Kryevepr e trashgimis gojore dhe shpirtrore t njerzimit, UNESCO

A Masteripece of oral and intangible heritage of humanity www.isopolifonia.com Newsletter; Maj 2012, Nr. 6

Muzika n procesin e edukimit artistik t fmijve-Refleksion mbi kontributin e ri t akademikut Vasil S. Tole n fushn msimdhnies s lnds s muziks n arsimin 9-vjear. Botohet seria e teksteve t Edukimit Muzikor pr klasn e 5-t, 6-t, 7-t, 8-t dhe 9-t, t shtpis botuese MEDIAPRINT

Mikaela Minga, muzikologe Muzika n procesin e edukimit artistik t fmijve-Refleksion mbi kontributin e ri t akademikut Vasil S. Tole n fushn msimdhnies s lnds s muziks n arsimin 9-vjear. -Botohet seria e teksteve t Edukimit Muzikor pr klasn e 5-t, 6-t, 7-t, 8-t dhe 9-t, t shtpis botuese MEDIAPRINT Koht e fundit, problematikat e edukimit mbi muzikn jan kthyer n qendr t vmendjes. Kjo duke marr parasysh faktin se shum fmij dhe t rinj njohin si pika referimi pr muzikn variantet e shumta t muziks komerciale, t cilat sht e vrteta, qarkullojn lirshm para tyre. Sa i takon muziks s madhe, t pakt jan ata q dgjojn apo kan informacion rreth zhvillimeve t saj historike e bashkkohore, qofshin kto brenda Shqipris, ashtu edhe jasht saj. Kjo sht nj nga arsyet pse n kuadrin e reformimit t prgjithshm t sistemit arsimor i sht kushtuar nj vmendje e veant edhe hartimit t programeve prkatse t lnds s muziks. Sigurisht, faktort q ndikojn nj situat t till jan t shumt dhe nuk prqendrohen vetm te shkolla; megjithat, shkolla si institucioni kryesor i edukimit ka pjesn m t rndsishme, pr t ndikuar dhe pr t prmirsuar nj situat t till. N kt kuadr, ashtu si do disiplin tjetr, edhe muzika duhet msuar dhe ky proces nuk ka t bj thjesht me edukimin e veshit muzikor. Para s gjithash, ai lidhet me njohjen e muziks si art dhe vendit inteligjent q ajo ka n jetn e njeriut. Vasil S. Tole, nj personalitet i afirmuar tashm n shtjet e muziks dhe t trashgimis son kulturore, sht angazhuar prej disa kohsh me nj problematik t till dhe n saj t prvojs s tij t gjer si studiues, kompozitor dhe etnomuzikolog, ai vjen me ciklin e plot t librave t muziks pr shkollat 9-vjeare. Nprmjet ksaj serie ai synon t sjell prpara nxnsit nj metod msimore t plot, e cila t mund ta shoqroj at hap pas hapi dhe n mnyr sistematike gjat t pes viteve t shkolls. Pr vitin e ri shkollor 2012-2012 do t jen n duart e nxnsve seria e librave pr klasn e 5-t, 6-t, 7-t, 8-t dhe 9-t, t shtpis botuese MEDIAPRINT. Ashtu si e prmenda edhe pak m sipr, procesi i edukimit muzikor ka specifikat e veta, t cilat nnkuptojn qoft msimin e nj knge t thjesht, ashtu edhe msimin e asaj far sht knga n muzik. Si rrjedhoj, prof. Vaso Tole i sht referuar prvojs bashkkohore evropiane t edukimit muzikor, n t ciln jo rastsisht,

Iso-polifonia fq. 2

Iso-polifonia fq. 3

nj ndr themeluesit kryesor t saj sht edhe kompozitori e studiuesi Zoltan Kodai, nj figur shum e rndsishme e muziks n shek. XX. Mbi kt baz, akademiku Vasil S. Tole bn nj przgjedhje t kujdesshme t materialit dhe t lnds prkatse, duke bashkuar qoft ann praktike t t msuarit, si mund t jet, pr shembull, msimi i himnit kombtar, i shkrimit muzikor, etj., me ann inteligjente, q sht ndrgjegjsimi i nxnsit pr at far prfaqson himni pr nj komb, ose si paraqitet historia e shkrimit muzikor. Kto jan dy principet themelore mbi t cilat mbshtetet metoda e tij, por ai nuk mjaftohet vetm me kaq. Duke i marr kto si pika orientimi, ai e zgjeron m tej lndn dhe materialin e ofruar. Kshtu, duke iu referuar srish shembujve t msiprm, vrejm q nga koncepti i himnit kombtar, nxnsi kalon n form t shkallzuar tek njohurit pr kngn patriotike dhe nga shkrimi muzikor, ai kalon tek veorit dalluese t gjuhs muzikore. I njjti koncept shoqron t gjith kapitujt si: Luajtja n instrumentet muzikore, Dgjimi muzikor dhe Shprehja dhe krijimi muzikor. Krahas ksaj, akademiku Vaso Tole sht prpjekur q nxnsi t njihet edhe me nj shtje tjetr t rndsishme: at t trashgimis kulturore t nj vendi dhe vendit q muzika ka brenda saj. Kjo sht nj problematik e re n procesin e edukimit, por shum e rndsisshme pr zhvillimet bashkkohore t tij. N kt mnyr, nxnsi njihet nga afr me ato cilsi t veanta t kulturs muzikore kombtare, si sht fjala vjen, muzika iso-polifonike e Shqipris s jugut, kngt e veriut, kngt qytetare shqiptare, etj. Nprmjet tyre ai msohet t vlersoj at sistem vlerash autentike q qndron n themel t do kombi. Duke i njohur n mnyr profesionale, ai ndrgjegjsohet kshtu jo vetm pr muzikn, por edhe pr konceptin e trashgimis kulturore n trsi. Njohurit vijn n mnyr t shkallzuar nga njra klas tek tjetra, gj q i ndihmon nj formimi muzikor m t plot. Kshtu, pasi nxnsi sht njohur me problematikat kryesore, ai vazhdon t thellohet m tej dhe t zgjeroj kndin e tyre. Kjo sht edhe nj ndr prparsit e ktij cikli librash t krijuar nga i njjti autor, krahasuar me libra t autorve t ndryshm. N vend q nxnsi t kaloj pr pes vjet me radh nga nj metodik tek nj tjetr, n kt rast, ai e ka m t leht t orientohet dhe ti marr njohurit n mnyr sistematike. Qllimi kryesor i edukimit muzikor duhet t jet afrimi i fmijve me botn e tingujve dhe me mesazhet q muzika prcjell, dhe kjo duhet t vij n mnyr sa m t thjesht dhe komunikuese. Akademiku yn ka sjell pikrisht nj gj t till. Nprmjet librave t tij, nxnsi ka mundsin q t msoj rreth muziks, ta kuptoj at, ta kndoj dhe interpretoj si dhe t dfrehet dhe t gjej knaqsi mes tingujve t saj.

marrjes, dgjimit, krijimit dhe informimit. d) T drejtn pr artistt e muziks q t zhvillojn artin e tyre prmes t gjitha mediave, me lehtsit e duhura n dispozicion t tyre. e) T drejtn pr artistt e muziks q t sigurojn njohjen dhe shprblimin pr veprn e tyre muzikore. Shqipria prfaqsohet n Kshillin Ndrkombtar t Muziks/IMC prmes Kshillit t Muziks Shqiptare, antar i IMC/UNESCO i krijuar n vitin 1999. http://www.imc-cim.org/

Pes t drejtat muzikore baz Kshilli Ndrkombtar i Muziks/IMC sht organizata globale e organizmave t specializuara muzikore dhe e ekspertve t cilt punojn n fushn e muziks. Krijuar n vitin 1949 nga UNESCO, kshilli sht mandatuar q t promovoj diversitetin muzikor dhe t mbshtes t drejtat kulturore muzikore pr t gjith njerzit. Ky kshill, prmes programit t Forumit t III-t botror t muziks, mbshtet prhapjen e pes t drejtave muzikore baz, n t gjitha vendet e bots. Ato jan: a) T drejtn q kan t gjith fmijt dhe adoleshentt q t shprehen muzikalisht me lirin e mundshme t shprehjes. b) T drejtn q kan t gjith fmijt dhe adoleshentt q t msojn gjuhn dhe aftsit muzikore. c) T drejtn q kan t gjith fmijt dhe adoleshentt pr t patur akses tek zhvillimet muzikore prmes pjes-

Iso-polifonia fq. 4

Iso-polifonia fq. 5