s IoaI dc huu khu vuc chIa cho fng s hecfa o fay cuado fh duoc mf
s nho cac IoaI dc huu khu vuc frn mI hecfa.
76. Nhung fhoa fhuan khu vuc |nhu Chuong frnh hanh dng chung v mI fruong fng fh cho vung
an fch ma no h fro vIc Iuu hanh fhng fIn, gIup do ky fhuaf va faI fro mI fruong) cung co fh dong vaI
fro quan frong frong vIc bao fn su da dang hoa sInh vaf v mf gIen va noI cu fru |Ireeefone 1999).
77. CharnovIfz 1996.
78. Ireesfone va Makuch 1998.
81. The conomIsf 1998d; Hovse va TrebIIcoek 1996.
222
CHU THCH TH MUC
82. Hovse va TrebIIcock 1996.
83. O Cxfa RIca co nhung bIu hIn cho fhay cac IoaI sInh vaf o nhung khu rung nm frn d cao dang
bI chf dan v su fhay dI kh hau da Iam maf dI Iop mang phu frn nhung khu rung do |xem HoImes 1999).
86. WRI 1998.
87. Ngan hang fh gIoI 1998e.
88. Chuong frnh nay duoc su bao fro cua quyf nghI Kyofo v Co ch phaf frIn sach.
89. Coodman 1998.
Chuong
1. Co nhung du IIu v cac cuc bau cu duoI cap quc gIa duoc f chuc o 71 frong s 75 nuoc co nn dan
chu da dang. Tng s nuoc co nn dan chu da dang frn fh gIoI, fheo phan IoaI cua Ireedom House, Ia 117.
Xem phu Iuc bang A.1 voI chI fIf v vIc phan quyn va xem Ireedom House |1998) v phan IoaI dan chu da
dang.
2. Phan quyn va chuyn gIao quyn Iuc duoc su dung dng nghIa frong ca chuong nay.
3. SmIfh 1996. Xem aII |1996) va Sfepan |1999) v quan h gIua dan chu va phan quyn. Theo nghIa
hep, ch co nn dan chu hop hIn moI co fh dam bao mf cach dang fIn cay rng cac dc quyn cua cac fIu
don vI se duoc fn frong.
4. TreIsman 1998.
5. Hommes 1996.
6. IIfvack 1994.
7. Musgrave va Musgrave 1973; Oafes 1972; TIebouf 1956.
8. Orfrom, Schroeder, va Wynne 1993.
9. JunaId Ahmad da gop phan vIf hp nay, hon nua con dua frn co so cua AbIo va ReInIkka |1998) va
ban ghI chu cua PauI Smoke.
10. refon 1996.
11. HIn co mf s cng frnh nghIn cuu, mc du co xu huong fap frung vao fung khu vuc rIng bIf o
mf nuoc |KIng va OzIer 1998; AbIo va ReInIkka 1998) hoc vao mf cap cu fh frong chnh phu cua mf
nuoc |Iaguef 1998; Ngan hang fh gIoI 1995b). Ho du ung h y fuong rng nhung h qua cua phan quyn
fuy fhuc vao cach ma nguoI fa hoach dInh va fhuc hIn.
12. KIng va OzIer 1998.
13. urkI, Penny, va IIIInger 1999.
14. IIfvack, Ahmad, va Ird 1998.
15. Ahmad va CraIg 1997.
223
16. Chnh quyn dIa phuong fhuong co day du fhng fIn ca v nhung van d duoc nguoI dan Iuu fam Ian
nhung ngun Iuc va vIc fhuc fhI cua chnh ho. Thng fIn nay gIup cho cac co quan dIa phuong fhuan IoI
frong vIc fhI hanh nhung nhIm vu IIn kf fhch hop. Nhung fhuc f, chnh quyn frung uong co fh khng
chIa se vIc fhng fIn nay gay phuc fap cho vIc gIam saf fhuc fhI cua chnh quyn dIa phuong va cho vIc xac
dInh nhu cau fhuc su v h fro faI chnh. ban nhung van d nay va nhung phuong cach d khc phuc
chung, xem RavaIIIon |1999a, 1999b) va urgeso |1998).
17. Ird va RodrIguez 1999.
18. Ahmad va CraIg 1997.
19.V phuong cach khc phuc van d nay, xem RavaIIIon |1999b).
20. RavaIIIon 1999a.
21. RavaIIIon 1999b.
22. AIderman 1998.
23. Ngan hang fh gIoI 1999h.
24. RavaIIIon 1999b.
25. Iaguef 1998.
26. TanzI 1996.
27. Trung Quc, khng phaI Ia nuoc gIau ma cung khng phaI Ia mf IIn bang, nhung Ia mf ngoaI I
dang Iuu y. Cac co quan duoI cap quc gIa chIu frach nhIm phan Ion khoan fhu fhu va khoan chI |Hp 5.5).
Khng co du IIu so sanh cua Trung Quc cho bIu d 5.1 va 5.2.
28. CavIn va PeroffI 1997 |My Ia fInh); McKInnon 1997 |My); Spahn 1998 |Tay u). ban fhm v n
dInh kInh f vI m va phan quyn, xem IornasarI, Webb, va Zou |1999); McIure |1999); Prudhomme |1995);
SeveII |1996); Shah |1998); TanzI |1996), va WIIdasIn |1997). ban v phan quyn va fng fruong, xem
avoodI va Zou |1998); XIe, Zou, va avoodI |1999). V mI IIn h gIua phan quyn va quy m cua chnh
phu, xem JIn va Zou |1998); Persson va TabeIIInI |1994); QuIgIey va RubInfeId |1997). V fng quan dI voI
phan quyn va fng fruong, xem MarfInez - Vasquez va Mc Nab |1997).
29. e IIgueIredo va WeIngasf 1998.
30. IInz va Sfepan 1997; Isfer va SIagsrad 1998.
31. WeIngasf 1995.
32. O nhung IIn bang fheo fraf fu fu duoI In frn nhu ! va My, nhung daI bIu cua cac khu vuc cu
frI quyf dInh ngay fu dau cac b Iuaf. Nhung IIn bang nhu vay fhuong fao nn mf frung fam yu hon
nhIu so voI nhung frung fam duoc fao nn o cac IIn bang fheo fraf fu fu frn xung duoI. Xem de IIgueIredo
va WeIngasf |1998).
33. Ordeshook va Shvefsova 1997.
34. Phan nay duoc dua frn ahI |1999b); IaII va Hofman |1994); QIan va WeIngasf |1997); Wong
|1998); Ngan hang fh gIoI |1995a). The WashIngfon Posf, ngay 27-2-1999, dua fIn voI nhan d Trung Quc
ca ngoI cuc bau cu o Tu Xuyn, noI v cuc bau cu dIa phuong o Quyn |fhuc fnh Tu Xuyn) dIn ra sau
khI nhan dan o do nm quyn sau khI buc nguoI dung dau chnh quyn dIa phuong phaI fhI chuc v quan
Iy fI. ao cao cung dua fIn nhung phan ung fuong fu chng IaI cac quan chuc fham nhung va Iam dung
quyn hanh Ian fran khp daf nuoc. TIn v fham nhung cua bao IInancIaI TImes, ngay 5-3-1999. Cac quan
224
CHU THCH TH MUC
chuc bI bf frong vu Iua dao faI fIng o Trung Quc va Nhung caI voI fham nhung co fh de doa nha nuoc.
35. VIc chI ngan sach bI phaf hIn Ia fhIn vI cho nhung vung f dan nhaf o raxIn va AchenfIna,
nhung nuoc co daI dIn dIa phuong o ca haI nghI vIn. Nguoc IaI, vIc chI ngan sach fheo dau nguoI khng
khac nhau dang k o khp cac bang cua MhIc va My, nhung nuoc ch co daI dIn dIa phuong o fhuong vIn
|CIbson, CaIvo, va IaIIefI 1999).
36. o cung Ia fhuc f o My cho dn nm 1918 va o AchenfIna dn nm 1994. 37. O raxIn chng han,
uoc chung 40% fhuong nghI sI Ia fhng dc bang va nhIu fhuong nghI sI co fham vong fro fhanh fhng dc
bang. NgoaI ra, frong khoa 1991-1994, khoang 35% ha nghI sI bay fo nguyn vong hoc da fu chuc nghI sI d
co vI fr o fIu bang. Trong bI canh nhu vay, cac nghI sI fhuong quan fam dn vIc Iam haI Iong cu frI va
fhng dc bang cua mnh hon Ia IoI ch quc gIa |Sfepan 1999).
38. Ordeshook va Shvefsova 1997.
39. Nguoc IaI, ch d da s phIu bau hoc sp xp cuong vI cn cu vao chuyn mn va kInh nghIm Iam
fIu chuan hang dau dam bao fhuc su cho da s frong quc hI |IIjpharf 1994).
40. Carey 1997. Ngay ca khI cac dI fac IIn mInh co du quyn Iuc d ngn chn su fhay dI, ho van co
fh khng du fh manh d fu ho fIn hanh nhung fhay dI fch cuc |AIesIna va PeroffI 1997; RoubInI va
Sachs 1989). ng chung o ca My IafInh va chau u cho fhay rng kha nng fhap hon cua chnh quyn
frung uong phan ung co fnh cach quyf dInh dI voI nhung va cham, han ch chI fIu, va khng ch quy m
cua chnh phu o nhung nuoc co ch d daI bIu phan b fheo fy I . Tuy nhIn o chau u, duong nhu nhung
quy dInh v ngan sach gIup khc phuc duoc nhung kho khn frn |HaIIerberg va von Hagen 19971 SfeIn,
TaIvI, va CrIsanfI 1998).
41. CambIe va cac fac gIa khac 1992. Xem IIjpharf |1994) d ban mf cach day du.
42. IIjpharf 1994.
43. Phan nay duoc dua fheo Ordeshook va Shvefsova |1997). 44. ban dIm nay frong bI canh My
IafInh, xem WIIIIs, Carman, va Haggard |1999).
45. O Nam Tu, nhung cuc bau cu canh franh dau fIn duoc f chuc o cap dIa phuong, cac dang phaI
quc gIa fheo sc fc va khu vuc da fhng cu. Nhung cuc nI chIn xay ra fruoc khI co cuc bau cu foan quc.
Trong cuc bau cu o NIgIrIa nm 1959, hoan foan khng co daI dIn cua cac dang co pham vI foan quc duoc
bau, fnh hnh do da fruc fIp gop phan Iam fng fhm fnh hnh cng fhng sc fc va cuc nI chIn fruoc
muu foan Iy khaI cua Iafran |Sfepan 1999).
46. Su hop nhaf cac dang co fh duoc xay dung fhanh h fhng chnh frI bng nhIu cach khac nhau. O
uc chng han, fhuong vIn, daI dIn cho quyn IoI cua cac dIa phuong, co nhung quyn raf han ch. Nhung
mf nua daI bIu o ha vIn IaI duoc bau fu nhung nguoI o khu vuc ma cac dang o do khng ch va chnh ca c
dang nay bau ra nhung nguoI ung cu vao cac cuong vI nha nuoc |Ordeshook va Shvefsova 1997).
47. Oafes 1972; TIebouf 1956; Musgrave va Musgrave 1973.
48. onahufe 1997.
49. Musgrave 1997.
50. HemmIng va Spahn 1998.
51. M hnh nay Ia mf m hnh fruyn fhng TIebouf |1956) v fIng noI va II fhoaf.
52 . ban v nhung gIa fhuyf nay va fnh fuong xung dI voI m hnh faI chnh IIn bang, xem Oafes
|1998).
225
53. MannIng 1998; Iay va cac fac gIa khac 1998.
54. WefzeI va unn 1998.
55. S Iuong khu vuc fruong o My da gIam dang k vao nhung nm 1950 do cac chnh quyn quan haf
c gng gp cac nhom hoc sInh IaI voI nhau o quy m du cho vIc mo cac fruong fIu hoc phan IoaI chaf Iuong
hoc sInh. uc da gIam mf nua s don vI hanh chnh cap huyn |CemeInden). Vuong quc Anh da bo mf cap
chnh quyn duoI cap quc gIa o XcfIen, WaIes va o cac khu vuc frung fam nuoc Anh. Tru Phap, cap fhap
nhaf cua chnh quyn duoI cap quc gIa o cac nuoc Ion fhuc OC co s dan bnh quan khoang fu 5 dn 7
nghn. Nhung o Nhaf con s nay In foI 39 nghn nguoI, o Vuong quc Anh con s nay co fh In foI 109 nghn
nguoI.
56. VaIIIancourf 1998.
57 . S don vI hanh chnh o raxIn fng fu 3 nghn dn gan 5 nghn frong 15 nm sau khI Iap IaI nn dan
chu. HIn phap moI cua PhIIppIn fhua nhan khng ch 1605 fhanh ph va cac don vI hanh chnh ma con ca
42.000 f chuc phu can |barangays) Ia nhung don vI chnh quyn dIa phuong.
58. ban v nhung su frao dI nay frong bI canh IIn mInh chau u, xem AIesIna va WaczIarg
|1998).
59. Iamond 1999.
60. Xem WIIdasIn |1997) d ban fhm v chu d nay.
61. Thu danh vao faI san Ia mf frong nhung ngun fhu fIm fang ff nhaf cho chnh quyn dIa
phuong. ban v nhung kho khn va caI cach co fh df ra dI voI IoaI fhu nay, xem IIIInger |1992).
62 . ban fhm v caI cach fhu dIa phuong, xem ahI va IInn |1992), Ird |1999), McIure |1999),
Nonegaard |1997), va Vehom va Ahmad |1997). Cung co fh xem Ird, beI, va WaIIIch |1995), Ird va
VaIIIancourf |1999) d co nhung v du cu fh fung nuoc, Inman va RubInfeId |1996) v cach xu Iy co fnh Iy
Iuan hon.
63 . Cac nuoc XcngdInavo |c u) Ia ngoaI I hIm co frong vIc phan quyn fhu fhu cho chnh
quyn dIa phuong. Xem IIfvack, Ahmad, va Ird |1998).
64. Iamond 1999.
65. Phan nay chu yu dua vao ahI va IInn |1992).
66. Hp nay duoc dua vao McIure |1999); Ird va Cendron |1997), Inman va RubInfeId |1996). ban
v fhu gIa frI gIa fng o cac dIa phuong, xem Ird anh Cendron |1997).
67. ahI va IInn 1992, ahI 1999a.
68. Xem Ter - MInassIan va CraIg |1997) d fham khao cuc ban Iuan chI fIf hon.
69. Ter- MInassIan va CraIg 1997.
70. O My, cac bang nao chnh fhuc kIm soaf vay muon, se co muc no frung bnh fhap hon |Poferba
1994) nhung du d Iam vao khung hoang faI chnh fram frong |Von Hagen 1991). NgoaI ra, su kIm soaf
nay do ho fu df ra, chu khng phaI Ia kf qua do uy quyn fu chnh quyn IIn bang - nghIa Ia su kIm soaf
do do quc hI bang fu nguyn vIf ra rI dua fhanh hIn phap bang, chu khng phaI do chnh quyn frung
uong ap df.
71. Sfofsky va SunIey 1997.
226
CHU THCH TH MUC
72. O Vuong quc Anh, mI mf hI dng fhanh ph du co quyn df ra fhang Iuong, nhung 90% s hI
dng du co fhoa fhuan fap fh voI nghIp doan cng chuc frong khu vuc cng cng foan quc. O uc, chnh
quyn duoI cap quc gIa fheo Iuaf, phaI fuan fheo nhung fhoa fhuan gIua chnh quyn IIn bang voI cac
nghIp doan cng chuc frong khu vuc cng cng.
73. SmIfh 1996. Phan Ion vIc dn bu fheo du kIn fac dng dn vIc fham gIa. Cac ca nhan du fIn rng
IoI ch ma ho se co duoc fhuong cao hon nhung chI ph v fhoI gIan, Iao dng, va fIn bac cua ho |HIrschman
1970; Norfh 1990; Osfrom, Schroeder, va Wynne 1993).
74. CaIeoffI 1992.
75. rIdges 1997; HavIey 1970.
76. Poferba 1994.
77. ahI 1971.
78. Sfren 1998.
79. Iuaf fham gIa ph fhng nm 1994 chnh fhuc hoa vaI fro cua cac f chuc cng dng nhu Ia nhung
co quan gIam saf o cap hanh chnh, cho phep cac f chuc nay co quyn bao cao nhung vIc Iam saI fraI dang
ngo In fhuong nghI vIn |CampbeII 1998).
80. TendIer 1997; VIvIan 1994; ZaIdI 1999.
82. OonneII, SchmIffer, va WhIfchead 1986.
83. WIseman 1992.
84. oenInger 1992; PrzevorskI va IImongI 1997.
85. Iamond 1996.
86. Ird va VaIIIancourf 1999.
87. IIIInger va Webb 1999a.
88. Theo Iuaf duoc sua dI v chnh quyn dIa phuong co hIu Iuc fu 1992, cac co quan chnh quyn
frung uong duoc yu cau chuyn gIao cho cac don vI duoI cap quc gIa nhung hoaf dng cu fh |k ca vIc
phaf frIn san xuaf nng nghIp, quan Iy rung, dIu hanh cac bnh vIn dIa phuong, cac chuong frnh chm
soc suc khoe ban dau, duong sa cua dIa phuong, cap nuoc va ha fang co so fhuy IoI cng dng). frang fraI
cac chI ph frn, chnh quyn dIa phuong nhan duoc khoan Ion hon fu ngun fhu fhu quc gIa. Trong nm
dau fhI hanh, ngoaI phan fhu do, Iuaf yu cau chnh quyn frung uong cap kInh ph cho vIc fra Iuong cac
nhan vIn Iam nhung vIc frn o cac chnh quyn dIa phuong.
89. Mf s nuoc fo ra co fIn b kha, nhung khng co nuoc nao fhanh cng foan dIn.
Chuong 6
1. Hohenherg 1998.
2. CIaeser va Rappaporf 1998.
3. RIchardson |1987) cho fhay nhung dau hIu o raxIn, Phap, Pru, va My co sInh hoaf ph cao o
fhanh ph.
227
4. ShukIa 1996.
5. Mazumdar 1996; MIIIs va ecker 1986.
6. Krugman 1993, QuIgIey 1998.
7. umaIs, IIIson, va CIaeser 1997; CIaeser 1997; Jaffe; Trajfenherg, va Henderson 1993.
8. Henderson 1998; Henderson, Iee, va Iee 1998.
9. Iucas 1998.
10. rovn va McCaIIa 1998.
11. Rousseau 1995; Thomas 1980.
12. Ades va CIaeser 1995.
18. CerfIer 1997.
14. Yeafes 1997.
15. Iack and Henderson 19978.
16. Caspar va CIaeser 1998.
17. Choe va KIm 1999.
18. !NCHS 1996.
19. Tarver 1995.
20. Iucas 1998; MIIIs 1998; TacoII 1998.
21. Henderson 1998.
22. Head va RIes 1995.
23. Ades and CIaeser 1995.
24. Henderson va Kuncoro 1996.
25. CerfIer 1997.
26. Cach fnh foan nay cho fhay rng chI ph dau nguoI Ia 150 dIa cho nuoc, 300 d Ia cho cng fIu
fhoaf nuoc fhaI. Cach do cung cho rng 30% dan fhanh fhI khng co nuoc sach va 40% khng co h fhng
cng fIu. S IIu CP cua Ngan hang fh gIoI |1998I).
27. Mayo va AngeI 1993.
28. Mohan 1999.
29. Chu d v cac ngun fhu fhu dIa phuong khng fhuc pham vI cua WR. Tham khao chnh Ia ahI
va IInn |1992). Thu faI san van Ia ngun fhu chnh cua nhIu fhanh ph v fuong dI d fhu, mc du fhuong
khng fhu hf va co su phan bIf.V Iy fhuyf vIc fhu fhu daf fhuong khng phaI Ia ngun kInh ph d bI
saI Ich. Nhung frong fhuc f vIc dInh gIa frI fhuc su cua daf Ia kho. Taf ca daf du duoc fng gIa frI In muc
d nhaf dInh khIn cho cac chnh phu fhuong dInh gIa cao hon fhuc f.
30. aIIamI va IeIpzIger 1998.
228
CHU THCH TH MUC
31. A Assesores 1998; IreIre, Huerfas, va arche 1998.
32. Peferson va Hamman 1997.
33. Peferson va Hamman 1997; aIIamI va IeIpzIger 1998.
34. IIn Iac rIng voI S.Mayo |VIn IIncoIn), 1998.
35. CoIgan 1995.
36. CoIgan 1995.
37. Markusen 1998.
38. MIranda va RosdII 1995; radbury, KodrzyckI, va TaunenvaId 1997.
39. IIO 1998.
40. Markusen 1998.
41. erfaud va nhung fac gIa khac 1997.
42. Cour 1998a.
43. Cour 1998b.
Chuong 7
2. Kha nng gIa fng fnh co dng o KarachI, PakIxfan duoc AIfaf va cac fac gIa khac d cap |1993).
Truong hop nghIn cuu cu fh v KarachI duoc frnh bay o chuong 8.
3. KessIdes 1998; vans 1998.
4. rovn va McCaIIa 1998.
5. ougIass 1992.
6. WRI 1996. Mf nghIn cuu gan day cua WHO |1986) uoc fnh muc gIam Ia 40-50%.
7. WHO 1995.
8. Chhabra va cac fac gIa khac 1998.
9. WRI 1996.
10 WRI - WHO 1999.
11 Ngan hang fh gIoI 1994.
12. WRI 1996.
13. !NP 1998.
15. WRI 1996; Harpham va Tanner 1995. co fhng fIn gan day v su cach bIf o cac fhanh ph cua
My, xem CIaudIo va cac fac gIa khac |1999).
229
16. WRI 1996; Haddad, RueI, va Carreff 1999.
17. Nhung yu f quyf dInh khac cung quan frong, k ca vIc xa Ianh chnh frI va vn hoa, xung df
sc fc, va bao Iuc frn fhng fIn daI chung. Xem ourguIgnon |1998).
18. ZaIdI 1998.
19. ourguIgnon 1998. Mf uoc doan gan day v Nam PhI cho fhay fn ph do fI ac va bao Iuc gay nn
da chIm f nhaf Ia 6% CP cua nuoc nay |usIness TImes, ngay 14-2-1999).
21. Rosen 1993.
22. Rosen 1993.
23. O nhIu fhanh ph |ogofa, KarachI, ManIIa, va aI c chng han) nguoI gIau van d bI Ia nan
nhan cua fI ac va bf coc. Ngay ca nhung bIn phap an nInh hf suc chf che cung khng fh bao dam an
foan ca nhan. Xem SImon Romero, ChI fIn cho nhung mI Io v an foan, The Nev York TImes, 24-7-1999.
24. C.Shah 1997.
25. ChapIIn 1999.
26. Tynan va Coven 1998.
27. Ioreman - Peck va MIIIvard 1994.
28. Auderson 1988.
29. Shugarf 1997.
30. IInancIaI TImes, 29-4-1999. 81. ao cao cua Co quan kIm foan Phap |Cour des Compfes) v nuoc
va nuoc fhaI fhang 1-1997, cho bIf fhIu ro rang frong mf s fruong hop ca bIf, va phaf hIn fhay rng
frong mf s vu vIc co nhung ca nhan hnh nhu da can fro vIc chuyn fhng fIn can fhIf foI fay cac quan
chuc duoc dan bau. an bao cao da kf Iuan rng dIch vu nuoc noI chung da duoc fhuc hIn mf cach fhoa
dang. Xem Shugarf |1997) v cuc frao dI nay.
32. CesfIon de Ieau: renegocIafIons en chaIne des Confrafs avec Ies groupeb prIves, Ies chos, ngay
25-3-1999.
33. PIrez 1998.
34. uoc frch fu Roof |1998).
35. Xem chuong 8, fruong hop nghIn cuu v KarachI. 36. Hardoy va SafIerfhvaIfe 1990.
37. CampbeII 1998; Sfren 1998.
38. Roof 1998.
39. Harpham va Sfuffaford 1999.
40. Mayo va AngeI 1993.
41. Hasan 1997a; IeIfman va aharogIu 1998; IIoyd - SherIock 1997.
42. spInosa va Iopez RIvera 1994; !NCHS 1996; Ngan hang fh gIoI 1996b.
230
CHU THCH TH MUC
43. uckIey va Mayo 1989; !NCHS 1996. Mc du chuong frnh IIn hop quc da chnh fhuc ph duyf
phuong phap bf dau gIaI quyf mang fnh kha fhI, nhung nhung nguoI ung h manh me van d nay da xuaf
hIn fruoc do raf nhIu. ao cao v fnh bnb pbat tricn tbc gioi nm 1070 Ja Jc ngbi m6t cbicn Iuoc nha
o fhanh ph cho cac nuoc dang phaf frIn, fap frung vao vIc khuyn khch khu vuc fu nhan caI fhIn vIc
cung cap nha o |Ngan hang fh gIoI 1979).
44. Cac caI cach bao gm nhung van d sau day: phaf frIn quyn so huu, va mo rng dng ky daf, f
chuc hop Iy hanh Iang phap Iy va nhung fh I d gIam gIa fhanh nha, khuyn khch canh franh manh me
hon frong nganh xay dung nha o, fao dIu kIn co so ha fang frn co so fhu hI IaI chI ph, fhuc day phaf frIn
ch d cap vn frn co so fh chap, va dc bIf Ia caI fhIn ch d fn dung va fro cap co muc fIu |Mayo va
AngeI 1993; !NCHS 1996).
45. Sfrong, ReIner, va Szyrmer 1996; Sfruyk 1997.
46. CIIberf va CugIer 1992; Hasan 1997a.
47. WRI 1996.
48. WhIffIngfon, IaurIa, va Mu 1991.
49. Tbc Wa// 8trcct Journa/. PopuIIsf PerrIer7 NesfIe PIfches offIed Wafer fo WorIds Poor. 18-7-
1999.
50. AfIaf 1994a.
51. AfIaf 1994b.
53. SoIo 1999.
54. Porfer 1996; Coven va Tynan 1999.
55. Porfer 1996.
57. Porfer 1996.
58. Iackeff 1994; Ngan hang fh gIoI 1994; WRI 1996.
59. V h fhng ng fIu fhaI chung, xem Wafson |1995) va Ngan hang fh gIoI |1992b). V cac h
fhuong khng nI h fhng nha v sInh voI h fhng fhaI fhch hop nn chung co fh fhaI ra h fhng cng
fIu nuoc I fhIn ngoaI ph. Cach Iam nhu vay da duoc fng kf o CujranvaIa, PakIxfan; KumasI, Chana;
va Ouagadougou, uckIna Phax. Xem AIfaf |1994a); AIfaf va Hughes |1994); WhIffIngfon va nhung fac
gIa khac |1993).
60. Hasan 1998.
61. Ingram 1998.
62. KIfano 1998.
63. RabInovIfch 1992; WRI 1996.
64. Copenhagen Ia mf fh du v mf fhanh ph da gIam bof su phu fhuc vao xe hoI bng cach mo rng
va nang cao sInh hoaf cac khu nha o xa frung fam, han ch vIc d xe o frung fam. IreIburg caI fhIn h
231
fhng van faI cng cng, fap frung keo daI va nang cap h fhng xe chay frn duong ray IoaI nhe, su dung xe
buyf nI voI h fhng nay. Perfh da daf duoc kf qua han ch frong vIc khuyn khch gIam su dung xe con
bng cach IIn kf dIch vu xe buyf voI xe dIn duong ray moI duoc xay dung. Xem !NCHS |1996).
65. WRT 1996.
66. urgess 1999; IrIgenfI va Harfh 1998; Craham 1994.
67. Haddad, RueI, va Carreff 1999.
69. MIfIIn va SafferfhvaIfe 1998.
70. !NCHS 1996.
71. ougIass 1992; vans 1998.
72. Nhung dn canh saf Nhaf o vung ngoaI , hoc kobans, cho mf m hnh v canh saf cng dng co
hIu qua. Mf h fhng rng Ion cac f chuc ngn ngua fI ac dua vao mI quan h hang xom, fruong hoc, va
nhung noI Iam vIc duoc cng nhan gIam fI ac o Nhaf, mf nuoc ma hIn nay fI ac raf f va dang gIam dan.
Nhung hIp hI ngn ngua fI ac co 540.000 don vI IIn Iac o cac dIa phuong. Cac sI quan canh saf duoc yu
cau dn fhm fung gIa dnh va doanh nghIp o cac khu Ian can f nhaf mf nm haI Ian d phuc vu cng
dng, nhu huong dan phaf hanh cac ban fIn, f chuc cuc gp mf va cac hoaf dng fh fhao. H fhng koban
nay raf co fac dung frong vIc ngn ngua fI ac: nm 1989 cac sI quan canh saf da dam frach 73% cac vu bf
va 76% cac vu n cp. Xem ZaIdI |1998).
73. Ayres 1997.
74. Hasan 1998.
75. Conger 1999.
76. VIc quyf dInh ngan sach co su fham gIa nhu vay cung da duoc gIoI fhIu o cac fhanh ph o MhIc
va VnxuIa. Xem CampbeII |1998) va CoeIho |1996).
78. Anderson 1998.
79. IujIkura 1999.
80. Afsah, IapIanfe, va WheeIer 1997.
Chuong S
1. Hoekman va jankov 1996.
2. Ngan hang fh gIoI 1998c.
3. AI Cap fhu duoc IoI dang k do fham gIa vao cuc chIn franh vung VInh |1990-91) va sau do da duoc
My va cac nuoc khac xoa cho nhung khoan no Ion.
5. Hoekman va jankov 1997a; Ngan hang fh gIoI 1998c.
232
CHU THCH TH MUC
6. Kenny 1999.
7. Hoekman, Konan, va Maskus 1998.
8. Konan va Maskus 1997.
9. Hoekman va Konan 1999.
10 R 1998.
11. Iong va KopanyI 1998; VIffas va NeaI 1992.
12. AbeI va Szakadaf 1997-98.
13. Iong va KopanyI 1998.
14. CaIomIrIs 1997.
15. Souza 1996.
16. Mendes 1999.
17. Cac chnh quyn bang duoc gIao frach nhIm fhu fhu gIa frI gIa fng |VAT), fnh fhu va fhu fhu
fruc fIp. V Ia ngun fhu Ion nhaf o raxIn, fhu VAT da fao cho cac bang co so cua quyn Iuc dc Iap, nhaf
Ia vung dng nam gIau co, noI ma fhu VAT da Ia ngun fhu chnh cua cac bang.
18. Afonso 1992; Rezende 1995.
19. MaInvarIng 1997.
20. HaI frong s 26 bang, ahIa va Ceara fu do da fIn hanh cuc dIu chnh va caI cach Ion. Xem
IIIInger va Webb |1999).
21. IIIInger 1997.
22. Sau khI chuong frnh da duoc dua vao gIua nm 1994, muc Iam phaf hang nm |nhu duoc fnh foan
fheo ch s INPC) da gIam fu 929% nm 1994 xung con 22% nm 1995, 9% nm 1996, 4,3% nm 1997 va
2,5% nm 1998.
23. Ter- MInassIan va CraIg 1997.
24. Mf bIn phap dang fm hIu Ia vIc cam faf ca cac khoan cho vay cua chnh phu IIn bang cho cac
chnh quyn duoI cap quc gIa. ArgenfIna va CImbIa, chng han, da d foan b vIc cung cap faI chnh
duoI cap quc gIa cho fu nhan Io, cach Iam nay cho dn nay da ngn chn duoc fnh frang chnh phu IIn
bang phaI fuyn b xoa no.
25. Truong hop nghIn cuu dua vao Hasan, ZaIdI va Younus 1998.
26. Mahmood 1999.
27. ZaIdI 1997.
28. Hasan 1997b.
29 . Ngan hang fh gIoI 1999j . Ch bIn fhuc pham, d ung va hoaf dng fhuong maI bf dau nhan In
o cac Iang mac ven d da b sung fhm ngun fhu nhap h gIa dnh |aker 1999).
30. raufIgam 1997.
233
31. Ngan hang fh gIoI 1999j.
32. IeIe va ChrIsfIansen 1989. Ch 20% daf frang fraI o TandanIa Ia duoc phan chIa fhanh frn 10 ha/
frang fraI. O Knya, 43% duoc phan fhanh hon 200 ha/frang fraI |TomIch, KIIby, va Johnsfon 1995).
33. uckIey 1997.
34. I! 1998.
35. Carr 1993. Ph bIn hon o TandanIa Ia nguoI fa uu fIn cho cac vu cay Iuong fhuc hon Ia frng cac
cay fhuong pham v Io rng khng ban IoaI cay nay d mua fhuc pham vao cuI vu.
36. Trung bnh, cac nuoc chau PhI Nam Xahara phaI fra cuoc van faI cho hang xuaf cua ho cao hon 20%
so voI nhung nuoc ng A. Khoan chnh Ich phu fhm nay o TandanIa Ia do cham fr frong fhu fuc haI
quan , phuong fIn xp do hang kem nng suaf va ph gIao nhan cao |HerfeI, Masfers va IbehrI 1998). VIc
xay dung mf frung fam hang hoa co fhIf bI Ianh o san bay Jomo Kenyaffa cua NaIrobI se fao dIu kIn xu
Iy 160.000 fan hang rau qua va cac san pham khac. Cng vIc nay se co IoI cho cac nha san xuaf TandanIa,
nhung kha nng ff hon cua san bay Arusha hoc ar es SaIaam co fh con co IoI hon |IInancIaI TImes
Kenyan AIr Cargo CapacIfy oosfed, ngay 2-6-1999).
37. IsIam 1997.
38. Caufam va Anderson 1998.
39. TendIer 1997. 40. Tuong phan voI ng A Ia fnh ch gIao. O cac fnh Phuc KIn va Quang ng
cung nhu aI Ioan|Trung Quc) nhung mang IuoI quan h duoc Iap nn o vung Ian can cua cac fhI fran,
fhI xa Ia co so cho nhung cum cng nghIp fhanh cng cao, nhung cum nay su dung huu hIu cac hop dng
fhau phu va vuon xa ra cac fhI fruong quc f. Xem HayamI |1998) va cuc frao dI o chuong 1.
41. Sau khI dIm IaI nhung kho khn v fng fruong frong khu vuc cng nghIp, Tybouf |1998) kf Iuan
rng kho khn hang dau Ia xoay quanh vIc chua xac dInh ro chnh sach va nhu cau, Iuaf phap yu va fham
nhung.
42. Tnh frong sang quc f 1998.
43. enneII 1997.
44. YudkIn 1999; Nafure 1999.
45. CoIe va PheIan |1999) IIn kf kf qua nghIn cuu kha nng san xuaf cua mf nuoc voI cua caI cua
nuoc do va voI s nha nghIn cuu khoa hoc, song cung IIn kf ca voI nn vn hoa coI frong fhanh fuu khoa
hoc, voI su canh franh cua cac fruong daI hoc frong vIc fhu huf nhan faI o bac cao nhaf.
46. Xem Wambugu |1999) va IIpfon |1999). CIua nm 1994 va 1998, dIn fch daf danh cho cac vu IaI
gIng frn foan fh gIoI fng fu 4 frIu mau In 70 frIu mau. Nhung dIn fch nay o chau PhI fh nho do o
do nng suaf cac vu Iuong fhuc chnh nhu khoaI fay va ng Ia fhap nhaf o baf cu vung nao. Cramer |1999)
Iuu y foI fam quan frong cua vIc nghIn cuu cac IoaI cay haf dIu, ky fhuaf ghep cay, cac phuong phap ch
bIn d gIup cac nuoc chau PhI co fh fng nng suaf cung nhu mo rng fhI fruong xuaf khau cho haf dIu
da ch bIn.
Nh ng ta i li u c s
arreff, Scoff. IacIIIfafIng InfemafIonaI CooperafIon.
ourguIgnon, IrancoIs. CrIme as a SocIaI Cosf of Poverfy and InequaIIry: A RevIev IocusIng on eveIopIng
CounfrIes.
234
CHU THCH TH MUC
urgess, RobIn. SocIaI ProfecfIon, CIobaIIzafIon, and ecenfraIIzafIon.
CasfIes, Sfephen. Impacfs of mIgrafIon on CounfrIes of OrIgIn.
Choe, Sang-ChueI, and Won ae KIm. CIobaIIzafIon and !rbanIzafIon In Korea.
Cooper, RIchard N.InfernafIonaI Approaches fo CIobaI CIImafe Change.
eafon, Angus. CIobaI and RegIonaI ffecfs of AgIng and of emographIc Change.
Iay, MarIanne. Hov Many TIers7 Hov Many JurIsdIcfIons7 A RevIev of ecenfraIIzafIon Sfrucfures across
CounfrIes.
CIaeser, dvard I. And Jordan Rappaporf. CIfIes and Covernmenfs.
Henderson, Vernon. !rbanIzafIon In eveIopIng CounfrIes.
Hohenberg. PauI M. !rban Sysfems and conomIc eveIopmenf In HIsforIcaI PerspecfIve: The uropean
Iong Term and Ifs ImpIIcafIons.
Hufbauer, Cay, and arbara Kofschvar. The Iufure Course of Trade IIberaIIzafIon.
Hughes HaIIeff. A.J.PoIIcy Co-ordInafIon: CIobaIIzafIon or IocaIIzafIon In InfernafIonaI Monefary Arrange-
menfs7.
IIfan, Roberf. Tovard a CIobaI IInancIaI ArchIfecfure for fhe 21 sf Cenfury.
Iucas, Roberf .. InfernaI MIgrafIon and !rbanIzafIon:Recenf ConfrIbufIons and Nev vIdence.
MaIpezzI, Sfephen. The ReguIafIon of !rban eveIopmenf: Iessons from InfernafIonaI xperIence.
Mohan, Rakesh. IInancIng of Sub - NafIonaI PubIIc Invesfmenf In IndIa.
SafferfhvaIfe, avId, and Iana MIfIIn. !rban Poverfy: Some Thonghfs abouf Ifs ScaIe and Nafure and
abouf Responses fo If by CommunIfy OrganIzafIons, NCOS. IocaI Covemmenfs and NafIonaI Agen-
cIes.
Smoke, PauI. SfrafegIc IIscaI ecenfraIIzafIon In eveIopIng CounfrIes: Issues and Cases
SrInIvasan, T.N.ThInk CIobaIIy, Acf IocaIIy! eveIopmenf PoIIcy af fhe Tum offhe Cenfury
Sfren. RIchard. !rban Covernance and PoIIfIcs In a CIobaI Confexf: The CrovIng Imporfance of fhe IocaI.
Ta i li u tham kha o
Tu da xu Iy m fa nhung fac pham duoc In IaI khng chnh fhuc fhuong khng co o cac fhu vIn.
A Assesores. 1998. Sub - SovereIgn CapIfaI Markef TransacfIons In IafIn AmerIca: SIx Case SfudIes.
Chuong frnh hn hop cua Ngan hang fh gIoI v fhI fruong vn duoI cap chnh phu. WorId ank.
WashIngfon, .C. a xu Iy.
AbeI, I., va I. Szakadaf. 1997-98. ank ResfrucfurIng In Hungary. Acta Occonomica 49 |1-2): fr. 157-90.
AbIo, mmanueI, va RIfva ReInIkka. 1998. o udgefs ReaIIy Maffer7 vIdence from PubIIc SpendIng on
ducafIon and HeaIfh In !ganda. ao cao Iam vIc v nghIn cuu chnh sach 1926. WorId ank. Khu
vuc chau PhI, WashIngfon, .C.
AI |AsIan eveIopmenf ank InsfIfufe). 1998. xecufIve Summary of Workshop on conomIc MonIfor-
235
Ing of IInancIaI Sysfems In asf and Soufheasf AsIa. Tokyo. a xu Iy.
Ades, AIberfo, va . CIaeser. 1995. Trade and CIrcuses: xpIaInIng !rban CIanfs. Quartcr/y Journa/ oj
Economics 110 |I): fr.195-258.
Afonso, Jose Roberfo RodrIgues. 1992. IederaIIsmo IIscaI e Reforma InsfIfufIonaI: IaIacIas, ConquIsfas e
escenfraIIzacao. Tham Iuan s 3. Cenfro de sfudos de PoIIfIcas PubIIcas, RIo de JaneIro.
Afsah, Shakeb, enoIf IapIanfe, va avId WheeIer. 1997. ReguIafIon In fhe InformafIon Age: IndonesIan
PubIIc InformafIon Program for nvIronmenfaI Managemenf. WorId ank. Nhom nghIn cuu phaf
frIn, WashIngfon, .C. a xu Iy.
AghIon, PhIIIppe, va Jeffrey C. WIIIIamson. 1998. Crovfh, |ncqua/ity anJ G/oba/i:ation. CambrIdge: Cam-
brIdge !mversIfy Press.
Ahmad, hfIsham, va Jon CraIg. 1997. InfergovernmenfaI Transfers. Trong Fisca/ FcJcra/ism in Tbcory
anJ Practicc, do Teresa Ter-MInassIan chu bIn. WashIngfon, .C.: InfernafIonaI Monefary Iund.
Ahmad, JunaId K.1999. ecenfraIIzIng orrovIng Povers. an ghI s 15 v gIam ngheo va h fhng quan
Iy kInh f |PKM). WorId ank, WashIngfon, .C.
Ahmad, JunaId K., va CharIes .McIure, Jr. 1994. InfergovernmenfaI IIscaI ReIafIons In Soufh AfrIca: A
Case Sfudy of PoIIcy - Induced ysfuncfIon. WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
A|D8 Ana/ysis. 1998. WorId PopuIafIon ProfIIe ReveaIs Ieak afa. 8 |3 fhang Sau): fr.I-2.
AIderman, HaroId. 1998. o IocaI OffIcIaIs Knov SomefhIng We onf7 ecenfraIIzafIon of Targefed Trans-
fers In AIbanIa. WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
AIesIna, AIberfo. 1998. Too Iarge and Too SmaII Covernmenfs. HI nghI v chnh sach va cng bng kInh
f. InfernafIonaI Monefary Iund, WashIngfon, .C.
AIesIna, AIberfo, va Roberf PeroffI. 1997. IIscaI Adjusfmenfs In OC CounfrIes: ComposIfIon and Macro-
economIc ffecfs. |MF 8tajj Papcr 44 |2): fr.210-48, WashIngfon, .C.
-------1998. conomIc RIsk and PoIIfIcaI RIsk In IIscaI !nIons. Tbc Economic Journa/ 108: fr.989-1008.
AIesIna, AIberfo, va .SpoIaore. 1997. On fhe Number and SIze of NafIons Quartcr/y Journa/ oj Economics
112: fr.1027-56.
AIesIna, AIberfo, va RomaIn WaczIarg. 1998. Is urope CoIng Too Iar. Massachuseffs InsfIfufe of Tech-
noIogy. a xu Iy.
AIfaf, MIr A. 1983. The SfrafegIc ImpIIcafIons of VaryIng nvIronmenfs, Aspecfs of ecIsIonmakIng under
InsfabIIIfy. Iuan vn fIn sI, Sfanford !nIversIfy. a xu Iy.
-------1994a. HousehoId emand for Improved Wafer and SanIfafIon In a Iarge Secondary CIfy: IIndIngs
from a Sfudy In CujranvaIa, PakIsfan. Habitat |ntcrnationa/ 18|1).
-------1994b. The conomIcs of HousehoId Response fo Inadequafe Wafer SuppIIes: vIdence from PakI-
sfan TbirJ Wor/J P/anning Rccicu 16|1).
AIfaf, MIr A., va Jeffrey A. Hughes. 1994. MeasurIng fhe emand for Improved !rban SanIfafIon ServIces:
ResuIfs of a ConfIngenf VaIuafIon Sfudy In Ouagadougou, urkIna Iaso. Urban 8tuJics 31|10).
AIfaf, MIr A., A. rceIavn, K. engaII, va A. RahIm. 1993. Poverfy In KarachI: IncIdence, IocafIon, Charac-
ferIsfIcs, and !pvard MobIIIfy. Pakistan Dccc/opmcnt Rccicu 32|2).
236
CHU THCH TH MUC
Ambio. 1995. MaIIrIa and MaIarIa PofenfIaI TransmIssIon fo CIImafe. 24 |6): fr.200-07.
Amjad, RashId. 1989. To fhe CuIf and ack: SfudIes on fhe conomIc Impacf of AsIan Iabour MIgrafIon.
InfernafIonaI Iabour OrganIsafIon, Ceneva.
Anderson, ob, va PauI renfon. 1998. The oIIar, Trade, TechnoIogy, and InequaIIfy In fhe !SA. Na-
tiona/ |nstitutc Economic Rccicu 166 (tbang 10. tr. 7S-S6.
Anderson, J.1998. The Kyofo ProfocoI on CIImafe Change: ackground, !nresoIved Issues and Nexf Sfeps.
Cac ngun Iuc cho fuong IaI, WashIngfon, .C.
a xu Iy. Anderson, Kym. 1999. The WTO Agenda for fhe Nev MIIIennIum. Tbc Economic RccorJ 75|228).
Anderson, Kym, va WarvIck McKIbbIn. 1997. ReducIng CoaI SubsIdIes and Trade arrIers: TheIr ConfrI-
bufIon fo Creenhouse Cas Abafemenf WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
Anderson, Ieffy. 1988. IIre and Isease: The eveIopmenf of Wafer SuppIy Sysfems In Nev ngIand,
1879-1900. Trong Tccbno/ogy anJ tbc Risc oj tbc NctuorkcJ City in Europc anJ Amcrica, do JoeI A.
Tarr va CabrIeI upuy chu bIn. PhIIadeIphIa: TempIe !nIversIfy Press.
Anderson, Mafs. 1998. ImprovIng !rban QuaIIfy of IIfe In urope and CenfraI AsIa WorId ank, Khu vuc
d fhI o Trung A va chau u |CA), WashIngfon, .C. a xu Iy.
AnfarcfIca Projecf. 1999. The AnfarcfIc Treafy Sysfem. WashIngfon, .C. Co frn fru c fuy n hffp://
vvv.aasocorg/.
AnfveIIer, Werner, rIan R. CopeIand, va M. Scoff TayIor. 1998. Is Iree Trade Cood for fhe nvIron-
menf7. ao cao Iam vIc s 6707. !y ban quc gIa v nghIn cuu kInh f, CambrIdge, Mass.
AffanasIo, OrazIo, va James anks. 1998. Trends In HousehoId SavIng onf JusfIfy Tax IncenfIves fo ook
SavIng Economic Po/icy 27 |fhang 10).
Av, ee-Yan, va Ceefra afra. 1998. TechnoIogIcaI CapabIIIfy and IIrm ffIcIency In TaIvan |ChIna).
Wor/J Bank Economic Rccicu 12|1): fr. 59-80.
Ayres, Roberf I. 1997. Crimc anJ Vio/cncc as Dccc/opmcnt |ssucs in Latin Amcrica anJ tbc Caribbcan.
Wor/J Bank, Ngbicn cuu cc My IafInh va CarIb, WashIngfon, .C. a xu Iy.
AzIz, JahangIr, va Roberf I. Wescoff. 1997. PoIIcy CompIemenfarIfIes and fhe WashIngfon Consensus.
ao cao Iam vIc 97/118. InfemafIonaI Monefary Iund, WashIngfon, .C.
ahI, Roy W. 1999a. InfergovernmenfaI Transfers In eveIopIng and TransIfIon CounfrIes: PrIncIpIes and
PracfIce Khoa nghIn cuu chnh frI, CeorgIa Sfafe !nIversIfy, AfIanfa. a xu Iy.
-------1999b. Fisca/ Po/icy in Cbina.Taxation anJ |ntcrgoccrn-mcnta/ Fisca/ Rc/ations. San IrancIsco: The
1990 InsfIfufe.
ahI, Roy W., va JohanIIes I. CIun. 1992. !rban PubIIc IInance In Dccc/oping Countrics. Nev York: Oxford
!nIversIfy Press.
aker, Jonafhan. 1999. RuraI - !rban IInks and conomIc IfferenfIafIon In Norfhvesf TanzanIa Ajrican
Rura/ anJ Urban 8tuJics 3|1): fr. 25-48.
aIdvIn, RIchard ., va PhIIIppe MarfIn. 1999. Tvo Waves of CIobaIIzafIon: SuperfIcIaI SImIIarIfIes, Iun-
damenfaI Ifferences. ao cao Iam vIc s 6904. !y ban quc gIa v nghIn cuu kInh f, CambrIdge,
Mass.
237
aIdvIn, RIchard ., va Anfhony J. VenabIes. 1995. RegIonaI conomIc InfegrafIon. Trong HanJ-book oj
|ntcrnationa/ Economics, do Cene Crossman va Kennefh Rogoff chu bIn, 3: fr. 1597-1643. Amsferdam:
IsevIer ScIence .V.
aIIno, Tomas J. T., Adam enneff, va duardo orenszfeIn. 1999. Monefary PoIIcy In oIIanzed cono-
mIes. ao cao baf fhuong s 171. InfernfIonaI Monefary Iund, WashIngfon, .C.
arkIn, SamueI, and Ceorge Shambaugh. 1996. Common PooI Resources and InfernafIonaI nvIronmenfaI
PoIIfIcs. nvIronmenfaI PoIIfIcs 5|3): fr 429-49.
aron, James. N., va MIchaeI T. Hannan. 1994. The Impacf of conomIcs on Confemporary SocIoIogy.
Journa/ oj Economic Litcraturc 32: fr. 1111-46.
arreff, Scoff, 1998a. IacIIIfafIng InfernafIonaI CooperafIon. TaI IIu co so cho WorId eveIopmenf Re-
porf 1999/2000. WorId ank, WashIng-fon, .C.
-------1998b. MonfreaI v. Kyofo: InfernafIonaI CooperafIon and fhe CIobaI nvIronmenf. u an cua !NP
|!nIfed NafIons eveIopmenf Programme) v IoI ch chung foan cau, do co quan nghIn cuu phaf frIn
fhuc hIn. a xu Iy.
-------1998c. The CredIbIIIfy of Trade SancfIons In InfernafIonaI nvIronmenfaI Agreemenfs. Iondon usI-
ness SchooI, Iondon. a xu Iy. arro, Roberf.
-------1991. conomIc Crovfh In a Cross SecfIon of CounfrIes Quartcr/y Journa/ oj Economics 106: fr. 407-
43.
arfh, James R., Cerard C. CaprIo, va Ross IevIne. 1999. IInancIaI ReguIafIon and Performance: Cross
Counfry vIdence. ao cao Iam vIc v nghIn cuu chnh sach s 2037. WorId ank, WashIngfon, .C.
egg, IaIn. 1999. CIfIes and CompefIfIveness. !rban SfudIes 36|5-6).
egum, Shamshad, va A. I. M. ShamsuddIn. 1998. xporfs and conomIc Crovfh In angIadesh JournaI
of eveIopmenf SfudIes 35 |1 fhang 10): fr 89-114.
enneII, PauI. 1997. IoreIgn Irecf Invesfmenf In AfrIca: RheforIc and ReaIIfyn. SAIS RevIev|summer/
faII): fr. 127-40.
ergsfen, C. Ired. 1998. A Nev Sfrafegy for fhe CIobaI CrIsIs. Tom Iuoc v chnh sach kInh f quc f.
InsfIfufe for InfernafIonaI conomIcs, WashIngfon, .C.
ernard, Andrev, va Sfeven urIauf. 1996. InferprefIng Tesfs of The Convergence HypofhesIs Journa/ oj
Economctrics 71: fr. 161-73.
erfaud, AIaIn, va erfrand Renaud. 1997. SocIaIIsf CIfIes vIfhouf Iand Markefs. Journa/ oj Urban Eco-
nomics 41: fr. 137-51.
erfaud, AIaIn, Roberf uckIey, Margref ThaIvIfz, va Cracov ReaI sfafe InsfIfufe. 1997. Cracov In fhe
Tvenfy - fIrsf Cenfury: PrInces or Merchanfs7. ao cao frnh bay faI hI nghI cua VIn IIncoIn v gIa
daf, h fhng quan Iy fhng fIn v daf va fhI fruong fhng fIn daf. .CambrIdge. WorId ank, WashIng-
fon, .C. a xu Iy.
erfheIemy, Jean-CIaude, va Ansfomene VaroudakIs. 1996. PoIIcIes for conomIc Take-off . Tom Iuoc s
12 v chnh sach: fr. 1-32. OrganIsafIon for conomIc Co-operafIon and eveIopmenf, ParIs. erfheIemy,
Jean-cIaude, SebasfIen essus, va ArIsfomene VaroudakIs. 1997. CapIfaI humaIn, ouverfure exferIeure
ef croIssance: esfImafIon sur donnees de paneI d un modeIe a coeffIeIenfs varIabIes. Tom Iuoc s 121
v chnh sach: fr. 1-32. OrganIsafIon for conomIc Co-operafIon and eveIopmenf, ParIs.
238
CHU THCH TH MUC
hagvafI, JagdIsh. 1991. Tbc Wor/J TraJing 8ystcm at Risk. PrIncefon: PrIncefon !nIversIfy Press.
Ird, RIchard M. 1999. RefhInkIng Tax AssIgnmenf: The Need for effer SubnafIonaI Taxes. Inferna-
fIonaI Monefary Iund, WashIngfon, .C. a xu Iy.
Ird, RIchard M., va PIerre-PascaI Cendron. 1997. uaI VATS and Cross-order Trade: Tvo ProbIems,
One SoIufIon7. |ntcrnationa/ Tax anJ Pub/ic Financc 5: fr. 429-42.
Ird, RIchard M., va dgard R. RodrIguez. 1999. ecenfraIIzafIon and Poverfy AIIevIafIon: InfernafIonaI
xperIence and fhe Case of fhe PhIIIppInes. Khoa kInh f, !nIversIfy of Toronfo. a xu Iy.
Ird, RIchard M., va IrancoIs VaIIIancourf, eds. 1999. IIscaI Dcccntra/i:ation in Dccc/oping Countrics. Cam-
brIdge: CambrIdge !nIversIfy Press.
Ird, RIchard M., Roberf . beI, va ChrIsfIne I. WaIIIch, eds. 1995. Dcccntra/i:ation oj tbc 8ocia/ist 8tatc.
WashIngfon, .C.: WorId ank.
Iack, ., va J.V. Henderson. 1998. !rban voIufIon In fhe !SA. Khoa kInh f, rovn !nIversIfy ProvI-
dence R.I. a xu Iy.
Iackeff, IsabeI C. 1994. Iov-Cosf !rban SanIfafIon In Iesofho . Tham Iuan frong Ioaf baI s 10 v nuoc
va v sInh fhuc chuong frnh nuoc va v sInh cua !NP - Ngan hang fh gIoI. WorId ank, WashIng-
fon, .C.
Iomsfrm, MagIIus, va ArI Kokko. 1997. RegIonaI InfegrafIon and IoreIgn Irecf Invesfmenf: A Concep-
fuaI Iramevork and Three Cases. ao cao Iam vIc v nghIn cuu chnh sach s 1750. WorId ank,
WashIngfon, .C.
oddy, MarfIn. 1999. CeographIcaI CompefIfIveness: A CrIfIque. Urban 8tuJics 36 |5-6).
oenInger, dgardo. 1992. Covernance and eveIopmenf: Issues and ConsfraInfs. Trong ProcccJings oj
tbc Wor/J Bank Annua/ Conjcrcncc on Dccc/opmcnt Economics, Jo Laurcncc 8ummcrs ca Shekhar
Shah chu bIn. WashIngfon, .C.: WorId ank.
ohnIng W. R. , va R. Zegers de eIjI. 1995. The InfegrafIon of MIgranf Workers In fhe Iabour Markef:
PoIIcIes and TheIr Impacf. ao cao v dI dan gIua cac nuoc, s 8: fr. 1-59. InfernafIonaI Iabour OffIce,
Ceneva.
oIboI, AII A. 1999. Arab Trade and Iree Trade: A PreIImInary AnaIysIs. |ntcrnationa/ Journa/ oj MiJJ/c
Eastcrn 8tuJics 31: fr. 3-17.
onIface, PascaI. 1998. The ProIIferafIon of Sfafes. Tbc Wasbington Quartcr/y 21 (8. BorJo, Micbac/ D.,
Barry Eicbcngrccn, ca ougIas A. IrvIn. 1999. Is CIobaIIzafIon Today ReaIIy Ifferenf Than CIobaI-
IzafIon a Hundred Years Ago7. ao cao frnh bay faI dIn dan chnh sach fhuong maI cua VIn rookIngs
v quan Iy frong nn kInh f foan cau. WashIngfon .C., 15 - 16 fhang 4.
ordo, MIchaeI ., arry IchengIeen, va Jongvoo KIm. 1998. Was There ReaIIy an arIIer PerIod of
InfernafIonaI IInancIaI InfegrafIon ComparabIe fo Today7. ao cao Iam vIc s 6738. NafIonaI u-
reau of conomIc Research, CambrIdge, Mass.
orenszfeIn, duardo, Jose e CregorIo, va Johngvha Iee. 1998. Hov oes IoreIgIn Irecf Invesfmenf
Affecf conomIc Crovfh7. Journa/ oj |ntcrnationa/ Economics 45 |1): fr. 115-35.
orjas, Ceorge J. 1998. conomIc Research on fhe efermInanfs of ImmIgrafIon: Iessons for fhe uropean
!nIon. Khoa kInh f, Harvard !nIversIfy CambrIdge, Mass.
239
a xu Iy. ougheas, SpIros, PanIcos O. emefrIades, va dgar I. W. Morgenrofh. 1999. Infrasfrucfure,
Transporf Cosfs and Trade. Journa/ oj |ntcrnationa/ Economics 47: fr. 169-89.
ourguIgnon, IrancoIs. 1998. CrIme as a SocIaI Cosf of Poverfy and InequaIIfy: A RevIev IocusIng on
eveIopIng CounfrIes. TaI IIu co so cho WorId eveIopmenf Reporf 1999/2000. WorId ank, Wash-
Ingfon, .C.
radbury, I. KafherIne, YoIanda K. KodrzyckI, va Roberf TannenvaId. 1997. The ffecfs of Sfafe and
IocaI PubIIc PoIIcIes on conomIc eveIopmenf: An OvervIev. Nev ngIand conomIc RevIev s
fhang 3/fhang 4: fr. 1-12.
radIey, Rebecca, va Joshua S. Cans. 1998. Crovfh In AusfraIIan CIfIes. Economic RccorJ 74: fr.266-78.
raufIgam, eborah. 1997. SubsfIfufIng for fhe Sfafe: InsfIfufIons and IndusfrIaI eveIopmenf In asfern
NIgerIa. Wor/J Dccc/opmcnt 25 |7): fr. 1081-93.
refon, AIberf. 1996. Compctiticc Goccrnmcnts. CambrIdge: CambrIdge !nIversIfy Press.
fIdges, Amy. 1997. Morning G/orics. Municipa/ Rcjorm in tbc 8outbucst. PrIncefon: PrIncefon !nIversIfy
Press.
rockerhoff, MarfIn, va . rennan. 1998. The Poverfy of CIfIes In eveIopIng RegIons. Popu/ation anJ
Dccc/opmcnt Rccicu 24 |1 fhang 3).
rovn, Iynn, va AIex I. McCaIIa. 1998. CIobaI !rbanIzafIon Trends: ImpIIcafIons for Iood Sysfems and
Iood ServIces. WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
runeffI, Aymo. 1997. Po/itics anJ Economic Groutb. A Cross-Country Data Pcrspccticc. Tai /icu ngbicn cuu
cua Trung tm pbat tricn. ParIs: OrganIsafIon for conomIc Co-operafIon and eveIopmenf.
ryanf, RaIph. 1995. |ntcrnationa/ CoorJination oj Nationa/ 8tabi/i:ation Po/icics. WashIngfon, .C.: The
rookIngs InsfIfufIon Press.
uckIey, Craeme. 1997. MIcrofInance In AfrIca: Is If Ifher fhe ProbIem or fhe SoIufIon7 WorId eveIop-
menf 25 |7): fr.1063-80.
uckIey, Roberf. 1999. 1998 Annua/ Rccicu oj Dccc/opmcnt Ejjccticcncss. WashIngfon, .C. WorId ank.
uckIey, Roberf, va Sfephen Mayo. 1989. HousIng PoIIcy In eveIopIng conomIes: vaIuafIng fhe Macro-
economIc Impacfs. Rccicu oj Urban anJ Rcgiona/ Dccc/opmcnt 8tuJics 2 |27).
urgess, RobIn. 1998. SocIaI ProfecfIon, CIobaIIzafIon, and ecenfraIIsafIon. Khoa kInh f. Iondon SchooI
of conomIcs. a xu Iy.
-------1999.SocIaI ProfecfIon, CIobaIIzafIon and ecenfraIIsafIon. TaI IIu co so cho WorId eveIopmenf
Reporf 1999/2000. WorId ank, WashIngfon, .C.
urkI, ShahId, va CuIIIermo . Perry. 1998. eyond fhe Wasbington Conscnsus JaccJ. |nstitutions Mattcr.
Ngbicn cuu cua Ngn hang fh gIoI v My IafInh va CarIb: Cac quan dIm. WashIngfon, .C.: WorId
ank.
urkI, ShahId Javed, CuIIIermo . Perry, va WIIIIam IIIInger. 1999. BcyonJ tbc Ccntcr. Dcccntra/i:ing tbc
8tatc. Ngbicn cuu cua Ngan hang fh gIoI v My IafInh va CarIb: Cac quan dIm. WashIngfon, .C.:
WorId ank.
urfIess, Cary, Roberf Z. Iavrence, Roberf . IIfan, va Roberf J. ShapIro. 1998. G/obapbobia. WashIngfon,
.C.: The rookIngs InsfIfufIon Press.
240
CHU THCH TH MUC
usIness Week. 1998. A Iresh Shof af MaIarIa 21 fhang 9.
-------1999. Iresh SfraIns of !nzappabIe Cerms. 2 fhang 8.
ufIer, James H. 1999. A Record of AfmospherIc HaIocarbons durIng fhe TvenfIefh Cenfury from PoIar
AIr. Nafure 339 |24 fhang 6): fr. 749-55.
CaIrncross, Irances. 1997. Tbc Dcatb oj Distancc. Hou tbc Commumcations Rcco/ution Wi// Cbangc Our/iccs.
CambrIdge: Harvard usIness SchooI Press.
CaIdeIra, Teresa P. R. 1996. uIIdIng up WaIIs: The Nev Paffern of SpafIaI SegregafIon In Sao PauIo.
InfernafIonaI SocIaI ScIence Journa/ (s6 1471tbang 8.
CaIomIrIs, CharIes. 1997. Tbc PostmoJcrn Bank 8ajcty Nct. Lcssons jrom Dccc/opcJ anJ Dccc/oping Coun-
trics. WashIngfon, .C.: Amencan nferprIse InsfIfufe.
-------1999. Hov fo Invenf a Nev IMI. Tbc |ntcrnationa/ Economy (s6 tbang 11tbang 2. 82jj.
CaIvo, Sarah. 1999. ReducIng VuInerabIIIfy fo SpecuIafIve Affacks. an ghI s 16 v chnh sach kInh f
frong gIam ngheo va h fhng quan Iy kInh f |PRM). WorId ank, WashIngfon, .C.
CampbeII, TIm . 1998. The QuIef RevoIufIon: The RIse of PoIIfIcaI ParfIcIpafIon and IocaI Covernmenf
vIfh ecenfraIIzafIon In IafIn AmerIca and fhe CarIbbean. WorId ank. WashIngfon, .C. a xu Iy
CaprIo, Cerard C. 1998. InfernafIonaI IInancIaI InfegrafIon: PIffaIIs and PossIbIIIfIes. WorId ank. Wash-
Ingfon, .C. a xu Iy.
CaprIo, Cerard C. , va anIeIa KIIngebIeI. 1996. ank InsoIvencIes: Cross-Counfry xperIence. ao cao
Iam vIc v nghIn cuu chnh sach s 1620. WorId ank. WashIngfon, .C.
-------1999. TabIe of pIsodes of Major ank InsoIvencIes. WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy Carey,
John M. 1997. InsfIfufIonaI esIgns and Parfy Sysfems. Trong Conso/iJating tbc TbirJ Wacc Dcmoc-
racics. aIfImore: The Johns HopkIns !nIversIfy Press.
Caron, Mary. 1999. The PoIIfIcs of IIfe and eafh. Wor/J Watcb |s fhang 5/fhang 6): fr. 30-38.
Carr, Sfephen. 1993. |mprocing Casb Crop in Ajrica. Factors |nnucncing tbc ProJucticity oj Cotton, Cojjcc,
anJ Tca Groun by 8ma//bo/Jcrs. Tai /icu ky tbut s6 216. Wasbington, D.C.. Wor/J Bank.
CarrIngfon, WIIIIam J., va nrIca efragIache. 1998. Hov Ig Is fhe raIn raIn7 ao cao Iam vIc s 98/
102. InfernafIonaI Monefary Iund, WashIngfon, .C.
CaseIII, Irancesco, C. squIveI, va I: Ieforf. 1996. ReopenIng fhe Convergence ebafe: A Nev Iook af
Cross Counfry Crovfh mpIrIcs. JournaI of conomIc Crovfh I |fhang 9): fr.363-89.
CasfIes, Sfephen, 1998. Impacfs of mIgrafIon on CounfrIes of OrIgIn. TaI IIu co so cho WorId eveIop-
menf Reporf 1999/2000. WorId ank, WashIngfon, .C.
Caves, RIchard . 1996. Mu/tinationa/ Entcrpnbc anJ Economic Ana/ysis. |n /n 2. CambriJgc. CambriJgc
Uniccrsity Prcss. Ccsar, Herman. 1998. IndonesIan CoraI Reefs: A PrecIous buf Threafened Resource.
Trong Cora/ Rccjs. Cba//cngcs anJ Opportunitics jor 8ustainab/c Managcmcnt, Jo Maria Hat:io/os,
Antbony Hootcn, ca MarfIn Iodor chu bIn. WashIngfon, .C.: WorId ank.
ChapIIn, Susan . 1999. CIfIes, Severs, and Poverfy: IndIas PoIIfIcs of SamfafIon. Encironmcnt anJ Ur-
bani:ation 11|I): fr.145-58.
CharnovIfz, Sfeve. 1996. Trade Measures and fhe esIgn of InfemafIonaI RegImes. Journa/ oj Enciron-
241
mcnt anJ Dccc/opmcnt 5 |2): fr.168-96.
Chhabra, S. K., C. K. Cupfa, P. Chhabra, va S. Raj-paI. 1998. PrevaIence of ronchIaI Asfhma In SchooIchII-
dren of eIhI. Journa/ oj Astbma 35 |3).
ChInese Sfafe CouncII. 1994. A WhIfe Paper on ChInese PopuIafIon, nvIronmenf and eveIopmenf In fhe
Tvenfy - fIrsf Cenfury, Adopfed af fhe SIxfeenfh ReguIar MeefIng of fhe Sfafe CouncII. 25 fhang 3.
Nhung doan frch dIch duoc In IaI frong ChInese nvIronmenf and eveIopmenf, 7 |4): fr.74-95.
Choe, Sang-ChueI, va Won ae KIm, 1999. CIobaIIzafIon and !rbanIzafIon In Korea. TaI IIu co so cho
WorId eveIopmenf Reporf 100012000. WorId ank, WashIngfon, .C.
ChomIfz, K., va K. KumarI. 1998. The omesfIc enefIfs of TropIcaI Ioresfs: A CrIfIcaI RevIev. Wor/J
Bank Rcscarcb Obscrccr 13 |1): fr.13-35.
ChrIsfIanson, CaIe . 1999. Creenhouse. Nev York: WaIker va Company.
Chumacero, RomuIo, RauI Iaban, va IeIIpe IarraIn, 1996. Whaf efermInes CapIfaI InfIovs: An mpIrI-
caI AnaIysIs for ChIIe. !nIversIdad CafoIIca de ChIIe, SanfIago. TaI IIu khng cng b.
CIaessens, SfIjn, va Moon - Whoan Rhee. 1994. The ffecfs of arrIers on quIfy Invesfmenfs In eveIop-
Ing CounfrIes. ao cao Iam vIc v nghIn cuu chnh sach s 1263. WorId ank, WashIngfon, .C.
CIaessens, SfIjn, AsII emIrguc - Kunf, va Harry HuIzInga. 1998. Hov oes IoreIgn nfry Affecf fhe
omesfIc ankIng Markef7. WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
CIaudIo, I., I. TuIfon, J. ouceffe, P. J. IandrIgan. 1999. SocIo-economIc Iacfors and Asfhma HospIsfaIIzafIon
Rafes In Nev York CIfy . Astbma 36 |4): fr.343-50.
CIerIdes, SofronIs, SauI Iach, va James Tybouf. 1998. Is IearnIng - by - xporfIng Imporfanf7 MIcro -
ynamIc vIdence from CoIombIa. MexIco and Morocco. Quartcr/y Journa/ oj Economics 113: fr 903-
47.
CIIne, WIIIIam R.1997. TraJc anJ |ncomc Distribution. WashIngfon, .C.: InsfIfufe for InfernafIonaI co-
nomIcs.
CoeIho, Magda Prafes. 1996. !rban Covernance In razII. Trong Citics anJ Goccrnancc. Ncu Dircctions in
Latin Amcrica, Asia anJ Ajrica, Jo Patricia L. McCarncy cbu bicn. Toronto. Uniccrsity oj Toronto Press.
Coffee, Joyce Iena. 1999. InnovafIons In MunIcIpaI ServIce eIIvery: The Case of VIefnams HaIphong
Wafer SuppIy Company. Iuan vn fhac sI Massachuseffs InsfIfufe of TechnoIogy, CambrIdge, Mass.
a xu Iy.
Cohen, arney. 1998. The mergIng IerfIhfy TransIfIon In Sub-Saharan AfrIca. Wor/J Dccc/opmcnt 26.
Cohen, anIeI. 1998. Tbc Wca/tb oj tbc Wor/J anJ tbc Poccrty oj Nations. CambrIdge, Mass: MIT Press.
Cohen, MIfcheII I., 1992. pIdemIoIogy of rug ResIsfance: ImpIIcafIons for a Posf MIcrobIaI ra. ScIence.
Thang 8.
Cohen, Roberfa, va IrancIs M. eng. 1998. Masses In IIIghf: The G/oba/ Crisis oj |ntcrna/ Disp/accmcnt.
WashIngfon, .C.: The rookIngs InsfIfufIon Press.
CoIe, Sfephen, va Thomas J. PheIan. 1999. The ScIenfIfIc ProducfIvIfy of NafIons. MInerva 37 |1): fr.I-28.
CoIeman, James, va Thomas Hoffer. 1987. PubIIc and PrIvafe HIgh SchooIs: The Impacf of CommunIfIes.
Nev York. Sach kIn fhuc co ban.
242
CHU THCH TH MUC
CoIgan, CharIes S. 1995. InfemafIonaI ReguIafIon of Sfafe and IocaI SubsIdIes . Economic Dccc/opmcnt
Quartcr/y 9|2).
CoIIIer, PauI, va avId oIIar. 1998. AId AIIocafIon and Poverfy ReducfIon. WorId ank, WashIngfon, .C.
a xu Iy.
Conger, Iucy. 1999. Porfo AIegre: Where fhe PubIIc ConfroIs fhe Purse SfrIngs. Urban Agc 6|4): fr.4-5.
ConneIIy, James. 1996. RevIev of MakIng Nafure, ShapIng CuIfure: PIanf IodIversIfy In CIobaI Confexf.
Encironmcnta/ Po/itics 5|4): fr.770-1.
Cooke, PhIIIp, va KevIn Morgan. 1998. The AssocIafIonaI Economy, Firms, Rcgions, anJ |nnocation. Oxford:
Oxford !nIversIfy Press.
Cooper, RIchard N. 1998. InfernafIonaI Approaches fo CIobaI CIImafe Change. TaI IIu co so cho WorId
eveIopmenf Reporf 100012000. WorId ank, WashIngfon, .C.
-------1999. ShouId CapIfaI ConfroIs e anIshed7. eparfmenf of conomIcs, Harvard !nIversIfy. a xu
Iy.
Cosfa, I. ora. 1998. Tbc Eco/ution oj Rctircmcnt. ChIcago: !nIversIfy of ChIcago Press.
Cour, Jean - MarIe. 1998a. raff ProposaI for a afa Sysfem for fhe urban MefropoIIfan Area. CIub du
SaheI. OC |OrganIsafIon for conomIc Co-operafIon and eveIopmenf), ParIs. a xu Iy.
-------1998b. IIrsf Iessons from fhe coIog Program. an ghI cua an fhu ky Cau Iac b SaheI. OC
|OrganIsafIon for conomIc Co-operafIon and eveIopmenf), ParIs.
CovarrubIas, AIvaro. 1999. IendIng for IecfrIc Pover In Sub - Saharan AfrIca. WorId ank, WashIngfon,
.C. a xu Iy.
Coven, PeneIope rook, va NIcoIa Tynan. 1999. ReachIng fhe !rban Poor vIfh PrIvafe Infrasfrucfure.
IInance, PrIvafe Secfor, and Infracsfrucfure Nefvork VIevpoInf 188, WorId ank, WashIngfon, .C.
CoyIe, Iane, 1998. The WeIghfIess WorId. CambrIdge, Mass.: MIT Press.
Cramer, ChrIsfopher. 1999. Can AfrIca IndusfrIaIIze by ProcessIng PrImary CommodIfIes7 The Case of
MozambIcan Cashev Nufs. Wor/J Dccc/opmcnt 27|7): fr.1247-66.
CrysfaI, avId. 1997. Eng/isb as a G/oba/ Languagc. CambrIdge: CambrIdge !nIversIfy Press.
CurfIs, VaIerIe, va ernadeffe KankI. 1998. ednefs and MaIarIa. AffIca HeaIfh. Thang 5-1998.
ahI, Roberf A. 1971. Po/yarcby. Participation anJ Opposition. Nev Haven: YaIe !nIversIfy Press.
-------1986. IederaIIsm and fhe emocrafIc Process. Trong Dcmocracy, |Jcntity anJ Equa/ity. quaIIfy
OIso: NorvegIan !nIversIfy Press.
aIIamI, Mansoor, va anny IeIpzIger, 1998. Infrasfrucfure Projecf IInance and CapIfaI IIovs: A Nev
PerspecfIve. WorId ank, WashIngfon, .C.
avoodI, HamId, va Heng-fu Zou. 1998. IIscaI ecenfraIIzafIon and conomIc Crovfh: A Cross -Counfry
Sfudy. WorId ank, Vu nghIn cuu chnh sach, WashIngfon, .C. a xu Iy.
e IIgueIredo, RuI J.P. Jr. Va arry R. WeIngasf. 1998. SeIf nforcIng IederaIIsm: SoIvIng fhe Tvo Iunda-
menfaI IIemmas. Khoa khoa hoc chnh frI Sfanford !nIversIfy. Sfanford, CaIIf. a xu Iy.
243
e Ionfauberf, A. CharIoffe, 1996. The !nIfed NafIons Conference on SfraddIIng IIsh Sfocks and HIghIy
MIgrafory IIsh Sfocks: Anofher Sfep In fhe ImpIemenfafIon of fhe Iav of fhe Sea ConvenfIon. Trong
cun IIvIng Resources.
e MeIIo, IuIz R. 1997. IoreIgIn Irecf Invesfmenf In eveIopIng CounfrIes and Crovfh: A SeIecfIve Sur-
vey. Journa/ oj Dccc/opmcnt 8tuJics 34: fr.I-34. eardorff, AIan V. 1998. IragmenfafIon In SImpIe
Trade ModeIs. Khoa kInh f, !nIversIfy of MIchIgan, Aun Arbor. a xu Iy.
eardorff, AIan V., SauI H. Hymans, Roberf M. Sfem, va Chong XIang. 1998. The conomIc Ouf-Iook for
!.S. Trade In ServIces, 1999-2001. Khoa kInh f, !nIversIfy of MIchIgan, Ann Arbor. a xu Iy.
eafon, Angus. 1998. CIobaI and RegIonaI ffecfs of AgIng and of emographIc Change . TaI IIu co so cho
WorId eveIopmenf Reporf 100012000. Princcton Uniccrsity. a xu /y.
eInInger, KIaus, va Iyn SquIre. 1996. A Nev afa Sef MeasurIng Income InequaIIfy. Wor/J Bank Eco-
nomic Rccicu 10 |9-1996): fr. 565-91.
eI Amo, JuIIa, va nhung nguoI khac. 1999. oes TubercuIosIs AcceIerafe fhe ProgressIon of HIV Isease7
vIdence from asIc ScIence and pIdemIoIogy. AIS 13|10).
emIrguc - Kunf, AsII va nrIca efragIache, 1998. IInancIaI IIberaIIzafIon and IInancIaI IragIIIfy. ao
cao Iam vIc 98/83. InfernafIonaI Monefary Iund, WashIngfon, .C.
emIrguc - Kunf, AsII, va Ross IevIne, 1995. Sfock Markef eveIopmenf and IInancIaI InfermedIarIes:
SfyIIzed Iacfs. WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
ervIs, KemaI, va Nemaf ShafIq. 1998. The MIddIe asf and Norfh AfrIca: A TaIe of Tvo Iufures. MiJJ/c
East Journa/ 52|4): fr.505-16.
evarajan, Shanfayana, WIIIIam asferIy, va Hovard Pack. 1999. Is Invesfmenf In AfrIca Too Iov or Too
HIgh7. WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
evafrIponf, MafhIas, va Jean TIroIe. 1994. The PrudenfIaI Rcgu/ation oj Banks. CambrIdge: MIT Press.
Iamond, Iarry. 1996. Is fhe ThIrd Wave Over. Journa/ oj Dcmocracy 7 |3).
-------1999. Dccc/oping Dcmocracy. TouarJ Conso/iJation. aIfImore: Johns HopkIns !mversIfy Press.
IIIInger, WIIIIam. 1992. !rban Properfy Tax Reform. ao cao Iam vIc v Chuong frnh quan Iy d fhI 1.
WorId ank, WashIngfon, .C.
-------1997. razIIs Sfafe ebf CrIsIs: Iessons Iearned. IafIn AmerIca va fhe CarIbbean RegIon eonomIc
Nofes. WorId ank, WashIngfon, .C.
IIIInger, WIIIIam, va Sfeven . Webb. 1999a. ecenfraIIzafIon and IIscaI Managemenf In CoIombIa. ao
cao Iam vIc v nghIn cuu chnh sach 2122. WorId ank, WashIngfon, .C.
-------1999b. IIscaI Managemenf In IederaI emocracIes: ArgenfIna va razII. ao cao Iam vIc v nghIn
cuu chnh sach 2121. WorId ank, WashIngfon, .C.
obson, Wendy, va PIerre Jacquef. 1998. IInancIaI ServIces Libcra/i:ation in tbc WTO. WashIngfon, .C.:
InsfIfufe for InfernafIonaI conomIcs.
oIIar, avId. 1999. The ComprehensIve eveIopmenf Iramevork and Recenf eveIopmenf Research.
WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
onahue, John . 1997. TIebouf7 Or Nof TIebouf7 The Markef Mefaphor and AmerIcas evoIufIon e-
244
CHU THCH TH MUC
bafe. Journa/ oj Pub/ic Economics 11: fr.73-82.
ooIey, MIchaeI P. 1996. A Survey of IIferafure on ConfroIs over InfernafIonaI CapIfaI TransacfIons. |MF
8tajj Papcrs 43: 639-87. InfemafIonaI Monefary Iund, WashIngfon, .C.
ornbusch, RudI. 1998. Cross-order Paymenfs Taxes and AIfemafIve CapIfaI Accounf RegImes. Trong
cun CapIfaI Accounf Rcgimcs anJ tbc Dccc/oping Countrics, do C. K. HeIIeIner. Nev York chu bIn: Sf.
MarfIns Press.
ougIass, MIke. 1992. The PoIIfIcaI conomy of !rban Poverfy and nvIronmenfaI Managemenf In AsIa:
Access, mpovermenf and CommunIfy -ased AIfernafIves. Encironmcnt anJ Urbani:ation 4|2).
rabek, Zdenek, va Sam IaIrd. 1998. The Nev IIberaIIsm: Trade PoIIcy eveIopmenfs In mergIng Mar-
kefs. Journa/ oj Wor/J TraJc 32 |5): fr.241-69. reze, Jean, va Amarfya Sen. 1995. IndIa: conomIc
Dccc/opmcnt anJ 8ocia/ Opportunity. Nev York: Oxford !nIversIfy Press.
umaIs, Cuy, CIenn IIIson, va dvard I CIaeser. 1997. CeographIc ConcenfrafIon as a ynamIc Process.
NafIonaI ureau of conomIc Research, Cambndge, Mass.
asferIy, WIIIIam. 1999. IIfe durIng Crovfh. WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
asferIy, WIIIIam, va SfanIey IIscher. 1995. The SovIef conomIc ecIIne. WorId ank conomIc RevIev
9 |fhang 9-1995): fr. 341-71.
asferIy, WIIIIam, va Ross IevIne, 1997. AfrIcas Crovfh Tragedy: PoIIcIes and fhnIc IvIsIons. Quar-
tcr/y Journa/ oj Economics 112 |fhang 11-1997): fr. 1203-50.
bersfadf, NIchoIas. 1998. AsIa Tomorrov, Cray and MaIe. Nationa/ |ntcrcst 68 (s6 mua tbu.
R |uropean ank for ReconsfrucfIon and eveIopmenf). 1997. Transition Rcport 1997. Economic Pcr-
jormancc anJ Groutb, Iondon.
-------.1998. Transition Rcport 100S. Economic Pcrjormancc anJ Groutb. Iondon.
The conomIsf. 1998a. Iosf vIfhouf a Trace. Tuan bao ra ngay 1 fhang 8.
-------.1998b. RecIpes for an AIS vaccIne. Ra ngay 14 fhang 7.
-------.1998c. ReposIfIonIng fhe WHO. Ra ngay 9 fhang 5.
-------.1998d. TurfIe Soup. Ra ngay 17 fhang 10.
-------.1999a. Seeds of Isconfenf. Ra ngay 20 fhang 2.
-------.1999b. ThrovIng Sand In fhe Cears. Ra ngay 30 fhang 1.
-------.1999c. TrImmed, Nof Axed. Ra ngay 27 fhang 2.
-------.1999d. A Survey of usIness and fhe Infernef. Ra ngay 26 fhang 6.
-------.1999e. InfemafIonaI AId. Ra ngay 3 fhang 7.
-------.1999f. CIobaI Isasfer. Ra ngay 2 fhang 1. dvards, SchasfIan. 1998a. CapIfaI IIovs, ReaI x-
change Rafes, and CapIfaI ConfroIs: Some IafIn AmerIcan xperIences. !nIversIfy of CaIIfornIa, Ios
AngeIes. an fhao chua xuaf ban.
-------.1998b. Openness, ProducfIvIfy, and Crovfh: Whaf o We ReaIIy Knov7 The conomIc JournaI 108
|fhang 3), fr. 383-98.
245
Ichengreen, any. 1998. InfemafIonaI conomIc PoIIcy In fhe Wake of fhe AsIan CrIsIs. ao cao Iam vIc
C98-102. !nIversIfy of CaIIfornIa, erkeIey.
-------.1999. TouarJ a Ncu |ntcrnationa/ Financia/ Arcbitccturc. WashIngfon, .C.: InsfIfufe for Inferna-
fIonaI conomIcs.
Ichengreen, any, va AIberf IIshIov. 1998. ConfendIng vIfh CapIfaI IIovs: Whaf Is Ifferenf abouf fhe
1990s7. Trong CapIfaI IIovs and IInancIaI CrIses, do MIIes KahIer chu bIn. Ifhaca: CorneII !nIver-
sIfy Press.
Ichengreen, any, va Pefer . Kenen. 1994. ManagIng fhe WorId conomy under fhe reffon Woods
Sysfem: An OvervIev. Trong Managing tbc Wor/J Economy, Jo Pctcr B. Kcncn cbu bicn. Wasbington,
.C.: InsfIfufe for InfernafIonaI conomIcs.
Ichengreen, arry, va MIchaeI Mussa. 1998. CapIfaI Accounf IIberaIIzafIon: TheorefIcaI and PracfIcaI
Aspecfs. ao cao baf fhuong 172. InfernafIonaI Monefary Iund, WashIngfon, .C.
Ichengreen, arry, va Andrev K Rose. 1998. SfayIng AfIoaf When fhe WInd ShIffs: xfemaI Iacfors and
mergIng - Markef ankIng CrIses. ao cao Iam vIc 6370. NafIonaI ureau of conomIc Research,
CambrIdge, Mass.
Ichengreen, arry, va nhung nguoI khac. 1999. IIberaIIzIng CapIfaI Movemenfs: Some AnaIyfIcaI Issues.
Tap ch conomIc Issues |Iebruary), InfernafIonaI Monefary Iund, WashIngfon, .C.
I! |conomIsf InfeIIIgence !nIf). 1998. Counfry ProfIIe: TanzanIa. Iondon.
kpo, Akpan H. Va John . !. NdebbIo. 1998. IocaI Covemmenf IIscaI OperafIons In NIgerIa. ao cao
nghIn cuu AfrIcan conomIc Researeh ConsorfIum, NaIrobI.
IkIns, James. 1999. ChIorofIuorocarbons |CICS). Trong Tbc Cbapman anJ Ha// Encyc/opcJia oj Enci-
ronmcnta/ 8cicncc, do avId AIexander va Rhodes IaIrbrIdge chu bIn. Nev York: Chapman and HaII.
Isfer, Jon. 1988. Is There |or ShouId There e) a RIghf fo Work7 Trong emocracy and fhe WeIfare Sfafe,
do A. Cuffman bIn soan, PrIncefon: PrIncefon !nIversIfy Press.
-------.1989. Tbc Ccmcnt oj 8ocicty. CambrIdge: CambrIdge !nIversIfy Press.
Isfer, Jon, va Rune SIagsrad. 1993. ConsfIfufIonaIIsm and Dcmocracy. CambrIdge: CambrIdge !nIversIfy
Press.
skeIand, Cunnar, va Tarhan IeyzIogIu. 1994. Is emand for PoIIufIng Coods ManageabIe7 An conomef-
rIc Sfudy of Car OvnershIp and !se In MexIco. ao cao Iam vIc v nghIn cuu chnh sach 1309. WorId
ank, WashIngfon, .C.
spInosa, IaIr, va Oscar A. Iopez RIvera. 1994. !NICIs !rban asIc Sennces Program In IIIegaI SeffIe-
menfs In CuafemaIa CIfy. Trong Encironmcnt anJ Urbani:ation 6 |2).
vanoff, ougIas . 1998. CIobaI ankIng CrIses: CommonaIIfIes, MIsfakes, and Iessons. Trong Prcccnt-
ing Bank Criscs. Lcssons jrom Rcccnt G/oba/ Bank Fai/urcs, Jo GcrarJ C. Caprio cbu bicn. WashIngfon,
.C.: IederaI Reserve ank of ChIcago and fhe WorId ank conomIc eveIopmenf InsfIfufe.
vans, Pefer. 1998. IookIng for Agenfs of !rban IIvabIIIfy In a CIobaIIzed PoIIfIcaI conomy. !nIversIfy
of CaIIfornIa, erkeIey xuaf ban. u fhao.
vans, AIIson, va WIIIIam afaIIIe. 1997. AnnuaI RevIev of Dccc/opmcnt Ejjccticcncss. WashIngfon, .C.:
WorId ank.
246
CHU THCH TH MUC
Iaguef, JeanpauI. 1998. ecenfraIIzafIon and IocaI Covemmenf Performance: ImprovIng PubIIc ServIce In
oIIvIa. Tham Iuan 999. Cenfre for conomIc Performance, Iondon.
IaInI, RIccardo, 1998. uropean MIgrafIon PoIIcIes In AmerIcan PerspecfIve. Trong Transat/antic Eco-
nomic Rc/ations in tbc Post - Co/J War Era, Jo Barry Eicbcngrccn cbu bicn. Ncu York. Counci/ on
Forcign ReIafIons Press.
IajnzyIber, PabIo, anIeI Iederman, va Norman Iouyza. 1998. Dctcrminants oj Crimc Ratcs in Latin Amcrica
anJ tbc Wor/J. An Empirica/ Asscssmcnt. WorId ank IafIn AmerIca and fhe CarIbbean SfudIes. Wash-
Ingfon, .C.: WorId ank.
IaIIon, Pefer, va ZafIrIs Tzannafos. 1998. ChIId Iabor: Issues and IrecfIons for fhe WorId ank. WorId
ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
IAO |Iood and AgrIcuIfure OrganIzafIon of fhe !nIfed NafIons). 1990. Fisbcry 8tatistics Catcb anJ LanJ-
ing 1988. Rome.
-------.1998a. Aquacu/tura/ ProJuction 8tatistics 10S7-06. Rome .
-------.1998b. Fisbcry 8tatistics Catcb anJ LanJing 1006. Rome.
-------.1999a. Aquacu/tura/ ProJuction 8tatistics. Rome.
-------.1999b. Fisbcry 8tatistics Catcb anJ LanJing 1007. Rome.
Far Eastcrn Economic Rccicu. 1998. 24-12.
Iarmer, PauI. 1999. T Superbugs: The ComIng PIague on AII Our Houses. Tap ch NafuraI HIsfory s 4.
Iay, MarIanne, arfy Chaponda, HeIen Mbao, va WInnIe MuIongo. 1998. A RevIev of IocaI InsfI-fufIons In
ZambIa. WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
Ieensfra, Roberf C. 1998. InfegrafIon of Trade and IsInfegrafIon of ProducfIon In fhe CIobaI conomy.
Journa/ oj Economic Pcrspccticcs 12 |4): fr. 31-50.
Ieensfra, Roberf C., orsafI MadanI, Tzu-Han Yang, va ChI - Yuan IIang. 1997. TesfIng ndogenous
Crovfh In Soufh Korea and TaIvan. ao cao Iam vIc 6028. NafIonaI ureau of conomIc Research,
CambrIdge, Mass.
IeIdsfeIn, MarfIn. 1998. InfernafIonaI CapIfaI IIovs: InfroducfIon. Remarks af fhe NafIonaI ureau of
conomIc Research Conference on InfernafIonaI CapIfaI IIovs. Woodsfock, Vermonf, 17-18 fhang 10.
-------.1999. A SeIf - HeIp CuIde for mergIng Markefs IoreIgn AffaIrs 78 |2): fr. 93-109.
Iernandez, RaqueI, va Jonafhan Porfes. 1998. Refurns fo RegIonaIIsm: An AnaIysIs of NonfradIfIonaI CaIns
from RegIonaI Trade Agreemenfs Wor/J Bank Economic Rccicu 12 |2): fr. 197-220.
Ieshback, Murray. 1999. ead SouIs. Tap ch AfIanfIc |fhang 1): fr. 26-27.
IInger, J. MIchaeI, Ian xuaf ban 1993. AnfIdumpIng. Hov If Works anJ Wbo Gcts Hurt. Ann Arbor: !nIver-
sIfy of MIchIgan Press.
IInger, J. MIchaeI, va Iudger Schuknechf. 1999. ImpIemenfIng fhe !ruguay Round Markef Access Agree-
menfs. WorId ank, WashIngfon, .C.
IInger, J. MIchaeI, va I. AIan WInfers. 1998. Whaf Can fhe WTO o for eveIopIng CounfrIes7. Trong Tbc
WTO as an |ntcrnationa/ Organi:ation, Jo Annc O. Krucgcr cbu bicn. Cbicago. Uniccrsity oj ChIcago
247
Press.
IIscher, SfanIey. 1999. On fhe Need for an InfernafIonaI Iender of Iasf Resorf . In vn doc faI bua fIc
chung gIua fhe AmerIcan conomIc Asso-IafIon va fhe AmerIcan IInance AssocIafIon. Nev York. 3
fhang 1.
IIszbeIn, ArIeI. 1997. The mergence of IocaI CapacIfy: Iessons from CoIombIa.WorId eveIopmenf 25:
fr. 1029-43.
IIannery, Mark J. 1998. !sIng Markef InformafIon In PrudenfIaI ank SupervIsIon: A RevIev of fhe !S
mpIrIcaI vIdence. Journa/ oj Moncy, CrcJit, anJ Banking 30 |3): fr. 273-305.
IIavIn, C. 1997. The Iegacy of RIo. Trong 8tatc oj tbc Wor/J do Iesfer rovn chu bIn. Nev Vork: W. W.
Norfon.
Ioreman - Peck, James, va Roberf MIIIvard. 1994. PubIIc and Pricatc Ouncrsbip oj Britisb |nJustry 129-
1990. Oxford: CIarendon Press.
IornasarI, Irancesca, Sfeven . Webb, va Heng-Iu Zou 1999. ecenfraIIzed SpendIng and CenfraI Covern-
menf efIcIfs: InfernafIonaI vIdence. WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
Ioroufan, Iaezeh. 1996. Turkey, 1976-85: IoreIgn Trade, IndusfrIaI ProducfIvIfy, and CompefIfIon. Trong
|nJustria/ Eco/ution in Dccc/oping Countrics, Jo Mark J. Robcrts ca Jamcs Tybout cbu bicn. Nev York:
Oxford !mversIfy Press.
Iox, WIIIIam, va ChrIsfIne WaIIIch. 1997. IIscaI IederaIIsm In osnIa - HerzegovIna. ao cao Iam vIc v
nghIn cuu chnh sach 1714. WorId ank, WashIngfon, .C.
IrancIs, PauI A., va nhung nguoI khac. 1998. Hard Iessons: Primary 8cboo/s, Community, anJ 8ocia/ Capi-
ta/ in Nigcna. Bao cao ky fhuaf 420. WashIngfon, .C.: WorId ank xuaf ban.
IrancoIs, Joseph I., radIey MconaId, va Hakan Nordsfrm, 1996, The !ruguay Round: A NumerIcaIIy
ased QuaIIfafIve Assessmenf. Trong The !ruguay Round va fhe eveIopIng CounfrIes, do AIan WIn-
fers va WIIIIam MarfIn chu bIn. CambrIdge: CambrIdge !nIversIfy Press.
IrancoIs, Joseph I., va Ian Woofon, 1999. Trade In InfernafIonaI Transporf ServIces: The RoIe of CompefI-
fIon. Trung fam nghIn cuu chnh sach quc f HI fhao v fhuong maI quc f cua uropean Re-
search. ergen, Norvay, 24-27/fhang 6.
IrankeI, Jeffrey, 1997, Rcgiona/ TraJing B/ocs in tbc Wor/J Economic 8ystcm. WashIngfon, .C.: InsfIfufe
for InfernafonaI conomIcs.
IrakeI, Jeffrey A., va avId Romer. 1999. oes Trade Cause Crovfh7 Amcncan Economic Rccicu 89 |3):
fr.379-98.
IredIand, RIchard A. 1998. AIds and eveIopmenf; An Inverse CorreIafIon7. Tbc Journa/ oj MoJcrn Ajri-
can 8tuJics 36 |4): fr.547-68.
Ireedom House. 1990. FrccJom in tbc Wor/J. Tbc Annua/ 8urccy oj Po/itica/ Rigbts anJ Cici/ Libcrtics.
Nev York.
-------.1991. FrccJom in tbc Wor/J : Tbc Annua/ 8urccy oj Po/itica/ Rigbts anJ Cici/ Libcrtics. Nev York.
-------.1992.FrccJom in tbc Wor/J . Tbc Annua/ 8urccy oj Po/itica/ Rigbts anJ Cici/ Libcrtics. Nev York.
-------.1993. FrccJom in tbc Wor/J. Tbc Annua/ 8urccy oj Po/itica/ Rigbts anJ Cici/ Libcrtics. Nev York.
248
CHU THCH TH MUC
-------.1995. FrccJom in tbc Wor/J. Tbc Aimua/ 8urccy oj Po/itica/ Rigbts anJ Cici/ Libcrtics. Nev York.
-------.1996a. FrccJom in tbc Wor/J. Tbc Annua/ 8urccy oj Po/itica/ Rigbts anJ Cici/ Libcrtics. Nev York.
-------.1996b.FrccJom Rccicu 27|January-Iebruary), Nev York.
Ireeman, R., va . IIndauer. 1998. Why Nof AfrIca7. WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
Ireesfone,,1999, RevIev of Tbc |mp/cmcntation Ejjccticcncss oj |ntcrnationa/ Encironmcnta/ Commit-
mcnts, Jo D. Victor, K. Raustia/a ca . SkoInIkoff chu bIn. WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
Ireesfone, ., va Z. Makuch. 1998. The Nev InfernafIonaI nvIronmenfaI Iav of IIshenes: The 1995
!nIfed NafIons SfraddIIng Sfocks Agreemenf . Ycarbook oj |ntcmationa/ Encironmcnta/ Lau 7. Nev
York.
IreInkman, Iev. 1998. RussIan IederafIon: SubnafIonaI udgefIng In RussIa: PreempfIng a PofenfIaI CrI-
sIs . WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
IreIre, MarIa ., MarceIa Huerfas, va enjamIn arche. 1998. SubnafIonaI Aecess fo fhe CapIfaI Markefs:
The IafIn AmerIcan xperIence. WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
Irench, HIIary. 1997. IearnIng from fhe Ozone xperIence. Trong Sfafe of fhe WorId, do Iesfer rovn chu
bIn. Nev York: W.W. Norfon.
IrIgenfI, Iaura, va AIberfo Harfh. 1998. IocaI SoIufIons fo RegIonaI ProbIems: The Crovfh of SocIaI Iunds
and PubIIc Works and mpIoymenf Projecfs In Sub-Saharan AfrIca. WorId ank, WashIngfon .C. a
xu Iy.
Iry, MaxveII J. 1995. Money, Inferesf and ankIng In conomIc eveIopmenf, Ian xuaf ban fhu 2. aIfI-
more: The Johns HopkIns !nIversIfy Press.
Iuenfe, A. 1995. "The mpIrIcs of Crovfh and Convergence: A SeIecfIve RevIev". Tham Iuan 1275. Cenfer
for conomIc, PoIIcy Research, Iondon.
IujIkura, Ryo. 1998. "PuIbIc ParfIcIpafIon In !rban nvIronmenfaI Managemenf In Japan". TaI IIu cho
WorId eveIopmenf Reporf 1999-2000, HI fhao Tokyo. a xu Iy.
- 1999. "PubIIc ParfIcIpafIon In !rban nvIronmenfaI Managemenf In Japan". TaI IIu co so cho WorId
eveIopmenf Reporf 1999-2000. WorId ank, WashIngfon, .C.
IujIfa, NasahIsa, P.R. Krugman, va A.J. VenabIes. 1999. The SpafIaI conomy. CIfIes, RegIons and Infer-
nafIonaI Trade. CambrIdge, Mass: MIT Press
Iung, K.C., va IrancIs Ng. 1998. "Whaf o Trade NegofIafors NegofIafe Abouf7 Some vIdence from fhe
!ruguay Round". WorkIng Paper 412. Khoa kInh f. !nIversIfy of CaIIfomIa, Sanfa Cruz.
CaIeoffI, CIanIuIgI, 1992. "ecenfraIIzafIon and PoIIfIcaI Renfs" Trong IocaI Covernmenf conomIcs In
Theory and PracfIce, do avId KIng chu bIn. Iondon: RoufIedge.
CambIe, John KIng, Zachary T. IrvIn, CharIes, M. RedenIus, va James W. Weber. 1992. InfroducfIon fo
PoIIfIcaI ScIence. ngIevood CIIffs, N.J. : PrenfIce HaII.
CandaI, NeII, Cordon H. Hanson, va Maffhev J.SIaughfer. 1999. "RybczynskI ffecfs and Adjusfmenf fo
249
ImmIgrafIon In IsraeI". CPR |Cenfre for conomIc PoIIcy Research). HI fhao v fhuong maI que f
24-27 fhang 6.
Cang, Ian. 1999. "Impacfs of CIobaIIzafIon on fhe eveIopIng CounfrIes: The Case of ChIna". TaI IIu co so
cho WorId eveIopmenf Reporf 1999-2000, HI fhao Tokyo.
CarcIa, CIIIIan C. 1996. "eposIf Insurance: ObfaInIng fhe enefIfs and AvoIdIng fhe PIffaIIs". ao cao Iam
vIc 96/83. InfemafIonaI Monefary Iund, WashIngfon, .C.
-1998. "eposIf Insurance". Trong PrevenfIng ank CrIses: Iessons from Recenf CIobaI ank IaIIures, do
Cerad C. CaprIo chu bIn. WashIngfon, .C: IederaI Reserve ank of ChIcago "CIfIes and Cvemmenfs."
TaI IIu co so cho WorId eveIopmenf Reporf 1999-2000. WorId ank, WashIngfon, .C. Xuaf ban.
CIaeser, dvard I., HedI . KaIIaI, Jose A. ScheInkman, va AndreI ShIeIfer. 1992. "Crovfh In CIfIes".
JournaI of conomIc PerspecfIves 12 |2): fr. 1126-53.
CoIdsfeIn, MorrIs. 1997. The Case for an InfernafIonaI ankIng Sfandard. WashIngfon, .C. : InsfIfufe for
InfernafIonaI conomIcs.
-1998 "The Case for InfernafIonaI ankIng Sfandards". Trong PrevenfIng ank CrIses: Iessonb from Re-
cenf CIobaI ank IaIIures, do Cerard C. CaprIo chu bIn. WashIngfon, .C.: IederaI Reserve ank of
ChIcago va fhe WorId ank conomIc eveIopmenf InsfIfufe
CoIdsfeIn, MorrIs, va John HavkIns 1998. "The OrIgIns of fhe AsIan IInancIaI TurmoII". ao cao fhao Iuan
9805. Reserve ank of AusfraIIa, Canberra.
CoIdsfeIn, MorrIs, va PhIIIp Turner. 1996. "ankIng CrIses In mergIng conomIes: OrIgIns and PoIIcy
OpfIons". ao cao kInh f 46. ank for InfernafIonaI SeffIemenfs, Ceneva.
Cood, MIchaeI I. 1999. "TyIng fhe Conducfor's Arms" Nafure 15 fhang 7.
Coodharf, CharIes, PhIIIpp Harfmann, avId IIeveIIyn, IIIIana Rojas-suarez, va Sfeven WeIsbrod.
1998. IInancIaI ReguIafIon. Iondon: RoufIedge.
Coodman, A. 1998. "Carbon TradIng !p and RunnIng". Tomorrov MagazIne |fhang 5 - fhang 6). CouIder,
Iavrence H. 1994. "nergy Taxes: TradIfIonaI ffIcIency ffecfs and nvIronmenfaI ImpIIcafIons".
Tax PoIIcy and fhe conomy 8: fr. 105-58.
Craham, CaroI. 1994. "Safefy Nefs, PoIIfIcs and fhe Poor: TransIfIon fo Markef conomIes". The
rookIngs InsfIfufIon, WashIngfon, .C.
Craham, dvard, 1996. CIobaI CorporafIons and NafIonaI Covernmenfs. WashIngfon, .C.: InsfIfufe
for InfernafIonaI conomIcs.
CregorIo, Jose e va P.. CuIdoffI. 1995. "IInanccIaI eveIopmenf and conomIc Crovfh". vorId e-
veIopmenf 23 |3): fr.443-48.
CreIf, Avner. 1998. "HIsforIcaI and ComparafIve InsfIfufIonaI AnaIysIs". AmenrIcan conomIc Re-
vIev, Papers and ProceedIngs 88; fr.8084.
Croofaerf, ChrIsfIaan, va RavI Kanbur 1995 "ChIId Iabor: A RevIev". ao cao Iam vIc v nghIn cuu
chnh sach 1454. WorId ank, WashIngfon, .C. Crossman, Cene M., va AIan . Krueger. 1995. "co-
nomIc Crovfh and fhe nvIronmenf" QuarferIy JournaI of conomIcs 110: fr. 353-77. C-22 |Croup of
Tvenfy-fvo) CommIffee, 1998a. "Reporf of fhe WorkIng Croup on SfrengfhenIng IInancIaI Sysfems".
WashIngfon. .C. an pham khng chnh fhuc.
250
CHU THCH TH MUC
-1998b. "Reporf of fhe WorkIng Croup on Transparency and AccounfabIIIfy". WashIngfon, .C. an
pham khng chnh fhuc .
Cuerranf, RIchard I. 1998. "Why AmerIca Musf Care abouf TropIcaI MedIcIne: Threafs fo CIobaI HeaIfh
and SecurIfy from TropIcaI InfecfIous Iseases". AmerIcan JournaI of TropIcaI MedIcIne and HygIene
59 |1): fr. 3-16.
Cuo, ShuqIng. 1998 "CIobaIIzafIon and ChIna's eonomy". TaI IIu co so cho WorId eveIopmenf Re-
porf 1999-2000. WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
Haddad, Iavrence, MarIe T. RueI, va James I. Carreff. 1999. "Are !rban Poverfy and !ndernufrIfIon
CrovIng7 Some NevIy AssembIed vIdence". Tham Iuan 63, Iood ConsumpfIon and NufrIfIon IvI-
sIon, InfernafIonaI Iood PoIIcy Research InsfIfufe.
HaIIerberg, Mark, va JIIrgen von Hagen. 1997. "IecforaI InsfIfufIons. CabInef NegofIafIons, and ud-
gef efIcIfs In fhe uropean !nIon". CeorgIa InsfIfufe of TechnoIogy, AfIanfa xuaf ban. a xu Iy.
Hardoy, Jorge, va avId SafferfhvaIfe. 1990. "The Iufure CIfy". Trong The Poor Ie Young, do J..
Hardoy, S. CaIrncross, va . SafferfhvaIfe chu bIn. Iondon: arfhscan.
Harpham, Trudy, va M. Sfuffaford. 1999. "HeaIfh, Covernance and fhe nvIronmenf". Trong
SusfaInabIIIfy In CIfIes In eveIopIng CounfrIes: Theory and PracfIce af fhe MIIIennIum, do CedrIc
Pugh chu bIn. Iondon: arfhscan.
Harpham, Trudy, va M. Tanner, Ian xuaf ban 1995. !rban HeaIfh In eveIopIng CounfrIes: Progress
and Prospecfs. Iondon: arfhscan.
HarrIson, Ann. 1994. "ProducfIvIfy, Imperfecf CompefIfIon, and Trade Reform: Theory and vIdence".
JournaI of InfernafIonaI conomIcs |36): fr. 53-73.
HarrIson, CIenn W., Thomas I.Rufherford va avId C. Tarr. 1996 "QuanfIfyIng fhe !ruguay Round"
Trong The !ruguay Round and fhe eveIopIng CounfrIes, do AIan WInfers va WIIIIam MarfIn chu
bIn. CambrIdge: CambrIdge !nIversIfy Press.
Harvard WorkIng Croup. 1994. "The mergence of Nev Iseases". AmerIcan ScIenfIsf 82 |I) fr. 52-60.
Harvood, AIIson. 1997. "IInancIaI Reform In eveIopIng CounfrIes". Trong SequencIng7 IInancIaI
SfrafegIes for eveIopIng CounfrIes, do AIIson Harvood va ruce I. R. SmIfh chu bIn. WashIngfon,
.C.: The rookIngs InsfIfufIon Press.
Hasan, ArIf. 1997a. !rban HousIng PoIIcIes and Approaches In a ChagIng AsIan Confexf. KarachI:
CIfy Press.
-.1997b. WorkIng vIfh Covernmenf. KarachI: CIfy Press.
-.1998. CommunIfy InIfIafIves: Iour Case SfudIes from KarachI. KarachI: CIfy Press.
Hasan, ArIf, Akbar ZaIdI va Muhammad YounIs. 1998. ChI chu co so v KarachI chuan bI cho WorId
eveIopmenf Reporf 1999-2000. WashIngfon, .C.
Hafhavay, aIe ., va MerIInda . Ingco. 1996. "AgrIcuIfuraI IIberaIIzafIon and fhe !ruguay Round".
Trong The !ruguay Round and fhe eveIopIng CounfrIes, do AIan WInfers va WIIIIam MarfIn chu
bIn. CambrIdge: CambrIdge !nIversIfy Press.
HavIey, WIIIIs . 1970. NonparfIsan IecfIons and fhe Case of parfy PoIIfIcs. Nev York: WIIey Press.
Hay, Jonafhan R., va AndreI ShIeIfer, 1998, "PrIvafe nforcemenf of PubIIc Iavs: A Theory of IegaI
251
Reform". Tap ch Amencan conomIc RevIev, Papers and ProceedIngs, 88: fr. 398-407.
HayamI, YujIro, 1998. "Tovard a Nev ModeI of RuraI-!rban IInkages under CIobaIIzafIon". TaI IIu
co so cho WorId eveIopmenf Reporf 1999-2000, HI fhao Tokyo.
Head, KeIfh, va John RIes, 1995: "Infer-cIfy CompefIfIon for IoreIgn Invesfmenf: SfafIc and ynamIc
ffeefs of ChIna's IncenfIve Areas". JournaI of !rban conomIcs 40 |fhang 7-1996): fr. 88-60.
HeIIman, Thomas, KevIn Murdock, va Joseph . SfIgIIfz, 1998. "IIberaIIzafIon, MoraI Hazard In ank-
Ing, and PrudenfIaI ReguIafon: Are CapIfaI RequIremenfs nough7" Truong kInh doanh, Sfanford !nI-
versIfy, CaIIf.
HemmIng, RIchard, va PauI ernard Spahn. 1998, "uropean InfegrafIon and fhe Theory of IIscaI
IederaIIsm". Trong MacroeconomIc ImensIons or PubIIc IInance: ssays In Honour of VIfo TanzI, do
arIo Iejer va Teresa Ter-MInassIan chu bIn. WashIngfon, .C.: InfernafIonaI Monefary Iund.
HemmIng, RIchard, Neven Mafes, va arry Poffer, 1997. "IndIa". Trong IIscaI IederaIIsm In Theory
and PracfIce, do Teresa Ter-MInassIan chu bIn. WashIngfon, .C:. InfernafIonaI Monefary Iund.
Henderson, J. Vernon, 1998. !rban eveIopmenf. Theory, Iacf and IIIusIon, Nev York: Oxford !nI-
versIfy Press
Henderson, J. Vernon, va ArI Kuncoro, 1996. "IndusfrIaI CenfraIIzafIon In IndonesIa". WorId ank
conomIc RevIev 10: fr. 513-40.
Henderson, J.Vernon, T.Iee, va J-Y Iee, 1998. "xfernaIIfIes, IocafIon, and IndusfrIaI econ-cenfrafIon
In a TIger conomy". Khoa kInh f, rovn !nIversIfy. a xu Iy.
Hernandez, Ieonardo, va KIaus SchmIdf-HebbeI. 1999. "CapIfaI ConfroIs In ChIIe: ffecfIve7 ffIcIenf7
ndurabIe7" ao cao frnh bay faI HI nghI v Iung vn, Khung hoang faI chnh va cac Chnh sach
cua WorId ank/InfernafIonaI Monefary Iund/ WorId Trade OrganIzafIon. WashIngfon, .C. 15-16
fhang 4.
HerfeI, Thomas W., WIIIIam A. Masfers, va AzIz IbehrI . 1998. "The !ruguay Round and AfrIca: A
CIobaI CeneraI quIIIbrIum AnaIysIs". JournaI of AfrIcan conomIes 7 |2): fr. 208-34.
HerfeI, Thomas W., ChrIsfIan I. ach, efIna Imaranan, va WIII MarfIn, 1996. "Crovfh, CIobaIIza-
fIon, and CaIns from fhe !ruguay Round". ao cao Iam vIc v nghIn cuu chnh sach 1614. WorId
ank, WashIngfon, .C.
HerfeI, Thomans W., WIII MarfIn, KojI YanagIshIma, va efIna Imaranan. 1996. "IIberaIIzIng Manu-
facfures Trade In a ChangIng WorId conomy". The !ruguay Round and fhe eveIopIng CounfrIes, do
AIan WInfers va WIIIIam MarfIn chu bIn. CambrIdge: CambrIdge !nIversIfy Press.
Heyvood,V.H.,ed 1995. CIobaI IodIversIfy Assessmenf.CambrIdge: CambrIdge !nIversIfy Press.
HIggIns, Maffhev, va Jeffrey C. WIIIIamson, 1997. "Age Sfrucfure ynamIcs In AsIa and ependence
on IoreIgn CapIfaI". PopuIafIon and eveIopmenf RevIev 23 |2): fr. 261-93.
HIrschman, AIberfo. 1970. xIf, VoIce and IoyaIIfy. CambrIdge, Mass: Harvard !nIversIfy Press.
Hoekman, ernard, 1996 "AssessIng fhe CeneraI Agreemenf on Trade In ServIces". Trong The !ru-
guay Round and fhe eveIopIng CounfrIes, do AIan WInfers va WIIIIam MarfIn chu bIn. CambrIdge:
CambrIdge !nIversIfy Press.
Hoekman, ernard, va Kym Anderson, 1999. "eveIopIng Counfry AgrIcuIfure and fhe Nev Trade
252
CHU THCH TH MUC
Agenda". WorId ank. WashIngfon, .C. a xu Iy.
Hoekman, ernard, va SImeon jankov, 1996 "The uropean !nIon's MedIferranean Iree Trade InI-
fIafIve". The WorId conomy 19 |4): fr. 387-406.
-.1997a. "ffecfIve ProfecfIon and Invesfmenf IncenfIves In gypf and Jordan durIng fhe TransIfIon fo
Iree Trade vIfh urope". WorId eveIopmenf 25|2): fr. 281-91.
-.1997b. "Tovards a Iree Trade Agreemenf vIfh fhe uropean !nIon: Issues and PoIIcy OpfIons for
gypf". Trong RegIonaI Parfners In CIobaI Markefs: IImIfs and PossIbIIIfIes of fhe uro-Med Agree-
menfs, do Ahmed CaIaI va ernard Hoekman chu bIn. Cenfre for gypfIan PoIIcy Research/gypfIan
Cenfre for conomIc SfudIes, Iondon.
Hoekman, ernard, va enIse Konan, 1999, "eep InfegrafIon, NondIscrImInafIon, and uro-MedIfer-
ranean Iree Trade". WorId ank, WashIngfon, .C.
Hoekman, ernard, va CarIos A. PrImo raga. 1977. "ProfecfIon and Trade In ServIces: A Survey".
Open conomIes RevIev 8: fr. 285-308.
Hoekman, emard, enIse Konan, va KeIfh Maskus. 1998. "An gypf-!nIfed Sfafes Iree Trade Agree-
menf: conomIc IncenfIves and ffecfs". Tham Iuan 1882. Cenfre for conomIc PoIIcy Research, Ion-
don.
Hohenberg, PauI M. 1998 "!rban Sysfems and conomIc eveIopmenf: The uropean Iong Term and
Ifs ImpIIcafIons". ao cao co so cho WorId eveIopmenf Reporf 1999-2000. WorId ank, WashIngfon,
.C.
HoImes, Roberf. 1999. "Head In fhe CIouds". Nev ScIenfIsf 162 |2185).
Hommes, RudoIf. 1996. "ConfIIcfs and IIemmas of ecenfraIIzafIon". Trong AnnuaI WorId ank Con-
ference on eveIopmenf conomIcs 1995, do MIchaeI runo va orIs PIeskovIc chu bIn. WashIngfon,
.C.: WorId ank.
HorIoka, C.Y. 1990. "Why Is Japan's HousehoId SavIng So HIgh7 A IIferafure Survey". JournaI of
Japanese and InfernafIonaI conomIcs 4 |1): fr. 49-92.
HorIIck, Cary N., va Sfeven A. Sugarman. 1999. "AnfIdumpIng PoIIcy as a Sysfem of Iav". Trong
Trade RuIes In fhe MakIng, do MIgueI RodrIguez Mendoza, PafrIck Iov, va arbara Kofschvar chu
bIn. WashIngfon, .C.: The rookIngs InsfIfufIon Press.
Hourcade, J. 1996. "A RevIev of MIfIgafIon Cosf SfudIes". Trong CIImafe Change 1995, conomIc and
SocIaI ImensIons of CIImafe Change: ConfrIbufIon of vorkIng Croup III fo fhe Second Assessmenf
Reporf of fhe InfergovernmenfaI PaneI on CIImafe Change, do James ruce, Hoesung Iee, va rIk
HaIfes chu bIn. CambrIdge: CambrIdge !nIversIfy Press.
Hovse, Roberf va MIchaeI TrebIIcock. 1996. "The IaIr Trade - Iree ebafe: Trade, Iabour and fhe
nvIronmenf" InfernafIonaI RevIev of Iav and conomIcs 16: fr. 61-79
Hovson. ChrIsfopher P., Harvey V. IIneberg, va arry R. Ioom 1998. "The PursuIf of CIobaI HeaIfh:
The ReIevance of ngagemenf for eveIoped CounfrIes". Tap ch Iancef fr. 351 |21 fhang 2).
Hufbauer, Cary va arbara Kofschvar. 1998. "The Iufure Course of Trade IIberaIIzaIIzafIon". TaI
IIu co so cho WorId eveIopmenf Reporf 1999-2000. WorId ank, WashIngfon. .C.
Hughes HaIIeff, A. J. 1998. "PoIIcy CoordInafIon: CIobaIIzafIon or IocaIIzafIon In InfemafIonaI Mon-
efary Arrangemenfs7" CO so cho WorId eveIopmenf Reporf 1999-2000. WorId ank, WashIngfon,
253
.C.
HummeIs, avId, 1998. "afa on InfernafIonaI TransporfafIon Cosfs: A Reporf Prepared for fhe WorId
ank". TaI IIu co so cho WorId eveIopmenf Reporf 1999-2000. WorId ank, WashIngfon. .C.,
HummeIs, avId, Jun IshII, va KeI-mu YI. 1999. "The Nafure and Crovfh of VerfIcaI SpecIaIIzafIon In
WorId Trade". !nIversIfy of ChIcago Truong kInh doanh va IederaI Reserve ank of Nev York xuaf
ban. a xu Iy.
Hunfer, rIan, Ian xuaf ban 1998. Sfafesman's Yearbook: A SfafIsfIcaI, PoIIfIcaI and conomIc Ac-
counf of fhe Sfafes of fhe WorId for fhe Year 199-99. Iondon: MacmIIIan.
Hufher, Jeff va Anvar Shah, 1998. "AppIyIng a SImpIe Measure of Cood Covernance fo fhe ebafe on
IIscaI ecenfraIIzafIon". ao cao Iam vIc v nghIn cuu chnh sach 1894. WorId ank, WashIngfon,
.C.
IIC |InfernafIonaI IInance CorporafIon). 1998. IoreIgn Irecf Invesfmenf. Iessons of xperIence 5.
WashIngfon, .C.
IIO |InfernafIonaI Iabour OffIce). 1993. WorId Iabour Reporf. Ceneva.
IIO |InfernafIonaI Iabour OrganIsafIon). 1998. "mpIoyabIIIfy In fhe CIobaI conomy: Hov TraInIng
Maffers". Trong WorId mpIoymenf Reporf 1998-99. Ceneva.
Imber, Mark 1996. "The nvIronmenf and fhe !nIfed NafIons". Trong The nvIronmenf and Inferna-
fIonaI ReIafIons, do John VogIer va Mark Imber chu bIn. Iondon: RoufIedge.
IMI |InfernafIonaI Monefary Iund). Cac nm. AnnuaI Reporf on xchange Arrangemenfs and x-
change ResfrIcfIons. WashIngfon, .C.
-.1997. Covernmenf IInance SfafIsfIcs. WashIngfon, .C.
-.1998a. aIance of Paymenfs SfafIsfIcs Yearbook, WashIngfon, .C.
-.1998b. Covernmenf IInance SfafIsfIcs. WashIngfon, .C.
-.1998c. InfernafIonaI CapIfaI Markefs. WashIngfon, .C.
-.1999a. "A CuIde fo Progress In SfrengfhenIng fhe ArchIfecfure of fhe InfernafIonaI IInancIaI Sysfem
|hffp.//vvv.Imf.-org/exfernaI/np/exr/facfs/arch.hfm).
-.1999b. WorId conomIc OufIook afabase. WashIngfon, .C.
Ingco, MerIInda, va IrancIs Ng. 1998. "IsforfIonary ffecfs of Sfafe. TradIng In AgrIcuIfure: Issues
for fhe Nexf Round of MuIfIIaferaI Trade NegofIafIons". ao cao Iam vIc v nghIn cuu chnh sach
1915. WorId ank, WashIngfon, .C.
Ingram, Cregory K. 1998. "Pafferns of MefropoIIfan eveIopmenf: Whaf Have We Iearned7" Tap ch .
!rban SfudIes 35 |7)
Inman, Roberf P. va anIeI I. RubInfeId, 1996. "esIgnIng Tax PoIIcy In IederaIIsf conomIes: An
OvervIev". JournaI of PubIIc conomIcs 60: fr. 307-34.
InfergovernmenfaI PaneI on CIImafe Change |IPCC). 1995. CIImafe Change 1995: conomIc and So-
cIaI ImensIons. WorkIng Croup I, ConfrIbufIon fo fhe Second Assessmenf Reporf of fhe Infergov-
ernmenfaI PaneI on CIImafe Change. CambrIdge: CambrIdge !nIversIfy Press.
254
CHU THCH TH MUC
Isham, Jonafhan, eepa Narayan, va Ianf PrIfcheff. 1994 "oes ParfIcIpafIon Improve Performance7
mpIrIcaI vIdence from Projecf afe". ao cao Iam vIc v nghIn cuu chnh sach 1357. WorId ank,
WashIngfon, .C.
IsIam, NuruI. 1997. "The Nonfarm Secfor and RuraI eveIopmenf: RevIev of Issues and vIdence".
Tham Iuan v Iuong fhuc nng nghIp va mI fruong 22. InfernafIonaI Iood PoIIey Research InsfIfufe,
WashIngfon .C.
Jackson, John. 1997. The WorId TradIng Sysfem xuaf ban Ian fhu 2. CambrIdge, Mass: MIT Press.
-.1998. The WorId Trade OrganIzafIon: ConsfIfufIon and JurIsprudence. The RoyaI InsfIfufe of Infer-
nafIonaI AffaIrs, Iondon.
Jaffe, Adam ., ManueI Trajfenberg, va Rebecca Henderson. 1993. "CeographIc IocaIIzafIon of KnovI-
edge SpIIIovers as vIdenced by Pafenf CIfafIon". QuarferIy JournaI of conomIcs I08: fr. 577-98.
James, S., va Kym Anderson 1998. "On fhe Need for More conomIc Assessmenf of QuaranfIne PoII-
cIes". AusfraIIan JournaI of AgrIcuIfuraI and Resource conomIcs 41 |4 fhang 12) fr. 525-44.
JamIson, ean T. 1993. "InvesfIng In HeaIfh". IInance and eveIopmenf |fhang 9): fr. 2-5.
JamIson, ean T. , JuIIo Irenk, va IeIIcIa KauI, 1998, "InfernafIonaI CoIIecfIve AcfIon In HeaIfh Ob-
jecfIves IuncfIons and RafIonaIe". Iancef 351 |14 fhang 2).
JIn, JIng, va Heng-fu Zou. 1998. "The ffecfs or IIscaI ecenfraIIzafIon on fhe SIzes of Covemmenfs: A
Cross Counfry Sfudy" . eveIopmenf Research Croup, WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
John, T. Jacob, Reuben SamueI, VInohar aIraj, va Rohan John. 1998. "Isease SurveIIIance af fhe
IsfrIcf IeveI: A ModeI for eveIopIng CounfrIes". Iancef 352: |4 fhang 7).
Johnsfon, R. arry. 1997. "The Speed of IInancIaI Secfor Reforms: RIsks and SfrafegIes". Trong Se-
quencIng7 IInancIaI SfrafegIes for eveIopIng CounfrIes, do AIIson Harvood va ruce I. R. SmIfh chu
bIn. WashIngfon, .C. : The rookIngs InsfIfufIon Press.
Johnsfon, R. arry, SaIIm M. arbar, va CIaudIa cheverrI. 1997. "SequencIng CapIfaI Accounf IIber-
aIIzafIon: Iessons from fhe xperIences In ChIIe, IndonesIa, Korea, and ThaIIand". ao eao Iam vIc 97/
157. InfernafIonaI Monefary Iund. WashIngfon, .C.
JosIIng, TImofhy, 1998a. "AgrIcuIfuraI Trade PoIIcy: CompIefIng fhe Reform". Trong IaunchIng Nev
CIobaI Trade TaIks: An AcfIon Agenda, ao cao de bIf 12 do Jeffrey J. Schoff chu bIn. WashIngfon,
.C. InsfIfufe for InfernafIonaI conomIcs.
-.1998b. "AgrIcuIfuraI Trade PoIIcy: CompIefIng fhe Reform". InsfIfufe for InfernafIonaI conomIcs.
WashIngfon, .C.
KamInsky, CracIeIa I., va Carmen M. ReInharf. 1998. "IInancIaI CrIses In AsIa and IafIn AmerIca:
Then and Nov". AmerIcan conomIc RevIev Papers and ProceedIngs 88|2): fr. 444-48.
Kane, dvard J. 1998. "!ndersfandIng and PrevenfIng ank CrIses". Trong PrevenfIngbank CrIses:
Iessons from Recenf CIobaI ank IaIIures, do Cerard C. CaprIo chu bIn. WashIngfon, .C.: IederaI
Reserve ank of ChIcago va fhe WorId ank conomIc eveIopmenf InsfIfufe.
Kane, HaI, 1995. "Whaf's rIvIng MIgrafIon". Tap ch WorIdvafch |fhang 1 - fhang 2).
KeesIng, onaId . 1998. ImprovIng Trade PoIIcy RevIevs In fhe WorId Trade OrganIzafIon. WashIng-
fon, .C.: InsfIfufe for InfernafIonaI conomIcs.
255
Kenny, CharIes. 1999. "TeIecommunIcafIons and CompefIfIve CIfIes". Trong WorId !rban conomIc
eveIopmenf, do IIzabefh Cooper chu bIn. Iondon: WorId Markefs Research Cenfer.
Kenny, CharIes J., va avId WIIIIams 1999. "vhaf o We Knov abouf conomIc Crovfh7 or Why on'f
We Knov Very Much7" Iady Margaref HaII, Oxford !nIversIfy. a xu Iy.
Kerr, WIIIIam A. 1999. "InfernafIonaI Trade In TransgenIc Iood Producfs: A Nev Iocus for AgrIcuI-
furaI Trade Ispufes". Tap ch The WorId conomy22 |2) : fr. 245-59.
KessIdes. ChrIsfIne. 1998. "A SfrafegIc VIev of !rban and IocaI Covemmenf Issues: ImpIIcafIons for
fhe ank". WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
KhIInanI, SunII, 1997. The Idea of IndIa. Nev York : Iarrar, Sfraus, and CIroux.
KIIgour, . Marc, va ArIeI Inar. 1995. "Are SfabIe Agreemenfs for SharIng InfernafIonaI RIver Wa-
fers Nov PossIbIe7" ao cao Iam vIc v nghIn cuu chnh sach 1474. WorId ank, WashIngfon, .C.
KIm, Hyung-kI, va Jun Ma. 1997. "The RoIe of Covemmenf In AcquIrIng TechnoIogIcaI CapabIIIfy: The
Case of fhe PefrochemIcaI Indusfry In asf AsIa". Trong The RoIe of Covernmenf In asf AsIan co-
nomIc eveIopmenf, do MasahIko AokI, Hyung-kI KIm, va MashIro Okuno - IunIvara chu bIn. Nev
York: Oxford !nIversIfy Press.
KIng, IIzabefh M., va erk OzIer. 1998 "Whaf's ecenfraIIzafIon Cof fo o vIfh IearnIng7 The Case
of NIcaragua's SchooI Aufonomy Reform". ao cao Iam vIc v danh gIa fac dng cua gIao duc, fap 9.
WorI ank, WashIngfon, .C.
KInoshIfa, Yuko, va Ashoka Mody. 1997. "The !sefuIness of PrIvafe and PubIIc InformafIon for Ior-
eIgn Invesfmenf ecIsIons". ao cao Iam vIc v nghIn cuu chnh sach 1733. WorId ank, WashIngfon,
.C.
KIfano, NaohIro. 1998. "AnaIysIs of SpafIaI OrganIzafIon and TransporfafIon emand In an xpand-
Ing !rban Area !sIng CenfrographIc Mefhods: SendaI 1972-1992". TaI IIu cho WorId eveIopmenf
Reporf 1999-2000, HI fhao Tokyo WorId ank, WashIngfon, .C.
KIeInknechf, AIfred va Jan der WengeI. 1998. "The Myfh of conomIc CIobaIIzafIon". Cambndge Jour-
naI of conomIcs 22: fr. 637-47.
KnIghf, MaIcoIm. 1998. "eveIopIng CounfrIes and fhe CIobaIIzafIon of IInancIaI Markefs". ao cao
Iam vIc 98/105. InfernafIonaI Monefary Iund, WashIngfon, .C .
KobrIn, Sfephen J.1997. "The ArchIfecfure of CIobaIIzafIon: Sfafe SovereIgnIfy In a Nefvorked CIobaI
conomy". Trong Covernmenfs, CIobaIIzafIon and InfernafIonaI usIness, do John H. unnIng chu
bIn. Nev York: Oxford !nIversIfy Press.
Konan, enIse, va KeIfh . Maskus. 1997. "A CompufabIe CeneraI quIIIbrIum AnaIysIs of gypfIan
Trade IIberaIIzafIon ScenarIos". Trong RegIonaI Parfners In CIobaI Markefs: IImIfs and PossIbIIIfIes
of fhe uro-Med Agreemenfs, do Ahmed CaIaI va ernard Hoekman chu bIn. Cenfre for gypfIan
PoIIcy Research/gypfIan Cenfre for conomIc SfudIes, Iondon.
Kono, MasamIchI, va Iudger Schuknechf. 1999. "IInancIaI ServIces Trade CapIfaI IIovs, and IInan-
cIaI SfabIIIfy". ao cao frnh bay faI "HI nghI v Iung fu ban, khung hoang faI chnh va cac chnh
sach" cua WorId ank/InfernafIonaI Monefary Iund/vorId Trade OrganIzafIon. WashIngfon, .C., 15-
16 fhang 4.
KosaI, yufaka, Jun SaIfo, va NashIro YashIro. 1998. "ecIInIng PopuIafIon and SusfaIned conomIc
Crovfh: Can They CoexIsf7" AmerIcan conomIc RevIev. 88|2): fr.412-16.
256
CHU THCH TH MUC
KozuI-vrIghf, RIchard, va Roberf Rovfhorn. 1998. "SpoIIf for ChoIce7 MuIfInafIonaI CorporafIons and
fhe Ceography of InfernafIonaI ProducfIon". Oxford RevIev of conomIc PoIIcy 14 |2): fr.74-92 .
Kremer, MIchaeI. 1993. "O-RIng Theory of conomIc eveIopmenf", QuarferIy JournaI of conomIcs
|108): fr. 551-75.
KrIshna, PravIn va evahIsh MIfra. 1998. "Trade IIberaIIzafIon, Markef IscIpIIne, and ProducfIvIfy
Crovfh: Nev vIdence from IndIa". JournaI of eveIopmenf conomIcs 56: fr. 447-62.
Krueger, Anne O. 1998. "The eveIopIng counfrIes and fhe Nexf Round of MuIfIIaferaI Trade NegofIa-
fIons". Sfanford !nIversfy, CaIIf. a xu Iy.
Krugman, PauI. 1993. "On fhe Number anf IocafIon of CIfIes". uropean conomIc Revev37:fr. 293-
28.
-.1995. "CrovIng WorId Trade: Causes and Consequences". rookIngs Papers on conomIc AcfIvIfy 1:
fr. 327-77.
-.1998a. "Space: The IInaI IronfIer". JournaI of conomIc PerspecfIves 12 |2): fr.161-74.
-.1998b. "Whaf Happened fo AsIa7" Trang veb v PauI Krugman |hffp:/veb.mIf.edu/peopIe/-krugman/
Index.hfmI).
IaIrd, Sam. 1997. "Issues for fhe IorfhcomIng MuIfIIaferaI NegofIafIons In AgrIcuIfure". WTO |WorId
Trade OrganIzafIon), Ceneva.
IaII, RajIv va erf Hofman. 1994. "ecenfraIIzafIon and Covernmenf efIcIf In ChIIe". WorId ank,
IaII, Sanjaya. 1998. "xporfs of Manufacfures by eveIopIng CounfrIes: mergIng Pafferns of Trade
anf IocafIon". Oxrord RevIev of conomIc PoIIcy 14: fr. 54-73.
IampIeffI, JuIIan, va John Ixon. 1995. "To See fhe Ioresf for fhe Trees: A CuIde fo Non-fImber Ioresf
enefIfs". ao cao s 13. Vu mI fruong, WorId ank, WashIngfon, .C.
Iancef. 1996. "HIV pIdemIc In IndIa. OpporfunIfy fo Ieam from fhe Pasf". 347 |18 fhang 5): fr. 1349-
50.
-.1998. "AcfIon AgaInsf AnfIbIofIc ResIsfance". 351 |2 fhang 5).
Iav, IIsa. 1997. "Cebu and Ceboom: The PoIIfIcaI PIace of CIobaIIsafIon In a PhIIIppIne CIfy". Trong
PacIfIc RIm eveIopmenf: InfegrafIon and CIobaIIsafIon In fhe AsIa - PacIfIc conomy, do Pefer RImmer
chu bIn. Canberra CIfy, AusfraIIa: AussIe PrInf.
Iavrence, Roberf Z. 1996. "Currenf conomIc PoIIcIes: SocIaI ImpIIcafIons over fhe Ionger Term".
Trong SocIaI CohesIon and fhe CIobaIIsIng conomy. Whaf oes fhe Iufure HoId7 ParIs: OrganIsafIon
for conomIc Co-operafIon and eveIopmenf.
-, Ian xuaf ban 1998. rookIngs Trade Iorum 1998. WashIngfon, .C.: The rookIngs InsfIfufIon
Press.
Ie Iorf, V. CuIIIermo, va CarIos udnevIch. 1998. "CapIfaI Accounf ReIafIons and MacroeconomIc
PoIIcy: Tvo IafIn AmerIcan xperIences". Trong CapIfaI Accounf RegImes and fhe eveIopIng Coun-
frIes, do C. K. HeIIeIner chu bIn. Nev York: Sf MarfIn's Press.
Ie Houerou, PhIIIppe. 1996. "IIscaI Managemenf In RussIa". WorId ank, WashIngfon, .C. xuaf ban.
a xu Iy.
257
IeIpzIger, anny M. 1998. "The ArgenfIne ankIng CrIsIs: ObservafIons and Iessons". Trong Prevenf-
Ing ank CrIses: Iessons from Recenf CIobaI ank IaIIures, do Cerard C. CaprIo chu bIn. WashIng-
fon, .C.: IederaI Reserve ank of ChIcago va fhe WorId ank conomIc eveIopmenf InsfIfufe.
IeIfmann, Josef, va enIz aharogIu. 1998. "InformaI RuIes! !sIng InsfIfufIonaI conomIcs fo !nder-
sfand ServIce ProvIsIon In Turkey's Sponfaneous SeffIemenfs". JournaI of eveIopmenf SfudIes 34|5).
IeIe, !ma J., va Roberf . ChrIsfIansen. 1989. "Markefs, MarkefIng oards, and CooperafIves In
AfrIca: Issues In Adjusfmenf PoIIcy". WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
IevIne, Ross. 1997. "IInancIaI eveIopmenf and conomIc Crovfh: VIevs and Agenda". JournaI of
conomIc IIferafure 35: fr. 688-726.
-.1998, "The IegaI nvIronmenf, anks, and Iong-run economIc Crovfh." JournaI of Money, CredIf,
and ankIng30 |8): fr.596-613.
-.1999. "NapoIeon, ourses and Crovfh: WIfh a Iocus on IafIn AmerIca." ao cao frnh bay faI HI
nghI IRIS Markef AugmenfIng Covernmenf. WashIngfon, .C., 26-27 fhang 3.
IevIne, Ross, va avId ReneIf. 1992. "SensIfIvIfy AnaIysIs of Cross-counfry Crovfh RegressIons." AmerI-
can conomIc RevIev 82 |Sepfember): fr. 942-63.
IevIne, Ross, va Sara Zervos. 1998a. "CapIfaI ConfroI IIberaIIzafIon and Sfock Markef eveIopmenf."
WorId eveIopmenf 26 |7): fr.1169-83.
-, Ian xuaf ban 1998b. rookIngs Trade Iorum 1998. WashIngfon, .C.: The rookIngs InsfIfufIon
Press.
-.1998c. "Sfock Markefs, anks and conomIc Crovfh." AmerIcan conomIc RevIev 88 |3): fr. 537-54.
IevInsohn, James. 1993. "TesfIng fhe Imporfs-as-Markef- IscIpIIne HypofhesIs". JournaI of Inferna-
fIonaI conomIcs 35: fr. 1-22.
IevandrovskI, Jan, va avId SchImmeIpfennIg. 1999. "conomIc ImpIIcafIons of CIImafe Change for
!.S.AgrIcuIfure: AssessIng Recenf vIdence." Iand conomIcs 75 |1) fr. 39-57.
IevIs, W.Arfhur. 1955. Tbe Theory of conomIc Crovfh. ReprInf, Nev York: Nxb. Harper Torchbooks,
1970.
IIjpharf, Arend. 1994. IecforaI Sysfems and Parfy Sysfems: A Sfudy of Tvenfy - Seven emocracIes
1945-1990. Nev York: Oxford !nIversIfy Press.
IIndgren, CarI - Johan, va CIIIIan CarcIa. 1996. "eposIf Insurance and CrIsIs Managemenf." ao cao
v hoaf dng cua Vu TIn f va HI doaI 96/3. InfemafIonaI Monefary Iund, WashIngfon, .C.
IInz, Juan J., va AIfred Sfepan. 1997. "Tovard ConsoIIdafed emocracIes". Trong ConsoIIdafIng fhe
ThIrd Wave emocracIes, do Iarry Iamond, Marc I. PIaffner, Yun - han Chu va Hung-mao TIen chu
bIn. aIfImore: The Johns HopkIns !nIversIfy Press.
IIpsey, Roberf . 1999. "The RoIe of IoreIgn Irecf Invesfmenf In InfernafIonaI CapIfaI IIovs." ao
cao Iam vIc fap 7094. NafIonaI ureau of conomIc Research, CambrIdge, Mass.
IIpfon, MIchaeI. 1999. "SavIng !ndemourIshed IIves". IInancIaI TImes. Ieffers fo fhe dIfor. Thang
6.
IIfan, Roberf . 1998. "Tovard a CIobaI IInancIaI ArchIfecfure for fhe 21 sf Cenfury." ao cao co so
cho WorId eveIopmenf Reporf 1999-2000. WorId ank, WashIngfon, .C.
258
CHU THCH TH MUC
IIfvack, JennIe. 1994. "RegIonaI emands and IIscaI IederaIIsm." Trong RussIa and fhe ChaIIenge of
IIscaI IederaIIsm, do ChrIsfIne WaIIIch chu bIn. WorId ank, WashIngfon, .C.
IIfvack, JennIe, JunaId Ahmad, va RIehard Ird. 1998. "RefhInkIng ecenfraIIzafIon In eveIopIng
CounfrIes". WorId ank, WashIngfon, .C.
IIoyd-sherIock, Pefer. 1997. "The Recenf Apperance of IaveIas In Sao PauIo CIfy: An OId ProbIem In a
Nev SeffIng." IafIn AmerIcan SfudIes 16 |3).
Iong, MIIIard, va MIhaIy KopanyI. 1998. "Hungary: IInancIaI Secfor eveIopmenf." WorId ank, Wash-
Ingfon, .C. a xu Iy.
Iucas, Roberf, 1998. "InfernaI MIgrafIon and !rbanIzafIon: Recenf ConfrIbufIons and Nev vIdence."
TaI IIu co so cho WorId eveIopmenf Reporf 1999/2000. WorId ank, WashIngfon, .C.
MadeIey, John. 1995a. "IodIversIfy: A Maffer of xfIncfIon." Panos MedIa rIefIng 17. Panos InsfI-
fufe, Iondon xuaf ban. a xu Iy.
-.1995b. "IIsh: A Nef Ioss for fhe Poor." Panos MedIa rIefIng 15. Panos InsfIfufe, Iondon. a xu Iy
Mahmood, Saman. 1999. "SheIfer vIfhIn My Reach: MedIum- RIse Aparfmenf HousIng for fhe MIddIe
Income Croup In KarachI, PakIsfan." Masfer's dIss., Massachuseffs InsfIfufe of TechnoIogy, CambrIdge,
Mass. a xu Iy.
MaInvarIng, Scoff. 1997. "MuIfIparfIsm, Robusf IederaIIsm, and PresIdenfIaIIsm In razII." Trong
PresIdenfIaIIsm and emocracy, do Scoff MaInvarIng va Maffhev SIoburf Shogarf chu bIn. Nev
York: CambrIdge !nIversIfy Press.
MaIIampaIIy, Padma, va KarI P. Sauvanf. 1999. IoreIgn Irecf Invesfmenf In eveIopIng CounfrIes. Fi-
nancc anJ Dccc/opmcnt 36 |I): fr 34-37.
ManI, SunII, 1996. conomIc IIberaIIzafIon and KeraIas IndusfrIaI Secfor. Tuan bao conomIc and PoIIfIcaI
WeekIy |24-31- Thang 8).
MankIv, N. Cregory, avId Romer, va avId WeII. 1992. ConfrIbufIon fo fhe mpIrIcs of conomIc Crovfh.
Quartcr/y Journa/ oj Economics I07: fr.407-37.
MannIng, NIck. 1998. !nbundIIng fhe Sfafe: Aufonomous AgencIes and ServIce eIIvery. WorId ank,
Markusen, Ann. 1998. Whaf IsfInguIshes Success Among Second TIer CIfIes7 Trnh bay faI H fhao
fhang 7 WorId eveIopmenf Rcport 100012000. WorId ank, WashIngfon, .C.
Marsh, KevIn 1998. MaIarIa Isasfer In AfrIca. Tap ch Iancef 352 |19/fhang 9): fr.924.
MarfIn, Ron. 1999. The Nev CeographIcaI Turn In conomIcs. CambriJgc Journa/ oj Economics (Tbang /.
MarfInez - Vasquez, Jorge. 1998. IIscaI ecenfraIIzafIon In fhe RussIan IederafIon: Major Trends and
Issues. SchooI of PoIIfIcaI SfudIes, CeorgIa Sfafe !nIversIfy, AfIanfa. a xu Iy.
MarfInez - Vasquez, Jorge, va Roberf M.McNab. 1997. IIscaI ecenfraIIzafIon, conomIc Crovfh and emo-
crafIc Covernance. SchooI of PoIIfIcaI SfudIes, CeorgIa Sfafe !mversIfy, AfIanfa. a xu Iy
Maskus, KeIfh .1997. ShouId Core Iabor Sfandards e Imposed fhrough InfernafIonaI Trade PoIIcy7.
ao cao Iam vIc v nghIn euu chnh sach. 1871. WorId ank, WashIngfon, .C.
259
Mafhur, Om Prakash. 1999. ecenfraIIzafIon In IndIa: A Reporf Card. NafIonaI InsfIfufe of PubIIc II-
nance and PoIIcy, Nev eIhI.
Mafusz, Sfeven, va avId Tarr. 1998. AdjusfIng fo Trade PoIIcy Reform. WorId ank, WashIngfon, .C.
a xu Iy.
Mayo, Sfephen K., va ShIomo AngeI. 1993. HousIng: nabIIng Markcts To Work. Bao cao cc cbnb sacb cua
Ngn bang tbc gioi. WashIngfon, .C.
Mazumdar, Ipak. 1986. RuraI - !rban MIgrafIon In eveIopIng CounfrIes. Trong HanJbook oj Rcgiona/
anJ Urban Economics, do Pefer NIjkamp chu bIn. Nev York: Norfh-HoIIand.
McKInnon, RonaId I. 1991. Tbc OrJcr oj Economic Libcra/i:ation. Financia/ Contro/ in tbc Transition to a
Markct Economy. aIfImore: The Johns HopkIns !nIversIfy Press.
-------.1997. Monefary RegImes, Covernmenf orrovIng ConsfraInfs and Markef PreservIng IederaIIsm:
ImpIIcafIons for M!. Sfanford !nIversIfy, CaIIf. a xu Iy.
-------.1998. The IMI. The asf AsIan Currency CrIsIs and fhe WorId oIIar Sfandard. ao cao frnh bay
faI cac cuc hop cua AmerIcan conomIcs AssocIafIon. ChIcago, 3-5/fhang 1.
MckInnon, Rona|d I., va Huv PIII. 1998. InfernafIonaI OverborrovIng: A ecomposIfIon of CredIf and
Currency RIsks. Wor/J Dccc/opmcnt 26 |7): fr.1267-82.
McIure, CharIes ., Jr. 1999. InfergovernmenfaI IIscaI ReIafIons and IocaI IInancIaI Managemenf.WorId
Mendes, Marcos Jose. 1999. |nccnticos E/citorais c Dcscqui/ibrio Fisca/ Jc EstaJos c Municipios. 8ao Pau/o.
|nstituto FcrnanJ BrauJc/ Jc conomIa MundIaI.
Meyer, John W., avId J. Irank, Ann HIronaka, van Schofer, and Nancy .Tuma. 1997. The SfrucfurIng
of a WorId nvIronmenfaI RegIme, 1870-1990. |ntcmationa/ Organi:ation 51 |4): fr. 623-51.
MIchaIopouIos, ConsfanfIne. 1999. eveIopIng CounfrIes ParfIcIpafIon In fhe WorId Trade OrganIzabon.
Tbc Wor/J Economy22 |I): fr. 117-44.
MIIIard, I.J.C.1998. Soufh AfrIca: A PhysIcIans VIev. Lancct 351 |7/ Thang 3): fr.748-49.
MIIIer, MarIan. 1995. Tbc TbirJ Wor/J in G/oba/ Encironmcnta/ Po/itics. ouIder, CoIo.: Iynne ReInner.
MIIIs, dvIn S. 1998. InfernaI IuncfIonIng of !rban Areas. KeIIogg Craduafe SchooI of Managemenf,
Norfhvesfern !nIversIfy. a xu Iy.
MIIIs, dvIn S., va CharIes ecker. 1986. SfudIes In IndIan !rban Dccc/opmcnt. Nev York: Oxford !nIver-
sIfy Press.
MIranda, Jorge, RauI A. Torres, va MarIo RuIz. 1998. The InfernafIonaI !se of AnfI - umpIng: 1987-1997.
WorId Trade OrganIzafIon, Ceneva. a xu Iy.
MIranda, Rovan, va onaId RosdII. 1995. Irom oosferIsm fo QuaIIfafIve Crovfh. !rban AffaIrs RevIev
30 |6).
MIfIIn, Iana, va avId SafferfhvaIfe. 1998. !rban Poverfy: Some Thonghfs abouf Ifs ScaIe and Nafure
and abouf Responses fo If by CommunIfy OrganIzafIons, NCOs, IocaI Covernmenfs and NafIonaI
AgencIes. ao cao cho HI fhao SIngapore WorId eveIopmenf Reporf 100012000, WorId ank, Wash-
Ingfon, .C.
260
CHU THCH TH MUC
Mohan, Rakesh. 1999. IInancIng of Sub-NafIonaI PubIIc Invesfmenf In IndIa. ao cao cho HI fhao SIngapore
WorId Dccc/opmcnt Rcport 100012000. WorId ank, WashIngfon, .C.
Moran, Theodore, H.1999. Forcign Dircct |nccstmcnt anJ Dccc/opmcnt. Tbc Ncu Po/icy AgcnJa jor Dccc/op-
ing Countrics anJ Economics in Transition. WashIngfon, .C.: InsfIfufe for InfernafIonaI conomIcs.
Munson, Abby. 1995. The !nIfed NafIons ConvenfIon on IoIogIcaI eversIfy. Trong Tbc Eartbscan RcaJcr
in 8ustainab/c Dccc/opmcnt, Jo Jobn Kirby, Pbi/ OKccjc ca L/oyJ Timbcr/akc cbu bicn. Iondon:
arfhscan.
Musgrave, RIchard A.1997. evoIufIon, Cranfs, and IIscaI compefIfIon. Journa/ oj Pub/ic Economics 11:
fr. 65-72.
Musgrave, RIchard A., va Peggy Musgrave. 1973. PubIIc IInance in Tbcory anJ Practicc. Nev York: McCrav
HIII.
Mussa, MIchaeI, va Anfhony RIchards. 1999 CapIfaI IIovs In fhe 1990s before and affer fhe AsIan CrIsIs
ao cao fnh hnh faI HI nghI v Iung vn khung hoang faI chnh va cac chnh sach cua WorId ank/
InfernafIonaI Monefary Iund/WorId Trade OrganIzafIon. WashIngfon, .C., 15-16 fhang 4.
MuffI, John, va Harry Cruberf. 1998. The SIgnIfIcance of InfernafIonaI Tax RuIes for SourcIng Income: The
ReIafIonshIp befveen Income Taxes and Trade Taxes. Trong Gcograpby anJ Ouncrsbip as Bascs jor
Economic Accounting, do Roberf . aIdvIn, Roberf . IIpsey, va J.avId RIchardson chu bIn. Na-
fIonaI ureau of conomIc Research |NR) SfudIes In Income and WeaIfh, fap 59.
Narayan, eepa, va Ianf PrIfcheff. 1997 Cenfs and SocIabIIIfy: HousehoId Income and SocIaI CapIfaI In
RuraI TanzanIa. ao cao v nghIn cuu chnh sach 1796. WorId ank, WashIngfon, .C.
Naturc. 100S. Fa//ing 8atc//itcs, Rising Tcmpcraturcs. Tbang S.
-------.1999. ScIenfIfIc SocIefIes uIId effer NafIons.17 ffhang 6.
Ncu Eng/anJ Journa/ oj McJicinc. 1996. The March of AIS fhrough AsIa. 335 |5).
-------.1997. MuIfI-drug ResIsfance In PIague. 337 |10).
-------.1998. The CIobaI Threaf of MuIfI rug ResIsfanf TubercuIosIs 338 |23).
Ncu 8cicntist. 100S. Dirty 8ccrcts. 20 tbang S.
Ng, IrancIs, va AIexander Yeafs. .1997. Open conomIes Work effer! Id AfrIcas ProfecfIonIsf PoIIcIes
Cause Ifs MargInaIIzafIon In WorId Trade7. WorId eveIopmenf 25: fr. 889-975.
Norregaard, John. 1997. Tax AssIgnmenf. Trong Fisca/ FcJcra/ism in Tbcory anJ Practicc, Jo Tcrcsa Tcr-
Minassian cbu bicn. WashIngfon, .C.: InfernafIonaI Monefary Iund xuaf ban.
Norfh, ougIass C. 1990. |nstitutions, |nstitutiona/ Cbangc anJ Economic Pcrjormancc. CambrIdge: Cam-
brIdge !nIversIfy Press.
-------.1997. ProIogue. Trong Tbc Fronticrs oj tbc Ncu |nstitutiona/ Economics, Jo Jobn N. Drobak ca J.V.D.
Ncc. 8an Dicgo chu bIn: AcademIc Press.
Oafes, WaIIace. 1972. Fisca/ FcJcra/ism. Nev York: Harcourf race JovanovIch.
-------.1998. An ssay on IIscaI IederaIIsm. Journa/ oj Economic Litcraturc sp xut ban.
ObsffeId, MaurIce, va AIan M. TayIor. 1999. CIobaI CapIfaI Markcts. |ntcgration, Crisis, anJ Groutb. Cam-
261
O onneII, CuIIIermo, PhIIIppe C. SchmIffer, va Iaurence WhIfehead. 1986. Transitions jrom Autboritar-
ian Ru/c. aIfImore: The Johns HopkIns !nIversIfy Press.
OC |OrganIsafIon for conomIc Co-operafIon and eveIopmenf). 1997. ManagIng across IeveIs of Cov-
ernmenf. ParIs.
-------.1998. Opcn Markcts Mattcr. Tbc Bcncjits oj TraJc anJ |nccstmcnt Libcra/isation. ParIs.
Ordeshook, Pefer C., va OIga Shvefsova. 1997. IederaIIsm and ConsfIfufIonaI esIgn. Journa/ oj Dcmoc-
racy 8|1): fr.28-42.
OrnusaI, ., va S.Caufam. 1997. VehIcuIar AIr PoIIufIon: Expcricncc jrom 8cccn Latin Amcrican Urban
Ccntcrs. Bao cao ky tbut 373. WashIngfon, .C.: WorId ank.
Osfrom, IInor, Iarry . Schroeder, va Susan C.Wynne. 1993. InsfIfufIonaI IncenfIves and SusfaInabIe
eveIopmenf. ouIder, CoIo.: WesfvIev Press.
Osfry, SyIvIa. 1997. Tbc Post-Co/J War TraJing 8ystcm. Wbos on First: ChIcago: !nIversIfy of ChIcago
Press.
-------.1998. ReInforcIng fhe WTO. ao cao baf fhuong 56. Croup of ThIrfy, WashIngfon, .C.
OxIey, Joanne, va ernard Yeung. 1998. IndusfrIaI IocafIon Crovfh and Covemmenf AcfIvIsm: The ChangIng
conomIc Iandscape. SchooI of usIness AdmInIsfrafIon, !nIversIfy of MIchIgan, Ann Arbor. a xu
Iy.
PanagarIya, AnrInd. 1998. The RegIonaIIsm ebafe: An OvervIev. eparfmenf of conomIcs, !nIversIfy
of MaryIand, CoIIege Park. a xu Iy.
-------.1999. The RegIonaIIsm ebafe: An OvervIev. Tbc Wor/J Economy 22 |4): 477-512.
PanagarIya, ArvInd, va T.N. SrInIvasan. 1997. The Nev RegIonaIIsm: A enIgn or MaIIgn Crovfh7 e-
parfmenf of conomIcs, !nIversIfy of MaryIand, CoIIege Park. a xu Iy.
PanIzza, !go. 1999. On fhe efermInanfs of IIscaI ecenfraIIzafIon: Theory and vIdence. Journa/ oj
Pub/ic Economics. Sp xuaf ban.
Park, Yung ChuI, va ChI-Young Song. 1998. CapIfaI InfIovs and MacroeconomIc PoIIcy In Sub-Saharan
AfrIca. Trong Capita/ Account Rcgimcs anJ tbc Dccc/oping Countrics, Jo G.K. Hc//cincr cbu bicn. Ncu
York: Sf. MarfIns Press.
Parry, M., va M.IIvermore. 1997. CIImafe Change and Ifs Impacfs. Iondon: Crovn PubIIshers.
Parsonnef, JuIIe, Ian xuaf ban. 1999. MIcrobes and MaIIgnancy. Nev York: Oxford !nIversIfy Press.
PauI, SamueI. 1998. MakIng VoIce Work: The Reporf Card on angaIores PubIIc ServIce. ao cao Iam vIc
v nghIn cuu chnh sach 1921. WorId ank, WashIngfon, .C.
Pearce, ., va nhung nguoI khac 1996. The SocIaI Cosfs of CIImafe Change. Trong C/imatc Cbangc 1006,
Economic anJ 8ocia/ Dimcnsions oj C/imatc Cbangc. Contribution oj Working Group ||| to tbc 8cconJ
Asscssmcnt Rcport oj tbc |ntcrgoccrnmcnta/ Panc/ on C/imatc Cbangc, Jo Jamcs Brucc, Hocsung Lcc,
ca Erik Haitcs cbu bicn. CambrIdge: CambrIdge !nIversIfy Press xuaf ban.
Pearce, avId W., va Jaremy J. Warford. 1993. WorId WIfhouf nd. Economics, Encironmcnt anJ 8ustain-
ab/c Dccc/opmcnt. Nev York: Oxford !nIversIfy Press.
262
CHU THCH TH MUC
Peek, Joe, va rIc S. Rosengren. 1997. The InfernafIonaI TransmIssIon of IInancIaI Shoeks: The Case of
Japan. Amcrican Economic Rccicu |87): fr. 495-505.
Pegg, Scoff. 1999. The NonproIIferafIon of Sfafes: A RepIy fo PascaI onIface. Wasbington Quartcr/y 22|2):
fr. 39-47.
PerrIngs, CharIes. 1995. The conomIc VaIue of IversIfy. Trong CIobaI IodIversIfy Assessmenf, do V.H.
Heyvood chu bIn. CambrIdge: CambrIdge !nIversIfy Press.
Persson, Torsfen va CuIdo TabeIIInI. 1994. oes ecenfraIIzafIon Increase fhe SIze or Covernmenf7 Euro-
pcan Economic Rccicu 38: fr. 765-73.
Peferson, Ceorge ., va SonIa Hammam. 1997. uIIdIng IocaI CredIf Sysfems. WorId ank, WashIngfon
.C. a xu Iy.
Peferson, M.J. 1993. InfernafIonaI IIsherIes Managemenf. Trong |nstitutions jor tbc Eartb. 8ourccs oj
Ejjccticc |ntcrnationa/ Encironmcnta/ Protcction, Jo Pctcr Haas, Robcrt Kcobanc, ca Marc Ievy chu
bIn. CambrIdge, Mass.: MIT Press.
Peferson, Pefer C. 1999. Cray avn: Hou tbc Coming Agc Wacc Wi// Transjorm Amcrica-anJ tbc Wor/J.
Nev York: TImes ooks.
PIrez, Pedro. 1998. The Managemenf of !rban ServIces In fhe CIfy of uenos AIres. Encironmcnt anJ
Urbani:ation 10|2).
PopuIafIon Reference ureau. 1999 . ImmIgrafIon fo fhe !nIfed Sfafes. an fIn. PopuIafIon uIIefIn 54|2).
Porfer, C., R. CIemencon, W. Ofusu-Amaah, va M. PhIIIIps. 1998. Sfudy of CIS OveraII Performance.
CIobaI nvIronmenf IacIIIfy, WashIngfon, .C.
Porfer, MIchaeI . 1998. IocafIon, CIusfers, and fhe Nev MIcroeconomIcs of CompefIfIon. usIness co-
nomIcs 33 |Thang 1): fr. 7-13.
Porfer, RIchard C. 1996. Tbc Economics oj Watcr anJ Wastc. A Casc 8tuJy oj Jakarta, |nJoncsia. AIdershof,
!.K.: Avebury.
Porfes, AIejandro, va PafrIcIa IandoIf. 1996. The ovnsIde of SocIaI CapIfaI. The Amencan Prospecf 26
|fhang 5 - fhang 6): fr. 18-21.
Poferba, James M. 1994. Sfafe Responses fo IIscaI CrIses: The ffecfs of udgefary InsfIfufIons and PoII-
fIcs. Journa/ oj Po/itica/ Economy 102|4): fr. 799-821.
PrahaIad, C.K., va Kennefh IIebenfhaI. 1998. The nd of Corporafe ImperIaIIsm. Harvard usIness Re-
vIev |Thang 7/fhang 8).
Prescoff-AIIen, Roberf. 1995. ConservafIon of WIId CenefIc Resources. Trong Tbc Eartbscan RcaJcr in
8ustainab/c Dccc/opmcnt, do John KIrby, PhII OKeefe, va IIoyd TImberIake chu bIn. Iondon: arfhscan.
PresIdenfs CommIffee of AdvIsors on ScIence and TechnoIogy PaneI on nergy Research and eveIopmenf.
1997. Reporf fo fhe PresIdenf on IederaI nergy Research and eveIopmenf for fhe ChaIIenges of fhe
Tvenfy-fIrsf Cenfury. WashIngfon, .C.
PrImo raga, CarIos A., Raed SafadI, and AIexander Yeafs. 1994. NAITAS ImpIIcafIons for asf AsIan
xporfs. ao cao Iam vIc v nghIn cuu chnh sach 1351. WorId ank, WashIngfon, .C.
PrIfcheff, Ianf. 1997. Ivergence, Ig TIme. JournaI of conomIc PerspecfIves 11 |3/ Mua he).
263
-------.1998. Pafferns of conomIc Crovfh: HIIIs, PIafeaus, MounfaIns and PIaIns. ao cao Iam vIc v
nghIn cuu chnh sach 1947. WorId ank, WashIngfon, .C.
Prudhomme, Remy. 1995. The angers of ecenfraIIzafIon. Wor/J Bank Rcscarcb Obscrccr 10|2): fr. 201-
20.
Prusa, Thomas J. 1997. The Trade ffecfs of !.S. AnfIdumpIng AcfIons. ao cao Iam vIc 5440. NafIonaI
ureau of conomIc Research, CambrIdge, Mass.
PrzevorskI, Adam, va Iernando IImongI. 1993. PoIIfIcaI RegImes and conomIc Crovfh. Journa/ oj Eco-
nomic Pcrspccticcs 7: fr. 51-69.
-------.1997. ModernIzafIon: TheorIes and Iacfs. Wor/J Po/itics40 (Tbang 1. tr.166-S8.
PsacharopouIos, Ceorge. 1994. Refurns fo Invesfmenf In ducafIon: A CIobaI !pdafe, frong Wor/J Dccc/-
opmcnt 22 |9): fr.1325-43.
Puga, Iego. 1998. !rbanIzafIon Pafferns: uropean vs. Iess eveIoped CounfrIes. Journa/ oj Rcgiona/
8cicncc 38: fr. 231-52.
Pufnam, Roberf .1993. Making Dcmocracy Work. PrIncefon: PrIncefon !nIversIfy Press.
QIan, YIngyI, va arry R. WeIngasf. 1997. ChInas TransIfIon fo Markefs: Markef - PreservIng IederaIIsm,
ChInese SfyIe. PoIIcy Reform I: fr.149-85.
Quah, anny. 1993. mpIrIcaI Cross-SecfIon ynamIcs In conomIc Crovfh. Tap ch uropean conomIc
RevIev 37: fr. 426-34.
QuIgIey, John M.1998. !rban IversIfy and conomIc Crovfh. Journa/ oj Economic Pcrspccticcs 12: fr.127-
38.
QuIgIey, John M., va anIeI I.RobInfeId. 1997. IederaIIsm as a evIce for ReducIng fhe udgef of fhe
CenfraI Covernmenf. ao cao Iam vIc urch 96-11. urch Cenfer for Tax PoIIcy and PubIIc IInance,
!nIversIfy of CaIIfornIa, erkeIey.
QuInn, eunIs. 1997. The CorreIafIon of Change In InfernafIonaI IInancIaI ReguIafIon. Amcrican Po/itica/
8cicncc Rccicu 91: fr. 700-36.
QuIrk, Pefer J., va Oven vans. 1995. CapIfaI Accounf ConverfIbIIIfy : RevIev of xperIence and ImpIIca-
fIons for IMI PoIIcIes. ao cao baf fhuong 131. InfernafIonaI Monefary Iund, WashIngfon, .C.
RabInovIfch, Jonas. 1992. CurIfIba:Tovards SusfaInabIe !rban eveIopmenf. Trong Encironmcnt anJ
Urbani:ation 4 |2).
RabInovIfch, Jonas, va Josef IeIfman 1996. !rban PIannIng In CurIfIba. ScIenfIfIc AmerIcan |Thang 3).
RadeIef, Sfeven, va Jeffrey .Sachs. 1998. The Onsef of fhe asf AsIan IInancIaI CrIsIs. Harvard InsfIfufe
for InfernafIonaI eveIopmenf, CambrIdge, Mass.
Rajan, Raghuram C., va IuIgI ZIngaIes. 1998. IInancIaI ependence and Crovfh. Amcrican Economic
Rccicu 88 |3): fr.559-85.
Rajan, RamkIshen. 1998. RegIonaI InIfIafIves In Response fo fhe asf AsIan CrIsIs. InsfIfufe of PoIIcy
SfudIes, SIngapore.
Rao, M.CovInda. 1999. IndIa: InfergovernmenfaI IIscaI ReIafIons In a PIanned conomy. Trong Fisca/
Dcccntra/i:ation in Dccc/oping Countrics, Jo RicbarJ M. BirJ ca Francois Vai//ancourt cbu bicn. Cam-
264
CHU THCH TH MUC
RavaIIIon, MarfIn. 1998. Reachung Poor Areas In a IederaI Sysfem. eveIopmenf Resarch Croup, WorId
-------.1999a. Are Poorer Sfafes Worse af TargefIng TheIr Poor7 WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
-------.1999b. MonIforIng TargefIng Performance When ecenfraIIzed AIIocafIons fo fhe Poor are !nob-
served. eveIopmenf Research Croup. ao cao Iam vIc v nghIn cuu chnh sach 2080. WorId ank,
WashIngfon, .C.
RavaIIIon, MarfIn, va Shaohua Chen. 1998. Poverfy ReducfIon and fhe WorId ank Progress In IIscaI
1998. Harvard InsfIfufe for InfernafIonaI eveIopmenf, CambrIdge, Mass. Sp xuaf ban.
ReddIng, S.Cordon. 1998. InfernafIonaI Nefvork CapIfaIIsm ChInese SfyIe. TaI IIu co so cho WorId e-
veIopmenf Reporf 100012000. WorId ank, WashIngfon, .C.
ReInharf, Carmen M., va VIncenf Raymond ReInharf. 1998. Some Iessons for PoIIcy Makers Who eaI
WIfh fhe MIxed IessIng of CapIfaI InfIovs.. Trong Capita/ F/ous anJ Financia/ Criscs, do MIIes
KahIer chu bIn. Ifhaca: CorneII !nIversIfy Press.
Rezende, Iernando. 1995. escenfraIIzacao e esenvoIvImenfo: ProbIemas AfuaIs do IInancIamenfo das
PoIIfIcas PubIIcas. MInIsfry of eveIopmenf, Indusfry, and Commerce, Covernmenf of razII. a xu
Iy.
RIchardson, Harry W. 1987. The Cosfs of !rbanIzafIon: A Iour-Counfry ComparIson. Economic Dccc/op-
mcnt anJ Cu/tura/ Cbangc 35: fr.561-80.
RIdIey, Maff. 1997. The Iufure of Isease. Iondon: PhoenIx RIgau-perez, Jose va nhung nguoI khac. 1998
engue and engue HaemorrhagIc Iever. Tap ch Iancef. 352 |19/Thang 9).
Roberfs ., va K. eRemer. 1997. OvervIev of IoreIgn TechnIcaI amers fo !.S. AgrIcuIfuraI xporfs.
Sfaff Paper 9705. RS, Nng nghIp My, WashIngfon, .C.
RodrIk, anI. 1994. eveIopIng CounfrIes affer fhe !ruguay Round. IscussIon Paper SerIes 1084. Cenfre
for conomIc PoIIcy Research, Iondon.
-------.1997. Has G/oba/i:ation Gonc Too Far: WashIngfon, .C.: InsfIfufe for InfernafIonaI conomIcs.
-------.1998a. SymposIum on CIobaIIzafIon In PerspecfIve: An InfroducfIon. Journa/ oj Economic Pcrspcc-
ticcs 12 |4). fr.3-8.
-------.1998b. Where Id AII fhe Crovfh Co7 xfemaI Shocks, SocIaI ConfIIcf and Crovfh CoIIapses. Is-
cussIon Paper 1789. CPR |Cenfre for conomIc PoIIcy Research), Iondon.
-------.1998c. Who Needs CapIfaI - Accounf ConverfIbIIIfy7 SymposIum Paper fo appear In PrIncefon s-
says In InfernafIonaI IInance. PrIncefon !nIversIfy.
RodrIk, anI, va Andres VeIasco. 1999. Shorf-Term CapIfaI IIovs. ao cao chuan bI cho HI nghI v phaf
frIn kInh f hang nm cua Ngan hang fh gIoI 1999. WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
Rogers, Pefer, va Pefer Iydon, Ian xuaf ban. 1994. Wafer In fhe Arab Wor/J. Pcrspccticcs anJ Progrcss.
CambrIdge: Harvard !nIversIfy Press.
Roodman, avId. 1997. ReformIng SubsIdIes. Trong 8tatc oj tbc Wor/J 1007, Jo Lcstcr Broun cbu bicn.
Ncu York. W.W. Norton.
265
Roof, HIIfon I.1998. A IIberaI IndIa: The TrIumph of Hope over xperIence. Tap ch AsIan Survey |38) 5:
fr. 510-33.
Rose, Creg, va Sandra Crane. 1995. The voIufIon of InfernafIonaI WhaIIng Iav.. Trong Tbc Eartbscan
RcaJcr in 8ustainab/c Dccc/opmcnt, Jo Jobn Kirby, Pbi/ O Kccjc, ca L/oyJ Timbcr/akc cbu bIn. Ion-
don: arfhscan.
Rosegranf, Mark. 1997. Watcr Rcsourccs in tbc Tucnty - j/rst Ccn tury. Cba//cngcs anJ |mp/ications jor
Action. WashIngfon, .C: InfernafIonaI Iood PoIIcy Research InsfIfufe.
Rosen, Ceorge. 1993. A History oj Pub/ic Hca/tb. aIfImore: The Johns HopkIns !nIversIfy Press.
RoubInI, NourIeI, va Jeffrey . Sachs. 1989. PoIIfIcaI and conomIc efermInanfs of udgef efIcIfs In fhe
IndusfrIaI emocracIes. Europcan Economic Rccicu 33: fr. 903-38.
Rousseau, MarIe-PauIe. 1995. Ies ParIsIens sonf surproducfIfs. EtuJcs joncicrcs (6S. tr. 18-1S.
Rousseau, Pefer I. ,va PauI WachfeI. 1998. IInancIaI InfermedIafIon and conomIc Performance: HIsforI-
caI vIdence from IIve IndusfrIaIIzed CounfrIes. Trong Journa/ oj Moncy, CrcJit, anJ Banking 30 |4):
fr. 657-78.
Russeu, Sharon Sfanfon, va MIchaeI S. TeIfebaum. 1992. |ntcmationa/ Migration anJ |ntcmationa/ TraJc.
Tbam /un 160. WashIngfon, .C. : WorId ank.
Ryan, MIchaeI P. 1998. Knou/cJgc Dip/omacy. G/oba/ Compctition anJ tbc Po/itics oj |ntc//cctua/ Propcrty.
WashIngfon, .C.: The rookIngs InsfIfufIon Press.
SabeI,CharIes. 1989. IIexIbIe SpecIaIIzafIon and fhe Reemergence of RegIonaI conomIes. Trong Rcccrsing
|nJustria/ Dcc/inc, Jo Pau/ Hirst ca Jontban Zcit/an cbu bicn. OxjorJ. OxjorJ !nIversIfy Press.
-------.1998. IocaI eveIopmenf In IreIand; ParfnershIp, InnovafIon, and SocIaI JusfIce. OrganIsafIon for
conomIc Co-operafIon and eveIopmenf, ParIs.
Sachs, Jeffrey . 1996. Crovfh In AfrIca: If Can e one. Tbc Economist. 20 tbang 6.
Sachs, Jeffrey ., va Andrev Warner. 1997a. IundamenfaI Sources of Iong-run Crovfh. Amcrican Eco-
nomic Rccicu 87 |2): fr.184-88.
-------.1997b. Sources of SIov Crovfh In AfrIcan conomIes. Journa/ oj Ajrican Economics 6 (Tbang 10.
tr886-76.
Sachs, Jefrey ., va WarvIck J. McKIbbIn. 1991. CIobaI IInkages. WashIngfon, .C.: The rookIngs InsfIfu-
fIon Press.
SaIa-I-MarfIn, XavIer. 1997. I Jusf Ran Iour MIIIIon RegressIons. WorkIng Paper SerIes 6252. NafIonaI
ureau of conomIc Research, CambrIdge, Mass.
SamueIs, avId J. 1998. InsfIfufIons of TheIr Ovn esIgn7 emocrafIzafIon and IIscaI ecenfraIIzafIon In
razII, 1975-95. ao cao frnh bay faI HI nghI khoa hoc chnh frI My. onsfon. a xu Iy.
SfafferfhvaIfe, avId. 1996. SusfaInabIe CIfIes or CIfIes fhaf ConfrIbufe fo SusfaInabIe eveIopmenf.
Urban 8tuJics 39 |4).
Saudagaran, Shahrokh, va JoseIIfa C.Iga. 1997. IInancIaI ReporfIng In mergIng CapIfaI Markefs: Char-
acferIsfIcs and PoIIcy Issues. Accounting Hori:ons 11 |2): fr.41-64.
SchIff, MaurIce, va I.AIan WInfers. 1998. ynamIcs and PoIIfIcs In RegIonaI InfegrafIon Arrangemenfs: An
266
CHU THCH TH MUC
InfroducfIon. Wor/J Bank Economic Rccicu 12 |2): fr. 177-96.
SchIIchf, .1985. The mofIve and CognIfIve VIev of JusfIce. InsfIfufe for Advanced SfudIes, PrIncefon
!nIversIfy. a xu Iy.
ScIence. 1997. Human omInafIon of arfhs cosysfems. 25 fhang 7.
-------.1999. Iack of Icebergs Anofher SIgn of CIobaI WarmIng. 2 fhang 7.
Scoff James C.1976. The MoraI conomy of fhe Peasanf. Nev Haven: YaIe !nIversIfy Press.
Seaver, renda. 1997. SfrafospherIc Ozone ProfecfIon: IR Theory and fhe MonfreaI ProfocoI on Subsfances
fhaf epIefe fhe Ozone Iayer. Encironmcnta/ Po/itics 6 |3): fr.31-67.
SeckIer, avId, !paII AmarasInghe, avId MoIden, RadhIka de SIIva, va RandoIph arker. 1998. WorId
Wafer emand and SuppIy, 1990 fo 2025: ScenarIos and Issues. ao cao nghIn cuu 19. InfernafIonaI
Wafer Managemenf InsfIfufe, CoIombo, SrI Ianka.
SeII, Susan. 1996. Norfh-Soufh nvIronmenfaI argaInIng: Ozone, CIImafe Change and IodIversIfy. G/o-
ba/ Goccrnancc 2: fr. 97-118.
Serra, JaIme, CuIIIermo AguIIar, Jose Cordoba, Cene Crossman, CarIa HIIIs, John Jackson, JuIIus Kafz,
Pedro NoyoIa, va MIchaeI WIIson. 1998. Rcj/cctions on Rcgiona/ism. Rcport oj tbc 8tuJy Group on
|ntcrnationa/ TraJc. WashIngfon, .C.: The rookIngs InsfIfufIon Press.
SeveII, avId. 1996. The angers of ecenfraIIzafIon AccordIng fo Prudhomme: Some Iurfher Aspecfs.
Wor/J Bank Rcscarcb Obscrccr 11 |I).
Shah, Anvar. 1997. IederaIIsm Reform ImperafIves, ResfrucfurIng PrIcIpIes and Iessons for
PakIsfan.Pakistan Dccc/opmcnt Rccicu 36 |4 Parf II Mua ng): fr. 499-536.
-------.1998. IIscaI IederaIIsm and MacroeconomIc Covernance. ao cao Iam vIc v nghIn cuu chnh sach
2005. WorId ank, WashIngfon, .C.
Shah, Chanshyam. 1997. Pub/ic Hca/tb anJ Urban Dccc/opmcnt: Tbc P/aguc in 8urat. Nev eIhI: Sage
PubIIcafIons.
Sharma, Narenda, va nhung nguoI khac 1996 AfrIcan Wafer Rcsourccs. Cba//cngcs anJ Opportunitics jor
8ustainab/c Dccc/opmcnt. ao cao ky fhuaf 331. WashIngfon, .C.: WorId ank.
Shorf, CIare. 1999. Iufure MuIfIIaferaI Trade NegofIafIons: AeveIopmenf Round7 In vn faI HI nghI
v fhuong maI va phaf frIn cua IIn hop quc, Ceneva.
Shugarf, ChrIs. 1997. ecenfraIIzafIon and fhe ChaIIenges of ReguIafIon for IocaI - IeveI PubIIc ServIces
In CenfraI and asfem urope. PhIn ban mo rng cua baI phaf bIu faI mf hI fhao v nhung fhach
fhuc v co so ha fang fhuong maI frong cac nn kInh f qua d cua R. 12 fhang 4.
ShukIa, VIbhoffI. 1996. Urbani:ation anJ Economic Groutb. eIhI: HImaIaya PubIIshIng House.
SImpson, R.,R. Sedjo, va J. ReId. 1996. VaIuIng IodIversIfy for !se In PharmaceufIcaI Research. Journa/
oj Po/itica/ Economy 104: fr. 163-85.
SIms, HoIIy. 1999. One IIffh of fhe Sky: ChIna s nvIronmenfaI SfevardshIp. Wor/J Dccc/opmcnt 27 |7):
fr.1227-45.
SkeIdon, R. 1998. Migration anJ Dccc/opmcnt. A G/oba/ Pcrspccticc. HarIov, !.K.: AddIson WesIey Iongman.
267
SmIfh, .C., 1996. SusfaInabIe IocaI emocracy. PubIIc AdmInIsfrafIon and eveIopmenf 16: fr.164-78.
SoIo Tova MarIa. 1999. SmaII-ScaIe nfrepreneurs In fhe !rban Wafer and SanIfafIon Markef. Enciron-
mcnt anJ Urbani:ation 11 |I): 117.
SoIo, Tova, va Suzanne SneII. 1998. Wafer and SanIfafIon Sennces for fhe !rban Poor: SmaII-ScaIe ProvId-
ers - ProfIIes and TypoIogy. !NP-WorId ank Wafer and SanIfafIon Program, WashIngfon, .C. u
fhao.
Souza, CeIIna. 1996. RedemocrafIzafIon and ecenfraIIzafIon In razII: The Sfrengfh of fhe Member Sfafes.
Dccc/opmcnt anJ Cbangc 27: fr 529-55.
Spahn, PauI ernd. 1998. ecenfraIIzed Covernmenf and MacroeconomIc ConfroI. !nIversIfy of Irank-
furf am MaIn, Irankfurf. a xu Iy.
SrInIvasan, T.N.1998. Dccc/oping Countrics anJ tbc Mu/ti/atcra/ TraJing 8ystcm. ouIder, CoIo.: WesfvIev
Press.
SfeIn, rnesfo, rnesfo TaIvI, va AIejandro CrIsanfI. 1998. InsfIfufIonaI Anangemenfs and IIscaI Perfor-
mance: The IafIn AmerIcan xperIence. ao cao Iam vIc 6358. NafIonaI ureau of conomIc Re-
search, CambrIdge, Mass.
Sfepan, AIfred. 1999. Tovard a Nev ComparafIve AnaIysIs of emocracy and IederaIIsm: emos Con-
sfraInIng and emos nabIIng IederafIons. Trong ArguIng ComparafIve PoIIfIcs, cua AIfred Sfephan.
Oxford: Oxford !nIversIfy Press. Sp xuaf ban.
SfIgIIfz, Joseph . 1996. Some Iessons from fhe asf AsIan MIracIe. Wor/J Bank Rcscarcb Obscrccr 11 |2).
-------.1997. SfeppIng Tovards aIance: AddressIng CIobaI CIImafe Change. In vn doc faI HI nghI v
phaf frIn bn vung v mI fruong va xa hI. WashIngfon .C., 6 fhang 10.
-------.1998a. More Insfrumenfs and roader CoaIs: MovIng fovard fhe Posf - WashIngfon Consensus.
In vn hng nm. HeIsInkI, 7 fhang 1.
-------. 1998b. Tovards a Nev ParadIgm for eveIopmenf: SfrafegIes, PoIIcIes, and Processes. PrebIsch
Iecfure. !nIfed NafIons Conference on Trade and eveIopmenf, Ceneva..
-------.1999a. PrIncIpIes of IInancIaI ReguIafIon: A ynamIc, PorffoIIo Approach. WorId ank, WashIng-
fon, .C. a xu Iy.
-------.1999b. Tvo PrIncIpIes for fhe Nexf Round: Or, Hov fo rIng eveIopIng CounfrIes In from fhe CoId.
In vn faI SfockhoIm, Sveden, 12 fhang 4.
SfIgIIfz, Joseph ., va MarIIou !y. 1996. IInancIaI Markefs, PubIIc PoIIcy, and fhe asf AsIan MIracIe.
Wor/J Bank Rcscarcb Obscrccr 11|2).
Sfofsky, Janef C., va mII M.SunIey. 1997. !nIfed Sfafes. Trong IIscaI IederaIIsm In Theory and Prac-
fIce, do Teresa Ter - MInassIan chu bIn. WashIngfon, .C.: InfernafIonaI Monefary Iund.
Sfren, RIchard. 1998. !rban Covernance and PoIIfIcs In a CIobaI Confexf: The CrovIng Imporfance of fhe
IocaI. TaI IIu co so cho WorId eveIopmenf Reporf 1999/2000. WorId ank, WashIngfon, .C.
Sfrong, Ann I., Thomas A. ReIner, va Janusz Szyrmer. 1996. Transitions in LanJ anJ Housing. Bu/garia,
tbc C:ccb Rcpub/ic, anJ Po/anJ. Nev York: Sf. MarfIns Press.
Sfruyk, Raymond J., Ian xuaf ban 1997. ResfrucfurIng RussIas Housing 8cctor: 1991-1997. WashIngfon,
.C.: The !rban InsfIfufe.
268
CHU THCH TH MUC
Summers, Roberf, va AIan W.Hesfon. 1988. A Nev Sef of InfernafIonaI ComparIsons of ReaI Producf and
PrIces: sfImafes for 130 CounfrIes: 1950-1985. InfernafIonaI AssocIafIon for Research In Income and
WeaIfh, PhIIadeIphIa.
Szrefer, SImon. 1997. The PoIIfIes of PubIIc HeaIfh In NInefeenfh Cenfury rIfaIn. Tap ch PopuIafIon and
eveIopmenf RevIev 3 |4 fhang 12).
TacoII, CecIIIa. 1998. RuraI - !rban InferacfIons: A CuIde fo fhe IIferafure. nvIronmenf and !rbanIza-
fIon 10 |1 fhang 4).
TanzI, VIfo. 1995. TaxafIon In an InfegrafIng WorId. WashIngfon, .C.: The rookIngs InsfIfufIon Press.
-------.1996. IIscaI IederaIIsm and ecenfraIIzafIon: A RevIev of Some ffIcIency and MacroeconomIc As-
pecfs. ProcccJings oj tbc Annua/ Wor/J Bank Conjcrcncc on Dccc/opmcnt Economics 1006. WorId ank,
WashIngfon, .C.
Tarver, James . 1995. Urbani:ation in Ajrica. A HanJbook. Iondon: Creenvood Press.
TayIor J. dvard, JoaquIn Arango, Craeme Hugo, AkI KouaoucI, ougIas S. Massey, va AdeIa PeIIegrIno.
1996. InfernafIonaI MIgrafIon and NafIonaI eveIopmenf. PopuIafIon Index 62 |2 Mua he): fr.181-
212.
TeIfeIbaum, MIchaeI S., va Jay WIngfer. 1998. A QuesfIon of Numbcrs. Nev York: HIII and Wang.
TendIer, JudIfh. 1997. GooJ Goccmmcnt in tbc Tropics. aIfImore: The John HopkIns !nIversIfy Press.
Ter- MInassIan, Teresa. 1997. InfergovernmenfaI IIscaI ReIafIons In a MacroeconomIc PerspecfIve: An
OvervIev. Trong IIscaI IederaIIsm In Theory and PracfIce, do Teresa Ter- MInassIan chu bIn. Wash-
Ingfon, .C.: InfernafIonaI Monefary Iund.
Ter-mInassIan, Teresa, va Jon CraIg. 1997. ConfroI of SubnafIonaI Covernmenf orrovIng. Trong Fisca/
FcJcra/ism in Tbcory anJ Practicc, Jo Tcrcsa Tcr - Minassian cbu bicn. Wasbington, D.C.. Inferna-
fIonaI Monefary Iund.
Tharakan, P.K.M.1999. Is AnfI- umpIng Here fo Sfay7 Tbc Wor/J Economy 22|2): fr.178-206.
The ScIences. 1997. The HoIe fhe WorId Is WafchIng. 25 fhang 7.
Thomas, Harmon, va John WhaIIey, Ian xuaf ban 1998. !ruguay RounJ Rcsu/ts anJ tbc Emcrging TraJc
AgcnJa. Quantitaticc-bascJ Ana/yscs From tbc Dccc/opmcnt Pcrspccticc. Ceneva: !nIfed NafIons Con-
ference on Trade and eveIopmenf.
Thomas, VInod. 1980. SpafIaI Ifferences In fhe Cosf of IIvIng. Journa/ oj Urban Economics 8 : fr. 108-22.
-------.1999. RevIsIfIng fhe ChaIIenge of eveIopmenf. WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
TIbaIjuka, Anna KajumuIo. 1997. AIS and conomIc WeIfare In Peasanf AgrIcuIfure. Case SfudIes from
KagabIro VIIIage, Kagera RegIon, TanzanIa, Wor/J Dccc/opmcnt 25 |6): fr. 963-75.
TIebouf, CharIes. 1956. A Pure Theory of IoeaI xpendIfures. Journa/ oj Po/itica/ Economy 64 |5): fr. 416-
24.
TomIch, Thomas P., Pefer KIIby, va ruce I. Johnsfon. 1995. Transjorming Agrarian Economics. Opportu-
nitics sci:cJ, Opportunitics MisscJ. Ifhaca: CorneII !nIversIfy Press.
Tonry, MIchaeI. 1997. Etbnicity, Crimc anJ |mmigration. ChIcago: !nIversIfy of ChIcago Press.
269
Transparency InfemafIonaI. 1998. 1998 CorrupfIon PercepfIon Index.erIIn.
TreIsman, anIeI. 1998. Ajtcr tbc Dc/ugc. Rcgiona/ Crisis anJ Po/itica/ Conso/iJation in Russia. Ann Arbor:
!nIversIfy of MIchIgan Press.
TreIa, Irene. 1998. PhasIng Ouf fhe MIA In fhe !ruguay Round: ImpIIcafIons for eveIopIng CounfrIes.
Trong Uruguay RounJ Rcsu/ts anJ tbc Emcrging TraJc AgcnJa, Jo Harmon Tbomas ca Jobn Wba//cy
chu bIn. Nev York: !nIfed NafIons.
Tsur, Yacov, va ArIeI Inar. 1995. ffIcIency and quIfy ConsIderafIons In PrIcIng and AIIocafIng IrrIga-
fIon Wafer. ao cao Iam vIc v nghIn cuu chnh sach 1460. WorId ank, WashIngfon, .C.
Tybouf, James. 1998. ManufacfurIng IIrms In eveIopIng CounfrIes: Hov WeII They o and Why7 ao
cao Iam vIc v nghIn cuu chnh sach 1965. WorId ank, WashIngfon, .C.
TyIer, Tom. 1997. CIfIzen Isconfenf vIfh IegaI Procedures: A SocIaI ScIence PerspecfIve on CIvII Proce-
dure Reform. Amcrican Journa/ oj Comparaticc Lau45 |4).
Tynan, NIcoIa, va TyIer Coven, 1998. The PrIvafe ProvIsIon of Wafer In 18fh and 19fh Cenfury Iondon.
Khoa kInh f , Ceorge Mason !nIversIfy. u fhao . a xu Iy.
!S CenfraI InfeIIIgence Agency. 1998. Tbc Wor/J Factbook. WashIngfon, .C. !S CommIffee for Refugees.
1996. Wor/J Rcjugcc 8urccy. WashIngfon, .C.
!NCHS |!nIfed NafIons Cenfer for Human SeffIemenfs). 1995. G/oba/ Urban |nJicators Databasc. NaIrobI.
-------.1996. An Urbani:ing Wor/J. G/oba/ Rcport on Human 8ctt/cmcnts 1996. Oxford: Oxford !nIversIfy
Press.
!NCTA |!nIfed NafIons Conference on Trade and eveIopmenf). 1996. Wor/J |nccstmcnt Rcport 1996.
Nev York and Ceneva.
-------.1997. Wor/J |nccstmcnt Rcport 1007. Transnationa/ Corporations, Markct 8tructurc anJ Compctition
Po/icy. Nev York and Ceneva.
-------.1998. Wor/J |nccstmcnt Rcport 1998. Nev York and Ceneva.
!NISA |!nIfed NafIons eparfmenf of InfernafIonaI conomIc and SocIaI AffaIrs). 1996. WorId !rban-
IzafIon Prospecfs. Nev York.
-------.1998. Wor/J Urbani:ation Prospccts. Nev York.
!NP |!nIfed NafIons eveIopmenf Programme). 1998. Human Dccc/opmcnt Rcport. Nev York: Oxford
!nIversIfy Press.
-------.1999. Human Dccc/opmcnt Rcport. Nev York: Oxford !nIversIfy Press.
!NP |!nIfed NafIons nvIronmenf Programme). 1999. 8yntbcsis oj tbc Rcports oj tbc 8cicntijic, Enciron-
mcnta/ Ejjccts, anJ Tccbno/ogica/ anJ Economic Asscssmcnt Panc/s oj tbc Montrca/ Protoco/. NaIrobI.
!NSCO |!nIfed NafIons ducafIon, ScIenfIfIc, and CuIfuraI OrganIzafIon). 1999. Progrcss oj Nations.
Nev York.
!nIfed KIngdom, CommonveaIfh SecrefarIaf. 1998. Reporf of fhe xperf Croup on ProfecfIng CounfrIes
agaInsf esfabIIIzIng ffecfs of VoIafIIe CapIfaI ConfroIs. Iondon.
!rafa, ShujIro. 1996. Trade IIberaIIzafIon and ProducfIvIfy Crovfh In AsIa: InfroducfIon and Major IInd-
270
CHU THCH TH MUC
Ings. Dccc/oping Economics 32 |4).
VaIIIancourf, IrancoIs. 1998. Morocco and TunIsIa: IInancIng IocaI Covemmenfs - The Impacf of Infra-
sfrucfure IInance. Trong Fisca/ Dcccntra/i:ation in Dccc/oping Countrics, Jo RicbarJ BirJ ca Francois
VaIIIancourf chu bIn. CambIrIdge: CambrIdge !nIversIfy Press.
VaIdes - PrIefo, SaIvador, va MarceIo Sofo. 1996. Nev SeIecfIve CapIfaI ConfroIs In ChIIe: Are They ffec-
fIve7 !nIversIdad CafoIIca de ChIIe, SanfIago. an fhao chua xuaf ban. VamvakIdIs, AfhanasIos, va
Roman WaczIarg. 1998. eveIopIng CounfrIes and fhe IeIdsfeIn -HorIoka PuzzIe. ao cao Iam vIc
98/2. InfernafIonaI Monefary Iund, WashIngfon, .C.
Vehorn, CharIes I., va hfIsham Ahmad. 1997. Tax AdmImsfrafIon. Trong Fisca/ FcJcra/ism in Tbcory
anJ Practicc, do Teresa Ter-MInassIan chu bIn. WashIngfon, .C.: InfernafIonaI Monefary Iund.
VeIasco, Andres, va PabIo Cabezas. 1998. AIfernafIve Responses fo CapIfaI InfIovs: A TaIe of Tvo Coun-
frIes. Trong Capita/ F/ous anJ Financia/ Criscs, Jo Mi/cs Kab/cr cbu bicn. |tbaca. Cornc// !nIversIfy
Press.
VenabIes, Anfhony. 1998. CIfIes and Trade: xfernaI Trade and InfernaI Ceography In eveIopIng cono-
mIes. WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
VerdIer, avId. 1998. omesfIc Responses fo CapIfaI Markef InfernafIonaIIzafIon under fhe CoId Sfandard
1870-1914. |ntcrnationa/ Organi:ation 52 |1).
Vernon, Raymond. 1998. |n tbc Hurricancs Eyc. Tbc Troub/cJ Prospccts oj Mu/tinationa/ Entcrpriscs. Cam-
brIdge, Mass.: Harvard !nIversIfy Press.
VIffas, ImIfrI, and CraIg NeaI. 1992. CompefIfIon and ffIcIency In HungarIan ankIng. ao cao Iam
vIc v nghIn cuu chnh sach 1010, Word ank, WashIngfon, .C.
VIvIan, JessIca. 1994. NCOS and SusfaInabIe eveIopmenf In ZImbabve: No MagIc uIIefs. Dccc/opmcnt
anJ Cbangc 25 |I): fr.167-93.
von Hagen, Jurgen. 1991. A Nofe on fhe mpIrIcaI ffecfIveness of IormaI IIscaI ResfraInfs. Journa/ oj
Pub/ic Economics 44: fr. 199-210.
WaczIarg, RomaIn. 1998. MeasurIng fhe ynamIc CaIns from Trade. ao cao Iam vIc v nghIn cuu chnh
sach 2001. WorId ank, WashIngfon, .C.
WaIIensfeen, P., va A.SvaIn. 1997. ComprehensIve Assessmenf of fhe Wafer Resources of fhe WorId.
SfockhoIm nvIronmenf InsfIfufe. SfockhoIm.
WaIIersfeIn, ImmanueI. 1974. Tbc MoJcrn Wor/J 8ystcm. Nev York: AcademIc Press.
WaIsh, ChrIsfopher. 1999. econsfrucfIng VancomycIn. 8cicncc. 16 fhang 4.
WaIf, CIII. 1998. CIobaIIzafIon of InfernafIonaI HeaIfh. Lancct 351 |7 fhang 2).
Wambugu, IIorence. 1999. Why AfrIca Needs AgrIcuIfuraI Iofech. Naturc. 1 tbang 7.
Wapner, PauI. 1995. The Sfafe and nvIronmenfaI ChaIIenges: A CrIfIcaI xpIorafIon of AIfernafIves fo
fhe Sfafe Sfysfem. Encironmcnta/ Po/itics 4 |1): 44-69.
Wafson, CabrIeIIe. 1995. Cood Severs Cheap7 Agency Cusfomer InferacfIons In Iov - Cosf !rban SanIfa-
fIon In razII. WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
Wafson, Roberf Tony, John Ixon, Sfephen Hamburg, Anfhony Janefos, va RIchard Moss. 1998. ProfecfIng
271
Our PIanef, SecurIng Our Iufure: IInkages among CIobaI nvIronmenfaI Issues and Human Needs.
!nIfed NafIons nvIronmenf Programme, NaIrobI; !.S.NafIonaI AeronaufIcs and Space AdmInIsfra-
fIon, WashIngfon, .C.; WorId ank, WashIngfon, .C.
WeI, Shang-JIn, va Jeffrey IrankeI. 1996. Can RegIonaI Iocs e SfeppIng Sfones fo CIobaI Iree Trade7
Rccicu oj |ntcrnationa/ Economics anJ Financc 5 |4).
WeIngasf, any R.1995. The conomIc RoIe of PoIIfIcaI InsfIfufIons:Markef- PreservIng IederaIIsm and
conomIc eveIopmenf. an fhao chua xuaf ban JournaI of Iav, conomIcs, and OrganIzafIon 11 |I).
WefzeI, eborah, va Jonafhan unn, 1998. ecenfraIIzafIon In fhe CA RegIon: Progress and Prospecfs.
WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy .
WhIffIngfon, aIe, .T. IaurIa, va X. Mu. 1991 A Sfudy of Wafer VendIng and WIIIIngness fo Pay for Wafer
In OnIfsha, NIgerIa. Wor/J Dccc/opmcnt 19 |2/3).
WhIffIngfon, aIe, .T. IaurIa, A.M. WrIghf, K. Choe, J.Hughes, va V. Svarna. 1993. HousehoId emand
for Improved SanIfafIon ServIees In KumasI, Chana: A ConfIngenf VaIuafIon Sfudy . Watcr Rcsourccs
Rcscarcb 29 |6).
WHO |WorId HeaIfh OrganIzafIon). 1986. InfersecforaI Ac-fIon for HeaIfh. Ceneva.
-------.1995 . Wor/J Hca/tb Rcport 1006. BriJging tbc Gaps. Ceneva.
-------.1999. Wor/J Hca/tb Rcport 1000. Ceneva.
WIIdasIn, avId .1997. xfernaIIfIes and aIIoufs. ao cao Iam vIc v nghIn cuu chnh sach 1848.
WorId ank, WashIngfon, .C.
WIIdavsky, A.1995. But |s |t Truc: CambrIdge, Mass.: Harvard !nIversIfy Press.
WIIIIamson, Jeffrey C.1998. CIobaIIzafIon, Iabor Markefs and PoIIcy ackIash In fhe Pasf. Journa/ oj
Economic Pcrspccticcs 12|4): fr. 51-72.
WIIIIs IIza, ChrIsfopher da C.. Carman, and Sfephan Hag-gard. 1999. The PoIIfIcs of ecenfraIIzafIon In
IafIn AmerIea. Latin Amcrican Rcscarcb Rccicu 34 |1): fr. 7-56.
WIseman, John H. 1997. The RIse and IaII and RIse |and IaII7) of emocracy In Sub-Saharan AfrIca.
Trong Dcmocrati:ation, do avId Poffer, avId CoIdbIaff, Margaref KIIoh, va PauI IevIs chu bIn.
CambrIdge: PoIIfy Press.
WoIf, HoIger. 1999. InfernafIonaI Assef PrIce and CapIfaI IIov Comovemenfs danng CrIsIs: The RoIe of
ConfagIon, emonsfrafIon ffecfs and IundamenfaIs. ao cao frnh bay faI HI nghI v Iung vn,
khung hoang faI chnh va cac chnh sach cua WorId ank/InfemafIonaI Monefary Iund/ WorId Trade
OrganIzafIon. WorId ank, WashIngfon, .C. a xu Iy.
WoIfensohn, James . 1998. The Ofher CrIsIs. In vn faI an fhng dc Ngan hang fh gIoI. WashIng-
fon, .C., 6 Thang 10.
Wong, ChrIsfIne P. 1998. A Nofe on fhe Oufcomes of fhe 1994 IIscaI Reforms. Cng ham s 3 cua PhaI
doan fhuong fruc cua Ngan hang fh gIoI faI Trung Quc. WorId ank.
WooIcock, MIchaeI. 1998, SocIaI CapIfaI and conomIc eveIopmenf: Tovard a TheorefIcaI SynfhesIs and
PoIIcy Iramevork. Tap ch Theory and SocIefy |27) 2.
WorId ank. 1979. Wor/J Dccc/opmcnt Rcport 1979. Nev York: Oxford !nIversIfy Press.
272
CHU THCH TH MUC
-------.1990. Wor/J Dccc/opmcnt Rcport 1990: Poccrty. Nev York: Oxford !nIversIfy Press.
-------.1991. Wor/J Dccc/opmcnt Rcport 1001: Tbc Cba//cngc oj Dccc/opmcnt. Nev York: Oxford !nIversIfy
Press.
-------.1992a. Goccrnancc anJ Dccc/opmcnt. WorId ank, WashIngfon, .C.
-------.1992b. Wor/J Dccc/opmcnt Rcport 1002. Dccc/opmcnt anJ tbc Encironmcnt Nev York: Oxford !nIver-
sIfy Press.
-------.1993a. IndonesIa: nvIronmenf and eveIopmenf: ChaIIenges for fhe Iufure. WashIngfon, .C. a
xu Iy.
-------.1993b. Wor/J Dccc/opmcnt Rcport 1008. |nccsting in Hca/tb. Nev York: Oxford !nIversIfy Press.
-------.1994. Wor/J Dccc/opmcnt Rcport 1004. |njrastructurc jor Dccc/opmcnt. Nev York: Oxford !nIversIfy
Press.
-------.1995a. Cbina. Macrocconomic 8tabi/ity in a Dcccntra/i:cJ Economy. A Wor/J Bank Country 8tuJy.
WashIngfon, .C.
-------.1995b. Loca/ Goccrnmcnt Capacity in Co/ombia. BcyonJ Tccbnica/ Assistancc. A Wor/J Bank Country
8tuJy. WashIngfon, .C.
-------.1995c. Wor/J Dccc/opmcnt Rcport 1006. Workcrs in an |ntcgrating Wor/J. Nev York: Oxford !nIver-
sIfy Press.
-------.1996a. 8ustainab/c Transport. Prioritics jor Po/icy Rcjorm. WashIngfon, .C.: WorId ank.
-------.1996b. The HashemIfe KIngdom of Jordan: HousIng IInance and !rban Secfor Reform Projecf. ao
cao danh gIa v nhan vIn. WashIngfon, .C.
-------. 1996c. Wor/J Dccc/opmcnt Rcport 199S: Irom PIan fo Markef. Nev York: Oxford !nIversIfy Press.
-------.1997a. C/car Watcr, B/uc 8kics. Cbinas Encironmcnt in tbc Ncu Ccntury. WashIngfon, .C.
-------.1997b. Ficc Ycars ajtcr Rio. |nnocations in Encironmcnta/ Po/icy. nvIronmenfaIIy SusfaInabIe e-
veIopmenf SfudIes and Monographs SerIes 18. WashIngfon, .C.
-------.1997c. Pricatc Capita/ F/ous to Dccc/oping Countrics. Nev York: Oxford !nIversIfy Press.
-------.1997d. Wor/J Dccc/opmcnt Rcport 1007. Tbc 8tatc in a Cbanging Wor/J. Nev York: Oxford !nIversIfy
Press.
-------.1998a. AssessIng AId: Wbat Works, Wbat Docsnt, anJ Wby. Nev York: Oxford !nIversIfy Press.
-------.1998b. asf AsIa: The Road fo Recovery. WashIngfon, .C.
-------.1998c. Egypt in tbc G/oba/ Economy. 8tratcgic Cboiccs jor 8acings, |nccstmcnts. anJ Long - Tcrm
Groutb. MNA conomIc SfudIes. WashIngfon, .C.
-------.1998d. Encironmcnta/ anJ 8ocia//y 8ustainab/c Dccc/opmcnt Wcbsitc (bttp.11uuu-csJ. Wor/Jbank.org.
-------.1998e. Ioresf Carbon AcfIon PIan: WorId anks Program fo Improve fhe !ndersfandIng of fhe CII-
mafe enefIfs of Ioresfry and Iand Managemenf. WashIngfon, .C. a xu Iy.
-------.1998f. IueI for Thoughf. A Nev nvIronmenfaI Sfrafegy for fhe nergy Secfor. WashIngfon, .C.
273
-------.1998g. CI Programs af (bttp.11uuu.gc-jucb.ORG1 OPERPORT1PROGL|8T.PDF.
-------.1998h. G/oba/ Economic Prospccts 100S-00. WashIngfon, .C.
-------.19981. IndIa: !rban Infrasfrucfure ServIces Reporf. raff Counfry Sfudy. WashIngfon, .C.
-------.1998j. MeefIng fhe ChaIIenge for RuraI nergy and eveIopmenf . WashIngfon, .C.
-------. 1998k. QuesfIons and Ansvers on fhe WorId ank and CIImafe Change. WashIngfon, .C. Pro-
cessed.
-------.19981. Wor/J Dccc/opmcnt |nJicators 100S. WashIngfon, .C.
-------.1998m. Wor/J Dccc/opmcnt Rcport 100S. Knou/cJgc jor Dccc/opmcnt. Nev York: Oxford !nIversIfy
Press.
-------.1998n. Ncu Opportunitics jor Dccc/opmcnt. Tbc Dcscrtijcation Conccntion. WashIngfon, .C.
-------.1998o. AgrIcuIfuraI PoIIcy Reform and fhe Ieasf eveIoped and Nef ImporfIng CounfrIes. WashIng-
fon, .C. a xu Iy.
-------.1999a. A ProposaI for a ComprehensIve eveIopmenf Iramevork. a xu Iy.
-------.1999b. fhIopIa RegIonaIIzafIon Sfudy. ao cao 188898-T. WashIngfon, .C.
-------.1999c. G/oba/ Dccc/opmcnt Financc 1000. WashIngfon, .C.
-------.1999d. CreenIng Indusfry: Nev RoIes for CommunIfIes, Markefs and Covernmenfs. WashIngfon,
.C.
-------.1999e. Poverfy ReducfIon and fhe WorId ank Progress In IIscaI 1998. WashIngfon, .C. a xu Iy.
-------.1999f.The ChIId Iabor Program . Human eveIopmenf Nefvork. WashIngfon, .C.
-------.1999g. Trade Iocs and eyond. PoIIcy Research Reporf. WashIngfon, .C. u fhao.
-------.1999h. !zbekIsfan SfrucfuraI PoIIcy RevIev: An conomIc Reporf. WashIngfon, .C.
-------.1999I. Wor/J Dccc/opmcnt |nJicators 1000. WashIngfon, .C.
-------.1999j. TanzanIa: PerI-urban eveIopmenf In fhe AfrIcan MInor. ao cao s 19526-TA. WashIngfon,
.C.
-------.1999k. AfrIca RegIonaI Cender AcfIon PIan. WashIngfon, .C. a xu Iy.
WRI |WorId Resources InsfIfufe). 1996. Tbc Urban Encironmcnt 1006-07. 6ng n pbm cua WR|, UNEP,
UNDP ca |BRD. Ncu York. Oxford !nIversIfy Press.
-------.1998. Wor/J Rcsourccs 100S-00. Encironmcnta/ Change and Human HeaIfh. ng an pham cua WRI,
!NP, !NP, va IR. Nev York: Oxford !nIversIfy Press.
WRI |WorId Resources InsfIfufe) and WHO |WorId HeaIfh OrganIzafIon). 1999. An InfernafIonaI Com-
parafIve Sfudy of AIr PoIIufIon HeaIfh RIsks In Major !rban Areas In eveIoped and eveIopIng Coun-
frIes. WashIngfon, .C. a xu Iy.
WTO |WorId Trade OrganIzafIon). 1995. Annua/ Rcport. Ceneva.
-------.1996. Annua/ Rcport. Ceneva.
274
CHU THCH TH MUC
-------.1997. Rcport Annua/. Ceneva.
-------.1998a. Annua/ Rcport. Ceneva.
-------.1998b. IInancIaI ServIces. ackground Nofe by fhe SecrefarIaf. Ceneva.
XIe, anyang, Heng-fu Zou, and HamId avoodI. 1999. IIscaI ecenfraIIzafIon and conomIc Crovfh In
fhe !nIfed Sfafes. Journa/ oj Urban Economics 45: fr. 1-12.
YanagIhara, Toru. 1998. RegIonaI PoIIcy CoordInafIon In AsIa. TaI IIu co so cho WorId eveIopmenf
Reporf 1999/2000. a xu Iy.
Yeafes, NoeI R. 1997. CreafIng a CIobaI CIfy: Recenf Changes fo Sydneys conomIc Sfrucfure. Trong
Pacijc Rim Dccc/opmcnt: |ntcgration G/oba/i:ation in tbc Asia-Pacijic Economy, do Pefer RImmer chu
bIn. Canberra CIfy, AusfraIIa: AussIe PrInf.
Yeafs, AIexander J. 1996 oes Mercosurs Trade Performance RaIse Concerns abouf fhe ffecfs of RegIonaI
Trade Arrangemenfs7 ao cao Iam vIc v nghIn cuu chnh sach 1729. WorId ank, WashIngfon, .C.
Yeafs, AIexander J. 1998. Jusf Hov Ig Is CIobaI ProducfIon SharIng7 ao cao Iam vIc v nghIn cuu
chnh sach 1871. WorId ank, WashIngfon, .C.
YudkIn, John S. 1999. TanzanIa: SfIII OpfImIsfIc affer AII These Years. Iancef 353 |fhang 5): fr.1519-21.
ZaIdI, S. Akbar. 1997, PoIIfIes, InsfIfufIons, and Poverfy: The Case of KarachI. Economic anJ Po/itica/
Wcck/y 82 |5).
-------.1998. !rban Safefy and CrIme PrevenfIon. !NCHS HI fhao khu vuc v doI ngheo d fhI. Iukuoka,
Japan, 27-29 fhang 10.
-------.1999. NCO IaIIure and fhe Need fo rIng ack fhe Sfafe. Tap ch JournaI of InfernafIonaI eveIop-
menf. Sp xuaf ban.
ZIofnIk, HanIa, 1998. InfemafIonaI MIgrafIon 1965-96. An OvervIev. Popu/ation anJ Dccc/opmcnt Rccicu
24|3): fr. 429-68.
Zurn, MIchaeI, 1998. The RIse of InfemafIonaI nvIronmenfaI PoIIfIcs: A RevIev of Currenf Research.
CAC CH S CHON LOC
V PHI TP TRUNG HOA,
TH HOA VA MI TRNG
Nhung quy uoc frnh bay s IIu duoI day duoc dung frong phan nay.
Chu nghIng ch nhung s IIu v nhung nm hay nhung fhoI ky khac voI nhung nm va nhung fhoI ky
da duoc noI dn. S IIu duoc ghI fhay vao do Ia v nm gan day nhaf co fh fhu fhap.
Cac fng fy I fhuong duoc fnh nhu nhung bnh quan gIa quyn cua cac fy I |duoc ch bng chu v),
dung frI s mau s Iam gIa quyn.
Chu f bIu fhI nhung fng s o do nhung frI s bI fhIu van duoc fnh vao.
Chu s bIu fhI nhung fng s o do nhung frI s bI fhIu khng duoc fnh vao.
Ky hIu - co nghIa Ia khng ap dung duoc.
Ky hIu - co nghIa Ia khng fh fhu fhap duoc.
Bang A.1. Phi tp trung hoa
Nhung s IIu v fhu nhap va chI fIu cua cac chnh quyn quc gIa va duoI cap quc gIa duoc Iay o ban xuaf
ban dIn fu faI IIu Covernmenf IInance SfafIsfIcs Yearbook |CIS) cua Quy fIn f quc f. Nhung s IIu
v cac cuc bau cu duoI cap quc gIa, v cac cap chnh quyn dan cu duoI cap quc gIa, va v con s cac pham
vI quyn han, duoc Iay o faI IIu, "Hov Many TIers7 Hov Many JurIsdIcfIons7 A RevIev of ecenfraIIzafIon
Sfrucfures across CounfrIes," cua MarIanne Iay, mf faI IIu co so cua ao cao v hnh hnh phaf frIn fh
gIoI 1999/2000. Nhung s IIu nay duoc bIn soan fu nhIu ngun khac nhau, frong do fap Area Handbook
do an nghIn cuu IIn bang cua Thu vIn quc hI My xuaf ban; cun WorId Iacfbook 1998 cua CIA; The
Sfafesman's Yearbook 1998-99; IocaI IInance In fhe IIffeen CounfrIes of fhe uropean !nIon do XIA
xuaf ban nm 1997; The Irecfory of IocaI Covernmenf Sysfems In AfrIca do Chuong frnh phaf frIn d fhI
xuaf ban nm 1998; "ecenfraIIzafIon In fhe CA RegIon: Progress and Prospecfs", cua eborah WefzeI va
Jonafhan unn, mf faI IIu cua Ngan hang fh gIoI |1998); va cac bao cao v fung nuoc cua Ngan hang fh
gIoI. Thng fIn nay duoc kIm fra cheo boI cac f cng fac v fung nuoc cua Ngan hang fh gIoI va cac daI
dIn ngoaI gIao cua fung nuoc faI WashIngfon.
PH L C
276
PHU LUC
Phn cuu chInh quyn duo cp quc gu trong tng ch tu cng cng duoc fnh foan fu cac
fhng fIn cua CIS. o Ia fy I gIua chI fIu cua cac chnh quyn duoI cap quc gIa |cap frung gIan va dIa
phuong) voI fng chI fIu cua faf ca cac cap chnh quyn. Ca cac khoan chuyn gIao fhuong ngay va chuyn
gIao vn gIua cac cap chnh quyn du khng duoc dua vao d franh fnh haI Ian. ung ma s CIS cua IMI,
cng fhuc Ia CII IocaI + |CIII-C3.2-C.7.1.1) cap frung gIan|/CII IocaI + |CIII-C3.2-C.7.1.1) cap frung gIan +
|CIII-C3.2-C.7.1.1) chnh quyn frung uong da duoc cung c|. Phn cuu chInh quyn duo cp quc gu
trong tng thu nhp v thu duoc fnh fu cac fhng fIn frong CIS. o Ia fy I gIua fhu nhap v fhu |ma
s AIV cua CIS) do cac chnh quyn duoI cap quc gIa fhu duoc, voI fng fhu nhap v fhu do moI cap chnh
quyn fhu duoc. S IIu v nm 1990 duoc vIf nghIng nu nhu khng fhu fhap duoc s IIu v nm 1990 va
phaI fhay bng s IIu v nm gan nhaf voI nm 1990 |frong fhoI ky 1988-1992) co fh fhu fhap duoc. S IIu
v nm 1997 duoc vIf nghIng nu nhu khng fhu fhap duoc s IIu v 1997 va phaI fhay bng s IIu v
nm gan nhaf voI nm 1997 |frong fhoI ky 1993-1997) co fh fhu fhap duoc. Trong ca haI cf duoI fIu d
bu cu duo cp quc gu se ghI Ia "Co" nu nhung s IIu gan day nhaf cho fhay o cap do co f chuc bau
cu va hIn dang co mf chnh quyn dan cu. Chu "Khng +" ch rng fuy co bau ra co quan Iap phap, song
nguoI duoc b nhIm dung dau co quan hanh phap |v du fhI fruong hay fnh fruong) co nhung quyn Iuc
dang k. S cuc cp dn cu duo cp quc gu ch s cac cap chnh quyn dan cu duoI chnh quyn frung
uong hay IIn bang, hIn dang faI chuc. No khng fnh dn nhung chnh quyn duoI cap quc gIa dung dau
Ia mf quan chuc hanh phap duoc b nhIm va co nhung quyn Iuc dang k. S luong khu vuc nm trong
phum v quyn hun cho bIf, dI voI mI cap chnh quyn dan cu duoI cap quc gIa, s cac pham vI quyn
han rIng re o cap do. O cap frung gIan, no cho bIf s cac bang |frong IIn bang), fnh hoc fuong duong voI
fnh; o cap dIa phuong, no cho bIf s cac chnh quyn fhanh ph hoc cac cap chnh quyn dIa phuong fuong
duong. Nhung so sanh can phaI fIn hanh fhan frong, v fam voc va cac chuc nng cua cac chnh quyn duoI
cap quc gIa khac nhau fuy fheo mI nuoc, va fham ch ca bn frong cac nuoc.
Bang A.2. th hoa
S IIu v s dan d fhI duoc Iay o faI IIu WorId !rban Prospecfs: The 1996 RevIsIon cua IIn hop quc. S
IIu v fng s dan Ia s uoc fnh cua Ngan hang fh gIoI. S IIu v kha nng fIp can cac dIu kIn v sInh
faI cac khu d fhI Ia cua T chuc y f fh gIoI |WHO). ang nay bao gm nhung nn kInh f co s dan hon 1
frIu co fh fhu fhap duoc s IIu v f nhaf 5 frong s 11 ch s, frong do co nhung s IIu moI nhaf v kha
nng fIp can cac dIu kIn v sInh. Nhung s uoc fnh v s dan mf fhanh ph hay khu fhu d fuy fhuc o
cach chon cac duong ranh gIoI. V du, Tehran, Cng hoa HI gIao Iran, co 6, 8 frIu dan o khu frung fam rng
700 kIImef vung cua fhanh ph, nhung khu vuc fhu d gm ca vung ngoaI vI IaI rng 2.100 kIImef vung
va co hon 10 frIu dan. V vay, fuy fheo fa dung duong ranh gIoI nao ma s dan Tehran co fh x dIch fu 11%
dn 18, 5% fng s dan Iran.
KhI ranh gIoI cac d fhI duoc xac dInh IaI faI nhung nuoc dng dan hon nhu Trung Quc hay an , no
co fh Iam fhay dI dang k s uoc fnh v s dan fh gIoI. Chng han, vao gIua fhap ky 90, khI Cuc fhng k
nha nuoc cua Trung Quc xp IoaI IaI nhIu fhI fran frong s hang frm fhI fran cua nuoc nay fhanh fhanh
ph, fh no da fng hon gap dI fy frong cua s dan d fhI da duoc do fnh faI Trung Quc. Vao cuI 1996,
khoang 43% s dan nuoc nay duoc coI Ia dan d fhI, so voI nm 1994 ch co 20%. Nhung s uoc fnh cua cac
f chuc quc f nhu IIn hop quc va Ngan hang fh gIoI cho fhay 47% s dan fh gIoI Ia dan d fhI, nhung
nu dung nhung s IIu moI v Trung Quc fh se df nhIn Iam fng fy frong ay In hon mf nua. o cac s
uoc fnh frong bang nay dua frn cac dInh nghIa cua cac nuoc v nhu fh nao Ia mf khu d fhI, cho nn
nhung so sanh gIua nuoc nay voI nuoc khac can duoc fIn hanh mf cach fhan frong.
Nhung fng s do fnh v cac vung va cac nhom fhu nhap gm faf ca 210 nuoc co fh fhu fhap duoc s
IIu.
S dn d thj Ia fng cua s dan gIua nm cua faf ca cac khu vuc duoc coI Ia d fhI o mI nuoc, nhu da
duoc bao cao voI IIn hop quc. S dn d thj theo quy m thunh ph Ia phan gIaI s dan d fhI fheo quy
m fhanh ph. Ty trong v s dn cuu thunh ph lon nht Ia fy frong phan frm cua s dan d fhI sInh
277
sng faI khu d fhI Ion nhaf nuoc. ay Ia mf s do d fap frung s dan d fhI. Khu nng tp cn du
kn v snh tu cuc khu d thj Ia fy frong s dan d fhI duoc su dung nhung duong ng nI voI cng ranh
cng cng hoc nhung h fhng khac nhu h x ngoaI nha o, h x dI va xa nuoc, h x fu hoaI, khu v sInh
chung, va nhung fIn nghI fuong fu.
Bang A.3. iu kin sinh sng th
Cac s IIu duoc Iay o co so du IIu Cac ch s d fhI foan cau cua Chuong frnh cac Ch s d fhI cua Trung
fam dInh cu cua IIn hop quc |!NCHS). ang nay cho fhay cac ch s va fhanh ph chon Ioc fu s IIu cua
!NCHS, bao gm 46 ch s d fhI fhen chf va 237 fhanh ph. Nhung fhanh ph duoc dua vao frong bang Ia
nhung fhanh ph fhu fhap duoc s IIu v f nhaf 6 ch s frong s 11 ch s duoc gIoI fhIu.
Cac s IIu can duoc su dung mf cach fhan frong. Cac nuoc co fh su dung nhung phuong phap fhu
fhap s IIu va nhung dInh nghIa khac nhau, khIn cho vIc so sanh d bI saI Iac. NgoaI ra, mau bI fhIn v
nhung fhanh ph nho. Cac s IIu ch co fh fhu fhap duoc v nm 1993, do do khng fh suy ra Ia cac dIu
kIn duoc caI fhIn hay xau dI.
Khu d thj Ia noI v ban fhan fhanh ph, vung ngoaI bao quanh, va baf cu khu dan cu dng duc nao
bn ngoaI, nhung saf canh ranh gIoI cua fhanh ph. S dn d thj Ia noI v s dan quan cu d fhI, mf vung
Ianh fh co dan fIp gIap, duoc xac dInh mf cach dc Iap voI dIa gIoI hanh chnh. BInh qun thu nhp h
gu dInh Ia fnh bnh quan fhu nhap cua h gIa dnh xp fheo nm Iop. Thu nhap cua h gIa dnh Ia fhu
nhap cua faf ca cac fhanh vIn frong h gIa dnh fu moI ngun, frong do co fIn Iuong, Iuong huu hay fIn fro
cap, doanh IoI, fIn fhu, va frI gIa cua baf ky san pham kInh doanh hay fu cung fu cap nao da duoc fIu
dung |v du, fhuc pham). Muc chnh lch cuu thu nhp Ia fy I gIua fhu nhap h gIa dnh bnh quan o dau
nm Iop voI fhu nhap h gIa dnh bnh quan o cuI nm Iop. Ty l guu gu nhu vu thu nhp Ia gIa nha
bnh quan chIa cho fhu nhap gIa dnh bnh quan. dng duc duoc do bng dIn fch san frung bnh cua
khng gIan sInh sng co fh su dung fnh fheo dau nguoI. lum bng phuong tn vn tu cng cng
Ia s phan frm nhung Iuof dI Iam bng xe buyf hoc mInI buyf, xe dIn hoc fau hoa. Nhung phuong fIn
van faI khac ph bIn faI cac nuoc dang phaf frIn nhu fcxI, pha, xch I, hoc suc vaf, khng duoc fnh.
Tho gun d lu dn no lum vc Ia fhoI gIan bnh quan fnh bng phuf v moI IoaI phuong fIn cho mf
Iuof dI Iam. H gu dInh co h thng cng Ia fy I phan frm s h gIa dnh co duong ng nI voI h fhng
cng ranh. H gu dInh duoc thu ruc thuong xuyn Ia fy I phan frm cac h gIa dnh duoc su phuc vu
cua vIc fhu rac fhuong ky, du Ia duoI hnh fhuc dn fhu rac fung nha hay Iay rac fhuong ky o dng rac fap
fh. S IIu do khng bao gm nhung h gIa dnh fu mnh mang rac dI d faI baI rac dIa phuong. H gu dInh
duoc tp cn nuoc such Ia fy I phan frm cac h gIa dnh duoc fIp can nuoc sach cach noI o duoI 200 m,
frong do nuoc sach Ia nuoc khng bI nhIm ban va co fh ung an foan ma khng phaI xu Iy fhm.
Bang A.4. Mi trng
S IIu v Iuong kh cacbnIc fhaI ra duoc Iay o Trung fam phan fch fhng fIn v kh cacbnIc, df duoI su
bao fro cua Nng Iuong My. S IIu v san Iuong dIn nng va nhIn IIu hoa fhach duoc Iay o Co quan
nng Iuong quc f. S IIu v fnh da dang sInh hoc duoc Iay o faI IIu IodIversIfy afa Sourcebook 1994
cua WorId ConservafIon MonIforIng Cenfer va cac faI IIu 1997 I!CN Red IIsf of Threafened AnImaIs va
1997 I!CN Red IIsf of Threafened PIanfs cua WorId ConservafIon !nIon |I!CN). S IIu v ngh ca duoc
Iay o Yearbook of IIshery SfafIsfIcs, fap 82, do IAO xuaf ban, va duoc b sung fhm nhung s IIu ma IAO
cung cap fheo phuong fIn dIn fu cho Ngan hang fh gIoI. VIc chon Ioc s IIu cn cu frn kha nng fhu
fhap s IIu va y nghIa foan cau cua mI nn kInh f v nhung s IIu do Iuong nay. Cac nn kInh f duoc dua
vao nu nhu co Iuong kh cacbnIc fhaI ra vuof qua 2% fng s cua fh gIoI, san Iuong nhIn IIu hoa fhach
frn 50 frIu fan, co frn 100 IoaI chIm va IoaI co vu bI de doa, va san Iuong ca bIn danh bf duoc frn 10
frIu fan. Tng cac s do fnh fheo muc fhu nhap va vung bao gm faf ca cac nn kInh f nao |frong s fI da
Ia 210) co fh fhu fhap duoc s IIu va co fh fnh duoc con s fng.
278
PHU LUC
Luong khI cucbnc thu ru Ia noI v Iuong kh fhaI sInh ra do df nhIn IIu hoa fhach va san xuaf
xI mng. No bao gm kh cacbnIc sInh ra frong Iuc fIu fhu cac nhIn IIu rn, Iong va kh va khI kh bung
chay. Sun luong dn duoc do o dau cuI cua moI b phaf dIn xoay chIu faI nha may dIn. Ty I dIn nng
fu ngun gc nhIn IIu hoa fhach Ia phan dIn nng duoc san xuaf bng dau mo, san pham dau, fhan va kh
df fu nhIn. Sun luong nhn lu hou thuch Ia fng san Iuong cua moI IoaI nhIn IIu hoa fhach, chuyn
fhanh fan dau fh co ham Iuong nng Iuong fuong duong. Cuc lou co vu vu lou chm Ia khng fnh dn
IoaI ca voI va gm nhung IoaI chIm nm frong pham vI fru dng cua cac nuoc. Cuc lou thuo mc cuo cp
Ia noI dn cac IoaI fhuc vaf co h mach bam sInh. S cac IoaI bI de doa Ia s IoaI ma I!CN phan IoaI Ia bI Iam
nguy, d bI fhuong fn, hIm, khng ro rang, fruoc day bI Iam nguy nhung nay da n dInh, hoc khng duoc
hIu bIf day . du. Luong hu sun dunh bt duoc hng nm Ia fng san Iuong ca danh bf duoc v moI
muc dch |fhuong maI, cng nghIp, gIaI fr, va fu cap) bng moI IoaI don vI danh ca |ca nhan nguoI danh ca,
fau fhuyn danh ca, v.v.) o aI Tay uong, an uong va ThaI nh uong, va nhung bIn Ian can.
279
Bang A.1. Phi tp trung hoa
Phi tp trung hoa tai chnh Phi tp trung hoa bu c
Phn cua chnh quyn di c p quc gia(%) Cac cuc bu c di cp quc gia
a
S lng khu vc nm trong
pham vi quyn ha n
Trong tng s chi tiu
cng cng Trong tng s thu thu Cp trung gianb
Cp a
phngc
S lng cac
cp di cp
quc gia c
bu
Cp trung
gian
b
Cp a
phngc
1990 1997 1990 1997 1999 1999 1999 1999 1999
Anbani .. 24,9 .. 0,9
Khng Co
1 .. 374
Angiri .. .. .. ..
Khng + Khng +
0 48 1.552
nggla .. .. .. ..
Khng Khng
0 .. ..
achentina 46,3 43,9 38,2 41,1
Co Co
2 24 1.617
acmnia .. 5,1
d
.. 3,3
d
Khng Co 1 .. 931
xtrylia 50,9 47,9 20,0 22,7
Co Co
2 8 900
ao 31,9 32,2 21,7 20,7
Co Co
2 9 2.353
Adecbaigian .. .. .. ..
Khng Khng
0 .. ..
Bnglaet .. .. .. ..
Khng Co
1
c
.. 4.642
Blarut 30,6 32,5 29,4 23,7
Khng Khng+
0 .. 179
B 11,9 11,8 4,5 5,4
Co Co
2 10 589
Bnanh .. .. .. .. Khng Khng 0
f
.. 77
Blivia 17,7 36,3 15,1 19,1
Khng + Co
1 9 312
Bxnia va Hecxgvina .. .. .. ..
Khng Co
3
g
2 137
Btxoana 7,9 3,8 0,1 0,6
Khng Co
1 .. 17
Braxin 35,3 36,5 30,9 31,3 Co Co , 28 5.891
Bungari 18,9 15,7 22,4 11,8
Khng Co
1 .. 294
Buckina Phax .. .. .. ..
Co Co
2 45 250
Burundi .. .. .. .. Khng Khng 0 .. ..
Campuchia .. .. .. ..
Khng Khng
0
h
.. ..
Camrun .. .. .. ..
Khng Co
1 .. 336
Canaa 58,7 49,4 49,5 43,5
Co Co
2 12 4.507
Trung Phi .. .. .. .. Khng Co 1 .. 174
Sat .. .. .. ..
Khng Khng
0 .. ..
Chil 7,2 8,5 6,4 7,0
Khng Co
1 .. 340
Trung Quc .. 55,6 .. 51,4 Khng Khng 0 .. ..
Clmbia .. .. .. ..
Co Co
2 33 1.068
CHDC Cngg .. .. .. ..
Khng Khng
0 .. ..
Cxta Rica 3,0 2,8 2,3 2,3
Khng Khng +
0
i
.. 496
Ct ivoa .. .. .. .. Khng + Co 1 50 196
Cratia .. 12,1 .. 7,5
Co Co
2 21 543
Cu Ba .. .. .. ..
Co Co
2 15 19
Sec .. 21,3 .. 12,3 Khng Co 1 .. 5.768
an Mach 54,6 54,5 31,1 31,5
Co Co
2 16 275
minicana 1,6 2,6 0,5 0,2
Khng Co
1 .. 90
cuao .. .. .. ..
Co Co
2 21 1.079
Ai cp .. .. .. .. Khng Khng+ 0 .. 199
En Xanvao .. .. .. ..
Khng Co
1 .. 262
ritria .. .. .. ..
Khng + Co
1
j
6 ..
Extnia 34,8 22,4 26,5 14,2 Khng Co 1 .. 254
tipia 1,5 .. 1,6 .. Co Co 2 1 910
Phn Lan 46,5 41,2 25,9 27,6
Khng Co
1 .. 455
Phap 8,7 18,6 9,7 10,6
Co Co
3 22 36.559
Gruia .. .. .. 33 Khng Co 1 hoc 2 .. 4.000
c 40,2 37,8 28,9 28,8
Co Co
3 16 16.121
Gana .. .. .. ..
Khng Co
1 .. 110
Hy lap .. .. .. ..
Co Co
2 13 5.922
Goatmala 10,1 10,3 1,3 1,7 Khng Co 1 .. 324
Ghin .. .. .. ..
Khng Co
1 .. 33
Haiti .. .. .. ..
Khng Co
1 .. 133
nurat .. .. .. .. Khng Co 1 .. 293
Hunggari 20,6 23,7 7,6 8,9
Co Co
2 20 3.153
n 51,1 53,3 33,8 36,1
Co Co
2 32 237.687
k
Innxia 13,1 14,8 2,9 2,9
Khng Khng
0 .. ..
Iran 4,9 .. 8,4 ..
Khng Co
1 .. 720
Irc .. .. .. ..
Khng Khng
0 .. ..
Ailen 27,9 30,7 2,5 2,4
Co Co
3 38 80
Ixraen 12,7 15,1 6,9 6,2 Khng Co 1 .. 283
Italia 22,8 25,4 3,6 6,5
Co Co
3 20 8.104
Nht Ban .. .. 37,8 ..
Co Co
2 47 3.233
Gioocani .. .. .. ..
Khng Co
1 .. 669
Cadcxtan .. .. .. .. Khng + Khng+ 0 16 303
Knia 4,4 3,5 2,2 1,9
Khng Co
1 .. 168
CHDCND Triu Tin
..
..
..
..
Khng Khng
0 .. ..
Han Quc .. .. .. .. Co Co 2 15 204
Crgxtan
..
..
..
..
Khng + Co
1 7 61
Lao
..
..
..
..
Khng Khng
0 .. ..
Latvia
..
25,8
..
15,8
Khng + Co
1 33 566
Libng .. .. .. .. Khng Co 0 .. ..
Libi
..
..
..
..
Khng Khng
1 .. 1500
Ltva 30,4 22,6 14,4 16,2
Khng + Co
1 10 56
Maagaxca .. .. .. ..
Khng Co
1
f
.. 1391
Malauy .. .. .. ..
Khng Khng
0
m
.. ..
Malaixia 20,2 19,1 3,7 2,4
Khng + Khng
0 13 143
Mali .. .. .. ..
Khng Co
1 .. 279
280
PHU LUC
Phi tp trung hoa tai chnh Phi tp trung hoa bu c
Phn cua chnh quyn di c p quc gia(%) S lng khu vc nm trong
pham vi quyn ha n
Trong tng s chi tiu
di c p quc gia (%)
Trong tng s thu thu Cp trung gianb Cp a
phngb
S lng cac
cp di quc
gia c bu Cp trung
gian
b
Cp a
phngb
1990 1997 1990 1997 1999 1999 1999 1999 1999
Mhic 17,8 26,1 19,0 20,6
Co Co
2 32 2.418
Mnva .. .. .. ..
Khng+ Co
1 3 35
Marc .. .. .. ..
Khng+ Co
1 65 1.547
Mdmbch .. .. .. ..
Co Co
2 10 33
Mianma .. .. .. ..
Khng Khng
0 .. ..
Npan .. .. .. ..
Co Co
2 75 4.053
Ha lan 29,0 26,1 3,4 4,1
Co Co
2 12 572
Niu Diln 9,3 10,8 6,9 6,3
Co Co
3 12 155
Nicaragoa 3,5 9,6 2,5 8,3
Khng Co
1 .. 143
Nigi .. .. .. ..
Khng+ Khng+
0 32 150
Nigiria .. .. .. ..
Co Co
2 31 589
Nauy 36,7 37,4 20,9 19,6
Khng Co
1 .. 435
Pakixtan .. .. .. ..
Khng+ Khng+
0
u
4 5.195
Papua Niu Ghin .. .. .. ..
Khng Co
1 .. 284
Paragoay 1,9 2,6 0,8 2,0
Co Co
2 17 212
Pru 9,8 24,4 1,2 2,1 Khng Co 1
.. 1.909
Philippin 6,5 .. 4,0 .. Co Co 2 76 1.541
Ba lan .. 22,0 21,3 9,6 Co Co 3
o
16 2.489
B ao Nha 8,7 11,6 3,6 5,9 Khng Co 2
p
.. 275
Rumani 15,4 13,3 12,8 9,2 Khng+ Co 1 41 2.948
LB Nga .. 37,6 .. 40,0 Co Co 3 90 2.000
Ruana .. .. .. .. Khng Khng+ 0 .. 143
Arp Xut .. .. .. .. Khng+ .. 0 .. ..
Xngan .. .. .. .. Khng Khng+ 0 10 99
Xira Ln .. .. .. .. Khng Co 1 .. 204
Xingapo .. .. .. .. Khng Co 1 .. 2.834
Xlvakia .. .. .. ..
Khng Co
1 ..
192
Xlvnia 20,7 49,8 5,5 5,3
Co Co
2 9
840
Nam Phi 34,3 35,0 13,3 13,8
Co Co
3 17
8.082
Ty ban nha .. .. .. ..
Khng+ Co
1 9 238
Xri lanca .. .. .. ..
Khngq Co
1 .. 615
Thuy i n 39,8 36,2 28,2 31,4
Co Co
2 24 286
Thuy s 51,2 49,3 37,0 35,5
Co Co
2 26 3.000
Xyri .. .. .. ..
Khng Co
1 .. 300
Tatgikixtan .. .. .. ..
Khng+ Khng+
0
t
3 41
Tanania .. .. .. ..
Khng Co
1 .. 101
Thai lan 7,5 9,6 4,4 5,5
Khng Co t
1 .. 149
s
Tg .. .. .. .. Khng Co 1 .. 30
Tuynidi .. .. .. .. Khng Co 1 .. 257
Th nh ky .. .. .. .. Khng+ Co 1 80 2.801
Tucmnixtan .. .. .. .. Khng Khng 0 .. ..
Ugana .. .. .. .. Co Co 2 58 1.040
Ucraina .. .. .. .. Khng+ Co 1 27 619
Anh 29,0 27,0 33,8 3,6 Co Co 1 hoc 2 135 319
My 42,0 16,4 5,9 32,9 Co Co 3 51 70.500
Urugoay .. .. .. .. Khng Co 1 .. 19
Udbkixtan .. .. .. .. Khng+u Khng+u 0 14 281
Vnxula .. .. .. .. Co Co 2 24 330
Vit Nam .. .. .. .. Khng Khng 0 .. ..
Ymen .. .. .. .. Khng .. 0 .. ..
Dmbia .. .. .. .. Khng Co 1 .. 72
Dimbabu 13,5 .. 3,4 .. Khng Co 1 .. 80
a: Khng + ch rng tuy co c quan lp phap dn c nhng ngi ng u nga nh ha nh pha p c b nhim (nh th trng hay th ng c) lai co nhng quy n hanh ang
k; b: Bang, tnh, vung, hat hay cac thc th dn c khac gia chnh quy n a phng va chnh quyn trung ng; c: Chnh quyn thanh ph hay tng ng; d: uy ban v
chnh quy n a phng nm 1996 a xut mt h thng chnh quyn di cp quc gia bao gm 4 cp bao gm (t di ln ) khoa ng 85.000 xa; 4.663 lin lin xa va
thanh ph; 460 thn va upazila, 64 zila. Ngh vi n a thng qua. Chnh quy n a phng dn c hin nay ch co thanh ph gm 4.500 lin parishad nng thn, 129
pourashava tc thanh ph nho va 4 hi ng tha nh ph; f: Mt ao lut thng qua nm 1998 cho phep b u c c p xa nhng cac cuc bu c vn cha tin hanh; g:
Bxnia va Hecxgvina c chia tha nh mt lin bang va cng hoa Xecbi co 2 c p d bang nm trong lin bang (10 t ng va 73 thanh ph), nhng Xecbi ch co mt c p
(gm 64 thanh ph); h: Cac cuc b u c a phng d kin tin hanh vao cui nm 1999 hoc u nm 2000. Mt ao lu t ang c d thao nh ro quy n ha n va
trach nhi m cua h i ng dn c cp xa; i: Nhng ngi ng u chnh quyn a phng cac cp huy n lai bu nhng ai din cu a mnh cp tnh. Tnh trng c
ngi ng u nha nc b nhim. Eritria ang trong qua trnh sa i hin pha p co th thay i h th ng nay; k: Chnh quy n a phng g m 3.609 c quan a
phng th, va nng thn 474 zila parishad nm mt s quyn hanh i vi 5.906 panchaysat shamithi, n lt mnh panchayat samithi cung co mt s quyn hanh
i vi 227.698 gram panchayat. V vy ma khng th gp chung tt ca cac t chc nay vao mt cp chnh quy n a phng; l: ban hin phap s a i nm 1998 cho phe p
thanh l p 6 tnh va mt s khng han ch cac vung thm vao cac thanh ph a co. Ch co cac thanh ph nay mi co chnh quyn do mnh b u ra; m:Malauy co c quan
chnh quyn a phng nhng t nhiu nm nay khng co chnh quyn a phng nao c bu ra. Nh ng cuc bu c a phng d nh c tin ha nh vao thang
Mi nm 1999; n: Nh ng cuc b u c a phng khng c ti n hanh mt cach thng xuyn, va chnh quy n tnh l p chnh quyn a phng; o: 3 cp gm 16gmina,
368 powiat va 2.365 c p tha nh ph; p: B ao Nha cu ng co 4.202 cp chnh quy n di cp thanh ph vi t cach la cp th 2 cu a chnh quyn a phng c bu; q:
cp trung gian th nc nay c chia thanh 263, trong o mt s bang bu cac thng c con thng c cac bang khac do trn ch nh; r: Hi ng nhn dn cu a cac
oblast (tnh) va rain (qu n) c b u, nhng nh ng ngi ng u c t ng th ng ch nh trong jamoat hay cp cng ng c quan lanh a o a phng c b u trong
cuc hop toa n th c dn; s: ThaI Lan hin nay co cac chnh quyn tha nh ph do dn bu cai quan 149 tha nh ph. Ngoa i ra co 1.050 qu n dn c cung cp cac dch vu v
sinh cho cac vung ng dn ngoai . Mi qun nh th c i u hanh b ng mt tp th bao g m nhng thanh vin c ch nh va c bu; 983 trong s nhng qu n
nay sau nay se oc nng ln c p thanh ph. Co hn 7.823 t chc hanh chnh tambon cung cp cac dch vu c ban nng thng va n m di s lanh ao cua cac hi
ng nhn dn c bu va nhng nhn vin ha nh chnh c ch nh. Hin phap 1997 quy nh rng cac c quan ha nh chnh va cac hi ng nhn dn a phng phai
c bu r ng rai. Nhng thay i nay d nh se hoa n thanh vao thang Mi nm 1999, nh vy la nc nay ch co n co 1 c p chnh quyn a phng se c bu ra va
a co ti 8.955 chnh quyn a phng hoa n toa n c bu xong; t: khng phai tt ca cac th tr ng u c bu; co 10 ngi la do ch nh; u: cac kholim c ch nh
(thng c hay th trng) thi hanh quy n g n nh khng han ch trong oblast va rayon,vi nhng hi ng c bu co nh ng quyn lc rt ha n ch
281
Bang A.2. th hoa
Dn s th Dn s th theo quy m
thanh ph
% t ng s dn s th
Triu % t ng s dn <750.000 750.000-
3 triu
>3 triu
S dn trong thanh
ph l n nht % dn
s th
Kha nng ti p cn i u
kin v sinh tai cac khu
th % dn s th
tip cn
Nn kinh t 1980 1997 1980 1997 1995 1995 1995 1980 1995 1982 1995
Anbani 0.9 1.3 34 38 .. .. .. .. .. .. 97
Angiri 8.1 16.8 43 57 76 0 24 25 24 95 ..
nggla 1.5 3.8 21 32 39 61 0 63 61 27 71
achentina 23.3 31.6 83 89 51 11 39 43 39 76 80
acmnia 2.0 2.6 66 69 50 50 0 51 50 .. ..
xtrylia 12.6 15.7 86 85 32 24 44 26 23 .. ..
ao 4.9 5.2 65 64 60 41 0 42 40 .. ..
Adecbaigian 3.3 4.3 53 56 56 44 0 48 44 .. 67
Bnglaet 9.8 24.1 11 19 45 16 39 33 39 20 41
Blarut 5.4 7.4 56 72 76 24 0 24 24 .. ..
B 9.4 9.9 95 97 89 11.. 0 13 11 .. ..
Bnanh 0.9 2.3 27 40 .. 47 .. .. .. 45 60
Blivia 2.4 4.8 46 62 53 .. 0 30 28 51 77
Btxoana 1.5 1.0 36 42 .. .. .. .. .. .. 71
Braxin 0.1 1.0 15 65 .. 14 .. .. .. 79 91
Bungari 80.5 130.1 66 80 56 21 30 16 13 33 74
Buckina Phax 5.4 5.7 61 69 79 52 0 20 21 .. ..
Burundi 0.6 1.8 9 17 48 .. 0 44 52 38 ..
Campuchia 0.2 0.5 4 8 . 41 .. .. .. 90 71
Camrun 2.7 6.5 31 46 59 20 0 19 22 .. 73
Canada 18.6 23.3 76 77 46 55 34 16 19 .. ..
Trung Phi 0.8 1.6 19 23 45 0 0 40 55 .. 74
Sat 9.0 12.3 81 84 59 19 41 41 41 79 95
Chil 192.3 390.7 20 32 60 0 21 6 4 .. 68
Trung Quc 4.6 6.2 91 95 1 14 99 100 99 .. ..
Hng Kng (Trung Quc) 18.2 29.4 64 74 53 6 33 20 22 96 70
Clmbia 7.8 13.7 29 29 60 67 34 28 34 8 53
CHDC Cngg 0.7 1.6 41 60 33 55 0 67 67 17 15
CH Cngg 1.0 1.7 43 50 45 48 0 61 55 100 100
Cxta Rica 2.9 6.3 35 45 52 37 0 44 48 13 ..
Ct ivoa 23.3 2.7 50 57 63 27 0 28 37 72 71
Cratia 6.6 8.5 68 77 73 18 0 29 27 .. 92
Sec 6.5 6.8 64 66 82 30 0 18 18 .. ..
an Mach 4.3 4.5 84 85 70 27 0 32 30 .. ..
minicana 2.9 5.1 51 63 8 46 65 50 65 72 89
cuao 3.7 7.2 47 60 4 5 0 30 27 79 70
Ai Cp 17.9 27.2 44 45 44 48 51 38 37 95 ..
En Xavao 1.9 2.7 42 46 52 28 0 39 48 89 89
ritria 4.0 9.7 11 16 72 33 0 30 28 .. ..
Extnia 2.9 3.3 60 64 67 8 0 22 33 100 100
tipia 39.5 44.0 73 75 70 22 23 22 .. ..
Phn Lan 0.2 0.5 34 52 .. .. .. .. .. .. 79
Phap 2.6 3.2 52 59 58 42 0 42 42 .. ..
Grudia 64.7 71.3 83 87 49 28 23 10 9 .. ..
c 3.4 6.6 31 37 73 27 0 30 27 47 61
Gana 5.6 6.3 58 60 34 16 50 54 50 .. ..
Hy Lap 2.6 4.2 37 40 43 57 0 29 57 73 91
Goatmala 0.9 2.1 79 31 19 81 0 65 81 54 24
Ghin 0.1 0.3 17 23 .. .. .. .. .. 21 32
Haiti 1.3 2.5 24 33 36 64 0 55 64 42 43
nurat 1.2 2.7 35 45 60 40 0 33 40 22 91
Hunggari 6.1 6.7 57 66 69 31 0 34 31 .. ..
n 158.8 264.1 23 27 59 18 23 5 6 25 46
Innxia 32.9 78.8 22 37 73 14 13 18 13 30 88
Iran 19.4 36.6 50 60 57 23 20 26 20 90 86
Ailen 8.5 16.5 66 75 55 17 28 39 28 30 85
Ixraen 1.9 2.1 55 58 56 44 0 48 44 .. ..
Italia 3.4 5.3 89 91 61 39 0 41 39 .. 100
Giamaica 37.6 38.4 67 67 66 15 19 14 11 .. ..
Nht Ban 1.0 1.4 47 55 .. .. .. .. .. 92 99
Gioocani 89.0 98.9 76 78 50 8 42 25 28 .. ..
Cadcxtan 1.3 3.2 60 73 61 39 0 49 39 91 91
Knia .. 1.6 54 60 87 13 0 .. 13 .. ..
Han Quc 2.7 8.7 16 30 77 23 0 32 23 75 69
Coet 10.1 14.2 57 62 82 18 0 18 18 100 100
Cgxtan 21.7 38.3 57 83 29 28 43 2 2 100 100
Lao 1.2 1.8 90 97 29 71 0 67 71 100 100
Latvia 1.4 1.8 38 39 .. .. .. .. .. 78 87
Libng 0.4 1.1 13 22 .. .. .. .. .. .. 13
Lxth 1.7 1.8 68 73 50 50 0 49 50 .. 90
Litva 2.2 3.7 74 88 48 52 0 55 52 94 ..
Maxnia 0.2 0.5 13 26 .. .. .. .. .. 22 76
Maagaxca 2.1 4.5 69 86 41 59 0 38 40 100 90
Malauy 1.6 3.9 18 28 75 25 0 29 25 8 64
Malaixia 0.6 1.5 9 14 .. .. .. .. .. 88 82
282
PHU LUC
Dn s th Dn s th theo quy m
thanh ph
% t ng s dn s th
Triu % t ng s dn <750.000 750.000-
3 triu
>3 triu
S dn trong thanh
ph l n nht % dn
s th
Kha nng ti p cn iu
kin v sinh tai cac khu
th % dn s th
tip cn
Nn kinh t 1980 1997 1980 1997 1995 1995 1995 1980 1995 1982 1995
Mali 5,8 11,9 42 55 89 11 0 16 11 .. 94
Mritani 1,2 2,9 19 28 65 35 0 40 35 90 ..
Mhic 44,8 69,6 66 74 55 15 30 31 25 77 93
Mnva 1,6 2,3 40 53 66 34 0 .. .. .. 96
Mngc 8,0 14,5 41 53 68 9 23 26 23 85 97
Mar c 1,6 6,0 13 36 59 41 0 47 41 51 68
Mdmbch 8,1 11,7 24 27 65 0 35 27 35 34 44
Mianma 0,2 0,6 23 38 .. .. .. .. .. .. 78
Namibia 0,9 2,4 7 11 .. .. .. .. .. 5 34
Npan 12,5 13,9 88 89 84 16 0 8 8 .. 100
Ha Lan 2,6 3,2 83 86 69 31 0 30 31 .. ..
Niu Diln 1,6 3,0 53 63 59 41 0 41 41 35 88
Nicaragoa 19,1 48,7 27 41 73 3 23 23 23 30 82
Nigi 2,9 3,2 71 74 .. .. .. .. .. .. 100
Nigiria 0,3 1 , 8 31 79 .. .. .. .. .. 60 98
Nauy 23,2 45,4 28 35 42 23 35 22 23 48 60
Pakixtan 1,0 1,5 50 56 34 66 0 62 66 99 99
Panama 0,4 0,7 13 17 .. .. .. .. .. 51 95
Papua Niu Ghin 1,3 2,7 42 54 57 43 0 52 43 66 20
Paragoay 11,2 17,5 65 72 60 0 40 39 40 67 78
Pru 18,1 41,1 37 56 73 3 24 33 24 .. ..
Philippin 20,7 24,9 58 64 66 20 14 16 14 .. ..
Ba Lan 2,9 3,6 29 37 47 53 0 46 53 .. ..
B ao Nha 2,1 2,8 67 74 52 48 0 51 48 .. ..
Rumani 10,9 12,8 49 57 83 17 0 18 17 .. 81
LB Nga 97,0 112,9 70 77 73 14 13 8 8 .. ..
Ruana 6,2 16,8 66 84 69 31 0 16 17 100 ..
Arp Xut 2,0 4,0 36 45 53 47 0 47 47 87 ..
Xngan 2,3 3,1 100 100 0 0 100 100 100 85 100
Xira Ln 0,9 1,0 48 52 .. .. .. .. .. 90 100
Xingapo 13,3 20,2 48 50 36 64 0 12 11 .. 78
Xlvakia 27,2 30,2 73 77 75 12 14 16 14 .. ..
Xlvnia 3,2 4,2 22 23 .. .. .. .. .. .. 81
Nam Phi 3,7 9,2 20 33 73 27 0 31 27 70 79
Ty Ban Nha 6,9 7,4 83 83 69 31 0 20 21 .. ..
Xri Lanca 3,6 4,4 57 62 79 21 0 20 21 .. ..
Thuy in 4,1 7,9 47 53 47 53 0 34 28 58 97
Thuy S 1,4 2,0 34 32 .. .. .. .. .. .. 83
Xyri 2,7 8,0 15 26 62 38 0 30 24 93 97
Tatgikixtan 7,9 12,5 17 21 45 0 55 59 85 50 98
Tandania 0,6 1,4 23 32 .. .. .. .. .. 34 76
Thai Lan 0,7 0,9 63 73 .. .. .. .. .. 100 97
Tg 3,3 5,8 52 63 69 31 0 35 31 64 100
Tuynidi 19,5 45,7 44 72 63 18 19 23 19 .. ..
Th Nh Ky 1,3 2,1 47 45 .. .. .. .. .. .. 70
Tucmnixtan 1,1 2,7 9 13 60 40 0 42 40 40 60
Ugana 30,9 36,1 62 71 73 27 0 7 8 .. 70
Ucraina 0,7 2,2 71 85 59 41 0 31 41 93 ..
Anh 50,0 52,7 89 89 71 15 15 15 15 .. ..
My 167,6 204,8 74 77 44 27 29 9 8 .. ..
Urugoay 2,5 3,0 85 91 54 46 0 49 46 59 56
Udobkixtan 6,5 9,9 41 42 76 24 0 28 24 .. 46
Vnxula 12,0 19,7 79 86 58 26 16 21 16 57 74
Vit Nam 10,3 15,0 19 20 67 9 25 27 25 .. ..
Ymen 1,7 5,7 20 35 .. .. .. .. .. .. 40
Dmbia 4,5 6,1 46 58 80 20 0 24 20 .. ..
Dimbabu 2,3 4,1 40 44 66 34 0 23 34 56 66
Th gii 1,6 3,8 22 33 60 40 0 39 40 100 99
Thu nh p th p 1.748,2s 2.676,0s 39w 46w 59w 19w 22w 18w 17w .. ..
Khng k Trung Quc va n
307,7 577,7 22 28 59 21 20 16 19 29 56
Thu nh p trung bnh 824,3 1.389,9 37 49 62 18 19 19 16 .. 77
Thu nh p trung bnh lp
di
559,0 966,2 31 42 64 18 18 16 14 .. 75
Thu nh p trung bnh lp trn 265,4 423,7 62 74 58 20 22 24 20 .. ..
Thu nh p th p va trung bnh 1.132,1 1.967,7 31 40 61 19 20 18 17 .. ..
ng a va Thai Bnh Dng 288,4 578,0 21 33 64 16 20 13 9 .. 74
Chu u va Trung a 240,1 317,7 56 67 71 20 9 15 15 .. ..
My Latinh va Carib 233,8 366,5 65 74 55 17 28 27 25 60 80
Trung ng va Bc Phi 83,7 616,9 48 58 58 20 22 31 27 81 ..
Nam a 198,5 345,5 22 27 56 19 25 9 11 27 48
Vung Chu Phi Nam Xahara 87,6 198,0 23 32 62 30 9 28 30 .. ..
Thu nh p cao 616,1 708,4 75 76 53 20 27 17 16 .. ..
283
Bang A.3. iu kin sinh sng th
Din tch
thanh ph
km2
Dn s
th
Nghn
Thu nh p
h gia nh
bnh qun
Ty s
chnh lch
thu nhp t
cao nht
n thp
nht 5 lp
Ty l gia
nha va thu
nhp
Mt
dn trn 1
m2 nha
i lam
bng
phng
tin giao
thng cng
cng
%
Thi gian
i lai n
ni lam
vic
H th ng
cng
%
c thu
rac thng
xuyn
Kha nng
tip cn
nc sach
Nn kinh t Tha nh ph 1993 1993 1993 1993 1993 1993 1993 1993 1993 1993 1993
acmnia Yerevan 215 1.223 1.407 28,4 39,0 13,0 98 52 93 81 98
xtrylia Melbounre 1.148 3.023 30.216 12,0 3,6 55,0 16 25 99 100 100
Bnlaet Baku 2.300 .. 977 8,7 13,0 12,9 80 57 79 .. 100
Dhaka 1.194 7.500 478 6,9 5,0 2,7 .. .. 44 50 ..
Bnanh Tangail 32 155 228 6,9 8,0 1,2 .. 15 .. .. 51
Cotonou 88 559 2.745 6,0 1,6 5,9 .. 60 1 25 60
Blivia Porto novo 50 183 1.479 6,1 3,4 5,5 .. 40 1 25 76
Santa cruz de
la Sierra
165 742 3.786 7,6 2,6 .. 60 25 22 100 87
La Paz 51 726 3.787 11,7 1,2 .. 51 35 58 92 90
El Alto 58 442 1.786 7,2 1,4 .. .. 25 20 95 86
Cochabamba 68 425 4.035 8,3 2,6 .. 46 17 47 95 71
Btxoana Gaborone .. 473 .. .. 7,2 12,5 42 20 33 98 100
Braxin Rio de Janeiro 1.255 5.554 12.087 20,3 5,5 18,9 67 51 87 88 98
Recife .. 1.503 815 28,7 2,2 15,5 70 40 38 95 95
Curitiba .. 1.352 1.091 16,1 5,7 21,0 72 30 75 95 97
Brasilia .. .. 12.087 20,3 3,0 17,3 .. 49 74 95 89
Bungari Sofia .. 1.294 .. .. 5,8 16,7 75 35 98 95 100
Buckiana
Phax
Ouagadougou 170 716 2.622 3,3 8,5 12,2 .. 22 .. 40 75
Bobo-
Dioulasso
67 284 2.379 9,1 10,2 12,0 .. 15 .. 30 81
Bruni Bujumbura 100 278 1.823 17,0 1,9 5,8 .. 30 29 41 93
Camrun Douala 144 1.094 .. .. 4,6 10,0 11 45 3 60 83
Yaounde .. 923 677 .. 3,9 12,6 6 50 3 44 85
Canaa Toronto .. 4.236 49.791 9,5 3,9 41,1 30 23 100 100 100
Trung phi Bangui 163 471 .. .. 6,2 11,2 .. 45 1 25 45
Chi l Dantiago .. 4.820 8.043 16,6 2,4 14,4 54 36 92 95 98
Trung Quc Hefei .. 3.809 2.080 13,8 .. 11,0 0 .. 57 .. 100
Quingdao .. 2.121 1.165 1,8 .. 11,1 .. .. 11 .. 100
Foshan 32 385 3.354 3,2 .. 16,3 0 100 .. 100
Clmbia Bogota 482 5.314 7.120 14,7 3,1 8,8 75 39 99 94 97
CHDC Cng
g
Kinshasa 591 4.566 2.241 6,7 .. .. 61 120 3 0 70
Ct ivoa Abidjan 369 2.468 2.827 7,9 7,2 7,2 49 90 45 70 62
Bouake .. 439 1.820 9,5 5,6 7,4 10 35 .. 35 28
Cratia Zagreb .. 868 4.354 5,9 11,0 22,1 52 26 80 100 90
Cu Ba Havana .. 2.176 .. .. 2,1 16,0 58 42 85 100 85
Camaguey 155 296 .. .. .. 18,7 6 30 46 93 71
Cienfuegos 44 131 .. .. 1,5 19,2 0 30 70 97 100
Pinar del Rio 28 129 .. .. 3,7 21,0 0 80 48 100 93
Sec Prague 496 1.214 .. .. 11,9 26,0 67 57 94 100 100
an Mach Copenhaghen 2.863 .. 29.320 14,0 3,1 44,0 27 22 100 100 100
Gibuti Djibouti .. .. 6.856 12,0 3,7 13,1 19 22 15 65 69
cuao Guayaquil 178 1.773 5.406 12,1 2,0 15,6 50 45 55 70 85
Quito 178 1.615 .. .. 2,4 8,6 0 .. 93 89 ..
Ai Cp Cairo 420 14.524 1.658 6,1 4,9 13,0 58 60 91 65 98
Gharbeya .. 383 1.656 6,1 3,9 16,3 32 30 91 45 99
Assiout 10 322 1.721 6,7 3,1 14,0 2929 25 30 25 93
En Xanvao San salvador 163 1.343 4.320 12,7 2,7 6,6 0 .. 80 46 91
Santa ana 18 142 2.998 10,6 3,2 8,1 0 .. 57 90 82
San Miguel .. 132 3.420 13,2 4,3 9,7 0 .. 46 99 56
xtnia Tallinn 185 468 .. .. 3,6 21,3 0 27 95 99 100
Phap Paris 2.586 9.319 20.899 14,7 4,3 30,0 40 35 98 100 100
Marseille 351 800 14.640 5,2 .. .. 0 25 99 99 100
Strasbourg 78 388 15.942 9,7 .. .. 0 15 98 100 100
Gmbia Banjul .. 479 230 8,1 4,8 11,5 60 40 13 35 74
Grudia Tbilsi 204 1.295 .. .. .. 16,2 98 70 100 52 100
c Cologne 405 1.006 .. .. .. 34,0 17 .. 99 100 100
Duisburg 233 536 .. .. 7,9 32,1 21 .. 100 100 100
Leipzig 151 481 .. .. .. 33,0 33 .. 95 100 100
Wiesbaden 204 266 .. .. .. 37,0 23 .. 100 100 100
Erfurt 268 213 .. .. 5,1 29,1 32 .. 95 100 100
Gana Accra 411 1.718 403 .. 8,0 6,2 47 45 12 60 86
Kumasi .. 758 822 2,9 17,8 5,8 55 20 12 11 57
Tamale 22 193 682 1,9 17,4 5,2 45 18 6 5 38
Hy Lap Athens .. 1.464 .. .. 3,1 29,0 34 53 95 90 100
Goatmala Guatemala City .. 1.327 2.760 76,7 9,0 8,0 53 40 .. 53 64
Ghi N Conakry .. 1.308 .. .. 6,4 6,5 26 55 17 50 75
Hunggari Budapest .. 320 5.621 9,2 7,7 29,4 66 40 90 100 100
n Mumbai .. 12.810 1.504 6,7 3,5 3,5 79 33 51 90 96
Delhi 624 8.957 1.196 11,4 7,0 6,9 53 44 40 77 92
Chennai 612 5.651 1.184 8,0 7,0 6,2 42 22 37 90 60
Bangalore .. 4.472 1.224 6,5 10,8 9,5 46 18 35 96 81
Lucknow .. 1.804 992 7,5 4,6 5,5 1 23 30 74 88
Varanasi 104 1.078 928 7,5 5,1 4,5 21 22 41 88 85
Mysore .. 701 1.236 6,4 7,5 11,8 13 20 60 60 90
Bhiwandi 26 572 .. .. 0,3 2,4 8 15 15 40 86
Gulbarga .. 330 1.028 7,6 3,5 6,1 8 11 14 74 90
Tumkur .. 194 809 6,1 4,9 7,4 21 8 .. 50 86
Hubli-Dharbad .. .. 1.114 7,1 3,6 6,2 37 22 37 89 89
284
PHU LUC
Din tch
thanh ph
km2
Dn s
th
Nghn
Thu nh p
h gia nh
bnh qun
Ty s
chnh lch
thu nhp t
cao nht
n thp
nht 5 lp
Ty l gia
nha va thu
nhp
Mt
dn trn 1
m2 nha
i lam
bng
phng
tin giao
thng cng
cng
%
Thi gian
i lai n
ni lam
vic
H th ng
cng
%
c thu
rac thng
xuyn
Kha nng
tip cn
nc sach
Innxia Jakarta .. 13.048 2.460 6,6 9,9 15,0 38 82 .. 84 93
Bandung .. 1.819 1.625 5,8 12,0 13,1 0 29 27 97 86
Medan .. 1.810 1.674 4,5 5,5 13,9 44 30 19 19 94
Semarang .. 1.076 1.351 6,0 5,4 12,0 14 25 .. 69 88
Banjarmasin .. .. 1.474 4,4 4,0 6,4 12 37 .. 70 94
Surabaya .. .. 1.970 8,1 8,6 11,5 23 23 .. 87 99
Gioocani Amman .. .. 12.813 13,9 6,5 15,4 14 31 79 100 100
Cadcxtan Almaty .. 1.173 .. .. 7,2 14,5 43 35 88 83 100
Knia Mombasa 234 382 .. .. 1,9 5,9 31 27 2 40 95
Nairobi 64 333 .. .. 1,8 15,6 0 64 .. 63 45
Latvia Riga .. 1.026 .. .. .. 19,4 57 27 97 85 100
Libria Monrovia .. 697 .. .. 24,0 14,0 75 60 1 0 20
Ltva Vilnius .. 670 .. .. 5,4 16,2 49 25 94 95 100
Malauy Blantyre .. 403 .. .. 8,3 8,3 39 44 8 20 80
Lilongwe .. 220 .. .. 4,2 6,6 5 31 12 .. 80
Mali Bamako 267 .. .. .. 3,7 3,2 12 40 2 95 53
Mritani Nouakchott 72 576 1.481 8,9 6,4 10,0 45 50 4 15 68
Mnva Chisinau 131 662 1.055 9,7 13,0 15,0 48 25 86 83 100
Mng C Ulaanbaatar 3.542 .. 317 3,2 37,7 9,2 85 29 51 .. 49
Mar c Rabat .. 1.345 7.514 8,1 6,8 10,0 0 .. 95 90 100
Modmbch Maputo .. .. 414 4,9 .. 12,0 13 .. 23 37 73
Namibia Windhoek 69 142 11.618 15,2 6,0 43,0 0 20 75 93 98
Ha Lan Amtersdam 202 724 21.687 5,2 3,5 38,3 0 22 100 100 100
Niu Diln Auckland .. 942 25.900 8,1 4,4 40,0 6 .. 98 .. ..
Nigi Niamey 224 505 1.369 13,2 7,3 7,7 17 27 .. 25 77
Nigiria Lagos 959 5.968 492 18,2 10,0 5,5 54 85 2 8 75
Ibandan 2.937 1.941 415 50,0 6,8 9,0 40 40 .. 40 70
Kano 123 1.510 340 6,9 3,2 2,8 56 .. 25 38 16
Onitsha 9 .. 623 18,5 .. 12,0 53 33 .. 38 95
Pakixtan Lahore .. 5.150 3.298 7,7 16,0 1,2 16 25 74 50 90
Paragoay Asuncion 67 949 5.496 8,8 5,3 4,7 31 60 10 79 58
Pru Lima .. 6.232 1.109 .. 9,2 25,7 65 35 69 57 87
Trujillo 45 509 .. .. 3,8 15,2 74 30 71 48 98
Philipine Manila .. .. 5.318 8,4 .. 34,1 40 120 80 85 94
Ba lan Warsaw .. .. 3.021 3,1 5,4 18,2 0 34 91 97 100
Rumani Bucharest .. 2.350 .. .. 6,8 12,9 65 78 90 86 98
LB Nga Kostroma .. .. 2.357 5,1 5,1 17.8 65 21 91 90 100
Moscow .. .. 4.040 7,6 17,0 19,7 85 62 100 100 100
Nizhny
novgorod
.. .. 2.459 4,6 6,4 17,1 78 35 95 100 100
Novgorod .. .. 2.865 5,9 7,3 16,3 44 30 96 99 100
Ryazan .. .. 2.348 6,9 8,9 16,2 88 25 62 99 100
Xngan Dakar .. 1.801 3.008 17,0 3,0 8,1 53 45 25 75 92
Kaolack .. 187 1.488 20,9 .. .. 13 27 3 .. 56
Ziguinchor .. 155 1.150 22,0 .. .. 27 20 2 .. 30
Mbour .. 101 2.192 15,9 .. .. 20 31 2 .. 79
Xira Ln Freetown 82 395 370 11,4 .. 10,0 0 .. 1 .. 53
Xlvnia Bratislava 2.144 651 3.984 5,1 5,6 22,3 72 34 96 100 100
Ljublijana 275 316 11.729 6,1 .. .. 1 22 99 99 100
Xri lanca Maribor 738 185 9.314 6.2 .. .. 41 28 58 90 100
Xung Colombo .. 2.190 436 3,4 .. 18,7 74 35 60 94 98
Thuy in Khartoun 249 826 .. .. .. 21,9 63 42 3 12 55
Tandania Stockholm 309 .. 30.840 4,5 4,6 40,0 37 35 100 100 100
Arusha .. .. 564 4,1 5,0 5,0 61 30 16 .. 60
Dar es Salaam .. .. 564 4,1 5,0 4,5 48 30 6 25 60
Mwanza 94 .. .. .. 5,0 4,0 24 30 8 15 74
Tg Lome 288 802 .. .. 3,5 12,0 30 30 .. 37 ..
Tuynidi Tunis .. 1.684 4.032 6,0 5,2 12,0 0 45 73 61 96
Ugana Kampala 202 840 .. .. 2,3 4,0 45 23 9 20 87
Cac tiu vng
quc arp
thng nht
Dubai 604 594 26.564 22,8 .. .. 0 18 60 100 100
Anh Hertfordhire 1.604 1.000 28.270 10,9 6,0 34,8 7 27 100 100 100
Glasgow .. 618 7.329 1,8 4,5 .. 39 .. 99 .. 99
Bedfordshire .. 539 32.080 10,9 3,0 34,6 10 .. 93 98 98
Cardiff 137 306 .. .. 2,9 17,5 13 .. 100 100 100
My Newyord .. .. 39.256 14,8 6,3 .. 51 37 99 .. 100
Vit nam Ha Ni 47 .. 32.966 3,4 10,4 5,8 0 .. 40 45 100
Ymen Sana'a .. .. 183 .. 17 4,0 0 15 12 51 60
CHLB Nam t Belgrade 765 1.318 .. .. 16 19,4 0 35 71 86 99
Novi Sad 290 232 .. .. 30,0 21,8 60 21 93 95 100
Nis 150 214 .. .. 17,4 19,7 61 25 84 87 92
Dmbia Lusaka .. .. 867 14,0 6,5 6,9 65 20 36 .. 60
Dimbabu Harare .. .. 754 5,0 9,8 8,0 48 56 93 100 97

285
Bang A.4. Mi trng
Thay i kh hu a dang sinh vt
Lng kh Cacbonc
thai ra
San lng in Cac loai chim, thu Cac loai thc vt bc
cao
Ng nghip
Ty tn % th gii Ty KW % cua nhin
liu
San lng
nhin liu hoa
thach nghn
tn
S lng S lng b
e doa
S lng S lng b
e doa
San lng anh bt hang
nm
Nghn tn
Nn kinh t 1996 1996 1996 1996 1996 1997 1997 1997 1997 1970 1998
Angiri 94,3 0,4 21 99 115.700 284 23 3.164 141 25 103
achentina 129,9 0,6 70 56 68.249 1.217 68 9.372 247 163 925
xtrylia 306,6 1,4 177 90 182.819 901 103 15.63 2.245 54 128
Blivia 10,1 0,0 3 36 4.290 1.590 51 17.367 227 0 1
Braxin 273,4 1,2 290 5 49.577 1.886 174 56.215 1.358 407 545
Canada 40,4 1,8 571 21 293.525 619 12 3.270 278 1.127 443
Chil 48,8 0,2 31 45 2.684 387 34 5.284 329 1.101 7.270
Trung Quc 3.363,5 14,9 1
080
81 874.408 1.494 165 32.200 312 2.076 10.087
Clmbia 65,3 0,3 45 20 56.817 2.054 99 51.220 712 16 103
Cxatariica 4,7 0,0 5 14 .. 805 27 12.119 527 5 16
Cu Ba 31,2 0,1 13 92 1.221 168 22 6.522 888 86 57
an Mach 56,6 0,3 54 95 16.005 239 5 1.450 2 1.184 1.587
cuado 24,5 0,1 9 32 20.100 1.690 81 19.362 824 81 484
Ai Cp 97,9 0,4 58 81 57.621 251 26 2.076 82 25 105
c 861,2 3,8 551 65 93.004 315 13 2.682 14 851 198
Hy Lap 80,6 0,4 42 90 7.765 346 23 4.992 571 84 138
Goatmala 6,8 0,0 4 21 740 708 12 8.681 355 1 1
n 997,4 4,4 435 82 193.816 1.239 148 16.000 1.236 941 2.420
Innxia 245,1 1,1 67 83 172.364 1.955 232 29.375 264 732 2.868
Iran 266,7 1,2 91 92 219.538 463 34 8.000 2 16 237
Italia 403,2 1,8 239 80 22.129 324 17 5.599 311 295 261
Giamaica 10,1 0,0 6 93 .. 137 11 3.308 744 9 9
Nht Ban 1.167,7 5,2 1.003 59 6.327 382 62 5.565 707 7.229 4.587
Cadcxtan 173,8 0,8 59 88 61.923 .. 30 .. 71 .. 0
Knia 6,8 0,0 4 9 .. 1.203 67 6.506 240 8 4
CHDC Triu Tin 254,3 1,1 35 36 18.107 .. 26 2.898 4 445 1.599
Han Quc 408,1 1,8 223 66 2.228 161 25 2.898 66 521 1.729
Coet .. .. 25 100 112.600 41 4 234 0 3 6
Libia 40,6 0,2 18 100 77.617 167 13 1.825 57 6 34
Maagaxca 1,2 0,0 .. .. .. 307 74 9.505 306 11 71
Malaixia 119,1 0,5 51 90 66.757 787 76 15.500 490 243 921
Mritani 1,7 0,0 .. .. .. 31 14 750 294 5 17
Mhic 348, 1 1,5 163 72 195.899 1.219 100 26.071 1.593 212 981
Ha Lan 155,2 0,7 85 92 71.543 246 9 1.221 1 200 380
Niu Di Ln 29,8 0,1 36 21 8.965 160 47 2.382 211 40 453
Nigiria 83,3 0,4 15 63 105.266 955 35 4.715 37 78 212
Nauy 67,0 0,3 104 0 198.023 297 7 1.715 12 2.896 2.475
Panama 6,7 0,0 4 37 .. 950 27 9.915 1.302 46 162
Pru 26,2 0,1 17 22 6.972 1.882 110 18.245 906 12.468 9.441
Philppin 63,2 0,3 37 63 523 548 135 8.931 360 784 1.561
Ba Lan 356,8 1,6 141 98 97.962 311 16 2.450 27 447 338
B ao Nha 47,9 0,2 34 54 60 270 20 5.050 269 453 237
Puect Ri C 15,8 0,1 .. .. .. 121 14 2.493 223 2 2
LB Nga 1.579,5267,8 7,0 846 68 889,367 897 69 .. 214 .. 3.787
Arp Xut 267,8 1,2 98 100 474.997 232 20 2.028 7 17 39
Nam Phi 292,7 1,3 198 93 113.023 843 49 23.420 2.215 1.205 560
Ty Ban Nha 232,5 1,0 173 43 10.981 360 29 5.050 985 1.235 967
XriLanCa 7,1 0,0 5 28 .. 338 25 3.314 455 86 204
Tandania 2,4 0,0 2 12 3 1.138 63 10.008 436 20 39
Thai Lan 205,4 0,9 87 91 21.951 881 79 11.625 385 946 2.462
Th Nh Ky 178,3 0,8 95 57 16.018 418 29 8.650 1.876 168 578
Ucraina 397,3 1,8 182 51 57.293 .. 25 .. 52 .. 381
Cac tiu vng
quc A cp thng
nht
81,8 0,4 20 100 148.818 92 7 .. 0 40 105
Anh 557,0 2,5 346 70 242.852 280 6 1.623 18 1.028 781
My 5.501,0 23,4 3.652 69 1.386.112 1.078 85 19.473 4.669 1.575 3.580
Vnxula 144,5 0,6 75 29 188.822 1.486 46 21.073 426 98 367
Vit Nam 37,6 0,2 17 100 17.470 748 85 10.500 341 407 412
Th gii 22.653,9t 100,0w 13.621t 62w .. .. .. .. .. 46.462t 75.144t
Thu nhp thp 1.448,1 6,4 672 72 .. .. .. .. .. ..
Thu nhp Trung
bnh
10.068,9 44,4 4.447 69 .. .. .. .. .. 22.657 48.358
Thu nhp trung
bnh lp di
7.512,7 33,2 3.041 72 .. .. .. .. .. 18.360 35.282
Thu nhp trung bh
lp trn
2.556,2 11,3 1.407 61 .. .. .. .. .. 4.297 13.075
Thu nhp thp va
trung bnh
11.517,0 50,8 5.119 69 .. .. .. .. .. 25.531 53.749
ng a va Thai
Bnh Dng
4.309,5 19,0 1.379 81 .. .. .. .. .. 6.003 20.646
Chu u va Trung
a
3.412,7 15,1 1.78 68 1.308.476 .. .. .. .. .. ..
My La tinh va
Carib
1.209,1 5,3 810 32 .. .. .. .. .. 14.752 20.592
Trung ng va
Bc Phi
988,6 4,4 380 93 1.089.769 .. .. .. .. 567 1.567
Nam a 1.125,1 5,0 509 79 .. .. .. .. .. .. ..
Vung Chu Phi
Nam Xahara
472,1 2,1 261 79 .. .. .. .. .. .. 2.266
Thu nhp cao 11.136,9 49,2 8.503 58 .. .. .. .. .. 20.931 21.396
CAC CH S CHON LOC V
TNH HNH
PHAT TRIN TH GII
Go thu cuc ch s mo chon loc v tInh hInh phut trn Th go
Cuc bung
T6ng quan
ang 1 Quy m nn kInh f
ang 2 Chaf Iuong cuc sng
Nguoi Jn
ang 3 S dan va Iuc Iuong Iao dng
ang 4 Tnh frang ngheo kh
ang 5 Phan phI fhu nhap hoc fIu fhu
ang 6 CIao duc
ang 7 Y f
M6i truong
ang 8 Su dung daf va nng suaf nng nghIp
ang 9 Su dung nuoc, muc d pha rung va nhung khu vuc duoc bao v
ang 10 Su dung nng Iuong va kh fhaI
Ncn kinb tc
ang 11 Tng fruong kInh f
ang 12 Co cau san Iuong
ang 13 Co cau cau
ang 14 Hoaf dng faI chnh cua chnh quyn frung uong
ang 15 TaI khoan vang IaI frong can can fhanh foan va du fru quc f
Nba nuoc ca tbi truong
ang 16 Hoaf dng faI chnh cua khu vuc fu nhan
ang 17 VaI fro cua chnh phu frong nn kInh f
ang 18 Nng Iuong va van faI
ang 19 IIn Iac, fhng fIn va khoa hoc - cng ngh
Cac m6i /icn kct toan cu
ang 20 Mau dIch foan cau
ang 21 VIn fro va cac Iung faI chnh
ang 1a Cac ch s fhen chf dI voI cac nn kInh f khac
Chu thIch ky thut
Cuc ngun du lu
Phn lou cuc nn knh t theo thu nhp vu theo khu vuc, 1999
MUC LUC
Cac ch s chon Ioc v fnh hnh phaf frIn fh gIoI cung cap mf fap hop cf IoI cac ch s chuan muc Iay fu
cac du IIu phaf frIn cua Ngan hang fh gIoI. Cach frnh bay cua 21 bang van gIu IaI cach frnh bay fruyn
fhng du IIu v kInh f xa hI cua hon 130 nn kInh f frong nm gan nhaf, ma du IIu nay co duoc d so
sanh voI du IIu frong nm fruoc do. Mf bang phu fhm frnh bay nhung ch s co ban dI voI 78 nn kInh
f voI s IIu raI rac, hay co s dan duoI 1,5 frIu nguoI.
Cac ch s duoc frnh bay o day duoc chon ra fu hon 500 ch s frong Cac ch s v fnh hnh phaf frIn
fh gIoI 1999. uoc xuaf ban hang nm, Cac ch s v fnh hnh phaf frIn fh gIoI phan anh mf caI nhn
foan dIn v qua frnh phaf frIn. Chuong mo dau bao cao v nhung frIn vong va fnh hnh cua su fIn b
kInh f va xa hI frong cac nuoc dang phaf frIn, Iay fhuoc do bng kha nng fhuc hIn sau muc fIu quc f.
Nm phan chnh cua chuong nay fhua nhan su dong gop cua mf Ioaf nhung nhan f, phaf frIn ngun vn
con nguoI, kha nng bn vung v mI fruong, fhuc hanh kInh f vI m, phaf frIn khu vuc fu nhan va nhung
mI IIn kf foan cau anh huong dn mI fruong bn ngoaI cho phaf frIn. Cac ch s v fnh hnh phaf frIn
fh gIoI duoc b sung co so du IIu cua dIa C - ROM duoc cng b rIng re, cho phep fIp can hon 1.000 bang
du IIu va 500 ch s fheo Ioaf fhoI gIan cua 227 nuoc va khu vuc.
S p x p ca c ch s cho n lo c v tnh hnh pha t tri n th gi i
ang 1 va bang 2, Th gIoI quan, xem xef fng quaf v nhung van d phaf frIn chu chf. an chung sng
frong mI nn kInh f gIau va ngheo nhu fh nao7 Muc d phuc IoI fhuc f duoc phan anh frong fy I suy dInh
duong va fu vong o fre em nhu fh nao7 TuI fho frung bnh cua fre so sInh ra sao7 Ty I phan frm nguoI Ion
mu chu Ia bao nhIu7 Nhung bang fu 3 dn 7, NguoI dan, ch ra muc d fIn b frong phaf frIn xa hI frong
fhap ky qua. Cac du IIu v fng dan s, su fham gIa vao Iuc Iuong Iao dng va phan phI fhu nhap duoc dua
vao day. Thuoc do v fnh frang khoe manh nhu chI ph y f, fy I fham gIa nhap hoc va nhung phan bIf v
gIoI frong kha nng co duoc frI fhuc gIao duc cung duoc frnh bay o day.
Nhung bang fu 8 dn 10, MI fruong. Tap hop cac ch s co ban v vIc su dung daf va san Iuong nng
nghIp, cac ngun faI nguyn nuoc, fIu fhu nng Iuong va kh fhaI cacbonc.
Nhung bang fu 1 1 dn 15 , Nn kInh f, frnh bay fhng fIn v co cau va fng fruong cua cac nn kInh
f fh gIoI, k ca nhung fhng k faI chnh cua chnh phu va fom Iuoc v can can fhanh foan.
GII THIU CAC CH S CHON LOC
V TNH HNH PHAT TRIN TH GII
289
Nhung bang 16 dn 19, Nha nuoc va fhI fruong xem xef vaI fro cua khu vuc nha nuoc va khu vuc fu
nhan frong vIc fao Iap co so ha fang can fhIf cho fng fruong kInh f. Nhung bang nay frnh bay fhng fIn
v dau fu fu nhan, fhI fruong chung khoan va cac hoaf dng kInh f cua nha nuoc |k ca chI ph quan su),
cung nhu mf bang gm day du cac ch s v fhng fIn v cng ngh fhng fIn va cac hoaf dng nghIn cuu
va phaf frIn.
Nhung bang fu 20 dn 21, Cac mI IIn kf foan cau, chua dung fhng fIn v cac Iung fhuong maI va
faI chnh, k ca vIn fro va cho vay dI voI cac nuoc dang phaf frIn.
o cng vIc hang dau cua Ngan hang fh gIoI Ia fhuc hIn cho vay va c van v chnh sach cho cac nuoc
fhanh vIn co fhu nhap fhap va frung bnh, nn nhung van d bao frum frong cac bang nay fap frung chu
yu vao cac nn kInh f do. O noI nao co sn fu IIu fh fhng fIn v cac nn kInh f co fhu nhap cao duoc dua
ra d so sanh. c gIa, nu mun, co fh fham khao nhung an pham fhng k cua mI quc gIa, hay nhung
an pham cua T chuc hop fac va phaf frIn kInh f |OC) va IIn mInh chau u, d co fhm fhng fIn v
cac nn kInh f co fhu nhap cao.
Phn loa i ca c n n kinh t
Nhu frong cac phan khac cua bao cao, fIu ch co ban duoc su dung frong Cac ch s chon Ioc v fnh hnh
phaf frIn fh gIoI d phan IoaI cac nn kInh f va phan bIf frn quy m rng cac gIaI doan phaf frIn kInh
f Ia fng san pham quc dan |CNP) fnh fheo dau nguoI. Cac nn kInh f duoc phan fhanh ba IoaI fheo fhu
nhap. Su phan IoaI duoc su dung frong Ian xuaf ban nay da duoc cap nhaf d phan anh nhung huong dan
hoaf dng hIn hanh cua Ngan hang fh gIoI. Nhung muc phan bIf CNP fnh fheo dau nguoI duoc fnh nhu
sau: fhu nhap fhap, 760 d Ia hay f hon vao nm 1998; fhu nhap frung bnh 761 dn 9.360 d Ia; va fhu nhap
cao 9.361 d Ia fro In. Mf su phan chIa CNP fnh fheo dau nguoI nua faI muc 3.030 d Ia duoc fhuc hIn
gIua cac nn kInh f co fhu nhap frung bnh Iop duoI va cac nn kInh f co fhu nhap frung bnh Iop frn. Cac
nn kInh f fIp fuc duoc phan IoaI fheo khu vuc. Xem bang Phan IoaI cac nn kInh f o cuI quyn, frong
ban IIf k cac nn kInh f fheo fung nhom fhu nhap |k ca cac nn kInh f co s dan duoI 1,5 frIu nguoI).
I khI, su phan IoaI mI nn kInh f duoc xem xef IaI, boI v gIa frI gIoI han o frn, hay muc d do CNP
fnh fheo dau nguoI cua mI nn kInh f fhay dI. KhI co su fhay dI nhu vay, nhung fap hop duoc dua vao
dua frn su phan IoaI do duoc fnh IaI cho fhoI ky fruoc d duy fr su nhaf quan cua Ioaf fhoI gIan. CIua 1998
va 1999 mf s Ion cac nuoc da fhay dI su phan IoaI, dan dn su fhay dI quan frong frong fap hop v fhu
nhap va khu vuc. V du, Han Quc fruoc day duoc xp vao nhom nn kInh f co fhu nhap cao; nay da gIam
xung nhom co fhu nhap frung bnh Iop frn; do vay du IIu v Han Quc duoc dua vao fap hop cac nuoc
dang phaf frIn o ng a va ThaI nh uong. VIc xem xef IaI nhung fnh foan cua Trung quc v CNP fnh
fheo dau nguoI da Iam cho nn kInh f nay duoc xp vao nn kInh f co fhu nhap fhap. Nhung fhay dI duoc
fh hIn nhu sau: Nam PhI chuyn fu fhu nhap frung bnh Iop frn xung fhu nhap frung bnh Iop duoI;
IndnxIa va Quan dao XImng fu fhu nhap frung bnh Iop duoI xung fhu nhap fhap; Crnada va Panama
fu frung bnh Iop duoI In fhu nhap frung bnh Iop frn; va AnbanI cung nhu xnIa va HecxgvIna fu fhu
nhap fhap sang fhu nhap frung bnh Iop duoI.
Ca c ngu n d li u va phng pha p lu n
Cac du IIu v kInh f - xa hI va mI fruong frnh bay o day duoc Iay fu mf s ngun: suu fap cac du IIu
ban dau cua Ngan hang fh gIoI, nhung an pham fhng k cua cac nuoc fhanh vIn, nhung vIn nghIn cuu
nhu VIn ngun Iuc fh gIoI, va cac f chuc quc f nhu IIn hop quc va cac co quan chuyn mn cua no,
Quy fIn f fh gIoI va T chuc hop fac va phaf frIn kInh f |xem Nhung ngun du IIu o sau phan Chu fhch
ky fhuaf d co mf danh sach day du). Mc du cac chuan muc quc f v pham vI bao frum, dInh nghIa va
phan IoaI duoc ap dung cho phan Ion cac s fhng k do cac nuoc va cac co quan quc f dua ra, song khng
franh khoI nhung khac bIf v pham vI bao frum hay fnh fhoI su va v nng Iuc va nhung ngun danh cho
vIc fap hop va bIn soan nhung du IIu co ban. Trong mf s van d, nhung ngun du IIu khac nhau doI hoI
290
CAC CH S CHON LOC V TNH HNH PHAT TRIN TH GII
cac nhan vIn cua Ngan hang fh gIoI phaI xem xef IaI d dam bao nhung du IIu duoc frnh bay Ia dang fIn
cay nhaf. Trong mf s fruong hop ca bIf, ch nao ma du IIu co sn bI coI nhu qua yu d cung cap nhung
fhuoc do dang fIn cay v muc d hay khuynh huong, hoc khng phu hop voI cac chuan muc quc f, fh du
IIu khng duoc frnh bay.
u IIu duoc frnh bay noI chung Ia nhaf quan voI nhung du IIu frong Cac ch x v fnh hnh phaf
frIn fh gIoI 1999. Tuy nhIn, du IIu duoc hIu chnh va cap nhaf o baf cu ch nao ma nhung fhng fIn moI
co duoc. Nhung su khac nhau co fh cung phan anh nhung hIu chnh frong cac xuaf ban pham fruoc day va
phan anh nhung fhay dI v mf phuong phap Iuan. o vay, nhung du IIu v cac fhoI ky khac nhau co fh
duoc xuaf ban frong cac Ian xuaf ban khac nhau frong cac an pham cua Ngan hang fh gIoI. Chung fI
khuyn dc gIa khng nn so sanh nhung Ioaf du IIu gIua cac xuaf ban pham khac nhau hay nhung Ian
xuaf ban khac nhau cua cung mf xuaf ban pham. u IIu fheo Ioaf fhoI gIan nhaf quan co frong dIa C-
ROM v Cac ch x v fnh hnh phaf frIn fh gIoI 1999.
Taf ca nhung s IIu bng d Ia Ia d Ia My fheo gIa hIn hanh, fru khI duoc nu fheo cach khac. Nhung
phuong phap khac nhau duoc su dung d quy chuan hoa fu cac du IIu v fIn f quc gIa duoc mIu fa frong
Chu fhch ky fhuaf.
Nh ng th c o t ng k t
Nhung fhuoc do fng kf o cuI mI bang, hoc Ia nhung fng s |bIu fhI bng chu f nu nhung fng s bao
gm nhung uoc fnh cho nhung du IIu khng duoc fnh dn va cac nuoc khng bao cao du IIu, hoc bIu fhI
bng chu s dI voI nhung fng s don gIan), nhung bnh quan gIa quyn |v) hoc nhung gIa frI frung bnh |m)
duoc fnh cho cac nhom nn kInh f. Nhung nuoc ma du IIu khng duoc nu In frong cac ban chnh |Ia cac
nuoc duoc frnh bay frong bang 1a) da duoc dua vao nhung fhuoc do fng kf khI co du IIu, hoc nu khng
co fh duoc dua vao dua frn gIa dInh rng chung dI fheo khuynh huong cua nhung nuoc bao cao. Iu nay
dem IaI mf fhuoc do fng s nhaf quan hon bng cach fIu chuan hoa pham vI bao frum fheo nuoc, dI voI
mI fhoI ky duoc nu. Tuy nhIn, noI nao ma Iuong fhng fIn bI bo qua chIm foI 1/3 hoc hon nua frong uoc
fnh fng fh, fh fhuoc do fheo nhom duoc ghI nhan Ia khng sn co. oan frong Nhung phuong phap fhng
k o phan Chu fhch ky fhuaf cung cap fIp nhung fhng fIn v nhung phuong phap fng hop. S gIa quyn
duoc su dung fao nn fng s duoc IIf k frong phan Chu fhch ky fhuaf cho mI bang.
Thu t ng va pha m vi bao tru m theo n c
Thuaf ngu nuoc khng co ham y v dc Iap chnh frI , nhung co fh phan anh baf ky Ianh fh nao ma cac co
quan huu frach cua no dua fIn v cac s fhng k xa hI hay kInh f rIng bIf. Cac du IIu da duoc frnh bay
dI voI nhung nn kInh f nhu chung da duoc fao fhanh frong nm 1998, va nhung du IIu IIch su duoc fu
chnh IaI d phan anh nhung dan xp chnh frI hIn hanh. Trong cac bang, nhung ngoaI I du duoc Iuu y.
f dau fu ngay 1 fhang 7, 1997 Trung Quc da gIanh IaI chu quyn cua mnh faI c khu hanh chnh
Hng Cng. u IIu v Hng Cng cua Trung Quc duoc ch ra o dong rIng fIp sau muc v Trung Quc, va
duoc dua vao fap hop nhung nn kInh f co fhu nhap cao. u IIu cua Trung Quc khng gm du IIu cua aI
Ioan cua Trung Quc, fru khI duoc ghI chu mf cach khac.
u IIu duoc ch ra rIng bIf khI nao co fh duoc cho nhung nuoc hnh fhanh fu TIp Khc fruoc day:
Cng hoa Sec va Cng hoa XIvakIa.
u IIu duoc frnh bay rIng voI rIforIa khI nao co fh duoc; fuy nhIn frong hau hf fruong hop fruoc
nm 1992, chung nm frong du IIu dI voI fIpIa.
u IIu dI voI nuoc uc Ia noI dn nuoc uc fhng nhaf, fru phI ghI chu mf cach khac.
u IIu dI voI CIoocdanI ch d cap dn vung o ng, fru phI ghI chu mf cach khac.
291
Nm 1991, IIn bang cng hoa xa hI chu nghIa XvIf da chnh fhuc phan ra fhanh 15 nuoc: AcmnIa,
AdecbaIgIan, Iaruf, xfnIa, CrudIa, Cadcxfan, Curoguxfan, IafvIa, Ifva, Mndva, IIn bang Nga,
TafgIkIxfan, TucmnIxfan, !craIna va !dobkIxfan. O noI nao co fh, du IIu duoc frnh bay cho nhung
nuoc rIng re.
u IIu dI voI Cng hoa Ymen Ia noI dn nuoc nay fu khI no duoc fhanh Iap, fuc Ia fu nm 1990 fro
dI; du IIu dI voI nhung nm fruoc do Ia noI dn nuoc Cng hoa dan chu nhan dan Ymen fruoc day va nuoc
Cng hoa Arap Ymen fruoc day, fru phI duoc chu fhch fheo cach khac.
O noI nao co fh, du IIu frnh bay dI voI fung nuoc duoc fhanh Iap fu Nam Tu fruoc day: xnIa va
HecxgvIna, CrafIa, Cng hoa MaxdnIa fhuc Nam Tu fruoc day, XIvnIa va Cng hoa IIn bang Nam
Tu |XecbIa va Mnfngr).
Chu thch ky thu t
V chaf Iuong du IIu va nhung so sanh gIua cac nuoc fhuong chua chc chn, dc gIa nn fra cuu Chu
fhch ky fhuaf, bang Phan IoaI cac nn kInh f fheo fhu nhap va fheo khu vuc va cac ghI chu cuI frang cua
cac bang. suu fam fu IIu rng hon, xIn xem Cac ch s v fnh hnh phaf frIn fh gIoI 1999. Phan Cac
ngun du IIu fIp sau Chu fhch ky fhuaf IIf k nhung ngun bao ham nhung dInh nghIa va nhung mIu
fa foan dIn hon v nhung KhaI nIm da duoc dung.
Mun co fhm fhng fIn v Cac ch s chon Ioc v fnh hnh phaf frIn fh gIoI va nhung an pham khac
cua Ngan hang fh gIoI, xIn vuI Iong IIn h voI:
InformafIon Cenfer, eveIopmenf afa Croup
The WorId ank
1818 H Sfreef, N. W.
WashIngfon, . C. 20433
uong day nong: |800) 590-1906 hay |202) 473-7824
Iax: |202) 522-1498
-maII: InfovorIdbank.org
WorId WIde Web: hffp.//vvv.vorIdbank.org/vdI
df mua cac an pham cua Ngan hang fh gIoI, xIn guI yu cau qua duong e-maII fheo dIa ch
booksvorIdbank.org, hay guI v WorId ank PubIIcafIons fheo dIa ch o frn, hay goI dIn fhoaI fheo s
202) 478-1155.
292
Bang 1. Quy m nn kinh t
Tng san phm quc dn (GNP) GNP u ng i
GNP tnh theo ngang gia sc mua
(PPP)
b
Theo u ngi
Dn s
(Triu)
Din tch
t (nghn
km
2
)
Mt
dn s
(ngi/km
2
)
Ty la Xp th
Ty l tng
bnh qun
hang nm
(%)
la Xp th
Ty l tng
bnh qun
hang nm
(%)
Ty la
la Xp th
Nn kinh t 1998 1996 1998 1998
b
1998 1997-1998 1998
b
1998 1997-1998 1998 1998 1998
Anbani 3 29 123 2,7 137 .. 810 144 .. .. .. ..
Angiri 30 2.382 13 46,5 -50 7,3 1.550 116 5,0 131,4
c
4.380
c
104
nggla 12 1.247 10 4,1 121 7,9 340 178 4,8 10,1
c
840
c
197
achentina 36 2.780 13 324,1 17 4,0 8.970 55 2,7 368,5 10.200 64
acmnia 4 30 135 1,8 156 .. 480 162 .. .. .. ..
xtrylia 19 7.741 2 380,6 14 3,8 20.300 24 2,6 377,5 20.130 25
ao 8 84 98 217,2 21 3,4 26.850 12 3,2 183,9 22.740 16
Adecbaigian 8 87 91 3,9 125 9,4 490 161 8,1 14,3 1.820 157
Bnglae t 126 144 965 44,0 52 5,0 350 175 3,4 137,7 1.100 188
Blarut 10 208 49 22,5 61 .. 2.200 102 .. .. .. ..
B 10 33 311 268,0 19 2,9 25.380 15 2,7 239,7 23.480 12
Bnanh 6 113 54 2,3 142 4,5 380 173 1,5 7,5 1.250 182
Blivia 8 1.099 7 7,9 94 4,7 1.000 138 2,3 22,4 2.820 140
Btxoana 2 582 3 5,6 107 5,5 3.600 82 3,5 13,0 8.310 70
Braxin 166 8.457 20 758,0 8 0,0 4.570 72 -1,4 1.021,4 6.160 88
Bungari 8 111 75 10,1 84 .. 1.230 131 .. .. .. ..
Buckina Phax 11 274 39 2,6 140 6,3 243 196 3,8 11,0
c
1.020
c
191
Burundi 7 28 256 0,9 173 4,6 140 206 2,2 4,1
c
620
c
207
Campuchia 11 181 61 3,0 135 -0,1 280 191 -2,3 13,3 1.240 184
Camrun 14 475 31 8,7 89 6,7 610 156 3,8 25,9 1.810 158
Canaa 31 9.971 3 612,2 9 6,1 20.020 26 5,1 735,6 24.050 9
Trung Phi 3 623 6 1,0 170 4,5 300 186 2,6 4,5
c
1.290
c
181
Sat 7 1.284 6 1,7 160 .. 230 197 .. .. .. ..
Chil 15 757 20 71,3 42 8,0 4.810 71 6,5 191,1 12.890 53
Trung Quc 1.227 9.597
d
133 928,9 7 7,4 750 149 6,5 3.983,6 3.220 129
Hng Cng (Trung Quc) 7 1 6.755 158,3
c
24 -5,1 23.670
c
21 -7,8 147,1 22.000 18
Clmbia 41 1.139 39 106,1 35 5,6 5.600 95 3,7 306,0 7.500 76
CHDC Cngg 48 2.345 21 5,3 108 4,0 110 209 0,7 36,4
c
750
c
200
CH Cngg 3 342 8 1,9 151 11,9 690 153 8,9 4,0 1.430 174
Cxta Rica 4 51 69 9,8 85 4,7 2.780 93 3,1 23,3 6.620 86
Ct ivoa 14 322 46 10,1 83 5,7 700 152 3,6 25,0 1.730 161
Cratia 5 57 82 20,7 63 .. 40520 73 .. .. .. ..
Sec 10 79 133 51,8 48 .. 5.040 69 .. .. .. ..
an Mach 5 43 125 176,4 23 3,0 33.260 6 2,6 126,4 23.830 11
minicana 8 49 171 14,6 78 6,5 1.770 109 4,6 38,8 4.700 99
cuao 12 284 44 18,6 70 2,1 1.530 119 0,2 26,3 4.630 100
Ai cp 61 1.001 62 79,2 40 5,1 1.290 127 3,3 192,5 3.130 132
En Xanvao 6 21 292 11,2 81 3,6 1.850 107 1,4 17,3 2.850 139
ritria 4 118 38 0,8 176 -4,0 200 202 -6,7 3.7 950 193
Extnia 1 45 34 4,9 112 .. 3.390 87 .. .. .. ..
tipia 61 1.104 61 6,1 104 -0,8 100 210 -3,2 30,8 500 208
Phn Lan 5 338 17 124,3 30 5,2 24.110 19 4,8 104,5 20.270 23
Phap 59 552 107 1.466,2 4 3,2 24.850 17 2,9 1.312,0 22.320 17
Gruia 5 70 78 5,1 109 .. 930 139 .. .. .. ..
c 82 357 235 2.122,7 3 -0,4 25.850 13 -0,4 1,708,5 20.810 20
Gana 18 239 81 7,2 98 4,6 390 171 1,9 29,8
c
1.610
c
168
Hy lap 11 132 82 122,9 31 3,7 11.650 47 3,4 137,2 13.010 52
Goatmala 11 109 100 17,7 72 4,8 1.640 115 2,1 44,0 4.070 107
Ghin 7 246 29 3,8 127 4,3 540 159 1,9 12,5 1.760 160
Haiti 8 28 277 3,1 134 3,0 410 167 1,1 9,6
c
1.250
c
182
nurat 6 112 55 4,5 117 3,9 730 151 1,0 13,2 2.140 154
Hunggari 10 93 110 45,6 51 .. 4.510 74 .. .. .. ..
n 980 3.288 330 504,3 11 6,1 430 165 4,2 1.660,9 1.700 163
Innxia 204 1.905 112 138,5 28 -14,8 680 154 -16,2 568,9 2.490 141
Iran 62 1.633 38 109,6 33 .. 1.770 109 .. .. .. ..
Ailen 4 70 53 67,5 43 9,0 18.340 27 8.5 67,5 13.340 30
Ixraen 6 21 290 95,2 36 1,9 15.940 32 -0,4 103,4 17.310 33
Italia 58 301 196 1.166,2 6 2,3 20.250 25 2,2 1.163,4 20.200 24
Giamaica 3 11 238 4,3 118 -1,1 1.680 113 -1,9 8,3 3.210 130
Nht ban 126 378 335 4.089,9 2 -2,6 32.380 7 -2,8 2.928,4 23.180 14
Gioocani 5 89 51 6,9 100 0,3 1.520 120 -2,5 14,8 3.230 128
Cadcxtan 16 2.717 6 20,6 64 -2,6 1.310 126 -2,0 53,4 3.400 126
Knia 29 580 51 9,7 86 1,5 330 180 -0,9 33,1 1.130 187
Han Quc 46 99 470 369,9 15 -6,3 7.970 59 -7,1 569,3 12.270 55
Coet 2 18 105 .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Crgxtan 5 199 24 1,6 162 4,2 350 175 2,8 10,3 2.200 152
Lao 5 237 22 1,6 163 4,0 330 180 1,4 6,5
c
1.300
c
180
Latvia 2 65 39 5,9 150 .. 2.430 98 .. .. .. ..
Libng 4 10 412 15,0 77 4,3 3.560 84 2,7 25,9 6.150 89
Lxth 2 30 68 1,2 168 -3,1 570 158 -5,4 4,8
c
2.320
c
147
Lytva 4 65 57 9,0 88 5,6 2.440 97 5,9 15,9 4.310 105
Maxnia 2 26 79 2,6 139 2,9 1.290 127 2,2 7,4 3.660 116
Maagaxca 15 587 25 3,8 128 4,8 260 193 1,6 13,1 900 194
Malauy 11 118 112 2,1 144 1,8 200 202 -0,7 7,7 730 203
Malaixia 22 330 68 79,8 39 -6,3 3.600 82 -8,4 155,1
c
6.990
c
79
Ghi chu: V kha nng so sanh va pha m vi bao tru m cua d li u, xem Chu thch ky thut. Cac s liu in nghing la cho nhng nm khac, ngoaii nhng nm nu trn. Th t
da va o 210 nn kinh t bao gm ca 78 nn kinh t a xp theo ba ng 1a. Xem chu thch ky thut.
293
Tng san phm quc dn (GNP) GNP u ngi
GNP tnh theo ngang gia sc
mua (PPP)
b
Theo u ng i
Nn kinh t
Dn s
(Triu)
Din tch
t (nghn
km
2
)
Mt
dn s
(ngi/km
2
)
Ty la Xp th
Ty l tng
bnh qun
hang nm
(%)
la Xp th
Ty l tng
bnh qun
hang nm (%)
Ty la
la Xp th
1998 1996 1998 1998
b
1998 1997-1998 1998
b
1998 1997-1998 1998 1998 1998
Mali 11 1.240 9 2.6 138 5,3 250 194 2,2 7,7 720 204
Mritani 3 1.026 2 1.0 171 5,2 410 167 2,4 4,2
c
1660
c
165
Mhic 96 1.958 50 380.9 13 4,8 3.970 76 3,0 758,8
c
8.190
c
71
Mnva 4 34 130 1.8 158 .. 410 167 .. .. .. ..
Mng c 3 1.567 2 1.0 172 4,9 400 170 3,2 3,9 1520 170
Marc 28 447 62 34.8 56 0,8 1.250 130 -1,0 86,8 3.120 133
Mdmbch 17 702 22 3.6 130 11,3 210 199 9,2 14,5
c
850
c
196
Mianma 44 677 68 .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Namibia 2 824 2 3.2 131 1,2 1.940 106 -1,2 8,2
c
4.950 94
Npan 23 147 160 4.8 114 2,2 2.10 199 -0,1 24,9 1.090 189
Ha lan 16 41 463 388.7 12 3,3 24.760 18 2,7 339,3 21.620 19
Niu Diln 4 271 14 55.8 46 1,4 14.700 36 0,5 60,1 15.840 40
Nicaragoa 5 130 40 .. .. .. .. .. .. 8,6
c
1.790
c
159
Nigi 10 1.267 8 1.9 150 4,3 190 204 0,8 8,4 830 198
Nigiria 121 924 133 36.4 55 1,1 300 186 -,7 99,7 820 199
Nauy 4 324 14 152.1 25 2,4 34.330 4 1,8 107,6 24.290 8
Pakixtan 132 796 171 63.2 44 5,0 480 162 2,5 204,9 1.560 196
Panama 3 76 37 8.5 91 3,8 3.080 90 2,0 19,2 6.940 81
Papua Niu Ghin 5 463 10 4.1 120 2,3 890 140 0,0 12,4
c
2.700
c
142
Paragoay 5 407 13 9.2 87 0,2 1.760 111 -2,1 19,0 6.650 117
Pru 25 1.285 19 61.1 45 .. 2.460
96 ..
.. .. ..
Philippin 75 300 252 78.9 41 0,1 1.050 153 -2,1 265,6 3.540 122
Ba lan 39 323 127 150.8 26 5,4 3.900 79
5,4
260,7 6.740 83
B ao Nha 10 92 109 106.4 34 3,9 10.690 51 3,8 143,1 140380 45
Rumani 22 238 98 31.3 58 -5,6 1.390 125 -5,3 89,3 3.970 109
LB Nga 147 17.075 9 337.9 16 -6,6 2.300 101 -6,3 579,8 3.950 110
Ruana 8 26 329 1.9 155 9,9 230 197 7,1 5,6 690 2206
Arp Xut 21 2.150 10 .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Xngan 9 197 47 4.8 115 0,6 530 160 3,1 15,4 1.710 162
Xira Ln 5 72 68 0.7 181 -0,7 140 206 -2,9 1,9 390 210
Xingapo 3 1 5.186 95.1 37 1,5 30.060 9 -0,4 90,5 28.620 5
Xlvakia 5 49 112 20.0 66 .. 3.700 80
..
.. .. ..
Xlvnia 2 20 99 19.4 67 .. 9.760 52
..
.. .. ..
Nam Phi 41 1.221 34 119.0 32 0,6 2.880 92
-1,2
288,7
c
6.990
c
79
Ty ban nha 39 506 79 553.7 10 3,7 14.080 39 3,7 631,5 16.060 38
Xri lanca 19 66 290 15.2 76 .. 810 144 .. .. .. ..
Thuy i n 9 450 22 266.9 20 3,5 25.620 14 3,5 172,5 19.480 27
Thuy s 7 41 180 284.8 18 2,1 40.080 3 1,8 189,1 26.620 7
Xyri 15 158 83 15.6 75 4,4 1.020 136 1,8 45,8 3.000 136
Tatgikixtan 6 143 43 2.1 143 .. 350 175 .. .. .. ..
Tanania 32 945 36 6.7 101 3,2 210 199 0,6 185,9 490 209
Thai lan 61 513 120 134.4 29 -7,7 2.200 102 -8,5 357,1 5.840 91
Tg 4 57 82 1.5 164 -1,0 330 180 -3,2 6,2 1.390 176
Tuynidi 9 164 60 19.2 69 5,5 2.050 105 3,9 18,3 5.160 93
Th nh ky 63 775 82 200.5 22 .. 30160 89 .. .. .. ..
Tucmnixtan 5 488 10 .. 136 .. .. .. .. .. .. ..
Ugana 21 241 105 6.7 102 5,8 320 185 2,9 24,5
c
1.170
c
185
Ucraina 50 604 87 42.7 53 .. 850 142 .. .. .. ..
Anh 59 245 244 1.263.8 5 2,0 21.400 22 1,9 1.218,6 20.640 22
My 270 9.364 29 7.921.3 1 3,7 29.340 10 2,8 7.992,6 29.340 3
Urugoay 3 177 19 20.3 65 6,6 6.180 67 5,8 31,2 9.480 67
Udbkixtan 24 447 58 20.9 62 3,0 870 141 1,2 69,8 2.900 138
Vnxula 23 821 26 81.3 38 -0,4 3.500 85 -2,4 190,4 8.190 71
Vit Nam 78 332 238 25.6 60 4,0 330 180 2,8 131,0 1.690 164
Ymen 16 528 31 4.9 110 7,3 300 186 4,6 12,1 740 202
Dmbia 10 753 13 3.2 132 -1,8 330 180 -4,0 8,3 860 195
Dimbabu 12 391 30 1.7 99 -0,4 610 156 -2,2 25,3 2.150 153
Th gii 5.897s 133.567s 45w 28.862.2t 1,5w 4.890t 0,1w 36.556,8t 6.200w
Thu nhp thp 3.515 42.695 85 1.843.7 3,8 520 2,1 1.475,1 2.160
Trung Quc va n 1.296 29.810 45 493.5 -3,9 380 -5,9 1.820,3 1.400
Thu nhp trung bnh 1.496 58.798 26 4.419.6 -4,0 2.950 -1,5 8.315,8 5.560
Thu nh p trung bnh l p
di
908 36.729 25 1.557.4 -1,5 1.710
-2,6
3.719,4 4.080
Thu nhp trung bnh l p
trn
588 22.060 27 2.862.1 0,2 4.860 -1,1 4.606,3 7.830
Thu nhp thp va trung
bnh
5.011 101.484 50 6.263.3 1,0 1.250
-0,5
15.790,8 3.150
ng a va Thai Bnh
Dng
1.817 16.384 114 1.801.6 -1,1 990 -2,2 6.179,5 3.400
Chu u va Trung a 473 24.208 20 1.038.8 .. 2.190 .. 2.005,5 4.240
My Latinh va Carib 502 20.462 25 1.977.6 2,5 3.940 0,8 3.401,5 6.780
Trung ng va Bc Phi 285 11.000 26 585.6 .. 2.050 .. 1.203,3 4.220
Nam a 1.305 5.140 273 555.5 5,9 430 3,9 2.100,4 1.610
Vung Chu Phi Nam
Xahara
628 24.290 27 304.2 2,2 480 -0,4 900,6 1.430
Thu nhp cao 885 32.082 29 22.599.0 1,6 25.510 1,1 20.766,0 23.440
a: Bnh gia hi oai theo sc mua thc t; xem Chu thch Ky thut. B: c tnh cua Ngn hang Th gii tnh theo phng phap Atlas cua Ngn ha ng Th gii; c: c tnh da
trn s suy thoa i; cac c tnh khac ngoai suy t nhng c tnh tham khao mi nht cu a Chng trnh so sa nh qu c t; d: K ca ai loan (Trung Qu c); e: S li u GNP da
vao GDP; f: c tnh la thu nhp cao (9361 la hay nhiu hn); g: c tnh la thu nh p thp (760 la hay t hn); h: c tnh la thu nhp trung bnh lp trn (3.301 m 9360
la); i: s liu ch da vao luc a Tandania
TNG QUAN
294
Bang 2. Cht lng cuc sng
Tng tr ng tiu dung t
nhn theo u ngi
Mc tng bnh qun hang
nm (%)
1980-1997
Ty l t vong tre di 5 tui
trn 1000 tre
Tui tho d ki n khi sinh
nm 1997
Ty l mu ch ngi tr ng
thanh % s ngi t 15 tui
tr ln 1997
S dn th
(% tng s dn)
Khng c
hiu chnh
c hi u
chnh theo
phn ph i
Mc suy
dinh d ng
tre em % tre
di 5 tu i
1980 1997 Nam gii N gii Nam gii N gii 1980 1998
Tip cn v
sinh tai cac
vung th %
s ngi
thanh th c
h ng
1995
Anbani .. .. .. 57 40 69 75 .. .. 34 38 97
Angiri -1.8 -1.2 13 139 39 69 72 27 52 43 58 ..
nggla -7.8 .. 35 261 209 45 48 .. .. 21 33 71
achentina .. .. 2 38 24 70 77 3 4 83 89 80
acmnia .. .. .. .. .. 70 77 .. .. 66 69 ..
xtrylia 1.7 1.1 0 13 7 76 81 .. .. 86 85 ..
ao 2.0 1.6 .. 17 7 74 81 .. .. 65 65 ..
Adecbaigian .. .. 10 .. 23 67 75 .. .. 53 57 ..
Bnglaet 2.1 1.5 56 211 104 58 58 50 73 11 20 41
Blarut -3.5 -2.7 .. .. .. 63 74 0 2 56 73 ..
B 1.6 1.2 .. 15 7 73 80 .. .. 95 97 ..
Bnanh -0.7 .. 29 214 149 52 55 52 79 27 41 60
Blivia 0.1 0.0 8 170 96 60 63 .. 23 46 63 77
Btxoana 2.3 .. 27 94 88 46 48 28 23 15 68 91
Braxin 0.5 0.2 6 .. 44 63 71 16 16 66 80 74
Bungari -0.6 -0.4 .. 25 24 67 74 1 2 61 69 ..
Buckina Phax 0.3 .. 33 .. 169 44 45 70 89 9 17 ..
Burundi -0.8 .. 38 193 200 41 44 46 64 4 8 ..
Campuchia ** .. 38 330 147 53 55 .. .. 12 22 ..
Camrun -1.5 .. .. 173 78 55 58 21 35 31 47 ..
Canaa 1.3 0.9 .. 13 8 76 82 .. .. 76 77 ..
Trung Phi -1.5 .. 23 .. 160 43 47 44 70 35 40 ..
Sat 0.0 .. 39 235 182 47 50 .. .. 19 23 74
Chil 3.8 1.7 1 35 13 72 78 5 5 81 84 95
Trung Quc 7.7 4.5 16 65 39 68 71 9 25 20 33 68
Hng Cng
(Trung Quc)
5.2 .. .. .. .. 76 82 4 12 91 95 ..
Clmbia 1.2 0.5 8 58 30 67 73 9 9 64 74 70
CHDC Cngg -4.5 .. 34 210 148 49 52 .. .. 29 30 53
CH Cngg 0.2 .. 34 125 145 46 51 15 30 41 61 ..
Cxta Rica 0.8 0.4 5 29 15 74 79 5 5 43 51 100
Ct ivoa -2.3 -1.5 24 170 140 46 47 49 66 35 45 ..
Cratia .. .. 1 23 10 68 77 1 4 50 57 71
Sec .. .. 1 19 8 71 78 .. .. 64 66 ..
an Mach 1.7 1.3 .. 10 8 73 78 .. .. 84 86 ..
minicana -0.2 -0.1 6 92 47 69 73 17 18 51 64 89
cuao -0.2 -0.1 17 101 39 68 73 7 11 47 61 70
Ai cp 2.0 1.3 15 175 66 65 68 35 60 44 45 95
En Xanvao 2.9 1.5 11 120 39 67 73 20 26 42 46 89
ritria .. .. 44 .. 95 49 52 .. .. 14 18 12
Extnia -2.2 -1.3 .. 25 13 64 76 .. .. 70 74 ..
tipia -0.4 .. 48 213 175 42 44 59 71 11 17 ..
Phn Lan 1.4 1.1 .. 9 5 73 81 .. .. 60 64 100
Phap 1.7 1.1 .. 13 6 74 82 .. .. 73 75 ..
Gruia .. .. .. .. 21 69 77 .. .. 52 60 ..
c .. .. .. 16 6 74 80 .. .. 83 87 ..
Gana 0.2 0.1 27 157 102 58 62 23 43 31 37 75
Hy lap 1.8 .. .. 23 9 75 81 2 5 58 60 ..
Goatmala 0.1 0 27 .. 55 61 67 26 41 37 40 91
Ghin 1 0.5 24 299 182 46 47 .. .. 19 31 24
Haiti .. .. 28 200 125 51 56 52 57 24 34 43
nura t -0.2 -0.1 18 103 48 67 72 29 30 35 46 91
Hunggari -0.1 -0.1 .. 26 12 66 75 1 1 57 66 ..
n 2.7 1.9 53 177 88 62 64 33 61 23 28 ..
Innxia 4.5 3 34 125 60 63 67 9 20 22 38 88
Iran 0.2 .. 16 126 35 69 70 19 34 50 61 86
Ailen 2.7 1.8 .. 14 7 73 79 .. .. 55 58 ..
Ixraen 3.3 2.1 .. 19 8 76 79 2 7 89 91 100
Italia 2.2 1.5 .. 17 7 75 82 1 2 67 67 ..
Giamaica 2.2 1.3 10 39 14 72 77 19 10 47 55 99
Nht ban 2.9 .. .. 11 6 77 83 .. .. 76 79 ..
Gioocani -1.2 -0.7 10 48 35 69 73 8 18 60 73 ..
Cadcxtan .. .. 8 .. 29 60 70 .. .. 54 61 ..
Knia 0.9 0.4 23 115 112 51 53 13 28 16 31 ..
Han Quc 7 .. .. 18 11 69 76 1 4 57 84 100
Coet .. .. 11 35 13 74 80 17 23 90 97 100
Crgxtan .. .. 11 .. .. 63 71 .. .. 38 40 ..
Lao .. .. 40 200 .. 52 55 .. .. 13 22 ..
Latvia .. .. .. 26 19 64 75 0 1 68 74 90
Libng .. .. 3 .. 32 68 72 9 22 74 89 ..
Lxth -2.8 -1.2 16 168 137 55 57 29 7 13 26 76
Lytva .. .. .. 24 13 66 77 0 1 61 74 ..
Maxnia .. .. .. 69 17 70 75 .. .. 53 61 ..
Maagaxca -2.4 -0.2 34 216 158 56 59 .. .. 18 28 ..
Malauy 0.6 .. 30 265 224 43 43 27 57 9 15 94
Malaixia 3.1 1.6 20 42 14 70 75 10 19 42 56 94
Ghi chu: V kha nng so sanh va pham vi bao tru m cua d liu, xem Chu thch ky thut. Cac s liu in nghing la cho nhng nm khac, ngoai nhng nm nu trn.
295
Tng tr ng tiu dung t
nhn theo u ng i
Mc tng bnh qun hang
nm (%)
1980-1997
Ty l t vong tre di 5 tui
trn 1000 tre
Tui tho d ki n khi sinh
nm 1997
Ty l mu ch ngi tr ng
thanh % s ngi t 15 tui
tr ln 1997
S dn th
(% tng s dn)
Nn kinh t
Khng c
hiu chnh
c hi u
chnh theo
phn ph i
Mc suy
dinh d ng
tre em % tre
di 5 tu i
1980 1997 Nam gii N gii Nam gii N gii 1980 1998
Tip cn v
sinh tai cac
vung th %
s ngi
thanh th c
h ng
1995
Mali -0.4 .. 40 .. 235 49 52 57 72 19 29 61
Mritani 0.1 1 23 175 149 52 55 51 72 27 55 44
Mhic 0.1 0 14 74 38 69 75 8 12 66 74 83
Mnva .. .. .. .. 24 63 70 1 3 40 54 96
Mng c .. .. 12 .. 68 64 67 .. .. 52 62 100
Marc 1.6 1 10 152 67 65 69 41 67 41 54 97
Mdmbch -2.3 .. 26 223 201 44 47 43 75 13 38 68
Mianma .. .. 43 134 131 59 62 11 21 24 27 56
Namibia -3 .. 26 114 101 55 57 19 22 23 39 ..
Npan 2.1 1.3 47 180 117 58 57 44 79 7 11 74
Ha lan 1.6 1.1 .. 11 7 75 81 .. .. 88 89 ..
Niu Diln 0.9 .. .. 16 7 75 80 .. .. 73 87 ..
Nicaragoa -2.6 -1.3 12 143 57 66 71 37 37 53 64 88
Nigi -2.6 -1.7 43 320 .. 45 50 78 93 13 20 ..
Nigiria -4.7 -2.6 39 196 122 52 55 31 49 27 42 82
Nauy 1.5 1.2 .. 11 6 76 81 .. .. 71 74 100
Pakixtan 2 1.4 38 161 136 61 63 45 75 28 36 75
Panama 1.6 0.7 6 36 26 72 76 8 10 50 57 ..
Papua Niu Ghin -1.1 -0.5 30 100 82 57 59 .. .. 13 17 ..
Paragoay 1.8 0.7 .. 61 28 68 72 6 9 42 55 20
Pru -0.5 -0.3 8 126 52 66 71 6 13 65 72 78
Philippin 0.7 0.4 30 81 41 67 70 5 6 37 57 88
Ba lan 0.9 0.6 .. .. 12 69 77 0 0 58 65 ..
B ao Nha 3.1 .. .. 31 8 71 79 6 12 29 37 ..
Rumani 0.3 0.2 6 36 26 65 73 1 3 49 57 ..
LB Nga .. .. 3 .. 25 61 73 0 1 70 77 ..
Ruana -1.1 -0.8 29 .. 209 39 42 29 44 5 6 ..
Arp Xut .. .. .. 85 28 69 72 19 38 66 85 ..
Xngan -0.7 -0.3 22 190 110 51 54 55 75 36 46 68
Xira Ln -3.2 -1.2 .. 336 286 36 39 .. .. 24 35 ..
Xingapo 4.9 .. .. 13 6 73 79 4 13 100 100 ..
Xlvakia .. .. .. 23 .. 69 77 .. .. 52 60 ..
Xlvnia .. .. .. 18 6 71 79 0 0 48 52 100
Nam Phi -0.3 -0.1 9 91 65 62 68 15 17 48 50 78
Ty ban nha 2.2 1.5 .. 16 7 75 82 2 4 73 77 ..
Xri lanca 2.8 1.9 38 48 19 71 75 6 12 22 23 81
Thuy in 0.7 0.5 .. 9 5 77 82 .. .. 83 83 ..
Thuy s 0.6 0.4 .. 11 6 76 82 .. .. 57 62 ..
Xyri 1 .. 13 73 38 67 71 13 43 47 54 ..
Tatgikixtan .. .. .. .. 36 66 71 1 2 34 33 ..
Tanania 0 0 31 176 136 47 49 18 38 15 26 ..
Thai lan 5.5 2.9 .. 58 38 66 72 3 7 17 21 98
Tg -0.5 .. 19 175 138 48 50 31 62 23 32 76
Tuynidi 1 0.6 9 100 33 68 71 22 44 52 64 100
Th nh ky 2.5 .. 10 133 50 67 72 8 26 44 73 ..
Tucmnixtan .. .. .. .. 50 62 69 .. .. 47 45 ..
Ugana 1.7 1 26 180 162 43 42 25 47 9 14 60
Ucraina .. .. .. .. 17 62 73 .. .. 62 72 ..
Anh 2.6 1.8 .. 14 7 75 80 .. .. 89 89 ..
My 1.9 1.1 1 15 .. 73 79 .. .. 74 77 ..
Urugoay 2.4 .. 4 42 20 70 78 3 2 85 91 56
Udbkixtan .. .. 19 .. 31 66 72 .. .. 41 42 ..
Vnxula -0.8 -0.4 5 42 25 70 76 7 8 79 87 74
Vit Nam .. .. 45 105 40 66 71 5 11 19 20 ..
Ymen .. .. 29 198 137 54 55 36 79 20 36 40
Dmbia -3.7 -2 24 149 189 43 43 17 33 40 44 66
Dimbabu 0.3 .. 16 108 108 51 54 6 12 22 34 ..
Th gii 3,1w 2,1w 125w 79w 65w 69w 18w 33w 39w 46w **w
Thu nhp thp 3.9 2.7 151 97 62 64 22 42 21 31 ..
Trung Quc va n
0.4 .. 178 130 55 58 30 47 21 31 ..

Thu nhp trung
bnh
1.2 .. .. 42 66 72 10 16 55 66 ..
Thu nhp trung
bnh lp di
.. .. .. 47 65 71 11 18 50 58 ..
Thu nhp trung
bnh lp trn
1.5 .. .. 34 67 74 9 13 63 77 83
Thu nhp thp
va trung bnh
3.3 2.2 137 83 63 67 19 34 32 41 ..
ng a va Thai
Bnh Dng
6.8 4 81 46 67 70 9 22 22 35 75
Chu u va Trung
a
.. .. .. 30 64 73 2 6 56 68 ..
My Latinh va
Carib
0.5 0.2 .. 41 66 73 12 14 65 75 80
Trung ng va
Bc Phi
0.7 .. 137 62 66 68 27 50 48 58 ..
Nam a 2.5 1.8 180 100 62 63 36 63 22 27 ..
Vung Chu Phi
Nam Xahara
-2.1 .. 189 147 49 52 34 50 23 33 ..
Thu nhp cao 2.1 1.2 15 7 74 81 .. .. 75 76 ..
A: S liu cho nm gn nht co c trong thi ky nay
TNG QUAN
296
Bang 3. S dn va lc lng lao ng
S dn Lc l ng lao ng
Tng s dn Ty l tng bnh qun
hang nm
Trong tui 15-64(triu
ngi)
Tng s Ty l tng bnh qun
hang nm(%)
% lao ng n trong lc
lng lao ng
Tre em thuc tui 10-
14(% nho m ngi thuc
tui)
1980 1998 1980-90 1990-98 1980 1998 1980 1998 1980-90 1990-98 1980 1998 1980 1998
Anbani 2.7 3.4 2.3 0.3 2 2 1 2 3.1 0.69 39 41 4 1
Angiri 18.7 30 4.1 2.6 9 18 5 10 7.1 4.9 21 26 7 1
nggla 7 12 5.4 3.8 4 6 3 6 4.7 3.4 47 46 30 27
achentina 28.1 36.1 2.5 1.5 17 22 11 14 3 2.2 28 32 8 4
acmnia 3.1 3.8 2 1 2 2 1 2 2.5 1.3 48 48 0 0
xtrylia 14.7 18.8 2.4 1.3 10 13 7 10 3.5 1.6 37 43 0 0
ao 7.6 8.1 0.7 0.7 5 6 3 4 1.1 1 41 40 0 0
Adecbaigian 6.2 7.9 2.5 1.4 4 5 3 3 2.2 1 48 44 0 0
Bnglaet 86.7 125.6 3.7 1.9 44 71 41 64 4.5 1.6 42 42 35 29
Blarut 9.6 10.5 0.6 0 6 7 5 5 0.4 3.3 50 49 0 0
B 9.8 10.5 0.4 0.3 6 7 4 4 0.6 0 34 41 0 0
Bnanh 3.5 6 5.4 3.3 2 3 2 3 4.8 0.7 47 48 30 27
Blivia 5.4 7.9 3.9 2.7 3 4 2 3 4.5 3.3 33 38 19 13
Btxoana 0.9 1.6 5.4 2.9 0 1 0 1 5.4 2.7 50 46 26 16
Braxin 121.7 165.9 3.1 1.6 70 108 47 76 4.7 2.3 28 35 19 15
Bungari 8.9 8.2 -0.7 -0.8 6 6 5 4 -0.9 -0.8 45 48 0 0
Buckina Phax 7 10.7 4.3 2.7 3 5 4 5 3.4 2.1 48 47 71 48
Burundi 4.1 6.6 4.7 2.7 2 3 2 4 4.5 2.7 50 49 50 49
Campuchia 6.5 10.7 5 3.1 4 6 4 6 4.6 3.1 55 52 27 24
Camrun 8.7 14.3 5 3.2 5 8 4 6 4.8 3.5 37 38 34 24
Canaa 24.6 30.6 2.2 1.4 17 21 12 17 3 1.6 40 45 0 0
Trung Phi 2.3 3.5 4.1 2.4 1 2 .. .. .. .. .. .. 39 30
Sat 4.5 7.4 5 3.5 2 3 2 4 4.6 3.5 43 45 42 38
Chil 11.1 14.8 2.8 1.8 7 10 4 6 4.5 2.5 26 33 0 0
Trung Quc 981.2 1238.6 2.3 1.2 586 836 540 743 3.2 1.5 43 45 30 10
Hng Cng
(Trung Quc)
5 6.7 2.8 2.3 3 5 2 3 3.4 2.5 34 37 6 0
Clmbia 28.4 40.8 3.6 2.2 16 25 9 18 6.3 302 26 38 12 6
CHDC Cngg 27 48.2 5.8 3.6 14 24 12 20 5.3 3.6 45 43 33 29
CH Cngg 1.7 2.8 5.1 3.2 1 1 1 1 4.9 2.9 42 43 27 26
Cxta Rica 2.3 3.5 4.3 2.1 1 2 1 1 5.7 2.8 21 31 10 5
Ct ivoa 8.2 14.5 5.7 3.1 4 8 3 6 5.7 3.9 32 33 28 20
Cratia 4.6 4.6 0 -0.6 3 3 2 2 0.4 0 40 44 0 0
Sec 10.2 10.3 0.1 -0.1 6 7 5 6 0.8 0.7 47 47 0 0
an Mach 5.1 5.3 0.3 0.4 3 4 3 3 0.9 0.2 44 46 0 0
minicana 5.7 8.3 3.7 2.1 3 5 2 4 5.2 3.2 25 30 25 15
cuao 8 12.2 4.2 2.4 4 7 3 5 6 3.6 20 27 9 5
Ai cp 40.9 61.4 4.1 2.3 23 37 14 23 406 3 27 30 18 10
En Xanvao 4.6 6.1 2.8 2.4 2 4 2 3 4.9 3.9 27 36 17 15
ritria 2.4 3.9 4.9 3,0 .. 2 1 2 4.7 3 47 47 44 39
Extnia 1.5 1.4 -0.3 -1.2 1 1 1 1 -0.3 -0.9 51 49 0 0
tipia 37.7 61.3 4.9 2.6 20 31 17 26 4.4 1.9 42 41 46 42
Phn Lan 4.8 5.2 0.8 0.5 3 3 2 3 1 0.2 47 48 0 0
Phap 53.9 58.8 0.9 0.5 34 38 24 26 1.1 0.8 40 45 0 0
Gruia 5.1 5.4 0.7 -0.1 3 4 3 3 0.5 -0.1 49 47 0 0
c 78.3 82.1 0.5 0.58 52 56 38 41 0.9 0.5 40 42 0 0
Gana 10.7 18.5 5.4 3.1 6 10 5 9 5.4 3.1 51 51 16 13
Hy lap 9.6 10.5 0.9 0.5 6 7 4 5 1.9 1.2 28 37 5 0
Goatmala 6.8 10.8 4.6 3,0 3 6 2 4 5.2 3.4 22 28 19 15
Ghin 4.5 7.1 4.6 3,0 2 4 2 3 4 2.7 47 47 41 33
Haiti 5.4 7.6 3.6 2.4 3 4 3 3 2.9 2 45 43 33 24
nurat 3.6 6.2 55 3.3 2 3 1 2 6.3 4.5 25 31 14 8
Hunggari 10.7 10.1 -0.6 -0.3 7 7 5 5 -0.6 0.3 43 45 0 0
n 687.3 979.7 3.5 2 394 596 302 431 3.5 2.7 34 32 31 13
Innxia 148.3 203.7 3.2 1.9 83 130 58 98 5.2 3.1 35 40 13 9
Iran 39.1 61.9 4.6 1.9 20 36 12 19 4.6 2.3 20 26 14 4
Ailen 3.4 3.7 0.8 0.7 2 2 1 2 1.8 2.2 28 34 1 0
Ixraen 3.9 6 4.3 3.5 2 4 1 3 5.8 4.9 34 41 0 0
Italia 56.4 57.6 0.2 0.2 36 39 23 25 1.2 0.5 33 38 2 0
Giamaica 2.1 2.6 1.9 1 1 2 1 1 3.3 14.8 46 46 0 0
Nht ban 116.8 126.3 0.8 0.3 79 87 57 68 1.8 0.9 38 41 0 0
Gioocani 2.2 4.6 7.4 5.2 1 3 1 1 9.3 6.2 15 23 4 0
Cadcxtan 14.9 15.7 0.5 -0.6 .. 10 .. 8 .. -0.3 48 47 0 0
Knia 16.6 29.3 5.7 3.1 8 15 8 15 6.5 4 46 46 45 40
Han Quc 38.1 46.4 2 1.1 24 33 16 23 4 2.3 39 41 0 0
Coet 1.4 1.9 3.1 -1.8 1 1 0 1 3.9 -2.9 13 31 0 0
Crgxtan 3.6 4.7 2.6 1 2 3 2 2 2.6 1.6 48 47 0 0
Lao 3.2 5 4.4 3 2 3 .. .. .. .. .. .. 31 26
Latvia 2.5 2.4 -0.4 -1.3 2 2 1 1 -0.8 -1.6 51 50 0 0
Libng 3 4.2 3.4 2.1 2 3 1 1 5.3 3.4 23 29 5 0
Lxth 1.3 2.1 4.3 2.6 1 1 1 1 4 2.9 38 37 28 22
Lytva 3.4 3.7 0.8 -0.1 2 2 2 2 0.6 -0.1 50 48 0 0
Maxnia 1.9 2 0.6 0.8 1 1 1 1 1.3 1.1 36 41 1 0
Maagaxca 8.9 14.6 5 3.2 5 8 4 7 4.6 3.2 45 45 40 35
Malauy 6.2 10.5 5.3 3.1 3 5 3 5 4.9 2.8 51 49 45 34
Malaixia 13.8 22.2 4.8 2.8 8 13 5 9 5.5 3.5 34 37 8 3
Ghi chu : V kha nng so sanh va pham vi bao tru m cua d liu, xem Chu thch ky thut. Ca c s liu in nghing la cho nhng nm khac, ngoai nhng nm nu trn.
297
NGI DN
S dn Lc l ng lao ng
Tng s dn Ty l tng bnh qun
hang nm
Trong tui 15-64(triu
ngi)
Tng s Ty l tng bnh qun
hang nm(%)
% lao ng n trong lc
lng lao ng
Tre em thuc tui
10-14(% nho m ngi
thuc tui)
Nn kinh t 1980 1998 1980-90 1990-98 1980 1998 1980 1998 1980-90 1990-98 1980 1998 1980 1998
Mali 6.6 10.6 4.7 3.2 3 5 3 5 4.3 2.9 47 46 61 53
Mritani 1.6 2.5 4.9 3.2 1 1 1 1 4.5 3.5 45 44 30 23
Mhic 67.6 95.9 3.5 2 35 59 22 38 5.4 3.1 27 33 9 6
Mnva 4 4.3 0.7 -0.2 3 3 2 2 0.3 0.1 50 49 3 0
Mng c 1.7 2.6 4.4 2.2 1 2 1 1 5 3.1 46 47 4 2
Marc 19.4 27.8 3.6 2.1 10 17 7 11 4.4 2.8 34 35 21 4
Mdmbch 12.1 16.9 3.4 2.6 6 9 7 9 2.8 2.3 49 48 39 33
Mianma 33.8 44.4 2.7 1.3 19 29 17 24 3.1 1.9 44 43 28 24
Namibia 1 1.7 4.8 3 1 1 0 1 4.3 2.6 40 41 34 20
Npan 14.5 22.9 4.5 2.8 8 13 7 11 4.1 2.8 39 40 56 44
Ha lan 14.2 15.7 1 0.7 9 11 6 7 2.7 1 32 40 0 0
Niu Diln 3.1 3.8 2 1.7 2 2 1 2 3.7 2.3 34 45 0 0
Nicaragoa 2.9 4.8 5 3.2 1 3 1 2 6.6 4.8 28 35 19 13
Nigi 5.6 10.1 6 3.9 3 5 3 5 5.3 3.3 45 44 48 45
Nigiria 71.1 121.3 5.3 3.3 36 64 29 49 5.1 3.3 36 36 29 25
Nauy 4.1 4.4 0.8 0.6 3 3 2 2 1.6 1.2 41 46 0 0
Pakixtan 82.7 131.6 4.6 2.8 44 71 29 49 5.2 3.2 23 28 23 17
Panama 2 2.8 3.5 2 1 2 1 1 5.3 3.1 30 35 6 3
Papua Niu Ghin 3.1 4.6 4 2.6 2 3 2 2 4 2.6 42 42 28 18
Paragoay 3.1 5.2 5.1 3 2 3 1 2 5.1 3.4 27 30 15 7
Pru 17.3 24.8 3.6 2 9 15 5 9 5.4 3.2 24 31 4 2
Philippin 48.3 75.1 4.4 2.6 27 44 19 32 5.2 3.36 35 38 14 7
Ba lan 35.6 38.7 0.8 0.2 23 26 19 20 0.6 0.8 45 46 0 0
B ao Nha 9.8 10 0.2 0.1 6 7 5 5 0.8 0.4 39 44 8 2
Rumani 22.2 22.5 0.1 -0.5 14 15 11 11 -0.3 -0.1 46 44 0 0
LB Nga 139 146.9 0.6 -0.1 95 101 76 78 0.2 0.1 49 49 0 0
Ruana 5.2 8.1 4.5 2.2 3 4 3 4 5.1 2.7 49 49 43 42
Arp Xut 9.4 20.7 7.9 3.9 5 12 3 7 8.9 3.5 8 15 5 0
Xngan 5.5 9 4.9 3 3 5 3 4 4.7 3 42 43 43 30
Xira Ln 3.2 4.9 4.1 2.8 2 2 1 2 3.5 2.8 36 37 19 15
Xingapo 2.3 302 33 2.2 2 2 1 2 4.1 2 35 39 2 0
Xlvakia 5 5.4 8 0.3 3 4 2 3 1.6 1.1 45 48 0 0
Xlvnia 1.9 2 4 -0.1 1 1 1 1 0.4 0.2 46 46 0 0
Nam Phi 27.6 41.3 4 2.3 16 25 10 16 4.3 2.3 35 38 1 0
Ty ban nha 37.4 39.3 0.5 0.2 23 27 14 17 2.2 1.2 28 37 0 0
Xri lanca 14.7 18.8 2.4 1.4 9 12 5 8 3.9 2.4 27 36 4 2
Thuy i n 8.3 8.9 0.6 0.5 5 6 4 5 1.2 0.5 44 48 0 0
Thuy s 6.3 7.1 1.2 0.8 4 5 3 4 2.4 1.1 37 40 0 0
Xyri 8.7 15.3 5.6 3.3 4 8 2 5 6.6 4.8 24 26 14 4
Tatgikixtan 4 6.1 4.3 2 2 3 2 2 4.1 2.8 47 44 0 0
Tanania 18.6 32.1 5.5 3.3 9 17 9 16 5.5 3 50 49 43 38
Thai lan 46.7 61.1 2.7 1.4 26 42 24 37 4.1 2.1 47 46 25 15
Tg 2.6 4.5 5.3 3.4 1 2 1 2 4.6 3.1 39 40 36 28
Tuynidi 6.4 9.4 3.8 2 3 6 2 4 5.2 3.5 29 31 6 0
Th nh ky 44.5 63.5 3.6 1.8 25 42 19 30 4.9 3.3 36 37 21 22
Tucmnixtan 2.9 4.7 5 3.6 2 3 1 2 5.5 4.3 47 46 0 0
Ugana 12.8 20.9 4.9 3.5 6 10 7 10 4.3 3 48 48 49 45
Ucraina 50 50.3 0 -0.5 33 34 27 25 -0.5 -0.5 50 49 0 0
Anh 56.3 59.1 0.5 0.4 36 38 27 30 0.9 0.4 39 44 0 0
My 227.2 270 1.7 1.1 151 177 109 138 2.3 1.4 41 46 0 0
Urugoay 2.9 3.3 1.2 0.8 2 2 1 1 2.4 1.1 31 41 4 2
Udbkixtan 16 24.1 4.1 2.3 9 14 6 10 4.6 3.3 48 47 0 0
Vnxula 15.1 23.2 4.3 2.5 8 14 5 9 5.9 3.6 27 34 4 1
Vit Nam 53.7 77.6 3.7 2.3 28 47 26 40 4.3 2.3 48 49 22 8
Ymen 8.5 16.5 6.6 4.7 4 8 2 5 7.6 5.6 33 28 26 20
Dmbia 5.7 9.7 5.2 3.1 3 5 2 4 5.2 3.4 45 45 19 16
Dimbabu 7 11.7 5.1 2.6 3 6 3 5 5.3 2.6 44 44 37 28
Th gii 4429,9s 5896,5s 2,9w 1,6w 2,586s 3,697s 2,028s 2,847s 34w 2,0w 39t 41t 20w 13w
Thu nhp thp 25086 3514.7 3.4 2 1423 2155 1206 1759 3.8 2.3 40 41 28 17
Trung Quc va n
840 1296.4 4.3 2.6 442 723 365 585 4.7 3 40 41 29 24

Thu nhp trung
bnh
1132.1 1496.4 2.8 1.5 658 950 465 658 3.5 2 37 39 10 6
Thu nhp trung
bnh lp di
695 908.3 2.7 1.4 404 572 292 397 3.1 1.7 40 40 9 4
Thu nhp trung
bnh lp trn
437.1 588.1 3 1.6 254 397 173 261 4.1 2.4 33 36 11 9
Thu nhp thp
va trung bnh
3640.7 2011.1 3.2 1.8 2.08 3.105 1.672 2.417 3.7 2.2 39 40 23 14
ng a va Thai
Bnh Dng
1397.5 1817.1 2.6 1.5 820 1.204 718 1.026 3.6 1.8 43 44 26 10
Chu u va Trung
a
425.8 473.4 1.1 0.2 265 315 207 236 1.3 0.6 47 46 3 4
My Latinh va
Carib
360.3 501.9 3.3 1.9 201 313 130 213 4.9 2.7 28 34 13 9
Trung ng va
Bc Phi
173.7 285.1 5 2.6 91 165 54 94 5.5 3.4 24 27 14 5
Nam a 902.6 1305.3 3.7 2.1 508 778 392 574 3.8 2.8 34 33 23 16
Vung Chu Phi
Nam Xahara
380.7 628.3 5 3 195 330 170 275 4.8 3 42 42 35 30
Thu nhp cao 789.2 885.5 1.2 0.7 505 592 357 430 1.9 1.1 38 43 0 0
298
Bang 4. Tnh trang ngheo kh
Mc ngheo kh quc gia Mc ngheo kh quc t
S dn sng di mc nghe o (%) S dn sng di mc nghe o (%)
Nn kinh t Nm khao
sat
Nng thn Thanh th Tng s Nm khao
sat
Nng thn Thanh th Tng s
Nm khao
sat
S dn thu
nhp di 1
la PPP/ngaya
(%)
Khoang
cachs nghe o
kh di
mc 1 la
PPP/ ngay a
(%)
S dn thu
nhp di 2
la PPP/
ngay a(%)
Khoang
cach ngheo
kh mc
2 la
PPP/ngaya
(%)
Anbani
1994 28.9 .. .. 1996 .. 19.6 .. .. .. .. ..
Angiri
1988 16.6 7.3 12.2 1955 30.3 14.7 22.6 1995 <2 .. 17.6 4.4
nggla
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
achentina
1991 .. .. 25.5 .. .. .. .. .. .. ..
acmnia
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
xtrylia
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
ao
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Adecbaigian
1995 .. .. 68.1 .. .. .. .. .. .. ..
Bnglaet
1991-92 46 23.3 42.7 1995-96 39.8 14.3 35.6 .. .. .. ..
Blarut
1995 .. .. 22.5 .. .. .. 1993 <2 .. <6,4 0.8
B
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Bnanh
1995 .. .. 33 .. .. .. .. .. .. ..
Blivia
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Btxoana
.. .. .. .. .. .. 1958-86 33 12.4 61 30.4
Braxin
1990 32.6 13.1 17.4 .. .. .. 1995 23.6 10.7 43.5 22.4
Bungari
.. .. .. .. .. .. 1992 2.6 0.8 23.5 6
Buckina Phax
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Burundi
1990 .. .. 36.2 .. .. .. .. .. .. ..
Campuchia
1993-94 43.1 24.8 39 1997 40.1 21.1 36.1 .. .. .. ..
Camrun
1984 32.4 44.4 40 .. .. .. .. .. .. ..
Canaa
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Trung Phi
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Sat
1995-96 67 63 64 .. .. .. .. .. .. ..
Chil
1992 .. .. 21.6 1994 .. .. 20.5 1992 15 4.9 38.5 16
Trung Quc
1994 11.8 <2 8.4 1996 7.9 <2 6 1995 22.2 6.9 57.8 24.1
Hng Cng (Trung
Quc)
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Clmbia
1991 29 7.8 16.9 1992 31.2 8 17.7 1991 7.4 2.3 21.7 8.4
CHDC Cngg
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
CH Cngg
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Cxta Rica
.. .. .. .. .. .. 1998 18.9 7.2 43.8 19.4
Ct ivoa
.. .. .. .. .. .. 1988 17.7 4.3 54.8 20.4
Cratia
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Sec
.. .. .. .. .. .. 1993 3.1 0.4 55.1 14
an Ma ch
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
minicana
1989 27.4 23.3 24.5 1992 29.8 10.9 20.6 1989 19.9 6 47.7 20.2
cuao
1994 47 25 35 .. .. .. 1994 30.4 9.1 65.8 29.6
Ai cp
.. .. .. .. .. .. 1990-91 7.6 1.1 51.9 15.3
En Xanvao
1992 55.7 43.1 48.3 .. .. .. .. .. .. ..
ritria
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Extnia
1994 14.7 6.8 8.9 .. .. .. 1993 6 1.6 32.5 10
tipia
.. .. .. .. 1981-82 46 12.4 89 42.7
Phn Lan
.. .. .. .. .. .. .. ..
Phap
.. .. .. .. .. .. .. ..
Gruia
.. .. .. .. .. .. .. ..
c
.. .. .. .. .. .. .. ..
Gana
1992 34.3 26.7 31.4 .. .. .. .. .. .. ..
Hy lap
.. .. .. .. .. .. .. ..
Goatmala
.. .. .. .. 1989 53.3 28.5 76.8 47.6
Ghin
.. .. .. .. 1991 26.3 12.4 50.2 25.6
Haiti
1987 .. 65 1995 81 .. ..
nurat
1992 46 56 50 .. .. 1992 46.9 20.4 57.7 41.9
Hunggari
1993 25.3 .. .. 1993 <2 10.7 2.1
n
1992 43.5 33.7 40.9 1994 36.7 30.5 35.5 1994 47 12.9 87.5 42.9
Innxia
1987 16.4 20.1 17.4 1990 14.3 16.8 15.1 1996 7.7 0.9 50.4 15.3
Iran
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Ailen
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Ixraen
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Italia
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Giamaica
1992 .. .. 34.2 .. .. .. 1993 4.3 0.5 24.9 7.5
Nht ban
.. .. .. .. ..
Gioocani
1991 .. .. 15 .. .. .. 1992 2.5 0.5 23.5 6.3
Cad cxtan
1996 .. .. 34.6 .. .. .. 1993 <2 12.1 2.5
Knia
1992 39 30 42 .. .. .. 1992 50.2 22.2 78.1 44.4
Han Quc
46.4 29.3 .. .. .. .. .. .. .. ..
Coet
.. .. .. .. .. .. .. ..
Crgxtan
1993 48.1 28.7 40 .. .. .. 1993 18.9 5 55.3 21.4
Lao
1993 53 24 46.1 .. .. ..
Latvia
.. .. .. 1993 <2 .. <2 ..
Libng
.. .. .. .. ..
Lxth
1993 53.9 27.8 49.2 .. .. 1986-87 48.8 23.8 74.1 43.5
Lytva
.. .. .. .. .. 1993 <2 18.9 4.1
Maxnia
.. .. .. .. ..
Maagaxca
.. .. .. .. .. 1993 72.3 21.2 93.2 59.6
Malauy
1990-91 .. .. 54 .. ..
Malaixia
1989 .. .. 15.5 .. .. 1995 4.3 0.7 22.4 6.8
Ghi chu: V kha nng so sanh va pham vi bao tru m cua d liu, xem Chu thch ky thut. Cac s liu in nghing la cho nhng nm khac, ngoai nh ng nm nu trn.
299
NGI DN
Mc ngheo kh quc gia Mc ngheo kh quc t
S dn sng di mc nghe o (%) S dn sng di mc nghe o (%)
Nn kinh t Nm khao
sat
Nng thn Thanh th Tng s Nm khao
sat
Nng thn Thanh th Tng s
Nm khao
sat
S dn thu
nhp di 1
la
PPP/ngaya
(%)
Khoang
cachs nghe o
kh di
mc 1 la
PPP/ ngay a
(%)
S dn thu
nhp di 2
la PPP/
ngay a(%)
Khoang cach
ngheo kh
mc 2 la
PPP/ngaya(%)
Mali
.. .. .. .. ..
Mritani
1990 .. .. 57 .. .. .. 1988 31.4 15.2 68.4 33
Mhic
1998 .. .. 10.1 .. .. .. 1992 14.9 3.8 40 15.9
Mnva
.. .. .. .. .. 1992 6.8 1.2 30.6 9.7
Mng c
1995 33.1 38.5 36.3 .. .. ..
Marc
1984-85 32.6 17.3 261991-91 18 7.6 13.1 1990-91 <2 19.6 4.6
Mdmbch
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Mianma
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Namibia
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Npan
1995-96 44 23 42 .. .. .. 1995 50.3 16.2 86.7 44.6
Ha lan
.. .. ..
Niu Diln
.. .. ..
Nicaragoa
1993 76.1 31.9 50.3 .. .. .. 1993 43.8 18 74.5 39.7
Nigi
1989-93 66 52 63 .. .. .. 1992 61.5 22.2 82 51.8
Nigiria
1985 49.5 31.7 431993-93 36.4 30.4 34.1 1992-93 31.1 12.9 59.9 29.8
Nauy
.. .. ..
Pakixtan
1991 36.9 28 34 .. .. .. 1991 11.6 2.6 57 18.6
Panama
.. .. .. 1989 25.6 12.6 46.2 24.5
Papua Niu Ghin
.. .. .. .. .. .. ..
Paragoay
1991 28.5 19.7 21.8 .. .. .. .. .. .. ..
Pru 1994 67 46.1 53.5 1997 64.7 40.4 49 .. .. .. ..
Philippin 1994 53.1 28 40.6 1997 51.2 22.5 37.5 1994 26.9 7.1 62.8 27
Ba lan 1993 23.8 .. .. .. 1993 6.8 4.7 15.1 7.7
B ao Nha .. .. ..
Rumani 1994 27.9 20.4 21.5 .. .. .. 1992 17.7 4.2 70.9 24.7
LB Nga 1994 .. .. 30.9 .. .. .. 1993 <2 10.9 2.3
Ruana 1993 .. .. 51.2 .. .. .. 1983-85 45.7 11.3 88.7 42.3
Arp Xut .. .. .. .. ..
Xngan 1991 40.4 16.4 33.4 .. .. .. 1991.92 54 25.5 79.6 47.2
Xira Ln 1989 76 53 68 .. .. ..
Xingapo .. .. .. .. .. ..
Xlvakia
.. .. .. .. .. .. 1992 12.8 2.2 85.1 27.5
Xlvnia
.. .. .. .. .. .. 1993 <2 <2
Nam Phi
.. .. .. .. .. .. 1993 23.7 6.6 50.2 22.5
Ty ban nha
.. .. .. .. .. ..
Xri lanca
1985-86 45.5 26.8 40.6 1990-91 38.1 28.4 35.3 1990 4 0.7 41.2 11
Thuy i n
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Thuy s
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Xyri
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Tatgikixtan
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Tanania
1991 .. .. 51.1 .. .. .. .. .. .. ..
Thai lan
1990 .. .. 18 1992 15.5 10.2 13.1 1992 <2 23.5 5.4
Tg 1987-89 .. .. 32.3
Tuynidi 1985 29.2 12 19.9 1990 21.6 8.9 14.1 1990 3.9 0.9 22.7 6.8
Th nh ky .. .. .. .. ..
Tucmnixtan .. .. .. .. .. 1993 4.9 0.5 25.8 7.6
Ugana 1993 .. .. 55 .. .. .. 1989-90 69.3 29.1 82.2 56.6
Ucraina 1995 .. .. 31.7 .. .. .. 1992 < 2 < 2
Anh .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
My .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Urugoay .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Udbkixtan .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Vnxula 1989 .. .. 31.3 .. .. .. 1991 11.8 3.1 32.2 12.2
Vit Nam 1993 57.2 25.9 50.9 .. .. .. .. .. .. ..
Ymen 1992 19.2 18.6 19.9 .. .. .. .. .. ..
Dmbia 1991 88 46 68 1993 .. .. 86 1993 84.6 53.8 98.1 73.4
Dimbabu 1990-91 25.5 1990-91 41 14.3 68.2 35.5
a. Gia nm 1995
300
Bang 5. Phn phi thu nhp hoc tiu thu
Ty trong phn trm cua thu nhp hoc tiu thu
Nn kinh t
Nm khao sat Ch s Gini
10% thp nht 20% thp nht 20% tip theo th
2
20% tip theo th
3
20% tip theo th
4
20% cao nht 10% cao nht
Anbani
Angiri 1995
a,b
35,3 2,8 7,0 11,6 16,1 22,7 42,6 26,8
nggla .. .. .. .. .. .. .. ..
achentina .. .. .. .. .. .. .. ..
acmnia .. .. .. .. .. .. .. ..
xtrylia 1989
c,d
33,7 2,5 7,0 12,2 16,6 23,3 40,9 24,8
ao 1987
c,d
23,1 4,4 10,4 14,8 18,5 22,9 33,3 19,3
Adecbaigian .. 22,0 48,2 31,7
Bnglaet 1992
a,b
28,3 4,1 9,4 13,5 17,2 22,0 37,9 23,7
Blarut 1995
c,d
28,8 3,4 8,5 13,5 17,7 23,1 37,2 22,6
B 1992
c,d
25,0 3,7 9,5 14,6 18,4 23,0 34,5 20,2
Bnanh .. .. .. .. .. .. .. ..
Blivia 1990
c,d
42,0 2,3 5,6 9,7 14,5 22,0 48,2 317,0
Btxoana .. .. .. .. .. .. .. ..
Braxin 1995
c,d
60,1 0,8 2,5 5,7 9,9 17,7 64,2 47,9
Bungari 1992
c,d
30,8 3,3 8,3 13,0 17,0 22,3 39,3 24,7
Buckina Phax 1994
a,b
48,2 2,3 5,5 8,7 12,0 18,7 55,0 39,5
Burundi .. .. .. .. .. .. .. ..
Campuchia .. .. .. .. .. .. .. ..
Camrun .. .. .. .. .. .. .. ..
Canaa 1994
c,d
31,5 2,8 7,5 12,9 17,2 23,0 39,3 23,8
Trung Phi .. .. .. .. .. .. .. ..
Sat .. .. .. .. .. .. .. ..
Chil 1994
c,d
56,5 1,4 3,5 6,6 10,9 18,1 61,0 46,1
Trung Quc 1995
c,d
41,5 2,2 5,5 9,8 14,9 22,3 47,5 30,9
Hng Cng (Trung
Quc)
.. .. .. .. .. .. .. ..
Clmbia 1995
c,d
57,2 1,0 3,1 6,8 10,9 17,6 61,5 46,9
CHDC Cngg .. .. .. .. .. .. .. ..
CH Cngg .. .. .. .. .. .. .. ..
Cxta Rica 1996
c,d
47,0 1,3 4,0 8,8 13,7 21,7 51,8 34,7
Ct ivoa 1988
a,b
36,9 2,8 6,8 11,2 15,8 22,2 44,1 28,5
Cratia .. .. .. .. .. .. .. ..
Sec 1993
c,d
26,6 4,6 10,5 13,9 16,9 21,3 37,4 23,5
an Mach 1992
c,d
24,7 3,6 9,6 14,9 18,3 22,7 34,5 20,5
minicana 1989
c,d
50,5 1,6 4,2 7,9 12,5 19,7 55,7 39,6
cuao 1994
a,b
46,4 2,3 5,4 8,9 13,2 19,9 52,7 37,6
Ai cp 1991
a,b
32,0 3,9 8,7 12,5 16,3 21,4 41,1 26,7
En Xanvao 1995
c,d
49,9 1,2 3,7 8,3 13,1 20,5 54,4 38,3
ritria .. .. .. .. .. .. .. ..
Extnia 1995
c,d
35,4 2,2 6,2 12,0 17,0 23,1 41,8 26,2
tipia 1995
a,b
40,0 3,0 7,1 10,9 14,5 19,8 47,7 33,7
Phn Lan 1991
c,d
25,6 4,2 10,0 14,2 17,6 22,3 35,8 21,6
Phap 1989
c,d
32,7 2,5 7,2 12,7 17,1 22,8 40,1 24,9
Gruia .. .. .. .. .. .. .. ..
c 1989
c,d
28,1 3,7 9,0 13,5 17,5 22,9 37,1 22,6
Gana 1997
a,b
32,7 3,6 8,4 12,2 15,8 21,9 41,7 26,1
Hy lap .. .. .. .. .. .. .. ..
Goatmala 1989
c,d
59,6 0,6 2,1 5,8 10,5 18,6 63,0 46,6
Ghin 1994
a,b
40,3 2,6 6,4 10,4 14,8 21,2 47,2 32,0
Haiti .. .. .. .. .. .. .. ..
nurat 1996
c,d
53,7 1,2 3,4 7,1 11,7 19,7 58,0 42,1
Hunggari 1993
c,d
27,9 4,1 9,7 13,9 16,9 21,4 38,1 24,0
n 1994
a,b
29,7 4,1 9,2 13,0 16,8 21,7 39,1 25,0
Innxia 1996
c,d
36,5 3,6 8,0 11,3 15,1 20,8 44,9 30,3
Iran .. .. .. .. .. .. .. ..
Ailen 1987
c,d
35,9 2,5 6,7 11,6 16,4 22,4 42,9 27,4
Ixraen 1992
c,d
35,5 2,8 6,9 11,4 16,3 22,9 42,5 26,9
Italia 1991
c,d
31,2 2,9 7,6 12,9 17,3 23,2 38,9 23,7
Giamaica 1991
a,b
41,1 2,4 5,8 10,2 14,9 21,6 47,5 31,9
Nht ban .. .. .. .. .. .. .. ..
Gioocani 1991
a,b
43,4 2,4 5,9 9,8 13,9 20,3 50,1 34,7
Cadcxtan 1993
c,d
32,7 3,1 7,5 12,3 16,9 22,9 40,4 24,9
Knia 1994
c,d
44,5 1,8 5,0 9,7 14,2 20,9 50,2 34,9
Han Quc .. .. .. .. .. .. .. ..
Coet
Crgxtan 1993
c,d
35,3 2,7 6,7 11,5 16,4 23,1 42,3 26,2
Lao 1992
a,b
30,4 4,2 9,6 12,9 16,3 21,0 37,0 26,4
Latvia 1995
c,d
28,5 3,3 8,3 13,8 18,0 22,9 370,0 22,4
Libng .. .. .. .. .. .. .. ..
Lxth 1986-87
a,b
56,0 0,9 2,8 6,5 11,2 19,4 60,1 43,4
Lytva 1993
c,d
33,6 3,4 8,1 12,3 16,2 21,3 42,1 28,0
Maxnia .. .. .. .. .. .. .. ..
Maagaxca 1993
a,b
46,0 1,9 5,1 9,4 13,3 20,1 52,1 36,7
Malauy .. .. .. .. .. .. .. ..
Malaixia 1989
c,d
48,4 1,9 4,6 8,3 13,0 20,4 53,7 37,9
301
NGI DN
Ty trong phn trm cua thu nhp hoc tiu thu
Nn kinh t
Nm khao sat Ch s Gini
10% thp nht 20% thp nht 20% tip theo th
2
20% tip theo th
3
20% tip theo th
4
20% cao nht 10% cao nht
Mali 1994
a,b
50,5 1,8 4,6 8,0 11,9 19,3 56,2 40,4
Mritani 1995
a,b
38,9 2,3 6,2 10,8 15,4 22,0 45,6 29,9
Mhic 1995
c,d
53,7 1,4 3,6 7,2 11,8 19,2 58,2 42,8
Mnva 1992
c,d
34,4 2,7 6,9 11,9 16,7 23,1 41,5 25,8
Mng c 1995
a,b
33,2 2,9 7,3 12,2 16,6 23,0 40,9 24,5
Marc 1990-91
a,b
39,2 2,8 6,6 10,5 15,0 21,7 46,3 30,5
Mdmbch .. .. .. .. .. .. .. ..
Mianma .. .. .. .. .. .. .. ..
Namibia .. .. .. .. .. .. .. ..
Npan 1995-96
a,b
36,7 3,2 7,6 11,5 15,1 21,0 44,8 29,8
Ha lan 1991
c,d
31,5 2,9 8,0 13,0 16,7 22,5 39,9 24,7
Niu Diln
Nicaragoa 1993
a,b
50,3 1,6 4,2 8,0 12,6 20,0 55,2 39,8
Nigi 1995
a,b
50,5 0,8 2,6 7,1 13,9 23,1 53,3 35,4
Nigiria 1992-93
a,b
45,0 1,3 4,0 8,9 14,4 23,4 49,3 31,4
Nauy 1991
c,d
25,2 4,1 10,0 14,3 17,9 22,4 35,3 21,2
Pakixtan 1996
a,b
31,2 4,1 9,4 13,0 16,0 20,3 41,2 27,7
Panama 1995
c,d
57,1 0,7 2,3 6,2 11,3 19,8 60,4 43,8
Papua Niu Ghin 1996
a,b
50,9 1,7 4,5 7,9 11,9 19,2 56,5 40,5
Paragoay 1995
c,d
59,1 0,7 2,3 5,9 10,7 18,7 62,4 46,6
Pru 1996
c,d
46,2 1,6 4,4 9,1 14,1 21,3 51,2 35,4
Philippin 1994
a,b
42,9 2,4 5,9 9,6 13,9 21,1 49,6 33,5
Ba lan 1992
a,b
27,2 4,0 9,3 13,8 17,7 22,6 36,6 22,1
B ao Nha
Rumani 1994
c,d
28,2 3,7 8,9 13,6 17,6 22,6 37,3 22,7
LB Nga 1996
a,b
48,0 1,4 4,2 8,8 13,6 20,7 52,8 37,4
Ruana 1983-85
a,b
28,9 4,2 9,7 13,2 16,5 21,6 39,1 24,2
Arp Xut .. .. .. .. .. .. .. ..
Xngan 1991
a,b
53,8 1,0 3,1 7,4 12,1 19,5 57,9 42,3
Xira Ln 1989
a,b
62,9 0,5 1,1 2,0 9,8 23,7 63,4 43,6
Xingapo .. .. .. .. .. .. .. ..
Xlvakia 1992
c,d
19,5 5,1 11,9 15,8 18,8 22,2 31,4 18,2
Xlvnia 1993
c,d
29,2 4,0 9,3 13,3 16,9 21,9 38,6 24,5
Nam Phi 1993-94
a,b
59,3 1,1 2,9 5,5 9,2 17,7 64,8 45,9
Ty ban nha 1990
c,d
32,5 2,8 7,5 12,6 17,0 22,6 40,3 25,2
Xri lanca 1990
a,b
30,1 3,8 8,9 13,1 16,9 21,7 39,3 25,2
Thuy i n 1992
c,d
25,0 3,7 9,6 14,5 18,1 23,2 34,5 20,1
Thuy s 1982
c,d
36,1 2,9 7,4 11,6 15,6 21,9 43,5 28,6
Xyri .. .. .. .. .. .. .. ..
Tatgikixtan .. .. .. .. .. .. .. ..
Tanania 1993
a,b
38,2 2,8 6,8 11,0 15,1 21,6 45,5 30,1
Thai lan 1992
a,b
46,2 2,5 5,6 8,7 13,0 20,0 52,7 37,1
Tg
Tuynidi 1990
c,d
40,2 2,3 5,9 10,4 15,3 22,1 46,3 30,7
Th nh ky
Tucmnixtan 1993
c,d
35,8 2,7 6,7 11,4 16,3 22,8 42,8 26,9
Ugana 1992-93
a,b
39,2 2,6 6,6 10,9 15,2 21,3 46,1 31,2
Ucraina 1995
c,d
47,3 1,4 4,3 9,0 13,8 20,8 52,2 36,8
Anh 1986
c,d
32,6 2,4 7,1 12,8 17,2 23,1 39,8 24,7
My 1994
c,d
40,1 1,5 4,8 10,5 16,0 23,5 45,2 28,5
Urugoay .. .. .. .. .. .. .. ..
Udbkixtan .. .. .. .. .. .. .. ..
Vnxula 1995
c,d
46,8 1,5 4,3 8,8 13,8 21,3 51,8 35,6
Vit Nam 1993
a,b
35,7 3,5 7,8 11,4 15,4 21,4 44,0 29,0
Ymen 1992
a,b
39,5 2,3 6,1 10,9 15,3 21,6 46,1 30,8
Dmbia 1996
a,b
49,8 1,6 4,2 8,2 12,8 20,1 54,8 39,2
Dimbabu 1990
a,b
56,8 1,8 4,0 6,3 10,0 17,4 62,3 46,9
a: cp ph n chi tiu cua cac nhom dn c; b: Xp theo chi tiu u ngi c: cp phn thu nh p cua nhom dn c; d: Xp theo thu nhp theo u
302
Bang 6. Giao duc
Ty l nhp hoc rong a
(% nhom tui tng ng)
Ty l % hoc sinh n lp 5 S nm n trng d ki n Chi tiu cng c ng cho
giao duc (% GNP )
Tiu hoc Trung hoc Nam gii N gii Nam gii N gii
1980 1996 1980 1996 1980 1996 1980 1996 1980 1996 1980 1995 1980 1995
Anbani .. 3,1 .. 102 .. .. .. 81 .. 83 .. .. .. ..
Angiri
7,8 5,1 81 94 31 56 90 94 85 95 9 11 6 10
nggla
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 8 .. 7 ..
achentina
2,7 3,5 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
acmnia
.. 2,0 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
xtrylia 5,5 5,6 102 95 70 92 .. .. .. .. 12 16 12 16
ao
5,4 5,6 87 100 .. 88 .. .. .. .. 11 14 11 14
Adecbaigian
.. 3,3 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Bnglaet
1,5 2,9 .. .. .. .. 18 .. 26 .. .. .. .. ..
Blarut
.. 6,1 .. 85 .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
B 6,0 3,2 97 98 .. 99 .. .. .. .. 14 16 13 15
Bnanh
.. 3,2 .. 63 .. .. 59 64 62 57 .. .. .. ..
Blivia
4,4 5,6 79 .. 16 .. .. .. .. .. 9 .. 8 ..
Btxoana
6,0 10,4 76 81 14 45 85 87 88 93 7 11 8 11
Braxin
3,6 5,5 80 90 14 20 .. .. .. .. 9 .. 9 ..
Bungari 4,5 3,3 96 92 73 74 .. , .. .. 11 12 11 13
Buckina Phax
2,2 1,5 15 31 .. .. 77 74 74 77 2 3 1 2
Burundi
3,4 3,1 20 .. .. .. 100 .. 96 .. 3 5 2 4
Campuchia
.. 2,9 .. 98 .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Camrun
3,6 2,9 .. .. 15 .. 70 .. 70 .. 8 .. 6 ..
Canaa 6,9 7,0 .. 95 .. 93 , .. .. .. 15 17 15 18
Trung Phi
.. .. 56 .. .. .. 63 .. 50 .. .. .. .. ..
Sat
.. 2,4 .. 46 .. 6 .. 62 .. 53 .. .. .. ..
Chil
4,6 3,1 .. 88 .. 58 94 100 97 100 .. 12 .. 12
Trung Quc
2,5 2,3 .. 102 .. .. .. 93 .. 94 .. .. .. ..
Hng Cng
(Trung Quc)
2,4 2,9 95 90 61 71 98 .. 99 .. 12 13 12 13
Clmbia
2,4 4,4 .. 85 .. 50 36 70 39 76 .. .. .. ..
CHDC Cngg
2,6 .. .. 54 .. 17 .. .. .. .. .. 7 .. 4
CH Cngg
7,0 6,2 96 .. .. .. 81 40 83 78 .. .. .. ..
Cxta Rica 7,8 5,3 89 91 39 43 77 86 82 89 10 .. 10 ..
Ct ivoa
7,2 5,0 .. 55 .. .. 86 77 79 71 .. .. .. ..
Cratia
.. 5,3 .. 82 .. 66 .. .. .. .. .. 12 .. 12
Sec
.. 5,4 .. 91 .. 87 .. .. .. .. .. 13 .. 13
an Mach
6,8 8,2 96 99 88 87 99 100 99 99 14 15 14 15
minicana 2,2 2,0 .. 81 .. 22 .. .. .. .. .. 11 .. 11
cuao
5,6 3,5 .. 97 .. .. .. 84 .. 86 .. .. .. ..
Ai cp
5,7 4,8 .. 93 .. 68 82 .. 88 .. .. 11 .. 9
En Xanvao
3,9 2,2 .. 78 .. 21 46 76 48 77 .. 10 .. 10
ritria
.. 1,8 .. 30 .. 16 .. 73 .. 67 .. 5 .. 4
Extnia .. 7,3 .. 87 .. 83 .. 96 .. 97 .. 12 .. 13
tipia
3,1 4,0 .. 28 .. .. .. 57 .. 53 .. .. .. ..
Phn Lan
5,3 7,6 .. 99 .. 93 .. 100 .. 100 .. 15 .. 16
Phap
5,0 6,1 100 100 79 94 .. .. .. .. 13 15 13 16
Gruia
.. 5,2 .. 87 .. 71 .. .. .. , .. 10 .. 10
c .. 4,8 .. 100 .. 87 .. .. .. .. .. 15 .. 15
Gana
3,1 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Hy lap
2,0 3,0 96 90 .. 87 99 .. 98 .. 12 14 12 14
Goatmala
1,8 1,7 59 .. 13 .. .. 52 .. 47 .. .. .. ..
Ghin
.. .. .. 37 .. .. 59 .. 41 .. .. .. .. ..
Haiti
1,5 .. .. .. .. .. 33 .. 34 .. .. .. .. ..
nurat
3,2 3,6 78 90 .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Hunggari
4,7 4,7 95 97 .. 87 96 .. 97 .. 9 12 10 13
n
3,0 3,4 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Innxia
1,7 1,4 88 97 .. 42 .. .. .. .. .. 10 .. 10
Iran
7,5 4,0 .. 90 .. 69 .. .. .. .. .. .. .. ..
Ailen
6,3 5,8 100 100 78 86 .. .. .. .. 11 14 11 14
Ixraen
7,9 7,2 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Italia
.. 4,7 .. 100 .. .. 99 100 99 100 .. .. .. ..
Giamaica
7,0 7,4 96 .. 64 .. 91 .. 91 .. .. 11 .. 11
Nht ban
5,8 3,6 101 103 93 98 100 .. 100 .. 13 14 12 14
Gioocani 6,6 7,3 .. .. .. .. 92 .. 94 .. 12 .. 12 ..
Cadcxtan .. 4,7 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Knia 6,8 6,6 91 .. .. .. 60 .. 62 .. .. .. .. ..
Han Quc 3,7 3,7 104 92 70 97 94 100 94 100 12 15 11 14
Coet 2,4 5,7 85 54 .. 54 .. .. .. .. .. 9 9
Crgxtan .. 5,7 .. 95 .. .. .. .. .. .. .. ..
Lao .. 2,5 .. 72 .. 18 .. .. .. .. .. 8 .. 6
Latvia 3,3 6,5 .. 90 .. 79 .. .. .. .. .. 11 .. 12
Libng .. 2,5 .. 76 .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Lxth 5,1 7,0 67 70 13 17 50 .. 68 .. .. 8 .. 9
Lytva .. 5,6 .. .. .. 80 .. .. .. .. .. .. .. ..
Maxnia .. 5,6 .. 95 .. 51 .. 95 .. 95 .. 10 .. 10
Maagaxca 4,4 1,9 .. 61 .. .. .. 49 .. 33 .. .. .. ..
Malauy 3,4 5,5 43 68 .. .. 48 .. 40 .. .. .. .. ..
Malaixia 6 5,2 .. 102 .. .. 97 .. 97 .. .. .. .. ..
303
NGI DN
Ty l nhp hoc rong a
(% nhom tui tng ng)
Ty l % hoc sinh n lp 5 S nm n trng d kin Chi tiu cng c ng cho
giao duc (% GNP )
Tiu hoc Trung hoc Nam gii N gii Nam gii N gii
1980 1996 1980 1996 1980 1996 1980 1996 1980 1996 1980 1995 1980 1995
Mali 3,7 2,2 20 28 .. .. 48 87 42 82 .. .. .. ..
Mritani 5,1 .. 57 .. .. 61 68 .. .. .. ..
Mhic 4,7 4,9 .. 101 .. 51 85 86 .. .. .. ..
Mnva .. 9,7 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Mng c .. 6,4 .. 81 .. 53 .. .. .. .. .. 6 8
Marc 6,1 5,3 62 74 20 .. 79 79 78 77
Mdmbch 4,4 .. .. 40 .. 6 52 39 5 4 4 3
Mianma 1,7 1,2 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Namibia 1,3 9,1 .. 91 .. 36 .. .. .. .. .. .. .. ..
Npan 1,8 2,8 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Ha lan 7,6 5,2 93 99 81 91 94 98 14 16 13 15
Niu Diln 5,8 7,3 100 81 97 94 94 14 16 13 17
Nicaragoa 3,4 3,7 70 78 23 27 40 47 8 9 9 9
Nigi 3,1 21 25 4 6 74 72 72 74 .. .. .. ..
Nigiria 6,4 0,9 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Nauy 6,5 7,5 98 99 84 96 100 100 100 100 13 15 13 15
Pakixtan 2 3,0 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Panama 4,9 4,6 89 46 74 79 11 11
Papua Niu Ghin .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Paragoay 1,5 3,9 89 91 .. 38 59 .. 58 .. .. 9 .. 9
Pru 3,1 2,9 86 91 .. 53 78 .. 74 11 13 10 12
Philippin 1,7 2,2 94 101 45 60 68 .. 73 10 11 11 11
Ba lan 5,2 98 95 71 85 .. .. .. .. 12 13 12 13
B ao Nha 3,8 5,5 99 104 .. 78 .. .. .. .. .. 14 15
Rumani 3,3 3,6 .. 95 .. 73 .. .. .. .. .. 12 11
LB Nga 3,5 4,1 .. 93 .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Ruana 2,7 59 .. .. .. 55 59
Arp Xut 4,1 5,5 49 61 21 42 82 87 86 92 7 9 5 8
Xngan .. 3,5 37 58 .. .. 89 89 82 81 .. .. .. ..
Xira Ln 3,5 .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Xingapo 2,8 3,0 99 .. .. .. 100 .. 100 11 .. 11
Xlvakia .. 4,9 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Xlvnia .. 5,8 .. 95 .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Nam Phi .. 7,9 .. 51 72 79 13 13
Ty ban nha 2,3 4,9 102 105 74 .. 95 94 13 15 12 16
Xri lanca 2,7 3,4 .. .. .. 92 83 91 84 .. .. .. ..
Thuy i n 9 8,3 .. 102 .. 98 98 98 99 97 12 14 13 15
Thuy s 4,8 5,3 .. .. .. .. .. .. .. 14 15 13 14
Xyri 4,6 4,2 90 91 39 38 93 93 88 94 11 10 8 9
Tatgikixtan .. 2,2 .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Tanania .. .. 68 48 .. .. 89 .. 90 .. .. .. .. ..
Thai lan 3,4 4,1 .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Tg 5,6 4,7 .. 85 .. .. 59 .. 45 .. .. .. .. ..
Tuynidi 5,4 6,7 82 98 23 89 90 84 92 10 .. 7 ..
Th nh ky 2,2 2,2 .. 96 .. 50 .. .. .. 11 .. 9
Tucmnixtan .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Ugana 1,2 2,6 .. .. .. 82 .. 73 .. .. .. .. ..
Ucraina 5,6 7,2 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Anh 5,6 5,4 100 100 79 92 .. .. .. 13 16 13 17
My 6,7 5,4 95 90 .. .. .. 14 15 15 16
Urugoay 2,3 3,3 93 .. 97 .. 99 .. .. .. ..
Udbkixtan .. 8,1 .. .. .. .. .. .. ..
Vnxula 4,4 5,2 82 84 14 22 .. 86 .. 92 10 11
Vit Nam .. 2,6 95 .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Ymen .. 6,5 52 .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Dmbia 4,5 2,2 77 75 17 88 82 8 7
Dimbabu 6,6 9,3 .. .. .. .. 82 78 76 79
Th gii 4,0m 4,8 w w w w w w
Thu nhp thp 3,2 3,9 .. .. .. .. .. .. .. ..
Trung Quc va n
3,4 .. .. .. .. .. .. .. ..
Thu nhp trung
bnh
4 5,1 .. .. .. .. .. .. .. ..
Thu nhp trung
bnh lp di
4,2 5,3 .. .. .. .. .. .. .. ..
Thu nhp trung
bnh lp trn
4 5,0 .. 94 .. 43 .. .. .. ..
Thu nhp thp va
trung bnh
3,5 4,1 .. .. .. .. .. .. .. ..
ng a va Thai
Bnh Dng
2,5 2,3 .. 101 .. .. .. 93 .. 94
Chu u va Trung
a
.. 5,4 .. 92 .. .. .. .. .. ..
My Latinh va
Carib
3,8 3,7 .. 91 .. 33 .. .. ..
Trung ng va
Bc Phi
5 5,3 .. 85 .. 61 88 84 ..
Nam a 2 3,0 .. .. ..
Vung Chu Phi
Nam Xahara
4,1 4,3 .. .. .. .. .. .. .. ..
Thu nhp cao 5,6 5,4 .. 97 .. 90 .. .. .. .. .. .. .. ..
a: Ty l nhp hoc thc t v t qua 100 ngha la co s khng khp nhau gia s liu c t nh v dn s trong tui i hoc vi s liu nhp hoc c bao cao
304
Bang 7. Y t
Tip cn nc sach (% dn s
c hng)
Tip cn v sinh (% dn s
oc hng)
Ty l t vong tre s sinh (tren
1000 ca sng)
Tng ty l sinh con (ln trn 1
phu n)
Nn kinh t
Chi tiu cng
cng cho y
t(%GDP)
1990-97
a
1982 1995 1982 1995 1980 1997
Ty l ph cp
cac bin phap
tranh thai (%
phu n trong
tui 15-49)
1990-98
a
1980 1997
Ty l t vong
san phu (trn
100.000 ca e
sng)
1990-97
a
Anbani 2,5 92 76 .. 58 47 26 .. 3,6 2,5 28
b
Angiri 3,3 77 .. .. .. 98 32 51 6,7 3,6 140
b
nggla 3,9 28 32 18 15 154 125 .. 6,9 6,8 1.500
c
achentina 4,3 55 65 69 75 35 22 .. 3,3 2,6 100
c
acmnia 3,1 .. .. .. .. 26 15 .. 2,3 1,5 21
c
xtrylia 5,8 99 99 99 .. 11 5 .. 1,9 1,8 9
c
ao 5,7 99 .. .. .. 14 5 .. 1,6 1,4 10
c
Adecbaigian
1,1 .. .. .. 36 30 20 .. 3,2 2,1 4
b
Bnglaet 1,2 40 84 4 35 132 75 49 6,1 3,2 850
c
Blarut 5,2 100 .. .. .. 16 12 .. 2,0 1,2 22
b
B 6,7 98 .. .. .. 12 6 .. 1,7 1,6 10
c
Bnanh 1,7 14 72 10 24 116 88 16 7,0 5,8 500
d
Blivia 3,8 53 70 36 41 118 66 45 5,5 4,4 370
d
Btxoana 1,8 77 70 36 55 71 58 .. 6,1 4,3 250
c
Braxin ,9 75 69 24 7 70 34 77 3,9 2,3 160
d
Bungari 3,5 85 .. .. .. 20 18 .. 2,0 1,1 20
b
Buckina Phax 4,7 35 .. 5 .. 121 99 8 7,5 6,6 930
c
Burundi 1,0 23 58 52 48 122 119 .. 6,8 6,3 1.300
c
Campuchia 0,7 .. 13 .. .. 201 103 .. 4,7 4,6 900
c
Camrun 1,0 36 41 36 40 94 52 16 6,4 5,3 550
c
Canaa 6,3 97 99 60 95 10 6 .. 1,7 1,6 6
c
Trung Phi 2,0 16 23 19 45 117 98 14 5,8 4,9 700
d
Sat 1,6 31 24 14 21 123 100 4 6,9 6,5 840
d
Chil 2,3 86 91 67 81 32 11 .. 2,8 2,4 65
b
Trung Quc 2,1 .. 83 .. .. 42 32 85 2,5 1,9 95
c
Hng Cng
(Trung Quc) 2,3 .. .. .. .. 11 5 .. 2,0 1,3 7
c
Clmbia 2,9 91 75 68 59 41 24 72 3,9 2,8 100
c
CHDC Cngg 0,2 .. .. .. .. 112 92 .. 6,6 6,4 870
c
CH Cngg 1,8 .. .. 40 9 89 90 .. 6,3 6,1 890
c
Cxta Rica 6,0 93 100 95 97 20 12 .. 3,7 2,8 55
c
Ct ivoa 1,4 20 72 17 51 108 87 11 7,4 5,1 810
d
Cratia 8,4 70 63 67 61 21 9 .. .. 1,6 12
b
Sec 6,4 100 .. .. .. 16 6 69 2,1 1,2 2
b
an Mach 5,1 . .. .. 100 8 6 .. 1,5 1,8 9
c
minicana 1,8 49 73 66 80 76 40 64 4,2 3,0 110
c
cuao 2,0 58 55 57 53 74 33 57 5,0 3,0 150
c
Ai cp 1,7 90 84 70 70 120 51 48 5,1 3,2 170
c
En Xanvao 2,4 51 53 62 77 84 32 53 4,9 3,2 300
c
ritria 1,1 .. 7 .. .. 91 62 8 .. 5,8 1.000
c
Extnia 5,8 .. .. .. .. 17 10 .. 2,0 1,2 52
b
tipia 1,6 4 26 .. 8 155 107 4 6,6 6,5 1.400
c
Phn Lan 5,7 95 98 100 100 8 4 .. 1,6 1,9 11
c
Phap 7,7 98 100 .. .. 10 5 .. 1,9 1,7 15
c
Gruia 0,6 .. .. .. .. 25 17 .. 2,3 1,5 19
b
c 8,1 90 .. .. .. 12 5 .. 1,4 1,4 22
c
Gana 2,9 .. 65 26 32 94 66 20 6,5 4,9 740
c
Hy lap 5,3 85 .. .. .. 18 7 .. 2,2 1,3 10
c
Goatmala 1,7 58 67 54 67 84 43 32 6,3 4,5 190
d
Ghin 1,2 20 55 12 14 185 120 2 6,1 5,5 880
d
Haiti 1,2 38 39 19 26 123 71 18 5,9 4,4 600
d
nurat 2,8 50 77 32 82 70 36 50 6,5 4,3 220
c
Hunggari 4,5 87 .. .. .. 23 10 .. 1,9 1,4 14
b
n 0,7 54 85 8 16 115 71 41 5,0 3,3 440
d
Innxia 0,7 39 65 30 55 90 47 57 4,3 2,8 390
d
Iran 1,7 50 90 60 81 87 32 73 6,7 2,8 120
d
Ailen 5,1 97 .. .. .. 11 5 60 3,2 1,9 10
c
Ixraen 0,3 100 99 .. 100 15 7 .. 3,2 2,7 7
c
Italia 5,3 99 .. .. .. 15 5 .. 1,6 1,2 12
c
Giamaica 2,5 96 93 91 74 21 12 65 3,7 2,7 120
c
Nht ban 5,7 99 96 99 100 8 4 .. 1,8 1,4 18
b
Gioocani 3,7 89 98 76 98 41 29 53 6,8 4,2 150
c
Cadcxtan 2,5 .. .. .. .. 33 24 59 2,9 2,0 53
b
Knia 1,9 27 45 44 45 75 74 38 7,8 4,7 650
c
Han Quc 2,3 83 83 100 100 26 9 .. 2,6 1,7 30
b
Coet 3,5 100 100 100 100 27 12 .. 5,3 2,9 20
b
Crgxtan 2,9 .. 81 .. .. 43 28 60 4,1 2,8 32
b
Lao 1,3 .. 51 .. 32 127 98 .. 6,7 5,6 660
c
Latvia 3,5 .. .. .. .. 20 15 .. 2,0 1,1 15
b
Libng 3,0 92 94 59 97 48 28 .. 4,0 2,5 300
c
Lxth 3,7 18 62 12 .. 119 93 23 5,5 4,8 610
c
Lytva 5,0 .. .. .. .. 20 10 .. 2,0 1,4 13
b
Maxnia 6,2 .. .. .. .. 54 16 .. 2,5 1,9 22
b
Maagaxca 1,4 31 16 .. 34 119 94 19 6,6 5,8 500
d
Malauy 2,3 32 60 60 64 169 133 22 7,6 6,4 620
d
Malaixia 1,4 71 89 75 94 30 11 .. 4,2 3,2 34
b
Ghi chu: V kha nng so sanh va pham vi bao tru m cua d liu, xem Chu thch ky thu t. Cac s liu in nghing la cho nhng nm khac, ngoai nhng nm nu trn.
305
NGI DN
Tip cn nc sach (% dn s
c hng)
Tip cn v sinh (% dn s
oc hng)
Ty l t vong tre s sinh (tren
1000 ca sng)
Tng ty l sinh con (l n trn 1
phu n)
Nn kinh t
Chi tiu cng
cng cho y
t(%GDP)
1990-97
a
1982 1995 1982 1995 1980 1997
Ty l ph cp
cac bin phap
tranh thai (%
phu n trong
tui 15-49)
1990-98
a
1980 1997
Ty l t vong
san phu (trn
100.000 ca e
sng)
1990-97
a
Mali 2,0 .. 48 21 37 184 118 7 7,1 6,6 580
d
Mritani 1,8 37 64 .. 32 120 92 .. 6,3 5,5 800
c
Mhic 2,8 82 95 57 76 51 31 .. 4,7 2,8 110
c
Mnva 6,2 .. 56 .. 50 35 20 74 2,4 1,6 23
b
Mng c 4,3 100 54 50 .. 82 52 .. 5,3 2,6 65
c
Marc 1,2 32 57 50 68 99 51 50 5,4 3,1 370
f
Mdmbch 4,6 9 24 10 23 145 135 6 6,5 5,3 1.100
c
Mianma 0,4 20 60 20 43 109 79 .. 4,9 2,4 580
c
Namibia 4,1 .. 60 .. 42 90 65 29 5,9 4,9 220
d
Npan 1,2 11 59 0 23 132 83 .. 6,1 4,4 1.500
c
Ha lan 6,2 100 99 .. 100 9 5 .. 1,6 1,5 12
c
Niu Diln 5,9 87 90 88 .. 13 7 .. 2,0 1,9 25
c
Nicaragoa 5,3 50 62 27 59 84 43 44 6,3 3,9 160
c
Nigi 1,6 37 48 9 17 150 118 8 7,4 7,4 590
c
Nigiria 0,2 36 50 .. 57 99 77 6 6,9 5,3 1.000
c
Nauy 6,2 99 100 .. 100 8 4 .. 1,7 1,9 6
c
Pakixtan 0,8 38 62 16 39 127 95 24 7,0 5,0 340
c
Panama 4,7 82 84 81 90 32 21 .. 3,7 2,6 55
c
Papua Niu Ghin 2,8 .. 31 .. 25 78 61 26 5,8 4,3 370
c
Paragoay 1,8 23 39 49 32 50 23 51 5,2 3,8 190
d
Pru 2,2 53 66 48 61 81 40 64 4,5 3,2 280
d
Philippin 1,3 65 83 57 77 52 35 48 4,8 3,6 210
d
Ba lan 4,8 82 .. .. .. 26 10 .. 2,3 1,5 5
b
B ao Nha 4,9 66 82 .. .. 24 6 .. 2,2 1,4 15
c
Rumani 2,9 77 62 .. 44 29 22 57 2,4 1,3 41
b
LB Nga 4,1 .. .. .. .. 22 17 34 1,9 1,3 53
b
Ruana 1,9 .. .. .. 94 128 124 21 8,3 6,2 1.300
c
Arp Xut 6,4 91 93 76 86 65 21 .. 7,3 5,9 18
b
Xngan 1,2 44 50 .. .. 117 70 13 6,8 5,6 510
d
Xira Ln 1,6 24 34 13 .. 190 170 .. 6,5 6,1 ..
Xingapo 1,5 100 100 85 100 12 4 .. 1,7 1,7 10
c
Xlvakia 6,1 .. .. 43 51 21 9 .. 2,3 1,4 8
b
Xlvnia 7,1 .. 98 80 98 15 5 .. 2,1 1,3 5
b
Nam Phi 3,6 .. 59 .. 53 67 48 69 4,6 2,8 230
c
Ty ban nha 5,8 99 .. .. 97 12 5 .. 2,2 1,1 7
c
Xri lanca 1,4 37 70 66 75 34 14 .. 3,5 2,2 30
b
Thuy i n 7,2 100 .. .. .. 7 4 .. 1,7 1,7 7
c
Thuy s 7,1 100 100 .. .. 9 5 .. 1,5 1,5 6
c
Xyri .. 71 88 45 71 56 31 40 7,4 4,0 180
b
Tatgikixtan 2,4 .. 69 .. 62 58 30 .. 5,6 3,5 58
b
Tanania 1,1 52 49 .. 86 108 85 18 6,7 5,5 530
d
Thai lan 2,0 66 89 47 96 49 33 .. 3,5 1,7 200
c
Tg 1,6 35 55 14 41 110 86 .. 6,6 6,1 640
c
Tuynidi 3,0 72 90 46 80 69 30 60 5,2 2,8 170
c
Th nh ky 2,7 69 .. .. .. 109 40 .. 4,3 2,5 180
c
Tucmnixtan 1,2 .. 60 .. 60 54 40 .. 4,9 3,0 44
b
Ugana 1,9 16 42 13 67 116 99 15 7,2 6,6 550
f
Ucraina 3,9 .. 55 .. 49 17 14 .. 2,0 1,3 30
b
Anh 5,7 100 100 .. 96 12 6 .. 1,9 1,7 9
b
My 6,6 100 73 98 .. 13 7 76 1,8 2,0 12
c
Urugoay 1,9 83 89 59 61 37 16 .. 2,7 2,4 85
c
Udbkixtan 3,3 .. 57 ... 18 47 .. .. 4,8 3,3 24
b
Vnxula 1,0 84 79 45 72 36 21 .. 4,2 3,0 120
b
Vit Nam 1,1 .. 47 30 60 57 29 75 5,0 2,4 105
b
Ymen 1,3 .. 39 .. 19 141 96 21 7,9 6,4 1.400
c
Dmbia 2,9 48 53 47 51 90 113 26 7,0 5,6 650
d
Dimbabu 1,7 10 77 5 66 80 69 48 6,4 3,8 280
d
Th gii 2,5w ..w 75w ..w ..w 80w 56w 3,7w 2,8w
Thu nhp thp 1,0 .. 74 .. .. 98 69 4,3 3,2
Trung Quc va n
.. 37 55 21 45 114 84 6,0 4,4
Thu nhp trung
bnh 2,4 74 .. .. .. 59 33 3,7 2,5
Thu nhp trung
bnh lp di 2,2 .. .. .. .. 61 38 3,6 2,5
Thu nhp trung
bnh lp trn 3,0 78 79 52 75 57 27 3,7 2,4
Thu nhp thp
va trung bnh 1,8 .. 75 .. .. 87 60 4,1 2,9
ng a va Thai
Bnh Dng 1,8 .. 77 .. .. 55 37 3,0 2,1
Chu u va Trung
a 3,9 .. .. .. .. 41 23 2,5 1,7
My Latinh va
Carib 2,6 73 75 46 68 60 32 4,1 2,7
Trung ng va
Bc Phi 2,3 69 .. 62 .. 95 49 6,2 3,7
Nam a 0,8 50 81 9 20 119 77 5,3 3,5
Vung Chu Phi
Nam Xahara 1,7 .. 47 .. 47 115 91 6,6 5,5
Thu nhp cao 6,0 98 .. .. .. 12 6 1,8 1,7
a: S liu cua nm gn nht co c trong thi ky nay ; b: S c tnh chnh thc c: Do UNICEF WHO c tnh trn c s ly mu thng k ; d: S liu c tnh gian tip trn c s khao sat
mu ; e: Trn s s cng trnh khao sat trn pham vi 30 tnh; f: trn c s khao sat mu
306
Bang 8. S dung t va nng sut nng nghip
t canh tac lu nin
(% din tch t)
t co ti
(% trng trot)
t canh tac c
hecta/ du ng i
May nng nghip
S may keo tnh trn 1000
ngi san xut
Nng suat nng nghip
Gia tr nng nghip gia tng
tnh trn 1 ngi san xut
nng nghip (tnh bng la
1995)
Ch s san lng lng thc
(ly giai oan 1989-91 la
100)
1980 1996 1979-91 1994-96 1979-81 1994-96 1979-81 1994-96 1979-81 1995-97 1979-81 1995-97
Anbani 4,3 4,6 53,0 48,4 0,22 0,18 15 10 1.193 1.717 .. ..
Angiri 0,3 0,2 3,4 6,9 0,37 0,27 27 43 1.411 1.903 69,7 118,2
nggla 0,4 0,4 2,2 2,1 0,41 0,27 4 3 .. 117 91,7 130,1
achentina 0,8 0,8 5,8 6,3 0,89 0,72 132 190 12.195 13.833 94,9 121,9
acmnia .. 3,5 .. 43,7 .. 0,15 .. 64 .. 4.477 .. 82,3
xtrylia 0,0 0,0 3,5 4,8 2,97 2,68 751 698 20.880 29.044 91,5 126,9
ao 1,2 1,1 0,2 0,3 0,20 0,18 945 1.492 9.761 15.474 92,3 100,0
Adecbaigian .. 4,6 .. 50,0 .. 0,21 .. 31 .. 847 .. 55,6
Bnglaet 2,0 2,5 17,1 39,1 0,10 0,07 0 0 181 221 80,2 106,0
Blarut .. 0,7 .. 1,9 .. 0,60 .. 131 .. 3.461 .. 58,9
B 0,4 0,5 0,1 0,1 .. .. 917 1.130 .. .. 88,4 114,4
Bnanh 4,0 4,1 0,3 0,5 0,39 0,26 0 0 302 504 63,4 129,5
Blivia 0,2 0,2 6,6 3,7 0,35 0,27 4 4 .. .. 71,0 126,7
Btxoana 0,0 0,0 0,5 0,3 0,44 0,25 9 21 619 647 87,6 104,2
Braxin 1,2 1,4 3,3 4,9 0,32 0,32 31 52 2.047 3.931 69,5 122,2
Bungari 3,2 1,8 28,3 18,7 0,43 0,48 66 61 2.754 4.351 105,3 68,3
Buckina Phax 0,1 0,1 0,4 0,7 0,39 0,34 0 0 134 159 62,6 122,4
Burundi 10,1 12,9 0,7 1,3 0,22 0,13 0 0 177 139 80,5 96,4
Campuchia 0,4 0,6 4,9 4,5 0,30 0,37 0 0 .. 407 51,1 124,8
Camrun 2,2 2,3 0,2 0,3 0,68 0,45 0 0 834 958 83,2 118,7
Canaa 0,0 0,0 1,2 1,6 1,86 1,53 824 1.683 .. .. 79,9 112,7
Trung Phi 0,1 0,1 .. .. 0,81 0,59 0 0 396 439 79,9 122,7
Sat 0,0 0,0 0,2 0,4 0,70 0,48 0 0 155 212 90,6 117,5
Chil 0,3 0,4 29,6 32,6 0,36 0,25 43 44 2.612 5.211 71,5 128,7
Trung Quc 0,4 1,2 45,1 37,0 0,10 0,10 2 1 162 296 61,0 155,8
Hng Cng
(Trung Quc) 1,0 0,1 43,8 28,6 0,00 0,00 0 0 .. .. 97,4 56,7
Clmbia 1,4 2,4 7,7 23,4 0,13 0,05 8 7 1.926 2.890 76,0 110,8
CHDC Cngg 0,3 0,4 0,1 0,1 0,25 0,16 0 0 270 285 71,9 104,9
CH Cngg 0,1 0,1 0,7 0,6 0,07 0,05 2 1 391 470 80,3 114,5
Cxta Rica 4,4 4,8 12,1 23,8 0,12 0,08 22 23 3.159 4.627 73,0 128,4
Ct ivoa 7,2 13,5 1,0 1,0 0,24 0,21 1 1 1.074 1.005 70,9 119,2
Cratia .. 2,2 .. 0,2 .. 0,24 .. 14 .. 7.144 .. 57,7
Sec .. 3,1 .. 0,7 .. 0,30 .. 148 .. .. .. 81,9
an Mach 0,3 0,2 14,5 20,3 0,52 0,45 973 1.088 21.321 46.621 83,2 102,5
minicana 7,2 11,4 11,7 13,7 0,19 0,17 3 3 1.839 2,454 85,1 109,1
cuao 3,3 5,2 19,4 8,1 0,20 0,14 6 7 1.206 1.764 76,6 136,9
Ai cp 0,2 0,5 100,0 100,0 0,06 0,05 4 10 721 1.163 68,4 129,8
En Xanvao 8,0 10,5 14,8 14,2 0,12 0,11 5 5 2.013 1.705 90,8 109,5
ritria .. 0,8 .. 5,4 .. 0,12 .. 1 .. .. .. 102,3
Extnia .. 0,4 .. .. .. 0,76 .. 475 .. 3.342 .. 49,3
tipia .. 0,6 .. 1,6 .. 0,20 .. 0 .. .. 90,2 ..
Phn Lan .. .. .. .. 0,54 0,49 721 1.301 16.995 28.296 92,8 92,4
Phap 2,5 2,1 4,6 8,2 0,32 0,31 737 1.189 14.956 34.760 93,7 103,6
Gruia .. 4,7 .. 42,2 .. 0,14 .. 28 .. 1.838 .. 74,6
c 1,4 0,7 3,7 3,9 0,15 0,14 624 954 .. 19.930 91,0 90,9
Gana 7,5 7,5 0,2 0,1 0,18 0,16 1 1 663 533 73,5 147,7
Hy lap 7,9 8,4 24,2 33,8 0,30 0,28 120 267 8.804 12.611 91,2 98,4
Goatmala 4,4 5,1 5,0 6,5 0,19 0,14 3 2 2.110 1.902 69,9 114,0
Ghin 0,9 1,2 12,8 10,9 0,11 0,09 0 0 .. 262 96,5 129,2
Haiti 12,5 12,7 7,9 9,7 0,10 0,08 0 0 578 407 105,5 90,5
nurat 1,8 3,1 4,1 3,6 0,44 0,30 5 7 697 1.018 88,2 104,7
Hunggari 3,3 2,4 3,6 4,2 0,47 0,47 59 54 3.389 4.655 91,0 76,8
n 1,8 2,4 22,8 32,0 0,24 0,17 2 5 253 343 68,4 117,1
Innxia 4,4 7,2 16,2 15,0 0,12 0,09 0 1 610 745 63,5 122,4
Iran 0,5 1,0 35,5 38,0 0,36 0,30 17 39 2,533 3,831 60,9 136,8
Ailen 0,0 0,0 .. .. 0,33 0,37 606 978 .. .. 83,3 106,2
Ixraen 4,3 4,2 49,3 45,3 0,08 0,06 294 336 .. .. 85,7 114,1
Italia 10,0 9,1 19,3 24,9 0,17 0,14 370 867 9.994 19.001 101,5 99,7
Giamaica 5,5 6,1 13,6 14,0 0,08 0,07 9 11 892 1.294 86,0 117,4
Nht ban 1,6 1,0 62,6 62,7 0,04 0,03 209 593 15.698 28.665 94,2 96,9
Gioocani 0,4 1,0 11,0 18,2 0,14 0,08 48 42 1.447 1.634 55,3 157,3
Cadcxtan .. 0,1 .. 6,9 .. 2,04 .. 106 .. 1.477 .. 68,5
Knia 0,8 0,9 0,9 1,5 0,23 0,15 1 1 262 230 67,7 102,9
Han Quc 1,4 2,0 59,6 60,7 0,05 0,04 1 34 3.957 10.962 77,9 119,1
Coet .. .. .. .. 0,00 0,00 3 14 .. .. 98,9 139,3
Crgxtan .. 2,7 .. 76,8 .. 0,23 .. 44 .. 2.917 .. 123,8
Lao 0,1 0,2 15,4 20,3 0,21 0,17 0 0 .. 526 71,2 12,4
Latvia .. 0,5 .. .. .. 0,68 .. 284 .. 3.125 .. 49,8
Libng 8,9 12,5 28,3 28,4 0,07 0,05 28 77 .. .. 57,8 117,6
Lxth .. .. .. .. 0,22 0,17 6 6 498 319 89,4 104,4
Lytva .. 0,9 .. .. .. 0,79 .. 239 .. 2.907 .. 69,8
Maxnia .. 1,9 .. 9,4 .. 0,31 .. 323 .. 1.528 .. 95,9
Maagaxca 0,9 0,9 21,5 35,0 0,28 0,19 1 1 198 180 82,1 105,3
Malauy 0,9 1,1 1,3 1,6 0,20 0,16 0 0 100 122 91,2 105,3
Malaixia 11,6 17,6 6,7 4,5 0,07 0,09 4 23 3.279 6.267 55,4 124,0
307
MI TRNG
t canh tac lu nin
(% din tch t)
t co ti
(% trng trot)
t canh tac c
hecta/ du ng i
May nng nghip
S may keo tnh trn 1000
ngi san xut
Nng suat nng nghip
Gia tr nng nghip gia tng
tnh trn 1 ngi san xut
nng nghip (tnh bng la
1995)
Ch s san lng lng thc
(ly giai oan 1989-91 la
100)
1980 1996 1979-91 1994-96 1979-81 1994-96 1979-81 1994-96 1979-81 1995-97 1979-81 1995-97
Mali 0,0 0,0 2,9 2,3 0,31 0,37 0 1 225 241 79,7 118,7
Mritani 0,0 0,0 22,8 10,3 0,14 0,20 1 1 301 439 86,1 103,2
Mhic 0,8 1,1 20,3 23,1 0,34 0,27 16 20 1.482 1.69 84,9 120,6
Mnva .. 12,5 .. 14,1 .. 0,41 .. 82 .. 1.473 .. 58,3
Mng c 0,0 0,0 3,0 6,1 0,71 0,54 32 22 722 1.085 88,2 81,6
Marc 1,1 1,9 15,2 13,0 0,38 0,33 7 10 1.117 1.593 55,9 94,9
Mdmbch 0,3 0,3 2,1 3,4 0,24 0,19 1 1 .. 76 99,2 119,5
Mianma 0,7 0,9 10,4 15,9 0,28 0,22 1 1 .. .. 87,8 133,5
Namibia 0,0 0,0 0,6 0,8 0,64 0,51 10 11 876 1.235 107,4 118,8
Npan 0,2 0,4 22,5 30,6 0,16 0,13 0 0 162 187 65,1 113,5
Ha lan 0,9 1,0 58,5 61,5 0,06 0,06 561 646 21.663 43.836 87,0 106,1
Niu Diln 3,7 6,4 5,2 8,9 0,80 0,43 619 451 .. .. 90,8 120,3
Nicaragoa 1,5 2,4 6,0 3,3 0,39 0,54 6 7 1.334 1,407 117,9 123,7
Nigi 0,0 0,0 0,7 1,4 0,62 0,53 0 0 222 190 101,4 118,4
Nigiria 2,8 2,8 0,7 0,7 0,39 0,27 1 1 370 541 57,7 134,2
Nauy .. .. .. .. 0,20 0,22 824 1.251 17.044 31.577 91,8 99,7
Pakixtan 0,4 0,7 72,7 80,2 0,24 0,17 5 12 392 585 66,4 130,5
Panama 1,6 2,1 5,0 4,9 0,22 0,19 27 20 2.122 2.463 85,6 102,5
Papua Niu Ghin 0,9 1,1 .. .. 0,01 0,01 1 1 717 827 86,1 106,8
Paragoay 0,3 0,2 3,4 3,0 0,52 0,45 14 25 2.506 3,295 60,6 116,7
Pru 0,3 0,4 32,8 41,8 0,19 0,16 5 3 1.349 1.619 78,4 131,5
Philippin 14,8 14,4 14,0 16,7 0,09 0,07 1 1 1.348 1.379 86,4 120,6
Ba lan 1,1 1,2 0,7 0,7 0,41 0,37 112 277 .. 1.647 87,9 84,8
B ao Nha 7,8 8,2 20,1 21,7 0,25 0,22 72 203 .. 5.574 71,9 99,8
Rumani 2,9 2,4 21,9 31,4 0,44 0,41 39 80 .. 3.17 112,5 100,5
LB Nga .. 0,1 .. 4,0 .. 0,88 .. 122 .. 2.54 .. 69,5
Ruana 10,3 12,2 0,4 0,3 0,15 0,13 0 0 307 201 89,7 76,9
Arp Xut 0,0 0,1 28,9 38,7 0,20 0,20 2 11 2.167 10.507 31,0 90,8
Xngan 0,0 0,1 2,6 3,1 0,42 0,27 0 0 341 321 74,5 109,1
Xira Ln 0,7 0,8 4,1 5,4 0,14 0,11 0 1 368 404 84,5 94,7
Xingapo 9,8 0,0 .. .. 0,00 0,00 3 16 13.937 39.851 154,3 37,9
Xlvakia .. 2,7 .. 13,4 .. 0,28 .. 100 .. 3.347 .. 74,4
Xlvnia .. 2,7 .. 0,7 .. 0,12 .. 2.762 .. 26.006 .. 100,9
Nam Phi 0,7 0,7 84 8,1 0,45 0,38 90 69 2.465 3.355 92,8 97,5
Ty ban nha 9,9 9,8 14,8 17,7 0,42 0,39 200 513 .. 12.022 82,1 99,4
Xri lanca 15,9 15,5 28,3 29,2 0,06 0,05 8 9 648 732 98,4 113,0
Thuy i n .. .. .. .. 0,36 0,32 715 931 .. .. 100,2 95,1
Thuy s 0,5 0,6 6,2 5,9 0,06 0,06 494 616 .. .. 95,8 96,2
Xyri 2,5 3,9 9,6 20,4 0,60 0,33 29 65 .. .. 94,5 136,7
Tatgikixtan .. 0,5 .. 80,6 .. 0,14 .. 37 .. .. .. 67,9
Tanania 1,0 1,0 3,8 4,6 0,12 0,10 1 1 .. 159 76,8 97,2
Thai lan 3,5 6,6 16,4 23,2 0,35 0,29 1 7 630 928 79,9 107,2
Tg 6,6 6,6 0,3 0,3 0,76 0,50 0 0 345 510 77,0 129,2
Tuynidi 9,7 13,1 4,9 7,5 0,51 0,32 30 39 1.743 2.75 67,6 108,3
Th nh ky 4,1 3,2 9,6 15,4 0,57 0,40 38 57 1.852 1.835 75,8 106,3
Tucmnixtan .. 0,1 .. 87,8 .. 0,32 .. 83 .. .. .. 108,7
Ugana 8,0 8,8 0,1 0,1 0,32 0,26 0 1 .. 326 70,5 107,7
Ucraina .. 1,8 .. 7,5 .. 0,65 .. 92 .. 2.259 .. 69,9
Anh 0,3 0,2 2,0 1,8 0,12 0,10 726 871 .. .. 91,6 100,5
My 0,2 0,2 10,8 12,0 0,83 0,67 1.23 1.452 .. 34.727 94,7 113,7
Urugoay 0,3 0,3 5,4 10,7 0,48 0,39 171 172 6.822 9.384 86,8 128,8
Udbkixtan .. 0,9 .. 81,6 .. 0,20 .. 59 .. 2.085 .. 100,7
Vnxula 0,9 1,0 3,6 5,2 0,19 0,12 50 58 4.041 4.931 79m6 114,0
Vit Nam 2,9 3,8 24,1 29,6 0,11 0,07 1 4 .. 226 64,0 132,7
Ymen 0,2 0,2 19,9 31,3 0,16 0,09 3 2 .. 305 75,0 115,5
Dmbia 0,0 0,0 0,4 0,9 0,89 0,59 3 2 331 226 74,2 95,6
Dimbabu 0,3 0,3 3,1 4,6 0,36 0,27 7 7 307 316 82,1 94,8
Th gii 0,9w 1,0w 17,8w 18,8w 0,24w 0,24w 19w 20w ..w ..w 76,0w 128,2w
Thu nhp thp 0,9 1,3 25,5 28,9 0,18 0,15 2 3 .. 339 69,3 137,5
Trung Quc va n
1,0 1,3 16,2 19,4 0,23 0,18 .. .. .. .. 74,9 123,1
Thu nhp trung
bnh 1,2 1,0 15,8 14,1 0,23 0,36 25 46 .. .. 80,1 118,4
Thu nhp trung
bnh lp di 1,3 0,8 22,9 14,9 0,16 0,39 17 34 .. .. .. ..
Thu nhp trung
bnh lp trn 1,1 1,3 10,3 12,4 0,34 0,30 37 71 .. .. 78,6 116,7
Thu nhp thp va
trung bnh 1,0 1,1 21,9 21,5 0,20 0,21 5 8 .. .. 72,0 132,6
ng a va Thai
Bnh Dng 1,5 2,6 37,0 35,5 0,11 0,11 2 2 .. 601 67,1 152,9
Chu u va Trung
a 3,2 0,4 11,6 9,9 0,14 0,61 .. 102 .. .. .. ..
My Latinh va
Carib 1,1 1,3 11,6 13,3 0,33 0,28 25 34 .. 2.272 80,7 121,0
Trung ng va
Bc Phi 0,4 0,7 25,8 35,0 0,19 0,21 12 24 .. .. 70,5 128,5
Nam a 1,5 1,9 28,7 38,9 0,23 0,16 2 5 189 .. 70,8 119,1
Vung Chu Phi
Nam Xahara
0,7 0,8 4,0 4,3 0,32 0,26 3 2 169 380 80,2 119,6
Thu nhp cao 0,5 0,5 9,8 11,1 0,46 0,41 520 877 .. 355 93,1 105,2
308
Bang 9. S dung nc, mc pha rng va nhng khu vc c bao v
L ng rut can nc ngot hang nm Tip cn nc sach (% dn
so c hng) 1995
Ty l pha rng ha ng nm
1990-1995
Nhng khu vc c nha
nc bao v 1996
Ngun nc
ngot(m3/ u
ngi)1996 Ty m3a % tng ngu n
nca
% dung cho
nng nghipb
% dung cho
cng nghi pb
% dung cho
sinh hoat
Thanh th Nng thn Km
2
% thay i
bnh qun
hang nm
1.0000km
2
% tng din
tch t
Anbani 16.785
c
0,2
d
0,4
c
76 18 6 97 70 0 0,0 0,8 2,9
Angiri 463
c
4,5 33,2
c
60
c
15
c
25
c
.. .. 234 1,2 58,9 2,5
nggla 15.728 0,5 0,3
c
76
c
10
c
14
c
69 15 2.370 1,0 81,8 6,6
achentina 27.861
c
27,6
d
2,8
c
73 18 9 71 24 894 0,3 46,6 1,7
acmnia 2.136
c
3,8 47,0
c
72 15 13 .. .. -84 -2,7 2,1 7,4
xtrylia 18.508 14,6
d
4,3 33 2 65 .. .. -170 0,0 563,9 7,3
ao 11.187
c
2,4 2,6
c
9 58 33 .. .. 0 1,2 23,4 28,3
Adecbaigian 4.339
c
15,8 47,9
c
74 22 4 .. .. 0 1,2 4,8 5,5
Bnglaet 19.065
c
22,5 1,0
c
96 1 3 49 .. 88 0,5 1,0 0,8
Blarut 1.841
c
3,0 15,9
c
19 49 32 .. .. -688 0,5 8,6 4,1
B 1.227
c
9,0 72,2
c
4 85 11 .. .. 0 0,0 0,8 ..
Bnanh 4,451
c
0,2 0,6
c
67
c
10
c
23
c
82 69 596 1,2 7,8 7,1
Blivia 38.625 1,2 0,4 85 5 10 88 43 5.814 1,2 156,0 18,5
Btxoana 9.589
c
0,1 0,7
c
48
c
20
c
32
c
100 77 708 0,5 105,0 18,5
Braxin 42.459
c
36,5 0,5
c
59 19 22 80 28 25.544 0,5 355,5 4,2
Bungari 24.663
c
13,9 6,8
c
22 76 3 .. .. -6 0,0 4,9 4,4
Buckina Phax 1.671
c
0,4 2,2 81
c
0c 19
c
.. .. 230 0,7 28,6 10,5
Burundi 559 0,1 2,8 64
c
0
c
36
c
.. .. 14 0,4 1,4 5,5
Campuchia 47.530
c
0,5 0,1
c
94 1 5 20 12 1.638 1,6 28,6 16,2
Camrun 19.213 0,4 0,1 35
c
19
c
46
c
.. 30 1.292 0,6 21,0 4,5
Canaa 95.785
c
45,1 1,6
c
12 70 18 .. .. -1.764 -0,1 921,0 10,0
Trung Phi 41,250 0,1 0,0 74
c
5
c
21
c
20 25 1.282 0,4 51,1 8,2
Sat 6,011
c
0,2 0,4
c
82
c
2
c
16
c
48 17 942 0,8 114,9 9,1
Chil 32.007 16,8
d
3,6 89 5 6 99 47 292 0,4 141,3 18,9
Trung Quc 2.282 460,0 16,4 87 7 6 .. ... 886 0,1 598,1 6,4
Hng Cng
(Trung Quc) .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 0,4 40,4
Clmbia 26.722 5,3 0,5 43 16 41 90 32 2.622 0,5 93,6 9,0
CHDC Cngg 21.816
c
0,4 0,0
c
23
c
16
c
61
c
89 26 .. .. 101,9 4,5
CH Cngg 307.283
c
0,0 0,0
c
11
c
27
c
62
c
.. 11 416 0,2 15,4 4,5
Cxta Rica 27.425 1,4
d
1,4 89 7 4 100 99 414 3,0 7,0 13,7
Ct ivoa 5.468 0,7 0,9 67
c
11
c
22
c
.. .. 308 0,6 19,9 6,3
Cratia 12.879 .. .. .. .. .. 75 41 0 0,0 3,7 6,6
Sec 5.649 2,7 4,7 2 57 41 .. .. -2 0,0 12,2 15,8
an Mach 2.460c 1,2 9,2
c
43 27 30 .. .. 0 0,0 13,7 32,3
minicana 2.467 3,0 14,9 89 6 5 88 55 264 1,6 12,2 25,2
cuao 26,305 5,6 1,8 90 3 7 81 10 1.890 1,6 119,3 43,1
Ai cp 966
c
55,1 94,5
c
86
c
8
c
6
c
95 74 0 0,0 7,9 0,8
En Xanvao 3.197 1,0
d
5,3 89 4 7 82 24 38 3,3 0,1 0,5
ritria 2,332
c
.. ..c .. .. 30 .. .. 0 0,0 5,0 5,0
Extnia 12.071
c
3,3 18,8
c
3 92 5 .. .. -196 -0,1 5,1 12,1
tipia 1.841 2,2 2,0 86
c
3
c
11
c
.. .. 624 0,5 55,2 5,5
Phn Lan 21.985
c
2,2 1,9
c
3 85 12 .. .. 166 0,1 18,2 6,0
Phap 3.029
c
37,7 21,3
c
15 69 16 100 100 -1.608 -1,0 58,8 10,7
Gruia 8.291
c
4,0 8,9
c
42 37 21 .. .. 0 0,0 1,9 2,7
c 2.084
c
46,3 27,1
c
20 70 11 .. .. 0 0,0 94,2 27,0
Gana 2.958
c
0,3
d
0,6
c
52
c
13
c
35
c
88 52 1.172 1,3 11,0 4,8
Hy lap 5.289
c
5,0 9,1
c
63 29 8 .. .. -1.408 -2,3 3,1 2,4
Goatmala 11.028 0,7
d
0,6 74 17 9 97 48 824 2,0 18,2 16,8
Ghin 32.661 0,7 0,3 87
c
3
c
10
c
55 44 748 1,1 1,6 0,7
Haiti 1.468 0,0 0,4 68 8 24 38 39 8 3,4 0 0,4
nurat 9.259
c
1,5 2,7
c
91 5 4 91 66 1.022 2,3 11,1 9,9
Hunggari 11.817
c
6,8 5,7
c
36 55 9 .. .. -88 -0,5 6,3 6,8
n 2.167
c
380,0
d
18,2
c
93 4 3 .. 82 -72 0,0 142,9 4,8
Innxia 12.625 16,6 0,7 76 11 13 87 57 10.844 1,0 192,3 10,6
Iran 1.339
c
70,0
d
85,8
c
92 2 6 98 82 248 1,7 83,0 5,1
Ailen 13.657
c
0,8
d
1,6
c
10 74 16 .. .. -140 -2,7 0,6 0,9
Ixraen 377
c
1,9 84,1
c
97
c
5
c
16
c
100 95 0 0,0 3,1 15,0
Italia 2.903
c
56,2 33,7
c
59 27 14 .. .. 0-58 -0,1 21,5 7,3
Giamaica 3.250 0,3
d
3,9 86 7 7 .. .. 158 7,2 0,0 0,0
Nht ban 4.338 90,8 16,6 50 33 17 .. .. 132 0,1 25,5 6,8
Gioocani 198
c
0,5
d
51,1
c
75 3 22 .. .. 12 2,5 3,0 3,4
Cadcxtan 8.696
c
37,9 27,6
c
79 17 4 .. .. -1.928 -1,9 73,4 2,7
Knia 1.056
c
2,1 6,8
c
76
c
4
c
20
c
.. .. 34 0,3 35,0 6,1
Han Quc 1.438 27,6
c
41,7 46 35 19 93 77 130 0,2 6,8 6,9
Coet 11 0,5 2.700,0 60 2 27 100 100 0 0,0 0,3 1,7
Crgxtan 2.509 11,0 94,9 95 3 2 .. .. 0 0,0 6,9 3,6
Lao 55.679 1,0 0,4 82 10 8 .. .. .. .. 0,0 0,0
Latvia 13.793
c
0,7 2,1
c
14 44 42 92 .. -250 -0,9 7,8 12,6
Libng 941
c
1,3
cd
33,1
c
68 4 28 .. .. 52 7,8 0,0 0,0
Lxth 2.597 0,1 1,0 56
c
22
c
22
c
64 60 0 0,0 0,1 0,3
Lytva 6.531
c
4,4 18,2
c
3 90 7 .. .. -112 -0,6 6,5 10,0
Maxnia .. .. .. .. .. .. .. .. 2 0,0 1,8 7,1
Maagaxca 23.819 16,3 4,8 99
c
0
c
1
c
.. .. 1.300 0,8 11,2 1,9
Malauy 1.814
c
0,9 4,8
c
86
c
3
c
10
c
97 52 546 1,6 10,6 11,3
Malaixia 21.046 9,4
d
2,1 47 30 23 100 86 4.002 2,4 14,8 4,5
Ghi chu: V kha nng so sanh va pham vi bao tru m cu a d liu, xem Chu thch ky thut. Cac s liu in nghing la cho nhng nm khac, ngoai nhng nm nu trn.
309
MI TRNG
L ng rut can nc ngot hang nm Tip cn nc sach (% dn
so c hng) 1995
Ty l pha rng ha ng nm
1990-1995
Nhng khu vc c nha
nc bao v 1996
Ngu n nc
ngot(m3/ u
ngi)1996 Ty m3a % tng
ngun nca
% dung cho
nng nghipb
% dung cho
cng nghi pb
% dung cho
sinh hoat
Thanh th Nng thn Km
2
% thay i
bnh qun
hang nm
1.0000km
2
% tng din
tch t
Mali 9.718
c
1,4 1,4
c
97
c
1
c
2c 56 20 1.138 1,0 45,3 3,7
Mritani 4.632
c
1,6
d
14,3
c
92 2 6 87 41 0 0,0 17,5 1,7
Mhic 3.788 77,6
d
21,7 86 8 6 .. .. 5.080 0,9 71,0 3,7
Mnva 397
c
37 216,4
c
23 70 7 98 18 0 0,0 0,4 1,2
Mng c 9,677 0,6 2,2 62 27 11 100 68 0 0,0 161,3 10,3
Marc 1.088 10,9 36,5 92
c
3
c
5
c
97 20 118 0,3 3,2 0,7
Mdmbch 12.989
c
0,6 0,3
c
89 2
c
9
c
.. 40 1.162 0,7 47,8 6,1
Mianma 24.651
c
4,0 0,4 90 3 7 78 50 3.874 1,4 1,7 0,3
Namibia 28.042
c
0,3 0,5
c
68
c
3
c
29
c
.. .. 420 0,3 106,2 12,9
Npan 7,616 2,7 1,6 95 1 4 61 59 548 1,1 11,1 7,8
Ha lan 5.767
c
7,8 8,7
c
34 61 5 .. .. 0 0,0 2,4 7,1
Niu Diln 532 2,0 100,0 44 10 46 .. .. -434 -0,6 63,3 23,6
Nicaragoa 37.420 0,9
d
0,5 54 21 25 93 28 1.508 2,5 9,0 7,4
Nigi 3.317
c
0,5 1,5
c
82
c
2
c
16
c
70 44 0 0,0 96,9 7,6
Nigiria 2.375
c
3,6 1,3
c
54
c
15
c
31
c
80 39 1.214 0,9 30,2 3,3
Nauy 89.008
c
2,0 0,5
c
8 72 20 100 100 -180 -0,2 93,7 30,5
Pakixtan 3.256
c
155,6
d
37,2
c
97 2 2 85 56 550 2,9 37,2 4,8
Panama 52.961 1,3 0,9 77 11 12 99 73 636 2,1 14,2 19,1
Papua Niu Ghin 177.963 0,1 0,0 49 22 29 .. .. 1.332 0,4 0,1 0,0
Paragoay 61.750
c
0,4 0,1
c
78 7 15 70 6 3.266 2,6 14,0 3,5
Pru 1.641 6,1 15,3 72 9 19 91 31 2.168 0,3 34,6 2,7
Philippin 4.393 29,5
d
9,1 61 21 18 91 81 2.642 3,5 14,5 4,9
Ba lan 1.454
c
12,3 21,9
c
11 76 13 .. .. -120 -0,1 29,1 9,6
B ao Nha 6.998
c
7,3 10,5
c
48 37 15 .. .. -240 -0,9 5,9 6,4
Rumani 9.222
c
26,0 12,5
c
59 33 8 .. .. 12 0,0 10,7 4,6
LB Nga 30.168
c
117,0 26
c
23 60 17 .. .. 0 0,0 516,7 3,1
Ruana 798 0,8 12,2 94
c
2
c
5
c
79 44 4 0,2 3,6 14,6
Arp Xut 120 17,0
d
709,2 90 1 9 .. .. 18 0,8 49,6 2,3
Xngan 4.482
c
1,4 3,5
c
92
c
3
c
5
c
90 44 496 0,7 21,8 11,3
Xira Ln 33.698 0,4 0,2 89
c
4
c
7
c
58 21 426 3,0 0,8 1,1
Xingapo 193 0,2d 31,7 4 51 45 .. .. 0 0,0 0,0 0,0
Xlvakia 5.720 1,8 5,8 .. .. .. .. .. -24 -0,1 10,5 21,8
Xlvnia .. .. .. .. .. .. .. .. 0 0,0 1,1 5,5
Nam Phi 1.231
c
13,3 26,6
c
72
c
11
c
17
c
90 33 150 0,2 65,8 5,4
Ty ban nha 2.389
c
30,8 32,6
c
62 26 12 .. .. 0 0,0 42,2 8,4
Xri lanca 2,329 6,3
d
14,6 96 2 2 88 65 202 1,1 8,6 13,3
Thuy i n 20,340
c
2,9 1,6
c
9 55 36 .. .. 24 0,0 36,2 8,8
Thuy s 7054
c
1,2 2,4
c
4 73 23 100 100 0 0,0 7,1 18,0
Xyri 859
c
14,4 112,6
c
94 2 4 96 79 52 2,2 0,0 0,0
Tatgikixtan .. 12,6 .. 88 7 5 .. .. 0 0,0 5,9 4,2
Tanania 2.842
c
1,2 1,3
c
89
c
2
c
9
c
.. .. 3.226 1,0 138,2 15,6
Thai lan 2.954
c
31,9 17,8
c
90 6 4 94 88 3.294 2,6 70,7 13,8
Tg 2.762
c
0,1 0,8
c
25
c
13
c
62
c
82 41 186 1,4 4,3 7,9
Tuynidi 447
c
3,1 74,5
c
89
c
3
c
9c 100 76 30 0,5 0,4 0,3
Th nh ky 2.246
c
31,6 22,1
c
72
c
11
c
16
c
.. .. 0 0,0 10,7 1,4
Tucmnixtan 3.950
c
22,8 123,9
c
91 8 1 .. .. 0 0,0 19,8 4,2
Ugana 3.248
c
0,2 0,3
c
60 8 32 60 36 592 0,9 19,1 9,6
Ucraina 4.556
c
34,7 15,0
c
30 54 16 .. .. -54 -0,1 9,0 1,6
Anh 1.203 11,8 16,6 3 77 20 100 100 -182 -0,5 50,6 20,9
My 9.259
c
467,3 18,9
c
42
c
45
c
13
c
.. .. -5.886 -0,3 1.226,7 13,4
Urugoay 37,966
c
0,7
d
0,5
c
91 3 6 99 .. 4 0,0 0,5 0,3
Udbkixtan 5,476
c
82,2 63,4
c
84 12 4 .. .. -2,260 -2,7 8,2 2,0
Vnxula 57,821
c
4,1
d
0,3
c
46 11 43 79 79 5.034 1,1 319,8 36,3
Vit Nam 4.902 28,9 7,7 78 9 13 .. .. 1.352 1,4 9,9 3,0
Ymen 255 2,9 71,5 92 .. .. 74 14 0 0,0 0,0 0,0
Dmbia 12.248
c
1,7 1,5
c
77c 7
c
16
c
66 37 2.644 0,8 63,6 8,6
Dimbabu 1.744
c
1,2 1,6
c
79c 7
c
14
c
.. .. 500 0,6 30,7 7,9
Th gii 8.338w 69w 22w 9w ..w ..w 101.724s 0,3w 8,542,7s 6,6w
Thu nhp thp 5.214 90 5 5 .. .. 49.332 0,7 2.439,4 5,9
Trung Quc va n
.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Thu nhp trung
bnh 14.950 67 22 11 .. .. 64.086 0,3 2.809,9 4,8
Thu nhp trung
bnh lp di 11.573 67 24 9 .. .. 21.162 0,2 1.563,6 4,3
Thu nhp trung
bnh lp trn .. 68 19 13 .. .. 42.924 0,5 1.246,3 5,7
Thu nhp thp
va trung bnh 8.095 80 13 7 .. .. 113.418 0,4 5.249,3 5,3
ng a va Thai
Bnh Dng .. 82 10 8 .. .. 29.956 0,8 1.102,2 6,9
Chu u va Trung
a 13.225 54 36 10 .. .. -5.798 -0,1 768,0 3,2
My Latinh va
Carib 27.386 77 11 12 83 36 57.766 0,6 1.456,3 7,3
Trung ng va
Bc Phi 1.045 90 4 6 .. .. 800 0,9 242,0 2,2
Nam a 4.085 94 3 3 84 84 1.316 0,2 213,0 4,5
Vung Chu Phi
Nam Xahara
8.565 85 4 10 74 32 29.378 0,7 1.467,8 6,2
Thu nhp cao .. 39 46 15 .. .. -11,694 -0,2 3.293,4 10,8
A: s liu bt ly nm nao t 1980 n 1997 , tr khi co ghi khac; b: Tr khi co ghi chu khac, ty l c c tnh cho nm 1987; c: k ca sng chau t n c nay ;d: S liu c tnh cho nhng
nm trc 1980 (Xem Cac ch s v tnh hnh pha t rin th gii 1999) e: S liu cho nhng nm khac ngoai 1987 (Xem Cac ch s v tnh hnh phat trin th gii 1999)
310
Bang 10. S dung nng lng va kh thai
Tnh theo u ngi L ng kh thai cacbonc
Nn kinh t
Nghn met tn ng lng
du Kg ng lng d u Ty l tng
bnh qun
hang nm
(%)
GDP trn 1 n v nng
lng s dung (tnh theo
la nm 1995/kg)
Nhp khu nng lng
rong (% trong s dung
nng l ng thng mai)
Tng cng
(triu tn met)
Tnh theo u ngi (tn
met)
1980 1996 1980 1996 1980 1980 1996 1980 1996 1980 1996 1980 1996
Anbani 3.049 1.188 1.142 362 - 7,8 0,8 2,2 - 12 9 4,8 1,9 1,8 0,6
Angiri 12.410 24.150 665 842 1,0 2,5 1,8 - 440 - 381 66,2 94,3 3,5 3,3
nggla 4.538 6.017 647 532 - 1,2 .. 0,9 - 149 - 573 5,3 5,1 0,8 0,5
achentina 41.868 58.921 1.490 1.673 0,7 5,7 5,0 7 - 27 107,5 129,9 3,8 3,7
acmnia 1.070 1.790 346 474 - 4,9 5,2 1,7 - 18 59 .. 3,7 .. 1,0
xtrylia 70.372 100.612 4.790 5.494 0,9 3,3 3,7 - 22 - 88 202,8 306,6 13,8 16,7
ao 23.450 27.187 3.105 3.373 0,9 7,1 8,7 67 71 52,2 59,3 6,9 7,4
Adecbaigian 15.002 11.862 2.433 1.570 - 5,6 .. 0,3 1 - 21 .. 30,0 .. 4,0
Bnglaet 14.920 23.928 172 197 0,9 1,3 1,7 11 10 7,6 23,0 0,1 0,2
Blarut 2.385 24.566 247 2.386 7,5 .. 0,8 -8 87 .. 61,7 .. 6,0
B 46.100 56.399 4.682 5.552 1,4 4,6 4,9 84 79 127,2 106,0 12,9 10,4
Bnanh 1.363 1.920 394 341 - 1,0 0,9 1,1 11 - 2 0,5 0,7 0,1 0,1
Blivia 2.335 3.633 436 479 0,0 2,3 1,9 -84 - 44 4,5 10,1 0,8 1,3
Btxoana .. .. .. .. .. .. .. .. .. 1,0 2,1 1,1 1,4
Braxin 108.997 163.374 896 1.012 1,0 4,7 4,4 43 31 183,4 273,4 1,5 1,7
Bungari 28.673 22.605 3.235 2.705 - 2,0 0,4 0,5 73 54 75,3 55,3 8,5 6,6
Buckina Phax .. .. .. .. .. .. .. .. .. 0,4 1,0 0,1 0,1
Burundi .. .. .. .. .. .. .. .. .. 0,1 0,2 0,0 0,0
Campuchia .. .. .. .. .. .. .. .. .. 0,3 0,5 0,0 0,0
Camrun 3.687 5.000 426 369 - 1,1 1,7 1,7 -58 - 100 3,9 3,5 0,4 0,3
Canaa 193.000 236.170 7.848 7.880 0,3 2,1 2,5 -7 - 51 420,9 409,4 17,1 13,7
Trung Phi .. .. .. .. .. .. .. .. .. 0,1 0,2 0,0 0,1
Sat .. .. .. .. .. .. .. .. .. 0,2 0,1 0,0 0,0
Chil 9.525 20.456 855 1.419 3,7 2,8 3,1 41 62 27,9 48,8 2,5 3,4
Trung Quc 593/109 1.096.800 604 902 2,6 0,3 0,7 -3 0 1.476,8 3,363,5 1,5 2,8
Hng Cng
(Trung Quc) 5.681 12.190 1.127 1.931 4,4 10,0 12,0 99 100 16,3 23,1 3,2 3,7
Clmbia 19.127 31.393 672 799 1,0 2,4 2,6 5 -113 39,8 65,3 1,4 1,7
CHDC Cngg 8.706 13.799 322 305 - 0,2 1,0 0,5 0 1 3,5 2,3 0,1 0,1
CH Cngg 845 1.205 506 457 - 0,6 1,5 1,9 -370 -854 0,4 5,0 0,2 1,9
Cxta Rica 1.527 2.248 669 657 0,7 3,7 4,0 50 67 2,5 4,7 1,1 1,4
Ct ivoa 3.662 5.301 447 382 - 0,6 2,3 2,0 34 10 4,6 13,1 0,6 0,9
Cratia .. 6.765 .. 1.418 .. .. 2,8 .. 42 .. 17,5 .. 3,7
Sec 46.910 40.404 4.585 3.917 - 1,7 .. 1,3 9 22 .. 126,7 .. 12,3
an Mach 19.734 22.870 3.852 4.346 0,8 6,8 8,2 95 23 62,9 56,6 12,3 10,7
minicana 3.464 5.191 608 652 0,1 2,2 2,5 62 72 6,4 12,9 1,1 1,6
cuao 5.191 8.548 652 731 0,2 2,4 2,1 - 126 -156 13,4 24,5 1,7 2,1
Ai cp 15.970 37.790 391 638 2,6 1,8 1,6 - 114 -58 45,2 97,9 1,1 1,7
En Xanvao 2.540 4.058 554 700 1,0 2,9 2,4 25 36 2,1 4,0 0,5 0,7
ritria .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Extnia .. 5.621 .. 3.834 .. .. 0,9 .. 31 .. 16,4 .. 11,2
tipia 11.157 16.566 296 284 - 0,1 0,4 0,4 5 6 1,8 3,4 0,0 0,1
Phn Lan 25.413 31.482 5.316 6.143 1,1 3,7 4,1 73 57 54,9 59,2 11,5 11,5
Phap 190.111 254.196 3.528 4.355 1,6 6,1 6,1 76 49 482,7 361,8 9,0 6,2
Gruia 4.474 1.576 882 291 - 5,8 2,7 2,1 - 5 55 .. 3,0 .. 0,5
c 360.441 349.552 4.603 4.267 - 0,5 .. 7,0 48 60 .. 861,2 .. 10,5
Gana 4.071 6.657 3,79 380 0,4 1,0 1,0 19 16 2,4 4,0 0,2 0,2
Hy lap 15.960 24.389 1.655 2.328 2,5 5,7 4,8 77 64 51,7 80,6 5,4 7,7
Goatmala 3.754 5.224 550 510 0,0 2,9 2,9 33 23 4,5 6,8 0,7 0,7
Ghin .. .. .. .. .. .. .. .. .. 0,9 1,1 0,2 0,2
Haiti 2.099 1.968 392 268 - 2,8 1,5 1,4 11 19 0,8 1,1 0,1 0,1
nurat 1.877 2.925 526 503 - 0,2 1,4 1,4 30 40 2,1 4,0 0,6 0,7
Hunggari 28.895 25.470 2.699 2.499 - 0,8 1,6 1,8 48 50 82,5 59,5 7,7 5,8
n 242.024 450.287 352 476 1,9 0,6 0,8 8 13 347,3 997,4 0,5 1,1
Innxia 59.561 132.419 402 672 3,5 1,3 1,6 -116 - 66 94,6 245,1 0,6 1,2
Iran 38.918 89.340 995 1.491 3,2 1,4 1,1 - 116 - 147 116,1 266,7 3,0 4,4
Ailen 8.484 11.961 2.495 3.293 2,0 4,0 5,9 78 71 25,2 34,9 7,4 9,6
Ixraen 8.609 16.185 2.220 2.843 2,6 5,1 5,6 98 96 21,1 52,3 5,4 9,2
Italia 138.629 161.140 2.456 2.808 1,3 6,0 6,8 86 82 371,9 403,2 6,6 7,0
Giamaica 2.378 3.718 1.115 1.465 2,3 1,3 1,1 91 85 8,4 10,1 4,0 4,0
Nht ban 346.491 510.359 2.967 4.058 2,4 9,3 10,5 80 920,4 1.167,7 7,9 9,3
Gioocani 1.714 4.487 786 1.040 0,6 2,2 1,5 100 96 .. .. .. ..
Cadcxtan 76.799 43.376 5.163 2.724 - 4,9 .. 0,5 0 -44 .. 173,8 .. 10,9
Knia 9.791 13.279 589 476 - 1,1 0,6 0,7 19 15 6,2 6,8 0,4 0,2
Han Quc 43.756 162.874 1.148 3.576 8,1 3,1 3,0 72 86 125,2 408,1 3,3 9,0
Coet 9.564 13.859 6.956 8.167 0,7 2,4 1,7 -884 -712 .. .. .. ..
Crgxtan 1.717 2.952 473 645 4,1 .. 1,1 -2,7 51 .. 6,1 .. 1,3
Lao .. .. .. .. .. .. .. .. .. 0,2 0,3 0,1 0,1
Latvia .. 4.171 .. 1.674 .. 16,0 1,5 54 76 .. 9,3 .. 3,7
Libng 2.483 4.747 827 1.164 1,7 .. .. 93 96 6,2 14,2 2,1 3,5
Lxth .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Lytva 11.701 8.953 3.428 2.414 - 0,4 .. 0,8 95 53 .. 13,8 .. 3,7
Maxnia .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 12,7 .. 6,4
Maagaxca .. .. .. .. .. .. .. .. .. 1,6 1,2 0,2 0,1
Malauy .. .. .. .. .. .. .. .. .. 0,7 0,7 0,1 0,1
Malaixia 11.128 41.209 809 1.950 6,0 2,9 2,3 - 50 - 69 28,0 119,1 2,0 5,6
311
MI TRNG
Tnh theo u ngi L ng kh thai cacbonc
Nn kinh t
Nghn met tn ng
lng d u Kg ng lng d u Ty l tng
bnh qun
hang nm
(%)
GDP trn 1 n v nng
lng s dung (tnh theo
la nm 1995/kg)
Nhp khu nng lng
rong (% trong s dung
nng l ng thng mai)
Tng cng
(triu tn met)
Tnh theo u ngi (tn
met)
Mali .. .. .. .. .. .. .. .. .. 0,4 0,5 0,1 0,0
Mritani .. .. .. .. .. .. .. .. .. 0,6 2,9 0,4 1,2
Mhic 98.904 141.384 1.464 1.525 0,2 2,3 2,1 -5,1 -5,1 251,6 348,1 3,7 3,8
Mnva .. 4.601 .. 1.064 .. .. 0,6 106 99 .. 12,1 .. 2,8
Mng c .. .. .. .. .. .. .. .. .. 6,8 8,9 4,1 3,6
Marc 4.778 8.822 247 329 2,1 4,5 4,2 82 90 15,9 27,9 0,8 1,0
Mdmbch 8.386 7.813 693 481 - 2,0 0,2 0,3 -2 7 3,2 1,0 0,3 0,1
Mianma 9.430 12.767 279 294 0,3 .. .. -1 7 4,8 7,3 0,1 0,2
Namibia .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Npan 4.663 6.974 322 320 0,1 0,5 0,7 3 9 0,5 1,6 0,0 0,1
Ha lan 65.000 75.797 4.594 4.885 0,9 4,4 5,4 -11 3 152,6 155,2 10,8 10,0
Niu Diln 9.251 16.295 2.972 4.388 2,9 4,7 3,8 41 17 17,6 29,8 5,6 8,0
Nicaragoa 1.562 2.391 535 525 - 0,1 1,3 1,0 42 37 2,0 2,9 0,7 0,6
Nigi .. .. .. .. .. .. .. .. .. 0,6 1,1 0,1 0,1
Nigiria 52.846 82.669 743 722 - 0,1 0,4 0,4 -181 -106 68,1 83,3 1,0 0,7
Nauy 18.819 23.150 4.600 5.284 1,2 5,1 6,7 -196 -799 90,4 67,0 22,1 15,3
Pakixtan 25.479 55.903 308 446 2,3 1,0 1,1 18 26 31,6 94,3 0,4 0,8
Panama 1.865 2.280 957 853 - 0,3 2,8 3,6 72 67 3,5 6,7 1,8 2,5
Papua Niu Ghin .. .. .. .. .. .. .. .. .. 1,8 2,4 0,6 0,5
Paragoay 2.094 4.285 672 865 1,5 2,8 2,1 23 -56 1,5 3,7 0,5 0,7
Pru 11.700 13.933 675 582 - 1,2 4,1 4,3 -25 11 23,6 26,2 1,4 1,1
Philippin 21.212 37.992 439 528 1,1 2,7 2,1 50 55 36,5 63,2 0,8 0,9
Ba lan 124.806 108.411 3.508 2.807 - 2,0 0,9 1.2 2 6 456,2 356,8 12,8 9,2
B ao Nha 10.291 19.148 1.054 1.928 4,5 6,8 5,6 86 87 27,1 47,9 2,8 4,8
Rumani 64.694 45.824 2.914 2.027 - 2,9 0,6 0,7 19 32 191,8 119,3 8,6 5,3
LB Nga 764.349 615.899 5.499 4.169 - 3,6 0,5 0,5 2 -54 .. 579,5 .. 10,7
Ruana .. .. .. .. .. .. .. .. .. 0,3 0,5 0,1 0,1
Arp Xut 35.357 92.243 3.773 4.753 0,4 3,0 1,4 -1,408 -415 130,7 267,8 14,0 13,8
Xngan 1.921 2.588 347 302 - 0,7 1,6 1,8 46 39 2,8 3,1 0,5 0,4
Xira Ln .. .. .. .. .. .. .. .. .. 0,6 0,4 0,2 21,6
Xingapo 6.054 23.851 2.653 7.835 8,1 4,6 3,8 100 100 30,1 65,8 13,2 7,4
Xlvakia 20.810 17.449 4.175 3.266 -1,8 .. 1,1 84 72 .. 39,6 .. 6,5
Xlvnia 4.313 6.167 2.269 3.098 1,0 .. 3,1 62 55 .. 13,0 .. 6,5
Nam Phi 65.353 99.079 2.370 2.482 -0,4 1,7 1,4 -12 -29 211,3 292,7 7,7 7,3
Ty ban nha 68.583 101.411 1.834 2.583 2,8 5,7 5,6 77 68 200,0 232,5 5,3 5,9
Xri lanca 4.493 6.792 305 371 0,7 1,5 2,0 29 38 3,4 7,1 0,2 0,4
Thuy i n 40.984 52.567 4.932 5.944 0,9 4,5 4,5 61 39 71,4 54,1 8,6 6,1
Thuy s 20.861 25.622 3.301 3.622 0,8 12,1 12,0 66 59 40,9 44,2 6,5 6,3
Xyri 5.348 14.541 614 1.002 2,4 1,7 1,2 78 -78 19,3 44,3 2,2 3,1
Tatgikixtan 1.650 3.513 416 594 5,1 .. 0,5 -20 -20 .. 5,8 .. 1,0
Tanania 10.280 13.798 553 453 -1,1 .. 0,3 8 5 1,9 2,4 0,1 0,1
Thai lan 22.740 79.987 487 1.333 7,3 2,3 2,2 51 45 40,0 205,4 0,9 3,4
Tg .. .. .. .. .. .. .. .. .. 0,6 0,8 0,2 0,2
Tuynidi 3.900 6.676 611 735 1,4 2,7 2,9 -79 6 9,4 16,2 1,5 1,8
Th nh ky 31.314 65.520 704 1.045 2,6 2,8 2,8 45 59 76,3 178,3 1,7 2,8
Tucmnixtan 7.948 12.164 2.778 2.646 -10,5 .. 0,3 -1 -168 .. 34,2 .. 7,4
Ugana .. .. .. .. .. .. .. .. .. 0,6 1,0 0,1 0,1
Ucraina 97.893 153.937 1.956 3.012 1,0 .. 0,5 -12 49 .. 397,3 .. 7,8
Anh 201.299 234.719 3.574 3.992 0,8 4,0 4,8 2 -14 583,8 557,0 10,4 9,5
My 1811650 2134960 7.973 8.051 0,4 2,7 3,4 14 21 4.575,4 5301,0 20,1 20,0
Urugoay 2.637 2.955 905 912 0,2 5,8 6,4 75 65 5,8 5,6 2,0 1,7
Udbkixtan 4.821 42.406 302 1.826 7,0 .. 0,5 4 -12 .. 95,0 .. 4,1
Vnxula 35.026 54.962 2.321 2.463 -0,4 1,7 1,4 -280 -253 89,6 144,5 5,9 6,5
Vit Nam 19.348 33.750 360 448 0,7 .. 0,7 7 -14 16,8 37,6 0,3 0,5
Ymen 1.424 2.936 167 187 0,6 .. 1,3 96 -519 .. .. .. ..
Dmbia 4.551 5.790 793 628 -1,7 0,7 0,6 8 7 3,5 2,4 0,6 0,3
Dimbabu 6.511 10.442 929 929 0,4 0,7 0,7 13 16 9,6 18,4 1,4 1,6
Th gii 6954847t 9317404t 1.622w 1.684w 2,9w 3,1w 3,2w ..w ..w 13.640,7t 22.653,9t 3,4w 4,0w
Thu nhp thp 1.153.366 2.063.558 480 640 3,9 .. .. - 14 -9 2.126,1 5.051,8 0,9 1,5
Trung Quc va n
318.233 516.41 433 486 3,7 .. 0,8 .. .. 302,0 690,9 0,4 0,6
Thu nhp trung
bnh 1.030.257 2.588.365 1.852 1.801 5,0 2,4 1,7 -35 -33 2.804,5 6.871,5 3,3 4,8
Thu nhp trung
bnh lp di 1.368.743 1.537.541 2.040 1.763 7,4 1,7 1,0 -13 -20 1.150,1 4.194,9 2,6 4,8
Thu nhp trung
bnh lp trn 661.532 1.050.824 1.557 1.861 2,8 2,8 2,6 -98 -65 1.654,4 2.676,6 4,0 4,7
Thu nhp thp
va trung bnh 3.183.641 4.651.923 910 998 4,5 1,4 1,3 -32 -28 4.930,6 11.923,3 1,5 2,5
ng a va Thai
Bnh Dng 812.075 1.621.801 588 925 4,6 .. .. .. .. 1.958,5 4.717,5 1,4 2,7
Chu u va Trung
a 1.339.527 1.287.193 3.349 2.739 7,6 .. 0,8 7 -13 886,9 3.412,7 .. 7,4
My Latinh va
Carib 376.913 557.686 1.062 1.163 2,4 3,5 3,2 -24 -35 848,5 1.209,1 2,4 2,5
Trung ng va
Bc Phi 146.215 337.073 842 1.244 5,1 2,2 1,6 -577 -225 493,6 986,9 3,0 3,9
Nam a 301.578 543.884 334 441 3,9 0,7 0,9 10 15 392,4 1.125,1 0,4 0,9
Vung Chu Phi
Nam Xahara
207.332 304.286 720 670 2,3 .. .. .. .. 350,7 472,1 0,9 0,8
Thu nhp cao 3.771.206 4.665.482 4.792 5.346 1,6 4,1 5,0 27 24 8.710,2 10.730,6 12,3 12,3
312
Bang 11. Tng trng kinh t
Ty l tng trng bnh qun hang nm (%)
Tng san phm quc
ni
Ch s giam phat ngm
GDP
Gia tr gia tng nng
nghip
Gia tr gia tng cng nghi p Gia tr gia tng dch vu Xut khu ha ng hoa va
dch vu
Tng u t
quc ni
1980-90 1990-98 1980-90 1990-98 1980-90 1990-98 1980-90 1990-98 1980-90 1990-98 1980-90 1990-98 1990-98
Anbani 1,5 1,8 - 0,4 58,1 1,9 8,1 2,1 -9,7 -0,4 4,7 .. 18,3 26,9
Angiri 2,7 1,2 8,1 21,4 4,6 2,6 2,3 -2,0 3,6 4,8 4,1 3,0 -0,8
nggla 3,7 - 0,4 5,9 921,1 0,5 - 4,3 6,4 3,6 1,8 -5,7 37 5,9 12,6
achentina -0,4 5,3 389,8 10,0 0,7 2,1 - 1,3 4,6 0,0 3,9 38 9,3 12,5
acmnia .. - 10,3 .. 482,8 .. 0,2 .. -18,1 .. -10,8 .. 2,3 -10,9
xtrylia 3,4 3,6 7,3 1,8 3,3 1,1 2,9 2,5 3,7 4,4 6,9 8,1 5,4
ao 2,2 2,0 3,3 2,5 1,1 - 0,7 1,9 1,3 2,5 2,2 4,9 4,0 2,6
Adecbaigian .. - 10,5 .. 316,5 .. - 2,7 .. 4,2 .. 9,9 .. 19,5 108,8
Bnglaet 4,3 4,8 9,5 3,6 2,7 1,5 4,9 7,0 5,0 5,2 7,7 13,7 7,0
Blarut .. - 6,1 .. 561,4 .. - 5,9 .. - 7,8 .. -3,8 .. -23,3 -12,2
B 2,0 1,6 4,4 2,3 2,0 1,6 2,2 0,7 1,8 1,2 4,3 4,4 -0,3
Bnanh 2,0 4,6 1,3 10,1 5,5 5,2 3,0 4,0 1,4 4,3 -2,4 3,3 4,6
Blivia -0,2 4,2 327,9 10,0 .. .. .. .. .. .. 1,0 6,7 6,9
Btxoana 10,3 4,8 13,6 10,3 3,3 0,1 10,2 3,1 11,7 7,1 10,6 4,9 2,0
Braxin 2,7 3,3 284,0 347,3 2,8 3,1 2,0 3,2 3,3 3,4 7,5 5,6 3,9
Bungari 3,4 - 3,3 1,8 109,5 - 2,1 - 3,1 5,2 - 5,5 4,5 -0,6 -3,5 2,3 -12,8
Buckina Phax 3,6 3,5 3,3 6,6 3,1 3,4 3,8 3,1 4,6 3,2 -0,4 -0,8 4,1
Burundi 4,4 - 3,2 4,4 12,2 3,1 - 2,4 4,5 - 7,8 5,6 -2,9 3,4 0,1 -16,1
Campuchia .. 5,5 .. 37,8 .. 2,2 .. 10,7 .. 7,6 .. .. ..
Camrun 3,4 0,6 5,6 6,1 2,1 5,0 5,9 - 3,3 2,1 0,0 5,9 -1,5 -1,6
Canaa 3,3 2,2 4,5 1,6 1,2 1,2 3,1 1,8 3,6 1,8 6,3 9,0 1,5
Trung Phi 1,4 1,5 7,9 5,4 1,6 3,5 1,4 0,2 1,0 -1,3 -1,2 14,3 -5,4
Sat 3,7 4,6 2,9 7,3 2,3 5,4 8,1 0,0 7,7 -0,5 6,5 3,7 18,6
Chil 4,2 7,9 20,7 9,4 5,9 5,2 3,5 6,8 2,9 7,7 6,9 9,8 13,9
Trung Quc 10,2 11,1 5,9 9,8 5,9 4,3 11,1 15,4 13,7 9,3 11,5 14,9 13,4
Hng Cng (Trung
Quc) 6,9 4,4 7,7 6,4 .. .. .. .. .. .. 14,4 9,5 8,9
Clmbia 3,6 4,2 24,8 21,7 2,9 1,6 5,0 2,9 2,8 4,9 7,5 6,8 13,6
CHDC Cngg 1,6 - 5,1 62,9 1.423,1 2,5 2,9 0,9 -11,7 1,3 -15,2 9,6 -5,5 -3,5
CH Cngg 3,3 1,0 0,5 7,1 3,4 1,6 5,2 0,2 2,1 1,4 5,1 4,9 4,1
Cxta Rica 3,0 3,7 23,6 17,4 3,1 2,8 2,8 3,3 3,1 4,3 6,1 8,7 2,8
Ct ivoa 0,7 3,5 2,8 8,7 0,3 2,4 4,4 5,1 -0,3 3,5 1,9 4,5 18,0
Cratia .. - 1,0 .. 218,1 .. - 4,4 .. - 8,2 .. -3,9 .. 0,9 1,2
Sec 1,7 - 0,2 1,5 17,1 .. .. .. .. .. .. .. 7,0 5,0
an Mach 2,3 2,8 5,6 1,7 3,1 1,7 2,9 1,9 2,6 1,4 4,3 3,7 0,1
minicana 3,1 5,5 21,6 10,6 0,4 3,6 3,6 6,1 3,5 5,6 4,5 20,4 11,8
cuao 2,0 2,9 36,4 32,7 4,4 2,7 1,2 3,7 1,7 2,5 5,4 4,4 4,2
Ai cp 5,4 4,2 13,7 9,7 2,7 2,9 5,2 4,2 6,6 4,1 5,2 4,3 4,2
En Xanvao 0,2 5,3 16,3 9,1 - 1,1 1,3 0,1 5,4 0,7 6,3 -3,4 13,2 7,7
ritria .. 5,2 .. 10,1 .. .. .. .. .. .. .. 4,7 ..
Extnia 2,2 - 2,1 2,3 75,5 .. - 4,3 .. -5,9 .. 0,5 .. .. -3,6
tipia 1,1 4,9 4,6 7,9 0,2 2,8 0,4 6,5 3,1 6,4 2,4 9,0 15,4
Phn Lan 3,3 2,0 6,8 1,8 - 0,2 0,2 3,3 2,1 4,1 -0,1 2,2 9,2 -5,5
Phap 2,3 1,5 6,0 1,7 2,0 0,4 1,1 0,1 3,0 1,6 3,7 4,1 -2,0
Gruia 0,4 - 16,3 1,9 1.033,2 .. .. .. .. .. .. .. .. ..
c 2,2 1,6 .. 2,2 1,7 0,8 1,2 .. 2,9 2,5 .. 2,8 0,8
Gana 3,0 4,2 42,1 28,6 1,0 2,8 3,3 4,4 5,7 5,6 2,5 10,2 2,8
Hy lap 1,8 2,0 18,0 10,6 - 0,1 2,0 1,3 -0,5 2,7 1,8 7,2 4,0 3,4
Goatmala 0,8 4,2 14,6 11,5 1,2 2,2 - 0,2 4,3 0,9 5,0 -1,8 7,2 3,7
Ghin .. 5,0 .. 5,9 .. 4,4 .. 1,6 .. 7,8 .. 2,6 5,7
Haiti -0,2 - 2,5 7,5 25,3 -0,1 - 4,9 1,7 -2,7 0,9 -0,7 1,2 -4,4 1,8
nurat
2,7 3,6 5,7 20,8 2,7
3,2
3,3 3,8 2,5 3,8 1,1 2,2 9,1
Hunggari 1,3 - 0,2 8,9 22,8 1,7 - 3,8 0,2 1,1 2,1 0,3 3,6 4,9 7,3
n 5,8 6,1 8,0 7,5 3,1 3,4 7,0 6,7 6,9 7,9 5,9 12,4 5,9
Innxia 6,1 5,8 8,5 12,5 3,4 2,8 6,9 9,9 7,0 7,2 2,9 8,6 4,4
Iran 1,7 4,0 14,4 32,5 4,5 4,8 3,3 3,8 - 1,0 6,0 6,9 2,4 -0,8
Ailen 3,2 7,5 6,6 1,9 .. .. .. .. .. .. 9,0 12,6 1,9
Ixraen 3,5 5,4 101,1 10,9 .. .. .. .. .. .. 5,5 8,6 8,9
Italia 2,4 1,2 10,0 4,4 0,1 1,3 2,0 0,8 2,8 1,1 4,1 7,5 -1,9
Giamaica 2,0 0,1 18,6 29,5 0,6 2,3 2,4 -0,4 1,8 0,2 5,4 0,0 6,0
Nht ban 4,0 1,3 1,7 0,4 1,3 - 2,0 4,2 0,2 3,9 2,0 4,5 3,9 0,2
Gioocani 2,5 5,4 4,3 3,3 6,8 - 3,1 1,7 6,8 2,0 5,3 5,9 7,8 4,4
Cadcxtan .. - 6,9 .. 329,9 .. - 12,7 .. -10,2 .. 2,1 .. -0,3 -15,3
Knia 4,2 2,2 9,1 15,0 3,3 1,2 3,9 2,0 4,9 3,5 4,3 2,7 4,3
Han Quc 9,4 6,2 6,1 5,1 2,8 2,1 12,1 7,5 9,0 7,8 12,0 15,7 6,3
Coet 1,3 .. - 2,8 .. 14,7 .. 1,0 .. 2,1 .. -2,3 .. ..
Crgxtan .. - 7,3 .. 157,8 .. - 1,2 .. -12,0 .. -7,2 .. -1,8 8,6
Lao .. 6,7 .. 12,2 3,4 4,5 6,1 11,9 3,4 6,7 .. .. ..
Latvia 3,5 - 8,5 0,0 87,7 2,3 - 10,8 4,3 -15,9 3,2 -0,2 .. -0,6 -25,1
Libng .. 7,7 .. 24,0 .. 3,2 .. 2,1 .. 2,6 .. 15,6 18,4
Lxth 4.4 7,2 13,8 7,7 2,2 6,0 7,1 9,2 4,6 6,2 4,1 11,1 11,1
Lytva .. - 5,2 .. 111,5 .. - 1,4 .. -10,1 .. -0,4 .. .. ..
Maxnia .. -0,1 .. 44,8 .. 1,9 .. -4,6 .. -0,6 .. 0,6 2,1
Maagaxca 1,1 1,3 17,1 22,1 2,5 1,5 0,9 1,5 0,3 1,5 -1,7 1,3 0,4
Malauy 2,5 3,9 14,6 32,8 2,0 8,9 2,9 1,3 3,6 0,1 2,5 4,7 - 8,0
Malaixia 5,3 7,7 1,7 4,5 3,8 2,0 7,2 10,8 4,2 8,8 10,9 13,2 10,8
Ghi chu: V kha nng so sanh va pham vi bao tru m cua d li u, xem Chu thch ky thut. Cac s liu in nghing la cho nhng nm khac, ngoai nhng nm nu trn.
313
NN KINH T
Ty l tng tr ng bnh qun hang nm (%)
Tng san phm quc
ni
Ch s giam phat ngm
GDP
Gia tr gia tng nng
nghip
Gia tr gia tng cng nghi p Gia tr gia tng dch vu Xut khu ha ng hoa va
dch vu
Tng u t
quc ni
1980-90 1990-98 1980-90 1990-98 1980-90 1990-98 1980-90 1990-98 1980-90 1990-98 1980-90 1990-98 1990-98
Mali 0,9 3,7 4,5 9,2 3,3 3,3 4,3 7,6 1,9 2,2 4,8 9,2 1,5
Mritani 1,8 4,2 8,4 5,9 1,7 5,0 4,9 3,4 0,4 4,6 3,6 -2,3 4,0
Mhic 0,7 2,5 72,1 19,8 0,8 1,4 1,1 3,2 0,6 2,4 7,0 14,7 2,4
Mnva 3,0 -14,1 .. 222,5 .. -7,1 .. -13,0 .. -19,9 .. 6,4 -21,9
Mng c 5,4 0,1 - 1,6 78,4 1,4 1,9 6,7 - 2,0 5,8 1,2 .. .. ..
Marc 4,2 2,1 7,1 3,8 6,7 0,3 3,0 3,2 4,2 2,1 6,8 6,6 1,3
Mdmbch -0,1 5,7 38,3 41,3 6,6 4,8 -4,5 8,5 8,1 5,3 -6,8 14,8 8,9
Mianma 0,6 6,3 12,2 24,2 0,5 5,0 0,5 10,1 0,8 6,4 1,9 8,8 13,0
Namibia 0,9 3,5 13,9 9,5 1,8 2,9 -1,2 3,3 1,5 3,6 - 0,1 5,4 4,1
Npan 4,6 4,8 11,1 9,0 4,0 2,3 8,7 7,3 3,9 9,6 3,9 16,8 6,0
Ha lan 2,3 2,6 1,6 2,1 3,4 3,7 1,6 1,2 2,6 2,3 4,5 4,5 0,6
Niu Diln 1,8 3,2 10,8 1,7 3,8 2,2 1,1 3,7 1,9 3,5 4,0 5,8 8,8
Nicaragoa - 2,0 4,1 422,6 67,7 - 5,8 8,7 2,1 - 4,8 - 2,8 2,0 - 7,8 10,6 9,8
Nigi - 0,1 1,9 1,9 6,8 1,7 2,2 - 1,7 1,7 - 0,7 1,6 - 2,9 - 0,2 4,4
Nigiria 1,6 2,6 16,7 38,6 3,3 2,9 - 1,1 1,2 3,7 3,6 - 0,3 5,2 8,0
Nauy 2,8 3,9 5,6 1,8 - 0,2 4,5 3,3 5,6 2,7 3,1 5,2 5,9 4,1
Pakixtan 6,3 4,1 6,7 11,2 4,3 3,8 7,3 5,0 6,8 4,6 8,4 3,2 2,7
Panama 0,5 4,3 1,9 2,4 2,5 1,7 -1,3 6,3 0,7 4,1 -0,6 0,7 12,9
Papua Niu Ghin 1,9 5,7 5,3 67 1,8 4,1 1,9 8,9 2,0 4,3 3,3 10,6 8,2
Paragoay 2,5 2,8 24,4 14,5 3,6 2,9 0,3 3,1 3,1 2,6 12,2 7,3 3,6
Pru -0,3 5,9 231,3 33,7 2,7 5,5 -0,9 7,1 -0,7 4,9 -1,6 8,2 11,3
Philippin 1,0 3,3 14,9 8,5 1,0 1,5 -0,9 3,6 2,8 3,8 3,5 11,0 4,4
Ba lan 1,8 4,5 53,8 27,0 -0,7 -1,6 -1,3 4,7 2,8 3,0 4,5 12,3 10,6
B ao Nha 3,1 2,3 18,0 5,8 .. -0,4 .. 0,5 .. 2,3 8,7 4,8 2,2
Rumani 0,5 -0,6 2,5 113,3 .. -0,2 .. --0,8 .. -0,2 .. 6,1 -8,3
LB Nga .. -7,0 .. 235,3 .. -6,9 .. -8,1 .. -4,7 .. 2,0 -14,8
Ruana 2,2 -3,3 4,0 18,4 0,5 -5,2 2,5 - 0,6 5,5 -2,9 3,4 - 9,8 - 3,9
Arp Xut 0,0 1,6 -4,9 1,0 13,4 0,7 -2,3 1,5 1,3 2,0 .. .. ..
Xngan 3,1 3,0 6,5 6,1 2,8 1,4 4,3 4,0 2,8 3,1 3,7 2,3 2,2
Xira Ln 0,3 -4,7 64,0 32,5 3,1 1,5 1,7 -7,8 -2,8 -3,1 2,1 - 9,4 -13,3
Xingapo 6,6 8,0 2,2 2,5 - 6,2 2,1 5,4 8,8 7,5 8,4 10,8 13,3 9,8
Xlvakia 2,0 0,6 1,8 12,6 1,6 - 0,4 2,0 - 6,5 0,8 8,1 .. 12,1 2,1
Xlvnia .. 1,4 .. 32,3 .. 0,2 .. 0,8 .. 3,8 .. - 2,3 9,0
Nam Phi 1,2 1,6 14,9 8,9 2,9 2,7 0,0 0,9 2,4 1,8 1,9 5,1 3,4
Ty ban nha 3,0 1,9 9,3 4,2 .. - 2,5 .. - 0,4 .. -13,1 5,7 10,4 -1,5
Xri lanca 4,0 5,3 11,0 9,8 2,2 1,5 4,6 6,5 4,7 6,3 4,9 9,0 5,8
Thuy i n 2,3 1,2 7,4 2,3 1,5 - 1,9 2,8 - 0,7 2,6 - 0,1 4,3 7,6 - 3,2
Thuy s 2,0 0,4 3,4 1,7 .. .. .. .. .. .. 3,5 1,6 - 0,9
Xyri 1,5 5,9 15,3 8,9 -0,6 .. 6,6 .. 0,1 .. 7,3 5,4 8,3
Tatgikixtan .. -16,4 .. 394,3 .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Tanania .. 2,9 .. 24,3 .. 3,7 .. 1,8 .. 2,3 .. 10,9 - 2,3
Thai lan 7,6 7,4 3,9 4,8 3,9 3,1 9,8 9,0 7,3 7,1 14,1 11,1 6,5
Tg 1,7 1,3 4,8 8,8 5,6 4,5 1,1 2,6 - 0,3 0,2 0,1 0,8 12,6
Tuynidi 3,3 4,4 7,4 4,8 2,8 1,7 3,1 4,5 3,5 5,2 5,6 5,1 3,1
Th nh ky 5,4 4,1 45,2 79,3 1,3 1,1 7,8 5,0 4,4 4,1 .. 12,1 4,2
Tucmnixtan .. - 9,6 .. 1.074,2 .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Ugana 3,2 7,4 104,0 15,3 2,1 3,6 5,0 13,3 2,8 8,3 1,8 16,1 10,0
Ucraina .. -13,1 .. 591,0 .. - 21,4 .. - 16,4 .. - 8,6 .. - 3,2 - 15,4
Anh 3,2 2,2 5,7 3,0 .. .. .. .. .. .. 3,9 5,5 1,4
My 3,0 2,9 4,2 2,2 .. 2,0 .. 4,3 .. 1,9 4,7 8,1 5,8
Urugoay 0,4 3,9 61,3 40,4 0,0 4,2 - 0,2 1,2 0,8 5,1 4,3 8,0 8,3
Udbkixtan .. - 1,9 .. 355,1 .. - 1,6 .. - 5,0 .. - 0,9 .. .. ..
Vnxula 1,1 2,0 19,3 49,7 3,0 1,1 1,6 3,5 0,4 0,5 2,8 5,4 3,9
Vit Nam 4,6 8,6 210,8 19,7 4,3 5,1 .. 13,3 .. 8,8 .. 27,7 28,4
Ymen .. 3,8 .. 24,2 .. 4,3 .. 6,4 .. 1,0 .. 6,9 8,8
Dmbia 1,0 1,0 42,2 63,5 3,6 - 4,9 0,8 - 4,7 - 0,4 8,9 - 3,4 2,0 12,1
Dimbabu 3,6 2,0 11,6 22,4 3,1 3,4 3,2 - 1,0 3,1 3,1 4,3 8,9 4,5
Th gii 3,2w 2,4w 2,7w 1,2w ..w 2,1w ..w 2,0w 5,2w 6,4w 2,3w
Thu nhp thp 6,6 7,3 4,1 3,5 7,8 11,0 8,0 7,3 5,9 11,1 9,9
Trung Quc va n
4,1 3,6 3,0 2,5 4,6 5,9 5,0 4,7 2,7 7,0 5,2
Thu nhp trung
bnh 2,6 - 1,9 2,6 - 0,2 2,5 1,6 2,7 2,7 6,1 7,5 1,9
Thu nhp trung
bnh lp di .. 1,3 .. - 2,2 .. - 2,8 .. 0,4 .. 2,8 - 4,0
Thu nhp trung
bnh lp trn 2,7 3,9 2,5 1,9 2,5 4,4 2,7 4,0 7,6 11,5 5,9
Thu nhp thp va
trung bnh 3,5 3,3 3,4 1,7 3,7 4,2 3,7 3,7 6,1 8,4 4,2
ng a va Thai
Bnh Dng 8,0 8,1 4,4 3,5 9,5 11,5 8,8 7,9 9,6 14,0 10,6
Chu u va Trung
a .. - 4,3 .. - 6,3 .. - 5,5 .. - 1,4 .. 3,9 - 7,5
My Latinh va
Carib 1,6 3,7 2,1 2,6 1,2 3,7 1,6 3,4 5,4 9,3 5,7
Trung ng va Bc
Phi 2,0 3,0 5,5 1,7 0,6 2,2 2,1 3,6 .. .. ..
Nam a 5,7 5,7 3,2 3,2 6,8 6,5 6,5 7,1 6,6 10,5 5,7
Vu ng Chu Phi
Nam Xahara 1,8 2,2 2,5 2,6 0,9 1,2 2,4 2,1 2,4 4,6 4,2
Thu nhp cao 3,1 2,1 .. 0,3 .. 1,5 .. 1,8 5,1 6,1 1,7
A: S liu trc 1992 gm ca ritria b: S liu trc nm 1990 cua Cng hoa lin bang c trc khi thng nht; c: S liu ch bao gm Tandania luc a
314
Bang 12. C cu san lng
Gia tr gia tng (% GDP) Tng san phm quc ni
(triu la) Nng nghip Cng nghip LB nganh ch tao Dch vu
1980 1998 1980 1998 1980 1998 1980 1998 1980 1998
Anbani
.. 2.460 34 63 45 18 .. .. 21 19
Angiri
42.345 49.585 10 12 54 47 9 9 36 41
nggla
.. 6.648 .. 14 .. 54 .. 5 .. 32
achentina
76.962 344.360 6 7 41 37 29 25 52 56
acmnia
.. 1.628 .. 41 .. 36 .. 25 .. 23
xtrylia
160.110 364.247 5 3 36 26 19 14 58 71
ao
78.539 212.069 4 1 36 30 25 20 60 68
Adecbaigian
.. 4.127 .. 19 .. 44 .. 9 .. 36
Bnglaet
17.430 42.775 34 23 24 28 18 18 42 49
Blarut
.. 22.629 .. 14 .. 44 .. 37 .. 42
B
119.938 247.076 2 1 34 27 21 18 64 72
Bnanh
1.405 2.322 35 39 12 14 8 8 52 47
Blivia
2.750 8.558 .. 16 .. 33 .. 4 .. 52
Btxoana
1.105 5.690 11 4 45 46 5 5 44 51
Braxin
234.873 778.292 11 8 44 36 33 23 45 56
Bungari
20.040 10.085 14 23 54 26 .. 18 31 50
Buckina Phax 1.709 2.581 33 32 22 28 16 21 45 40
Burundi
920 949 62 49 13 19 7 11 25 32
Campuchia
.. 3.089 .. 51 .. 15 .. 6 .. 34
Camrun
6.741 8.736 31 42 26 22 10 11 43 36
Canaa
266.002 598.847 4 .. 38 .. 19 .. 58 ..
Trung Phi
797 1.057 40 55 20 18 7 9 40 27
Sat
1.033 1.603 45 39 9 15 .. 12 46 46
Chil 27.572 78.025 7 8 38 35 22 17 55 57
Trung Quc
201.687 960.924 30 18 49 49 41 37 21 33
Hng Cng
(Trung Quc)
28.495 166.554 1 0 32 15 24 7 67 85
Clmbia
33.399 91.108 22 13 35 38 26 19 43 49
CHDC Cngg
14.922 6.964 25 58 33 17 14 .. 42 25
CH Cngg
1.706 1.961 12 12 47 50 7 8 42 39
Cxta Rica 4.815 10.252 18 14 27 22 19 16 55 64
Ct ivoa
10.175 11.041 26 25 20 23 13 19 54 52
Cratia
.. 19.081 .. .. .. .. .. .. .. ..
Sec
29.042 52.035 7 .. 63 .. .. .. 30 ..
an Mach
67.791 174.272 5 .. 29 .. 20 .. 66 ..
minicana
6.631 15.489 20 12 28 33 15 17 52 56
cuao
11.733 19.766 12 12 38 34 18 22 50 54
Ai cp 22.912 78.097 18 17 37 33 12 26 45 50
En Xanvao
3.574 12.148 38 13 22 28 16 22 40 59
ritria
.. 650 .. 9 .. 30 .. 16 .. 61
Extnia
.. 5.462 .. 5 .. 27 .. 17 .. 67
tipia
5.179 6.568 56 .. 12 .. 8 .. 32 ..
Phn Lan
51.306 125.673 10 4 40 34 28 25 51 62
Phap
664.596 1.432.902 4 2 34 26 24 19 62 72
Gruia .. 5.244 24 32 36 23 28 18 40 45
c
.. 2.142.018 .. 1 .. .. .. 24 .. 44
Gana
4.445 7.501 58 37 12 25 8 8 30 38
Hy lap
48.613 120.304 14 .. 25 .. 16 .. 61 ..
Goatmala
7.879 19.281 25 21 22 19 17 13 53 60
Ghin
.. 3.615 .. 22 .. 35 .. 4 .. 42
Haiti
1.462 2.815 .. 31 .. 20 .. .. .. 48
nurat
2.566 4.722 24 23 24 30 15 18 52 47
Hunggari
22.186 45.725 19 6 47 34 .. 25 35 60
n
186.439 383.429 38 25 24 30 16 19 39 45
Innxia
78.013 96.265 24 16 42 43 13 26 34 41
Iran
92.664 .. 18 .. 32 .. 9 .. 50 ..
Ailen
20.080 80.880 .. .. .. .. .. .. .. ..
Ixraen
21.885 100.031 .. .. .. .. .. .. .. ..
Italia
449.913 1.171.044 6 3 39 31 28 20 55 66
Giamaica
2.652 6.607 8 7 38 35 17 16 54 58
Nht ban
1.059.254 3.783.140 4 .. 42 .. 29 .. 54 ..
Gioocani
3.962 7.015 8 3 28 25 13 13 64 72
Cadcxtan
.. 21.029 .. 10 .. 27 .. 12 .. 63
Knia
7.265 11.083 33 29 21 16 13 10 47 55
Han Quc
62.803 297.900 15 6 40 43 28 26 45 51
Coet
28.639 30.373 0 .. 75 .. 6 .. 25 ..
Crgxtan
.. 1.704 .. 46 .. 24 .. 18 .. 30
Lao
.. 1.753 .. 52 .. 21 .. 16 .. 27
Latvia
.. 5.527 12 7 51 31 46 21 37 62
Libng
.. 17.073 .. 12 .. 27 .. 17 .. 47

Lxth
369 792 24 11 29 42 7 17 47 46
Lytva
.. 10.517 .. 14 .. 40 .. 26 .. 61
Maxnia
.. 2.201 .. 12 .. 27 .. 0 .. 56
Maagaxca 4.042 3.749 30 31 16 14 .. 11 54 41
Malauy
1.238 1.643 44 39 23 19 14 15 34 40
Malaixia
24.488 71.302 22 12 38 48 21 34 40
315
NN KINH T
Gia tr gia tng (% GDP) Tng san phm quc ni
(triu la) Nng nghip Cng nghip LB nganh ch tao Dch vu
1980 1998 1980 1998 1980 1998 1980 1998 1980 1998
Mali
1.787 2.965 48 45 13 21 7 6 38 54
Mritani
709 971 30 24 26 30 .. 9 44 68
Mhic
233.505 393.224 8 5 33 27 22 20 59 34
Mnva
.. 1.872 .. 31 .. 35 .. 28 .. 40
Mng c
.. 1.043 15 33 33 28 .. .. 52 54
Marc
18.821 33.514 18 16 31 30 17 17 51 4
Mdmbch
3.526 3.959 48 34 30 18 .. 10 22 31
Mianma
.. .. 47 59 13 10 10 7 41 56
Namibia
2.262 3.108 11 10 55 34 9 14 34 38
Npan
1.946 4.479 62 40 12 22 4 10 26 ..
Ha lan
171.861 382.487 3 .. 32 .. 18 .. 64 ..
Niu Diln
22.395 54.093 11 .. 31 .. 22 .. 58 44
Nicaragoa
2.144 1.971 23 34 31 22 26 16 45 42
Nigi
2.509 2.048 43 41 23 17 4 6 34 27
Nigiria
64.202 41.353 21 32 46 41 8 5 34 44
Nauy
63.419 145.896 4 2 35 32 15 11 61 42
Pakixtan
23.690 63.895 30 25 25 25 16 17 46 27
Panama
3.1810 9.218 9 7 19 17 11 9 72 50
Papua Niu Ghin
2.548 4.639 33 28 27 36 10 9 40 76
Paragoay
4.579 8.571 29 25 27 22 16 15 44 36
Pru 20.658 64.122 10 7 42 38 20 22 48 55
Philippin 32.500 65.096 25 17 39 32 26 22 36 52
Ba lan 57.068 148.863 .. 4 .. 26 .. 17 .. 70
B ao Nha 28.729 106.650 .. .. .. .. .. .. .. ..
Rumani .. 34.843 .. 15 .. 36 .. 25 .. 48
LB Nga .. 446.982 .. 9 .. 42 .. .. .. 49
Ruana 1.163 2.082 50 34 23 23 17 16 27 43
Arp Xut 156.487 125.840 1 6 81 45 5 10 18 49
Xngan 2.986 4.836 19 17 15 23 11 15 66 59
Xira Ln 1.199 647 33 44 21 24 5 6 47 32
Xingapo 11.718 85.425 1 0 38 35 29 24 61 65
Xlvakia
.. 19.461 .. 5 .. 33 .. .. .. 62
Xlvnia
.. 18.201 .. 5 .. 39 .. 29 .. 57
Nam Phi
78.744 116.730 7 4 50 38 23 24 43 57
Ty ban nha
213.308 551.923 .. 3 .. .. .. 18 .. ..
Xri lanca
4.032 15.093 28 22 30 26 18 17 43 52
Thuy i n
125.557 224.953 4 .. 34 .. 23 .. 63 ..
Thuy s
107.474 264.352 .. .. .. .. .. .. .. ..
Xyri
13.062 17.899 20 .. 23 .. .. .. 56 ..
Tatgikixtan
.. 1.999 .. .. .. .. .. .. .. ..
Tanania
.. 7.917 .. 46 .. 14 .. 7 .. 40
Thai lan
32.354 153.909 23 11 29 40 22 29 48 49
Tg 1.136 1.510 27 42 25 21 8 9 48 37
Tuynidi 8.742 22.041 14 14 31 28 12 18 55 58
Th nh ky 68.824 198.878 26 15 22 28 14 18 51 57
Tucmnixtan .. 4.397 .. .. .. .. .. .. .. ..
Ugana 1.244 6.653 72 43 4 18 4 9 23 39
Ucraina .. 49.677 .. 12 .. 40 .. 6 .. 48
Anh 537.389 1.357.429 2 2 43 31 27 21 55 67
My 2.709.000 8.210.600 3 2 33 27 22 18 64 71
Urugoay 10.132 20.155 14 8 34 27 26 18 53 64
Udbkixtan .. 14.194 .. 28 .. 30 .. 13 .. 42
Vnxula 69.417 105.756 5 4 46 43 16 1 49 52
Vit Nam .. 24.848 .. 26 .. 31 .. .. .. 43
Ymen .. 4.318 .. 18 .. 49 .. 11 .. 34
Dmbia 3.884 3.352 14 16 41 30 18 12 44 55
Dimbabu 6.679 5.908 16 18 29 24 22 17 55 58
Th gii 10.939.459t 28.854.043t 7W 5w 38w ..w 25w 20w 56w 61w
Thu nhp thp 801.498 1.811.106 31 21 38 41 27 29 30 38
Trung Quc va n
451.756 451.051 29 25 32 33 13 18 39 42
Thu nhp trung
bnh
2.303.442 4.420.845 13 9 41 36 25 21 46 56
Thu nhp trung
bnh lp di
.. 1.704.528 .. 12 .. 36 .. .. .. 52
Thu nhp trung
bnh lp trn
1.165.003 2.816.378 11 7 42 35 26 22 47 57
Thu nhp thp
va trung bnh
3.106.342 6.251.315 18 12 40 37 25 23 42 51
ng a va Thai
Bnh Dng
503.834 1.668.394 24 15 42 45 31 31 33 41
Chu u va Trung
a
.. 1.137.953 .. 11 .. 34 .. .. .. 55
My Latinh va
Carib
782.173 2.076.540 10 8 40 34 29 22 50 58
Trung ng va
Bc Phi
.. .. 10 .. 53 .. 9 .. 37 ..
Nam a 238.343 517.654 36 25 24 29 16 19 40 46
Vung Chu Phi
Nam Xahara
270.391 316.517 18 17 39 34 16 19 43 50
Thu nhp cao 7.936.460 22.560.624 3 2 37 .. 25 19 59 65
a: S liu trc nm 1992 gm ca ritria ; b: S liu ch bao gm Tandania luc a
316
Bang 13. C cu cu
% GDP
Tiu du ng t nhn Tng tiu dung chnh
phu
Tng u t quc ni Tng tit kim quc ni Xut khu ha ng hoa va dch
vu
Can cn ngu n lc
1980 1998 1980 1998 1980 1998 1980 1998 1980 1998 1980 1998
Anbani
56 103 9 11 35 12 35 -13 23 12 0 -25
Angiri
43 56 14 11 39 27 43 33 34 29 4 6
nggla
.. 48 .. 39 .. 25 .. 13 .. 57 .. -12
achentina
76 78 .. 3 25 22 24 19 5 9 -1 -2
acmnia
.. 116 .. 13 .. 9 .. -29 .. 20 .. -38
xtrylia
59 63 18 17 25 20 24 21 16 21 -2 -1
ao
55 57 18 20 29 24 27 23 36 42 -2 -1
Adecbaigian
.. 90 .. 11 .. 34 .. -1 .. 25 .. -35
Bnglaet
86 80 2 4 22 21 13 15 4 15 -9 -6
Blarut
.. 59 .. 19 .. 26 .. 22 .. 60 .. -4
B
64 63 18 15 22 18 19 22 57 73 -3 5
Bnanh
96 81 9 10 15 16 -5 9 23 24 -20 -8
Blivia
67 75 14 15 17 19 19 9 25 15 2 -9
Btxoana
46 40 20 25 37 25 34 35 50 45 -2 10
Braxin
70 67 9 14 23 21 21 19 9 7 -2 -2
Bungari
55 70 6 12 34 12 39 17 36 61 5 6
Buckina Phax
95 77 10 12 17 26 -6 11 10 14 -23 -14
Burundi
91 90 9 11 14 8 -1 -1 9 6 -14 -9
Campuchia
.. 87 .. 9 .. 16 .. 4 .. 30 .. -12
Camrun
69 71 10 9 21 18 22 20 28 27 1 2
Canaa
53 58 22 21 23 18 25 21 28 41 2 2
Trung Phi
94 84 15 12 7 14 -9 4 25 16 -16 -9
Sat
100 92 4 7 3 19 -9 1 17 17 -12 -18
Chil
71 72 12 6 21 27 17 22 23 25 -4 -5
Trung Quc
51 44 15 13 35 39 35 43 6 22 0 5
Hng Cng (Trung
Quc)
60 60 6 9 35 30 34 30 90 125 -1 0
Clmbia
70 77 10 9 19 18 20 14 16 17 1 -4
CHDC Cngg
82 83 8 8 10 8 10 9 16 24 0 2
CH Cngg
47 59 18 14 36 35 36 26 60 63 0 -9
Cxta Rica
66 63 18 13 27 27 16 24 26 43 -10 -3
Ct ivoa
63 65 17 11 27 18 20 24 35 43 -6 6
Cratia
.. 66 .. 30 .. 15 .. 3 .. 42 .. -11
Sec
.. 51 .. 20 31 34 .. 28 .. 58 .. -5
an Mach
56 .. 27 .. 18 .. 16 .. 33 .. -2 ..
minicana
77 72 8 10 25 26 15 19 19 32 -10 -7
cuao
60 68 15 15 26 21 26 17 25 25 0 -4
Ai cp
69 80 16 10 28 19 15 10 31 17 -12 -9
En Xanvao
72 86 14 10 13 17 14 5 34 24 1 -12
ritria
.. 81 .. 48 .. 41 .. -29 .. 20 .. -70
Extnia
.. 62 .. 21 .. 26 .. 17 .. 76 .. -9
tipia
79 77 14 14 13 20 7 9 11 16 -6 -11
Phn Lan
54 53 18 22 29 17 28 25 33 40 -1 9
Phap
59 61 18 19 24 17 23 20 22 24 -1 3
Gruia
56 95 13 9 29 7 31 -4 .. 12 2 -11
c
.. 58 .. 20 .. 21 .. 22 .. 27 .. 2
Gana
84 77 11 10 6 23 5 13 8 27 -1 -10
Hy lap
62 75 12 14 33 19 27 11 16 15 -6 -9
Goatmala
79 88 8 5 16 14 13 7 22 17 -3 -7
Ghin
.. 74 .. 7 .. 22 .. 19 .. 22 .. -3
Haiti
82 97 10 7 17 10 8 -4 22 8 9 -15
nura t
70 62 13 13 25 30 17 25 36 42 -8 -5
Hunggari
61 63 10 10 31 27 29 27 39 45 -2 0
n
73 71 10 11 20 23 17 18 6 12 -3 -5
Innxia
51 63 11 7 24 31 38 31 34 28 14 0
Iran
53 .. 21 .. 30 .. 26 .. 13 .. -3 ..
Ailen
67 53 19 14 27 18 14 33 48 76 -13 15
Ixraen
53 62 40 29 22 22 7 9 44 32 -16 -13
Italia
61 61 15 16 27 17 24 22 22 27 -3 4
Giamaica
64 54 20 21 16 34 16 24 51 49 0 -9
Nht ban
59 .. 10 .. 32 .. 31 .. 14 .. -1 ..
Gioocani
79 68 29 25 37 27 -8 6 40 50 -44 -21
Cadcxtan
.. 75 .. 12 .. 16 .. 13 .. 34 .. -3
Knia
62 72 20 15 29 18 18 13 28 26 -11 -5
Han Quc
64 55 12 11 32 35 24 34 34 38 -7 -1
Coet
31 47 11 28 14 13 58 25 78 53 44 12
Crgxtan
.. 82 .. 16 .. 18 .. 2 .. 35 .. -16
Lao
.. 81 .. 7 .. 29 .. 11 .. 24 .. -17
Latvia
59 67 8 23 26 20 33 10 .. 50 7 -10
Libng
.. 98 .. 15 .. 28 .. -13 .. 11 .. -40
Lxth
133 121 26 22 43 49 -59 -43 20 33 -102 -91
Lytva
.. 67 .. 10 .. 28 .. 14 .. 50 .. -14
Maxnia
.. 83 .. 12 .. 20 .. 4 .. 45 .. -15
Maagaxca
89 89 12 6 15 13 -1 5 13 21 -16 -8
Malauy
70 80 19 14 25 18 11 5 25 33 -14 -13
Malaixia
51 42 17 11 30 32 33 47 58 118 3 15
Ghi ch: V kh nng so snh v phm vi bao trm ca d liu, xem Ch thch k thut. Cc s liu in nghing l cho nhng nm khc, ngoi nhng nm nu trn.
317
NN KINH T
% GDP
Tiu du ng t nhn Tng tiu dung chnh
phu
Tng u t quc n i Tng tit kim quc ni Xut khu ha ng hoa va dch
vu
Can cn ngu n lc
1980 1998 1980 1998 1980 1998 1980 1998 1980 1998 1980 1998
Mali
87 77 12 13 15 21 0 10 15 24 -14 -11
Mritani
68 80 25 13 36 22 7 7 37 40 -29 15
Mhic
65 68 10 8 27 26 25 24 11 31 -2 -2
Mnva
.. 74 .. 26 .. 24 .. 0 .. 53 .. -24
Mng c
44 60 29 16 63 23 27 24 21 68 -36 1
Marc
68 65 18 16 24 22 14 18 17 28 -10 -3
Mdmbch
98 90 12 9 6 21 -11 1 11 12 -16 -20
Mianma
82 88 .. .. 21 13 18 12 9 1 -4 -1
Namibia
47 56 17 26 29 19 37 19 76 63 8 0
Npan
82 82 7 9 18 21 11 9 12 23 -7 -11
Ha lan
61 60 17 14 22 20 22 26 51 56 0 7
Niu Diln
62 63 18 14 21 22 20 22 30 29 -1 1
Nicaragoa
82 84 20 13 17 28 -2 3 24 41 -19 -25
Nigi
75 84 10 13 28 10 15 3 25 16 -14 -7
Nigiria
56 77 12 11 21 20 31 12 29 23 10 -8
Nauy
47 48 19 20 28 23 34 32 43 41 6 7
Pakixtan
83 77 10 10 18 17 7 13 12 16 -12 -4
Panama
52 57 18 18 28 27 31 25 51 36 2 -2
Papua Niu Ghin
61 44 24 23 25 37 15 33 43 56 -10 -4
Paragoay
76 73 6 10 32 21 18 17 15 45 -13 -4
Pru 57 68 11 12 29 25 32 20 22 12 3 -5
Philippin 67 73 9 13 29 25 24 15 24 56 -5 -11
Ba lan 67 65 9 16 26 24 23 20 28 25 -3 -4
B ao Nha 65 65 13 18 34 24 21 17 25 31 -13 -9
Rumani 60 77 5 10 40 20 35 13 35 24 -5 -7
LB Nga .. 67 .. 10 .. 20 .. 24 .. 27 .. 3
Ruana 83 96 12 11 16 10 4 -7 14 5 -12 -17
Arp Xut 22 35 16 30 22 20 62 35 71 45 41 14
Xngan 85 75 20 10 12 20 -5 15 27 32 -17 -5
Xira Ln .. 93 21 8 .. 8 .. -1 18 22 -10 -9
Xingapo 53 39 10 10 46 37 38 51 215 .. -9 14
Xlvakia
.. 49 .. 22 .. 35 .. 28 .. 56 .. -7
Xlvnia
.. 57 .. 20 .. 24 .. 23 .. 57 .. -1
Nam Phi
50 61 13 22 28 16 36 17 36 29 8 1
Ty ban nha
66 62 13 16 23 21 21 21 16 26 -2 1
Xri lanca
80 72 9 10 34 24 11 17 32 36 -23 -7
Thuy i n
51 52 29 26 21 15 19 21 29 44 -2 7
Thuy s
62 61 12 14 29 20 25 24 35 40 -3 4
Xyri
67 70 23 11 28 29 10 18 18 29 -17 -11
Tatgikixtan
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Tanania
.. 85 .. 9 .. 16 .. 6 .. 16 .. -10
Tha i lan
65 54 12 10 29 35 23 36 24 47 -6 1
Tg 54 81 22 11 28 14 23 7 51 34 -5 -7
Tuynidi 62 61 14 15 29 25 24 24 40 42 -5 -2
Th nh ky 77 68 12 12 18 25 11 19 5 25 -7 -6
Tucmnixtan .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Ugana 89 84 11 10 6 15 0 6 19 10 -7 -10
Ucraina .. 62 .. 22 .. 20 .. 16 .. 41 .. -4
Anh 59 64 22 21 17 16 19 15 27 29 2 0
My 64 68 17 16 20 18 19 16 10 12 -1 -1
Urugoay 76 81 12 7 17 13 12 12 15 22 -6 -1
Udbkixtan .. 57 .. 22 .. 23 .. 22 .. 22 .. -1
Vnxula 55 78 12 6 26 16 33 16 29 17 7 -1
Vit Nam .. 70 .. 9 .. 29 .. 21 .. 46 .. -8
Ymen .. 76 .. 22 .. 22 .. 2 .. 34 .. -19
Dmbia 55 84 26 11 23 14 19 5 41 29 -4 -9
Dimbabu 68 63 19 17 17 21 14 20 23 45 -3 -2
Th gii 61w 63w 15w 16w 25w 20w 24w 21w 20w 25w -1w 0w
Thu nhp thp 60 57 12 12 28 30 28 32 12 19 0 0
Trung Quc va n 65 70 11 9 22 24 24 20 25 27 2 -3
Thu nhp trung bnh 63 63 12 14 26 24 25 23 22 22 -1 -2
Thu nhp trung bnh
lp di
.. 65 .. 14 .. 23 .. 22 .. 28 .. -2
Thu nhp trung bnh
lp trn
64 68 11 11 25 23 25 21 20 19 -1 -2
Thu nhp thp va
trung bnh
62 65 12 12 27 25 26 24 19 21 -1 -1
ng a va Thai Bnh
Dng
56 52 13 11 32 36 31 37 21 34 -1 1
Chu u va Trung a .. 65 .. 14 .. 23 .. 21 .. 31 .. -2
My Latinh va Carib 68 70 10 10 24 22 22 20 12 14 -2 -2
Trung ng va Bc Phi 45 .. 18 .. 27 .. 38 .. 42 .. 11 ..
Nam a 76 73 9 10 21 22 15 17 8 13 -5 -5
Vung Chu Phi Nam
Xahara
59 67 14 17 24 18 26 15 33 30 2 -3
Thu nhp cao 60 63 16 17 25 19 24 19 20 24 -1 0
a. Khng co s liu ring re v tiu du ng chung cu a chnh phu; chu gn c da vao muc tiu du ng t nhn. b: S liu tr c 1992 gm ca ritria. c: S liu ch bao g m Tandania luc a
318
Bang 14. Hoat ng tai chnh cua chnh quyn trung ng
% GDP % tng ch tiu
Thu nhp t thu hin
hanh
Thu nhp ngoai thu
hin hanh
Chi tiu hi n hanh Chi tiu vn Tng thm hut/ thng
d a
Hang hoa va dch vu Cac dch vu xa hic
1980 1997 1980 1997 1980 1997 1980 1997 1980 1997 1980 1997 1980 1997
Anbani
.. 16,6 .. 4,6 .. 25,5 .. 5,5 .. -0,9 .. 26,2 .. 33,0
Angiri
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
nggla
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
achentina
10,4 11,2 5,2 1,1 18,2 12,7 0,0 1,1 -2,6 -1,3 57,1 21,4 28,6 63,6
acmnia
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
xtrylia
19,5 23,1 2,2 1,9 21,1 25,3 1,5 0,9 -1,5 0,4 21,1 21,9 45,5 60,7
ao
31,2 34,4 2,6 2,8 33,3 38,6 3,3 3,1 -3,3 -4,1 25,6 24,2 70,0 65,7
Adecbaigian
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Bnglaet
5,7 .. 2,7 .. .. .. .. .. 1,8 .. .. .. 20,1 ..
Blarut
.. 29,4 .. 2,4 .. 28,9 .. 5,1 .. -1,9 .. 29,0 .. 45,7
B
41,2 43,0 1,8 1,1 45,9 45,9 4,2 2,4 -8,0 -3,2 22,2 18,6 60,2 ..
Bnanh
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Blivia
.. 15,0 .. 1,9 .. 18,4 .. 3,5 .. -2,3 .. 37,7 .. 53,6
Btxoana
21,9 14,7 8,0 29,5 20,3 28,5 9,5 6,8 -0,1 8,4 40,5 46,8 30,6 42,7
Braxin
17,8 .. 4,8 .. 18,6 .. 1,6 .. -2,4 .. 16,1 .. 32,3 ..
Bungari
.. 25,2 .. 6,8 .. 30,9 .. 2,6 .. 2,1 .. 32,9 .. 42,0
Buckina Phax
10,4 .. 1,2 .. 9,8 .. 2,3 .. 0,2 .. 69,4 .. 30,1 ..
Burundi
13,2 12,7 0,8 1,0 11,5 17,3 10,9 3,7 -3,9 -5,5 39,2 55,2 .. 23,0
Campuchia
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Camrun
14,9 9,4 1,3 3,6 10,5 11,4 5,2 1,1 0,5 0,2 54,7 52,6 25,4 21,0
Canaa
16,0 .. 2,5 .. 20,8 .. 0,2 .. -3,5 .. 20,9 .. 43,8 ..
Trung Phi
15,0 .. 1,5 .. 18,5 .. 1,3 .. -3,5 .. 66,0 .. 28,6 ..
Sat
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Chil
25,6 18,9 6,4 3,8 25,3 17,3 2,7 3,5 5,4 1,9 40,2 28,8 57,6 66,2
Trung Quc
.. 4,9 .. 0,6 .. .. .. .. .. -1,6 .. .. .. 2,6
Hng Cng
(Trung Quc)
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Clmbia
10,3 .. 1,7 .. 10,4 .. 4,1 .. 1,8 .. 35,2 .. 44,1 ..
CHDC Cngg
8,3 4,9 1,1 0,4 9,9 8,0 2,4 0,3 -0,8 0,0 65,2 94,5 22,1 1,6
CH Cngg
27,0 .. 8,3 .. 21,8 .. 17,7 .. ,5,2 .. .. .. 23,0 ..
Cxta Rica
16,8 23,5 1,0 3,2 21,3 27,6 5,2 2,9 -7,4 -3,9 52,2 47,1 62,4 59,6
Ct ivoa
21,1 .. 1,7 .. 19,1 .. 9,0 .. -10,8 .. .. .. .. ..
Cratia
.. 42,8 .. 2,6 .. 41,2 .. 5,5 .. -0,5 .. 47,9 .. 62,6
Sec
.. 32,7 .. 1,2 .. 32,6 .. 3,3 .. -1,1 .. 14,3 .. 71,3
an Mach
30,7 33,7 4,0 5,1 35,9 40,0 2,7 1,5 -2,6 -1,9 21,3 18,9 56,3 54,5
minicana
11,1 13,9 3,2 1,2 11,4 9,0 5,2 6,3 -2,6 -0,3 49,5 36,5 35,4 41,5
cuao
12,3 .. 0,5 .. 11,9 .. 2,3 .. -1,4 .. 28,2 .. 43,9 ..
Ai cp 28,8 21,5 15,2 13,9 39,5 27,7 10,8 6,6 -11,7 0,9 34,1 31,2 20,9 31,6
En Xanvao
11,1 10,4 0,5 0,8 11,7 10,5 2,8 2,3 -5,7 -0,6 49,8 55,0 34,3 37,7
ritria .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Extnia
.. 30,1 .. 3,4 .. 28,7 .. 2,9 .. 2,4 .. 42,0 .. 57,85
tipia 12,8 11,9 3,5 5,2 18,0 18,1 3,3 7,1 -3,1 -1,5 85,9 52,4 19,6 30,8
Phn Lan
25,1 28,4 2,1 5,1 25,2 38,5 3,0 1,6 -2,2 -6,3 20,4 17,6 50,3 53,6
Phap 36,7 39,2 29 2,6 37,4 44,6 2,1 2,0 -0,1 -3,5 30,1 23,6 69,4 ..
Gruia
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
c .. 26,7 .. 5,0 .. 32,1 .. 1,3 .. -1,4 33,9 31,6 68,8 ..
Gana
6,4 .. 0,5 .. 9,8 .. 1,1 .. -4,2 .. 47,3 .. 35,1 ..
Hy lap
22,6 20,6 2,7 2,4 25,7 28,5 4,96 4,3 -4,1 -8,5 44,3 29,3 51,2 36,8
Goatmala
8,7 8,7 0,7 0,7 7,3 6,8 5,1 2,3 -3,4 -1,0 46,6 53,1 29,8 ..
Ghin
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Haiti
9,3 .. 1,3 .. 13,9 .. 3,5 .. -4,7 .. 81,6 .. .. ..
nurat
13,6 .. 0,9 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Hunggari
44,8 32,5 8,6 4,7 48,7 38,5 7,5 4,1 -2,8 -2,6 19,4 18,6 26,7 43,2
n
9,0 10,8 1,8 3,3 10,8 14,7 1,4 1,7 -6,0 -4,9 20,4 20,5 5,5 8,7
Innxia
20,2 14,7 1,0 2,3 11,7 8,7 10,4 6,0 -2,3 1,2 23,7 27,9 11,8 36,2
Iran
6,9 6,7 14,7 17,8 27,7 15,7 8,0 7,6 -13,8 1,4 57,3 55,8 36,7 41,1
Ailen
30,9 32,4 3,9 1,6 40,4 34,4 4,6 3,7 -12,5 -1,4 17,3 18,1 49,3 60,3
Ixraen
44,9 36,8 7,3 5,8 69,7 45,4 2,9 3,4 -16,2 0,4 46,2 35,0 25,7 59,9
Italia
29,3 42,2 2,5 2,5 37,8 45,4 2,2 2,5 -10,8 -3,1 17,1 18,5 48,8 ..
Giamaica
27,8 .. 1,2 .. .. .. .. .. -15,5 .. .. .. .. ..
Nht ban
11,0 .. 0,6 .. 14,8 .. 3,6 .. -7,0 .. 12,6 .. .. ..
Gioocani
14,0 22,4 4,0 6,3 25,9 28,0 12,1 7,0 -9,3 -1,4 39,5 60,0 23,0 44,7
Cadcxtan
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Knia
19,2 23,4 2,8 3,7 19,4 25,6 5,9 3,4 -4,5 -0,9 52,9 44,5 30,3 29,6
Han Quc
15,5 18,6 2,2 2,9 14,8 14,7 2,4 4,1 -2,2 -1,4 38,6 21,6 22,0 27,8
Coet
2,7 1,2 86,6 .. 18,9 35,8 8,9 5,8 58,7 .. 40,5 .. 24,0 ..
Crgxtan
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Lao
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Latvia
.. 29,2 .. 3,3 .. 30,6 .. 1,5 .. 0,9 .. 30,6 .. 58,3
Libng
.. 14,1 .. 3,3 .. 29,4 .. 8,5 .. -20,6 .. 30,8 .. 17,2
Lxth
29,4 30,7 4,8 7,0 32,9 26,5 12,4 13,3 -7,4 1,0 50,0 54,3 22,8 ..
Lytva
.. 25,4 .. 1,0 .. 25,0 .. 2,4 .. -1,9 .. 44,9 .. 50,2
Maxnia
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Maagaxca
12,9 8,5 0,3 0,2 .. 10,5 .. 6,8 .. -1,3 .. 24,6 .. 16,5
Malauy
16,6 .. 2,5 .. 18,0 .. 16,6 .. -15,9 .. 32,4 .. 14,2 ..
Malaixia
23,5 19,4 2,8 4,2 19,2 15,5 9,9 4,6 -6,0 3,0 33,5 40,5 26,8 42,5
319
NN KINH T
Thu nhp t thu hin
hanh
Thu nhp ngoai thu
hin hanh
Chi tiu hi n hanh Chi tiu vn Tng thm hut/ thng d
a
Hang hoa va dch vu Cac dch vu xa hic
1980 1997 1980 1997 1980 1997 1980 1997 1980 1997 1980 1997 1980 1997
Mali
8,7 .. 0,8 .. 11,2 .. 1,7 .. -4,2 .. 43,8 .. 20,7 ..
Mritani
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Mhic
13,9 12,8 1,1 2,5 11,7 13,7 5,0 1,9 -3,0 -0,2 30,2 25,9 42,0 50,1
Mnva
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Mng c
.. 17,0 .. 4,8 .. 16,0 .. 3,7 .. -6,0 .. 24,1 .. ..
Marc
20,4 23,8 2,9 4,7 22,8 26,1 10,3 7,2 -9,7 -4,4 46,6 48,5 27,0 26,9
Mdmbch
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Mianma
9,6 4,0 6,4 2,9 12,1 4,7 3,8 5,4 1,2 -3,2 .. .. 26,5 18,9
Namibia
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Npan
6,6 8,9 1,3 1,8 .. .. .. .. -3,0 -4,1 .. .. 15,6 25,9
Ha lan
44,1 42,7 5,3 3,0 48,2 46,9 4,6 1,7 -4,6 -1,7 15,3 15,4 62,9 63,9
Niu Diln
30,7 31,2 3,5 2,7 35,9 31,4 2,4 0,9 -6,7 4,0 27,1 52,7 57,0 76,5
Nicaragoa
20,3 23,9 2,4 1,5 24,8 22,3 5,7 10,9 -6,8 -0,6 59,6 28,8 33,2 ..
Nigi
12,3 .. 2,2 .. 9,5 .. 9,1 .. -4, 8 .. 29,1 .. 24,8 ..
Nigiria
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Nauy
33,7 32,5 3,5 9,2 32,5 35,1 2,0 1,7 -1,7 5,1 17,9 20,3 36,8 50,2
Pakixtan
13,3 12,9 2,9 3,1 14,5 19,9 3,1 2,8 -5,7 -7,9 36,6 50,0 .. ..
Panama
18,6 15,9 6,8 10,1 25,0 23,9 5,5 3,5 -5,2 -0,7 49,7 49,2 39,6 64,4
Papua Niu Ghin
20,6 .. 2,4 .. 29,2 .. 5,2 .. -1,9 .. 56,4 .. 27,2 ..
Paragoay
9,8 .. 0,9 .. 7,5 .. 2,4 .. -0,3 .. 57,2 .. 33,6 ..
Pru 15,8 14,0 1,3 1,7 15,0 13,1 4,4 2,4 -2,4 0,3 44,7 38,0 .. ..
Philippin 12,5 17,0 1,5 2,0 9,9 16,3 3,4 2,2 -1,4 0,1 52,2 51,0 20,8 26,5
Ba lan .. 35,2 .. 3,4 .. 39,3 .. 1,9 .. -1,4 .. 25,3 .. 71,4
B ao Nha 24,1 31,1 1,9 3,1 28,7 36,2 4,4 5,3 -8,4 -2,3 32,0 40,8 46,0 ..
Rumani 10,1 24,4 35,2 2,1 29,8 29,1 15,0 2,9 0,5 -3,9 11,3 30,1 18,8 49,0
LB Nga .. 17,9 .. 1,1 .. .. .. .. .. -4,5 .. .. .. 31,1
Ruana 11,0 .. 1,8 .. 9,3 .. 5,0 .. -1,7 .. 56,8 .. .. ..
Arp Xut .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Xngan 21,0 .. 1,5 .. 22,5 .. 1,9 .. 0,9 .. 71,6 .. 36,8 ..
Xira Ln 13,6 10,2 1,5 0,3 19,6 13,4 5,0 4,3 -11,8 -6,0 .. 39,0 .. ..
Xingapo 17,5 15,9 7,8 8,3 15,6 11,6 4,5 5,0 2,1 11,6 47,6 36,7 24,1 23,2
Xlvakia
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Xlvnia
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Nam Phi
20,5 27,5 3,0 2,0 19,1 32,5 3,0 1,3 -2,3 -3,8 39,9 29,2 .. ..
Ty ban nha
22,1 28,3 1,9 2,0 23,6 34,9 2,9 1,9 -4,2 -6,0 37,6 16,4 64,8 49,2
Xri lanca
19,1 16,2 1,1 2,3 24,7 20,7 16,6 5,0 -18,3 -4,5 30,4 39,5 23,6 33,6
Thuy i n
30,1 36,9 4,9 5,1 37,5 43,2 1,8 1,1 -8,1 -1,3 15,8 14,0 58,5 58,1
Thuy s
17,2 21,1 1,4 1,6 17,9 25,3 1,3 1,0 -0,2 -1,2 27,1 26,5 63,6 70,6
Xyri
10,5 16,5 16,3 6,7 30,3 14,3 17,9 9,4 -9,7 -0,2 .. .. 17,6 18,2
Tatgikixtan
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Tanania
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 51,8 .. 21,9 ..
Thai lan
13,2 16,1 1,2 1,9 14,4 11,0 4,4 7,7 -4,9 -0,9 53,3 49,8 28,9 39,1
Tg 27,0 .. 4,3 .. 23,7 .. 8,9 .. -2,0 .. 51,9 .. 39,9 ..
Tuynidi 23,9 24,8 6,9 4,8 22,1 25,9 9,4 6,7 -2,8 -3,1 38,3 37,9 34,2 46,6
Th nh ky 14,3 15,2 3,7 3,1 15,5 24,7 5,9 2,2 -3,1 -8,4 46,6 32,7 23,8 19,0
Tucmnixtan .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Ugana 3,1 .. 0,1 .. 5,4 .. 0,8 .. -3,1 .. .. .. 23,5 ..
Ucraina .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Anh 30,6 33,4 4,6 2,8 36,4 39,6 1,8 2,1 -4,6 -5,3 30,2 29,6 43,7 51,7
My 18,5 19,8 1,7 1,5 20,7 21,0 1,3 0,7 -2,8 -0,3 28,3 22,2 48,8 53,7
Urugoay 21,0 27,9 1,2 2,3 20,1 30,0 1,7 1,7 0,0 -1,3 46,7 28,8 61,1 74,6
Udbkixtan .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Vnxula 18,9 17,5 3,4 6,4 14,9 17,4 4,0 3,4 0,0 2,2 41,9 22,8 .. ..
Vit Nam .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Ymen .. 13,3 .. 24,5 .. 33,6 .. 5,6 .. -2,6 .. 39,0 .. 19,4
Dmbia 23,1 17,1 1,8 1,5 33,0 14,3 4,0 7,1 -18,5 0,7 45,8 39,0 17,4 29,8
Dimbabu 15,4 .. 3,9 .. 26,5 .. 1,4 .. -8,8 .. 55,3 .. 28,5 ..
a: Gm ca vin tr; b: Tng chi tiu gm cac khoa n vay tr i hoan tra; c: gm giao duc y t anh ninh xa hi, phuc l i, nha ca, va cac dch vu c ng ng; d: S liu trc nm 1992 gm ca
ritria
320
Bang 15. Tai khoan vang lai trong can cn thanh toan va d tr quc t
Hang hoa va dch vu
Xut khu Nhp khu Thu nhp dong Lng chuyn khoan hin
hanh thc t
Can cn tai khoan vang
lai
Tng d tr
quc t
1980 1997 1980 1997 1980 1997 1980 1997 1980 1997 1980 1998
Nn kinh t
Anbani 378 222 371 908 4 50 6 265 16 -272 .. 382
Angiri 14.128 14.779 12.311 8.568 -1.869 -2.523 301 .. 249 .. 7.064 8.452
nggla .. 5.223 .. 5.389 .. -826 .. 3.841. .. 3.266 .. 206
Achentina 9.897 29.382 13.182 34.968 -1.512 -4.190. 23 347 -4.774 -9.429 9.297 24.856
Acmnica .. 330 .. 952 .. 102 .. 217 .. -303 .. 328
xtrylia 25.755 83.703 27.089 81.891 -2.668 -14.132 -425 -270 -4.447 -12.590 6.366 16.144
ao 26.650 88.266 29.921 91.446 -528 -122 -66 -1.695 -3.865 -4.996 17.725 25.208
Adecbaigian .. 1.150 .. 2.101 .. -33 ... 45 .. -939 .. 447
Bngladet 885 5.096 2.545 7.677 14 -91 802 1.770 -844 -902 331 1.936
Blarut .. 8.306 .. 9.103 .. -79 .. 78 .. -798 .. 339
B 70.498 185.415 74.259 173.865 61 6.287 -1.231 -3.898 -4.931 13.939 27.974 21.013
Bnanh 226 524 421 673 8 -38 151 .. -36 .. 15 261
Blivia 1.030 1.362 833 2.049 -263 -266 60 248
Btxoana 645 3.030 818 2.365 -33 -145 55 201 -151 721 344 6.025
Braxin 21.869 60.256 27.826 79.817 -7.018 -16.091 144 1.812 -12.813 -33.840 6.875 43.902
Bungari 9.302 6.277 7.994 5.730 -412 -357 58 237 954 427 .. 3.127
Buckina Phax 210 298 577 654 -3 -33 322 .. -49 .. 75 373
Burundi .. 96 .. 139 .. -12 .. 60 .. 4 105 70
Campuchia .. 896 .. 1.252 .. -43 .. 188 .. -210 .. 324
Camrun 1.880 2.443 1.829 2.041 -628 -609 83 87 -495 -121 206 1
Canada 74.977 247.438 70.259 236.225 -10.764 -20.913 -42 439 -6.088 -9.261 15.462 24.032
Trung phi 201 171 327 241 3 -17 81 .. -43 .. 62 146
Sat 71 271 79 563 -4 -2 24 .. 12 .. 12 120
Chil 5.968 20.608 7.052 22.218 -1.000 -2.975 113 528 -1.971 -4.057 4.128 16.014
Trung Quc 23.637 207.251 18.900 166.754 451 -15.923 486 5.144 5.674 29.718 10.091 152.843
Hng Cng 25.585 228.877 27.017 231.485 .. .. .. .. -1.432 -2.608 .. 89.620
Clmbia 5.328 15.861 5.454 18.784 -245 -3.371 165 612 -206 -5.682 6.474 8.397
CHDC Cngg .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 380 ..
CH Cngg 1.021 1.800 1.025 1.368 -162 -664 -1 -20 -167 -252 93 ..
Cxta Rica 1.195 4.478 1.661 4.666 -212 -202 15 136 -664 -254 197 1.064
Ct ivoa 3.577 4.927 4.145 3.693 -553 -849 -706 -350 -1.826 35 46 855
Cratia .. 8.199 .. 11.402 .. -83 .. 852 .. -2.434 .. 2.816
Sec .. 29.868 .. 32.713 .. -791 .. 365 .. -3.271 .. 12.625
an Mach 21.989 63.680 21.727 57.971 -1.977 -3.635 -161 -1.190 -1.875 883 4.347 15.881
minicana 1.271 7.060 1.919 7.780 -277 -795 205 1.352 -720 -163 279 507
cuao 2.887 6.000 2.946 5.787 -613 -1.347 30 391 -642 -743 1.257 1.739
Ai cp 6.246 16.171 9.157 18.296 -318 884 2.791 4.146 -438 2.905 2.480 18.824
En Xanvad 1.214 2.706 1.170 3.885 -62 -87 52 1.363 34 96 382 1.748
ritria .. 201 .. 583 .. -3 .. 364 .. -21 .. ..
Extnia .. 3.609 .. 4.142 .. -146 .. 117 .. -562 .. 813
tipia 569 1.017 782 1.683 7 -43 80 259 -126 -450 262 520
Phn Lan 16.802 48.228 17.307 37.976 -783 -2.736 -114 -852 -1.403 6.664 2.451 10.271
Phap 153.197 365.342 155.915 319.781 2.680 2.693 -4.170 -8.780 -4.208 39.474 75.592 73.773
Grudia .. 622 .. 1.192 .. 35 .. 196 .. -339 .. 192
c 224.224 590.984 225.599 558.835 914 -2.436 -12.858 -32.487 -13.319 -2.774 104.702 108.265
Gana 1.210 1.655 1.178 2.640 -83 -131 81 576 30 -541 330 457
Hy Lap 8.122 14.863 11.145 25.601 -273 -1.632 1.087 7.510 -2.209 -4.860 3.607 18.501
Goatmala 1.731 3.187 1.960 4.193 -44 -224 110 607 -163 -624 753 1.397
Ghin .. 741 .. 834 .. -114 .. 116 .. -91 .. 122
Haiti 306 218 481 810 -14 -14 89 463 -101 -138 27 83
ndurat 942 2.191 1.128 2.511 -152 -212 22 260 -317 -272 159 824
Hunggari 9.671 24.514 9.152 25.067 1.113 -1.426 63 997 -531 -982 .. 9.348
n 11.265 44.102 17.378 59.236 356 -2.507 2.860 11.830 -2.897 -5.811 12.010 30.647
Indnxia 23.797 63.238 21.540 62.830 -3.073 -6.332 250 1.034 -566 -4.890 6.803 23.606
Iran 13.069 23.251 16.111 18.072 606 -410 -2 463 -2.438 5.232 12.783 ..
Ailen 9.610 61.447 12.044 51.711 -902 -9.708 1.204 1.956 -2.132 1.984 3.071 9.527
Ixraen 8.668 30.320 11.511 38.810 -757 -2.791 2.729 6.266 -871 -5.014 4.055 22.674
Italia 97.298 310.550 110.265 261.884 1.278 -11.202 1.101 -4.040 -10.587 33.424 62.428 53.880
Giamaica 1.363 3.192 1.408 4.005 -212 -193 121 624 -136 -382 105 682
Nht Ban 146.980 478.542 156.970 431.094 770 55.739 -1.530 -8.834 -10.750 94.354 38.919 222.443
Gioocani 1.181 3.572 2.417 5.186 36 -209 1.481 1.852 281 29 1.745 1.988
Cadcxtan .. 7.611 .. 8.279 .. -315 .. 75 .. -909 .. 1.965
Knia 2.007 2.994 2.846 3.771 -194 -232 157 632 -876 -377 539 783
Han Quc 19.815 164.920 25.152 171.300 -512 -2.455 536 667 -5.312 -8.167 3.101 52.100
Coet 21.857 16.041 9.823 12.876 4.847 6.277 -1.580 -1.507 15.302 7.935 5.425 4.678
Curguxtan .. 676 .. 817 .. -65 .. 68 .. -139 .. 188
Lao .. 417 .. 715 .. -19 .. 91 .. -225 .. 117
Latvia .. 2.871 .. 3.348 .. 55 .. 77 .. -345 .. 800
Libng .. 1.557 .. 8.053 .. 380 .. 2.635 .. -3.481 7.025 9.210
Lxth 90 267 475 1.080 266 318 175 .. 56 .. 50 575
Litva .. 5.224 .. 6.237 .. -198 .. 230 .. -981 .. 1.463
Maxnia .. 1.330 .. 1.862 .. -34 .. 290 .. -275 .. 335
Maagaxca 516 755 1.075 1.032 -44 -109 47 210 -556 -153 9 171
Malauy 313 672 487 1.269 -149 -96 63 .. -260 .. 76 273
Malaixia 14.098 92.897 13.526 91.521 -836 -5.074 -2 -1.094 -266 -4.792 5.755 26.236
ai ai Loan.
Trung Quc
21.495 139.396 22.361 132.739 48 2.391 -95 -1.327 -913 7.721 4.055 94.246
Ghi chu: V kha nng so sanh va pham vi bao trum cua d liu, xem Chu thch ky thut. Cac s liu in nghing la cho nhng nm khac, ngoai nhng nm nu trn.
321
NN KINH T
Hang hoa va dch vu
Xut khu Nhp khu Thu nhp ro ng L ng chuyn khoan hin
hanh thc t
Can cn tai khoan vang lai Tng d tr
quc t
Nn kinh t
1980 1997 1980 1997 1980 1997 1980 1997 1980 1997 1980 1998
Mali 262 642 519 896 -17 -51 150 126 -124 -178 26 403
Mritani 253 407 449 414 -27 -46 90 76 -133 22 146 206
Mhic 22.622 1221.831 27.601 122.424 -6.277 -12.108 834 5.247 -10.422 -7.454 4.175 31.863
Mnva .. 1.024 .. 1.431 .. 63 .. 76 .. -267 .. 144
Mng c 475 624 1.272 588 -11 -5 0 77 -808 39 .. 103
Marc 3.233 9.510 5.207 10.627 -562 -1.175 1.130 2.205 -1.407 -87 814 4.638
Mdmbch 399 500 844 1.005 22 -113 56 283 -367 -359 .. 608
Mianma 539 1.439 806 2.415 -48 -64 7 430 -307 -610 409 382
Namibia .. 1.726 .. 1.908 .. 54 .. 322 .. 193 .. 260
Npan 224 1.295 365 1.855 13 5 36 95 -93 -460 272 800
Ha Lan 90.380 216.530 91.622 193.107 1.535 4.686 -1.148 6.123 -855 21.985 37.549 31.155
NiuDiln 6.403 18.224 6.934 18.269 -538 -5.444 96 336 -973 -5.153 365 4.204
Nicaragoa 495 863 907 1.609 -124 -222 124 367 -411 -601 75 355
Nigi 617 300 956 441 -33 -22 97 31 -276 -152 132 53
Nigiria 27.071 15.994 20.014 14.213 -1.304 -3.145 -576 1.916 5.178 552 10.640 4.329
Nauy 27.264 63.213 23.749 52.286 -1.922 -1.391 5.15 -1.424 1.079 8.112 6.746 18.947
Pakixtan 2.958 9.956 5.709 14.677 -281 -2.167 2.163 3.213 -868 -3.675 1.568 1.626
Panama 3.422 8.316 3.394 8.649 -397 -419 40 160 -329 -592 117 954
Papua Niu Ghin 1.029 2.557 1.322 2.407 -179 -310 184 61 -289 -99 458 211
Paragoay 701 4.343 1.314 4.960 -4 87 0 47 -618 -483 783 784
Pru 4.631 8.356 3.970 10.842 -909 -1.602 147 681 -101 -3.407 2.804 9.882
Philippin 7.235 40.365 9.166 50.477 -420 4.681 447 1.080 -1.904 -4.901 3.978 10.789
Balan 16.061 39.717 17.842 46.367 -2.357 -1.129 721 2.035 -3.417 -5.744 574 27.383
B ao Nha 6.674 32.339 10.136 40.684 -608 -245 3.006 6.713 -1.064 -1.877 13.863 21.606
Rumani 12.087 9.853 13.730 12.448 -777 -322 .. 579 -2.420 -2.338 2.511 3.793
LB Nga .. 102.196 .. 90.065 .. 9.200 .. -362 .. 2.569 .. 12.043
Ruana 165 152 319 488 2 -16 104 260 -48 -93 187 169
Arp Xut 106.765 64.939 55.793 52.399 526 3.156 -9.995 -15.439 41.503 257 26.129 8.843
Xngan 807 1.281 1.215 1.557 -98 -62 120 166 -386 -200 25 431
Xira Ln 275 91 471 160 -22 11 53 26 -165 -127 31 44
Xingapo 24.285 156.252 25.312 144.168 -429 3.906 -106 -1.187 -1.563 14.803 6.567 47.928
Xlvakia .. 10.959 .. 12.367 .. -124 .. 173 .. -1.359 .. 3.240
Xlvnia .. 10.450 .. 10.631 .. 131 .. 88 .. 37 .. 3.639
NamPhi 28.627 35.440 22.073 34.626 -3.285 -2.602 239 -143 3.508 -1.931 7.888 5.508
Ty Ban Nha 32.140 148.357 38.004 142.478 -1.362 -6.396 1.646 3.003 -5.580 2.486 20.473 60.881
Xri Lanca 1.293 5.514 2.197 6.569 -26 -165 274 832 -655 -388 283 1.998
Thuy in 38.151 100.989 39.878 84.779 -1.380 -6.174 -1.224 -2.736 -4.331 7.301 6.996 15.457
Thuy S 48.595 120.696 51.843 107.187 4.186 13.566 -1.140 -3.360 -201 23.714 64.748 65.158
Xyri 2.477 5.661 4.531 5.092 785 -504 1.520 499 251 564 828 ..
Tatgikixtan .. 772 .. 808 .. -68 .. 20 .. -84 .. ..
Tandania 748 1.200 1.384 1.961 -14 -124 129 341 -521 -544 20 599
Thai Lan 7.939 72.415 9.996 72.437 -229 -3.480 210 479 -2.076 -3.024 3.026 29.537
Tg 550 709 699 836 -40 7 86 .. -95 .. 85 118
Tuynidi 3.262 8.081 3.766 8.644 -259 -863 410 785 -353 -640 700 1.856
Th Nh Ky 3.621 52.004 8.082 56.536 -1.118 -3.013 2.171 4.866 -3.408 -2.679 3.298 20.568
Tucmnixtan .. 1.691 .. 1.532 .. .. .. .. .. 43 .. ...
Ugana 329 825 441 1.651 -7 -17 -2 322 -121 -521 3 725
Ucraina .. 20355 .. 21.891 .. -644 .. 845 .. -1.335 .. 793
Anh 146.072 375.033 134.200 375.128 -418 18.171 -4.592 -7.773 6.862 10.304 31.755 38.830
My 271.800 937.434 290.730 1.043.473 29.580 -9.487 -8.500 -39.849 2.150 -155.375 171.413 146.006
Urugoay 1.526 4.256 2.144 4.450 -100 -208 9 81 -709 -321 2.401 2.587
Udobkixtan .. 3.980 .. 4.417 .. -175 .. 29 .. -583 .. ..
Vnxula 19.968 25.120 15.130 18.282 329 -2.031 -439 -123 4.728 4.684 13.360 14.729
Vit Nam .. 11.485 .. 13.465 -72 -602 17 713 -775 -1.870 .. 1.986
Ymen .. 2.522 .. 3.005 .. -636 .. 1.254 .. 135 .. 1.010
Dmbia 1.609 1.321 1.765 1.270 -205 -543 -155 .. -516 .. 206 69
Dimbabu 1.610 3.059 1.730 3.692 -61 -405 31 .. -149 .. 419 310
Th Gii 2.291.841t 6.886.726t 2.323.396t 6.763.911t
Thu nhp thp
Trung quc va n
100.391
79559
410.532
159.077
125.802
101.300
407.224
181.262

Thu nhp trung bnh
Thu nhp trung bnh
lp di
Thu nhp trung bnh
lp trn
509.704
197.222
312.785
1.282.683
476.598
805.648
470.588
208.570
267.306
1.335.448
496.002
838.247

Thu nhp thp va
trung bnh
ng a va Thai Bnh
Dng
Chu u va Trung a
My Latinh va Carib
Trung ng va Bc
Phi
Nama
Vung chu phi Nam
Sahara
632.929
105.229
..
114.161
180.284
17.314
87.9058
1.693.448
661.970
347.889
337.037
177.797
66.540
100.807
546.880
110.191
..
129.051
130.208
28.820
81.894
1.742.630
640.933
371.154
377.410
155.923
90.646
106.398

Thu nhp cao 1.680.398 5.195.331 1.732.925 5.022.907
a.Gmca Luychxmbua .b.S liu trc 1992 g mca ritoria.c. S liu 1990 cua Cng hoa lin bang c trc khi thng nht
322
Bang 16. Hoat ng tai chnh cua khu vc t nhn
u t t nhn % tng tai
san c inh trong nc
Goi vn trn th trng ch ng
khoan
S cng ty trong nc
nim y t
Chnh lch lai sut (lai sut
cho vay tr i lai sut trin
gi)(%)
Tn dung trong nc do khu vc
ngn hang cung c p
Nn kinh t 1980 1997 1990 1998 1990 1997 1990 1998 1990 1998
Anbani .. .. .. .. .. .. 2,1 7,2 .. 52,3
Angiri 67,4 72,5 .. .. .. .. .. .. 74,7 42,9
nggla .. 88,0 .. .. .. .. .. 8,1 .. 14,3
achentina .. 94,2 3.268 45.332 179 136 .. 3,1 32,4 28,3
acmnia .. 53,7 .. 16 .. 59 .. 23,5 62,3 8,2
xtrylia 73,5 81,8 107.611 696.656 1.089 1.219 4,5 3,4 103,5 89,4
ao .. .. 11.476 35.724 97 101 .. 3,8 123,0 131,9
Adecbaigian .. 96,5 .. .. .. .. .. .. 57,2 13,5
Bnglae t 57,7 67,8 321 1.034 134 202 4,0 5,6 24,1 32,8
Blarut .. .. .. .. .. .. .. 12,7 .. 17,7
B .. .. 65.449 136.965 182 138 6,9 4,2 70,9 147,9
Bnanh .. 59,5 .. .. .. .. 9,0 .. 22,4 7,0
Blivia .. 58,1 .. 344 .. 11 18,0 26,6 30,7 67,1
Btxoana 60,4 44,6 261 724 9 12 1,8 4,8 -46,4 -74,5
Braxin 89,8 88,7 16.354 160.887 581 536 .. .. 89,8 533
Bungari 85,9 .. .. 992 .. 15 8,9 10,3 118,5 30.0
Buckina Phax .. 52,4 .. .. .. .. 9,0 .. 13,7 13,4
Burundi 8,1 30,9 .. .. .. .. .. .. 24,5 25,4
Campuchia .. 68,9 .. .. .. .. .. 10,5 .. 7,7
Camrun 77,8 93,7 .. .. .. .. 11,0 17,0 31,2 16,8
Canada 87,4 86,3 241.920 576,635 1.144 1.362 1,3 1,6 85,8 99,0
Trung Phi 46,5 42,2 .. .. .. .. 11,0 17,0 12,9 10,6
Sat .. .. .. .. .. .. 11,0 17,0 10,9 9,8
Chil .. 80,9 13.645 51.866 215 295 8,6 5,3 73,0 65,6
Trung Quc 43,4 49,1 2.028 231.322 14 764 0,7 2,6 90,0 120,0
Hng Kng (Trung Quc) 85,1 .. 83.397 413.323 284 658 3,3 2,4 156,3 146,8
Clmbia 58,2 59,1 1.416 13.357 80 189 8,8 9,7 35,9 45,7
CHDC Cngg 42,4 64,4 .. .. .. .. .. .. 25,3 ..
CH Cngg .. 66,5 .. .. .. .. 11,0 17,0 29,1 21,8
Cxta Rica 61,3 80,0 475 820 82 114 11,4 9,7 29,9 46,1
Ct ivoa 53,2 70,2 549 1.818 23 35 9,0 .. 44,5 28,1
Cratia .. 59,6 .. 3.190 1 77 499.3 11,1 .. 46,1
Sec .. .. .. 12.045 .. 276 .. 4,7 .. 74,2
an Mach .. .. 39.063 93.766 258 237 6,2 4,8 63,0 61,2
minicana 68,4 83,0 .. 140 .. 6 15,2 8,0 31,5 33,1
cuao 59,7 82,9 69 1.527 65 41 -6,0 10,4 17,2 45,9
Ai Cp 30,1 68,4 1.765 24.381 573 650 7,0 3,7 106,8 95,5
En Xavao 44,8 77,0 .. 499 .. 59 3,2 4,7 32,0 40,8
ritria .. 53,8 .. .. .. .. .. .. .. ..
Extnia .. 74,4 .. 519 .. 22 .. 8,6 65,0 31,6
tipia .. 56,6 .. .. .. .. 3,6 4,5 50,4 44,1
Phn Lan .. .. 22.721 73.222 73 124 4,1 3,3 84,3 57,4
Phap .. .. 314.384 674.368 578 683 6,0 3,3 106,1 103,3
Grudia .. 84,0 .. .. .. .. .. .. .. ..
c .. .. 355.073 825.233 413 700 4,5 6,1 108,5 145,8
Gana .. 46,4 76 1.384 13 21 .. .. 13,2 27,7
Hy Lap 15,5 .. 15,228 79.992 145 230 8,1 7,9 73,3 56,3
Goatmala 63,8 80,4 .. 139 .. 7 5,1 11,1 17,4 16,1
Ghin .. 68,5 .. .. .. .. 0,2 .. 5,4 6,8
Haiti .. 51,0 .. .. .. .. .. 10,6 32,9 25,8
nurat 62,1 72,2 40 .. 26 119 8,3 12,1 40,9 28.5
Hunggari .. .. 505 14.028 21 49 4,1 3.2 82,6 ..
n 55,1 68,7 38.567 105.188 6.200 5.843 .. .. 50,6 48,2
Innxia .. 60,5 8.081 21.224 125 282 3,3 -6,9 45,5 57,9
Iran .. .. 34.282 15.123 97 263 .. .. 62,1 ..
Ailen .. .. .. 24.135 .. 83 5.0 5,8 57,3 100.2
Ixraen .. .. 3.324 39.628 216 640 12.0 5,2 106,2 82.3
Italia .. .. 148.766 344.665 220 235 7.3 4,7 90,1 93,6
Giamaica .. .. 911 2.139 44 49 6.6 19,1 34,8 42,7
Nht Ban .. .. 2.917,679 2.216,699 2.071 2.387 3.4 2,1 266,8 137,4
Gioocani 51,3 84,0 2.001 5.838 105 139 2,2 3,2 110,0 93,2
Cadcxtan .. .. .. .. .. .. .. .. .. 9,1
Knia 54,7 61,8 453 2024 54 58 5,1 11,1 52,9 51,7
Han Quc 68,0 .. 110.594 114.593 669 776 0,0 2,0 56,9 84,1
Coet .. .. .. 25.880 .. 74 0,4 2,6 217,6 92,3
Cgxtan .. 49,9 .. 5 .. 27 .. 37,7 .. 19,1
Lao .. .. .. .. .. .. 2,5 11,5 5,1 16,4
Latvia .. 89,2 .. 382 .. 50 .. 9,0 .. 15,2
Libng .. 79,3 .. 2.904 .. 9 23,1 6,9 132,6 134,9
Lxth .. 81,8 .. .. .. .. 7,4 9,3 27,4 -27,2
Litva .. 88,2 .. 1.074 .. 607 .. 6,2 .. 11,7
Maxnia .. 91,2 .. .. .. .. .. 9,4 .. 20,7
Maagaxca .. 46,9 .. .. .. .. 5,3 15,6 26,2 13,9
Malauy 21,4 27,7 .. .. .. .. 8,9 18,6 17,8 6,5
Malaixia 62,6 73,0 48,611 107.104 282 708 1,3 2,1 77,9 162,3
323
NHA NC VA TH TRNG
u t t nhn % tng tai
san c inh trong nc
Goi vn trn th trng ch ng
khoan
S cng ty trong nc
nim y t
Chnh lch lai sut (lai sut
cho vay tr i lai su t trin
gi)(%)
Tn dung trong nc do khu vc
ngn hang cung c p
Nn kinh t 1980 1997 1990 1998 1990 1997 1990 1998 1990 1998
Mali .. 60,8 .. .. .. .. 9,0 13,7 14,4
Mritani .. 78,3 .. .. .. .. 5,0 54,7 2,4
Mhic 57,0 81,5 32.725 91.746 199 198 .. 14,9 36,6 34,8
Mnva .. 86,2 .. .. .. .. .. 9,1 62.8 26,7
Mngc .. .. .. 54 .. 434 .. 15,7 68.5 13,3
Marc .. 70,4 966 15.676 71 49 0,5 42,9 81,7
Mdmbch .. 43,7 .. .. .. .. .. 4,0 15,6 2,4
Mianma 20,6 55,0 .. .. .. .. 2,1 7,8 44,7 34,4
Namibia 42,0 62,2 21 689 3 13 10,6 5,1 19,5 53,9
Npan 60,2 65,8 .. 200 .. 98 2,5 3,4 33,4 35,9
Ha Lan 85,1 86,3 119.825 468.736 260 201 8,4 4,4 107,4 131,5
Niu Diln 69,2 87,2 8.835 90.483 171 190 4,4 10,9 74,3 104,5
Nicaragoa .. 38,6 .. .. .. .. 12,5 206,6 141,0
Nigi 20,1 45,3 .. .. .. .. 9,0 13,1 16,2 93
Nigiria .. 44,0 1.372 2.887 131 182 5,5 0,7 23,7 14,2
Nauy 70,3 .. 26.130 66.503 112 196 4,6 .. 67,4 62,4
Pakixtan 36,1 65,4 2.850 5.418 487 781 .. 4,1 50,9 50,9
Panama .. 83,3 226 2.175 13 21 3,6 4,0 52,7 92,9
Papua Niu Ghin 58,6 84,9 .. .. .. .. 6,9 14,0 35,8 35,7
Paragoay 85,1 67,5 .. 389 .. 60 8,1 15,7 14,9 33,4
Pru 75,6 84,7 812 11.645 294 248 2.355,0 4,7 16,2 22,0
Philippin 69,0 .. 5.927 35.314 153 221 4,6 6,3 23,2 69,8
Ba Lan .. 86,6 144 20.461 9 143 462,5 3,9 19,5 38,6
B ao Nha .. .. 9.201 62.954 181 148 7,8 .. 71,8 108,0
Rumani .. .. .. 1.016 .. 76 .. 24,7 79,7 24,2
LB Nga .. 76,6 244 20.598 13 208 .. .. 35,6
Ruana .. 18,0 .. .. .. .. 6.3 .. 17,1 12,1
Arp Xut .. .. 48.213 42.563 59 70 .. .. 14,4 ..
Xngan 58,1 70,1 .. .. .. .. 9,0 .. 33,8 21,8
Xira Ln .. .. .. .. .. .. 12,0 16,7 26,3 52,1
Xingapo 75,6 .. 34.308 106.317 150 303 2,7 2,8 60,9 85,4
Xlvakia .. .. .. 965 .. 872 .. 4,9 71,8
Xlvnia .. 90,4 .. 2.450 24 26 142,0 5,5 36.8 35,8
Nam Phi 50,8 72,9 137.540 170.252 732 624 2,1 5,3 102,7 83,4
Ty Ban Nha .. .. 111.404 290.383 427 384 5,4 2,1 110.9 114,9
Xri Lanca 77,4 77,6 917 1.705 175 239 -6,4 -7,0 43,1 32,2
Thuy in .. 79,7 97.929 272.730 258 245 6,8 4,0 145,5 80,9
Thuy S .. .. 160.044 575.338 182 216 -0,9 3,4 179,0 177,2
Xyri 36,1 .. .. .. .. .. .. .. 56,6 38,5
Tatgikixtan .. .. .. .. .. .. .. ..
Tandania .. 83,8 .. .. .. .. .. 18,9 39,2 13,5
Thai Lan 68,1 67,7 23.896 34.903 214 431 2,2 3,8 91,1 159,5
Tg 28,3 85,0 .. .. .. .. 9,0 .. 21,3 24,9
Tuynidi 46,9 49,3 533 2.268 13 34 .. .. 62,5 53,3
Th Nh Ky .. 78,5 19.065 33.656 110 257 .. .. 25,9 34,1
Tucmnixtan .. .. .. .. .. .. .. ..
Ugana .. 63,6 .. .. .. .. 7,4 9,5 17,7 7,0
Ucraina .. 0,0 .. 570 .. .. .. 32,2 83,2 24,7
Anh 70,0 87,0 848.866 1.996,225 1.701 2.046 2,2 2,7 123,0 129,3
My 86,5 85,9 3.059,434 11.308,779 6.599 8.851 .. .. 114,6 162,8
Urugoay .. 72,1 .. 212 36 16 76,6 42,8 60,1 41,3
Udobkixtan .. .. .. 465 .. 4 .. ..
Vnxula 51,4 43,6 8.361 7.587 76 91 0,5 11,3 37,4 17,5
Vit Nam .. 79,7 .. .. .. .. .. 5,3 15,9 22,6
Ymen .. 63,2 .. .. .. .. .. .. 62,0 35,7
Dmbia .. 60,1 .. 705 .. 6 9,4 18,7 67,8 63,5
Dimbabu 87,3 88,7 2.395 1.310 57 64 2,9 13,0 41,7 62,7
Th gii ..w ..w 9.398,391s 23.540,720s 29.189s 40.394s 125,2w 126,2w
Thu nhp thp 47,7 55,2 54.588 387.184 7.211 8.948 60,0 86,0
Khng k Trung Quc va n
.. 63,0 16.021 52.325 1.011 2.341 38,1 37,4

Thu nhp trung bnh .. 82,4 430.570 1.404,501 4.914 9.193 57,9 52,9
Thu nhp trung bnh l p di .. 70,5 176.701 524.675 2.455 4.433 57,5
Thu nhp trung bnh l p trn 69,1 87,6 253.869 879.826 2.459 4.760 54,1 51,8
Thu nhp thp va trung bnh .. 73,3 485.158 1.791,685 12.125 18.141 58,5 65,3
ng a va Thai Bnh Dng 57,3 66,9 197.109 426.006 1.443 3.624 70,9 108,6
Chu u va Trung a .. 75,3 19.065 243.096 110 2.771 32,9
My Latinh va Carib 70,0 84,0 78.470 608.395 1.748 2.238 59,1 41,9
Trung ng va Bc Phi .. .. 5.265 125.286 817 1.328 54,3
Nam a 53,8 68,6 42.655 143.250 6.996 7.163 48,3 47,2
Vung Chu Phi Nam Xahara 52,0 67,3 142.596 245.652 1.011 1.077 57,5 45,5
Thu nhp cao .. .. 8.913,233 21.749,035 17.064 22.253 140,0 140,4

324
Bang 17. Vai tro cua chnh phu trong nn kinh t
Thu sut bin t cao nhta
Teoc cp va cac khoa n
chuyn khoan hin hanh
Gia tr gia tng cua cac doanh
nghip nha nc(% GDP)
Chi tiu qun s anh gia rui
ro CG tng
h p
thang 2-1999
anh gia tn
dunga
nha u t th
ch
thang 3 1999
% Trn thu nhp
trn ( la)
Cng ty
(%)
Nn kinh t 1985 1997 1985-90 1990-96 1985 1995 1999 1999 1998 1998 1998
Anbani .. 48 .. .. 5,3 1,1 60,5 10,7 .. .. ..
Angiri .. .. .. .. 2,5 3,2 52,8 25,2 .. .. ..
nggla .. .. .. .. 19,9 3,0 46,5 11,5 .. .. ..
achentina 59 58 2,7 1,3 3,8 1,7 76,3 42,7 33 120.000 33
acmnia .. .. .. .. .. 0,9 61,0 .. .. .. ..
xtrylia 63 69 .. .. 2,7 2,5 80,0 74,3 47 32.404 36
ao 58 59 .. .. 1,3 0,9 84,8 88,7 50 55.564 34
Adecbaigian .. .. .. .. .. 2,8 56,0 .. 40 1.850 32
Bnglaet .. .. 3,1 3,4 1,7 1,7 66,0 25,0 .. .. ..
Blarut .. 54 .. .. .. 0,8 59,8 11,9 .. .. ..
B 56 59 2,8 .. 3,1 1,7 80,5 83,5 55 65.547 39
Bnanh .. .. .. .. 2,2 1,2 .. 16,3 .. .. ..
Blivia 27 40 13,9 13,8 3,3 2,3 67,5 28,0 .. .. 25
Btxoana 29 31 5,6 5,6 2,5 5,3 82,0 53,5 30 21.008 15
Braxin 42 .. 7,6 8,0 0,8 1,7 61,5 37,4 25 19.459 15
Bungari .. 37 .. .. 14,1 2,8 75,5 28,6 40 7.232 30
Buckina Phax 9 .. .. .. 1,9 2,9 65,5 18,8 .. .. ..
Burundi .. 11 7,3 .. 3,0 4,4 .. .. .. .. ..
Campuchia .. .. .. .. .. 3,1 .. .. .. .. ..
Camrun 14 13 18,0 8,5 1,9 .. 63,5 18,1 60 12.345 39
Canada 60 .. .. .. 2,2 1,7 82,8 83,0 29 41.370 38
Trung Phi .. .. 41 .. 1,8 .. .. .. .. .. ..
Sat 2 .. .. .. 2,0 3,1 .. .. .. .. ..
Chil 51 52 14,4 8,1 4,0 3,8 74,0 61,8 45 6.748 15
Trung Quc .. .. .. .. 4,9 2,3 75,5 57,2 45 12.077 30
Hng Kng (Trung
Quc)
.. .. .. .. .. .. 76,3 61,8 20 11.688 17
Clmbia 48 .. 7,0 .. 1,6 2,6 57,3 44,5 35 38.764 35
CHDC Cngg 7 2 .. .. 1,2 0,3 39,5 11,1 50 13.167 ..
CH Cngg .. .. 15,1 .. 4,0 2,9 50,0 9,7 .. .. ..
Cxta Rica 33 23 8,1 .. 0,7 0,6 76,3 38,4 25 15.746 30
Ct ivoa .. .. .. .. .. .. 67,3 24,3 10 3.950 35
Cratia .. 38 .. .. .. 10,5 70,8 39,0 .. .. ..
Sec .. 74 .. .. .. 2,3 76,5 .. 40 23.750 35
an Mach 57 64 .. .. 2,3 1,8 86,0 84,7 58 .. 34
minicana 17 17 .. .. 1,2 1,4 72,0 28,1 25 16.176 25
cuao .. .. 10,2 .. 2,8 3,7 61,5 25,5 25 66.226 25
Ai Cp 31 25 .. .. 12,8 5,7 69,0 44,4 32 13.749 40
En Xavao 11 20 1,8 .. 5,7 1,1 76,8 31,2 30 22.857 25
ritria .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Extnia .. 47 .. .. .. 1,1 73,0 42,8 26 .. 26
tipia 7 13 .. .. 6,7 2,2 57,8 16,2 .. .. ..
Phn Lan 67 65 .. .. 1,7 2,0 86,5 82,2 38 56.450 28
Phap 64 65 11,2 .. 4,0 3,1 81,8 90,8 .. .. 33
Grudia .. .. .. .. .. 2,4 .. 10,9 .. .. ..
c 55 58 .. .. .. .. 82,8 92,5 53 66.988 30
Gana 10 .. 8,5 .. 1,0 1,4 62,8 29,5 35 7.269 35
Hy Lap 35 22 11,5 .. 7,0 5,5 76,3 56,1 45 55.923 35
Goatmala 14 8 1,9 2,1 1,6 1,3 68,3 27,2 25 29.221 30
Ghin .. .. .. .. .. 1,5 60,5 15,4 .. .. ..
Haiti 43 .. .. .. 1,5 2,9 55,0 11,2 .. .. ..
nurat .. .. 5,5 .. 3,5 1,4 58,8 19,8 30 75.758 15
Hunggari 69 55 .. .. 7,2 1,5 77,8 55,9 42 5.394 18
n 44 38 13,4 13,4 3,5 2,4 63,3 44,5 40 5.059 40
Innxia 24 21 14,5 .. 2,4 1,8 48,5 27,9 30 8.938 30
Iran 13 15 .. .. 7,7 2,6 66,3 27,7 54 173.227 12
Ailen 57 60 .. .. 1,7 1,3 78,5 81,8 46 14.493 32
Ixraen 33 48 .. .. 20,3 9,6 64,8 54,3 50 57.387 36
Italia 57 57 .. .. 2,2 1,8 80,8 79,1 46 181.801 37
Giamaica 1 .. .. .. 0,9 0,8 71,3 28,0 25 2.215 33
Nht Ban 52 .. .. .. 1,0 1,0 83,3 86,5 50 230.592 38
Gioocani 14 11 .. .. 15,5 7,7 73,8 37,3 .. .. ..
Cadcxtan .. .. .. .. .. 0,9 69,0 27,9 40 .. 30
Knia 18 18 11,6 .. 2,3 2,3 63,8 24,1 33 384 35
Han Quc 38 49 10,3 .. 5,0 3,4 74,5 52,7 40 56.529 28
Coet 26 20 .. .. 5,7 11,6 73,5 56,5 0 .. 6
Cgxtan .. .. .. .. .. .. .. .. 40 250 30
Lao .. .. .. .. 7,4 4,2 .. .. .. .. ..
Latvia .. 61 .. .. .. 0,9 71,0 38,0 25 .. 25
Libng .. 13 .. .. .. 3,7 55,3 31,9 .. .. ..
Lxth 5 9 .. .. 5,3 1,9 .. .. .. .. ..
Litva .. 41 .. .. .. 0,5 73,5 .. 33 .. 29
Maxnia .. .. .. .. .. 3,3 .. .. .. .. ..
Maagaxca .. 8 .. .. 1,9 0,9 66,0 .. .. .. ..
Malauy 7 .. 4,3 .. 2,0 1,6 61,8 20,4 38 1.969 38
Malaixia 13 24 .. .. 3,8 3,0 70,8 51,0 30 38.961 28
325
NHA NC VA TH TRNG
Thu sut bin t cao nhta
Teoc cp va cac khoa n
chuyn khoan hin hanh
Gia tr gia tng cua cac doanh
nghip nha nc(% GDP)
Chi tiu qun s anh gia rui
ro CG tng
hp
thang 2-1999
anh gia tn
dunga
nha u t th
ch
thang 3 1999
% Trn thu nhp
trn ( la)
Cng ty
(%)
Nn kinh t 1985 1997 1985-90 1990-96 1985 1995 1999 1999 1998 1998 1998
Mali 8 .. .. .. 2,9 1,8 66,5 15,4 .. .. ..
Mritani .. .. .. .. 6,9 3,2 .. .. .. .. ..
Mhic 21 43 6,7 4,9 0,7 1,0 66,3 46,0 35 25.492 34
Mnva .. .. .. .. .. 2,1 54,5 .. .. .. ..
Mngc .. 42 .. .. 8,3 2,4 66,3 .. .. .. ..
Marc 15 12 16,8 .. 6,0 4,3 72,3 42,2 44 6.203 35
Mdmbch .. .. .. .. 9,9 5,4 58,5 17,9 .. .. ..
Mianma .. .. .. .. .. .. 55,0 18,7 .. .. ..
Namibia 29 .. .. .. .. 2,1 77,8 .. 35 16.461 35
Npan .. .. .. .. 1,1 0,9 .. 24,4 .. .. ..
Ha Lan 69 72 .. .. 3,0 2,1 87,8 91,7 60 51.373 35
Niu Diln 51 38 .. .. 2,0 1,3 77,5 73,1 33 19.922 33
Nicaragoa 11 25 .. .. 17,4 2,2 47,8 11,6 30 18.083 30
Nigi .. .. 5,1 .. 0,8 1,2 54,8 .. .. .. ..
Nigiria 9 .. .. .. 1,5 .. 56,3 16,8 25 1.600 28
Nauy 68 69 .. .. 3,1 2,7 88,3 86,8 28 6.835 28
Pakixtan 15 8 .. .. 6,2 6,1 53,5 20,4 .. .. ..
Panama 17 25 7,6 7,6 2,0 1,4 72,3 39,9 30 200.000 15
Papua Niu Ghin 16 .. .. .. 1,5 1,4 67,0 30,4 47 57.803 15
Paragoay 23 .. 4,8 4,5 1,1 1,4 63,0 31,3 0 .. 30
Pru 11 36 6,4 5,7 6,7 1,7 66,3 35,0 30 50.036 30
Philippin 7 18 2,3 2,2 1,4 1,5 73,0 43,3 34 12.464 34
Ba Lan 75 62 .. .. 10,2 2,3 80,5 56,7 40 14.372 36
B ao Nha 45 37 15,1 .. 2,9 2,6 82,0 76,1 40 34.186 37
Rumani 27 50 .. .. 6,9 2,5 57,8 31,2 45 3.672 39
LB Nga .. .. .. .. .. 11,4 49,8 20,0 35 8.587 35
Ruana .. .. .. .. 1,7 5,2 .. .. .. .. ..
Arp Xut .. .. .. .. 22,7 13,5 69,0 54,4 0 .. 45
Xngan .. .. 6,9 .. 2,8 1,6 63,0 21,7 50 20.821 35
Xira Ln 5 24 .. .. 0,8 6,1 29,5 6,3 .. .. ..
Xingapo 10 8 .. .. 5,9 4,7 87,5 81,3 28 238.095 26
Xlvakia .. .. .. .. .. 3,0 77,8 41,3 42 31.576 40
Xlvnia .. .. .. .. .. 1,5 79,5 58,4 .. .. ..
Nam Phi 31 48 14,9 .. 3,8 2,2 68,8 45,8 45 20.576 35
Ty Ban Nha 55 66 .. .. 2,4 1,6 79,5 80,3 48 69.216 35
Xri Lanca 16 20 .. .. 2,9 4,6 63,8 33,3 30 4.862 35
Thuy in 64 72 .. .. 3,0 2,8 83,5 79,7 31 27.198 28
Thuy S .. 66 .. .. 2,4 1,6 87,3 92,7 13 46.382 45
Xyri .. .. .. .. 21,8 7,2 71,5 23,0 .. .. ..
Tatgikixtan .. .. .. .. .. 3,7 .. .. .. .. ..
Tandania 22 .. 12,9 .. 3,8 1,8 58,8 18,3 35 13.405 30
Thai Lan 8 7 .. .. 4,2 2,5 67,0 46,9 37 84.836 30
Tg 11 .. .. .. 2,6 2,3 60,8 16,6 .. .. ..
Tuynidi 29 29 .. .. 3,6 2,0 72,8 50,3 .. .. ..
Th Nh Ky 41 47 6,5 5,1 4,6 4,0 56,0 36,9 45 59.259 25
Tucmnixtan .. .. .. .. .. 1,7 .. .. .. .. ..
Ugana .. .. .. .. 2,0 2,3 63,0 20,3 30 4.316 30
Ucraina .. .. .. .. .. 2,9 59,0 17,2 40 10.754 30
Anh 55 56 3,6 2,8 5,1 3,0 81,3 90,2 40 44.580 31
My 49 60 .. .. 6,1 3,8 82,8 92,2 40 278.450 35
Urugoay 43 61 5,0 .. 2,9 2,4 73,0 46,5 0 .. 30
Udobkixtan .. .. .. .. .. 3,8 .. .. .. .. ..
Vnxula 31 48 22,3 .. 2,1 1,1 62,8 34,4 .. .. ..
Vit Nam .. .. .. .. 19,4 2,6 60,3 27,8 50 5.695 25
Ymen .. 33 .. .. .. .. 62,8 .. .. .. ..
Dmbia .. 15 32,2 .. .. 2,8 59,8 16,1 30 1.212 35
Dimbabu 37 .. 10,8 11,3 5,7 4,0 52,0 26,5 40 3.578 38
Th gii 28m 32m 5,2w 2,8w 67,7m 35,3m
Thu nhp thp .. .. 59,3 19,8
Khng k Trung
Quc va n
.. .. 59,0 18,5
Thu nhp trung bnh 23 33 59,5 36,3
Thu nhp trung bnh
lp di
19 25 67,9 29,2
Thu nhp trung bnh
lp trn
38 49 73,0 42,9
Thu nhp thp va
trung bnh
.. .. 64,0 28,6
ng a va Thai Bnh
Dng
.. .. 67,8 38,0
Chu u va Trung a .. .. 65,9 33,8
My Latinh va Carib 23 33 67,0 33,7
Trung ng va Bc
Phi
.. 13 70,5 34,3
Nam a 16 20 62,8 25,7
Vung Chu Phi Nam
Xahara
.. .. 60,8 18,5
Thu nhp cao 55 59 83,4 80,8
a. Tai liu co ban quy n nay c in lai di s cho phe p cu a cac ngun cung cp d liu sau y: PRS Group, 6320 Fly Road, Suite 102, P.O.Box 248, east Syracuse, N.Y. 13057; Cng ty
nha u t th ch, 488 Madison Avenue, New york, N.Y. 10022; Pricewaterhouse,1177 Avenue of the Americas, New york,N.Y. 10036. Bn th ba mun s dung nhng s liu nay phai co
s ng y bng vn ban cua cac ngun cung cp d li u trn.
326
Bang 18. Nng lng va vn tai
Nng l ng i n
Tiu thu tnh theo u
ngi
(Kilo oat - gi)
Tn tht phn phi va
trn ng truyn
(% san lng)
ng trai nh a
(% trn tng s)
Hang hoa vn chuyn bng
ng b
(Triu tn - Km)
ng st
(Tn - km tnh theo triu la
trong GDP(PPP))
S lt khach vn
chuyn bng ng
khng
(nghn)
Nn kinh t 1980 1996 1980 1996 1990 1997 1990 1997 1990 1997 1996
Anbani 1.083 904 4 52 .. 30 1.195 80 85.396 5.523 13
Angiri 265 524 11 18 67 69 14.000 .. 25.161 .. 3.494
nggla 67 61 25 28 25 25 .. .. .. .. 585
Achentina 1.170 1.541 13 18 29 29 .. .. 36.412 .. 7.913
Acmnica 2.729 905 10 38 99 100 1.533 479 .. .. ..
xtrylia 5.393 8.086 10 7 35 39 .. .. 82.122 .. 30.075
ao 4.371 5.952 6 6 100 100 13.300 16.600 89.362 78.423 4.719
Adecbaigian 2.440 1.822 14 22 .. .. 3.287 497 .. .. 1.233
Bngladet 16 97 35 30 7 12 .. .. 8.032 .. 1.252
Blarut 2.455 2.476 9 16 96 98 22.128 9.065 1.297.626 624.045 843
B 4.420 6.878 5 5 81 80 32.100 42.800 46.189 31.976 5.174
Bnanh 36 48 220 87 20 20 .. .. .. .. 75
Blivia 226 371 10 12 4 6 .. .. 37.188 .. 1.784..
Btxoana .. .. .. .. 32 24 .. .. .. .. 104
Braxin 974 1.660 12 17 10 9 .. .. 56.086 .. ..
Bungari 3.349 3.577 10 13 92 92 13.823 483 360.291 210.161 718
Buckina Phax .. .. .. .. 17 16 .. .. .. .. 138
Burundi .. .. .. .. 18 7 .. .. .. .. 9
Campuchia .. .. .. .. 8 8 .. 1.200 .. .. ..
Camrun 167 171 7 20 11 13 .. .. 33.209 34.023 362
Canada 12.329 15.192 9 7 35 35 54.700 71.473 433.765 .. 22.865
Trung phi .. .. .. .. .. .. 144 60 .. .. 75
Sat .. .. .. .. 1 1 .. .. .. .. 93
Chil 876 1.846 12 9 14 14 .. .. 15.882 5.998 3.622
Trung Quc 253 687 8 7 .. .. .. .. 671.824 364.633 51.770
Hng Cng(Trung Quc) 2.1762. 5.013 11 14 100 100 .. .. .. .. ..
Clmbia 561 922 16 22 12 12 6.227 .. 2.400 .. 8.342
CHDC Cngg 147 130 8 3 .. .. .. .. 32.198 .. 178
CH Cngg 94 207 1 0 10 10 .. .. 144.851 .. 253
Cxta Rica 860 1.349 0 12 15 17 2.243 3.070 .. .. 918
Ct ivoa 192 174 7 16 9 10 .. .. 15.719 13.486 179
Cratia 0 2.291 .. 16 80 82 2.458 470 109.170 86.953 272
Sec 3.595 4.875 7 78 100 100 .. 43.088 .. 207.099 1.394
an Mach 4.245 6.113 7 5 100 100 9.400 9400 19.119 14.518 5.892
minicana 433 608 21 25 45 49 .. .. .. .. 30
cuao 361 616 14 21 13 19 2.638 3.558 .. .. 1.925
Ai cp 380 924 13 0 72 78 31.400 31.500. 23.310 .. 4.282
En Xanvad 293 516 13 13 14 20 .. .. .. .. 1.800
ritria .. .. .. .. 19 22 .. .. .. .. ..
extnia 3.433 3.293 5 19 52 51 4.510 2.773 516.931 536.100 149
tipia 16 18 8 1 15 15 .. .. 2.467 .. 743
Phn Lan 7.779 12.979 6 4 61 64 26.300 24.100 99.052 68.994 5.598
Phap 3.881 6.091 7 6 .. 100 137.000 158.200 49.908 39.109 41.253
Grudia 1.910 1.020 16 23 94 94 7.370 98 .. .. 152
c 5.005 5.596 4 5 99 99 245.700 281.300 .. 39.350 40.118
Gana 426 275 0 0 20 24 .. .. 6.811 .. 197
Hy Lap 2.064 3.395 7 7 92 92 12.600 12.800 6.395 1.913 6.396
Goatmala 212 364 6 13 25 28 .. .. .. .. 300
Ghin .. .. .. .. 15 17 .. .. .. .. 36
Haiti 41 34 26 54 22 24 .. .. .. .. ..
ndurat 225 350 14 27 21 20 .. .. .. .. ..
Hunggari 2.335 2.814 10 13 50 43 1.836 770 247.428 104.327 1.563
n 130 347 18 18 47 46 .. .. 248.469 176.217 13.395
Indnxia 44 296 19 12 46 46 .. .. 8.619 .. 17.139
Iran 491 1.142 10 20 .. 50 .. .. 40.223 .. 7.610
Ailen 2.528 4.363 10 9 94 94 5.100 5.500 14.322 9.132 7.677
Ixraen 2.826 5.081 5 4 100 100 .. .. 16.663 11.947 3.695
Italia 2.831 4.196 9 7 100 100 177.900 197.600 20.795 18.420 25.839
Giamaica 482 2.108 17 11 64 71 .. .. .. .. 1.388
Nht Ban 4.359 7.083 4 4 69 74 274.444 305.501 11.603 8.664 95.914
Gioocani 387 1.187 19 10 100 100 .. .. 78.625 47.242 1.299
Cadcxtan 0 2.865 .. 15 55 83 44.775 6.481 5.042.201 .. 568
Knia 92 126 16 16 13 14 .. .. 75.496 .. 779
Han Quc 841 4.453 6 5 72 74 31.841 74.504 40.875 24.826 33.023
Coet 4.749 12.808 10 0 73 81 .. .. .. .. 2.133
Curguxtan 1.556 1.479 6 33 90 91 5.627 350 .. .. 488
Lao .. .. .. .. 24 14 120 .. .. .. 125
Latvia 2.664 1.783 26 47 13 38 5.853 800 1.209.517 1.114.210 276
Libng 789 1.651 10 13 95 95 .. .. .. .. 775
Lxth .. .. .. .. 18 18 .. .. .. .. 17
Litva 2.715 1.785 12 11 82 89 7.019 8.622 915.522 545.100 214
Maxnia 0 2.443 .. .. 59 64 1.708 1.210 .. .. 287
Maagaxca .. .. .. .. 15 12 .. .. .. .. 542
Malauy .. .. .. .. 22 19 .. .. 14.881 10.003 153
Malaixia 630 2.078 9 11 70 75 .. .. 16.313 9.416 15.118
327
NHA NC VA TH TRNG
Nng lng in
Tiu thu tnh theo u
ngi
(Kilo oat - gi)
Tn tht
phn phi va trn ng
truyn
(% san lng)
ng trai nh a
(% trn tng s)
ng b
(Triu tn - Km)
ng st
(Tn - km tnh theo triu
la trong GDP(PPP))
S lt khach vn
chuyn bng ng
khng
(nghn)
Nn kinh t
1980 1996 1980 1996 1990 1997 1990 1997 1990 1997 1996
Mali .. .. .. .. 11 12 .. .. 53.882 .. 75
Mritani .. .. .. .. 11 11 .. .. .. .. 235
Mhic 846 1.381 11 15 35 37 108.884 165.000 64.884 53.917 14.678
Mnva 1.495 1.314 8 23 87 87 6.305 780 .. .. 190
Mng c .. .. .. .. 10 3 1.871 .. 1.3244.119 .. ..
Marc 223 408 10 4 49 52 2.638 2.086 72.108 55.523 2.201
Mdmbch 370 76 0 0 17 19 .. 110 .. .. 190
mianma 31 58 22 36 11 12 .. .. .. .. 335
Namibia .. .. .. .. 11 8 .. .. 308.823 139.137 237
Npan 13 39 29 28 38 42 .. .. .. .. 755
Ha Lan 4.057 5.555 4 4 88 90 22.900 27.600 12.779 9.751 17.114
NiuDiln 6.269 8.420 13 11 57 58 .. .. 51.927 .. 9.597
Nicaragoa 303 256 14 28 11 10 .. .. .. .. 51
Nigi .. .. .. .. 29 8 .. .. .. .. 75
Nigiria 68 85 36 32 30 19 .. .. 3.009 .. 221
Nauy 18.289 23.487 9 8 69 74 7.940 11.838 .. .. 17.727
Pakixtan 125 333 29 23 54 58 352 84.174 43.586 26.582 5.375
Panama 828 1.140 23 18 32 34 .. .. .. .. 689
Papua Niu Ghin .. .. .. .. 3 4 .. .. .. .. 970
Paragoay 233 914 6 7 9 10 .. .. .. .. 261
Pru 502 598 13 15 10 10 .. .. 7.486 .. 2.328
Philippin 353 405 2 17 0 0 .. .. .. .. 7.263
Balan 2.470 2.402 10 13 62 66 49.800 95.500 475.103 284.381 1.806
B ao Nha 1.469 3.044 12 10 .. .. 10.900 11.200 13.976 13.598 4.806
Rumani 2.434 1.757 6 12 51 51 13.800 22.400 507.379 231.838 913
LB Nga 4.706 4.165 8 9 74 .. 300 138 2.725.861 .. 22.117
.Ruana .. .. .. .. 9 9 .. .. .. .. 9
arp Xut 1.356 3.980 9 8 41 43 .. .. 4.634 4.206 11.706
Xngan 97 103 11 16 27 29 .. .. 51.209 .. 155
Xira Ln .. .. .. .. 11 8 .. .. .. .. 15
Xingapo 2.412 7.196 5 4 97 97 .. .. .. .. 11.814
Xlvakia 3.817 4.450 8 6 99 99 4.180 3.779 .. 297.426 63
Xlvnia 4.089 4.776 8 6 72 83 3.440 1.775 142.879 112.529 393
Nam Phi 3.213 3.719 8 8 30 42 .. .. 430.594 337.153 7.183
Ty Ban Nha 2.401 3.479 9 9 74 99 151.000 186.700 22.427 15.984 27.759
Xri Lanca 96 203 15 17 32 40 19 30 5.926 .. 1.171
Thuy in 10.216 14.239 9 7 71 77 26.500 31.200 127.826 103.299 9.879
Thuy S 5.597 6.919 7 7 .. .. 10.400 13.000 .. .. 10.468
Xyri 354 755 18 0 72 73 .. .. 48.075 29.655 599
Tatgikixtan 2.217 2.292 7 12 72 83 .. .. .. .. 594
Tandania 50 59 14 12 37 4 .. .. 77.623 91.623 224
Thai Lan 279 1.289 10 9 55 98 .. .. 14.869 .. 14.078
Tg .. .. .. .. 21 32 .. .. .. .. 75
Tuynidi 379 674 12 11 76 79 .. .. 58.795 53.343 11.371
Th Nh Ky 439 1.161 12 17 .. 25 .. 139.789 30.838 17.747 8.464
Tucmnixtan 1.720 1.020 12 11 74 81 .. .. .. .. 523
Ugana .. .. .. .. .. .. .. .. 12.582 11.576 100
ucraina 3.589 2.640 8 10 94 95 79.668 20.532 2.109.937 1.411.737 1.151
Anh 4.160 5.198 8 9 100 100 136.300 153.900 17.191 .. 64.209
My 8.1914 11.796 9 7 58 61 1.073.100 1.439.532 360.699 361.911 571.072
urugoay 977 1.605 15 20 74 90 .. .. 10.455 16.125 504
Udobkixtan 2.085 1.657 9 9 79 87 .. .. .. .. 1.566
Vnxula 2.037 2.489 12 20 36 39 .. .. .. .. 4.487
Vit Nam 50 177 18 19 24 25 .. .. 13.526 16.352 2.108
Ymen 59 99 6 26 9 8 .. .. .. .. 588
Dmbia 1.016 560 7 11 17 .. .. .. 73.728 56.426 235
Dimbabu 990 765 14 7 14 47 .. .. 274.759 196.429 654
Th Gii 1.576w 2.027w 8w 8w 39m 44m 1.389.943s
Thu nhp thp
Khng k Trung quc va
n
188
155
433
218
12
14
12
19
17
17
19
18
103.110
37.945
Thu nhp trung bnh
di
trn
1.585
1.835
1.188
1.902
1.771
2.106
9
8
19
12
11
13
52
54
52
51
51
47
238.360
102.609
135.751
bnh
ng a va Thai Bnh
Dng
Chu u va Trung a
My Latinh va Carib
Trung ng va Bc Phi
Nam a
Vung chu phi Nam
Sahara
633
260
2.925
854
483
116
444
886
724
2.795
1.347
1.162
313
439
9
8
8
12
10
19
9
12
9
11
16
9
19
10
29
24
77
22
67
38
17
30
12
83
26
50
41
16
341.470
143.204
46.014
76.275
37.484
22.445
16.049
Thu nhp cao 5.738 8.121 8 6 86 92 1.048.473
a.Gm ca Luychxmbua .b.S liu trc 1992 g m ca ritoria.c. S liu 1990 cua Cng hoa lin bang c trc khi thng nht
328
Bang 19. Lin lac, thng tin va khoa hoc - cng ngh
Tnh theo 1.000 dn S n xin cp b ng sa ng ch
Bao hang
ngay
May thu
thanh
May thu hnh in thoa i c
nh
in thoa i di
ng
May tnh ca
nhn
S may chu
trn Internet
(tnh theo
10.000 dn)
Nha khoa hoc va
ky s nghin c u
va trin khai
(tnh theo triu
dn)
Xut khu cng
ngh cao (%
xut khu ha ng
ch tao)
Ngi thng tru Ngi khng
thng tru
Nn kinh t 1996 1996 1997 1997 1997 1997 1999 1985-1995 1997 1996 1996
Anbani 34 235 161 23 1 .. 0,30 .. 1 1 18.761
Angiri 38 239 67 48 1 4,2 0,01 .. 22 48 150
nggla 12 54 91 5 1 0,7 0,00 .. .. .. ..
Achentina 123 677 289 191 56 39,2 18,28 671 15 .. ..
Acmnica 23 5 218 150 2 .. 1,01 .. .. 162 20.268
xtrylia 297 1.385 638 505 264 362,2 420,57 3.166 39 9.196 34.125
ao 294 740 496 492 144 210,7 176,79 1.631 24 2.506 75.985
Adecbaigian 28 20 211 87 5 .. 0,21 .. .. 165 16.470
Bngladet 9 50 7 3 0 .. .. .. 0 70 156
Blarut 174 290 314 227 1 .. 0,70 3.339 .. 701 20.347
B 160 792 510 468 95 235,3 162,39 1.814 23 1.356 59.099
Bnanh 2 108 91 6 1 0,9 0,02 177 .. .. ..
Blivia 55 672 115 69 15 .. 0,78 250 9 17 106
Btxoana 27 155 27 56 0 13,4 4,18 .. .. 5 56
Braxin 40 435 316 107 28 26,3 12,88 168 18 2.655 29.451
Bungari 253 531 366 323 8 23,7 9,05 .. .. 318 22.235
Buckina Phax 1 32 6 3 0 0,7 0,16 .. .. .. ..
Burundi 3 68 10 3 0 .. 0,00 32 .. 1 4
Campuchia .. 127 124 2 3 0,9 0,06 .. .. .. ..
Camrun 7 162 81 5 0 1,5 0,00 .. 3 .. ..
Canada 159 1.078 708 609 139 270,6 364,25 2.656 25 3.316 45.938
Trung phi 2 84 5 3 0 .. 0,00 55 0 .. ..
Sat 0 249 2 1 0 .. 0,00 .. .. .. ..
Chil 99 354 233 180 28 54,1 20,18 .. 19 189 1.771
Trung Quc .. 195 270 56 10 6,0 0,14 350 21 11.698 41.016
Hng
Cng(Trung
quc)
800 695 412 565 343 230,8 122,71 98 29 41 2.059
Clmbia 49 565 217 148 35 33,4 3,93 .. 20 87 1.172
CHDC Cngg 3 98 43 1 0 .. 0.00 .. .. 2 27
CH Cngg 8 124 8 8 0 .. ,0,00 .. 16 .. ..
Cxta Rica 91 271 403 169 19 .. 9,20 .. 14 .. ..
Ct ivoa 16 157 61 9 2 3,3 0,16 .. .. .. ..
Cratia 114 333 267 335 27 22,0 12,84 1.978 19 259
Sec 256 806 447 318 51 82,5 71,79 1.159 13 623 24.856
an Mach 311 1.146 568 633 273 360,2 526,77 2.647 27 2.452 72.151
minicana 52 177 84 88 16 5,79 23 .. ..
cuao 70 342 294 75 13 13,0 1,26 169 12 7 354
Ai cp 38 316 127 56 0 7,3 0.31 458 7 504 706
En Xanvad 48 461 250 56 7 .. 1,33 19 16 3 64
ritria .. 101 11 6 0 .. 0,00 .. .. .. ..
extnia 173 680 479 321 99 15,1 152,98 2.018 24 12 21.144
tipia 2 194 5 3 0 .. 0,01 .. 0 3 ..
Phn Lan 455 1.385 534 556 417 310,7 1.058,13 2.812 26 3.262 61.556
Phap 218 943 606 575 99 174,4 82,91 2.584 31 17.090 81.418
Grudia .. 553 473 114 6 .. 1,27 .. .. 289 21.124
c 311 946 570 550 99 255,5 160,23 2.843 26 56.757 98.338
Gana 14 238 109 6 1 1,6 0,10 .. .. .. 33
Hy Lap 153 477 466 516 89 44,8 48,81 774 12 434 52.371
Goatmala 31 73 126 41 6 3,0 0,83 99 13 2 102
Ghin .. 47 41 3 0 0,3 0,00 .. .. .. ..
Haiti 3 55 5 8 0 .. 0,00 .. .. 3 6
ndurat 55 409 90 37 2 .. 0,16 .. 4 10 126
Hunggari 189 697 436 304 69 49,0 82,74 1.033 39 832 24.147
n .. 105 69 19 1 2,1 0,13 149 11 1.60 6.632
Indnxia 23 155 134 25 5 8,0 0,75 .. 20 40 3.957
Iran 24 237 148 107 4 32,7 0,04 521 .. .. ..
Ailen 153 703 455 411 146 241,3 148,70 1.871 62 925 52.407
Ixraen 291 530 321 450 283 186,1 161,96 .. 33 1.363 12.172
Italia 104 874 483 447 204 113,0 58,80 1.325 15. 8.860 71.992
Giamaica 64 482 323 140 22 4,6 1,24 8 67 .. ..
Nht Ban 580 957 708 479 304 202,4 133,53 6.309 38 340.861 60.390
Gioocani 45 287 43 70 2 8,7 0,80 106 26 .. ..
Cadcxtan 30 384 234 108 1 .. 0,94 .. .. 1.024 20.064
Knia 9 108 19 8 0 2,3 0,23 .. 11 15 39.034
Han Quc 394 1.037 341 444 150 150,7 40,00 2.636 39 68.446 45.548
Coet 376 688 491 227 116 82,9 32,80 4 ..
Curguxtan 13 115 44 76 0 ... 4,04 703 24 126 20.179
Lao 4 139 4 5 1 1,1 0,00 .. .. .. ..
Latvia 246 699 592 302 31 7,9 42,59 1.189 15 197 21.498
Libng 141 892 354 179 135 31,8 5,56 .. .. .. ..
Lxth 7 48 24 10 1 .. 0,09 .. .. 2 37.043
Litva 92 292 377 283 41 6,5 27,48 .. 21 1.01 21.249
Maxnia 19 184 252 204 6 .. 2,56 .. .. 53 18.934
Maagaxca 4 192 45 3 0 1,3 0,04 11 2 7 20.800
Malauy 3 256 2 4 0 .. 0,00 .. 3 3 39.031
Malaixia 163 342 166 195 113 46,1 21,36 87 67 .. ..
Ghi chu: V kha ngng so sa nh va pham vi bao trum cua d liu. xem chu thch ky thut. Cac s li u la cho nhng nm khac. ngoai nhng nm nu trn
329
NHA NC VA TH TRNG
Tnh theo 1.000 dn S n xin cp b ng sa ng ch
Nn kinh t Bao hang
ngay
May thu
thanh
May thu hnh May i n thoai
c nh
May i n thoai
di ng
May tnh ca
nhn
S may chu
trn Internet
(tnh theo
10.000 dn)y
Nha khoa hoc
va ky s nghin
cu va trin khai
(tnh theo triu
dn)
Xut khu
cng ngh cao
(% xut khu
hang ch tao)
Ngi thng tru Ngi khng
thng tru
1996 1996 1997 1997 1997 1997 1999 1985-1995 1997 1996 1996
Mali 1 49 10 2 0 0,6 0.00 .. .. .. ..
Mritani 1 150 89 5 0 5,3 0.06 .. .. .. ..
Mhic 97 324 251 96 18 37,3 11.64 213 33 389 30.305
Mnva 59 720 302 145 1 3,8 1.17 1.539 9 290 20.245
Mng c 27 139 63 37 1 5,4 0.08 943 2 114 20.882
Marc 26 241 160 50 3 2,5 0.20 .. 27 90 237
Mdmbch 3 39 4 4 0 1,6 0.08 .. 8 .. ..
mianma 10 89 7 5 0 .. 0.00 .. .. .. ..
Namibia 19 143 32 58 8 18,6 15.79 .. .. .. ..
Npan 11 37 4 8 0 .. 0.07 .. 0 .. ..
Ha Lan 305 963 541 564 110 380,3 358.51 2.656 44 4.884 61.958
NiuDiln 223 1.027 501 486 149 263.9 360.44 1.778 11 1.421 26.947
Nicaragoa 32 283 190 29 2 .. 1.47 214 38 .. ..
Nigi 0 69 26 2 0 0.2 0.02 .. .. .. ..
Nigiria 24 197 61 4 0 5.1 0.03 15 .. .. ..
Nauy 593 920 579 621 381 360.8 717.53 3.678 24 1.550 25.628
Pakixtan 21 92 65 19 1 4.5 0.23 54 4 16 782
Panama 62 299 187 134 6 .. 2.66 .. 14 31 142
Papua Niu Ghin 15 91 24 11 1 .. 0.25 .. .. .. ..
Paragoay 50 182 101 43 17 .. 2.18 .. 4 .. ..
Pru 43 271 143 68 18 12.3 1.91 625 10 52 565
Philippin 82 159 109 29 18 13.6 1.21 157 56 163 2.634
Balan 113 518 413 194 22 36.2 28.07 1.299 12 2.414 24.902
B ao Nha 75 306 523 402 152 74.4 50.01 1.185 11 105 71.544
Rumani .. 317 226 167 9 8.9 7.42 1.382 7 1.831 22.139
LB Nga 105 344 390 183 3 32.0 10.04 3.520 19 18.138 28.149
.Ruana 0 102 .. 3 0 .. 0.00 24 .. .. ..
arp Xut 59 319 260 117 17 43.6 0.15 .. 29 27 810
Xngan 5 141 41 13 1 11.4 0.21 .. 55 .. ..
Xira Ln 5 251 20 4 0 .. 0.03 .. .. .. ..
Xingapo 324 739 354 543 273 399.5 210.02 2.728 71 215 38.403
Xlvakia 185 580 401 259 37 241.6 33.27 1.821 15 201 22.865
Xlvnia 206 416 353 364 47 188.9 89.83 2.544 16 301 21.686
Nam Phi 30 316 125 107 37 41.6 34.67 938 .. .. ..
Ty Ban Nha 99 328 506 403 110 122.1 67.21 1.210 17 2.689 81.294
Xri Lanca 29 210 91 17 6 4.1 0.29 173 .. 50 21.138
Thuy in 446 907 531 679 358 350.3 487.13 3.714 34 7.077 76.364
Thuy S 330 969 536 661 147 394.9 315.52 .. 28 2.699 75.576
Xyri 20 274 68 88 0 1.7 0.00 .. 1 .. ..
Tatgikixtan 20 .. 281 38 0 .. 0.12 709 .. 32 19.570
Tandania 4 278 21 3 1 1.6 0.04 .. .. .. ..
Tha i Lan 65 204 234 80 33 19.8 3.35 119 43 203 4.355
Tg 4 217 19 6 1 5.8 2.24 .. .. .. ..
Tuynidi 31 218 182 70 1 8.6 0.07 388 11 46 128
Th Nh Ky 111 178 286 250 26 20.7 4.30 261 9 367 19.668
Tucmnixtan .. 96 175 78 0 .. 0.55 .. .. 66 18.948
Ugana 2 123 26 2 0 1.4 0.05 .. .. .. 38.497
ucraina 54 872 493 186 1 5.6 3.13 3.173 .. 3.640 22.862
Anh 332 1.445 641 540 151 242.4 240.99 2.417 41. 25.269 104.084
My 212 2.115 847 644 206 406.7 1.131.52 3.732 44 111.883 111.536
urugoay 116 610 242 232 46 21.9 46.61 688 8 25 182
Udobkixtan 3 452 273 63 0 .. 0.10 1.760 .. 914 21.088
Vnxula 206 471 172 116 46 36.6 3.37 208 10 182 1.822
Vit Nam 4 106 180 21 2 4.6 0.00 308 .. 37 22.206
Ymen 15 64 273 13 1 1.2 0.01 .. 0 .. ..
Dmbia 14 121 80 9 0 .. 0.31 .. .. 6 93
Dimbabu 18 96 29 17 1 9.0 0.87 .. 6 30 181
Th Gii ..w 380w 280w 144w 40w 58.4w 75.22w
Thu nhp thp
Khng k Trung
quc va n
..
13
147
133
162
59
32
16
5
1
4.4
..
0.17
0.23

Thu nhp trung bnh
Thu nhp trung bnh
lp di
Thu nhp trung bnh
lp trn
75
63
95
383
327
469
272
247
302
136
108
179
24
11
43
32.4
12.2
45.5
10.15
4.91
19.01

Thu nhp thp va
trung bnh
ng a va Thai Bnh
Dng
Chu u va Trung a
My Latinh va Carib
Trung ng va Bc
Phi
Nam a
Vung chu phi Nam
Sahara
..
..
99
71
33
..
12
218
206
412
414
265
99
172
194
237
380
263
140
69
44
65
60
198
110
71
18
16
11
15
13
26
6
1
4
12.3
11.3
17.7
31.6
9.8
2.1
7.2
3.08
1.66
13.00
9.64
0.25
0.14
2.39

Thu nhp cao 286 1.300 664 552 188 269.4 470.12
a. Cac bng sang ch khac c ng ky nm 1996 bao gm nh ng bng ng ky vi T chc s hu tr tu chu phi (75 bng cua ngi thng tru va 20.863 bng cua ngi khng thng
tru). T chc s hu cng nghi p chu phi (10 bng cua ngi thng tru va 20.347 b ng cua ngi khng thng tru) va T chc sang ch a - u (39 bng cu a ngi thng tru va 18.055 bng
cua ngi khng thng tru). Thng tin do T ch c s hu tr tu th gii (WIPO) cung cp. Vn phong quc t cu a WIPO khng ch trach nhim v s bi n i cua nhng s liu s du ng
trong ba ng nay.
330
Bang 20. Mu dch toan cu
Xut khu ha ng hoa Nhp khu ha ng hoa
Triu la % hang ch tao trong tng
xut khu
Xut khu dch vu thng
mai
Triu la
Triu la %hng ch tao trong tng
nh p khu
Nhp khu dch vu thng
mai
Triu la
1983 1998 1983 1997 1983 1997 1983 1998 1983 1997 1983 1997
Nn kinh t
Anbani .. 135 .. 99 13 52 .. 650 .. .. 22 93
Angiri 12,480 9,380 1 4 649 .. 10,399 9,080 71 63 2,251 ..
nggla 1,822 4,222 .. .. 129 226 983 2,332 .. 27 628 1,738
Achentina 7,836 25,227 16 33 1,405 2,941 4,504 31,402 75 88 2,026 6,104
Acmnica .. 235 .. .. .. .. .. 875 .. .. .. ..
xtrylia 20,113 55,949 15 27 3,954 18,360 21,458 64,678 69 80 6,735 18,385
ao 15,427 61,717 85 89 9,343 29,213 19,423 68,260 71 81 5,662 28,371
Adecbaigian .. 545 .. .. .. .. .. 1,075 .. .. .. ..
Bngladet 725 3,778 66 .. 164 266 2,165 6,710 41 .. 329 1,184
Blarut .. 7,016 .. .. .. .. .. 8,509 .. .. .. ..
B 51,939 171,703 68 76 9,589 33,431 55,313 158,843 58 74 9,119 31,606
Bnanh 67 195 .. .. 43 .. 318 613 .. .. 83 ..
Blivia 755 1,103 1 16 95 180 577 1,983 70 81 229 379
Btxoana 635 2,942 .. .. 84 145 735 2,261 .. .. 186 339
Braxin 21,899 50,992 39 53 1,648 6,765 16,801 60,980 34 74 3,734 17,612
Bungari 12,140 4,275 .. 61 1,059 1,308 12,290 4,980 .. 50 598 1,153
Buckina Phax 58 327 10 .. .. .. 291 735 53 .. .. ..
Burundi 80 86 .. .., .. .. 182 121 .. .. .. ..
Campuchia 15 330 .. .. .. 150 180 660 .. .. .. 182
Camrun 976 1,860, .. 8 408 242 1,224 1,358 .. 63 703 485
Canada 76,749 214,298 51 62 8,284 29,290 64,789 205,038 73 80 11,869 35,944
Trung phi 80 174 .. 33 11 .. 77 232 .. 60 91 ..
Sat 105 202 .. .. .. .. 157 240 .. .. .. ..
Chil 3,830 14,895 7 14 756 3,592 3,085 18,828 48 73 1,116 3,854
Trung Quc 22,151 183,757 55, 85 2,466 24,516 21,323 140,165 70 77 1,840 30,063
Hng Cng 22,454 174,145 89 93 6,267 38,179 24,404 188,745 73 87 3,696 23,209
Clmbia 3,001 10,890 18 30 818 4,053 4,963 15,840 70 79 1,214 4,171
CHDC Cngg 1,131 530 .. .. .. .. 470 460 .. .. .. ..
CH Cngg 640 1,600 9 .. 71 45 648 550 79 .. 715 553
Cxta Rica 873 4,066 26 23 264 1,490 988 4,676 66 85 249 1,135
Ct ivoa 2,090 4,183 11 .. 376 577 1,839 2,817 57 52 919 1,186
Cratia .. 4,541 .. 72 .. 3,994 .. 8,383 .. 73 .. 1,972
Sec .. 26,360 .. 85 .. 7,033, .. 28,820 .. 79 .. 5,305
an Mach 16,053 47,047 55 61 5,018 15,105 16,266 45,795 60 73 4,425 14,936
minicana 785 903 20 .. 451 2,071 1,471 4,716 40 .. 292 956
cuao 2,318 4,133 1 8 297 689 1,487 5,496 84 71 469 1,089
Ai cp 3,215 3,908 12 38 2,955 9,096 10,275 13,600 63 62 2,509 5,813
En Xanvad 735 1,263 21 39 127 276 892 3,112 61 67 238 354
ritria .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
extnia .. 3,208 .. 65 .. 1,314 .. 4,750 .. 71 .. 649
tipia .. 551 .. .. 119 318 .. 100 .. .. 220 378
Phn Lan 12,518 42,360 74 83 2,489 7,097 12,826 31,945 59 73 2,429 8,180
Phap 94,943 307,031 70 76 33,380 80,269 105,907 287,210 56 76 24,694 62,086
Grudia .. 195 .. .. .. .. .. 1,095 .. .. .. ..
c 169,417 593,689 84 86 23,285 74,722 152,877 466,619 .. 68 34,714 118,144
Gana 1,158 1,150 0 .. 35 152 1,248 1,680 28 .. 91 395
Hy Lap 4,413 9,709 48 51 2,812 9,224 9,500 23,470 52 72 1,304 4,196
Goatmala 1,159 2,550 24 31 43 542 1,126 4,619 74 68 244 627
Ghin 488 730 .. .. .. 70 267 1000 .. .. .. 204
Haiti 166 133 .. .. .. .. 441 606 .. .. .. ..
ndurat 672 1,580 9 20 80 328 803 2,417 67 72 154 359
Hunggari 8,770 22,940 61 46 583 4,825 8,555 25,820 59 66 447 3,634
n 9,148 33,210 52 73 3,167 8,679 14,061 42,850 53 51 3,622 12,277
Indnxia 21,152 18,840 6 42 546 6,792 16,352 27,420 62 73 4,228 76,214
Iran 19,950 13,100 .. .. 478 743 18,320 13,000 .. .. 4,110 2,899
Ailen 8,592 63,252 62 80 1,092 6,020 9,159 43,681 67 79 1,351 15,032
Ixraen 5,100 23,282 80 92 2,671 8,338 9,574 29,130 59 76 3,136 10,867
Italia 72,877 240,869 85 89 17,435 71,729 79,808 213,995 41 67 13,570 70,146
Giamaica 718 1,352 14 26 520 1,428 1,494 3,025 49 65 384 1,146
Nht Ban 146,965 37,965 96 95 19,560 68,136 126,437 280,531 21 54 33,540 122,079
Gioocani 580 1,750 46 .. 1,102 1,717 3,036 3,910 54 .. 911 1,241
Cadcxtan .. 5,410 .. .. .. 833 .. 4,300 .. .. .. 1,081
Knia 876 2,053 15 25 359 764 1,334 3,273 52 64 295 731
Han Quc 24,446 133,223 91 87 3,662 25,439 26,192 93,345 51 61 3,369 29,037
Coet 11,504 9,700 19 4 679 1,512 7,373 8,200 83 80 2,896 4,302
Curguxtan .. 605 .. 38 .. .. .. 835 .. 48 .. ..
Lao 41 359 .. .. .. .. 150 648 .. .. .. ..
Latvia .. 1,812 .. 61 .. 1,027 .. 3,189 .. 62 .. 637
Libng 691 716 .. .. .. .. 3,661 7,060 .. .. .. ..
Lxth 31 170 .. .. 23 .. 485 980 .. .. 30 ..
Litva .. 3,755 .. 60 .. 1,020 .. 6,025 .. 66 .. 850
Maxnia .. , .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Maagaxca 263 215 9 36 40 253 387 477 61 73 122 280
Malauy 229 530 6 .. 29 .. 311 760 71 .. 128 ..
Malaixia 14,130 73,275 25 76 1,743 14,868 13,198 58,540 70 82 3,872 17,363
oan, Trung Quc 25,094 109,890 89 76 2,342 17,021 20,308 104,240 51 73 3,626 24,112
331
CAC MI LIN KT TOAN CU
Xut khu ha ng hoa Nhp khu hang hoa
Triu la % hang ch tao rrong
tng xut kh u
Xut khu dch vu thng
mai
Triu la
Triu la % hang ch tao rrong
tng nhp kh u
Nhp khu dch vu thng mai
Triu la
Nn kinh t
1983 1998 1983 1997 1983 1997 1983 1998 1983 1997 1983 1997
Mali 156 518 .. .. 28 62 353 811 .. .. 154 324
Mritani 292 448 .. .. 20 19 240 380 .. .. 170 197
Mhic 25,559 117,505 37 80 3,749 11,214 10,896 128,940 96 83 4,300 11,813
Mnva .. 680 .. .. .. .. .. 1,075.. .. .. .. ..
Mng c 560 418 .. 10 55 47 852 443 .. 65 43 87
Marc 2006 7,295 40 35 774 2,203 3,592 10,270 44 48 476 1,267
Mdmbch 132 200 .. 20 .. .. 636 760 .. 66 .. ..
mianma 378 866 .. .. 56 .. 268 2,053 .. .. 70 ..
Namibia 846 1,400 .. .. .. 356 921 1,600 .. .. .. 494
Npan 94 402 41 77 107 759 464 1,716 63 32 83 216
Ha Lan 64,684 198,212 49 567 13,133 48,529 61,652 184,148 52 68 13,824 43,812
NiuDiln 5,414 12,114 20 29 1,315 3,905 5,333 12,501 68 82 1,749 4,893
Nicaragoa 429 610 8 33 36 124 826 1,553 66 67 101 229
Nigi 299 268 .. .. .. .. 324 424 .. .. .. ..
Nigiria 10,357 10,360 0 .. 402 786 12,254 9,900 54 .. 2,211 4,694
Nauy 17,997 39,645 29 23 6,988 14,256 13,497 36,193 74 77 7,102 14,460
Pakixtan 3,077 8,370 63 86 668 1,463 5,329 9,170 51 52 847 2,413
Panama 321 712 9 18 976 1,382 1,412 3,097 60 71 517 1,154
Papua Niu Ghin 813 2,142 2, .. 62 436 1,120 1,697 50 .. 314 747
Paragoay 269 1,021 7 17 134 .. 546 3,050 62 65 149 ..
Pru 3,015 5,550 8 15 649 1,447 2,548 10,050 60 61 892 2,190
Philippin 4890 29,330 52 85 1,516 15,130 7,977 31,960 60 74 1,598 14,073
Balan 11,580 26,300 64 72 1990 8,969 10,600 48,020 52 77 1,783 5,681
B ao Nha 4,599 23,503 72 84 1,427 7,523 8,240 35,082 50 73 1,131 6,148
Rumani 10,160 8,295 .. 79 727 1,398 7,640 11,820 .. 67 726 1,998
LB Nga .. 73,900 .. 23 .. 13,898 .. 59,500 .. 46 .. 19,082
,Ruana 121 88 .. .. 18 42 279 299 .. .. 86 151
arp Xut 45,861 38,800 .. 9 4,151 4,484 39,197 23,700 84 73 16,424 13,927
Xngan 618 942 .. .. 200 364 1,025 1,189 .. .. 253 405
Xira Ln 119 17 25 .. 17 71 160 91 37 .. 40 79
Xingapo 21,833 109,846 49 84 7,733 30,379 28,158 101,496 55 82 3,747 19,422
Xlvakia .. 10,665 .. 76 .. 2,151 .. 12,965 .. 60 .. 2,062
Xlvnia .. 9,120 .. 90 .. 2,032 .. 10,100 .. 76 .. 1,439
Nam Phi 18,508 26,322 18 43 2,669 4,882 15,813 29,268 63 64 3,360 6,050
Ty Ban Nha 19,734 109,037 69 69 11,252 43,570 29,193 132,789 37 68 4,825 24,264
Xri Lanca 1,066 4,770 28 .. 282 850 1,820 50970 55 .. 396 1,270
Thuy in 27,446 84,455 77 78 6,191 17,584 26,098 67,637 63 76 6,166 19,462
Thuy S 25,592 78,741 91 93 8,230 25,615 29,192 80,017 73 84 4,625 14,132
Xyri 1,923 3,916 15 10 384 1,366 4,542 3,900 46 68 698 1,320
Tatgikixtan .. 560 .. .. .. .. .. 725 .. .. .. ..
Tandania 364 674 .. 9 106 460 832 1,454 .. 64 162 706
Thai Lan 6,368 53,575 31 71 1,733 15,619 10,287 41,800 60 77 1,845 17,126
Tg 163 237 25 .. 58 .. 282 373 58 .. 112 ..
Tuynidi 1,850 5,746 44 78 921 2,427 3,107 8,333 64 75 483 1,014
Th Nh Ky 5,728 26,140 46 75 1,917 19,193 9,235 46,400 43 72 1,073 8,085
Tucmnixtan .. 650 .. .. .. .. .. 1,015 .. .. .. ..
Ugana 372 557 .. .. .. .. 377 1,312 .. .. .. ..
ucraina .. 12,825 .. .. .. 4,937 .. 14,746 .. .. .. 2,268
Anh 91,619 272,692 63 83 27,060 91,928 100,080 316,077 65 80 20,962 71,265
My 205,639 682,977 65 80 51,040 231,896 269,878 944,586 60 78 39,590 52,448
urugoay 1,045 2,848 29 37 255 1,465 188 3,842 41 76 455 903
Udobkixtan .. 3,940 .. .. .. .. .. 4,205 .. .. .. ..
Vnxula 13,937 17,200 2 11 1,035 1,290 6,419 15,600 67 69 2,636 5,213
Vit Nam 616 8,980 .. .. .. .. 1,526 11,015 .. .., .., ..,
Ymen 701 2,481 .. .. .. .. 3,101 1,901 .. .. .. ..
Dmbia 836 901 .. .. 79 .. 815 807 .. .. 321 ..
Dimbabu 1,135 2,508 .. 27 124 .. 1,205 3,092 .. 77 409 ..
Th Gii 1,757,216t 5,414,844t 66w 78w 356,892t 1,326,312t 1,755,569t 5,358,567t 57w 73w 377,843t 1,307,618t
Thu nhp thp
Khng kTrung quc
va n
88,785
..
334,896
..
42
..
75
..
10,869
5,457
51,538
18,068
102,719
..
295,254
..
63
..
71
..
21,228
17,369
85,092
44,337
Thu nhp trung bnh
Thu nhp trung bnh
lp di
Thu nhp trung bnh
lp trn
410,520
..
225,563
953,662
329,691
622,990
41
..
48
64
..
72
57,320
27,570
30,088
230,847
101,056
130,233
381,036
205,214
184,578
1,018,458
370,345
647,211
60
..
60
71
..
73
87,836
35,868
51,234
247,297
103,897
143,661
Thu nhp thp va
trung bnh
ng a va Thai Bnh
Dng
Chu u va Trung a
My Latinh va Carib
Trung ng va Bc
Phi
Nam a
Vung chu phi Nam
Sahara
493,984
97,271
..
99,355
118,705
14,868
19,321
1,288,084
537,234
249,450
270,876
103,782
50,713
84,706
42
52
..
25
..
53
12
66
78
51
50
16
75
..
68,072
12,292
..
14,268
14,926
4,457
6,603
282,785
105,518
77,726
44,471
30,412
12,396
13,026
482,412
101,854
..
74,429
123,259
25,032
51,878
1,313,145
411,054
309,720
337,406
113,156
67,304
86,534
61
62
..
63
68
52
59
71
73
64
77
..
52
..
108,707
17,773
..
21,329
38,488
5,329
14,347
332,063
128,602
59,655
63,390
36,039
17,499
25,133
Thu nhp cao 1,274,830 4,124,433 72 81 288,345 1,043,005 1,278,838 4,040,845 56 74 271,116 977,279
a,Gm ca Luychxmbua ,b,S liu trc 1992 g m ca ritoria,c, S liu 1990 cua Cng hoa lin bang c trc khi thng nht
332
Bang 21. Vin tr va cac lung tai chnh
N nc ngoai
Triu la Vin tr phat trin chnh thc
Lu ng vn t nhn ro ng u t trc tip t nc
ngoai
Tng s
( Triu la )
Gia tr hin thi (
GNP ) la tnh theo u ngi % GNP
Nn kinh t 1990 1997 1990 1997 1990 1997 1997 1990 1997 1990 1997
Anbani 31 47 0 48 349 706 22 3 51 0,5 6,7
Angiri -424 -543 0 7 27,877 30,921 65 10 8 0,4 0,6
nggla 237 -24 -335 350 8,594 10,160 206 29 37 3,3 10,52
Achentina -203 19,834 1,36 6,645 62,233 123,221 38 6 6 0,1 0,1
Acmnica 0 51 0 51 41 666 26 1 45 0,1 9,7
xtrylia .. .. 7,465 8,737 .. .. .. .. .. .. ..
ao .. .. 653 2,354 .. .. .. .. .. .. ..
Adecbaigian .. 658 .. 650 .. 504 10 0 23 0,0 5,0
Bngladet 70 118 3 135 12,768 15,125 20 19 8 6,9 2,3
Blarut 173 169 7 200 189 1,162 5 18 4 0,5 0,2
B .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Bnanh 1 3 1 3 1,292 1,624 46
b
57 39 15 10,7
Blivia 3 812 27 601 4,275 5,247 51
b
25 92 12 9,2
Btxoana 77 95 95 100 563 562 9 117 81 4,2 2,4
Braxin 562 43,377 989 19,652 119,877 193,663 23 1 3 0,0 0,1
Bungari 942 569 4 498 10,980 9,858 96 2 25 0,1 2,2
Buckina Phax 0 0 0 0 834 1,297 30
b
38 35 12,3 15,6
Burundi -5 1 1 1 907 1,066 58 49 19 24,1 12,6
Campuchia 0 200 0 203 1,854 2,129 52 17 63 13 12,1
Camrun -125 16 -113 45 6,679 9,293 93 39 36 4,2 5,9
Canada .. .. 7,581 7,132 .. .. .. .. .. .. ..
Trung phi 0 6 1 6 698 885 53 86 27 17,2 9,3
Sat -1 15 0 15 524 1,026 35 55 31 19,9 14,3
Chil 2,098 9,637 590 5,417 19,227 31,440 43 8 9 0,4 0,2
Trung Quc 8,107 60,828 3,487 44,236 55,301 146,697 15 2 2 0,6 0,2
Hng Cng (Trung quc) .. .. .. .. .. .. .. 7 1 0,1 0,0
Clmbia 345 10,151 500 5,982 17,222 31,777 27 3 7 0,3 0,2
CHDC Cngg -24 1 -12 1 10,270 12,330 215 24 4 10,5 3,2
CH Cngg -100 9 0 9 4,953 5,071 247 104 99 9,9 14,7
Cxta Rica 23 104 163 57 3,756 3,548 34 78 -1 4,4 0,0
Ct ivoa 57 -91 48 327 17,251 15,609 141
b
59 31 7,5 4,7
Cratia .. 2,397 .. 388 .. 6,842 36 0 10 0,0 0,2
Sec 876 1,818 207 1,286 6,383 21,456 40 1 10 0,0 0,2
an Mach .. .. 1,132 2,792 .. .. .. .. .. .. ..
minicana 130 401 133 405 4,372 7,239 27 16 9 1,7 0,5
cuao 183 829 126 577 12,109 14,918 72 16 15 1,7 0,9
Ai cp 698 2,595 734 891 32,947 29,849 28 104 32 12,4 2,5
En Xanvad 8 61 2 11 2,148 3,282 25 68 51 7,4 2,7
ritria .. 0 .. 0 .. 76 4 .. 33 .. 14,8
extnia 104 347 82 266 58 658 14 10 44 0,3 1,4
tipia -45 28 12 5 8,634 10,018 131 21 11 15,8 10,1
Phn Lan .. .. 812 2,128 .. .. .. .. .. .. ..
Phap .. .. 13,183 23,045 .. .. .. .. .. .. ..
Grudia 21 50 0 50 79 1,446 20 0 46 0,0 4,7
c .. .. 2,532 -344 .. .. .. .. .. .. ..
Gana -5 203 15 130 3,873 5,982 57
b
38 28 9,8 7,2
Hy Lap .. .. 1,005 984 .. .. .. 4 .. 0,0 ..
Goatmala 44 166 48 90 3,080 4,086 21 23 29 2,7 1,7
Ghin -1 -23 18 1 2,476 3,520 65 49 55 10,9 10,1
Haiti 8 3 8 3 889 1,057 21 27 44 5,8 11,8
ndurat 77 124 44 122 3,724 4,698 86 93 51 16,4 7,0
Hunggari 308 2,605 0 2,079 21,276 24,373 52 6 16 0,2 0,4
n 1,872 8,307 162 3,351 83,717 94,404 18 2 2 0,4 0,4
Indnxia 3,235 10,863 1,093 4,677 69,872 136,174 62 10 4 1,6 0,4
Iran -392 -303 -362 50 9,020 11,816 9 2 3 0,1 0,2
Ailen .. .. 627 2,727 .. .. .. .. .. .. ..
Ixraen .. .. 101 2,706 .. .. .. 294 204 2,7 1,2
Italia .. .. 6,411 3,700 .. .. .., .. .. .. ..
Giamaica 92 377 138 137 4,671 3,913 90 117 28 7,4 1,8
Nht Ban .. .. 1,777 3,200 .. .. .. .. .. .. ..
Gioocani 254 61 38 22 8,177 8,234 110 275 104 23,8 6,8
Cadcxtan 117 2,158 100 1,321 35 4,278 19 7 8 0,4 0,6
Knia 124 -87 57 20 7,056 6,486 49 51 16 14,8 4,6
Han Quc 1,056 13,069 788 2,844 46,976 143,373 33 1 -3 0,0 0,0
Coet .. .. .. 20 .. .. .. 3 1 0,0 0,0
Curguxtan 0 50 0 50 4 928 39 5 52 1,1 14,1
Lao 6 90 6 90 1,768 2,320 53 44 71 20,6 19,5
Latvia 43 559 29 521 65 503 8 1 33 0,0 1,5
Libng 12 1,070 6 150 1,779 5,036 32 71 58 7,5 7,6
Lxth 17 42 17 29 396 660 35 83 46 13,9 7,4
Litva -3 637 0 355 56 1,540 15 1 27 0,0 1,1
Maxnia .. 8 .. 15 .. 1,542 75 .. 75 .. 6,9
Maagaxca 7 13 22 14 3,701 4,105 85 35 59 13,7 24,3
Malauy 2 1 0 2 1,558 2,206 45
b
59 34 28,8 13,7
Malaixia 769 9,312 2,333 5,106 15,328 47,228 48 26 -11 1,1 -0,3
Ghi chu: V kha ngng so sa nh va pham vi bao trum cua d liu, xem chu thch ky thut, Cac s li u la cho nhng nm khac, ngoai nhng nm nu trn
333
CAC MI LIN KT TOAN CU
N nc ngoai
Triu la Vin tr phat trin chnh thc
lung vn t nhn ro ng u t trc tip cua
nc ngoai
Tng s
(Triu la )
Gia tr hin thi
(% GNP)
la tnh theo u ngi % GNP
Nn kinh t 1990 1997 1990 1997 1990 1997 1997 1990 1997 1990 1997
Mali -8 15 -7 15 2,467 2,945 73
b
58 44 20,5 18,7
Mritani 6 2 7 3 2,096 2,453 169 122 102 25,8 23,9
Mhic 8,253 20,533 2,634 12,477 104,431 149,690 37 2 1 0,1 0,0
Mnva 0 257 0 60 39 1,040 52 2 15 0,3 3,5
Mng c 28 16 2 7 350 718 49 134 99 .. 26,7
Marc 341 1,303 165 1,200 24,458 19,321 53 44 17 4,2 1,4
Mdmbch 35 37 9 35 4,653 5,991 135
b
76 58 45,6 29,6
mianma 153 180 161 80 4,695 5,074 .. 4 1 .. ..
Namibia .. .. 29 137 .. .. .. 91 102 5,0 5,0
Npan -8 12 6 23 1,640 2,398 25 23 19 11,8 8,3
Ha Lan .. .. 12,352 9,012 .. .. .. .. .. .. ..
NiuDiln .. .. 1,735 2,650 .. .., .. .. .. .. ..
Nicaragoa 21 157 0 173 10,708 5,677 244
b
101 90 39,0 22,7
Nigi 9 -12 -1 2 1,726 1,579 56
b
52 35, 16,5 18,6
Nigiria 467 1,285 588 1,539 33,440 28,455 72 3 2 1,0 0,5
Nauy .., .. 1,003 3,545 .. .. .. .. .. .. ..
Pakixtan 182 2,097 244 713 20,663 29,664 38 10 5 2,7 1,0
Panama 127 1,443 132 1,030 6,678 6,338 88 42 47 2,0 1,5
Papua Niu Ghin 2,4 143 155 200 2,594 2,272 41 109 78 13,5 7,8
Paragoay 67 273 76 250 2,104 2,052 20 14 24 1,1 1,3
Pru 59 3,094 41 2,030 20,064 30,496 45 19 20 1,3 0,8
Philippin 639 4,164 530 1,222 30,580 45,433 51 20 9 2,9 0,8
Balan 71 6,787 89 4,908 49,366 39,889 27 35 17 2,4 0,5
B ao Nha .. .. 2,610 1,713 .. .. .. .. .. .. ..
Rumani 4 2,274 0 1,215 1,140 10,442 29 11 9 0,6 0,6
LB Nga 5,562 12,453 0 6,241 59,797 125,645 27 2 5 0,0 0,2
,Ruana 6 1 8 1 712 1,111 33 43 75 11,6 32,0
arp Xut .. .. 1,864 -1,129 .. .. .. 3 1 ,0,0 0,0
Xngan 42 44 57 30 3,732 3,671 56 112 49 14,9 9,7
Xira Ln 36 4 32 4 1,151 1,149 89 18 27 9,1 16,0
Xingapo .. .. 5,575 8,631 .. .. .. -1 0 0,0 0,0
Xlvakia 278 1,074 0 165 2,008 9,989 48 1 13 0,0 0,3
Xlvnia .. .. .. 321 .. .. .. .. 49 .. 0,5
Nam Phi .. 3,610 .. 1,725 .. 25,222 19 .. 12 .. 0,4
Ty Ban Nha .. .. 13,984 5,556 .. .. .. .., .. .., ..
Xri Lanca 54 574 43 430 5,863 7,638 35 43 19 9,2 2,3
Thuy in .. .. 1,982 9,867 .. .. .. .. .. .. ..
Thuy S .. .. 4,961 5,506 .. .. .. .., .., .. ..
Xyri 18 69 71 80 17,068 20,865 114 58 13 6,0 1,2
Tatgikixtan 0 20 0 20 10 901 34 2 17 0,4 5,0
Tandania 5 143 0 158 6,447 7,177 77 48 31 30,3 13,9
Thai Lan 4,399 3,444 2,444 3,745 28,165 93,416 61 14 10 ,0,9 0,4
Tg 0 -6 0 0 1,275 1,339 59 74 29 16,4 8,4
Tuynidi -122 903 67 316 7,691 11,323 58 48 21 3,3 1,1
Th Nh Ky 1,782 12,221 684 805 49,424 91,205 43 21 0 0,8 0,0
Tucmnixtan .. 847 .. 85 .. 1,771 59 2 2 0,1 0,4
Ugana 16 179 0 180 2,583 3,708 31
b
42 41 16,2 12,8
ucraina 369 1,419 0 623 551 10,901 21 6 4 0,3 0,4
Anh .. .. 32,518 37,007 .. .. .. .., .. .. ..
..My .. .. 47,918 93,448 .. .. .. .. .. .. ..
urugoay -192 632 0 160 4,415 6,652 32 17 17 0,7 0,3
Udobkixtan 40 435 40 285 60 2,760 11 3 6 0,3 0,5
Vnxula -126 6,282 451 5,087 33,170 35,541 41 4 1 0,2 0,0
Vit Nam 16 1,994 16 1,800 23,270 21,629 78 19 13 4,2 4,1
Ymen 30 -138 -131 -138 6,345 3,856 56 37 23 9,3 7,3
Dmbia 194 79 203 70 7,265 6,758 136 62 65 16,0 16,7
Dimbabu 85 32 -12 70 3,247 4,961 52 36 29 4,2 4,1
Th Gii ..s ..s 192,662s 400,394s ..s ..s 14w 11w 1,4w 0,7w
Thu nhp thp
Khng k Trung quc va
n
14,819
4,840
88,685
19,551
5,732
2,083
59,509
11,922
473,398
334,380
669,626
428,525
15
..
11
..
4,3
..
2,9
..
Thu nhp trung bnh
di
trn
28,091
..
..
210,049
..
..
18,697
..
..
103,786
..
..
998,783
d
..
..
1,645,941
d
..
..
13
13
10
9
10
5
1,0
1,5
0,3
0,5
0,9
0,1
bnh
ng a va Thai Bnh
Dng
Chu u va Trung a
My Latinh va Carib
Trung ng va Bc Phi
Nam a
Vung chu phi Nam
Sahara
42,910
18,720
7,695
12,411
622
2,174
1,288
298,734
104,257
47,875
118,918
7,899
11,110
6,674
24,429
11,135
1,097
8,188
2,711
464
834
163,295
64,284
22,314
61,573
5,240
4,662
5,222
,
1,472,181
d
286,061
221,028
475,366
182,399
129,899
174,428
2,315,567
d
654,551
390,579
703,669
192,378
145,946
219,445
14
6
19
12
45
5
40
11
4
15
13
19
3
26
1,5
1,0
0,9
0,5
2,3
1,5
10,7
0,9
05
0,5
0,3
1,0
0,8
5,0
Thu nhp cao .. .. 168,233 237,099 601
c
1,034
c
.. .. .. ..
a. Sliu trc 1992 bao gm ca ritria. b. S liu t phn tch kha nng duy tr n, thc hin nh mt phn cu a sa ng ki n n i vi cac nc nghe o n nn nng n (HIPC). c tnh
hin gia cho nhng nc nay ch la n nha nc hoc c nha nc bao lanh. c. S liu ch cua Tandania luc a. c. Gm ca s liu cua Gibrrnt khng co trong cac bang khac.
e. S liu ch cua Manta.
334
Bang 1a. Cac ch s then cht i vi cac nn kinh t khac
a. Bnh gia hi oai heo sc mua thc t, xem Chu thch ky thut. b. Tnh theo phng phap Atlas cua Ngn hang th gii. c. c tnh la thu nhp thp (t 760 la tr xung). d. c tnh la thu nhp
trung binh lp trn (t 3031 n 9360 la). e. c tnh la thu nhp cao (t 9361 la tr ln). f. c tnh da trn s thoai trin; cac c tnh khac c ngoai suy t nhng c tnh tham khao mi nht
cua Chng trnh so sanh quc t. g. c tnh la thu nhp trung bnh lp di (t 761 la n 3030 la)
Tng san phm quc
dn(GNP)
GNP u ngi GNP tnh theo PPP*
Dn s
(nghn)
Din tch t
(nghn km
2
)
Mt dn
s
(ngi trn
km2)
Triu la Ty l tng
bnh qun
hang nm(%)
la Ty l tng
bnh qun
hang
nm(%)
Triu la u ngi
(la)
Tui tho
d kin
khi sinh
Mu ch
ngi trng
thanh (% s
ngi t 15
tui tr ln)
Cht CO
2
thai ra
(nghn t n)
1998 1996 1998 1998
b
1997-98 1998
b
1997-98 1998 1998 1997 1997 1996
Apganixtan 25.761 652,1 40 .. .. ..
c
.. .. .. 45 67 1.176
Xamoa thuc My 63 0,2 315 .. .. ..
d
.. .. .. .. .. 282
Anra 65 0,5 144 .. .. ..
E
.. .. .. .. .. ..
ngtigoa va Bacbua 67 0,4 152 555 2,1 8300 1,2 631 9440 75 .. 322
Andura 94 0,2 495 .. .. ..
e
.. .. .. .. .. 1517
Bahamat 294 13,9 29 .. 3,0 ..
e
1,4 3073 10462 74 4 1707
Baren 641 0,7 929 4912 2,1 7660 -1,3 8787 13700 73 14 10578
Bacbat 266 0,4 618 2096 2,5 7890 2,2 3257 12260 76 .. 835
Blic 236 23,0 10 615 0,8 2610 -1,8 927 3940 75 .. 355
Becmuya 63 0,1 1260 .. .. ..
e
.. .. .. .. .. 426
Butan 759 47,0 16 .. .. ..
g
.. .. .. 61 .. 260
Bxnia va Hecxgvina .. 51,1 .. .. .. ..
e
.. .. .. .. .. 3111
Brunny 314 5,8 60 .. .. ..
e
.. .. .. 76 10 5071
Capve 412 4,0 102 437 4,5 1060 1,7 1216 2950 68 29 121
Qun a o Caiman 36 0,3 138 .. .. .. .. .. .. .. .. 282
Qun a o Mngs 149 0,3 478 .. .. ..
e
.. .. .. 78 .. ..
Cmo 531 2,2 238 196 1,0 370 -1,5 787 1480 60 45 55
Cuba 11103 110,9 101 .. .. ..
g
.. .. .. 76 4 31170
Sp 753 9,3 82 .. .. ..
e
.. .. .. 78 4 5379
Gibuti 653 23,2 28 .. .. ..
e
.. .. .. 50 .. 366
minicana 74 0,8 98 222 0,2 3010 0,2 291 3940 76 .. 81
Ghin xch ao 432 28,1 15 647 36,0 1500 32,5 1900 4400 50 20 143
Qun a o Phar 42 1,4 42 .. .. ..
e
.. .. .. .. .. 630
Phighi 827 18,3 45 1745 -4,2 2110 -5,7 2962 3580 73 8 762
Guyana thuc Pha p 163 90,0 2 .. .. ..
e
.. .. .. .. .. 920
Plyndia thuc Phap 228 4,0 62 .. .. ..
e
.. .. .. 72 .. 561
Gabng 1181 267,7 5 4664 5,7 3950 3,2 7865 6660 52 .. 3690
Gmbia 1216 11,3 122 413 5,0 340 2,0 1743 1430 53 67 216
Grinlen 56 341,7 0 .. .. ..
g
.. .. .. 68 .. 509
Grnaa 96 0,3 283 305 1,6 3170 0,9 454 4720 72 .. 161
Goalup 431 1,7 255 .. .. ..
e
.. .. .. 77 .. 1513
Guam 149 0,6 271 .. .. ..
g
.. .. .. 77 .. 4078
Ghin Bitxao 1161 36,1 41 186 -28,9 160 -30,4 872 750 44 66 231
Guyana 857 215,0 4 660 -1,5 770 -2,6 2302 2680 64 2 953
Aixlen 274 103,0 3 7675 5,1 28010 4,1 6256 22830 79 .. 2195
Irc 22347 438,3 51 .. .. ..
g
.. .. .. 58 .. 91387
ao Man 73 0,6 122 .. .. ..
d
.. .. .. .. .. ..
Kiribati 85 0,7 117 101 15,2 1180 12,6 297 3480 60 .. 22
CHDCND Triu tin 23171 120,5 192 .. .. ..
g
.. .. .. 63 .. 254326
Libria 2969 111,4 31 .. .. ..
e
.. .. .. 47 52 326
Libi 5330 1759,5 3 .. .. ..
d
.. .. .. 70 24 40579
Lychtenxtn 32 0,2 200 .. .. ..
e
.. .. .. .. .. ..
Luychxmbua 427 2,6 161 18587 4,2 43570 3,0 15962 37420 76 .. 8281
Macao 455 0,0 22763 .. .. .. .. .. .. 78 8 1407
Maniv 262 0,3 874 323 .. 1230 .. .. .. 67 4 297
Manta 378 0,3 1180 3564 4,1 9440 3,4 5138 13610 77 9 1751
Qun a o Macsan 62 0,2 310 .. -4,4 1540 .. .. .. .. .. ..
Mactinch 397 1,1 374 .. .. .. .. .. .. 79 3 2023
Mrix 1159 2,0 571 4288 4,5 3700 3,5 10899 9400 71 17 1744
Mayotee 126 0,4 315 .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Micrnxia 113 0,7 155 203 -3,1 1800 -4,8 .. .. 67 .. ..
Mnac 32 0,0 1600 .. .. ..
e
.. .. .. .. .. ..
Qun a o ngti thuc Ha
lan
213 0,8 266 .. .. ..
e
.. .. .. 75 4 6430
Niu Calmi 206 18,6 11 .. .. ..
e
.. .. .. 73 .. 1751
Qun a o B c Mariana 70 0,5 140 .. .. ..
e
.. .. .. .. .. ..
man 2322 212,5 11 .. .. ..
e
.. .. .. 73 33 15143
Palau 19 0,5 32 .. .. ..
d
.. .. .. 71 .. 245
Puect Ric 3857 9,0 435 .. .. ..
d
.. .. .. 75 7 15806
Cata 742 11,0 67 .. .. ..
d
.. .. .. 74 20 29121
Ruyning 687 2,5 275 .. .. ..
e
.. .. .. 75 14 1561
Xa moa 176 2,8 62 180 1,8 1.020 0,5 607 3440 69 .. 132
Xao Tm va Prinxip 142 1,0 148 40 2,5 280 0,2 192 1350 64 .. 77
Xysen 79 0,5 175 507 -1,3 6450 -2,5 827 10530 71 .. 169
Qun a o Xlmng 415 18,9 15 311 -7,0 750 -9,7 862 2080 70 .. 161
Xmali 9076 637,7 14 .. .. ..
e
.. .. .. 47 .. 15
Xankt va Nvt 41 0,4 113 250 3,7 6130 3,7 324 7940 70 .. 103
Xanta Luxia 160 0,6 263 546 3,7 3410 3,0 738 4610 70 .. 191
Xan Vinxen va Grnadin 113 0,4 290 274 2,3 2420 1,6 463 4090 73 .. 125
Xung 28347 2505,8 12 8221 5,0 290 2,7 38602 1360 55 47 3473
Xurinam 413 163,3 3 685 2,7 1660 2,4 .. .. 70 .. 2099
Xoadilen 988 17,4 57 1384 1,8 1400 -1,3 3540 3580 60 23 341
Tnga 99 0,8 137 167 -1,0 1690 -1,8 381 3860 70 .. 117
Triniaat va Tbag 1317 5,1 257 5835 6,3 4430 5,5 8854 6720 73 2 22237
Cac tiu vng quc a
rp th n nht
2671 83,6 32 48666 -5,7 18220 -8,9 52659 19720 75 25 81843
Vanuatu 182 12,2 15 231 2,1 1270 -0,4 574 3160 65 .. 62
Qun a o Vcgin 118 0,3 348 .. .. ..
e
.. .. .. 77 .. 12912
B ty va dai Gada 2673 6,2 411 .. .. ..
e
.. .. .. 71 .. ..
Chlb Nam t 10640 102,2 104 .. .. ..
e
.. .. .. 72 .. ..
335
Cac chu fhch ky fhuaf nay noI v nhung ngun va cac phuong phap duoc su dung d bIn soan 149 ch s
duoc dua vao Ian xuaf ban nay cua Cac ch s chon Ioc v fnh hnh phaf frIn fh gIoI. Cac chu fhch duoc
nu fheo fhu fu xuaf hIn cua cac ch s frong cac bang.
Ngun s liu
Cac s IIu dng faI frong Cac ch s chon Ioc v fnh hnh phaf frIn fh gIoI Ia Iay fu Cac ch s v fnh hnh
phaf frIn fh gIoI 1999. Tuy nhIn, mI khI co fh duoc, cac sua dI fhu nhan duoc k fu ngay cuI cung cua
Ian bIn soan ay foI nay du duoc dua vao. NgoaI ra, frong bang 1 co dua cac s uoc fnh duoc cng b moI day
v dan s va fng san pham quc dan |CNP) fnh fheo dau nguoI cua nm 1998.
Ngan hang fh gIoI su dung raf nhIu ngun faI IIu d hnh fhanh cac bIu fhng k dng faI frong Cac
ch s v fnh hnh phaf frIn fh gIoI. S IIu v no nuoc ngoaI duoc cac nuoc dang phaf frIn bao fruc fIp
cho Ngan hang fh gIoI fhng qua H fhng bao cao cua nuoc vay no. Cac s IIu khac chu yu Iay fu IIn
hop quc va cac co quan chuyn frach cua f chuc nay, fu Quy fIn f quc f |IMI), va fu cac ban bao cao cua
fung nuoc guI foI Ngan hang fh gIoI. Cac s uoc fnh cua cac can b cua ngan hang cung duoc su dung d
fng fnh cap nhaf va fnh nhaf quan. I voI hau hf cac nuoc, s IIu uoc fnh v cac faI khoan quc gIa Ia
Iay fu cac chnh phu fhanh vIn fhng qua cac phaI b kInh f cua Ngan hang fh gIoI. Trong mf s fruong
hop, can b ngan hang co hIu chnh cac s IIu nay d chung fuong hop voI cac dInh nghIa va cac khaI nIm
quc f Hau hf cac s IIu xa hI cua cac ngun quc gIa duoc Iay fu cac h so hanh chnh chnh fhuc, cac
cng frnh khao cuu dc bIf, hoc fu cac phIu hoI dIu fra dInh ky. Phan Cac ngun du IIu o sau phan Chu
fhch ky fhuaf IIf k cac ngun quc f duoc su dung.
Tnh nht quan va ang tin cy cua s liu
a co nhung n Iuc Ion Iao nhm fIu chuan hoa cac s IIu frong sach nay, nhung khng fh dam bao su
fuong fhch hoan foan duoc, v fh can phaI fhan frong khI dIn gIaI cac ch s nay. Co nhIu nhan f gay fac
dng foI kha nng fhu fhap, fnh so sanh va fnh fIn cay cua s IIu: cac h fhng fhng k o nhIu nn kInh
f dang phaf frIn van con yu kem; cac phuong phap fhng k, pham vI bao quaf, cac fhuc fIn fac nghIp,
va cac dInh nghIa van con khac nhau xa; ngoaI ra, vIc so sanh nuoc nay voI nuoc khac, fhoI gIan nay voI fhoI
gIan khac IIn quan foI nhung van d phuc fap v ky fhuaf va v quan nIm ma khng fh xu Iy mf cach duf
khoaf duoc. V nhung Iy do ay nn du rng da duoc Iay fu nhung ngun duoc xem Ia dang fIn cay nhaf, cac
s IIu van can phaI duoc hIu Ia ch mang fnh xu huong, va nu In nhung su khac bIf Ion gIua cac nn
kInh f, ma khng phaI Ia con s cho phep dInh Iuong chnh xac nhung su khac bIf do. Thm nua, cac co
CHU THCH KY THUT
336
quan fhng k quc gIa co xu huong sua dI IaI cac s IIu IIch su cua mnh, dc bIf Ia frong nhung nm gan
day. V fh, frong cac an pham cua Ngan hang fh gIoI fhuc cac Ian xuaf ban khac nhau raf co fh fhay
dng faI cac s IIu fhuc cac fhoI ky gc khac nhau. c gIa cho nn f hop nhung du IIu ay fu cac Ian xuaf
ban khac nhau, ma hay dung cac day s IIu nhaf quan v fhoI CIan frong Cac ch s v fnh hnh phaf frIn
fh gIoI 1999 C-ROM.
Cac ty sut va cac ty l tng trng
d dI chIu, cac bang fhuong cho cac fy suaf va cac fy I fng fruong ma khng cho cac s IIu gc don
fhuan. Mun co s IIu gc fh xem Cac ch s v fnh hnh phaf frIn fh gIoI 1999 C-ROM. Tru phI co chu
fhch khac, cac fy I fng fruong du duoc fnh foan bng phuong phap fng bnh phuong nho nhaf |xIn xem
Nhung phuong phap fhng k o duoI). V phuong phap nay fnh foI faf ca cac s IIu quan saf duoc frong
mf fhoI ky, nn cac fy I fng fruong fnh foan ra phan anh duoc cac xu huong chung, franh duoc anh huong
khng dang co do cac gIa frI baf fhuong gay ra. IoaI fru anh huong cua Iam phaf, khI fnh foan fy I fng
fruong du su dung cac ch s kInh f fheo gIa c dInh. Cac s IIu In nghIng Ia cho mf nm hoc mf fhoI
ky khac voI fhoI ky ghI frn d muc cua cf - fhoI ky ay fI da Ia haI nm fruoc hoc sau do dI voI cac ch s
kInh f, con dI voI cac ch s xa hI fh fI da Ia ba nm v cac ch s xa hI fhuong duoc fhu fhap mf ca ch
f fhuong xuyn hon va cung f co bIn dng Ion frong fung fhoI gIan ngn.
Cac day s liu theo gia c nh
Su fng fruong cua mf nn kInh f fhuong duoc do fnh bng muc gIa fng v gIa frI ma cac ca nhan va cac
x nghIp hoaf dng frong nn kInh f ay san sInh ra. V fh, vIc do fnh muc fng fhuc f doI hoI cac s IIu
uoc fnh v fng san pham quc nI |CP) va cac fhanh f cua no phaI duoc fnh fheo gIa c dInh. Ngan hang
fh gIoI fhu fhap cac day s faI khoan quc gIa fheo gIa c dInh fnh bng dng nI f va duoc ghI frong nm
Iay Iam gc cua nuoc do. fao ra cac day s IIu fheo gIa c dInh co fh so sanh duoc voI nhau, Ngan hang
fh gIoI fnh dI gc CP |va gIa frI gIa fng) co ngun gc cng nghIp fheo mf nm gc fham chIu chung,
frong sach nay Iay Ia nm 1995. Quy frnh fnh IaI nay co fh gay ra su khng n khop gIua CP fnh dI gc
voI fng s cac fhanh f fnh dI gc cua no. Nhung, nu hIu chnh IaI su maf n khop do fh IaI co fh gay
ra su meo mo v fy I fng fruong, nn cu d nguyn khng hIu chnh.
Cac s o chung
Cac s do chung, fnh cho cac vung va cac nhom fhu nhap, va duoc nu o cuI cua hau hf cac bang, duoc fnh
fheo phep cng don gIan khI chung duoc bIu dIn fheo cap d. Cac muc fng va cac fy I bnh quan fh fhng
fhuong duoc fnh foan fheo s bnh quan gIa quyn. Cac s do chung cho cac ch s v xa hI duoc Iay CIa
quyn fheo dan s hoc phan nhom dan s, fru s do v fy I fu vong fre so sInh fh Iay gIa quyn fheo s Ian
sInh. XIn xem cac chu fhch cho fung ch s cu fh d bIf ro hon.
I voI cac s do chung ma bao quaf nhIu nm, fh cac phep fnh duoc fhuc hIn dua frn co so mf
nhom dng nhaf cac nn kInh f sao cho fhanh phan cua nhom dung d fnh fng khng bI fhay dI fheo fhoI
gIan. Cac s do chung fheo fung nhom ch duoc fhu fhap frong fruong hop cac s IIu co duoc cho mf nm
nao do bao quaf f nhaf Ia haI phan ba cua nhom do fheo danh sach nu faI nm gc 1987. KhI daf duoc fIu
chuan nay, fh cac nn kInh f bI fhIu s IIu duoc coI nhu cung van hanh gIng nhu cac nn kInh f co s
IIu d uoc fnh ra s do chung ay. c gIa can ghI nho rng cac s do chung Ia cac s uoc fnh cho cac nhom
fnh fng mang fnh daI dIn cho fung chu d, va nu Iay ch s fheo nhom nuoc d fnh nguoc IaI foI cap d
fung nuoc, fh khng fh suy ra duoc dIu g co y nghIa ca. NgoaI ra, quy frnh fnh gIa quyn nhu frn raf
co fh gay ra nhung su khng n khop gIua cac s fng cng fheo fung nhom va s fng cng chung.
Bang 1 . Quy m cua nn kinh t
an s duoc hIu fheo dInh nghIa fhuc f hIn dung, fuc Ia bao gm faf ca cu dan, du co fhan phan hay quc
fIch hop phap hay khng, fru nhung nguoI fy nan khng dInh cu vInh vIn o nuoc fy nan |nhung nguoI nay
337
fhuong duoc coI Ia mf b phan dan s cua nuoc xuaf xu). Nhung ch s cho frong bang Ia s uoc fnh vao gIua
nm |xIn xem chu fhch ky fhuaf cho bang 3).
Dn tIch b mt Ia fng dIn fch cua mf nuoc, bao gm ca cac dIn fch nm bn duoI cac vung nuoc
frong Iuc dIa va cac fhuy I ven bIn.
Mt d dn s Ia fhuong s dan s gIua nm chIa cho dIn fch daf. In fch daf Ia fng dIn fch cua
mf nuoc ma khng fnh cac dIn fch nm bn duoI cac vung nuoc frong Iuc dIa va cac fhuy I ven bIn. In
fch daf duoc su dung khI fnh maf d dan s Iay fheo cac s IIu moI nhaf co duoc.
Tng sun phm quc dn (GNP) Ia fng s gIa frI gIa fng do faf ca cu dan fao ra, cng voI baf cu fhu
fhu nao |fru fro cap) ma khng duoc dua vao vIc fnh foan gIa frI san Iuong, cng voI fhu nhap rong frong
fhu nhap khoI fhuy |fuc fIn nhan cng va fhu nhap faI san) fu cac ngun phI cu dan. S IIu duoc chuyn dI
fu dng nI f sang dng d Ia My hIn hanh bng phuong phap AfIas cua Ngan hang Th gIoI |xIn xem phan
nhung phuong phap fhng k o duoI). Ty l tng truong GNP bInh qun hng nm |CNP) duoc fnh
fheo CNP fheo gIa c dInh bng nI f. GNP tInh theo du nguo Ia CNP chIa cho dan s gIua nm; va
duoc dI sang d Ia My fheo phuong phap AfIas. Ty l tng truong GNP bInh qun hng nm tInh theo
du nguo duoc fnh fheo CNP fheo gIa c dInh bng nI f. GNP tInh theo bInh gu h dou theo suc
muu thuc t (PPP) Ia CNP dI sang d Ia My fheo fy gIa suc mua ngang gIa. Theo fy gIa PPP, fh mf d
Ia co cung suc mua dI voI CNP nhu suc mua cua dng d Ia My dI voI CNP cua My; dng d Ia chuyn dI
fheo phuong phap ay dI khI con duoc goI Ia dng d Ia quc f.
CNP, s do bao quaf nhaf v fhu nhap quc dan, do fnh fng gIa frI gIa fng nhan duoc fu cac ngun
frong nuoc va ngoaI nuoc ma cac cu dan cng bao. CNP bao gm fng san pham quc nI |CP) cng voI fhu
nhap rong frong fhu nhap khoI fhuy |fuc fIn nhan cng va fhu nhap faI san) fu cac ngun phI cu dan. Ngan
hang fh gIoI cn cu vao CNP fnh fheo dau nguoI bng d Ia d xp IoaI cac nn kInh f phuc vu cho vIc
phan fch va d xac dInh muc vay fhch dang. KhI fnh CNP bng d Ia My fu CNP bng nI f, Ngan hang
fh gIoI su dung phuong phap chuyn dI AfIas cua mnh. Phuong phap nay su dung fy gIa bnh quan ba
nm d Iam dIu bof cac fac dng do dao dng qua d v fy gIa gay ra |xIn xem phan Nhung phuong phap
fhng k o duoI d bIf ro hon v phuong phap AfIas). Can Iuu y rng, fy I fng fruong duoc fnh foan fu s
IIu fheo gIa c dInh va bng nI f, chu khng fheo phuong phap AfIas.
V fy gIa danh dInh khng phaI bao gIo cung phan anh duoc cac khac bIf quc f frong cac gIa fuong dI
nn bang 1 con cho CNP quy dI ra d Ia quc f fheo fy gIa PPP. Ty gIa PPP cho phep co duoc mf su so sanh
fIu chuan v gIa fhuc gIua cac nuoc khac nhau, fuong fu nhu cac ch s gIa fhuong dung co fac dung gIup so
sanh cac gIa frI fhuc gIua cac mc fhoI gIan khac nhau. Cac fhua s quy dI PPP su dung o day Ia ruf ra fu
dof khao saf v gIa moI day nhaf duoc fhuc hIn boI Chuong frnh so sanh quc f, mf du an chung cua
Ngan hang fh gIoI va cac uy ban kInh f khu vuc cua IIn hop quc. of khao saf nay, hoan faf nm 1996
va bao quaf 118 nuoc, Iay nm 1993 Iam co so. Cac s uoc fnh cho cac nuoc khng bao gm frong s 118 nuoc
nay duoc fnh ra fheo cac m hnh fhng k frn co so cac du IIu fhu fhap duoc.
Thu hang duoc xp cho 210 nn kInh f, va bao gm ca 78 nn kInh f ma s IIu ch co duoc raI rac,
hoc dan s khng foI 1,5 frIu nguoI nu faI bang 1a. Cac uoc fnh fheo day v CNP va CNP fnh fheo dau
nguoI da duoc su dung d phan fhu hang cho nhIu nn kInh f frong s 78 nn kInh f ay - v du nhu
Ichfnxfn va Iuychxmbua, Ia haI nuoc dung fhu nhaf va dung fhu haI v CNP fnh fheo dau nguoI.
Bang 2. Cht lng cuc sng
Tng truong tu dung tu nhn tInh theo du nguo Ia fy I fhay dI bnh quan hng nm cua fIu fhu
fu nhan chIa cho dan s gIua nm |xIn xem dInh nghIa fIu fhu fu nhan faI Chu fhch ky fhuaf cho bang 13).
Tng fruong da hIu chnh fheo phan phI bng 1 fru dI ch s CInI |xIn xem Chu fhch ky fhuaf cho bang 5),
rI nhan voI fy I fng hang nm cua fIu fhu fu nhan. CIa fng fIu fhu fu nhan fnh fheo dau nguoI fhng
fhuong dI cung voI su gIam fhIu doI ngheo, nhung khI vIc phan phI fhu nhap hoc fIu fhu raf khng dng
338
du, fh nguoI ngheo raf co fh khng duoc du phan vao muc gIa fng nay. MI quan h gIua fy I gIam fhIu
doI ngheo voI vIc phan phI fhu nhap hoc fIu fhu |nhu duoc do fnh boI mf ch s nao do, nhu ch s CInI
chng han) Ia raf phuc fap. Nhung RavaIIIon va Chen |1997; xem phan Cac ngun du IIu), da phaf hIn ra
rng fy I gIam fhIu doI ngheo, fnh bnh quan, fy I voI s fy I gIa fng da hIu chnh fheo phan phI cua
muc fng fIu fhu fu nhan.
Muc d suy dnh duong tre em Ia fy I phan frm fre em duoI 5 fuI ma fh frong fheo d fuI fhap
hon 2 |am) dIm Ich fIu chuan khoI muc frung bnh cua s fre duoc dIu fra, muc frung bnh nay Ia fheo
muc cua fre em o My |duoc coI Ia dInh duong ff). Th frong fheo d fuI Ia mf ch s fng hop cua haI ch
fIu: frong Iuong so voI chIu cao |muc d gay, beo) va chIu cao so voI fuI |muc d cao, Iun). Cac s IIu uoc
fnh v suy dInh duong fre em Ia Iay fu T chuc y f fh gIoI |WHO) .
Ty l tu vong tre duo 5 tu Ia xac suaf dua fre sInh ra vao nm do se bI chf fruoc khI dn 5 fuI ,
nu no fhuc vao cac fy I fu vong fheo fuI hIn hanh. Xac suaf nay duoc bIu fhI bng muc fnh frn 1.000
fre.
Tu tho du kn kh snh Ia s nm ma mf fre so sInh co fh se sng duoc voI gIa fhIf m hnh fu
vong ph bIn vao Iuc dua fre sInh ra van fIp fuc duy fr nhu vay frong suf cuc doI no.
Cac s IIu fu vong fheo fuI, nhu fy I fu vong fre so sInh fy I fu vong fre em, cung nhu fuI fho du
kIn khI sInh, co Ie Ia cac ch s fng hop ff nhaf v fnh frang y f hIn faI cua mf cng dng, va fhuong
duoc xem Ia cac s do fng quaf v phuc IoI hay chaf Iuong cuc sng cua nguoI dan. Cac ngun faI IIu chnh
v s IIu fu vong Ia cac h fhng khaI sInh khaI fu va cac s uoc fnh fruc fIp hoc gIan fIp frn co so cac
khao saf hoc cac cuc dIu fra dan s chon mau. Cac co quan dng ky dan su co h fhng khaI sInh khaI fu
fuong dI hoan chnh Ia fuong dI hIm, nn cac s uoc fnh phaI Iay fu cac khao saf chon mau, hoc suy ra
bng cach ap dung cac ky fhuaf uoc fnh gIan fIp fu s IIu cua cac h so dng ky, dIu fra dan s, hoc khao
saf. Cac s uoc fnh gIan fIp Ia dua vao cac bang fhng k bao hIm |nhan fho), nhung bang ay raf co fh
khng fhch hop voI nhom dan s duoc dIu fra cho muc dch nay. TuI fho du kIn khI sInh va cac fy I fu
vong fheo fuI fhng fhuong Ia cac s uoc fnh frn co so cua cng frnh khao saf hoc dIu fra dan s gan
nhaf; xIn xem ang cac fu IIu v s IIu ban dau frong Cac ch s v fnh hnh phaf frIn fh gIoI 1999.
Ty l mu chu o nguo truong thunh Ia fy I phan frm nhung nguoI fu 15 fuI fro In ma khng co
kha nng doc hoc vIf |ma fhuc su hIu) mf phaf bIu ngn va don gIan v doI sng hang ngay cua mnh.
Raf kho dInh nghIa va do fnh su bIf chu. Inh nghIa nu ra o day Ia dua frn khaI nIm bIf doc bIf vIf
fheo chuc nng, nghIa Ia kha nng mf nguoI su dung mf cach co hIu qua cac ky nng doc va vIf frong bI
canh xa hI cua mnh. o Iuong su bIf chu frn co so dInh nghIa ay doI hoI dIu fra dan s va khao saf chon
mau phaI fIn hanh cac do dac co dI chung. Trong fhuc f, nhIu nuoc uoc fnh s nguoI Ion mu chu frn co
so s IIu fu bao, hoc cac s uoc fnh v fy I hoan faf hoc duong. o co nhung su khac nhau nhu fh v
phuong phap, nn can phaI fhan frong khI so sanh nuoc nay voI nuoc kIa, va fham ch ca khI so sanh mc
fhoI gIan nay voI mc fhoI gIan khac o cung mf nuoc.
S dn d thj Ia fy phan cua dan s sng faI cac vung duoc dInh nghIa Ia d fhI o mI nuoc.
Tp cn v snh tu cuc vung d thj Ia fy I phan frm s dan d fhI duoc su dung cac duong nI voI
h fhng cng ranh cng cng hoc voI cac h fhng fIn ch h gIa dnh nhu h fIu, h x xI nuoc, h x fu
hoaI, nha v sInh cng cng, va cac phuong fIn fuong fu khac.
Bang 3. S dn va lc lng lao ng
Tng s dn bao gm moI cu dan, baf k dIa vI phap Iy hay quc fIch nao, fru nhung nguoI fI nan khng
dInh cu vInh vIn o nuoc fI nan |nhung nguoI nay fhuong duoc coI Ia mf b phan dan s cua nuoc xuaf xu).
Cac ch s Ia s uoc fnh vao gIua nm. Cac s uoc fnh v s dan fhng fhuong Ia dua vao kf qua cua cac
cuc fng dIu fra dan s. Cac s uoc fnh cho cac nm o gIua haI cuc fng dIu fra dan s Ia cac s nI suy
339
hoc ngoaI suy fnh foan fheo cac m hnh nhan khau hoc. Ngay ca voI cac nn kInh f fhu nhap cao van co
saI s hoc bo sof; con o cac nuoc dang phaf frIn fh saI s raf co fh Ia dang k v bI han ch v gIao fhng
IIn Iac, va fhIu ngun Iuc d fIn hanh cac cuc dIu fra dan s day du. NgoaI ra, fnh co fh so sanh quc
f cua cac ch s v s dan bI gIoI han boI nhung khac bIf v cac khaI nIm, dInh nghIa, frnh fu fhu fhap du
IIu, va cac phuong phap uoc fnh duoc su dung boI cac co quan fhng k quc gIa va cac f chuc khac chuyn
Iam vIc fhu fhap du IIu dan s. Cac s IIu frong bang 3 Ia do cac co quan fhng k quc gIa hoc do an
dan s IIn hop quc cung cap.
Ty l tng s dn bInh qun hung nm Ia fy I bIn dng Iuy fhua bnh quan v fhoI ky fnh foan
|xIn xem phan Nhung phuong phap fhng k o duoI).
S dn d tu 15-64 Ia s do duoc fhua nhan rng raI noI In s nguoI co fIm nng hoaf dng kInh f
Tuy vay, o nhIu nuoc dang phaf frIn, co nhung fre em duoI 15 fuI Iao dng foan b hoc mf phan fhoI
gIan, va o mf s nn kInh f fhu nhap cao, co nhIu nguoI Iao dng qua 65 fuI moI v huu.
Tng luc luong luo dng bao gm nhung nguoI dap ung dInh nghIa cua T chuc Iao dng quc f
|IIO) v dan s hoaf dng kInh f, cu fh Ia: faf ca nhung nguoI cung cap Iao dng cho san xuaf hang hoa va
dIch vu frong fhoI ky da an dInh. S nay bao gm ca nguoI co vIc Iam va nguoI fhaf nghIp. Tuy fhuc fIn
cac nuoc co khac nhau, nhung noI chung Iuc Iuong Iao dng Ia bao gm ca cac Iuc Iuong vu frang va nhung
nguoI Ian dau dI fm vIc, nhung khng bao gm nhung nguoI san xuaf o nha va nhung nguoI Iam vIc fnh
nguyn khng co Iuong frong khu vuc phI chnh fhuc. S IIu v Iuc Iuong Iao dng Ia do IIO fhu fhap fu cac
cuc dIu fra dan s hoc cac cng frnh khao saf v Iuc Iuong Iao dng. Mc du IIO co nhIu n Iuc khuyn
khch nguoI fa su dung cac fIu chuan quc f, nhung cac s IIu v Iuc Iuong Iao dng van khng hoan foan
so sanh duoc v gIua cac nuoc khac nhau, va dI khI gIua cac fhoI dIm khac nhau faI cung mf nuoc, van co
nhung khac bIf v cac dInh nghIa va cac phuong phap fhu fhap, phan IoaI, Iap bIu. Cac s IIu v Iuc Iuong
Iao dng cho faI bang 3 duoc fnh foan bng cach dua cac s IIu v muc d hoaf dng frong co so du IIu cua
IIO vao cac s uoc fnh cua Ngan hang fh gIoI v dan s d fao fhanh cac day s IIu v Iuc Iuong Iao dng
nhaf quan voI cac s uoc fnh ay. Trnh fu fnh foan nay dI khI fao ra cac s uoc fnh khac bIf dI chuf so
voI cac s uoc fnh dng frong NIn gIam fhng k Iao dng cua IIO .
Ty l tng truong bInh qun hng nm cuu luc luong luo dng duoc fnh bng phuong phap Iuy
fhua bnh quan dIm dau va dIm cuI |xIn xem phan Nhung phuong phap fhng k o duoI).
Ty l phn trm luo dng nu trong luc luong luo dng Ia ch s cho bIf phu nu fham gIa vao Iuc
Iuong Iao dng foI muc nao. Cac s uoc fnh Ia dua frn co so du IIu cua IIO. Cac s uoc fnh nay khng co
fnh so sanh quc f v o nhIu nuoc co nhIu phu nu gIup vIc frong cac frang fraI hoc frong cac x nghIp
gIa dnh khac ma khng n Iuong, va cac nuoc su dung cac fIu chuan khac nhau d xac dInh s nhung nguoI
phu nu nhu fh duoc dua vao Iuc Iuong Iao dng.
Tre em d tu 10-14 trong luc luong luo dng Ia fy frong nhung fre frong d fuI nay dang dI Iam
hoc dang fm vIc Iam. Kho fm duoc s IIu dang fIn cay v Iao dng fre em. O nhIu nuoc su dung Iao dng
fre em Ia phI phap hoc mf cach cng khaI fh duoc coI Ia khng fn faI, va do do khng duoc bao hoc khng
duoc dua vao cac ban khao saf hoc ghI nhan frong cac s IIu chnh fhuc. Cac s IIu con d bI fhap so voI
fhuc f v khng bao gm nhung fre em fham gIa vao cac hoaf dng nng nghIp hoc cac hoaf dng h gIa
dnh o nha mnh.
Bang 4. Tnh trang ngheo kh
Nm khuo sut Ia nm fIn hanh vIc fhu fhap cac s IIu co so.
S dn nng thn duo muc ngheo kh quc gu Ia fy I phan frm dan chung nng fhn sng duoI
muc ngheo kh duoc an dInh boI co quan co fham quyn cua nuoc do. S dn thunh thj duo muc ngheo
kh quc gu Ia fy I phan frm dan chung fhanh fhI sng duoI muc ngheo kh duoc an dInh boI co quan co
340
fham quyn cua nuoc do.Tng s dn duo muc ngheo kh quc gu Ia fy I phan frm cua fng s dan
chung sng duoI muc ngheo kh fheo fIu chuan quc gIa. Cac s uoc fnh cho fung nuoc Ia dua frn s IIu
fheo fung phan nhom dan fheo cac khao saf h gIa dnh, rI fnh bnh quan gIa quyn fheo s nguoI.
S dn thu nhp duo 1 dlu PPP/nguy va s dn co thu nhp duo 2 dlu PPP/nguy Ia cac fy
I phan frm cua dan chung sng o cac muc fIu fhu hoc fhu nhap nay fheo gIa nm 1985, da duoc hIu
chnh fheo bnh gIa hI doaI fheo suc mua fhuc f |PPP).
Khoung cuch ngheo kh o muc 1 dlu PPP/nguy va khoung cuch ngheo kh o muc 2 dlu
PPP/nguy Ia muc chnh Ich frung bnh gIua muc ngheo kh voI muc fhu nhap hoc fIu fhu fhuc f cua cac
h gIa dnh ngheo, fnh bng phan frm so voI muc ngheo kh. S do nay phan anh muc d sau sc cua su
ngheo kh cung nhu muc d Ian fran cua no.
VIc so sanh cac s IIu v ngheo kh cua nuoc nay voI nuoc kIa Iam nay sInh nhIu van d, ca v quan
nIm Ian v fhuc fhI. Cac nuoc khac nhau co quan nIm khac nhau v ngheo kh, va vIc so sanh fheo fhoI
gIan daI gIua cac nuoc cung su dung mf dInh nghIa v ngheo kh co fh cung kho khn.
Cac muc ngheo kh fheo fIu chuan quc gIa co xu huong co suc mua Ion hon faI cac nuoc gIau, Ia noI ap
dung cac fIu chuan rng raI hon so voI cac nuoc ngheo. Cac muc ngheo kh fheo fIu chuan quc f co y d
gIu cho gIa frI fhuc cua muc ngheo kh Ia nhu nhau dI voI cac nuoc. Muc fIu chuan 1 dIa/ngay, do fnh vao
nm 1985 va dung cac fhua s quy dI PPP d hIu chnh IaI, duoc chon dung cho ao cao v fnh hnh phaf
frIn fh gIoI 1990: Ngheo kh, v Iy do no dIn hnh cho cac muc ngheo kh o cac nn kInh f fhu nhap fhap.
Cac fhua s quy dI PPP duoc su dung v chung fnh foI gIa nI dIa cua cac hang hoa va dIch vu khng duoc
frao dI quc f. Tuy nhIn, cac fhua s nay duoc fhIf k ra khng phaI d gIup cho vIc so sanh nuoc nay voI
nuoc kIa, ma d so sanh cac s fng frong s IIu bao cao k foan quc gIa. V fh khng chc rng mf muc
fIu chuan quc f v ngheo kh co fh do fnh cung mf muc d fhIu fhn hay muc d khanh kIf o cac nuoc
khac nhau.
Van d cung co fh nay sInh khI so sanh cac s do v ngheo kh frong fung nuoc cung nhu gIua cac nuoc.
V du, gIa cac Iuong fhuc co ban - cung nhu gIa sInh hoaf noI chung - o cac vung d fhI bao gIo cung cao hon
o cac vung nng fhn. V fh, gIa frI danh dInh cua muc ngheo kh o d fhI can phaI cao hon gIa frI ay o cac
vung nng fhn. Nhung su khac bIf gIua muc ngheo kh cho fhanh fhI va muc ngheo kh cho nng fhn ma
fa fhay frong fhuc f khng phaI bao gIo cung phan anh dung dn su khac bIf v gIa sInh hoaf. I voI mf
s nuoc, muc ngheo kh fhuong ap dung cho fhanh fhI co gIa frI fhuc cao hon - co nghIa Ia cho phep nguoI
ngheo mua duoc nhIu hang hoa fIu dung hon - so voI muc ngheo kh ap dung cho nng fhn. I khI su
khac bIf ay Ion foI muc ham y rng d fhI ngheo kh hon nng fhn, du rng ch can hIu chnh fheo gIa
sInh hoaf fhI da cho fhay dIu nguoc IaI.
KhI do fnh muc sng cua cac h gIa dnh IaI xuaf hIn cac van d nan gIaI khac. Mf frong cac van d
ay Ia chon fhu nhap hay fIu fhu Iam ch s phuc IoI. Thu nhap fhuong kho do dac chnh xac hon; fIu fhu fh
phu hop voI y fuong muc sng hon fhu nhap, Ia fhu co fh bIn dng fheo fhoI gIan ngay ca khI muc sng
khng fhay dI. Nhung s IIu v fIu fhu khng phaI Iuc nao cung co duoc, va khI khng co s IIu ay fh hau
nhu ch con cach dung fhu nhap, d fhay vao. Con co cac van d khac nua nhu: cac phIu dIu fra khao saf
h gIa dnh fhuong khac nhau raf nhIu, chng han nhu s Iuong cac chung IoaI hang fIu dung cu fh dc
dInh frong phIu; chaf Iuong khao saf cung raf khac nhau, fham ch cac cuc khao saf fuong fu nhau cung
khng so sanh duoc voI nhau.
VIc so sanh cac nuoc co frnh d phaf frIn khac nhau cung Iam nay sInh ra mf van d nan gIaI fIm
fang do co nhung su khac bIf v fam quan frong fuong dI cua vIc fIu fhu cac hang hoa phI fhI fruong. CIa
frI fhI fruong nI dIa cua foan b fIu fhu vaf pham |bao gm ca fIu fhu san pham do h gIa dnh fu mnh
san xuaf ra, Ia phan dc bIf quan frong o cac nn kInh f nng fhn kem phaf frIn) can phaI duoc gp vao
frong s do fng chI fIu fIu fhu. Tuong fu nhu vay, IoI nhuan Iy fhuyf cua vIc san xuaf cac hang hoa phI
fhI fruong cung can phaI duoc gp vao frong fhu nhap. Khng phaI bao gIo dIu nay cung duoc fhuc hIn, du
341
rng ngay nay nhung su bo sof nhu vay khng gay ra van d nghIm frong nhu frong cac cuc khao saf fIn
hanh fruoc nhung nm 1980. Hau hf cac s IIu khao saf hIn nay bao gm cac danh gIa v fIu fhu hoc
fhu nhap fu nn san xuaf fu cap fu fuc. Tuy fh, cac phuong phap danh gIa khng gIng nhau: v du, mf s
khao saf su dung muc gIa cua fhI fruong gan nhaf, frong khI do cac khao saf khac IaI su dung gIa ban frung
bnh ngay faI cng frang fraI.
Cac s do v ngheo kh quc f faI bang 4 Ia dua frn cac s uoc fnh PPP gan nhaf fheo phIn ban cuI
cung cua cun Cac bang fh gIoI cua Penn |So nghIn cuu kInh f quc gIa 1997; xem Cac ngun du IIu).
Tuy nhIn, baf cu su hIu chnh nao dI voI fhua s quy dI PPP nhm dua vao cac ch s ff hon v gIa du
co fh fao ra nhung muc ngheo kh hf suc khac nhau fnh fheo nI f.
MI khI co fh, fIu fhu du duoc su dung nhu ch s phuc IoI d xac dInh xem aI Ia nguoI ngheo. KhI ch
co fhu nhap h gIa dnh fhI, fh fhu nhap bnh quan duoc hIu chnh d phu hop hoc Ia s uoc fnh v muc
fIu fhu frung bnh dua frn co so khao saf, hoc Ia s uoc fnh dua frn s IIu fIu fhu Iay fu s IIu bao cao
k foan quc gIa. Tuy nhIn, frnh fu nay ch hIu chnh muc bnh quan, khng fh hIu chnh duoc su khac
bIf gIua cac duong cong Iorenz |phan b fhu nhap) bIu dIn fIu fhu va fhu nhap.
Cac duong cong fhuc nghIm Iorenz duoc gIa quyn hoa fheo quy m h gIa dnh, v fh chung dua frn
cac fy I phan frm cua dan s ma khng phaI fy I phan frm cua h gIa dnh. Trong moI fruong hop, cac s
do v ngheo kh chu yu duoc fnh foan frn co so cac ngun s IIu ban dau |cac bang hoc cac s IIu v h
gIa dnh) ma khng phaI frn co so cac s uoc fnh da co fu fruoc. Cac s uoc fnh fu cac bang doI hoI phaI
dung phuong phap nI suy; phuong phap duoc chon dung Ia cac duong cong Iorenz co dang ham s bIn
fhIn, Ia phuong phap da fo ra Ia dang fIn cay frong cac cng frnh nghIn cuu fruoc day.
Bang 5. Phn phi thu nhp hoc tiu thu
Nm khuo sut Ia nm fhu fhap s IIu gc.
Ch s Gn do muc d ma su phan phI fhu nhap |hoc, frong mf s fruong hop, chI fIu fIu fhu) gIua
cac ca nhan hoc gIua cac h gIa dnh bn frong mf nn kInh f chch khoI mf su phan phI dng du fuyf
dI. Ch s CInI do dIn fch nm gIua duong cong Iorenz |duoc mIu fa frong chu fhch ky fhuaf cho bang 4)
va mf duong fhng gIa dInh bIu fhI su dng du fuyf dI; va bIu dIn bng fy I phan frm so voI dIn
fch fI da o bn duoI duong fhng do. Theo dInh nghIa su dung o day, fh ch s CInI bng s khng se co
nghIa Ia dng du fuyf dI, con ch s CInI bng 100 se co nghIa Ia hoan foan khng dng du |faf ca fhu
nhap hoc fIu fhu roI vao mf nguoI hoc mf h gIa dnh).
Ty trong phn trm cuu thu nhp hoc tu thu Ia fy frong In foI mf phan muoI hoc mf phan
nm cua dan s xp hang fheo fhu nhap hoc fIu fhu. Cac fy frong phan frm fheo daI mf phan nm khng
duoc phep cng IaI foI 100 d Iam fron s.
S IIu v fhu nhap hoc fIu fhu ca nhan hoc h gIa dnh Iay fu cac khao saf h gIa dnh mang fnh
daI dIn quc gIa. Cac s IIu frong bang Ia cho cac nm khac nhau frong khoang fhoI gIan fu 1982 foI 1997.
Cac chu fhch cuI frang cho nm khao saf cho bIf xp hang fheo fhu nhap hay fheo fIu fhu. Phan phI Ia
frn co so cac daI mf phan muoI cua dan s, khng phaI cua h gIa dnh. Trong fruong hop co s IIu ban dau
cua khao saf h gIa dnh, fh cac s IIu ay duoc dung d fnh fruc fIp fy frong fhu nhap hoc fIu fhu fheo
cac daI mf phan muoI. Trong fruong hop nguoc IaI, fh cac fy frong duoc fnh frn co so cac s IIu phan
nhom ff nhaf co duoc.
Cac ch s v phan phI da duoc hIu chnh fheo quy m h gIa dnh d cung cap mf s do nhaf quan
hon v fhu nhap hoc fIu fhu fnh fheo dau nguoI. Khng co su hIu chnh nao v su khac bIf gIa sInh hoaf
gIua cac vung khac nhau frong cung mf nuoc, v fhuong Ia fhIu cac du IIu can fhIf d Iam vIc do. Xem
RavIIIIon |1996; xem Cac ngun du IIu) d bIf chI fIf fhm v phuong phap uoc fnh cho cac nn kInh f
fhu nhap fhap va fhu nhap frung bnh.
342
o cac cng frnh khao saf duoc su dung Iam co so khac nhau v phuong phap va v kIu du IIu fhu
fhap, nn cac ch s v phan phI khng hoan foan so sanh duoc gIua nuoc nay voI nuoc khac. Van d nay
dang duoc khc phuc dan v cac phuong phap khao cuu duoc caI fIn va fro nn fIu chuan hoa hon, nhung
fnh hoan foan co fh so sanh van chua daf duoc. Phan phI fhu nhap va ch s CInI cho cac nn kInh f fhu
nhap cao duoc fnh foan fruc fIp fheo co so du IIu cua NghIn cuu fhu nhap Iuychxmbua. Phuong phap
uoc fnh su dung o day cung nhaf quan voI phuong phap ap dung cho cac nuoc dang phaf frIn.
Can phaI Iuu y cac nguyn nhan sau day khIn cho cac s IIu khng co fnh so sanh voI nhau. Mf Ia,
cac cng frnh khao cuu co fh khac nhau v nhIu mf, bao gm ca vIc dung fhu nhap hay chI fIu fIu fhu
Iam ch bao muc sng. Thu nhap vn duoc phan phI kem dng du hon so voI fIu fhu. NgoaI ra, dInh nghIa
v fhu nhap su dung frong cac cng frnh khao saf fhuong Ia raf khac so voI dInh nghIa kInh f hoc v fhu
nhap |muc fIu fhu fI da fhch hop cho vIc duy fr nng Iuc san xuaf o muc khng dI). TIu fhu fhng
fhuong Ia ch s phuc IoI dung hon nhIu, nhaf Ia o cac nuoc dang phaf frIn. HaI Ia, cac h gIa dnh khac
nhau v quy m |s fhanh vIn frong gIa dnh) va v muc d phan chIa fhu nhap gIua cac fhanh vIn. Cac ca
nhan fh khac nhau v fuI fac va cac nhu cau fIu fhu. Su khac bIf gIua cac nuoc v cac mf k frn raf co
fh Iam saI Ich cac so sanh v phan phI.
Bang 6. Giao duc
Ch tu cng cng cho guo duc Ia fy I phan frm CP danh cho chI fIu cng cng cho gIao duc cng
cng, cng voI cac khoan fro cap cho gIao duc fu fhuc o cac cap fIu hoc, frung hoc, va daI hoc. Raf co fh
khng fnh foI phan chI cho cac fruong fn gIao Ia cac fruong dong vaI fro quan frong o nhIu nuoc dang phaf
frIn. S IIu v mf s nuoc va v mf s nm ch Ia s IIu chI ph cua b gIao duc cua chnh phu frung
uong, fuc Ia khng fnh cac chI fIu v gIao duc cua cac b, cuc khac fhuc chnh phu frung uong, cua chnh
quyn dIa phuong, va cua cac f chuc khac.
Ty l nhp hoc rong Ia s fre em Iua fuI hoc duong chnh fhuc |fheo dInh nghIa cua h fhng gIao
duc) duoc nhan vao cac fruong fIu hoc hoc frung hoc , bIu dIn bng phan frm cua s fre em Iua fuI hoc
duong chnh fhuc ung voI cac bac hoc ay frong dan s. S IIu nhap hoc Ia dua frn cac cng frnh khao saf
v nhap hoc hang nm, ma fhng fhuong Ia duoc fIn hanh vao dau nIn hoc. Cac s IIu do khng phan anh
cac fy I fheo hoc hoc bo hoc frong qua frnh nIn hoc ay. Cac van d nan gIaI anh huong foI vIc so sanh s
IIu nhap hoc o nuoc nay voI nuoc khac phaf sInh fu fnh frang khaI bao fhIu can fhan hoc c y khaI bao
saI fuI va cac saI sof frong cac uoc fnh s nguoI fhuc fuI hoc duong. Co cau Iua fuI - gIoI fnh frong kf
qua dIu fra dan s va frong h fhng khaI sInh khaI fu |fuc cac ngun s IIu ban dau d fnh s dan Iua fuI
hoc duong) fhuong bI saI Ich do fhng k khng du, nhaf Ia dI voI fre nho.
Ty l phn trm hoc snh hoc dn lop 5 Ia fy frong cac hoc sInh nhap hoc fIu hoc ma cuI cung hoc
duoc dn Iop 5 . V khng co su fheo doI fung hoc sInh, nn fng s hoc sInh In Iop frn fheo fung Iop duoc
fnh foan bng cach su dung cac fy I frung bnh hoc sInh In Iop, Iuu ban, va bo hoc. Khng xem xef foI cac
Iung khac nhu s moI vao hoc, bo hoc rI hoc IaI, nhay coc Iop, dI cu dI noI khac, hoc chuyn fruong. Trnh
fu nay |goI Ia phuong phap faI cau fruc Iung hoc sInh) su dung ba gIa fhuyf don gIan hoa: mf Ia, s bo hoc
khng bao gIo fro IaI hoc nua; haI Ia, fy I In Iop, Iuu ban va bo hoc Ia khng fhay dI frong suf fhoI ky cua
khI hoc sInh nhap hoc do; va ba Ia, cac fy I ay duoc ap dung chung cho faf ca hoc sInh nhap hoc vao Iop
dang xem xef, baf Iuan fruoc do chung co bI Iuu ban Ian nao hay khng.
S nm dn truong du kn Ia s nm chnh fhuc dn fruong bnh quan ma du kIn mf dua fre se
duoc huong, bao gm ca gIao duc daI hoc va nhung nm Iuu ban. Con s nay raf co fh duoc dIn gIaI nhu mf
ch s v fng ngun Iuc gIao duc |do bng s nm hoc fap) ma mf dua fre se doI hoI frong suf quang doI
dn fruong cua mnh.
Cac s IIu v gIao duc Ia do T chuc gIao duc, khoa hoc, va vn hoa cua IIn hop quc |!NSCO) fhu
fhap fu cac hI dap chnh fhuc fheo phIu hoI cua cac cuc khao saf va fu cac ban bao cao do cac co quan
chuyn frach v gIao duc o fung nuoc cung cap. o pham vI bao quaf, cac dInh nghIa, va cac phuong phap fhu
343
fhap s IIu o cac nuoc co khac nhau, va o fung nuoc fh cung bIn dI fheo fhoI gIan, nn can phaI fhan frong
khI dIn gIaI cac s IIu v gIao duc.
Bang 7. Y t
ChI fIu cng cng v y f bao gm chI fIu fhuong xuyn va dau fu co ban fu ngan sach chnh phu |ca frung
uong va dIa phuong), cac khoan vay va vIn fro cua nuoc ngoaI |bao gm ca faI fro cua cac co quan va cac f
chuc phI chnh phu quc f) va cac quy bao hIm y f xa hI |hay bf buc). V khng co may nuoc dang phaf
frIn co cac faI khoan y f quc gIa, nn xac dInh cac s uoc fnh chI fIu y f cng cng Ia cng vIc raf phuc
fap dI voI nhung nuoc ma chnh phu frung uong, fnh, dIa phuong khng fham gIa vao vIc cap fIn cho
chm soc y f. S IIu cho cac nuoc nhu vay khng duoc bao cao fhuong xuyn, va khI duoc bao cao fh fhuong
co chaf Iuong fhap. O mf s nuoc, cac co quan y f duoc coI Ia cac co quan xa hI, va do do bI IoaI ra khoI cac
chI fIu khu vuc y f. S IIu v chI fIu y f faI bang 7 Ia do Ngan hang fh gIoI fhu fhap nhu mf b phan
cua chIn Iuoc y f, dInh duong va dan s cua ngan hang nay. Khng dua s uoc fnh v nhung nuoc ma s
IIu khng day du.
Tp cn nuoc such Ia fy I phan frm dan s duoc fIp can o muc hop Iy voI mf s Iuong nuoc sach
fhoa dang |bao gm ca nuoc b mf duoc xu Iy va nuoc khng duoc xu Iy nhung khng bI nhIm ban, v du
nhu nuoc suI, nuoc gIng khoI, va nuoc fu cac gIng khoan co bao v) O cac vung d fhI, ngun nuoc co fh
Ia mf may nuoc cng cng hay mf voI nuoc dIa phuong cach noI o khng qua 200 mef. O cac vung nng fhn
dInh nghIa v nuoc sach ngu y rng cac fhanh vIn h gIa dnh khng phaI fn mf quang fhoI gIan qua Ion
frong ngay d dI Iay nuoc. Iuong nuoc sach fhoa dang Ia Iuong nuoc sach can fhIf cho n ung, v sInh, va
cac nhu cau gIa dnh, fhng fhuong Ia khoang 20 If mf nguoI mf ngay. Iau nay, dInh nghIa v nuoc sach
van bIn dng fheo fhoI gIan.
Tp cn v snh Ia fy I phan frm dan s co phuong fIn h x co fh gIup mf cach co hIu qua cho
nguoI, vaf, va cn frung khoI bI fIp xuc voI phan va nuoc fIu. Phuong fIn fhch hop bao gm fu h x gIan
don nhung co bao v foI h x xI nuoc nI voI h fhng cng. co hIu qua, fh faf ca cac phuong fIn du
phaI duoc xay dung dung quy cach va duoc bao quan fhch dang.
Ty l tu vong tre so snh Ia s fre so sInh chf fruoc khI daf foI 1 fuI, fnh frn 1000 ca de sng frong
nm da cho |xIn xem phan noI ro v fy I fu vong fheo fuI faI chu fhch ky fhuaf cho bang 2).
Ty l ph cp cuc bn phup trunh thu Ia fy I phan frm phu nu dang su dung, hoc co ban fnh
dang su dung mf hnh fhuc franh fhaI baf ky nao do. Thuong ch duoc do fnh dI voI phu nu co chng Iua
fuI 15-49. KhI xac dInh muc d ph cap cac phuong fIn franh fhaI co fnh foI faf ca cac phuong phap franh
fhaI, fu cac phuong phap fruyn fhng kem hIu qua foI cac phuong phap hIn daI co hIu qua cao . Phu nu
chua chng fhuong bI IoaI ra khoI dI fuong cua cac cng frnh khao saf ch s nay, va do do raf co fh Iam saI
Ich cac s uoc fnh. Cac fy I cho frong bang chu yu Iay fu cac kf qua khao saf v dan s va y f, va cac cuc
khao saf chuyn bIf v muc d ph cap cua vIc su dung cac phuong fIn franh fhaI.
Tng ty l snh con Ia s fre em ma mf phu nu du kIn se sInh ra nu gIa dInh rng nguoI do se sng
cho foI khI hf kha nng sInh de, va sInh con fheo cac fy I hIn hanh v sInh con fheo Iua fuI. S IIu Iay fu
cac h fhng khaI sInh, khaI fu, va khI khng co s IIu ay, fh Iay fheo cac kf qua dIu fra dan s hoc kha o
saf chon mau. Ch can cac cuc dIu fra dan s hay khao saf duoc fIn hanh fuong dI moI, Ia cac fy I nu
ra da co fh xem Ia dang fIn cay. Tuong fu nhu cac s IIu v dan s khac, s IIu v fng fy I sInh con ch
co gIa frI han ch khI dung d so sanh nuoc nay voI nuoc khac, do co su khac bIf v dInh nghIa s IIu fhu
fhap s IIu, va phuong phap fnh foan.
Ty l tu vong sun phu Ia s phu nu bI chf khI mang fhaI hay khI de, fnh frn 100.000 ca de sng. Ty
I fu vong san phu raf kho do dac do cac h fhng fhng fIn y f fhuong Ia yu kem. VIc xp mf ca fu vong
vao IoaI fu vong san phu doI hoI phaI co mf xac nhan v nguyn nhan fu vong do mf ban co danh phan y
khoa cap ra, dua frn cac fhng fIn co duoc faI fhoI dIm fu vong. Ngay ca khI co chung nhan ay, fh raf co
344
fh van con co su hoaI nghI dI voI vIc chan doan ma khng m fu fhI. O nhIu nuoc dang phaf frIn, cac
nguyn nhan fu vong duoc an dInh boI nhung nguoI khng phaI Ia bac sI va fhuong bI gan caI fn Ia nguyn
nhan kho xac dInh. Tu vong san phu o cac vung nng fhn fhuong khng duoc khaI bao. Cac s IIu cho faI
bang 7 Ia cac s uoc fnh chnh fhuc Iay fu cac h so hanh chnh, cac s uoc fnh gIan fIp dua frn cac cng
frnh khao saf, hoc cac s uoc fnh fhu duoc fu mf m hnh nhan khau hoc do Quy nhI dng IIn hop quc
|!NICI) va WHO phaf frIn. Trong moI fruong hop, saI s fIu chuan dI voI fy I fu vong san phu Ia raf
Ion, v vay ch s nay dc bIf khng fhch hop cho vIc xem xef cac bIn fhIn frong mf fhoI gIan ngn.
Bang 8. S dung t va nng sut nng nghip
t cunh tuc luu nn Ia daf canh fac ma cac vu fhu hoach chIm dung daf frong nhung fhoI ky daI ma
khng can phaI frng IaI sau mI vu fhu hoach, fru nhung cay frng d Iay cuI va Iay g. af co fuoI Ia nhung
dIn fch duoc chu dng fuoI nuoc, bao gm ca daf duoc fuoI bng cach cho ngap nuoc co kIm soaf.
t cunh tuc duoc bao gm daf ma T chuc Iuong fhuc va nng nghIp |IAO) dInh nghIa Ia dang su
dung cho cac vu fhu hoach fam fhoI |co mf fhoI fnh ca cac dIn fch haI vu), cac dng co dung fam fhoI cho
Iay co va chn fha suc vaf, daf dang mua ban hoc vuon rau, va daf fam huu canh. af bI bo do frng frof du
canh khng duoc fnh dn.
Tnh fuong fhch cua cac s IIu v su dung daf o cac nuoc khac nhau bI han ch do cac khac bIf v dInh
nghIa, phuong phap fhng k, va chaf Iuong fhu fhap du IIu. V du, cac nuoc co fh dInh nghIa vIc su dung
daf fheo nhung cach khac nhau. IAO, noI xay dung s IIu gc v su dung daf, Iau Iau co dIu chnh IaI dInh
nghIa cua mnh v cac IoaI hnh su dung daf va fhnh fhoang co sua IaI cac s IIu da nu ra fruoc do. Nhu
vay Ia frnh fu bao cao s IIu co fhay dI, cung nhu vIc su dung daf ban fhan no cung co nhung bIn dI; cho
nn, cac xu huong fh hIn ra qua s IIu can duoc dIn gIaI mf cach fhan frong.
Muy nng nghp Ia may keo banh Ip va may keo banh xch |khng k may keo Iam vuon) dang su
dung frong nng nghIp vao cuI nm nIn IIch da dc dInh, hoc frong quy dau cua nm fIp fheo.
Nng sut nng nghp Ia gIa frI nng nghIp gIa fng fnh frn mf nguoI Iao dng nng nghIp,
fnh bng dng dIa c dInh nm 1985. CIa frI nng nghIp gIa fng bao gm ca cac phan fhu duoc fu Iam
nghIp va ngu nghIp. Nhu vay, can phaI fhan frong khI dIn gIaI cac s IIu v nng suaf nng nghIp.
dIu hoa cac bIn dng fheo nm frong hoaf dng nng nghIp, cac ch s da duoc Iay fheo s bnh quan frong
ba nm.
Ch s san Iuong Iuong fhuc bao quaf cac cay frng Iam Iuong fhuc ma duoc xem Ia n duoc va co chua
cac chaf dInh duong. Ca ph va che bI IoaI ra ngoaI boI v fuy n duoc nhung khng co gIa frI dInh duong. Ch
s san Iuong Iuong fhuc do IAO fnh foan f chuc nay Iay du IIu fu cac bao cao chnh fhuc va ban chnh fhuc
v fhu hoach cay frng, dIn fch gIeo frng, va s Iuong dan gIa suc. KhI khng co cac s IIu ay, fh IAO
dung bIn phap uoc fnh. Ch s nay duoc fnh bng cng fhuc Iaspeyres: cac s Iuong v san Iuong cua fung
IoaI hang hoa duoc dua vao phep fnh gIa quyn voI gIa quc f bnh quan frn co so fung fhoI ky, rI fng
cng IaI fheo nm . Ch s cua IAO raf co fh khac voI cac ch s cua cac ngun faI IIu khac do su khac bIf
v quy m bao quaf, fy frong frong Iuong, cac khaI nIm, cac fhoI ky fnh foan, cac phuong phap fnh foan,
va gIa quc f duoc su dung d fnh foan.
Bang 9. S dung nc, mc pha rng va nhng khu vc c bao v
Ngun nuoc ngot gm cac faI nguyn faI fao duoc o bn frong daf nuoc, bao gm cac dong sng va nuoc
ngam fao ra fu Iuong mua roI frn daf nuoc va cac dong sng chay fu cac nuoc khac sang. TaI nguyn nuoc
ngof fnh fheo dau nguoI duoc fnh dua frn cac s IIu v dan s cua Ngan hang fh gIoI .
S IIu v faI nguyn nuoc ngof Ia dua frn cac s uoc fnh Iuong nuoc chay vao cac con sng va Iuong
faI nap nuoc ngam. Nhung s uoc fnh ay Ia dua vao cac ngun faI IIu khac nhau va ung voI nhung nm
345
khac nhau, cho nn can phaI fhan frong khI so sanh. V s IIu duoc fhu fhap fheo nhung fhoI dIm cach
quang nhau, nn raf co fh chung khng cho fhay duoc nhung bIn dng Ion v fng faI nguyn nuoc faI fao
duoc fu nm nay sang nm sau. Cac s IIu bnh quan hang nm nay cung Iam Iu mo nhung bIn dng Ion
v Iuong nuoc hIn huu mang fnh fhoI vu va frong fhoI gIan mf nm o fung nuoc. S IIu cho cac nuoc nho
va cac nuoc o cac vung kh han va ban kh han khng dang fIn cay bng s IIu cho cac nuoc Ion va nuoc co
Iuong mua cao.
Luong rut cun nuoc ngot hung nm Ia noI dn fng s nuoc ruf can, khng fnh dn nhung hao huf
do bc hoI fu cac b chua. No cung bao gm ca nuoc fu cac nha may khu mn o nhung nuoc ma ngun nay Ia
mf ngun nuoc dang k. S IIu v ruf can nuoc Ia noI v fung nm rIng Ie frong fhoI gIan fu 1980 dn 1997
fru phI duoc noI ro Ia khng phaI nhu vay. Can fhan frong khI so sanh cac s IIu v Iuong ruf can nuoc ngo f
hang nm, v chung co fh bI bIn dI frong cac phuong phap fhu fhap va uoc fnh khac nhau. Iuong nuoc
ruf can co fh vuof qua 100% ngun cung cap nuoc co fh faI fao, khI vIc ruf fu cac mach nuoc ngam khng
fh faI fao hay fu nhung nha may khu mn Ia raf Ion, hoc khI co vIc su dung IaI dang k ngun nuoc.
Iuong ruf can nuoc cho nng nghIp Ia fng Iuong ruf can nuoc cho fuoI fIu va chn nuI gIa suc, va Iuong
ruf can nuoc cho cng nghIp Ia fng Iuong ruf can nuoc cho muc dch cng nghIp fruc fIp |k ca Iuong ruf
can nuoc d Iam maf cac nha may nhIf dIn). Iuong ruf can nuoc cho muc dch gIa dnh bao gm nuoc ung,
su dung hay cung cap cho cac fhanh ph, va su dung cho cac dIch vu cng cng, cac co so fhuong maI va nha
o. I voI hau hf cac nuoc, cac s IIu v Iuong ruf can nuoc fheo khu vuc duoc uoc fnh cho fhoI ky 1987-
1995.
Tp cn nuoc such Ia noI dn fy I phan frm s dan duoc fIp can mf cach hop Iy mf Iuong fhoa
dang nuoc ung an foan faI noI o cua ho hay cach noI o cua ho mf khoang cach fhuan fIn. Mc du duoc su
dung rng raI, song fhng fIn v fIp can nuoc sach mang fnh chu quan raf cao, va nhung fu nhu fhoa
dang va sach o nhung nuoc khac nhau co fh co nhung nghIa raf khac nhau, mc du da co nhung dInh
nghIa chnh fhuc cua WHO. Ngay ca o cac nuoc cng nghIp, nuoc da duoc xu Iy khng phaI Iun Iun co
nghIa Ia nuoc an foan d ung. Tuy kha nng fIp can nuoc sach duoc coI nhu Ia duoc nI voI mf h fhng
cung cap nuoc cng cng, song dIu do khng fnh dn nhung fhay dI v chaf Iuong va chI ph |duoc xac dInh
frn nef Ion) cua dIch vu mf khI da duoc mc nI. o do, can phaI fhan frong khI so sanh gIua cac nuoc.
Nhung fhay dI qua fhoI gIan frong cung mf nuoc co fh Ia do co nhung fhay dI v dInh nghIa va phuong
phap do Iuong.
Ty l phu rung hung nm Ia noI dn vIc chuyn dI Iau daI dIn fch rung |vung daf co nhung fan
cay duoc frng hay moc fu nhIn) sang cac muc dch su dung khac, bao gm Iuan canh, canh fac Iau daI, Iam
fraI chn nuI gIa suc, Iam noI dInh cu va phaf frIn co so ha fang. Nhung dIn fch rung bI pha khng bao
gm nhung khu vuc da dn cay Iay g nhung co y dInh frng IaI, Hoc nhung khu vuc da bI xung cap do vIc
kIm cuI, bI mua axf hay bI chay rung. S am bIu fhI su gIa fng dIn fch rung.
Cac s uoc fnh v dIn fch rung duoc Iay o faI IIu Sfafe of fhe WorIds Ioresfs 1997 cua IAO; faI IIu
nay cung cap fhng fIn v dIn fch duoc rung bao phu fu 1995 va mf uoc fnh da hIu chnh v dIn fch
rung bao phu nm 1990. S IIu v dIn fch rung bao phu cua cac nuoc dang phaf frIn duoc cn cu vao su
danh gIa cua fung nuoc fhuc hIn vao nhung fhoI dIm khac nhau va v vay, khI dung cho bao cao, can phaI
duoc dIu chnh fheo cac cn cu chuan cua cac nm 1990 va 1995. Su dIu chnh nay duoc fhuc hIn voI mf
m hnh v fnh frang pha rung duoc fhao ra d IIn h su fhay dI fheo fhoI gIan cua dIn fch rung bao phu
voI mf s bIn s phu nhaf dInh, frong do co su fhay dI v dan s va maf d dan s, dIn fch rung bao phu
ban dau, va vung sInh fhaI cua dIn fch rung dang duoc xem xef.
Nhung khu vuc duoc nhu nuoc buo v Ia noI dn nhung dIn fch duoc bao v hoan foan hay mf
phan rng f nhaf 1000 hecfa, duoc ch dInh Ia cng vIn quc gIa, dI fch fhIn nhIn, khu bao fn fhIn
nhIn, khu an foan cua dng fhuc vaf hoang da, canh quan frn daf IIn hoc frn bIn duoc bao v, hoc khu
bao fn khoa hoc han ch su ra vao cua dan chung. Ch s nay duoc fnh fhanh fy I phan frm cua fng dIn
fch. I voI nhung nuoc nho co dIn fch duoc bao v co fh nho hon 1000 hec fa, gIoI han nay co fh dua dn
mf su danh gIa fhap quy m va s Iuong cac khu vuc duoc bao v.
346
S IIu khng bao gm nhung dIa dIm duoc bao v fheo Iuaf phap dIa phuong hoc fnh. S IIu v dIn
fch duoc bao v duoc soan fhao fu nhIu ngun khac nhau cua Trung fam gIam saf bao fn fh gIoI |WorId
ConservafIon MonIforIng Cenfre), mf co quan hn hop cua !nIfed NafIons nvIronmenf Programme, WorId
WIde Iund for Nafure va WorId ConservafIon !nIon. o co nhung su khac nhau v dInh nghIa va cach fhuc
bao cao, nn kha nng so sanh gIua cac nuoc Ia han ch. Cng fhm vao nhung van d ay Ia s IIu fhu fhap
duoc IaI bao gm nhung fhoI ky khac nhau. NgoaI ra, ch dInh mf vung daf Ia mf khu vuc duoc bao v
khng nhaf fhIf co nghIa Ia su bao v do co hIu Iuc.
Bang 10. S dung nng lng va kh thai
Su dung nng luong cho muc dIch thuong mu Ia noI dn su fIu fhu d fhay, bng san Iuong ban dIa
cng voI Iuong nhap khau va fhay dI v du fru, fru dI Iuong xuaf khau va nhIn IIu cung cap cho fau fhuy
va may bay dung frong van faI quc f. Co quan nng Iuong quc f | IA) va an fhng k IIn hop quc
|!NS) bIn soan cac s IIu v nng Iuong. Cac s IIu cua IA v cac nuoc khng phaI fhanh vIn cua T
chuc hop fac va phaf frIn kInh f |OC) duoc cn cu frn nhung s IIu v nng Iuong quc gIa da duoc
dIu chnh cho phu hop voI nhung cau hoI dIu fra hang nm ma chnh phu cac nuoc fhanh vIn OC da
fra IoI. Cac s IIu cua !NS duoc bIn soan chu yu fu cac cau fra IoI cho nhung cau hoI dIu fra guI dn cac
chnh phu cac nuoc, duoc b sung bng nhung an pham fhng k quc gIa chnh fhuc va nhung s IIu cua
cac f chuc IIn chnh phu. KhI khng co cac s IIu chnh fhuc, !NS dua ra cac uoc fnh dua vao cac faI IIu
chuyn mn va fhuong maI. Su da dang cua cac ngun anh huong dn kha nng so sanh s IIu cua cac nuoc
voI nhau.
Su dung nng Iuong cho muc dch fhuong maI Ia noI dn vIc su dung nng Iuong ban dau frong nuoc
fruoc khI co su chuyn hoa sang cac ngun nng Iuong dung cho cac muc dch cuI cung khac |nhu dIn nng
va cac san pham dau mo fInh ch). No bao gm nng Iuong fu cac chaf co fh faI fao va cac chaf ph fhaI co
fh df chay. MoI hnh fhuc nng Iuong fhuong maI - nng Iuong va dIn nng ban dau - du duoc chuyn
fhanh duong Iuong dau mo. chuyn dIn nng haf nhan sang duong Iuong dau mo, mf hIu nng nhIf
duoc gIa dInh Ia 33%; dI voI fhuy dIn hIu nng duoc gIa dInh Ia 100%.
GDP trn 1 don vj nng luong su dung Ia s uoc fnh bng !S fng san pham quc nI fhuc f
|fheo muc gIa 1995) fnh fheo mI kIIgam duong Iuong dau mo cua vIc su dung nng Iuong cho muc dch
fhuong maI.
Nhp khu nng luong rong duoc fnh bng cach Iay Iuong su dung nng Iuong fru dI san Iuong) faf
ca du duoc fnh bng duong Iuong dau mo. au am cho fhay nuoc do Ia nuoc xuaf khau rong.
Luong khI thu CO
2
Ia s do Iuong kh cacbnIc fhaI ra fu vIc df cac nhIn IIu hoa fhach va san
xuaf xI mng. Iuong nay gm co kh cacbnIc duoc fhaI ra khI df nhIn IIu dang rn, Iong va kh va kh daf
bung chay. Trung fam phan fch fhng fIn v kh cacbnIc |CIAC), df duoI su bao fro cua nng Iuong
My, fnh foan Iuong kh cacbnIc fhaI ra fu con nguoI . Nhung fnh foan nay duoc Iay o cac s IIu v su dung
nhIn IIu hoa fhach, cn cu vao Tap hop du IIu v nng Iuong fh gIoI cua !NS, va fu s IIu v san xua f
xI mng frn fh gIoI , cn cu vao Tap hop du IIu v san xuaf xI mng cua Cuc khaI khoang My. Hng nm,
CIAC fnh foan IaI foan b cac s IIu fheo fhoI gIan fu 1950 dn nay, dua vao nhung kf qua nghIn cuu
gan day nhaf cua no va nhung hIu chnh moI nhaf frong co so du IIu cua no. Cac uoc fnh nay khng bao
gm cac nhIn IIu cap cho fau fhuy va may bay dung frong van faI quc f, v kho xac dInh duoc fheo fung
phan s nhIn IIu nay gIua nhung nuoc duoc IoI fu dIch vu van faI noI frn.
Bang 11. Tng trng kinh t
Tng sun phm quc n (GDP) Ia fng gIa frI gIa fng, fheo gIa nguoI mua, do faf ca cac nha san xuaf Ia
nguoI fhuong fru va khng fhuong fru frong mf nuoc fao ra frong nn kInh f, cng voI baf cu IoaI fhu nao
va fru dI baf cu IoaI fro cap nao khng duoc fnh frong gIa frI san pham. No duoc fnh ma khng khau fru su
347
maf gIa cua nhung faI san ch fao hay su can kIf va xung-cap cua faI nguyn fhIn nhIn. CIa frI gIa fng
Ia san pham rong cua mf khu vuc sau khI da cng moI IoaI san Iuong va fru dI cac dau vao frung gIan. Xuaf
xu cng nghIp cua gIa frI gIa fng duoc xac dInh boI f chuc Phan IoaI cng nghIp fIu chuan quc f
|InfernafIonaI Sfandard IndusfrIaI CIassIfIcafIon -ISIC), Ian sua dI fhu haI.
Ch s gum phut ngm GDP phan anh nhung fhay dI v gIa dI voI faf ca cac hang muc hang hoa
co nhu cau cuI cung, nhu fIu dung cua chnh phu, hnh fhanh vn va mau dIch quc f, cung nhu fhanh
phan chnh Ia fIu dung cuI cung cua fu nhan. Ch s nay duoc Iay fheo dang fy suaf cua gIa hIn faI CP
fheo gIa c dInh. Ch s gIam phaf CP cung co fh duoc fnh foan fhng nhu mf ch s gIa ca Iaspeyres ma
frong do cac frong s Ia nhung s Iuong dau ra cua gIaI doan co so.
Gu trj gu tng nng nghp fuong ung voI nhom cac 11-13 ISIC va bao gm ca Iam nghIp va ngu
nghIp. CIa frI gIa fng cng nghIp bao gm cac khu vuc sau day: khaI khoang |cac nhom 10-14 ISIC),ch
fao |cac nhom 15-37 ISIC), xay dung |nhom 45 ISIC) va cung ung dIn, kh df va nuoc |cac nhom 40 va 41
ISIC). CIa frI gIa fng dIch vu fuong ung voI cac nhom 50-96 ISIC.
Xut khu hung hou vu djch vu fh hIn gIa frI cua faf ca hang hoa va dIch vu fhI fruong duoc cung
cap cho phan con IaI cua fh gIoI. uoc fnh vao do Ia gIa frI cua hang hoa, cuoc ph, bao hIm, du IIch va cac
dIch vu phI yu f san xuaf khac. Thu nhap v yu f san xuaf va faI san |fruoc day goI Ia dIch vu yu f) nhu
fhu nhap fu dau fu, IaI suaf va fhu nhap v Iao dng khng duoc fnh vao. Va nhung fhanh foan chuyn
khoan cung vay.
Tng du tu quc n gm nhung kInh ph cng fhm vao faI san c dInh cua nn kInh f cng voI
nhung fhay dI Ian cuI cung frong muc d cua kf qua kIm k. Nhung khoan b sung vao faI san c dInh,
bao gm nhung vIc mo mang daf |hang rao, muong mang, ranh fhoaf nuoc, v.V.); cac khoan mua nha may,
may moc va fhIf bI; va vIc xay dung nha cua, duong sa, duong sf, v.V., bao gm cac khu nha fhuong maI
va cng nghIp, vn phong, nha fruong bnh vIn va cac khu dan cu cua fu nhan. Cac khoan kIm k Ia
nhung muc hang hoa fn kho do cac hang duy fr d dap ung nhung bIn dng fam fhoI khng Iuong fruoc
frong san xuaf hay doanh s.
Ty I fng fruong Ia cac s bnh quan hang nm duoc fnh foan bng cach su dung cac s IIu v gIa ca
c dInh frong fIn f dIa phuong. Ty I fng fruong cho cac nhom khu vuc va fhu nhap duoc fnh foan sau khI
chuyn dI cac dng fIn dIa phuong sang !S fheo fy gIa hI doaI chnh fhuc bnh quan do IMI bao cao cho
nm do, hoc dI khI co su dung cac nhan f chuyn dI co kha nng fhay fh nhau do Nhom du IIu phaf
frIn |eveIopmenf a fa Croup) cua Ngan hang fh gIoI xac dInh. Cac phuong phap fnh foan fy I fng
fruong va cac nhan f chuyn dI co kha nng fhay fh nhau duoc mIu fa frong muc Nhung phuong phap
fhng k duoI day. bIf fhm fhng fIn v vIc fnh foan CP va cac fhanh phan khu vuc cua no, xem
chu fhch ky fhuaf cho bang 12.
Bang 12. C cu san lng
Tng sun phm quc n Ia fng s cac gIa frI gIa fng cua faf ca nhung nguoI san xuaf frong nn kInh f
|xem chu fhch ky fhuaf cho bang 1 1 d co nhung dInh nghIa va dInh nghIa chI fIf hon v gIa frI gIa fng
frong nng nghIp, cng nghIp, ch fao va dIch vu). K fu nm 1968, H fhng fhng k k foan kInh f quc
dan |Sysfem of NafIonaI Accounfs - SNA) cua IIn hop quc da yu cau cac uoc fnh CP fheo xuaf xu nganh
phaI duoc xac dInh gIa frI fheo hoc Ia muc gIa co so |khng k nhung khoan fhu gIan fhu dI voI cac yu f
san xuaf), hoc Ia muc gIa cua cac nha san xuaf |bao gm cac khoan fhu danh vao yu f san xuaf, IoaI fru
nhung khoan fhu gIan fIp danh vao dau ra cuI cung). Tuy nhIn, mf s nuoc bao cao cac s IIu nhu vay
o muc gIa cua nguoI mua - muc gIa ma faI do cac hanh vI ban cuI cung duoc fhuc hIn - va dIu nay co fh
anh huong dn cac uoc fnh v phan phI san Iuong. CP fng cng nhu duoc frnh bay frong bang nay duoc
do fnh fheo muc gIa cua nguoI mua. Cac fhanh phan CP duoc do fnh fheo muc gIa co so.
Trong s nhung kho khn ma cac co quan bIn soan cac s IIu fhng k k foan kInh f quc dan gp
phaI co muc d cua hoaf dng kInh f chua duoc bao cao day du frong nn kInh f khng chnh fhuc, hay nn
348
kInh f phu. TaI cac nuoc dang phaf frIn, mf fy frong Ion cua san Iuong nng nghIp hoc Ia khng duoc
dem frao dI |boI v no duoc su dung frong pham vI h gIa dnh), hoc Ia khng duoc dem ban Iay fIn. Cac
gIao dIch faI chnh cung chua duoc ghI chep day du. San xuaf nng nghIp fhuong phaI duoc uoc fnh gIan
fIp, su dung mf fap hop cac phuong phap IIn quan dn cac uoc fnh nhan f dau vao, san Iuong va dIn
fch canh fac.
Se Ia Iy fuong nu san Iuong cng nghIp duoc do fnh fhng qua cac cuc dIu fra va khao saf fhuong
xuyn v cac cng fy. Nhung o hau hf cac nuoc dang phaf frIn, nhung cuc khao saf nhu vay khng duoc
fIn hanh fhuong xuyn va nhanh chong bI Iac hau, v vay cac kf qua phaI duoc ngoaI suy. VIc Iua chon
don vI khao saf mau, ma dI fuong Iua chon co fh Ia doanh nghIp |noI ma nhung cau fra IoI co fh dua vao
s sach faI chnh) hoc f chuc |noI ma cac don vI san xuaf co fh duoc ghI chep mf cach rIng re), cung anh
huong dn chaf Iuong cua s IIu. Hon nua, phan Ion san xuaf cng nghIp duoc f chuc khng phaI frong cac
cng fy, ma frong cac du an kInh doanh khng nm frong doan fh hoc do nguoI so huu dIu hanh, ma cac
cuc khao saf nhm vao khu vuc chnh fhuc khng fh vuon foI d co duoc kf qua. Tham ch, o nhung nganh
cng nghIp Ion, noI fhuong xuyn co nhIu cuc khao saf hon, vIc frn fhu mn baI va cac IoaI fhu khac
da gIam bof gIa frI gIa fng frong cac uoc fnh. Cac van d nhu vay fro nn nghIm frong hon khI ma cac nuoc
chuyn fu kIm soaf nha nuoc v cng nghIp sang Iam n fu nhan, boI v cac cng fy moI dI vao IInh vuc
kInh doanh va ngay cang co nhIu cng fy Iau doI khng bao cao. Theo dung fInh fhan cua SNA, san Iuong
nn bao gm faf ca cac hoaf dng khng duoc bao cao nhu vay, cung nhu gIa frI cua cac hoaf dng baf hop
phap va cac hoaf dng quy m nho, khng chnh fhuc va khng duoc ghI chep khac. S IIu v cac hoaf dng
nay can duoc fhu fhap bng cach su dung nhung fhu fhuaf, chu khng phaI nhung cuc khao saf fhng
fhuong.
TaI cac khu vuc chIu su chI phI cua nhung f chuc va doanh nghIp Ion, s IIu v san Iuong, vIc Iam
va muc Iuong fhuong sn co va dang fIn cay. Nhung frong khu vuc dIch vu, dI khI raf kho xac dInh nhung
cng nhan Iam rIng va cac doanh nghIp co mf nguoI, v nhung dI fuong nay fhuong khng quan fam Im
dn vIc fra IoI cac cau hoI khao saf, chu chua noI dn vIc bao cao day du v fhu nhap. Nhung van d nay
cang fro nn fram frong hon khI co nhIu hnh fhuc hoaf dng kInh f khng duoc ghI chep, k ca cng vIc
ma phu nu va fre em fhuong Iam d nhan Iay dng Iuong khng dang k, hoc fham ch khng duoc fra
Iuong. Mun bIf fhm v cac van d gp phaI khI su dung cac s IIu fhng k k foan kInh f quc dan, xem
SrInIvasan |1994) va Hesfon |1994) frong phan Cac ngun du IIu.
Bang 13. C cu cu
Tu dung tu nhn Ia gIa frI fhI fruong cua faf ca moI hang hoa va dIch vu, k ca hang hoa su dung Iau daI
|nhu xe hoI, may gIf va may fnh gIa dnh) ma cac h gIa dnh va cac fh ch phI IoI nhuan mua hay nhan
duoc, voI fnh chaf Ia fhu nhap o dang hIn vaf. No khng fnh dn vIc mua nha, nhung IaI bao gm fIn
fhu dI voI nhung ngI nha ma chu so huu dang o frong do. Trn fhuc f, no co fh bao gm baf ky su khng
nhaf quan nao v fhng k frong vIc su dung cac ngun Iuc fuong ung voI vIc cung ung cac ngun Iuc.
TIu dung fu nhan fhuong duoc uoc fnh nhu mf s du con IaI sau khI Iay CP fru dI faf ca cac chI fIu
duoc bIf dn khac. HIu s nay co fh ham chua cac yu f khac nhau, fraI nguoc nhau. KhI fIu dung fu
nhan duoc fnh foan mf cach rIng re, cac cuc khao saf h gIa dnh fhuong duoc Iay Iam cn cu cho phan
Ion cac uoc fnh, co xu huong Ia nhung nghIn cuu frong fhoI doan mf nm voI pham vI bao frum raf han
ch. Nhu vay, nhung uoc fnh nay nhanh chong fro nn Iac hau va can duoc b sung bng cac frnh fu uoc
fnh fhng k dua vao gIa ca va s Iuong. Van d cang fro nn phuc fap khI ma o nhIu nuoc dang phaf frIn,
su phan bIf gIua cac khoan fIu ph cho cng vIc ca nhan va nhung fIu ph cho muc dch h gIa dnh co fh
khng ro rang.
Tng tu dung chInh phu bao gm faf ca nhung chI fIu hIn faI cho vIc mua hang hoa va dIch vu
|k ca Iuong va fIn fhuong) cua faf ca cac cap chnh quyn, khng k hau hf cac doanh nghIp cua chnh
phu. No cung bao gm hau hf nhung chI fIu cho quc phong va an nInh; mf s khoan chI fIu nay gIo day
duoc coI Ia mf phan cua khoan dau fu.
349
Tng du tu quc n gm nhung kInh ph cng fhm vao faI san c dInh cua nn kInh f cng voI
nhung fhay dI Ian cuI cung frong muc d cua kf qua kIm k. V dInh nghIa faI san c dInh va bang kIm
k, xem chu fhch ky fhuaf cho bang 11. Theo cac huong dan cua SNA da sua dI |1993), fng dau fu quc nI
cung bao gm cac khoan chI fIu vn cho cac f chuc co chuc nng bao v duoc foan fh xa hI su dung, chng
han nhu cac fruong hoc va bnh vIn, va cho mf s hnh fhuc xay dung nha o fu nhan v muc dch gIa dnh.
Taf ca cac chI fIu cho vIc bao v khac duoc coI Ia chI fIu hIn faI.
S IIu dau fu co fh duoc uoc fnh fu cac khao saf fruc fIp v cac doanh nghIp va s sach hanh chnh
va dua vao phuong phap Iuan chuyn hang hoa, su dung s IIu fu cac hoaf dng fhuong maI va xay dung.
Chaf Iuong cua cac s IIu dau fu cng cng c dInh phu fhuc vao chaf Iuong cua cac h fhng k foan chnh
phu - fhuong raf yu kem faI cac nuoc dang phaf frIn; cac fhuoc do dau fu fu nhan c dInh dc bIf Ia cac
khoan chI vn cua cac doanh nghIp nho khng nm frong doan fh - fhuong raf khng dang fIn cay.
Cac uoc fnh v nhung fhay dI frong kIm k fhuong f khI fron ven nhung bao gm cac hoaf dng hay
hang hoa quan frong nhaf. TaI mf s nuoc, nhung uoc fnh nay duoc fhu fhap duoI dang mf s du kf hop
voI fng fIu dung fu nhan. Theo nhung quy uoc v cach fhng k k foan kInh f quc dan, can phaI co
nhung dIu chnh d Iam fng gIa frI cua cac hang muc kIm k do nhung fhay dI v gIa, nhung dIu nay
khng phaI Iun Iun duoc fhuc hIn. Trong cac nn kInh f co fy I Iam phaf cao, yu f nay co fh raf Ion.
Tng tt km quc n Ia hIu s cua CP fru dI fng fIu dung.
Xut khu hung hou vu djch vu fh hIn gIa frI cua moI hang hoa va dIch vu |bao gm van faI, du
IIch, va cac dIch vu khac nhu fruyn fhng, bao hIm va cac dIch vu faI chnh) duoc cung cap cho phan con IaI
cua fh gIoI. S IIu xuaf nhap khau duoc suu fap fu s fhu cua haI quan va fu s IIu cua can can fhanh foan
Iay fu cac ngan hang frung uong. Mc du s IIu v kIm ngach xuaf khau va nhap khau duoc Iay o muc
fhanh foan, cung cap nhung fhng s nhan dInh co d fIn cay nhaf dInh v cac gIao dIch qua bIn gIoI, song
chung co fh khng fhaf Iy fuong cho vIc danh gIa phu hop va nhung dInh nghIa mang fnh fhoI dIm v
fnh foan can can fhanh foan, hay, quan frong hon, khng phu hop voI fIu ch fhay dI so huu. |Trong
phuong phap fnh foan can can fhanh foan fheo fhng I, mf gIao dIch duoc ghI nhan Ia dIn ra khI quyn
so huu duoc chuyn qua fay nguoI khac). Van d nay da duoc coI Ia co y nghIa Ion hon voI xu huong foan cau
hoa ngay cang fng frong cng vIc kInh doanh quc f. Ca cac s IIu v haI quan Ian cac s IIu v can can
fhanh foan du khng fnh dn cac gIao dIch baf hop phap dIn ra o nhIu nuoc. Cac hang hoa ma nhung
nguoI dI IaI qua bIn gIoI dem fheo frong mf kIu bun ban con fhoI hop phap, nhung khng duoc bao cao,
co fh bop meo fhm nua cac s IIu fhng k v fhuong maI .
Cun cn ngun luc Ia kf qua cua fng kIm ngach xuaf khau hang hoa va dIch vu fru dI kIm ngach
nhap khau hang hoa va dIch vu.
Bang 14. Hoat ng tai chnh cua chnh quyn trung ng
Thu nhp tu thu hn hunh bao gm cac khoan fhu bf buc, khng duoc bu dp, khng duoc hoan fra,
do cac chnh quyn frung uong fhuc hIn d phuc vu cho cac muc dch cng cng. No gm ca IaI suaf fhu duoc
fu vIc no fhu va nhung khoan fIn phaf fhu duoc fu vIc frn hay cham np fhu, va ch ro cac khoan hoan
fra va nhung gIao dIch mang fnh hIu chnh khac.
Thu nhp ngou thu hn hunh gm nhung khoan fhu duoc dn dap va khng duoc hoan fra d
phuc vu cho cac muc dch cng cng, nhu fIn phaf, I ph hanh chnh hay fhu nhap kInh doanh fu so huu faI
san cua chnh quyn, va cac khoan fhu hIn hanh khng duoc bu dp, khng duoc hoan IaI cua chnh phu.
Hang muc nay khng bao gm cac khoan faI fro, vay no, va khoan fra no fu vIc cho vay fruoc do, fu vIc ban
cac faI san vn c dInh hay cac chung khoan, daf hay cac faI san v hnh, hay qua fng fu cac ngun phI
chnh phu cho cac muc dch xay dung co ban. Thu nhap fu fhu va fhu nhap ngoaI fhu cung fao fhanh fhu
nhap hIn hanh cua chnh phu.
350
Ch tu hn hunh bao gm cac khoan fhanh foan duoc bu dp cho cac muc dch khac ngoaI chI fIu
cho faI san vn hay cho cac hang hoa va dIch vu se duoc su dung d san xuaf fu IIu san xuaf; va bao gm cac
khoan fhanh foan khng duoc bu dp cho cac muc dch khac ngoaI vIc cho phep nhung nguoI nhan co duoc
cac faI san vn, bu dp cho nguoI nhan v su fhIf haI hay hu haI v faI san vn, hoc fng vn faI chnh cua
nguoI nhan. ChI fIu hIn hanh khng bao gm cac khoan ma chnh phu cho vay hay khoan fIn ma chnh
phu fhu IaI duoc, hay vIc chnh phu co duoc c phan khng IaI c dInh cho cac muc dch chnh sach cng
cng.
Ch tu vn Ia chI fIu d co duoc cac faI san vn c dInh, daf daI, faI san v hnh, chung khoan chnh
phu va cac faI san phI quan su, phI faI chnh. Cac khoan faI fro vn cung duoc fnh vao day.
Tng thm hut/thng du Ia khoan fhu nhap hIn hanh, fu vn va cac khoan faI fro chnh fhuc nhan
duoc, fru dI fng chI fIu va s vay no rI fru dI s vay no da duoc hoan fra.
Ch tu cho hung hou vu djch vu bao gm faf ca cac khoan fhanh foan cua chnh phu d dI Iay cac
hang hoa va dIch vu, k ca Iuong va fIn fhuong.
Ch tu cho cuc djch vu xu h bao gm nhung chI fIu v y f, gIao duc, nha cua, phuc IoI, an nInh
xa hI va fIn nghI cng dng. ChI fIu nay cung bao gm khoan bu dp cho khoan maf dI do m dau va
fhuong faf fam fhoI; cac khoan fhanh foan cho nguoI gIa, nguoI fan faf vInh vIn va fhaf nghIp; cho gIa
dnh, san phu, va fIn cap phaf cho fre em; chI ph cho cac dIch vu phuc IoI nhu chm soc nguoI cao fuI,
nguoI fan faf va fre em. NhIu khoan chI fIu IIn quan dn bao v mI fruong, nhu chng nhIm, cung cap
nuoc, v sInh va fhu Iuom rac cung duoc dua vao IoaI nay, nhung khng fh nhan bIf duoc.
S IIu v fhu va chI cua chnh phu do IMI fhu fhap fhng qua cac bang cau hoI duoc phaf cho chnh
phu cac nuoc fhanh vIn, va do ca OC fhu fhap.
NoI chung, dInh nghIa v chnh phu khng bao gm cac doanh nghIp nha nuoc phI faI chnh va cac co
quan faI chnh cng cng |nhu ngan hang frung uong). Mc du IMI da co nhung n Iuc nhm h fhng hoa
va fIu chuan hoa vIc fhu fhap cac s IIu v faI chnh cng cng, song cac s IIu fhng k v faI chnh cng
cng fhuong khng hoan chnh, va do do khng co kha nng so sanh. Pham vI bao quaf chua day du cua s
IIu fhng k khIn khng fh dua ra duoc cac s IIu duoI cap quc gIa, Iam cho nhung so sanh fIm fang
gIua cac nuoc khng co fnh xac fhuc.
Tng chI fIu cua chnh quyn frung uong nhu duoc nu frong NIn gIam fhng k faI chnh chnh phu
cua IMI Ia mf fhuoc do han ch hon v fIu dung cua chnh quyn frung uong so voI nhung s IIu duoc nu
frong fhng k k foan kInh f quc dan, v no khng k dn chI fIu cho fIu dung cua chnh quyn bang va
chnh quyn dIa phuong. ng fhoI quan dIm cua IMI v chI fIu cua chnh quyn frung uong mang nghIa
rng hon so voI dInh nghIa frong fhng k k foan kInh f quc dan, v no bao gm ca fng dau fu quc nI va
cac khoan fhanh foan chuyn khoan cua chnh phu.
Tnh hnh faI chnh cua chnh quyn frung uong co fh d cap mf frong haI khaI nIm v k foan: hop
nhaf hoc ngan sach. I voI hau hf cac nuoc, s IIu faI chnh cua chnh quyn frung uong duoc hop nhaf
vao mf bao cao, nhung dI voI cac nuoc khac, ch co fh co nhung bao cao ngan sach cua chnh quyn frung
uong. Cac s IIu v ngan sach do cac nuoc bao cao duoc ghI frong ang fap hop du IIu nguyn fhuy frong
Cac ch s v fnh hnh phaf frIn fh gIoI 1999. o cac bao cao v ngan sach khng nhaf fhIf bao gm faf
ca cac don vI cua chnh quyn frung uong, nn buc franh ma chung cung cap v cac hoaf dng cua chnh
quyn frung uong fhuong khng foan dIn. Mf van d mau chf Ia vIc khng dua duoc vao nhung gIao dIch
chuan faI chnh cua ngan hang frung uong. ThIf haI cua ngan hang frung uong do cac hoaf dng fIn f va
vIc cap fIn cho cac khoan fro cap co fh dan dn nhung fham huf chuan faI chnh dang k. Nhung fham
huf nhu vay cung co fh sInh ra fu cac hoaf dng cua cac cap frung gIan faI chnh khac, nhu cac fhIf ch faI
chnh phaf frIn cng cng. Cac khoan no df xuaf cua chnh phu d fhanh foan nhung chuong frnh Iuong
huu va bao hIm khng co ngan quy, cung khng co frong cac du IIu nay.
351
Bang 15. Tai khoan vang lai trong can cn thanh toan va d tr quc t
Xut khu hung hou vu djch vu va nhp khu hung hou vu djch vu bao gm faf ca nhung gIao dIch
gIua nhung nguoI fhuong fru cua mf nuoc va phan con IaI cua fh gIoI, IIn quan dn su fhay dI quyn so
huu hang hoa noI chung, cac hang hoa duoc guI d ch bIn va hang sua chua, vang o dang phI fIn f va cac
dIch vu.
Thu nhp rong Ia noI dn khoan bu dp ma nhung nguoI Iao dng kIm duoc frong mf nn kInh f
khac voI nn kInh f frong do ho fhuong fru, cho cng vIc ma ho Iam va duoc fhanh foan boI mf nguoI
fhuong fru cua nn kInh f do, va fhu nhap fu dau fu |nhung khoan fhu va fhanh foan fu dau fu fruc fIp,
dau fu gIan fIp, nhung khoan dau fu khac, va nhung khoan fhu fu faI san du fru). Thu nhap phaf sInh fu
vIc su dung nhung faI san v hnh duoc ghI IaI fheo cac dIch vu kInh doanh.
Luong chuyn khoun hn hunh thuc t bao gm nhung gIao dIch frong do nhung nguoI fhuong fru
cua mf nn kInh f cung cap hay nhan duoc hang hoa, dIch vu, fhu nhap hay cac hang muc faI chnh ma
khng co su bu dp. Taf ca cac chuyn khoan khng duoc coI Ia cac chuyn khoan vn Ia nhung chuyn
khoan hIn hanh.
Cun cn tu khoun vung lu Ia fng kIm ngach xuaf khau rong cac hang hoa va dIch vu, fhu nhap va
cac chuyn khoan hIn hanh.
Tng du tru quc t bao gm faI san vang duoI dang fIn f, cac quyn ruf vn dc bIf, cac khoan du
fru cua cac nuoc fhanh vIn IMI do IMI nm gIu, faI san ngoaI hI duoI su kIm soaf cua cac co quan fIn
f. S vang frong cac khoan du fru nay duoc dInh gIa fheo muc gIa Iondon vao cuI nm |589,50 !S mf
nxo vao nm 1980 va 287,80 !S mf nxo vao nm 1998).
Can can fhanh foan duoc chIa Iam haI nhom faI khoan. TaI khoan vang IaI ghI IaI cac gIao dIch v hang
hoa va dIch vu, fhu nhap va cac chuyn khoan hIn hanh. TaI khoan vn va faI chnh ghI IaI cac chuyn
khoan vn; vIc mua hay nhuong IaI quyn so huu cac faI san phI san xuaf, phI faI chnh |nhu bng sang
ch); Cac gIao dIch v faI san faI chnh va frach nhIm fhanh foan faI chnh. Tng du fru quc f duoc ghI
vao mf dang faI khoan fhu ba, do Ia vI fr dau fu quc f. Ioaf faI khoan nay ghI IaI du fru faI san va cac
frach nhIm fhanh foan no.
Can can fhanh foan Ia h fhng k foan kep, ch ra faf ca cac Iung hang hoa va dIch vu vao va ra khoI
mf nn kInh f, faf ca cac chuyn khoan b sung cho cac ngun Iuc fhuc f hay cac yu sach faI chnh duoc
cung cap cho hoc boI phan con IaI cua fh gIoI ma khng co mf su bu dp, nhu nhung khoan quyn bIu va
faI fro; va faf ca nhung fhay dI frong quyn yu sach cua khach hang dI voI, hoc frach nhIm phaI fhanh
foan cho, nhung nguoI khng fhuong fru; nhung khoan nay sInh ra fu nhung gIao dIch kInh f. Taf ca nhung
gIao dIch duoc ghI IaI haI Ian: mf Ian vao bn co, va mf Ian vao bn no. V nguyn fc, can can fhuc f se
Ia khng, nhung frong fhuc f fh cac faI khoan fhuong khng can dI. Trong nhung fruong hop nay co mf
Iuong muc co fac dung can dI, nghIa Ia nhung saI s va bo sof fhuc f, duoc fnh vao frong faI khoan vn va
faI chnh.
Nhung chnh Ich co fh phaf sInh frong can can fhanh foan boI v khng co mf ngun don nhaf cho
cac s IIu v can can fhanh foan va khng co cach nao d bao dam rng cac s IIu fu cac ngun khac nhau
co fh hoan foan nhaf quan voI nhau. Cac. Ngun bao gm cac s IIu v haI quan, faI khoan fIn f cua h
fhng ngan hang, s sach no nuoc ngoaI, fhng fIn do cac doanh nghIp cung cap, nhung khao saf d uoc fnh
cac gIao dIch dIch vu, va cac s sach ghI chep ngoaI hI. Nhung khac bIf v phuong phap ghI s sach - chng
han, v fhoI dIm gIao dIch, v dInh nghIa fhuong fru va so huu, v fy gIa hI doaI duoc su dung d do gIa frI
cac gIao dIch - gop phan vao nhung saI s va bo sof fhuc f. NgoaI ra, bun Iau va cac gIao dIch baf hop phap
hay chuan hop phap khac co fh khng duoc ghI chep, hoc duoc ghI chep saI Iac.
Nhung khaI nIm va dInh nghIa Iam co so cho nhung s IIu frong bang 15 duoc cn cu o Ian xuaf ban
fhu nm faI IIu S fay can can fhanh foan cua IMI. Ian xuaf ban nay da dInh nghIa IaI mf s gIao dIch ma
352
fruoc do duoc hop nhaf frong faI khoan vang IaI, nhu su mIn no, nhung chuyn khoan vn cua nguoI dI fru,
va vIn fro nuoc ngoaI cho vIc mua fu IIu san xuaf, Ia nhung chuyn khoan vn. Nhu vay, can can faI
khoan vang IaI gIo day phan anh chnh xac hon nhung khoan fhu chuyn khoan hIn hanh fhuc f bn canh
nhung gIao dIch hang hoa, dIch vu |fruoc do Ia cac dIch vu phI yu f san xuaf), va fhu nhap |fruoc do Ia fhu
nhap yu f san xuaf). NhIu nuoc van duy fr cac h fhng fhu nhap s IIu cua mnh fheo dung nhung khaI
nIm va dInh nghIa duoc nu In frong Ian xuaf ban fhu fu faI IIu nay. Nhung khI can fhIf, IMI chuyn dI
cac s IIu duoc bao cao frong cac h fhng fruoc day d cho dng b voI Ian xuaf ban fhu nm |xem ang fap
hop cac s IIu nguyn fhuy frong Cac ch s v fnh hnh phaf frIn fh gIoI 1999). Cac gIa frI duoc fnh bng
!S quy dI fheo fy gIa hI doaI fhI fruong.
Bang 16. Hoat ng tai chnh cua khu vc t nhn
u tu tu nhn bao gm cac khoan dau fu cua khu vuc fu nhan |k ca cac co quan phI IoI nhuan fu nhan)
d mo mang fhm nhung faI san quc nI c dInh cua no. KhI khng sn co cac uoc fnh fruc fIp v fng dau
fu c dInh quc nI, fh khoan dau fu nhu vay duoc uoc fnh nhu Ia su chnh Ich gIua fng dau fu quc nI
voI dau fu cng cng hop nhaf. Khng co khoan du phong nao cho su maf gIa cua cac faI san. o dau fu fu
nhan fhuong duoc uoc fnh nhu Ia su cach bIf gIua haI daI Iuong uoc fnh - dau fu c dInh frong nuoc va dau
fu cng cng hop nhaf - nn dau fu fu nhan co fh duoc Iuong gIa qua fhap hoc qua cao, va chIu anh huong
cua nhung saI sof qua fhoI gIan.
Go vn trn thj truong chung khoun |con goI Ia gIa frn fhI fruong) Ia fng s fhI gIa vn cua faf
ca cac cng fy duoc nIm yf frn fhI fruong chung khoan frong nuoc, faI do fhI gIa vn cua mI cng fy Ia gIa
c phan cua no vao cuI nm nhan voI s Iuong c phIu fn dong. ThI gIa vn, duoc frnh bay nhu mf fhuoc
do d danh gIa frnh d phaf frIn fhI fruong chung khoan cua mf nuoc, fhuong gp phaI nhung nhuoc dIm
v khaI nIm va fhng k, nhu bao cao fhIu chnh xac va cac fIu chuan k foan khac nhau.
S cng ty trong nuoc du nm yt Ia s cac cng fy fhanh Iap frong nuoc duoc nIm yf frn fhI
fruong chung khoan vao cuI nm, khng k nhung cng fy dau fu, cac quy fuong f, va cac phuong fIn dau
fu fap fh khac.
Chnh lch lu sut, con goI Ia IoI nhuan frung gIan, Ia su chnh Ich gIua IaI suaf do cac ngan hang
df ra dI voI cac khoan vay ngn han va frung han cho khu vuc fu nhan, va IaI suaf ma cac ngan hang ap
dung cho nhung khach hang fhuong fru dI voI nhung khoan fIn guI khng ky han, fIn guI co ky han va
fIn guI fIf kIm. Muc IaI suaf phaI phan anh kha nng ung pho cua cac f chuc faI chnh dI voI su canh
franh va cac bIn phap kch fhch v gIa ca. Tuy nhIn, chnh Ich IaI suaf co fh khng phaI Ia mf fhuoc do
dang fIn cay v hIu suaf cua moI h fhng ngan hang, o ch fhng fIn v IaI suaf khng duoc chnh xac, cac
ngan hang khng gIam saf duoc faf ca cac gIam dc ngan hang, hoc chnh phu df ra IaI suaf fIn guI va IaI
suaf cho vay.
TIn dung trong nuoc do khu vuc ngn hung cung cp bao gm moI fn dung danh cho cac khu vuc
khac nhau frn co so fng fh, ch fru fn dung cho chnh quyn frung uong, v day Ia fn dung rong. Khu vuc
ngan hang bao gm cac co quan fIn f, cac ngan hang fIn guI va cac f chuc hoaf dng ngan hang khac co
duoc s IIu |k ca cac f chuc khng nhan cac khoan fIn guI co fh chuyn nhuong nhung van co nhung
khoan no nhu fIn guI co fhoI han va fIn guI fIf kIm). Nhung v du v cac f chuc hoaf dng ngan hang
khac gm co cac f chuc fIf kIm va cho vay co fh chap va cac hI xay dung va cho vay.
NoI chung, cac ch s duoc bao cao o day khng bao gm day du cac hoaf dng cua khu vuc khng chnh
fhuc, vn van Ia mf ngun faI chnh quan frong faI cac nuoc dang phaf frIn.
Bang 17. Vai tro cua chnh phu trong nn kinh t
Tro cp vu cuc chuyn khoun hn hunh khuc bao gm faf ca cac chuyn khoan khng duoc bu dp,
khng duoc hoan fra frong faI khoan vang IaI cho cac doanh nghIp fu nhan va nha nuoc, va chI ph dI voI
353
cng chung frong vIc frang fraI nhung fham huf bng fIn mf frong gIao dIch dI voI nhung khoan ban ra
cho cng chung do cac doanh nghIp cua cac b frong chnh phu fhuc hIn.
Gu trj gu tng cuu cuc dounh nghp nhu nuoc duoc uoc fnh nhu Ia fhu nhap fu ban hang fru dI
chI ph dau vao frung gIan, hoc duoc fnh nhu Ia fng s cua fhng du hoaf dng |can can) cua cac doanh
nghIp nay va cac khoan fhanh foan fIn Iuong. Cac doanh nghIp nha nuoc Ia cac fhuc fh kInh f do chnh
phu so huu hoc kIm soaf, fao ra phan Ion fhu nhap fhng qua ban hang hoa va dIch vu. Inh nghIa nay
bao gm ca cac doanh nghIp fhuong maI nm duoI su ch dao fruc fIp cua mf co quan chnh phu va nhung
doanh nghIp ma frong do, chnh phu chIm da s c phan fruc fIp hay gIan fIp, fhng qua cac doanh
nghIp nha nuoc khac. No cung bao gm cac doanh nghIp nha nuoc ma frong do nha nuoc nm gIu da s c
phan. Nu nhu vIc phan phI nhung c phan con IaI nm frong pham vI kIm soaf huu hIu cua chnh phu.
Inh nghIa nay khng bao gm hoaf dng cua khu vuc nha nuoc - nhu gIao duc, cac dIch vu y f xay dung va
bao duong duong sa - Ia nhung hoaf dng duoc faI fro fheo nhung cach khac, fhuong Ia fu fhu nhap chung
cua chnh phu. o cac doanh nghIp faI chnh co fnh chaf khac, nn chung fhuong khng duoc dua vao du
IIu.
Ch tu qun su cua cac nuoc fhanh vIn T chuc HIp uoc c aI Tay uong |NATO) duoc cn cu
vao dInh nghIa cua NATO, bao gm cac chI fIu IIn quan dn quan su cua b quc phong |gm co vIc fuyn
quan, huan Iuyn, xay dung va mua quan frang, fhIf bI) va cac b phan khac. Cac khoan chI fIu co muc
dch dan su cua b quc phong khng duoc fnh foI. VIn fro quan su duoc fnh vao chI fIu cua nuoc vIn fro.
Cac khoan mua quan frang, fhIf bI, dang duoc huong fn dung, duoc ghI vao fhoI dIm dIn ra vIc no, chu
khng phaI vao fhoI dIm fhanh foan. S IIu cho cac nuoc khac fhuong bao gm nhung khoan chI fIu cua
b quc phong, khng k cac khoan chI fIu cho fraf fu va an nInh cng cng, v nhung khoan nay duoc phan
IoaI rIng.
Cac dInh nghIa v chI fIu quan su khac nhau fuy fhuc vao vIc IIu chung co bao gm nhung muc sau
day hay khng: dan phong, Iuc Iuong du bI va Iuc Iuong ym fro, Iuc Iuong canh saf va Iuc Iuong ban quan su,
cac Iuc Iuong co muc dch kep nhu Iuc Iuong quan canh va cng an, fro cap quan su bng hIn vaf, Iuong huu
cho can b quan dI va nhung dong gop cho an nInh xa hI duoc fhanh foan fu phan nay sang phan khac cua
chnh phu. S IIu chnh fhuc cua chnh phu co fh bo sof mf s khoan chI fIu quan su, nguy frang vIc cap
faI chnh fhng qua cac faI khoan nm ngoaI ngan sach, hoc vIc su dung khng bao cao nhung khoan fhu
nhap ngoaI hI, hoc khng bao gm vIn fro quan su hay nhap khau b maf frang fhIf bI quan su. Ch fIu
hIn hanh co kha nng duoc bao cao nhIu hon Ia chI fIu xay dung co ban. Trong mf s fruong hop, co fh
co duoc uoc fnh chnh xac hon cho chI fIu quan su bng cach cng gIa frI cua nhung khoan nhap khau vu
kh uoc fnh voI cac ch fIu quan su danh nghIa. Tuy nhIn, phuong phap nay co fh Iuong gIa qua fhap hoc
qua cao ch fIu frong mf nm cu fh nao do, v nhung khoan fhanh foan vu kh co fh khng frung khop voI
cac s IIu gIao hang.
Cac s IIu frong bang 17 duoc Iay o Co quan kIm soaf vu kh va gIaI fru quan bI My |!. S. Arms
ConfroI and Isarmamenf Agency - ACA). NIn gIam fhng k faI chnh chnh phu cua IMI Ia ngun s
IIu nguyn fhuy v chI fIu quc phong. No su dung mf dInh nghIa nhaf quan v chI fIu quc phong dua
vao su phan IoaI chuc nng chnh phu cua IIn hop que va dua vao dInh nghIa cua NATO. IMI kIm fra cac
s IIu v chI fIu quc phong d dI dn kha nng nhaf quan rng raI voI cac s IIu kInh f vI m khac duoc
bao cao cho IMI, nhung khng phaI Iun Iun co kha nng bao dam fnh chnh xac va foan dIn cua cac s
IIu. Hon nua, pham vI bao frum daf nuoc gp kho khn boI nhung cham fr hoc khng fhuc hIn bao cao
s IIu. Nhu vay, hau hf cac nha nghIn cuu b sung cho cac s IIu cua IMI bng nhung danh gIa dc Iap
v chI fIu quan su cua cac f chuc nhu ACA, VIn nghIn cuu hoa bnh quc f . SfockhoIm, va VIn nghIn
cuu chIn Iuoc quc f. Tuy nhIn, nhung co quan nay chu yu dua vao bao cao cua cac chnh phu, vao nhung
uoc fnh fnh bao maf v chaf Iuong khac nhau, vao cac ngun ma ho khng fIf I hoc khng fh fIf I va
vao nhung an pham cua nhau.
unh gu ru ro CRG tng hop Ia ch s fng fh duoc Iay o faI IIu Huong dan quc f v ruI ro cua
fung nuoc |InfernafIonaI Counfry RIsk CuIde -ICRC) va cn cu vao 22 fhanh phan cua ruI ro. ICRC cua
354
Nhom PRS fhu fhap fhng fIn v fung fhanh phan, fap hop nhung fhanh phan do vao fhanh ba IoaI Ion
|chnh frI, faI chnh va kInh f), va fnh ra mf ch s danh gIa ruI ro duy nhaf, fu dIm 0 dn dIm 100. Im
duoI 50 fh hIn d ruI ro raf cao, va dIm frn 80 fh hIn d ruI ro raf fhap. Cac dIm danh gIa duoc cap
nhaf hng fhang.
unh gu tIn dung cua Nhu du tu th ch cho dIm fu 0 dn 100 kha nng vI uoc cua mf nuoc. Mf
con s cao fh hIn kha nng vI uoc fhap. anh gIa fn dung nha dau fu fh ch dI voI fung nuoc duoc cn
cu vao fhng fIn nhung ngan hang quc f hang dau cung cap. Nhung cau fra IoI duoc gIa quyn bng canh
su dung mf cng fhuc gan mf fam quan frong cao hon cho nhung cau fra IoI cua nhung ngan hang co fam
hoaf dng quc f Ion hon va cac h fhng phan fch fung nuoc hIn daI hon.
VIc danh gIa ruI ro co fh mang fnh chu quan raf cao, phan anh nhung nhan fhuc khng phaI bao gIo
cung bao ham foan dIn duoc fnh hnh fhuc fIn cua mf nuoc. Nhung nhung nhan fhuc chu quan nay Ia
mf fhuc f ma cac nha hoach dInh chnh sach phaI duong dau frong mI fruong ma ho fao ra cho cac Iung
vn fu nhan nuoc ngoaI vao. Nhung nuoc nao khng duoc cac co quan danh gIa ruI ro - fn dung cho dIm ff
fhuong khng hap dan duoc cac Iung vn fu nhan da duoc dng ky. Nhung dIm danh gIa ruI ro frnh bay
o day khng duoc Ngan hang fh gIoI ph chuan, nhung van duoc dua vao v kha nng huu ch frong phan
fch cua chung.
Thu sut bn t cuo nht Ia muc cao nhaf frong bang IIf k cac muc fhu duoc ap dung cho fhu
nhap chIu fhu cua cac ca nhan va cng fy. ang nay cung frnh bay nguong fhu nhap, ma frn nguong do
fh muc fhu suaf bIn f cao nhaf duoc ap dung cho cac ca nhan.
Cac h fhng fhu fhu fhuong phuc fap, chua dung nhIu khoan mIn fru, phaf, va nhung cng cu khac
anh huong dn fy I danh fhu, va nhu vay anh huong dn cac quyf dInh cua cng nhan, nha quan Iy, nha
doanh nghIp, nha dau fu va nguoI fIu dung. Mf anh huong co fam quan frong fIm fang dI voI ca nha
dau fu frong nuoc Ian nha dau fu quc f Ia fnh Iuy fIn cua ch d fhu, nhu duoc phan anh frong fhu suaf
bIn f cao nhaf dI voI fhu nhap cua ca nhan va cng fy. Thu suaf bIn f ca nhan fhuong chIu fheo fhu
nhap cua vIc Iam. I voI mf s nuoc, fhu suaf bIn f cao nhaf con Ia fhu suaf co ban hay fhu suaf
fhng nhaf, va moI khoan fhu phu fhu, khau fru khac va nhung khoan fuong fu co fh duoc ap dung.
Bang 18. Nng lng va vn tai
Tu thu tInh theo du nguo do san Iuong cua cac nha may dIn va cac nha may san xuaf dIn va hoI
nong kf hop, fru dI fn fhaf frong phan phI va vIc su dung cua ban fhan cac nha may dIn nay. Tn tht
trong phn ph vu chuyn tu dn nng do nhung fn fhaf xay ra gIua cac ngun cung ung va cac dIm
phan phI, va frong qua frnh phan phI cho nguoI fIu dung, k ca vIc n cp dIn.
Cac s IIu v san xuaf va fIu dung dIn nng duoc Co quan nng Iuong quc f |IA) fhu fhap fu cac
co quan nng Iuong quc gIa va duoc dIu chnh d dap ung cac fIu chuan quc f. Chng han, da co nhung
dIu chnh d fnh dn ca nhung co so ma, ngoaI cac hoaf dng chnh cua chung, con san xuaf hoan foan hay
mf phan cho ban fhan cac co so ay su dung. TaI mf s nuoc, san Iuong dIn do cac h gIa dnh va cac doanh
nghIp nho fu san xuaf Ia dang k, v nhung h gIa dnh va nhung doanh nghIp ay o xa xI heo Ianh, hoc
v cac ngun dIn cng cng khng dang fIn cay, va nhung dIu chnh nay co fh khng phan anh fhoa dang
san Iuong fhuc f.
Mc du fIu dung faI ch va fn fhaf frong chuyn faI khng duoc fnh chung vao, song fIu dung dIn
nng fhuong bao gm fIu dung cua cac fram b fro, fn fhaf cua nhung don vI chuyn faI dIn duoc coI Ia
mf b phan khng fh fhIu cua nhung fram nay, va dIn nng duoc san xuaf boI nhung fram bom. No bao
gm dIn nng duoc san xuaf ra boI faf ca cac ngun nng Iuong nguyn sInh - fhan, dau mo, kh df, haf
nhan, fhuy dIn, dIa nhIf dIn, gIo, fhuy frIu va song, va cac ngun nng Iuong d nhay co fh phuc hI -
o nhung noI co fh fhu fhap duoc s IIu. Ca cac s IIu v san xuaf Ian fIu dung du khng phan anh d fIn
cay cua vIc cung ung, bao gm fan s xuaf hIn vI pham, hong hoc va cac yu f faI.
355
uong tru nhuu Ia duong da duoc fraI nhua duong hay fraI bng nhung vaf IIu Iam duong fuong fu
Hung hou vn chuyn bng duong b Ia khI Iuong hang hoa duoc van chuyn bng cac IoaI xe duong
b, duoc do bng frIu fan nhan voI s kIImef dI chuyn. Hung hou vn chuyn bng duong st do s
fan hang hoa duoc van chuyn nhan voI s kIImef dI chuyn fnh fheo mI frIu d Ia CP duoc fnh fheo
PPP. Hunh khuch vn chuyn bng duong khng bao gm s hanh khach frn ca cac fuyn chuyn cho
hanh khach frong nuoc va quc f.
Cac s IIu v hau hf cac nganh cng nghIp van faI khng co kha nng so sanh quc f, boI v khng
gIng cac s fhng k v nhan khau, cac faI khoan fhu nhap quc dan va cac s IIu mau dIch quc f, vIc
fhu fhap s IIu v co so ha fang da khng duoc chuan hoa quc f. S IIu v duong b duoc fhu fhap boI
IIn doan duong b quc f |InfernafIonaI Road IederafIon - IRI), va s IIu v van faI hang khng duoc fhu
fhap boI T chuc hang khng dan dung quc f |InfernafIonaI CIvII AvIafIon OrganIzafIon - ICAO). Cac hI
duong b quc gIa Ia cac ngun nguyn fhuy cho s IIu cua IRI; o nhung nuoc nao khng co nhung hI nhu
vay, hoc co nhung khng phu hop fh IRI fIn hanh fIp xuc voI nhung co quan khac nhu ban quan Iy duong
b, b gIao fhng van faI hay cng chnh, hoc cac co quan fhng k frung uong. o do, s IIu fhu fhap duoc
co chaf Iuong khng dng du.
Bang 19. Lin lac, thng tin, va khoa hoc - cng ngh
Buo hung nguy Ia s ban duoc phan phaf cua nhung fo bao xuaf ban f nhaf bn Ian mf fuan, frn mf
nghn dan. S muy thu thunh Ia s Iuong uoc fnh cac may fhu fhanh duoc dung d nhan song phaf fhanh
cho quang daI cng chung, frn mf nghn dan. S IIu v haI ch s nay duoc fhu fhap o nhung khao saf
fhng k cua !NSCO |T chuc vn hoa, gIao duc va khoa hoc cua IIn hop quc). TaI mf s nuoc, cac dInh
nghIa, phan IoaI va phuong phap IIf k khng hoan foan phu hop voI cac fIu chuan cua !NSCO. Chng
han, mf s nuoc bao cao s Iuong phaf hanh cua bao hang ngay Ia s ban duoc In ra, chu khng phaI s ban
duoc phan phaf. NgoaI ra, nhIu nuoc ap dung vIc fhu I ph su dung may fhu fhanh d gIup frang fraI cho
dIch vu phaf fhanh cng cng, do vay khng khuyn khch nhung nguoI co daI fhu fhanh cng nhan Ia mnh
co may. o nhung van d nay va nhung van d khac v fhu fhap s IIu, cho nn nhung uoc fnh v s Iuong
bao va daI fhu fhanh co d fIn cay raf khac nhau va can duoc dIn gIaI mf cach fhan frong.
S muy thu hInh Ia s Iuong uoc fnh cac may fhu hnh dang duoc su dung. S IIu v may fhu hnh
duoc cung cap cho HIp hI vIn fhng quc f |InfernafIonaI TeIecommunIcafIon !nIon - IT!), fhng qua
cac bang cau hoI hang nm duoc guI dn cac co quan phaf song quc gIa va cac hI cng nghIp. Mf s nuoc
yu cau phaI dng ky may fhu hnh. VoI fnh hnh cac gIa dnh khng dng ky mf s hay foan b s may fhu
hnh cua mnh, cho nn s IIu may fhu hnh duoc dng ky co fh chua phan anh day du s Iuong fhuc f.
S muy dn thou c djnh fnh dn faf ca cac duong dIn fhoaI nI fhIf bI cua mf khach hang voI
mang IuoI dIn fhoaI dao cng cng. S muy dn thou d dng Ia s nguoI su dung may dIn fhoaI mang
fheo nguoI da dng ky voI mf dIch vu dIn fhoaI dI dng cng cng fu dng su dung cng ngh f bao d fruy
cap h fhng dIn fhoaI dao cng cng, frn mf nghn dan. S IIu v s dIn fhoaI c dInh va dIn fhoaI dI
dng duoc IT! bIn soan fhng qua cac bang cau hoI hang nm duoc guI dn cac co quan vIn fhng va cac
cng fy dIu hanh. S IIu nay duoc b sung boI cac bao cao hang nm va cac nIn gIam fhng k cua cac b
vIn fhng, cac co quan dIu fIf, van hanh va cac hI cng nghIp.
S muy tInh cu nhn Ia s Iuong uoc fnh cac may vI fnh dc Iap duoc fhIf k cho mf nguoI duy nhaf
su dung, fnh frn mf nghn dan. !oc fnh cua IT! v s Iuong may fnh ca nhan duoc Iay o bang cau hoI
hang nm, duoc b sung bng cac ngun khac TaI nhIu nuoc, cac may fnh Ion duoc su dung rng raI, va
hang nghn nguoI su dung co fh duoc nI voI mf may fnh Ion duy nhaf; frong nhung fruong hop nhu vay,
con s v may fnh ca nhan chua phan anh duoc day du fng s nguoI su dung may vI fnh.
S muy chu trn nternet Ia s may fnh duoc nI fruc fIp voI mang IuoI foan cau; nhIu nguoI su
dung may fnh co fh fruy cap Infernef fhng qua mf may chu duy nhaf. Cac may chu duoc quy v cac nuoc
frn co so ma nuoc cua may chu, fuy dIu do khng nhaf fhIf ch rng may chu do nm frong ranh gIoI dIa
356
Iy cua nuoc do. Taf ca cac may chu khng co ma nuoc fh duoc quy v My. o Nefvork WIzards |ngun v
nhung du IIu nay faI hffp://vvv.Nv. com) da fhay dI cac phuong phap duoc su dung frong khao saf
Infernef domaIn bf dau fu fhang 7-1998, cho nn cac s IIu fh hIn o day khng fh so sanh fruc fIp duoc
voI nhung s IIu xuaf ban nm ngoaI. Khao saf moI nay duoc coI Ia dang fIn cay hon va d franh van d do
dm fhIu fhuong xay ra khI cac f chuc han ch vIc fruy cap dng fhoI fruy nap cac du IIu domaIn cua ho.
Tuy nhIn, mf s van d v do Iuong van fn faI, va do vay s Iuong may chu frn Infernef fh hIn v mI
nuoc can duoc coI Ia mf con s uoc chung.
Cuc nhu khou hoc vu ky su trong lInh vuc nghn cuu vu trn khu (R&D) Ia s Iuong nguoI
duoc dao fao d Iam vIc frong baf cu IInh vuc khoa hoc nao v mf nghIn cuu va frIn khaI chuyn nganh
|k ca nhung nguoI quan Iy); s IIu fnh frn frIu nguoI. Hau hf nhung cng vIc nhu vay doI hoI phaI hoc
xong bac daI hoc.
!NSCO fhu fhap cac s IIu v nhung nguoI Iam cng fac khoa hoc ky fhuaf va chI fIu cho R& fu
cac nuoc fhanh vIn, chu yu fu cac cau fra IoI chnh fhuc cho cac bang cau hoI cua !NSCO va fu nhung
cuc khao saf dc bIf, cung nhu fu nhung bao cao va an pham chnh fhuc, duoc b sung bng fhng fIn fu
cac ngun quc gIa va quc f khac. !NSCO hoc bao cao s Iuong co sn cac nha khoa hoc va ky su, hoc
bao cao s Iuong nguoI hoaf dng fch cuc frong nn kInh f du dIu kIn d Iam nha khoa hoc va ky su. S
IIu v s Iuong co sn fhuong duoc Iay o cac cuc dIu fra dan s va fhuong khng co fnh kIp fhoI bng cac
s do v s dan hoaf dng fch cuc frong nn kInh f. !NSCO b sung cho nhung s IIu nay bng cac uoc
fnh v s Iuong cac nha khoa hoc va ky su du fIu chuan fhng qua vIc fnh s Iuong nhung nguoI hoan
fhanh cap gIao duc fheo frnh d 6 va 7 cua ISC |InfernafIonaI Sfandard CIassIfIcafIon of ducafIon -
Phan IoaI gIao duc fIu chuan quc f). S IIu v cac nha khoa hoc va ky su, fhuong duoc fnh fheo s nhan
vIn fuong duong Iam fron fhoI gIan, khng fh fnh duoc nhung bIn dI dang k v chaf Iuong cua dao fao
va gIao duc.
Xut khu cng ngh cuo bao gm cac hang hoa duoc san xuaf boI cac nganh cng nghIp |dua vao
su phan IoaI cng nghIp cua My) dung frong 10 nganh co ch fIu cao nhaf cho R& cua mf nuoc. Cac hang
xuaf khau ch fao Ia nhung hang hoa nm frong Phan nganh fhuong maI quc f fIu chuan |Sfandard
InfernafIonaI Trade CIassIfIcafIon -SITC), ban sua dI 1, doan 5-9 |hoa chaf va cac san pham IIn quan
khac, hang ch fao co ban, cac IoaI fhuc pham ch fao, may moc va fhIf bI gIao fhng, nhung vaf pham va
hang hoa ch fao khac khng duoc phan IoaI o nhung noI khac), khng fnh muc phan IoaI 68 |kIm IoaI mau).
Xp hang nganh cng nghIp cn cu vao mf phuong phap Iuan do avIs dua ra |1982; xem Cac ngun
du IIu). Su dung ky fhuaf phan fch dau vao - dau ra, avIs uoc fnh cuong d cng ngh cua cac nganh cng
nghIp My fheo dIu kIn chI fIu cho R&, can fhIf d ch fao ra mf san pham hang hoa nhaf dInh.
Phuong phap nay xem xef chI fIu fruc fIp cho R& cua cac nha san xuaf cuI cung, cung nhu chI fIu gIan
fIp cho R& cua cac nha cung ung hang hoa frung gIan duoc su dung d fao ra hang hoa cuI cung. uoc
phan IoaI frn co so Phan IoaI fIu chuan cng nghIp cua My |!. S. Sfandard IndusfrIaI CIassIfIcafIon -
SIC), cac nganh cng nghIp duoc xp fhu hang fuong ung voI cuong d R&, va cac nhom 10 nganh hang
dau cua SIC |duoc phan IoaI o cap ba con s) duoc quy Ia cac nganh cng nghIp cng ngh cao.
dIn gIaI phuong phap phan IoaI cng nghIp cua avIs fhanh dInh nghIa v nganh cng nghIp
cng ngh cao, raga va Yeafs |1992) da su dung su fuong hop gIua phan nhom SIC va phan nhom SITC,
ban sua dI 1, do Haffer d nghI |1985). KhI chuan bI s IIu v nganh cng ngh cao, raga va Yeafs ch xem
xef cac nhom SITC |duoc phan IoaI o cap bn con s) co frong s cng ngh cao frn 50%. V du v cac mf
hang xuaf khau cng ngh cao bao gm may bay, may vn phong, duoc pham va cac dung cu khoa hoc.
Phuong phap nay dua vao mf gIa fhuyf co phan hoI phI fhuc f rng su dung nhung quan h dau vao - dau
ra cua My va cac hnh fhuc nganh cho san xuaf cng ngh cao khng gay ra su fhIn Ich khI phan IoaI.
S don xn cp bng sung ch duoc frnh Ia s Iuong cac faI IIu duoc phaf hanh boI mf co quan
chnh phu, mIu fa moI phaf mInh va Iap ra mf vI fh phap Iy ma fheo do phaf mInh duoc cap bng fhuong
ch co fh duoc khaI fhac |ch fao, su dung, ban, nhap khau) boI, hoc duoc su cho phep cua nguoI phaf mInh.
357
ao v phaf mInh nm frong khoang fhoI gIan han ch |fhuong Ia 20 nm k fu ngay np don xIn cap bng
sang ch). Thng fIn v cac don xIn cap bng sang ch duoc frnh, duoc nu mf cach rIng re gIua nhung dI
fuong fhuong fru va khng fhuong fru cua mf nuoc. S IIu v s bng sang ch duoc Iay o T chuc so huu
fr fu fh gIoI |WorId InfeIIecfuaI Properfy OrganIzafIon - WIPO). T chuc nay uoc fnh rng dn cuI 1996,
co khoang 3,8 frIu bng sang ch co hIu Iuc frn fh gIoI.
Bang 20. Mu dch toan cu
Xut khu hung hou cho bIf gIa frI f.o.b |gIa gIao frn fau) fnh bng !S cua nhung hang hoa cung cap
cho phan con IaI cua fh gIoI. Nhp khu hung hou cho bIf gIa frI c.I.f |gIa dn bo, fuc gIa hang + bao hIm
+ van ph) fnh bng !S cua nhung hang hoa duoc mua fu phan con IaI cua fh gIoI. Hung ch tuo xut
nhp khu Ia noI dn nhung mf hang frong SITC muc 5 |hoa chaf), muc 6 |hang ch fao co ban), muc 7
|may moc), va muc 8 |cac hang ch fao If vf khac) khng k phan hang 68 |kIm IoaI mau) va nhom 891 |vu
kh, dan duoc). Djch vu thuong mu bao gm moI mau dIch v dIch vu, frong do co gIao fhng van faI,
fruyn fhng, va dIch vu kInh doanh, khng k cac dIch vu chnh phu - cac dIch vu nay gm co nhung dIch vu
IIn quan dn cac khu vuc chnh phu |nhu chI fIu cho cac su quan va Ianh su quan) va dn cac f chuc khu
vuc va quc f.
S IIu v hang hoa xuaf nhap khau duoc Iay fu ghI chep cua haI quan va co fh khng hoan foan phu
hop voI nhung khaI nIm va dInh nghIa chua dung frong S fay v can can fhanh foan cua IMI, Ian xuaf ban
fhu 5. CIa frI hang xuaf khau duoc ghI fheo gIa hang gIao faI bIn gIoI nuoc xuaf khau d chuyn dI, fuc gIa
f.o.b. NhIu nuoc fhu fhap va bao cao cac s IIu mau dIch bng !S. KhI cac nuoc bao cao bng dng fIn
dIa phuong fh gIa frI duoc chuyn dI fheo fy gIa chnh fhuc bnh quan cho fhoI ky do. CIa frI hang nhap
khau noI chung duoc ghI fheo gIa hang khI duoc bn nhap khau mua, cng voI van ph; cng voI bao hIm dn
bIn gIoI nuoc nhap khau, fuc gIa c.I.f. S IIu v nhap khau hang hoa duoc Iay o cung cac ngun nhu s IIu
v xuaf khau. V nguyn fc, xuaf khau va nhap khau fh gIoI phaI dng nhaf voI nhau. Tuong fu nhu vay,
xuaf khau fu mf nn kInh f can phaI ngang bng fng nhap khau cua phan con IaI cua fh gIoI fu nn kInh
f do. Nhung nhung khac bIf v fhoI dIm va dInh nghIa dan dn nhung saI Ich frong cac gIa frI duoc bao
cao o faf ca cac cap.
Cac s IIu frong bang nay do WTO bIn soan. S IIu v mau dIch hang hoa duoc Iay o NIn gIam fhng
k faI chnh quc f cua IMI, duoc b sung bng s IIu Iay o co so du IIu cua COMTRA do an fhng k
IIn hop quc |!nIfed NafIons SfafIsfIcaI IvIsIon - !NS) quan Iy, va fu cac an pham quc gIa dI voI
nhung nuoc khng bao cao voI IMI. S IIu v mau dIch hang ch fao duoc Iay o co so du IIu cua COMTRA.
KhI khng co duoc s IIu cua WTO fh nhan vIn Ngan hang fh gIoI uoc fnh phan cua hang ch fao, su
dung nhung fhng fIn moI nhaf co fh co fu co so du IIu cua COMTRA. Nhung khI co fh Iam duoc, WTO
bao cao s IIu v mau dIch hang hoa frn co so h fhng mau dIch chung, bao gm ca hang hoa nhap khau
d faI xuaf khau. HaI nn kInh f, Hng Cng |Trung Quc) va XIngapo, voI cac muc d faI xuaf khau dang
k, duoc ghI frong bang nay. Nhung hang hoa van chuyn qua mf nuoc frn duong sang nuoc khac fh
khng duoc dua vao. S IIu v mau dIch v dIch vu fhuong maI duoc Iay o co so du IIu Can can fhanh foan
cua IMI, duoc b sung bng nhung an pham quc gIa fu nhung nuoc khng bao cao voI IMI.
Bang 21 . Vin tr va cac lung tai chnh
Cuc lung vn tu nhn rong bao gm cac Iung no va phI no fu nhan. Cac Iung no fu nhan bao gm
khoan cho vay cua ngan hang fhuong maI, phIu no va cac fn dung fu nhan khac; cac Iung phI no fu nhan
Ia dau fu nuoc ngoaI fruc fIp va dau fu ngan hang c phan. u tu truc tp cuu nuoc ngou Ia Iung
dau fu fhuc f chay vao d co duoc mf IoI ch quan Iy Iau daI |10% vn frong fu cach bIu quyf hay hon)
frong mf doanh nghIp dang van hanh frong mf nn kInh f khac ngoaI nn kInh f cua nha dau fu. No Ia
fng cua cac Iung vn c phan, khoan faI dau fu IoI nhuan, cac Iung vn daI han khac, va cac Iung vn
ngn han nhu da duoc ch ra frong can can fhanh foan.
358
S IIu v dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI cn cu vao s IIu v can can fhanh foan duoc IMI bao cao,
duoc b sung boI cac s IIu v dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI fhuc f do OC va cac ngun quc gIa chnh
fhuc bao cao. Inh nghIa duoc foan fh gIoI chap nhan v dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI Ia dInh nghIa duoc
nu frong Ian xuaf ban fhu 5 S fay can can fhanh foan cua IMI |IMI 1993). OC cung da cng b mf
dInh nghIa, co fham khao y kIn cua IMI, urosfaf va IIn hop quc. o fnh da dang cua cac ngun va
nhung khac bIf v dInh nghIa va phuong phap bao cao, nn co fh khng ch co mf uoc fnh duy nhaf v
dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI cho mf nuoc, va cac s IIu co fh khng co kha nng so sanh gIua cac nuoc.
S IIu v dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI khng nu baf duoc mf buc franh foan dIn v dau fu quc
f frong mf nn kInh f. Cac s IIu Iay fu can can fhanh foan d do dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI khng
bao gm ngun vn duoc gay dung o cac nn kInh f nhan dau fu; day Ia mf ngun faI chnh quan frong cho
cac du an dau fu o mf s nuoc dang phaf frIn. Cung co su nhan fhuc ngay cang fng, rng s IIu dau fu
nuoc ngoaI fruc fIp Ia raf han ch, boI v chung ch phan anh duoc cac Iung dau fu qua bIn gIoI doI hoI su
fham gIa c phan, va khng phan anh cac gIao dIch qua bIn gIoI phI c phan, chng han nhu cac Iung hang
hoa va dIch vu frong nI b cac cng fy. Mun bIf mf su frnh bay chI fIf v cac van d s IIu xIn xem fap
1, chuong 3 Cac bang v no fh gIoI 1993-1994.
Tng no nuoc ngou Ia s no dI voI nhung nguoI khng fhuong fru phaI hoan IaI bng ngoaI f, hang
hoa hay dIch vu. ay Ia fng cng cua no cng cng, no duoc bao dam cng khaI va no fu nhan daI han khng
duoc bao dam, vIc su dung fn dung cua IMI, va no ngn han. No ngn han bao gm faf ca cac khoan no co
fh fra frong mf nm hay f hon, va IaI suaf fn dong cua no daI han. Gu trj hn tho cuu no nuoc
ngou Ia fng cng cua no nuoc ngoaI ngn han cng voI fng s da duoc chIf khau cua cac khoan fhanh
foan dIch vu no dI voI no cng cng, no duoc bao dam cng khaI va no fu nhan daI han bn ngoaI khng duoc
bao dam frong suf fhoI gIan mc no.
S IIu v no nuoc ngoaI cua cac nn kInh f fhu nhap fhap va fhu nhap frung bnh duoc Ngan hang fh
gIoI fhu fhap fhng qua h fhng bao cao cac nuoc mc no cua mnh. Cac nhan vIn Ngan hang fh gIoI fnh
foan fnh frang mc no cua cac nuoc dang phaf frIn bng cach su dung nhung bao cao sau mI Ian fIn hanh
vay, ma cac nuoc dang phaf frIn nay frnh In, v van d vay no cng cng daI han va vay no duoc bao dam
cng khaI; cac bao cao nay duoc frnh In cung voI fhng fIn v no ngn han duoc cac nuoc nay fhu fhap, hoc
duoc Iay fu cac f chuc cap fn dung fhng qua cac h fhng bao cao cua Ngan hang fhanh foan quc f va
OC. Nhung s IIu nay duoc b sung bng fhng fIn v cac khoan vay va fn dung Iay fu cac ngan hang
dIa phuong Ion va cac bao cao cho vay cua cac co quan cho vay chnh fhuc o nhung nuoc cho vay Ion, va boI
nhung uoc fnh Iay fu cac nha kInh f hoc nghIn cuu fung nuoc cu fh cua Ngan hang fh gIoI va nhan vIn
cua IMI. n canh do mf s nuoc cung cap cac s IIu v no fu nhan khng duoc bao dam. Nm 1996, 34
nuoc da bao cao no fu nhan khng duoc bao dam cua mnh cho Ngan hang fh gIoI; va da co uoc fnh dI voI
28 nuoc khac duoc bIf Ia co no fu nhan kha Ion.
CIa frI hIn fhoI cua no nuoc ngoaI cung cap fhuoc do cac khoan phaI fhanh foan cho cac dIch vu no
fhanh foan sau; fhuoc do nay co fh so sanh duoc voI cac ch s nhu CNP. No duoc fnh foan bng cach fru
chIf khau dIch vu no |IaI suaf cng voI fIn fra fheo dof) dI voI khoan no nuoc ngoaI daI han frong suf gIaI
doan mc no. No ngn han duoc dua vao gIa frI danh nghIa cua no. S IIu v no duoc fnh bng !S chuyn
dI fheo fy gIa hI doaI chnh fhuc. Ty I chIf khau ap dung cho no daI han duoc xac dInh bng dng fIn
duoc dung khI hoan fra no va dua vao cac fy I IIn quan dn IaI suaf fhuong maI cua OC. Cac khoan vay
fu Ngan hang faI fhIf va phaf frIn quc f |InfernafIonaI ank - for ReconsfrucfIon and eveIopmenf -
IR) va cac khoan fn dung fu HI phaf frIn quc f |InfernafIonaI eveIopmenf AssocIafIon - IA) duoc
chIf khau bng cach su dung fy I fham chIu dI voI cac quyn ruf dc bIf; va cac frach nhIm phaI fra no
cho IMI cung duoc fnh nhu vay. KhI fy I chIf khau Ion hon muc IaI suaf cua khoan vay, fh gIa frI hIn
fhoI fhap hon so voI gIa frI danh nghIa cua cac khoan phaI hoan fra dIch vu no fhanh foan sau.
Vn tro phut trn chInh thuc (ODA) bao gm gIa frI gIaI ngan cac khoan vay |gIa frI fhuc cua cac
khoan hoan fra vn nguyn fhuy) va gIa frI cac khoan cap fheo nhung dIu kIn uu daI cua cac co quan chnh
fhuc fhuc cac nuoc fhanh vIn !y ban vIn fro phaf frIn |eveIopmenf AssIsfance CommIffee -AC) va
359
mf s nuoc Arap d fhuc day su phaf frIn kInh f va nang cao phuc IoI o cac nn kInh f nhan OA ma
AC nhan dInh Ia dang phaf frIn. Cac khoan vay co yu f uu daI chIm hon 25% duoc gp vao OA cung
nhu fro gIup va hop fac ky fhuaf. Cung duoc gp vao OA Ia cac Iung vIn fro |gIa frI fhuc cua cac khoan
hoan fra vn) fu cac nuoc vIn fro chnh fhuc cho cac nn kInh f frong fhoI ky qua d o ng au va IIn X
|cu) va cho mf s nuoc va Ianh fh dang phaf frIn co fhu nhap cao hon fheo fIu chuan xac dInh cua AC.
Nhung khoan nay dI khI duoc noI dn nhu Ia vIn fro chnh fhuc va duoc cap fheo cac dIu kIn va dIu
khoan fuong fu nhu dI voI OA. Cac s IIu cho vIn fro voI fnh cach Ia fy frong CP duoc fnh foan bng
cach su dung gIa frI bng !S quy dI fheo fy gIa hI doaI chnh fhuc.
Cac s IIu bao gm nhung khoan vay va cap uu daI song phuong fu cac nuoc fhuc AC, cac f chuc da
phuong va mf s nuoc Arap. Chung khng phan anh khoan vIn fro ma cac nuoc nhan vIn fro cap cho
nhung nuoc dang phaf frIn khac. o do, mf s nuoc Ia nhung nuoc vIn fro fhuan |nhu Arap Xuf) IaI duoc
nu frong bang Ia nhung nuoc nhan vIn fro.
Cac s IIu khng phan bIf gIua cac fh IoaI vIn fro khac nhau |chuong frnh, du an, hay vIn fro
Iuong fhuc; h fro khan cap; h fro gn gIu hoa bnh; hay hop fac ky fhuaf), va mI IoaI hnh frong s nay co
fh co fac dng raf khac dI voI nn kInh f. Cac khoan chI fIu cho hop fac ky fhuaf khng phaI Iun dem IaI
IoI ch fruc fIp cho nuoc nhan vIn fro frong pham vI ma chung frang fraI cho nhung chI ph xay ra bn
ngoaI nuoc do, danh cho Iuong va fIn fhuong cho cac chuyn gIa ky fhuaf va cho chI ph hanh chnh cua cac
cng fy cung cap cac dIch vu ky fhuaf chuyn mn.
o s IIu vIn fro frong bang 21 cn cu vao fhng fIn fu cac nuoc vIn fro, nn chung khng nhaf quan
voI nhung fhng fIn duoc ghI boI cac nuoc nhan vIn fro frong muc can can fhanh foan; fhng fIn nay fhuong
khng fnh dn faf ca hoc mf s khoan fro gIup ky fhuaf - dc bIf, Ia nhung khoan fhanh foan cho nhung
nguoI nuoc ngoaI duoc fhuc hIn fruc fIp boI nuoc cap vIn fro. Tuong fu, vIn fro hang hoa co fh khng
phaI Iun duoc ghI frong cac s IIu v mau dIch hoc vao can can fhanh foan. Mc du nhung uoc fnh v
OA frong fhng k v can can fhanh foan frn nguyn fc khng bao gm vIn fro quan su fhuan fuy, song
su phan bIf nay dI khI khng ro rang. Inh nghIa duoc nuoc vIn fro su dung van mang fnh chaf ph bIn.
Nhng phng phap thng k
Phan nay mIu fa vIc fnh foan fy I fng fruong fheo bnh phuong nho nhaf, fy I fng fruong co s mu
|dIm cuI), h s CInI va phuong phap AfIas cua Ngan hang fh gIoI, d uoc fnh yu f chuyn dI duoc
dung d fnh CNP va CNP fnh fheo dau nguoI bng !S.
Ty I ldng lruong bnh phuong nho nh0l
Ty I fng fruong bnh phuong nho nhaf duoc dung khI co nhung Ioaf s IIu frong mf fhoI gIan du daI d
co fh fnh foan mf cach dang fIn cay. Ty I fng fruong se khng duoc fnh nu fhIu hon mf nua s IIu
quan saf frong mf fhoI ky.
Ty I fng fruong bnh phuong nho nhaf, r, duoc fnh bng cach Iam cho duong d fhI fhoaI frIn fheo
duong fhng phu hop voI cac gIa frI hang nm Iga cua bIn s frong fhoI ky IIn quan. Phuong frnh fhoaI
frIn co dang nhu sau:
In X
f
= a + bf,
phuong frnh nay fuong duong voI vIc Iga hoa phuong frnh fng fruong phuc hop.
X
f
= X
o
| 1 + r)
f
Trong phuong frnh frn day, X Ia bIn s, f Ia fhoI gIan, va a = Iog Xo va b = In |1+r), Ia nhung fhng s can
uoc fnh. Nu b' Ia uoc fnh bnh phuong nho nhaf cua b, fh fy I fng fruong bnh quan hang nm, r, fhu
360
duoc nhu Ia exp|b')-1| va duoc nhan voI 100 d bIu fhI no nhu s phan frm.
Ty I fng fruong duoc fnh Ia fy I bnh quan fh hIn nhung quan saf co fh fhuc hIn duoc frong ca
mf fhoI ky. No khng nhaf fhIf phu hop voI fy I fng fruong fhuc f gIua baf ky haI fhoI ky nao.
Ty I ldng lruong s mu
Ty I fng fruong gIua haI fhoI dIm dI voI mf s du IIu v nhan khau, nhaf Ia v nhan Iuc va dan s, duoc
fnh bng phuong frnh
R = In|P
n
/P
1
)/n
frong do P
n
va P
1
Ian Iuof Ia Ian quan saf cuI cung va Ian quan saf dau fIn frong fhoI ky, n Ia s nm frong
fhoI ky, va In Ia s dIu hanh Iga fu nhIn. Ty I fng fruong nay dua vao m hnh fng fruong mu IIn fuc
gIua haI fhoI dIm. No khng fnh dn cac gIa frI frung gIan cua day s. Cung can chu y Ia fy I fng fruong
s mu khng fuong ung voI fy I fhay dI hang nm duoc do cach nhau mf nm va duoc fnh bng |P
n
-P
n-1
)
/P
n-1'
Chi s Oini
Ch s CInI do muc d phan phI fhu nhap |hay, frong mf s fruong hop, chI ph fIu dung) gIua nhung ca
nhan hay gIa dnh frong mf nn kInh f dI chch khoI su phan phI hoan foan bnh dng. uong cong
Iorenz ve duong d fhI nhung phan frm cua fng fhu nhap nhan duoc so voI s phan frm fn fch duoc cua
nhung nguoI nhan, bf dau fu ca nhan hay gIa dnh ngheo nhaf. Ch s CInI do khoang cach dIn fch gIua
duong cong Iorenz va duong gIa dInh v su bnh dng fuyf dI, duoc bIu fhI nhu phan frm cua khoang
cach dIn fch nm o pha duoI duong d fhI. Nhu vay ch s CInI bng 0 fh hIn mf su cng bng hoan
foan, frong khI do ch s 100% bao ham mf su baf bnh dng o muc cao nhaf.
Ngan hang fh gIoI dung chuong frnh phan fch bng s, POVCAI, d uoc fnh nhung gIa frI v ch s
CInI; xem Chen, aff and RavaIIIon |1993; xem Cac ngun du IIu).
Phuong phup AlIus cuu Ng0n hung lh gioi
KhI fnh foan CNP va CNP fnh fheo dau nguoI bng !S cho mf s muc dch gIao dIch nhaf dInh, Ngan
hang fh gIoI su dung mf fy gIa hI doaI fng hop, fhng fhuong duoc goI Ia nhan f chuyn dI AfIas. Muc
dch cua nhan f chuyn dI AfIas Ia gIam bof fac dng cua nhung bIn dng v fy gIa hI doaI frong vIc so
sanh fhu nhap quc dan gIua cac nuoc.
Nhan f chuyn dI AfIas dI voI baf ky nm nao Ia bnh quan cua fy gIa hI doaI fhuc f cua mf nuoc
voI cac nuoc C-5 |fuc Ia nhan f chuyn dI fhay fhm cho nm do va fy gIa bnh quan cho haI nm fruoc do,
sau khI da dIu chnh nhung chnh Ich v fy I Iam phaf gIua nuoc do va cac nuoc C-5. Ty gIa hI doaI fhuc
f cua mf nuoc Ia bnh quan cac fy gIa hI doaI cua nuoc do voI mf s chon Ioc cac nuoc khac, fhuong duoc
gIa quyn boI mau dIch cua nuoc do voI nhung nuoc kIa: Cac nuoc frong nhom C-5 Ia Phap, uc, Nhaf, Anh
va My. Ty I Iam phaf cua mf nuoc duoc do bng h s gIam phaf CNP cua no. Ty I Iam phaf dI voI cac
nuoc C-5 duoc do bng nhung fhay dI frong ch s gIam phaf SR. |SR, fuc SpecIaI dravIng rIghfs -
Quyn ruf dc bIf - Ia don vI k foan cua IMI). Ch s gIam phaf SR duoc fnh nhu Ia bnh quan gIa quyn
cua cac ch s gIam phaf CP cua cac nuoc C-5 v mf SR. Muc gIa quyn duoc xac dInh bng Iuong cua
mI dng fIn nm frong mf don vI SR. Cac gIa quyn fhay dI fheo fhoI gIan v fhanh phan cac dng fIn
frong SR va cac fy gIa hI doaI fuong dI dI voI mI dng fIn du fhay dI. Ch s gIam phaf SR duoc
fnh fruoc hf v mf SR, rI sau do duoc chuyn sang !S bng cach dung nhan f chuyn dI AfIas fu
SR sang dng d Ia.
361
Cach fnh bnh quan frong ba nm nay co fac dung Iam dIu bof nhung bIn dng hang nm v gIa ca va
fy gIa hI doaI dI voI mI nuoc. Nhan f chuyn dI AfIas sau do duoc ap dung cho CNP cua mf nuoc. CNP
bng !S fnh duoc nhu vay IaI duoc chIa cho s dan gIua nm cua nuoc do frong nm cuI cung cua ba nm
do, d co CNP fnh fheo dau nguoI. KhI cac fy gIa hI doaI chnh fhuc co xu huong khng dang fIn cay hoc
khng fIu bIu frong mf fhoI ky, fh mf uoc fnh fhay fh v fy gIa hI doaI duoc dung frong cng fhuc
AfIas |xem duoI day).
Cng fhuc sau day mIu fa cach fnh foan cua nhan f chuyn dI AfIas cho nm f:
va d fnh CNP fnh fheo dau nguoI bng !S cho nm f :
Y
f
$
= |Y
f
/N
f
)/e'
f
frong do ef' Ia nhan f chuyn dI AfIas |fu don vI fIn f quc gIa sang !S) cho nm f, ef Ia fy gIa hI doaI
bnh quan hng nm |fu don vI fIn f quc gIa sang !S) cho nm f, pf Ia yu f gIam phaf CNP cho nm
f, Pfss Ia yu f gIam phaf SR fnh bng !S cho nm f, Yf$ Ia CNP AfIas bng !S frong nm f, Yf Ia
CNP hIn fhoI |dng fIn dIa phuong) cho nm f, va Nf Ia s dan gIua nm cho nm f.
Cuc nh0n l chuyn Ji lhuy lh
Ngan hang fh gIoI danh gIa mf cach h fhng fnh fhch hop cua nhung fy gIa hI doaI chnh fhuc frn
phuong dIn Ia nhung nhan f chuyn dI. Mf nhan f chuyn dI fhay fh duoc dung khI fy gIa hI doaI
chnh fhuc duoc coI Ia dI chch mf bIn f dc bIf Ion khoI fy gIa duoc ap dung hIu qua frong nhung gIao
dIch nI dIa v ngoaI f va cac san pham duoc dem ra frao dI; day Ia fruong hop ch dung voI mf s f nuoc
|xem bang suu fam cac du IIu nguyn fhuy frong Cac ch s v fnh hnh phaf frIn fh gIoI 1999). Cac nhan
f chuyn dI fhay fh duoc dung frong phuong phap AfIas va faI nhung ch khac frong Cac ch s chon Ioc
v fnh hnh phaf frIn fh gIoI nhu nhung nhan f chuyn dI cua mf nm duy nhaf.
]
]
]
,
,
+
(
(
,
\
,
,
(
j
+
(
(
,
\
,
,
(
j

t S
t
S
t
t
t
t S
t
S
t
t
t
t t
e
p
p
p
p
e
p
p
p
p
e e
$
$
$
$
*
1 1
1
2 2
2
3
1
362
ACA |Arms ConfroI and Isarmamenf Agency: Co quan kIm soaf vu kh va gIaI fru quan bI). 1997. WorId
MIIIfary xpendIfures and Arms Transfers 1996. WashIngfon, .C.
Ahmad, SuIfan. 1992. RegressIon sfImafes of Per CapIfa CP ased on PurchasIng Pover PanfIes. ao
cao Iam vIc v nghIn cuu chnh sach 956. WorId ank, Vu kInh f quc f, WashIngfon, .C.
1994. ImprovIng Infer-spafIaI and Infer-TemporaI ComparabIIIfy of NafIonaI Accounfs. JournaI of
deveIopmenf conomIcs 4: fr.53-75.
aII, NIcoIe. 1984. MeasurIng ThIrd WorId SecurIfy xpendIfure: A Research Nofe. WorId eveIopmenf 12
|2): fr.157-64.
os, duard, My T. Vu, rnesf MassIah, va RodoIfo uIafao. 1994. WorId PopuIafIon ProjecfIons 1994-95.
aIfImore, Md.: Johns HopkIns !nIversIfy Press.
raga, C.A. PrImo, va AIexander Yeafs. 1992. Hov MInIIaferaI TradIng Arrangemenfs May Affecf fhe Posf-
uruguay Round WorId. WorId ank, Vu KInh f quc f, WashIngfon, .C.
Chen, Shaohua, Caurav aff, va MarfIn RavaIIIon. 1993. Is Poverfy IncreasIng In fhe eveIopIng WorId7,
ao cao Iam vIc v nghIn cuu chnh sach. WorId ank, WashIngfon, .C.
CouncII of urope. NhIu nm. Recenf emographIc eveIopmenfs In urope and Norfh Amenca. Sfrasbourg:
CouncII of urope Press.
avIs, Iesfer. 1982. TechnoIogy InfensIfy of !S Oufpuf and Trade. WashIngfon, .C: Thuong maI My
urosfaf |SfafIsfIcaI OffIce of fhe uropean CommumfIes: Vn phong fhng k Cng dng chau au). NhIu
nm. emographIc sfafIsfIcs. Iuxembourg.
IAO |Iood and AgrIcuIfure OrganIzafIon: T chuc Iuong fhuc va nng nghIp). 1997. Sfafe of fhe WorIds
Ioresfs 1997. Rome.
NhIu nm. ProducfIon Yearbook. IAO SfafIsfIcs SerIes. Rome.
Happe, Nancy, va John Wakeman-IInn. 1994. MIIIfary xpendIfures and Arms Trade: AIfernafIve afa
CAC NGUN D LIU
363
Sources. IMI ao cao Iam vIc 94/69. InfernafIonaI Monefary Iund, Vu phaf frIn va dIm IaI chnh
sach, WashIngfon, .C.
Haffer, VIcforIa I. 1985. !.S. HIgh - TechnoIogy Trade and CompefIfIveness. WashIngfon, .C.: Thuong
maI My.
Hesfon, AIan. 1994. A rIef RevIev of Some ProbIems In !sIng NafIonaI Accounfs afa In IeveI of Oufpuf
ComparIsons and Crovfh SfudIes. JournaI of eveIopmenf conomIcs 44: fr. 29-52.
ICAO |InfernafIonaI CIvII AvIafIon OrganIzafIon: T chuc hang khng dan dung quc f). 1998. CIvII AvIa-
fIon SfafIsfIcs of fhe WorId. 1997. NIn gIam fhng k ICAO, xuaf ban Ian fhu 22. MonfreaI.
IA |InfernafIonaI nergy Agency: Co quan nng Iuong quc f) 1998a. nergy SfafIsfIcs and aIances of
Non-OC CounfrIes 1995-96. ParIs.
IIC |InfernafIonaI IInance CorporafIon: NghIp doan faI chnh quc f). 1998. mergIng Sfock Markefs
Iacfbook 1998. WashIngfon, .C.
IIO |InfernafIonaI Iabour OrganIzafIon: T chuc Iao dng quc f) NhIu nm. Yearbook of Iabour SfafIs-
fIcs. Ceneva: InfernafIonaI Iabour OffIce.
1995a. Iabour Iorce sfImafes and ProjecfIons, 1950-2010. Ceneva.
1995b. sfImafes of fhe conomIcaIIy AcfIve PopuIafIon y Sex and Age Croup and by MaIn Secfors of
economIc AcfIvIfy. Ceneva.
IMI |InfernafIonaI Monefary Iund: Quy fIn f quc f) 1986, A ManuaI on Covemmenf IInance SfafIsfIcs.
WashIngfon, .C.
1993. aIance of paymenfs ManuaI. Xb Ian fhu 5. WashIngfon, .C.
NhIu nm. IrecfIon of Trade SfafIsfIcs Yearbook. WashIngfon, .C.
NhIu nm. Covernmenf IInance SfafIsfIcs Yearbook. WashIngfon, .C.
NhIu nm. InfernafIonaI IInancIaI SfafIsfIcs Yearbook. WashIngfon, .C.
InsfIfufIonaI Invesfor, 1999. Nev York. |Thang 8).
IRI |InfernafIonaI Road IederafIon: IIn doan duong b quc f) 1998. WorId Road SfafIsfIcs 1998. Ceneva.
IT! |InfernafIonaI TeIecommunIcafIon !nIon: HIp hI vIn fhng quc f). 1998. WorId TeIecommunIca-
fIon eveIopmenf Reporf. Ceneva.
Iuxembourg Income Sfudy. Co so du IIu IIS hffp: //IIssyseps. Iu/Index.Hfm.
NafIonaI ureau of conomIc Research. 1997. Penn WorId TabIes Mark 5.6 hffp.//nber.Harvard.edu/
pvf56.HfmI.
OC |OrganIsafIon for conomIc Co-operafIon and eveIopmenf: T chuc hop fac va phaf frIn kInh f)
1998. CeographIcaI IsfrIbufIon of fInancIaI IIovs fo eveIopIng CounfrIes. ParIs.
1997a. NafIonaI Accounfs 1960-1995. Tap 1, MaIn Aggregafes. ParIs.
1997b. NafIonaI Accounfs 1960-1995. Tap 2, efaIIed TabIes. ParIs.
1998. eveIopmenf Co-operafIon: 1997 Reporf. ParIs.
364
PRS Croup. 1999. InfernafIonaI Counfry RIsk CuIde. Thang 2. asf Syracuse, N.Y.
PrIcevaferhousecoopers. 1998a. Corporafe Taxes: A WorIdvIde Summary. Nev York.
1998b. IndIvIduaI Taxes: A WorIdvIde Summary. Nev York.
RavaIIIon, MarfIn. 1996. Whaf Can Nev Survey afa TeII !s abouf fhe Recenf Changes In IIvIng Sfan-
dards In eveIopIng and TransIfIonaI conomIes7 WorId ank, Vu nghIn cuu chnh sach, WashIng-
fon, .C.
RavaIIIon, MarfIn, va Shaohua Chen. 1997. Can HIgh-InequaIIfy eveIopIng CounfrIes scape AbsoIufe
Poverfy Tap ch conomIc Ieffers 56: fr.51-57.
SrInIvasan, T.N.1994. afabase for eveIopmenf AnaIysIs: An OvervIev. JournaI of deveIopmenf co-
nomIcs 44 |I) fr.3-28.
!NCTA |!nIfed NafIons Conference on Trade and eveIopmenf: HI nghI IIn hop quc v mau dIch va
phaf frIn). Handbook of InfernafIonaI Trade and eveIopmenf SfafIsfIcs. Ceneva.
!NSCO |!nIfed NafIons ducafIonaI, ScIenfIfIc, and CuIfuraI OrganIzafIon: T chuc CIao duc, Khoa hoc
va Vn hoa cua IIn hop quc). NhIu nm. SfafIsfIcaI Yearbook. ParIs.
!NICI |!nIfed NafIons ChIIdrenfs Iund: Quy nhI dng IIn hop quc) 1999. The Sfafe of fhe WorIds
ChIIdren 1999. Oxford, !.K: Oxford !nIversIfy Press.
!NIO |!nIfed NafIons IndusfnaI eveIopmenf OrganIzafIon: T Chuc phaf frIn cng nghIp cua IIn
hop quc). 1996. InfernafIonaI Yearbook of IndusfrIaI SfafIsfIcs 1996. VIenna.
!nIfed NafIons. 1968. A Sysfem of NafIonaI Accounfs: SfudIes and Mefhods. IoaI I, s 2, ghI chu 3. Nev
York.
1985. NafIonaI Accounfs SfafIsfIcs: CompendIum of Income IsfrIbufIon SfafIsfIcs. Nev York.
1997. WorId !rbanIzafIon Prospecfs: The 1996 RevIsIon. Nev York.
NhIu nm. nergy SfafIsfIcs Yearbook. Nev York.
NhIu s bao. MonfhIy uIIefIn of sfafIsfIcs. Nev York.
NhIu nm. NafIonaI Income Accounfs. SfafIsfIcs IvIsIon. Nev York.
NhIu nm. SfafIsfIcaI Yearbook. Nev York.
NhIu nm. !pdafe on fhe NufrIfIon SIfuafIon. AdmInIsfrafIve CommIffee on CoordInafIon, Subcom-
mIffee on NufrIfIon. Ceneva.
NhIu nm. PopuIafIon and VIfaI SfafIsfIcs Reporf. Nev York.
!S. ureau of fhe Census. 1996. WorId PopuIafIon ProfIIe 1996. WashIngfon, .C: Cuc an Ioaf Chnh phu
My.
WHO |WorId HeaIfh OrganIzafIon: T chuc y f fh gIoI) NhIu nm. WorId HeaIfh SfafIsfIcs. Ceneva.
NhIu nm. WorId HeaIfh SfafIsfIcs Reporf. Ceneva.
WHO va !NICI. 1996. RevIsed 1990 sfImafes on MafernaI MorfaIIfy: A Nev Approach. Ceneva.
WorId ank. 1993a. PurchasIng Pover of currencIes: ComparIng NafIonaI Incomes !sIng ICP afa. Wash-
365
Ingfon, .C.
1993b. WorId ebf TabIes 1993-94. WashIngfon, .C. 1998. CIobaI eveIopmenf IInance 199S. Wash-
Ingfon, .C.
1999. WorId eveIopmenf IndIcafors. WashIngfon, .C.
WorId Resources InsfIfufe, !NP |!nIfed NafIons nvIronmenf Programme: Chuong frnh mI fruong
IIn hop quc), va !NP |!nIfed NafIons eveIopmenf Programme: Chuong frnh phaf frIn IIn hop
quc). 1994. WorId Resources 1994-95: A CuIde fo fhe CIobaI nvIronmenf. Nev York: Oxford !nIver-
sIfy Press.
WorId Resources InsfIfufe, cng fac voI !NP |!nIfed NafIons nvIronmenf Programme), va !NP |!nIfed
NafIons eveIopmenf Programme). 1998. WorId Resources 199S-99: A CuIde fo fhe CIobaI nvIron-
menf. Nev York: Oxford !nIversIfy Press.
366
NamXahara Chu Phi Chu A Chu u va Trung A Trung ng va Bc Phi
Nhom
thu nhp Phn nhom
ng va
NamPhi Ty Phi
ng A va Thai Bnh
Dng NamA ng u va Trung A
Phn con lai cua
Chu u Trung ng Bc Phi Chu My
ngla Bnanh Campuchia Apganixtan Acmnia CH Ymen Haiiti
Burundi Buckina Trung Quc Bnglaet Adecbaigian nurat
Cmo Phas Lao Butan Tucmnistan Nicaragoa
ritria Camrun Mng C n Crgxtan
tipia CH Trung Phi Mianma Npan Mnva
Knia Sat Vit Nam Pakixtan Tatgikixtan
Madagaxca CH Cng Innsia
Malauy Ct ivoa CHDC Triu Tin
Mdmbch Gmbia Xlmng
Ruanda Gana
Xmali Ghin
Xung Ghin Btxao
Tandania Liberia
Uganda Mali
CHDC Cng g Mritani
Dmbia Nigi
Dimbabu Nigiria
Lxth
Sao Tm va
Prinxip
Xngan
Xira Ln
Thu nhp
thp
Tg
Gibuti Cap ve Phigi Maniv Anbani Iran Angiri Blix
Namibia Ghin Xch ao Kiribati Xrilanca Blarut Irc Ai Cp Blivia
Xoadilen Macsan Bxnia Hexgvina Gioocdani Marc Clmbia
NamPhi Micrnxia Bungari Xyri Tuynidi Cxta Rica
Papua Niu Ghin Grudia B Ty va dai Gada Cuba
Philippin Cadcxtan minica
Xamoa Latvia CH minicana
Thai Lan Ltva cuao
Tnga Macxnia En Xanvao
Vanuatu
FYR
a
Goatmala
Rumani Guyana
Lin bang Nga Giamaica
Ucraina Paraguay
Udbkixtan Pru
NamT
Xanh Vixen va
Grnain
Lp di
Xurinam
Btxoana Gabng Xamoa thuc My
Cratia ao Manta Baren Libi
ngtigoa va
Bacbua
Mrix Han Quc
Sec Th Nh Ky man Achentina
Maytte
Malaixia
Extnia Arp Xut Bacbat
Xysen
Palau
Hungari Libng Braxin
Balan Chil
Xlvakia Gioalup
Mhic
Puet Ric
XanKt va Nvt
Xanta Luxia

Triniat va
Tbag
Uruguay
Grnada
Panama
Thu nhp
trung bnh
Lp trn
Vnxula
Phn loai cac nn kinh t theo thu nhp va theo khu vc, 1999
367
Phn loai cac nn kinh t theo thu nhp va theo khu vc, 1999 (tip theo)
xtrylia Ao Canada
Nht Ban B My
Han Quc an Mach
Niu Diln Phn Lan
Phap
c
Hy Lap
Aixlen
Ailen
Italia
Luychxmbua
Ha Lan
Nauy
B ao Nha
Ty Ban Nha
Thuy in
Thuy S
Cac nc
OECD
Anh
apuyning Bruny Xlvenia Anra Ixraen Manta Aruba
Plinxia thuc Phap Qun ao Mngs Coet Bahama
Guam Sp Cata Becmua

Hng Cng (Trung
Quc
d
)
Qun ao Phare
Cac tiu vng quc
Arp thng nht Qun ao Caiman
Macao Grinlen Guyana thuc Phap
Niu Calonia Lichtenxtn Mactinch
Qun ao Bc Mariana Mnac
Qun ao ngti thuc Ha
Lan
Xingapo
Qun ao Vcgin thuc
My
Thu nhp
cao
Cac nc
khng thuc
OECD
ai Loan (TQ)
Tng s 211 27 23 35 8 27 28 14 5 44
a. Cng hoa Maxnia thuc Nam T cu
b. Cng hoa Lin bang Nam T (Xecbia/Mntngr)
c. Ngay 1-7-1997, Trung Quc gianh lai chu quyn i vi Hng Cng
Ngun: D liu Ngn hang th gii.
V muc dch fnh foan va phan fch, cac fIu chuan chnh cua Ngan hang Th gIoI d phan IoaI cac nn
kInh f Ia fng san pham quc dan |CNP) fnh fheo dau nguoI. MI nn kInh f duoc xp vao IoaI fhu nhap
fhap hay frung bnh |IaI duoc chIa ra Iam haI nhom frung bnh Iop duoI va frung bnh Iop frn) va fhu nhap
cao. Cac nhom phan fch khac, cn cu vao khu vuc dIa Iy va muc d no nuoc ngoaI, cung duoc su dung.
Cac nn kInh f fhu nhap fhap va fhu nhap frung bnh dI khI duoc coI Ia cac nn kInh f dang phaf
frIn. Thuaf ngu nay duoc dung cho fhuan fIn, no khng ham y rng moI nn kInh f frong nhom do dang
co nhung su phaf frIn gIng nhau hoc cac nn kInh f khac da daf foI mf gIaI doan duoc ua fhch hon hoc
gIa doan cuI cung cua phaf frIn. Phan IoaI fheo fhu nhap khng nhaf fhIf phan anh fnh frang phaf frIn.
ang nay phan IoaI faf ca nhung nn kInh f fhanh vIn cua Ngan hang fh gIoI co s dan frn 300.000.
Cac nn kInh f duoc chIa fhanh fung nhom fheo fhu nhap, fuy fheo CP fnh fheo dau nguoI nm 1998,
fnh fheo phuong phap AfIas cua Ngan hang fh gIoI. Cac nhom do Ia: Thu nhap fhap: fu 760 !S fro xung;
fhu nhap frung bnh Iop duoI: fu 761 !S dn 3030 !S; fhu nhap frung bnh Iop frn: fu 3031 dn 9360 va
fhu nhap cao: fu 9361 fro In.

Báo cáo về tình hình phát triển thế giới 1999 -2000

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Báo cáo về tình hình phát triển thế giới 1999 -2000

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Cun sach Buoc cao tbc ky 21 Ia bao cao dInh ky v fnh hnh phaf frIn fh gIoI nm 1999-2000 do Ngan

0.4 .. 178 130 55 58 30 47 21 31 ..

840 1296.4 4.3 2.6 442 723 365 585 4.7 3 40 41 29 24

.. 63,0 16.021 52.325 1.011 2.341 38,1 37,4

You might also like